Het verkaveld landgoed
van een roemrucht geslacht
WOLLEN
Opschorting 8e Leerjaar
tot 1950
Katholiek 'n eeuw geleden
Rustige dag in de Tour de
France
wereld
Wereldtennis te Noordwijk
Een bezoek bij de Eszterhazy's
Kousen smokkelen in het groot
I
INDUSTRIE EN DEVIEZEN
eerbericht;
„MIDZOMERNACHTDROOM"
Cricket Engeland-Zuid Afrika
I
Dl£ RA Rf
RUIT NIEUWTJES
Overzicht Tweede Kamer
Goede v.g.Lo.-scholen blijven
gehandhaafd
De atoombom
Voorstellen tot
verbetering
in Oisterivijk 's Natuurtheater
DONDERDAG 10 JUNI 1947
ft
WAAR KNECHTEN DE
BEZITTERS WERDEN
PAGINA 2
Per vliegtuig a 1200 frs.
per uur
OP \/L-K 3J.NNING
DE KLERKeZN
Tekort aan leerkrachten
over het dode punt
gegevens werden gestolen
20 JAAR BLIND
Maar Le Sage werkte door
dank zij zijn vrouw
NU EN DAN REGEN I
i
i
MARIA-BASILIEK
Plan gevraagd voor
Dominica
GEMENGDE PLOEG
HEEFT GEEN TACTIEK
AMSTE.RDAM-ARNHEM-
AMSTERDAM
GOED SPEL VAN DE
NEDERLANDERSj?
DERDE TESTWEDSTRIJD
NATIONALE GOLF-
KAMPIOENSCHA PPEN
DE KAMPIOENS
COMPETITIE
B.V.V.-M.V.V. 0-0
(Van onze S-redacteur)
De zon brandt op de stoffige wegen, als wij Boedapest ver.
laten voor een tocht naar Tata, nog juister naar het dorpje
Majk, waar het grote landgoed is gelegen van het beroemde
geslacht der Eszterhazy's. Het zijn de echt Hongaarse
dorpen, die wij passeren. Lage witte huizen in de bran
dende zon nu aan de kant van wegen, die wit zijn van het
stof, maar die beken worden van water en modder, wanneer
het regent. Daarachter strekken zich de eindeloze lande
rijen. Geen landerijen, die het eigendom zijn van tien,
twintig of honderd boeren, maar zoals het vroeger was in
dit feodale land, het eigendom van enkelen, van wat
kleine landedelen of geheel van één adellijk geslacht. Al
dit land leverde het graan voor de bevolking en zo hoog
was de opbrengst, dat een gedeelte ervan naar andere lan
den kon geëxporteerd worden.
Nu is dat alles anders, de grote landgoederen zijn verdeeld
en verkaveld, de graanopbrengst is minder geworden. Ook
de Russen eisen hun deel en wat er overblijft is niet vol
doende voor de Hongaren zelf, die nu genoegen moeten
nemen met een broodrantsoen van 150 gram per dag.
De grote inrijpoort staat open
voor het landgoed der Eszter-
hézy"s. Het is geen kasteel In de
betekenis, die men gewoonlijk
aan dat woord toekent. Het is een
gelijkmatig sober hoofdgebouw
met twee gelijke vleugels, waar
van er een aan de vlammen ten
waren, de
oorkonden aan te nemen, die hen
prooi is gevallen, toen na de be- jjj het bezit stelden van het land-
van de bruggen in Boedapest, ter
wijl de ander Matthias, beambte
is aan de Boedapester Handels
bank?
Ik bedenk alleen, dat oude
tjjden dit alles hebben mogelijk
gemaakt, dit oude slot met al
zijn kunstschatten, de oude prach
tig beschilderde refectoire, de
oude cellen met de wapens en de
data der fundatie, de oude Vene-
tiaanse bron, die in het midden
van deze hof staat. Ik weet, dat
de boeren hier bang
vryding de Russen er hun kwar
tier hadden. Het wordt nu her
steld, om er een tehuis van te
maken voor Hongaarse schrijf
sters.
Het plein, dat deze U-vormige
bouw omvat, is door een oud
smeedijzeren hekwerk afgeslo
ten. Hiervoor ligt een hof en aan
weerszijden de „cellen", kleine
huisjes, waar vroeger de stude
rende monniken woonden, toen
het kasteel nog een klooster was.
In 1793 werd het klooster door
de toenmalige keizer Jozef n ge
seculariseerd en hernamen de
Eszterhazy's hun vroeger bezit.
Iedere cel, waar nu de nieuwe
boeren, vroeger knechten op het
landgoed, wonen, draagt nog het
wapen van haar donor, d.w.z. van
de adellijke familie, die deze cel
aan het klooster schonk.
Sinds dat jaar regeren de Esz
terhazy's op dit landgoed van
50.000 joch, waarvan 20.000 joch
bosbezit, dat nu aan de staat
verviel. De 30.000 joch land wer
den door de nieuwe regering ver
deeld tussen de 63 landarbeiders,
die eens als knechten deze grond
bewerkten en nu plotseling van
arbeiders grondbezitters werden.
In plaats van het bestuur der
Eszterhazy's kwam nu het eigen
beheer van 63 anderen, die de
eigendomsacte van hun grond
kregen uit handen van drie boe
ren, die nu in Majk regeren als
rechter, notaris en secretaris.
Maar wie eens een goede knecht
was is nog geen goede boer en
het is geen wonder, dat de op
brengst van het land sterk ach
teruit ging, wat mede zijn oorzaak
vond in het gebrek aan landwerk-
tuigen en een minder goed beheer.
