MgrBemn over de schoolstrijd
Katholieken in Tsjechoslowakije
fr
Zaligverklaring Frater Andreas
SOLDATENLEVEREN
VREEDZAME SLAG
HALF JAAR WONINGBOUW
VERVOER EN VERKEER
in de Nederlandse stad
Bezoek van pater Punt
Inleidend proces begint
Pootaardappelen en deviezen
MAAJfDAG 21 JULI 1947
PAGINA 4
OOGBEHANDELING VAN
PRINSES MARIJKE
GESLAAGD
WEST-EtnROPESE
HAVENS INGESCHAKELD
Bij transitoverkeer met
Duitsland
GRATIE VERLEEND
Van het QöQptfront: WIERINGERMEER
14000 WONINGEN
GEGUND
DE GUERILLA-AANVAL
OP KONITSA
OBJECTIEF PLEIDOOI
VOOR HET MODERNE
Het aartsbisschoppelijk paleis in Praagwaar Z. H. Exc.
Mgr. Beran resideert.
Van onze S-redacteur)
Praag. Een imposant en indrukwekkend plein tussen mach
tige gebouwen boven op de heuvelen aan de overzijde van
de Moldau. Het Hradschin, nu het paleis van de president,
dr. Benes, met de oude vorstelijke kapel, die nog met grote
letters het opschrift draagt: „Gij zijt Petrus en op deze
steenrots zal Ik mijn Kerk bouwenEn op de grote binnen
plaats de beroemde St. Veitsdom met het zilveren graf van
St. Joannes Nepomuk.
Aan de zijkant van dit plein een ander paleis, de woning
van de aartsbisschop van Praag. Te groot, te imposant voor
de eenvoud van een priester als mgr. Beran is, maar het
staat daar als een symbool uit ouder tijd, uit een tij-!, die
wellicht rijker, maar ook geloviger en guller was, en de
oude katholieke cultuur van dit I I heeft dit voor deze
tijd bewaard. En.... mgr. Beran b< tont er slechts enkele
kamers van.
Z. H. Exc. dr. Jozef Beran is een kleine levendige man,
wiens hele optreden het stempel van eenvoud draagt. Zijn
gelaat is iets te wit, het heeft iets als van een zware ziekte
overgehoudenhet zijn de jaren van Dachau, die in dit
gelaat geschreven staan.
C „Ik heb daar vele Hollandse
priesters ontmoet, zegt hg, man
nen voor wie wij allen eerbied en
bewondering hadden". Plotseling
staat mgr. Beran op en loopt naar
zijn werkkamer. Hij komt terug
met een in het Tsjechisch geschre
ven werk over de martelaren der
Duitse concentratiekampen, en
wijst mij daarin de namen van
verschillende Hollandse priesters,
die in Duitse concentratiekampen
om het leven kwamen. Pater Re-
gout staat erin vermeld en Titus
Brandsma en vele anderen; ook
degenen, die levend wederkeerden.
Dan was er nog een Hollandse
priester, die in verschillende con
centratiekampen verbleef, het
laatste jaar van de oorlog in Da
chau en die onmiddellijk, toen hij
werd bevrijd, naar zijn parochie
bij Kladno terugkeerde om er zijn
arbeid te hervatten zonder ook
maar te vragen naar Holland te
mogen gaan om zijn familie te be
zoeken. Het is pater Punt van de
Kalasangtiner uit Wenen, die
hier in 1939 kwam om zijn pries
terlijke arbeid voort te zetten,
toen hem dit in Oostenrijk niet
meer mogelijk was. Hij leerde in
korte tijd Tsjechisch en werkt nu
vooral onder de arbeidende jeugd
van Krocehlavy bij Kladno, waar
vele fabrieken zijn.
Dan raak ik met enige woor
den het Russisch probleem aan.
Ernstig en nadenkend neemt de
aartsbisschop deze gedachte
over. In het algemeen maakt
men hier onderscheid tussen
Rusland en het communisme,
zegt de aartsbisschop, maar is
dat onderscheid er wel Ik ge
loof, dat velen hier wel van die
gedachte terug komen, mis
schien reeds terug gekomen
zjjn. Er is niet meer de vlam
mende geestdrift van het begin.