In de hof kwam ons gravin
Eszterhézy tegemoet. Men had
ons vertelt, dat zij in haar eigen
kasteel nog slechts twee kamers
mocht bewonen en niet eens kas
ten voor haar kleren tot haar be
schikking heeft. Ik verwachtte
eigenlijk een voorname dame te
zien, waardig en hooghartig in
wat z\j wel moet voelen als een
onrecht. Een, die haar oude land
goed niet wenst te verlaten en
liever hier wil blijven, waar haar
f eslacht zich wortelde dan heen
e gaan in den vreemde. In plaats
daarvan zie ik een zo op het oog
eenvoudige werkvrouw, gekleed
in een werkjapon met blauwe
voorschoot, ouderwetse schoenen
en gestopte kousen. Maar zo
gauw zij begint te spreken, be-
frrijpen wij met de gravin te doen
e hebben. Zij spreekt onberispe
lijk Engels en leidt ons door haar
vroeger gebied. Zjj laat ons de
tuinen zien, die niet meer zo on
derhouden zfln als vroeger en
noemt de namen van verschillen
de Hollandse adellijke families,
die zij vroeger ontmoette in Ge-
nève en andere internationale
plaatsen, waar de groten dezer
wereld elkaar plachten te ontmoe
ten. Zij noemt de namen van de
families van Wijnbergen en Mi-
chiels van Kessenich uit Roer
mond, Zij schijnt zich met haar
kinderen op merkwaardige wijze
in dit nieuwe leven te hebben ge
schikt. Zij zegt mij: „het is merk
waardig: als hier mensen komen
van het ministerie of andere offi
ciële personen van het huidige
regime, moet Ik hun mfeestal ae
stabiliteit van deze dingen ver
klaren. Zij moesten er eigenlijk in
geloven en ik moet hun nu dit
f;eloof geven. Ik schijn er meer in
e geloven dan zij."
Ik vraag mij in stilte af of dit
echt is. If het echt, dat zij er
ijvert voor het herstel van de af
gebrande vleugel van het slot,
omdat zij de Hongaarse schrijf
sters een eigen home wil geven?
Is het echt, dat haar dochter Mo
nica zich hierin schikt en nu stu
deert aan de Landbouwschool in
Kiskunfélegyhdza? Is het echt,
da. van haar zonen er een, Mel-
chior, een plaats gevonden neeft
in het leger bij de afdeling pio
niers en nu werkt aan het herstel
goed der Eszterhézy's, omdat het
Gravin Eszterhazy van Majk in
werkkleding met een van haar
zes honden voor'1 de poort van
haar vroegere slot.
gerucht rondging, dat zij hiervoor,
als de tijden zouden veranderen,
bestraft zouden kunnen worden.
Ik weet, dat de vroegere knech
ten en meiden, die nu vrij op het
landgoed en in de hof rond gin
gen, nog altijd eerbiedig buigen
als de gravin voorbij komt en
zeggen: „Jó napot, kegyelmes
asszony": „goede dag genadige
vrouwe", omdat ik dit zelf zag
en hoorde.
Nu verlaten iedere morgen de
nieuwe heren van Majk het slot
met hark, schop en schoffel op
de schouder om hun eigen land
te gaan bewerken. Binnen in de
witte gewelfde kloostergangen
hangen nog de geweien, de jacht-
tropheeën van de heren van Esz
terhazy, met de datum, waarop
het dier geschoten werd. „Neen,
zo verzekert men ons, de heren
van Eszterhazy leefden niet
extravagant. Zij beheerden hun
land goed".
Maar nu, in deze nieuwe tijd,
is het broodrantsoen der Honga
ren slechts honderd vijftig gram
per dag
In het door de droogte getrof
fen Roemeense gebied zijn
thans 1822 cantines ingericht,
waar meer dan 20.000 personen
worden gevoed. 54.000 kinde
ren zijn geëvacueerd. Polen
heeft aangeboden om Roe
meense kinderen uit de door de
droogte geteisterde Roemeense
gebieden op te nemen. Een
vierde groep van 164 kinderen
is reeds naar Polen vertrokken
O In België zitten thans 16.920
politieke delinquenten hun
straf uit. Er zijn 1862 dood-
vonissen bekrachtigd en 3174
doodvonnissen bij verstek uit
gesproken, terwijl 137 doodvon
nissen voltrokken zijn..
0 Bij de Tweede Kamer is inge
diend een wetsontwerp waarbij
de mogelijkheid wordt open
gesteld lijfsdwang toe te passen
bij het niet nakomen van de
onderhoudsplicht.
De oudste miniatuur van Ara
bische herkomst, is aan het
Egyptisch instituut aangeboden
door dr. Bishr Fares. Zij stelt de
profeet Mohammed voor. Deze
vondst werpt alle theorieën om
ver, welke de kunsthistorici
zich hadden gevormd over de
godsdienstige schilderkunst der
Mohammedanen.
O De 28-jarige visventer A. K. uit
St. Jacobi-parochie heeft in
Mei j.l. zijn verloofde hij was
reeds in ondertrouw tijdens
een wandeling verdronken.
Voor de Leeuwarder rechtbank
werd gisteren 14 jaar tegen hem
geëist.
O Hedenmorgen is de 65-jarige
mevr. G. B. uit de Tulpstraat te
Hilversum van de trap gevallen
en tengevolge daarvan over
leden.
De Stct. van Woensdag bevat
een regeling ten aanzien van de
vacantievergoeding in het lood
gieters- en fittersbedrijf.
O De dirigent en componist Paul
Hindemith die momenteel in
Wenen vertoeft, heeft medege
deeld, aan een opera te werken,
die het leven van de grote
astronoom Nicolas Copernicus
tot onderwerp heeft
Mrs. Higgins, handelsvertegen
woordigster van een Amerikaanse
firma in nylonkousen te Ant
werpen, was van oordeel, dat haar
omzet niet zo groot was als hij
wel zou kunnen zijn, gezien de
grote vraag, die naar dit begeerde
damesartikel in Frankrijk bestaat.
Dies nam zij met de voort
varendheid, die haar eigen is, een
bekende Belgische piloot in dienst
en huurde raison van fr 1200
per uur een vliegtuig.
Op zekere avond steeg het toe
stel met een enorme lading nylon
kousen te Gosselies in België op
om korte tijd daarna te St Guentin
in Frankrijk te dalen en hier zijn
kostbare last over te geven aan
i'&tf vV 3vl&y "V T;"i
O i K E Or !J i voorraad,
.EVTREAAft 1
BOTTERDAM WAtfNBWCtRWeC
etSiERVANDSCMELAAM tl-*•
OEW MAAG GROOTS MARKTSTRAAT
Nadat het restant der avond
vergadering van Dinsdag was
opgeruimd waarover hier
onder zijn de debatten over
de herziening van de Leerplicht
wet weer hervat en ten slotte
na verwerping van het oppo
sitionele amendement-van Sleen
tot een goed einde gebracht.
Het scheelde Intussen maar
twee stemmen of het regerings
artikel zou zijn verworpen.
Het ontwerp in zijn geheel
werd t. h. s. goedgekeurd. De
communisten hielden zich af
zijdig.
Minister Gielen, de sprekers
van de eerste termijn beantwoor
dend, heeft geprobeerd nog iets
nieuws in het midden te brengen
over deze reeds vrijwel dood ge
prate kwestie. O.m. met cijfers
aangetoond, dat het merendeel der
v.g.l.o.-scholen niet aan normale
eisen voldoet, omdat er geen ge
schikte leerkrachten zijn en de
materiële omstandigheden een
voudig niet toelaten aan het 8e
leerjaar zulk eSn inhoud te geven,
dat daarmee het opleggen van de
leerplicht zou verantwoord zijn.
Daartegenover heeft Z.Exc.
goede gronden aangevoerd voor
de verwachting, dat in 1950 de
situatie zover gewijzigd zal zijn,
dat aan deze beide hoofdbezwaren
veelszins zal tegemoet zijn geko
men. Dit jaar worden volgens
plan 26 nieuwe scholen gebouwd
en in de toekomst zal het tempo
van de nieuwbouw geregeld wor
den versneld.
En wat het aantal en gehalte
der leerkrachten betreft, niet
alleen hebben de aanmeldingen
voor de spoedcursussen de maxi
male verwachtingen met 75
pet. overschreden (zij bedragen
1100) maar ook is de toeloop
voor de le, 2e en 3e klasse der
kweekschool gunstig te noemen.
Het tekort aan leerkrachten zal
binnen afzienbare tijd dan ook
zijn opgeheven.
Over het schrikbarende school
verzuim in het 8e leerjaar een
boekje open doende, gewaagde
Z.Exc. van „duizendvoudige over
tredingen". Er zijn zelfs scholen,
die een heel jaar lang geen enkele
leerling voor het 8e leerjaar heb
ben gezien. Geen wonder, dat het
denkbeeld om de niet-verschy-
nende leerlingen naar andere
scholen op enige kilometers af
stand te zenden, de bewindsman,
die het op dit stuk niet voor 't
zeggen heeft, weinig aanlokt.
Natuurlijk nam Z.Exc. ook vier
kant stelling tegen de insinuatie,
dat het er om te doen is het 8e
leerjaar kwijt te zijn.
Heel de opzet van het onder
havige ontwerp pleit daar te
gen: Juist het definitief in de
wet brengen van het 8e leer
jaar, maar dan van een goed,
is het doelwit. Voor zover er
thans nog van die goede v.g.1.0.-
scholen aanwezig zijn, behoeft
dan ook niet gevreesd, ilat zfl
hun werk niet zullen kunnen
voortzetten.
Tegenover de verwijzing door de
heer v. Sleen naar Engeland waar
men beter met de volksbelangen
rekening weet te houden, wist de
minister afdoende aan te tonen,
dat men ten aanzien van het 8e
leerjaar in de Angelsaksische lan
den precies dezelfde politiek (van
tijdelijke opschorting) heeft ge
volgd!
Ons tot de zaken bepalend, re-
ook alleen de stemmen der P.v.d.
leveren wij, dat de motie-Peters
inzake het ernstige overweging
verdienen van een aan het 8e leer
jaar aansluitende gedeeltelijke
leerplicht van ten minste twee
jaren werd aangenomen met 52—
26 stemmen. Met de K.V.P. gaven
de P.v.d.A. en de Communisten
er hun sanctie aan.
Een tweede motie-Peters, die
meer bedoeld was om te getui
gen, dat de K.V.P. het ernstig
meent met het 8e leerjaar en om
te dien aanzien het wantrouwen
aan de overzijde weg te nemen,
maar die feitelijk een open deur
intrapte en dan ook met het we
zen der motie weinig viel te rij
men werd onder algemeen
verzet door de voorsteller even
spoedig ten grave gedragen als
zij ten leven was gewekt.
Bij de artikelsgewijze behande
ling kwam allereerst een amen
dement—v. d. Heuvel aan de orde,
strekkende om de lagere land- of
tuinbouwscholen, die aan redelijke
eisen voldoen, voor wat de leer
plichtwet betreft gelijk te stellen
met de nijverheidsscholen. Nadat
de minister verklaard had er geen
bezwaar tegen te hebben (overleg
ter zake met Landbouw is reeds
in een ver gevorderd stadium)
werd het met 55 tegen 25 (com
munisten en 'n deel der P.v.d.A.)
aangenomen.
Een blijkbaar minder goed
doordacht amendement van de
heer v. Sleen, hetwelk aan zijn
doel ook weinig beantwoordde ên
tot gevolg kon hebben, dat kinde
ren van 16 jaar nog op de lagere
school zouden zitten, werd wyse-
lyk teruggenomen.
Zijn oppositionele amendement
op art. 26 (facultatiefstelling
van het achtste leerjaar, dusge
naamd uitgestreken over 3 jaar,
bedoelend) vond zowel by "oud-
minister Terpstra (A.R.) ais by
minister Gielen sterke bestrijding,
in hoofdzaak wegens de romp
slomp en tal van practische moei
lijkheden eraan verbonden, waar
door het een bron van ontduikin
gen zou worden. Het kreeg dan
A. en der communisten en ver
dween met 4633 stemmen on
der tafel.
Het art. zelf dat het 8e leer
jaar tot 1 Januari 1950 opschort
werd op het nippertje met 40
38 stemmen aangenomen
(„rechts" tegen „links").