TJ moet niet vergeten, dat ons
volk zich in de dagen van Mün-
chen door Engeland en Frank
rijk bedrogen achtte; dat het de
Russen waren, die ons bevrijd
den, en dat ons land niet door
de Russen werd bezet. Dat ver
klaart veel. Ik ben ook over
tuigd, dat de communisten in de
regering wel het goede willen,
maar is hun goede wil sterk ge
noeg tegenover de communisti
sche tendenzen Wjj begrijpen
I ook, dat men aan Rusland gren-
i zend, niet dezelfde politiek kan
voeren, die men in andere lan-
den voeren kan, maar in prin-
1 cipiële kwesties kan men geen
i compromissen sluiten, en niet ik
alleen, maar ook vele katholieke
leken menen, dat de regering
ook de katholieken in de rege
ring hierin soms te vèr gaan.
U bedoelt Monseigneur, de
houding der regering in de school
strijd
Juist, zegt mgr. Beran, dat
is het meest sprekende voorbeeld.
Zoals u waarschijnlijk weet, heb
ben wij tegen het plan der rege
ring tot verstaatsing der scholen
openlijk gedemonstreerd. Wij had
den daarvoor de grootste zaal van
Praag, Lucema, en het was er
eivol met katholieken. Ik heb daar
zelf gesproken en ik heb gezegd,
dat het juist de katholieken zijn,
die men heden ten dage zo gaarne
als reactionnair beschouwt, die
voor de vrijheid van onderwijs en
daarmee voor de vrijheid in het
algemeen manifesteren.
Zoals wij iedereen de vrijheid
gunnen, verlangen wg die ook
voor ons zelf. Wij hebben in deze
kwestie ons openlijk uitgesproken
op 9 Maart van dit jaar. Wij heb
ben een memorandum der geza
menlijke bisschoppen hierover uit
gegeven, waarop geen enkel ant
woord kwam. Ik heb gezegd, dat
ik tot dit protest verplicht was,
niet alleen als aartsbisschop, maar
ook als politieke gevangene, die
meer dan drie jaren in Dachau
verbleef, en als de president eens
heeft gezegd, dat de politieke ge
vangenen het levende geweten der
natie vormen, dan moet dat vooral
wel gelden voor de aartsbisschop
die eens politiek gevangene was.
Het geweten der natie zijn be- j
tekent niet alleen 'na een weinig
goede daad verwijten maken,
maar vooral waarschuwen, dat 'n
verkeerde daad vermeden worde.
Ik heb op die bijeenkomst gezegd,
dat het nieuwe schoolwet-ontwerp
ernstige schade zal berokkenen
aan de natie en aan de staat, en
ik heb gewaarschuwd tegen een
ideologische gelijkschakeling van
onze scholen, zoals die door nazi's
en fascisten met geweld werd na
gestreefd. Het gehele volk-is een
stemmig hierin, dat men, niets
mag invoeren, wat tot 't systeem
van nazisme en fascisme behoort.
De Duitse Bezetting heeft overi
gent, bewezen, dat juist de ker
kelijke en confessionele scholen in
Bohemen en Moravië zich natio
naal prachtig hebben gedragen en
voor de nationale opvoeding van
het grootste belang zij" geweest.
Juist de religieuze opvoeding legt
de nadruk op de nationale plichten
van de burger.
En dan, zegt mgr. Beran mij,
reken ik op de verzekering van
president Benes, die mij per
soonlijk heeft gezegd: „Vrijheid
van godsdienst en vrije uitoefe
ning der religie zullen gewaar
borgd blijven, zolang ik presi
dent zal zijn". Er zijn ministers
in dit kabinet ,ook priesters, die
een compromis wensen, een
compromis, dat een status quo
aanvaarden wil in deze kwestie.