Ofschoon de heer v. Sleen hevig
in zijn wiek was geschoten over
deze gang van zaken, die zijn po
ging om tussen de minister en
zijn fractie een brug te slaan, zy
het, zoals hij zelf toegaf, geen
sieriyke, verijdeld had, toonden hij
en zijn fractie toch zoveel begrip
voor de situatie, dat zij om de
andere voorzieningen van het ont
werp, die hun instemming hadden
er hun stem niet aan wilden ont
houden. Alleen de communisten
bleven in de oppositie en vroegen
aantekening van hun tegenstem.
Pensioen verzetsslachtoffers.
Z.h.s. is het ontwerp aangeno
men, nadat over het drietal nog
resterende amendementen het af
wijzend vonnis was gestreken.
L. H.
Militaire pensioenen
Nog laat maakte de Kamer een
begin met de behandeling van de
wyziging der pensioenwetten voor
land- en zeemacht, voor het
reserve-personeel der landmacht
en voor de Kon. Marine Reserve.
En ze maakte die af ook.
Alle sprekers betuigden hun in
stemming met het voorstel, maar
eveneens pleitten zy voor de
mobilisatie-slachtoffers, voor wje
zg op korte termy'n maatregelen
wilden zien genomen.
Minister Fiévez bracht hulde
aan degenen, voor wie het wets
ontwerp bestemd is: voor dege
nen, die hun leven gelaten hebben
in dienst van het vaderland, in
valide zyn geworden en voor
degenen, die achterbleven.
Spr. deelde nog mede, dat hy
voornemens is stiefkinderen de
zelfde behandeling te doen gewor
den als besloten is t.a.v. de
verzetsslachtoffers, hetgeen kan
feschieden bij alg. maatregel van
estuur. Maatregelen voor de
mobilisatie-slachtoffers zulleti op
korte termyn genomen worden en
het is de bedoeling der regering,
deze zaak zo vlug mogelijk te
regelen. Voor verhoging der per
centages ten behoeve van de volle
wezen, waarom de heer Vonk had
gevraagd, zag de minister geen
reden.
Het wetsontwerp werd tenslotte
z.h.s. aangenomen.
mrs. Higgins, die zich op dat ogen
blik gefeliciteerd moet hebben met
haar schrandere idee.
Het was zo goed gegaan, dat de
ondernemende Amerikaanse be
sloot het diezelfde avond nog maar
eens te proberen. Alles liep weer
even vlot en het vliegtuig keerde
eerst laat in de avond naar België
terug. Het toestel moest zich naar
Evere begeven, waar het thuis
hoorde, doch door gebrek aan
benzine was de piloot gedwongen
nogmaals te Gosselies te landen
en hier telefonisch hulp te vragen
aan het vliegveld Evere.
De rijkswacht van Gosselies
vond dit heen en weer vliegen
nogal verdacht, Hij voelde de
piloot, die met smart op zijn
benzine zat te wachten, eens aan
de tand, met het gevolg, dat deze
een bekentenis aflegde en gearres
teerd werd.
Het blijkt, dat de gehele aange
legenheid nog in der minne kan
worden geregeld, indien de Ameri
kaanse, die het raadzaam heeft
geacht in Frankrijk te blijven, het
luttele bedrag van fr. 2.700.000 aan
douanerechten, fr. 250.000 voor het
in beslag genomen toestel en
fr. 1.000.000, de waarde van de
nylonkousen, bereid is te betalen.
Behalve de piloot, die vervolgd
zal worden wegens het schenden
van het luchtvaartreglement, is
ook een Italiaanse prinses, die bij
dit complot is betrokken, gearres
teerd.
Twee leden van de Amerikaanse
congres-commissie voor de atoom
energie, die verzochten, dat men
hun namen niet zou vermelden,
hebben tegenover de pers ver
klaard, dat geheime gegevens over
de atoomenergie zijn gestolen.
Deze verklaring bevestigt een
bericht van de „New-York Sun",
dat onbekende personen zeer
belangrijke gegevens over de
atoombom uit de fabrieken van
Oak Ridge in Tennessee hebben
gestolen. Het blad voegde eraan
toe, dat in de atoombomfabrieken
personen werken, die niet te ver
trouwen zijn en dat de vrouw van
één der employé's verbonden is
aan de staf van de sovjet-ambas
sade te Washington.
Een woordvoerder van het Witte
Huis ontkende iets van de diefstal
te weten en ook de Amerikaanse
commissie voor de atoomenergie
verklaarde niet op de hoogte te
zijn.
Naar aanleiding van de Nota
inzake de Deviezenpositie van de
minister van Financiën, heeft de
Hoofdgroep Industrie aan de mi
nister van Economische Zaken
een nota gericht, waarin zij haar
inzichten omtrent deze positie
uiteen zet. Hieraan ontlenen wy
het volgende: De Hoofdgroep
Industrie is ervan overtuigd, dat
de industrie hij de oplossing van
het deviezenprobleem een belang
rijke bydrage zal moeten leveren.
Het probleem zal slechts kunnen
worden opgelost door een verbete
ring van de economische positie
van ons land. De te nemen maat
regelen zouden in twee nauw
samenhangende groepen kunnen
worden samengevat: a. dienende
ter onmiddellijke voorziening in
het tekort aan arbeiders teneinde
voor de toekomst werkgelegen
heid te verzekeren; b. dienende
ter verkryging van kort crediet,
dat thans nodig is om in de toe
komst zelf over deviezen te kun
nen beschikken.
In het tekort aan arbeiders wil
men o.a. voorzien door het aan
tal ambtenaren té beperken en
het overheidsapparaat efficiënter
te maken. Aangedrongen wordt
op bezuiniging by het militaire
apparaat en tewerkstelling van
politieke delinquenten Er zal hard
moeten worden gewerkt. Vanzelf
sprekend zullen ook de werkne
mers de vruchten van grotere in
spanning niet mogen worden ont
houden.