Ik betreur dit. Want dit is op
de eerste plaats oen principiële
kwestie, maar zelfs afgezien
daarvan kunnen wij zulk een
compromis niet aanvaarden,
omdat wij daarmee de katholie
ke Slowaken in de steek zouden
laten, want in Slowakije is de
verstaatsing der scholen reeds
doorgevoerd en met zulk een
compromis zou men deze toe
stand aanvaarden. Het resultaat
van onze actie is gelukkig, dat
deze hele zaak is uitgesteld.
En het katholieke leven Mon
seigneur
Het katholieke leiden is hier
zeer goed. Wij lev»c hier in betere
omstandigheden dpn in andere
landen, die onder directe invloed
var het communisme staan, hier
is deze invloed alleen indirect. Wij
hebben nog onze katholieke bui
tenkerkelijke verenigingen en on
ze katholieke middelbare scholen.
Wij hebben zeer goede katholieke
weekbladen als „Katolik", „Ob-
zory" en „Nedely", die bijna in
alle katholieke gezinnen komen en
een zeer principieel standpunt in
nemen.
De volgende morgen werd er
om tien uur op de deur van mijn
hotelkamer geklopt. opende de
deur. Op de gang stond een pries
ter, die mij een ogenblik onder
zoekend aankeek. Ik zocht in mijn
geheuge: maar ik mij dit
gezicht met de beste wil van de
wereld niet herinneren. Ik kende
hem niet. Toen stelde hij zich voor
Pater Punt en hij1 voegde eraan
toe: uit Alkmaar.
Hij zei niet: uit Krocehlavy of
uit Kladno, waar hij woonde en
werkte, waarschijnlijk, omdat hg
meende, dat deze namen mij niets
zouden zeggen. Daarom zei hij bij
wijze van introductie: uit Alk
maar. Ik noemde mijn na^,men
zei: ook uit Alkmaar. Er was
even verbazing bij hem, en toen
de vraag: toch niet van dat grote
gezin op de Mient Toch wel, zei
ik. Even later' doken wij onder in
wederzijdse familierelaties en wij
spraken over mensen, die op de
Mient woonden, over de muziek
kapel St. Louis uit onze jeugd en
over de hond van broeder Theo
doras.
Toen vertelde hij zijn levensge
schiedenis. Hij had eerst gestu
deerd bij de paters in Bergen op
Zoom en was later bij de Kala-
sanktiner in Wenen terecht ge
komen om daar te werken onder
de arbeidende jeugd. Toen Hitier
in '38 Oostenrijk inpalmde, was hij
al spoedig op een of andere aan
klacht gearresteerd. Hij z6.t drie
maanden in de gevangenis en
werd toen vrijgelaten en uitgewe
zen.
Daar zijn orde ook erkele pa
rochies bestuurde in Tsjechoslo
wakije, werd hij door zijn overste
daarheen gezonden en zo kwam
hij in Krocehlavy bij Kladno, een
arbeidersparochie, waar hij zijn
werk vond onder de fabrieksjeugd
die daar vooral wertste in de grote
staalfabrieken. Maar in '39 werd
Tsjechoslowakije veroverd en in
1940 geraakte Nederland in oor
log met Duitsland. In 1940 werd
hij als onderdaan van een vijande
lijk land opnieuw gearresteerd en
na enige tijd, toen Nederland reeds
had gecapituleerd, weer vrijgela
ten. Hij moest zich echter drie
maal per week bij de politie mel
den. In 1944 kwam pater Punt
wegens illegale arbeid in een con
centratiekamp terecht. Hij ver
bleef in Pongraz en herezien-
stadt, en in Dachau ontmoette hij
tenslotte mgr. Beran, toen rector
van het seminarie. Hij had daar
ook pastoor Overmaat ontmoet en
de Franciscaner pater Himmel-
reich, ook al van de Mient in
Alkmaar.
En gisteren had hij toevallig de
aartsbisschop ontmoet, die hem
verteld had van mijn aanwezig
heid.