Alles zal moeten worden gedaan
om een behooriyk groot dollar-
crediet te verkrijgen. Verhoging
van credietwaardigheid dient
daartoe met kracht te worden
bevorderd. Ons land moet aan
trekkelijk worden gemaakt voor
buitenlandse beleggingen. De aan
dacht wordt erop gevestigd, dat
een dollar-tekort steeds heeft be
staan, wanneer de economische
relaties met Indië verstoord wa
ren, zoal3 ook na de vorige
wereldoorlog. Alleen herstel van
de driehoeksverhouding Neder
landIndonesiëAmerika, waar
bij de Nederlandse leverantie aan
Indonesië wordt betaald met de
opbrengst van Indonesische pro
ducten op de Amerikaanse markt,
biedt uitkomst.
De nota wenst matiging van de
uitvoering van het programma
van openbare werken en de na
druk wordt gelegd op de beteke
nis van het particuliere onder
nemers-initiatief, waarby er op
gewezen wordt, dat het in de
eerste plaats van de activiteit
van de ondernemers afhangt, of
en wanneer Nederland er weer
bovenop zal komen.
V (Slot).
Drie maanden lang bleef Le
Sage gevangen in de Gevangen
poort te 's-Gravenhage. In deze
tijd heeft hij bijzonder veel gele
den. Zqn door ziekte verzwakt ge
stel werd afgemat door de terug
kerende koortsen en langdurige
slapeloosheid. De officier van ge
zondheid bij de gevangenhuizen
te 's-Gravenhage achtte de ge
zondheidstoestand van Le Sage
zo ernstig, dat hy een request
aan de Koning zond om diens
invrijheidsstelling te bewerken.
Met dit request had ook Le Sage
een verzoekschrift tot de Koning
gericht om abolitie. De 24ste No
vember worden door de officier
bij de rechtbank te 's-Gravenhage
de abolitiebrieven uitgereikt en
herkreeg Le Sage ten Broek zyn
vrijheid. Een zijner vrienden, de
heer J. Burnet, die zich veel moei
te had getroost, om het uur der
invrijheidstelling te weten te ko
men, haalde hem met een koets
aan de gevangenis af. Hiermede
was de gerechtelijke vervolging
geëindigd van de man, die 't eerst
in Nederland streed en leed voor
't recht van de Byzondere School.
Na zijn invrijheidsstelling ver
bleef Le Sage nog twee jaar te
Lbosduinen, doch daar het gezicht
zyner ogen steeds slechter werd,
kon hy zijn notarisambt niet meer
waarnemen. Hy vroeg ontslag uit
het notariaat en vestigde zich in
Brabant in een klein afgelegen
plaatsje Beers. Doch in 1830 ver
huisde hy reeds naar Grave, waar
hy zich vestigde in de Begijne
straat. Na zijn blindheid heeft
Le Sage nog twintig jaren ge
werkt. Naast de Godsdienstvriend
en de Ultramontaan stichtte hij
nog de Nederlandse Catholijke
Stemmen, was in godsdienstig
twistgeschrijf gewikkeld met Da
Costa- en Bilderdijk, redigeerde
Het Kerkelijk Register en de
Correspondent en de Kerkelyke
Almanak ,,R. C. Jaarboek voor
het koninkryk der Nederlanden".
Bq deze veel omvattende arbeid
werd hij liefdevol bijgestaan door
zijn vrouw, die hem de binnenko
mende correspondentie en tijd
schriften voorlas en uren achter
een de dictaten van Le Sage op
schreef.
Een zeer merkwaardige vrouw
was deze Rotterdamse koopmans
dochter Wilhelmina van Lil. On
danks haar gehechtheid aan de
Hervormde Kerk heeft zij haar
man bij zijn verdediging van de
katholieke leer in alios ter zijde ge
staan. Uit een mede'ding van Le
Sage weten we, dat hij nimmer de
geringste pressie heeft uitge
oefend op haar om toe te treden
tot de Katholieke Kerk. Hij wist
uit eigen ervaring al te goed, dat
het geloof een gave is. Haar
levenlang bleef zij ook de gods
dienst harer jeugd getrouw.. Zeer
hoog was echter haar plichtsop
vatting Jegens haar man. Toen Le
Sage op Meer en Bosch zijn huis
opende voor tien verwaarloosde
Roomse kinderen nam zij heel de
leiding op zich van dit kleine ge
sticht. Zg kookte, waste en ver
stelde, kortom heel de huishou
ding van deze vreemde kinderen
stond onder haar leiding.
Twintig jaren lang fungeerde
zij als secretaresse van haar blin
de man en deelde in het verdriet,
van de tegenwerking en misken
ning. die Le Sage ook van de Ka
tholieken ondervond. Zonder de
hulp van deze vrouw zou Le Sage
nimmer het vele goede, dat hij
heeft gedaan tot stand hebben
kunnen brengen.
Op 11 Juli 1847 werd Le Sage
getroffen door een beroerte, kort
daarop overleed hij op 72-jarige
leeftijd. Op het kerkhof te Grave
werd hij te ruste gelegd. Een kruis
siert zijn graf met enkel dit op
schrift „Spes mea", omdat hem
in dit leven het kruis hem hoop
gaf op een beter leven.
Te Nijmegen zal in een der Uni
versiteitsgebouwen een tentoon
stelling worden gehouden van alle
werken en nog overgebleven hand
schriften van Le Sage, terwijl een
uitgebreide levensbeschrijving van
Le Sage door dr. G. Görris S.J.
ter perse ligt.
A. VAN PEER.
w.
Weerverwachting medegedeeld
door het K.N.M.I. te De Bilt
geldig tot Vrijdagavond:
Matige wind uit Westelijke
richtingen; aanvankelijk zwaar
bewolkt met regen, later bre- j
j kende bewolking met enkele
regenbuien: weinig verande- 1
ring in temperatuur.
11 Juli: Zon op 4.32 uur,
onder 20.58 ur; Maan op 24.27
uur, onder 13.03 uur.
De republiek Dominica op het
eiland San Domingo, in de Golf
van Mexico, heeft besloten in de
stad Higüey een basiliek te bou
wen ter ere van de H. Maagd.
De bouwkosten worden geraamd
op 600.000 dollar. Voor het beste
bouwplan wordt een prijs van 2000
dollar uitgeloofd. Ook Nederland
se architecten kunnen meedingen.
Het consulaat in Den Haag geeft
belangstellenden gaarne nadere
inlichtingen.