Neen, hg was na de oorlog
nog niet in Holland geweest, 'wat
moest hij dag,r doen Aan alle
familieleden en vrienden honderd
maal ditzelfde verhaal vertellen
En zijn verantwoordelijk werk aan
anderen overlaten Hij vroeg mij
her. allen te groeten, als ik weer
in Holland zou zijn. En misschien
als u eens in Heilo komt, daar
woont mijn oudste broer, vroeg hij
mij. Ik beloofde het hem.
Na een verblijf van ca. vijf we
ken in het Nederlands gasthuis
voor ooglijders te Utrecht, kan
prinses Marijke dezer dagen het
ziekenhuis verlaten. De opera
tieve behandeling van de aange
boren oogafwijking is met goede
uitslag bekroond.
Het prinsesje heeft de behande
ling zeer goed verdragen en mede
dank zij het feit, dat H. K. H. de
kleine nog steeds voedt, zich in
middels ontwikkeld tot een prach
tige gezonde normale baby.
Brinses Juliana en Prins Bern-
hard betuigen hun hartelijke dank
voor d£ vele blijken van mede
leven, welke zij van zo vele zijden
mochten ontvangen.
Zoals men weet, zijn van 16 t.m.
19 Juli in Den Haag besprekingen
gehouden tussen vertegenwoordi
gers van de Ned. en Boigise rege
ringen en vertegenwoordigers van<
het militaire bestuur voor Duits-'
land CU. c °n TT K iUnited
States en United Kingdom.)
De onderhandelingen hebben tot
overeenstemming gelpid. De dele
gaties hebben gezamenlijk een
rapport opgesteld, waarin zij hun
regeringen een voorstel doen in
zake het gebruik van Nederl. en
Belgische havens met betrekking
tot de import van voedsel en an
dere goederen door de militaire be
sturen ten behoeve van de bevol
king der U. S.—U. K.-zones van
bezet Duitsland.
Het voorstel zal, indien het door
de betrokken regeringen wordt
aanvaard, tot een overeenkomst
leiden, welke op 15 September 1947
van kracht zal worden. Bijzonder
heden nopens deze overeenkomst
zullen zodra het voorstel door de
regeringen is bekrachtigd, tegelij
kertijd in Den Haag, Brussel en
Berlijn worden gepubliceerd.
De zeereerw. pater A. Meiherg C.ss.R. te Roermond, postu-
lator in de zaak der zalig- en heiligverklaring van frater
Maria Andreas, in leven lid van de congregatie der fraters
van O. L. Vrouw, Moeder v. Barmhartigheid te Tilburg, heeft
zich in een smeekschrift tot Z. H. Exc. de bisschop van
's Hertogenbosch gewend teneinde het officieel begin van
het proces der zaligverklaring te verkrijgen van voornoemde
dienaar Gods, die op 3 Aug. 1917 te Tilburg overleed.
narie te Haaren en Joh. de Lepper
M.'S.C te Tilburg: tot promotor Ei-
dei: de zeereerw. pater dr. Anacle.
tus O.F.M. Cap. te Tilburg; tot no-
tarius actuarius: de zeereerw. heer
F. A. M. Th. Bartels, rector te Til
burg; tot notarius adjunctus: de
weleerw. heer J. A. Schraven, con
rector te Tilburg en tot cursor; de
weleerw. heer J. C. M. v. d- Pas>
kapelaan te Tilburg.
Bovengenoemde commissie zal
in de middag van 1 Aug. a.s. in de
kapel van het bisschoppelijk paleis
te 's Hertogenbosch bijeenkomen
om het hun toevertrouwde ambt
te aanvaarden.
In dat smeekschrift staat, dat
frater Maria Andreas tijdens zijn
leven door de beoefening van alle
Christelijke deugden in heldhaf
tige graad zulk een roep van hei
ligheid heeft .verworven, dat de
faam ervan zich handhaaft ja
nog is toegenomen zodat ver
scheidene vronje gelovigen zijn
bescherming bij God inroepen en
vele geleerde en voorzichtige man
nen hem waardig keuren om, als
zich hierbij het oordeel voegt
van de Apostolische Stoel, met de
eer der zalig- en heiligverklaring
gesierd te worden vooral hierom,
wijl, naar verluidt door zijn tus
senkomst verscheiden wonderbare
feiten hebben plaats gevonden.
In een rescript zegt de bisschop
aan dit verzoek gevolg te willen
geven en heeft dientengevolge be
noemd tot judex delegatus: de
hoogeerw. heer dr. Fr. van Welie
te Nijmegen; tot judices adjuncti:
de zeereerw. heren dr. D. B. J.
R. M. v. d. Hurk prof. a. h. semi-
Bij K. B. is gratie verleend aan
B. J. van der Aa, tot. de doodstraf
veroordeeld bij sententie van het
B. G. te Amsterdam. De doodstraf
is veranderd in levenslange ge
vangenisstraf.
Weer ligt de Wieringermeer te stoven in de warme Julizon;
het graan begint ai te kleuren op de wijde akkers, twee jaar ge
leden opnieuw aan de zee ontworsteld. De aardappelen zijn zo
ver, dat ze de grond uit móeten en ook het vlas is er zeer na
aan toe.
Ziehier het probleem in de Wieringermeer en in vele oogst-
gebieden van Nederland de grond brengt zijn vruchten over
vloedig voort, maar er zijn geen voldoende handen om die kost
bare oogst binnen te brengen.
Soldaten aan de slag in de Wieringermeetr. Uit de grond,
die pootaardappelen
Vrjjdag brachten wij een be
zoek aan dit vruchtbare stuk
grond m de Noordoost-hoek van
Noord-Holland en het was een
weldaad te zien, hoeveel er reeds
wederom weer is opgebouwd in
deze zo zwaar door het oorlogs-
geweld gehavende polder sinds wij
er in het najaar van verleden jaar
waren. De felrode daken van de
ruime schuren trekken reeds da
delijk de aandacht als men van
het „oude land" komt binnengere
den en aan alles is te zien, dat
met voortvarendheid hier de
zaken zijn aangepakt.
Gevecht tegen de tijd
De boeren hebben gezaaid en
gepoot; de gewassen staan er
prachtig voor, maar nu de oogst
tijd er is, is htf. nogmaals over
duidelijk geworien, dat de be
schikbare werkkrachten in de
Wieringermeer niet voldoende in
aantal zijn om deze op de vast
gestelde tijd binnen te halen.
Waarom die vastgestelde tijd?
Kunnen ze er dan niet wat langer
over doen? Dat zjjn vnagen d I bij
de leek opkomeq, als hg dergelijke
dingen hoort. Het üs echter zo, dat
b.v. de pöotaarda.ppeien vóór een
bepaalde datum de%rond uit moe-
Tot 1 Juli j.l. was het,_ zoals
m?n weet, krachtens een in Mei
fiomen besluit van de minister
Wederopbouw voor alle ge-
r--enten mogelijk de bouw van
-ningen aan te besteden, onaf-
r - nkeïijk van het oorspronkelijk
i de gemeenten voor 1947 toe-
"ezen bouwvolume. Dit heeft
'-id tot een stroom van aanbe-
s'-dingen, waardoor de achter
stand in belangrijke mate is in
gehaald.
Van 1 Januari tot 12 Juli 1947
heeft de centrale directie van de
volkshuisvesting machtigingen tot
gunning verstrekt voor de bouw
van ruim 14.000 woningen. De
verdeling over de provincies, en
enkele grote steden luidt: Gronin
gen 515, Friesland 1320, Drenthe
600, Overijssel (incl. N.O.-polder)
1150, Gelderland 1600, Utrecht
390, Noordholland (excl. Amster
dam) 415, Amsterdam 400, Zuid-
holland (excl. Rotterdam en Den
Haag) 620, Rotterdam 580, Den
Haag 385, Zeeland 990, Noord
brabant 3180 en Limburg 2370
srosüngen,
Iln de loop van het eerste half
jaar 1947 is met de bouw van een
deel dezer woningen aangevangen,
met het resterende en grootste
deel zal in Juli/Aug. worden be
gonnen.