President Trujillo zelf gaf een
gift van 100.000 dollar voor de
nieuwe basiliek.
De gemeente Venlo is voorne
mens op officiële wijze haar dank
te gaan betuigen aan de provin
cies Groningen, Drenthe en Fries
land voor het gastvrye onthaal,
dat haar evacué's in de oorlogs
tijd hebben genoten.
„Hoe Zuidelijker men gaat", zei
Zondag jl. de heer Ben Royaards
op de persconferentie in Oister-
wijk, „hoe meer liefde en vreugde
voor en door het toneel men te
genkomt."
Het feit, dat men momenteel in
Brabant op een tiental plaatsen
druk in de weer is om een open
luchtspel voor te bereiden, spreekt
voor zich. Hier en daar speelt men
al. Als de zomer in het land is,
zoekt het warme bloed van de
Zuiderling naar expansie, zijn le
venslust en ingeboren zin voor
spel, muziek en dans vieren zich
uit in een min of meer groots op
gezet openluchtspel.
En Oisterwijk blijft niet achter.
Het is 't verplicht aan zijn oudste
papieren op 't gebied van open
luchtspelen.De K. Kunstkring
zette in 1914, onder zqn stichter
kap. A. Huijbers, deze nieuwe
vorm van kunst in gang met de
opvoering van Smulders' verlo
ren zoon. De jaren daarop waren
een kaieidoseoop van mooie spe
len. In het begin minder hoog
van bouw groeide de keus van
stukken, vooral na de oprichting
van het nieuwe natuurtheater on
der de moderator kap. Rovers
allengs naar een meer kunstzin
nig streven. Het vorig jaar brach
ten De Ghesellen v. d. Spele
Shakespeare's „Romeo en Jula".
Aangemoedigd door het succes
hiermee deden zy dit jaar weer
een greep uit het rijke repertoire
van deze grootmeester der dra
matische kunst en koos men zijn
„Midzomernachtdroom".
De speciale eisen, welke dit dra
ma stelt, hebben niet weinig zorg
Een korte etappe was het van
Marseille naar Montpelüer en nog
onbelangryk ook. Het was ein
delijk de dag van de Belgen. Vier
gingen er weg, Mathieu, Cijsse-
linck, Mollin en Oreel. Wie ge
dacht zou hebben, dat Joly, Jans
sen of Klabinsky met het kleine
groepje, een dozijn, mee zouden
zijn gegaan, kwam bedrogen uit.
Wy hebben de indruk gekregen,
dat de tactiek van de Ned.-bui-
tenlandse ploeg zeer simplistisch
is, dat van teamverband totaal
geen sprake is en dat men pre
cies rijdt, zoals het die dag een
ieder persoonlijk het beste uit
komt. Dat er op deze wijze niet
meer geprofiteerd wordt van ont
vluchtingspogingen van anderen,
die bovendien uitstekend, slaag
den, valt toch wel sterk te betreu
ren. Nu kwam het viertal, Camel-
lini inbegrepen, in gesloten for
matie in het hoofdpeloton binnen.
De Belgen hadden pech, want hun
ontging een waarschijnlijke zege,
welke de eerste zou zijn geweest
in de ronde van Frankrijk. Bij het
binnenkomen van Montpellier
moesten de renners een hoek ma
ken, een prachtige beschaduwde
brede laan op, waar de finish was
gelegen. Oreel en Mollin maakten
de bocht te kort; zij kwamen tus-
sen de toeschouwers terecht en
weg was hun kans, terwijl zij de
kop hadden gehad bij het binnen
komen van het stadje. Indien zij de
bocht iets groter hadden gemaakt,
was waarschijnlijk alles goed af
gelopen. Nu won Massal, een ren
ner uit de Midi, de sprint voor
de Luxemburger Diederich.
Janssen kon thans uitstekend mee
komen. Hij was zijn inzinking vol
komen te boven en ook toen het
peloton op jacht naar de vluchte
lingen in het laatste gedeelte er
een flink tempo inzette, bleef hy
keurig lussen de wielen.
Hoewel de tijd van de kopgroep
overeenkomende met een gemid
delde van 35 k.m. per uur te prij
zen valt, in aanmerking genomen
de tegenwind over de eerste 100
k.m., was het vandaag toch ook
weer een etappe zonder historie.
De uitslagen
Massal (Fr.) won de twaalfde
etappe, die. 165 K.M. lang was, in
4 uur 57 min. 40 sec. Diederich
(Lux.) werd tweede in dezelfde
tyd. Verder maakten nog 10 deel
nemers deze tijd. Idéé (Fr.) reed
met een andere groep 5 uur\ m.ln-
30 sec.; daaronder warende vier
overgeblevenen van de Ned.-bui
tenlandse ploeg Janssen, Camellini,
Klabinsky en Joly, die resp. als
no. 21, 22, 24 en 23 eindigden.
In het algemeen klassement be
hield Vietto de gele trui met 86
uur 58 min. 42 sec. Hy wordt op
de voet gevolgd door Camellini
87.0.53. Derde is Brambilla 87.1-46;
vierde Ronconi 87.2.7; vijfde Fach-
leitner 87.4.58. Janssen is 38ste in
89 uur 56 min. 15 sec.; Klabinsky
39 in 90.0.22 en Joly 53 in 90.59.47.
De Italiaanse ploeg bleef eerste
in het landenklassement met 262
uur 9 min. 53 sec.; de Fransen
tweede met 262.38.31; de Ned.-bui-
tenlandse ploeg zevende met
266.57.30.
De Zaandammer Van Beek heeft
in de eindsprint de selectie weg-
wedstryd voor amateurs Amster
damArnhemAmsterdam over
230 K.M. gewonnen van de Am
sterdammer Smits en de Hage
naar Venhoekx.
De uitslag luidt: 1. Van Beek
(Zaandam) 6 uur 12 min. 32 sec.;
2. Smits (Amsterdam) op 1 leng
te; 3. Verhoekx (Den Haag) op
10 meter; 4. Voorting (Haarlem)
6 uur 18 min. 46 sec.; 5. Sieveking
(Amsterdam); 6. Vinken (Ge
leen); 7. Hennink (Alkmaar); 8.