Op 1 Januari 1947 waren voorts
ongeveer 12.000 woningen in aan
bouw, waaraan de eerste werk
zaamheden nog in 1946 waren
geschied. Voor een deel zijn deze
huizen intussen gereed, ander
deels naderen zij hun voltooiing.
De minister heeft thans be
paald, dat gemeenten in de pro- I
vincies Zeeland Limburg
Noordbrabant en Gelderland, l
alsmede de steden Rotterdam I
en 's-Gravenhage, verdere plan
nen tot woningbouw kunnen
doen aanbesteden en daarbij
voorlopig niet gebonden zijn
aan een vooraf vastgesteld
bouwvolume.
De gemeenten in de overige pro
vincies ontvangen voor het tweede
halfjaar 1947 wel een bouw
volume, dat de mogelijkheden tot
aanbesteding bepaalt. In de pro
vincie Friesland zullen nog slechts
weinig woningen aanbesteed kun
nen worden, omdat daar reeds
een in verhouding belangrijk aan
tal huizen werd gegund.
AMERIKA'S NATIONALE MONUMENT op Mt, Rushmore (Zuid Dakotais eindelijk gereed
gekomen. De reusachtige koppen van de president en Washington, Jefferson, Theodore Roosevelt en
Lincoln, ongeveer 5 M. groot, zijn uitgehakt op de 235 M. loodrechte helling van de berg. De beeld
houwer Gutzon Borglum heeft jarenlang er aan gewerkt.
te-i, daar ze anders niet meer als
pootaardappelen in aanmerking
kunnen komen.
En naar pootaardappelen in een
zeer belangrijke mate naar het
buitenland uitgevoerd worden,
springt het belang van een tijdige
oogst van het pootgoed wel zeer
duidelijk in het oog. Wil men een
oijfer Van de vorige oogst werd
voor een bedrag van ƒ65.000.000
geëxporteerd.
Het leger springt, in
Daarom is er een beroep gedaan
ook op het leger en het departe
ment van oorlog heeft gemeend
hieraan te moeten voldoen om het
grote volksbelang dat er bij be
trokken is. Over het gehele land
zijn er 2800 militairen bij de oogst-
werkzaamheden ingeschakeld.
Duizend soldaten zijn thans in
gezet in de Wieringermeer en lig
gen nu met verbrande koppen in
de rulle grond deviezen uit de
grond te slaan. En velen van hen
zullen, wanneer later thuis de
dampende schaal met piepers op
de tafelverschijnt, nog wel eens
aan hun krakende ruggen denken,
want aardappelen rooien is lang
niet ieders werk en kost, vooral
in het begin, menig extra zweet
druppeltje.
En is het nu zo, dat deze gro
tendeels ongeschoolde krachten
met een snelle vaart de „poters"
uit de grond weten te werken
Daarover hoorden we verschillend
oordelen. Een 'geschoold landar
beider rooit per dpg gemiddeld
8Cj meter, hoewel 'beduidend ho
gere prestaties ook gemaakt wor
den. De soldaten maken nu een
300 meter, soms iets meer, soms
iets minder, terwijl de verwach
ting is, als ze enigszins aan het
werk gewend raken, dat tie pres
tatie zal stijgen. Er zijn deskun
digen die verwachten dat ze on
geveer 70 pet. van de prestatie
van een geschoold landarbeider
kunnen leveren.
Hogere prestatiepremicl
Uit de kringen van de YVierln-
germeer-boeren gaan echter stem
men op om de beloning _van
soldaten te verhogen. <JP net
ogenblik krijgen de tewerkgestel
de! soldaten ƒ2.50 per werkdag.
Verder is per groep nog een pre
mie voor bijzondere prestaties
vastgesteld van 20 per groep en
nog een extra premie voor de
groep, die de beste prestatie
levert. De boeren menen, dat,
wanneer de beloning op een hoger
niveau komt, de prestaties van de
soldaten ook beduidend hoger zul
len komen te liggen. Van militaire
zijde wordt er echter op gewezen,
dat deze verlening van bijstand
aan de bevolking, gezien moet
worden als dienst.
Het bleek ons echter, dat de
standpunten niet star tegenover
elkaar zullen blijven staan en duf
men in onderling overleg tracht
te komen tot zodanige voorwaar
den, die er toe zullen bijdragen,
dait de prestatie zo hoog mogelijk
wordt opgevoerd.
De gedetineerden
Ook een aantal gedetineer»1-
politieke delinquenten Is b\j de
pootaardappeloogst Ingezet.
Hun prestatie ligt echter zeer
ver beneden de normale; gemid
deld komen zij op 25 tot 30
pet. van de normale prestatit.
Nu was er kort geleden een
regeling afgekomen, dat de ge
detineerden die door hun pre
statie meer dan 60 ets. per uur
verdienden dit geheel aan hun
gezin mochten ten goede laten
komen. De prestaties begonnen
toen dadelijk te verbeteren en
er waren zelfs al ploegen die
op een uurloon van 1 kwa
men. Nu echter is een week ge
leden die regeling door het Di
rectoraat Bijzondere Rechtsple
ging weer te niet gedaan, waar
door de prestatie natuurlijk weer
diep is gezakt. Deze wijziging
wordt door verschillende land-
bouwautoriteiten zeer betreurd.
Aan de aardappelslag
We hebben een middag door de
velden gezworven en de soldaten
aan het werk gezien. De geest is
over het algemeen heel goed, al
yordt er dan wel eens over ge
sputterd dat de arbeiders, die
naast hen liggen te werken, een
keer of zes zo veel verdienen.
Voor een flink deel wordt dit wel
veroorzaakt door het verschil in
prestatie, maar feit is wel dat ce
soldaten voor dezelfde hoeveel
heid werk aanzienlijk minder be
taald krggen. Maar we zagen toch
ook veel glundere koppen, de hu
mor waren ze nog niet verleerd
en de boerenjongens onder de sol
daten hadden kennelijk plezier in
het werk.
Ook aan de vlasoogst wordt
door het leger meegeholpen. Dat
is zwaar en vakkundig werk en
een deskundige zagen we er
hoofdschuddend bij staan kij
ken. Maar het vlas komt er toch
af en ook dit is van groot belang,
want vlas dat een week te lang
op de akker staat is reeds waar
deloos.
Gelukkig zijn veel jongelui
hulp komen bieden, meest leerlin
gen van middelbare scholen en
I ook die doen hun best om te zor
gen dat de oogst op tijd wordt
binnengehaald, een oogst die van
zo ontzaglijk groot belang is voor
ons hele volk.
Ir. A. Ovinge, dijkgraaf van
de Wieringermeer, deed in een
toespraak uitkomen, dat hij hoop
te, dat door de hulp van solda
terij en anderen nog veel van de
oogst gered kan worden; de heer
J. K. Melse, hoofdinspecteur van
het bureau oogstvoorziening van
het ministerie van landbouw ge
tuigde ook van zijn vertrouwen
daarin en overste Sjoertsma be
lichtte de positie van de soldaat
in dit werk van bijstandverle
ning.
Mogen zij er door hun leiding
gezamenlijk in slagen bg dit
oogstwerk de resultaten aan de
verwachtingen te doen beant
woorden.
■Qe sub-commissie der V. N.
voor de Balkan, waarin elf naties
vertegenwoordigd zijg, heeft met
negen tegen twee stémjnen (Po
len en de Sovjet-Unie' 'tegen) be
slist, dat de aanval der Guerilla-
strijders op Konitsa door de sub
commissie onderzocht zal worden.
De meerderheid was van opinie,
dat de sovjet-unie obstructie
voert en „een objectief onderzoek
wil voorkomen of althans bemoei
lijken".
De gevolgen van de oorlog uiten
zich pp velerlei terrein. Maar zij
doen dit wel zeer sprekend in de
noodzakelijkheid tot herbouw of
zelfs nieuwbouw van steden, stads
delen dorpen.
Deze onontkoombare noodzaak
biedt een mogelijkheid welker
consciëntieuze uitvoering een
even gebiedende eis is. En wel
deze: dat deze nieuwe steden (ge
makshalve duiden wij daarmee
alle te (her) creëren oorden aan)
zullen beantwoorden aan de rede
lijk hoogste eisen en volgens de
modernste begrippen tot stand
zuilen komen.