Copier (Ouderkerk a.d. Amstel);
9. Blankenauw (Nijmegen); 10.
De Vries (Vlaardingen) allen
zelfde tyd.
gebaard voor de artistieke leider
die de Kunstkring had bereid ge
vonden voor de regie van het stuk,
de heer Ben Royaards. Toch
meende hij de moeilijkheden te
kunnen meester worden. Het
theater leent zich bijzonder voor
het experiment: de nachtelijke
sfeer zoveel mogelijk te benade
ren. Hij hoopte althans hierin te
slagen. Waar hij zeker van was en
wat hem sterk maakte Shakes
peare's meesterwerk niet onwaar-"
dig te vertolken, was het enthou
siasme, het zich volmaakt overge
ven der Ghesellen van den spele
aan hun leider. In een paar we
ken zat er de tekst volkomen
gaaf in, nu is het zaak er het
spel in te brengen maar hier
heeft hij weinig zorg over. Wat
hij miste by de beroepsspelers,
vond hij bij deze eenvoudige di
lettanten: enthousiasme naast in
geboren toneelspelkunst.
Hij is dan ook vol verwachting
en bezield met moed om dit zwa
re werk van Shakespeare niet al
leen dragelijk maar ook mooi te
brengen.
De speeldagen zijn 20 en 27 Juli,
3, 9, 10, 15, 16, 17, 24, 31 Augustus
en 7 September. Aanvang 3 uur.
10 en 31 Augustus gereserveerd
voor de K. A. B.
Kobus Knokkel, de dubbelhaa-
dige wervelwind, die met zijn ge
lijktijdige directe linkse en recht
se een omwenteling zal veroor
zaken in de bokskunst, heeft bo
vendien het voordeel van zijn im
ponerende verschijning. De
schaarste aan papier laat niet
toe, een uitvoerige beschrijving
van hem te geven, doch het feit,
dat de scheidsrechter hem tijdens
zijn gevecht tegen de Patagoniër
Slmrrkscz niet heeft durven dis-
qualificeren, zegt meer dan vol
doende voor de bokskunstliefheb-
bers en -deskundigen.
Een nieuwe match tegen de be
kende Griekse kampioen Slame-
thanos heeft een nieuwe over
winning voor Kobus opgeleverd.
Zodra de bel voor de eerste
ronde luidde, kwam Knobbel
scherp naar voren, terwyi hij
sterk op zyn hielen achterover
leunde. Slamethanos (Xenophaan
de ontembare voor de Grieken)
opende met een lichte linkse op
de linkse onderkin van Kobus en
deze ging tegen de planken. Sla
methanos was zo verbaasd, dat
hij vragend naar zijn helpers ach
ter de touwen keek voor verdere
instructies. Het volgende moment
kwamen de beide yzerharde vuis
ten van Kobus "neer op zijn
lichaam en Slamethanos gfhg neer
voor de fatale tien tellen, plus
no£ vijftien voor het verlies.
Deskundigen van andere
bladen zyn van mening, dat
het doodeenvoudig is om Kobus
knock-out t6 slcLcin, sis men h6in
maar hard genoeg kan raken,
voordat hij kans krijgt, zyn on
gewone aanvalstactiek toe te pas
sen.
Dank zij zonnig weer in de mid
dag is de achterstand ingehaald,
zodat in het heren-enkelspel nu
ook de derde ronde is afgespleed
En hierin zyn verschillende goe
de Nederlandse prestaties te ver
melden. Zo sloeg Wilton de Voor-
Indische Davis Cup speler Bose
in twee sets 63 64, dank zij
goede lengte en volgehouden
vaart. Nog een andere Voor-Indi
sche Davis Cupspeler werd uitge
schakeld, Misra, en wel door de
Brabantse speler Taminiau, die
uitstekend baseline-spel i-e zien
gaf, waarop Misra's minder vaste
spel strandde.
Krijt verrichtte een zeer goede
prestatie. Hy won, door veel
vaart, de eerst set van de En
gelse speler Barton, verloor zyn
„touch" in de tweede en was zo
verstandig niet te forceren
(0—6!) In de derde kon hij zijn
vaart weer opvoeren en won die,
mede door goed volleren, met
63. Hy komt nu in de volgende
ronde tegen Faunin, de Zuid-
Afrikaan en is gebrand op een
overwinning °P de overwinnaars
van Van Swol en Wilton in de
Davis Cup.
Cochet en Johansson oefenden
ziel tegen hun tegenstanders.
Van Swol sloeg Bosschaart in
twee sets en kan via Ahmed te
gen Cochet komen.
in het gemengd dubbelspel
kwamen mej. Osborne, de winna-
res van Wimbledon en mej.
De laatste dag
Met 14 voor 1 beginnend zag bet
er aanvankelijk op de laatste dag
al heel slecht voor de bpringbok-
ken uit, toen Compton VOor epn
zeer zuinige 6 Mittcneil - een der
sterbatsmen der Zuid-Afrikanen
gebowld kreeg. loen kwam
Nourse zijn captain gezelschap
houden en na de Kat even uit de
boom te hebben gekeken, besloot
hij er het hout maar wat fermer
op te gaan leggen, hiermee wel
iets riskerenci, maar ten slotte ook
Ue kans scheppend op een eervol
resultaat. lussen Nourse en Mel
ville liep het aardig; de score rees
tot boven de loo en ieder dacht
reeds, dat dit tweetal het totaal
der Engelse overschotten zou pas
seren, toen Edrich Melville ge-
vangen kreeg voor een zeer goede
j n was nu de man' die
het doen moest met Nourse, die er
prachtig het oog in had. Viljoen
bepaalde zich voorlopig tot ver
dedigen, terwyl Nourse voor de
runs wist te zorgen. Zonder schei
ding ging de lunch in, het totaal
was toen 143 voor 3.