Het verleden mag slechts in zo
verre maatstaf zijn dat de
van toen nimmer meer m0 -
worden gemaakt. En k1J
bllanvriikst is In de stedebouw-
kundeg gaan raalisme en fantasie
SdEen van de belangrijkste pro-
blemen bij steaebouw is dat van
verkeer en vervoer; het vloeit
noodzakelijkerwijs voort uit de
onderlinge verhouding van de di
verse soorten ruimten in een stad,
o.a. die voor woningen, bedrijven,
winkels, kantoren en oritwikke-
""§~ontspanning.
Dyit gehele probleem met al zijn
aspecten is samengevat en we
tenschappelijk in zijn verschillen
de onderdelen op de analyse-tafel
gelegd in het onlangs uitgegeven
boek van dr. J G. Ramaker over
„Vervoer en Verkeer in de Ne
derlandse stad".
Het is voorwaar geen gemakke
lijke taak, die de schrijver zich
heeft gesteld, en n< g minder ge
makkelijk heeft hij het zich ge
maakt bij het uitwerken der om
vangrijke stof.
Realiteitsgevoel en fantasie zijn
de schrijver evenmin vreemd als
waarnemingsvermogen en zin voor
humor, en het geheel is gebaseerd
op degelijke studie en grote be
lezenheid. waaraan tot in details
uitgewerkte voorbeelden de prac-
tische toepassing geven.
Al trekt dr. Ramaker menig
maal conclusies hij heeft zich ge
hoed vooi het poneren van nauw-
omschreven stellingen. Suggesties
zijn er in 'overvloed, maar met be
trekking tot geen enkel punt heet
het: dit is de beste methode, of dit
is de enige mogelijkheid. Dr. Ra
maker toont zich voorstander van
het moderne in het algemeen, hij
werpt zich niet op als kruisridder
voor een of andere striktgeformu-
leerde zienswijze in het bijzonder.
Zijn boek heeft daardoor de gro
te waarde der ongerepte objectivi.
teit behouden.
Na een inleiding over vervoer
en vervoermiddelen komt dr. Ra.
maker op het vervoer In de grote
stad met wat daaraan vastzit: ver
houding tram-auto-fiets, stads
spoorweg, stra.,entypen straatpro
fielen en kruisingen, bewegend
en stilstaand verkeer. Ook het ver
keer en de verbinding met buiten
de s; wordt behandeld, en in
"et 4e hoofdstuk volgt een zeer
gedetailleerde precisering van de
verschillende aspecten die de on
derscheidene soorten van verkeer
vertonen o.a. met. betrekking tot
industrie, expeditiebedrijf, win
kels en personenvervoer-van-di-
verse-aard.
Via „Verkeer en Economie"
komt dr. Ramaker aan het slot
van het laatste hoofdstuk „Ver
keer en Stedebouw" tot de for
mulering van de gedachte die aan
dit boek ten grondslag ligt; „Ver
metele plannen sporen aan onze
steden te moderniseren, te voor
zien van snelle vervoersmiddelen
ruim wegen, efficiënte termini, ra
tionele verkeersnetten. Wordt dit
bëreikt en hierbij een doelbewust
economisch beleid gevolgd. dan
zijn uit vervoers- en verkeersoog-
punt de grondslagen gelegd voor
een stad. waar de mens zijn per
soonlijkheid ten volle kan ont
plooien en de hoogste levens
vreugde weet te vinden".
Zii die op welke wijze ook be
moeienis hebben met vervoers- en
verkeersproblemen welke bij de
wederopbouw van het land moe
ten worden overwonnen, zullen in
dit rijk gedocumenteerde en ge-
illustreerde boek een welkome
bron van inspiratie vinden.
N.a.v. Dr J. G. Ramaker: Er
voer en Verkeer in de Nederland
se stad leen economisch-stede-
bouwkundige studie) uitg. Hol-
dert Co. Amsterdam.