Na de lunch bleef de score
geleidelijk stijgen, zoodat de kans
voor Z.-Afrika nog verre van
verkeken scheen. Viljoen moest
echter het veld ruimen op de
spinner Wright voor een mooie
32. Nourse bereikte inmiddels zijn
100, maar zag voor 0 eerst nog het
wicket van Rowan op Wright
tuimelen. Op 115, in VA uur
gescoord, was het de beurt van
Nourse om te verdwijnen, gebowld
door Edrich en toen was het
levens met de Springbakken ge
daan. ri™ staart bracht ei- niets van
terecht Het totaal werd ten slotte
267 en Engeland met 2% uur te
spelen behoefde slechte 139 runs
te maken om te winnen. Edrich
bowlde 4 voor 77, Wright 3 voor
32, Gladwin 2 voor 40 en Hollies
1 voor 49.
Engeland opende met Hutton en
Washbrook, die de eerste 50 runs
in een half uur wisten te maken,
waarna voor de thee werd gestopt.
Direct na de thee was Hutton
het slachtoffer van Mann voor
24. terwijl kort daarop Dawson
Washbrook gevangen kreeg voor
40. Met de grote middelsexsterren
op de mat zou het eind en tevens
de overwinning van Engeland een
feit worden. Echter toen het totaal
90 was, kwam regen de pret ver
storen en moest er een tydje
worden gestopt. Met nog 49 runs
te scoren en nog een ruim uur
voor de boeg kon er nog van alles
gebeuren.
Compton, zijn eigen wicket om
slaand, was tenslotte het derde
en laatste slachtoffer.
Barnett en Edrich hadden tijd
te over om de benodigde runs bij
een te .slaan en zo won Engeland
de derde testwedstrijd met 7
wickets.
Scores: Engeland 478 en 139
voor 3; Zuid-Afrika 339 en 277.
Het Ned. Golf comité organi
seerde op 'e men te Duiven-
drecht de nationale open golf
kampioenschappen voor profs, en
amateurs. De uitslagen luiden:
profs..: 1. J. Ruhr (Hilversum)
147 (2 ronden)2. P. Witte (Dom
mel) 148 3. K Kramer (Noord-
wrik) 151: 4. J Kramer (Twenthe)
152; 5. B. Koudijs (Rotterdam)
153; 6. G. de Wit (Wassenaar)
156. De beste amateur was J W
Cramerus uit Hilversum met 161.
Brough b. het veld, de eerste met
Cochet, de tweede met Van Swol.
Mej. OsborneCochet hadden 't,
door een grote inspiratie van me
vrouw Scholten en Wegers niet
zo gemak -elijk als zy dachten en
hadder grote moeite de tweede
set te winnen. Wimbledon-spel
van mej. Osborne was er nog niet,
evenmin als by Cochet. Laat in
de avond was er de meest inte
ressante party. De cyfers zeggen
het: mevr. Hofman en Johansson
wonnen, dank zy prachtig spel
van Borren, eerst na 26 86
86!
De voornaamste uitslagen waren:
Heren-enkelspel, tweede ronde-
Van Swol slaat Breukink 7—5.'
6—0, derde ronde: Cochet (Fr.)
si Mandelbaum (Eg.) 6—3, 6—4,
Sturgess (Z. A.) si. Mehta (Ind.)
6—1 6—4, Taminiau sl. Miara
(Ind.) 62, 64, Stolpa (Hong.)
sl. Storm 61, 63, Johansson
(Zw.) sl. Ghaus Mohamed 61,
97, Fannin (Z. A.) sl. Borren
26, 61, 60, Krijt sl. Barton
(Eng.) 6—3, 0—6, 6—3. Najar
(Eg.) sl. v. d. Kruk 3—6, 6—2,
119 Harper (Austr.) sl. Moreau
(Fr.) 6—4, 10—8, Gremillet (Fr.)
sl. Wiegers 6—3, 6—3.
Dames-enkelspel, tweede ron-
dfe: mevr. Straubeova sl. mevr.
v. Berkel 62, 6—2, mevr. Mc
Kelvie (Eng.) sl. mej. Butler (Am.)
86 36, 61.
Gemengd dubbelspel, tweede
ronde: mej. Osborne en Cochet
slaan mevr. Scholten en Wiegers
61, 75, mej. Hermsen en Ghaus
Mohamed slaan mevr. v. Czer-
niki en Tonjes 6-1, 60, mevr.
Bolton^ en Harper sl- mevr. Koch
®u Lissauer 60, 60, mevr. v.
Berkel en Man Mohan sl. mej. D.
Vorenkamp en Storm 64, 63,
mevr. Muller en Fannin sl. mej.
v. Alphen en Zalzal 6—0, 6—0,
mej. Brough en van Swol sl. mej.
Kiek en Ras 62, 61, mevr.
Straubeova en Ahmed sl. mej. Br.
v. Groenou en Simpson 6—3, 62,
mevr. Summers en Sturgess sl.
mevr. van Marle en Li nek 64,
62. mevr. Hopman en Johansson
slaan mej. Eggersman en Keuls
6—4, 6—4
Het eerste kwartier had de
stryd wel een vlot verloop. Naar
mate B.V.V. er beter in kwam en
het tempo opvoerde, grepen de
M.V.V.-verdedigers feller in. Hef
tige schermutselingen speelden
zich voor het M.V.V.-doel af,
waarin Vermeer zich geducht
weerde, doch slechts eenraaa'
kreeg B.V.V. een werkelyk open
kans, toen van Overbeek onge
hinderd voor Vermeer kwam te
staan die het schot echter wist te
keren. Vos schoot eens tegen de
paal. Kort daarna werd Vermeer
dan toch gepasseerd, maar toen
redde van Kerkoerle op de doel
lijn.
Na rust was Donhuysen door
van der Dun sen vervangen. Dit
kwam het verband in de B.V.V.-
aanval niet ten goede. M.V.V.
kreeg een prachtkans bij een
doorbraak van Vroegop, die iets
eerder bij de bal was dan de uit
gelopen Saris; by de botsing die
daarbij ontstond, raakte de M.V.
V.-er echter de bal kwijt. Het
werden tenslotte heftige gevech
ten in het strafschopgebied van
M.V.V. en het was een grote op
luchting voor de Limburgers,
toen het eind kwam met 0—0.
