Nieuws uit Stad en Omtrek
Van Latijnse School tot
Gyi
mnasium
Van baggermolens, die was
machines zijn
m
De aangevallen Dakota
R
LAATSTE BERICHTEN
Afgodsbeeldje
Ex-kringleider krijgt drie jaar
BIM IN HYPNOSE ONDER NUL
vlaardingen
Schuldige
zorgeloosheid
ADIO
programma
Luchtverbinding
met Indië
WOENSDAG 30 JULI 1947
JOANNES VAN LAAR
CONCERT IN DE
PLANTAGE
Programma van het concert,
PAARD OP HOL
LANGDRADIGE
GEVALLEN
aanrijding
DIERENBESCHERMING
EEN VERBORGEN SCHAT
En een oplettende tram
Passagier
BURGERLIJKE stand
TUSSEN 3.500.000 KG.
STAAL
Waar de tinnen soldaatjes
vandaan komen
BRUG KONINGSHAVEN
CONGREGATIE VAN DE
H- GEEST
p. F. Dubach voor het
Tribunaal
PAGINA 3
RAZZIA OP HET NOORD
PLEIN
INTERN. HONKBAL
VRACHTENMARKT
37. IVelk een dromer
Het i zilveren
Lewis Allen Browne
ler Zo afschuwelijks
u?
Voor-Indië trekt
vergunning in
PETROLEUM WORDT
bonvrij
DE BRITSE SERGEANTS
OPGEHANGEN
VOOR-INDISCH
BEROEP OP DE V.N.
Verbouwing door Arend v. d.
Berg, mr. Metselaar
In ons laatste artikel hebben ge
nen, hoe Rector Nieuwaard na een
bestuur van bijna 42 jaren de La
tijnse School en onze stad ging
verlaten. Ik vond betreffende zijn
heengaan nog enige belangrijke
gegevens, en wel eerstens zijn re
quest gericht aan de heren be
stuurders van deze stad. waarin
hij naar voren brengt zijn ver^a'
van krachten, zijn ouderdom, die
hem onmachtig maken langer het
Rectoraat te dragen en om die
reden met 1 September 1781 zijn
emeritaat verzoekt „salvo honore
et stipendio ordinario", en met per-
missie om zich als emeritus elders
te mogen vestigen.
Dit request, dat met gedateerd
is werd in de vergadering van de
héren Vroedschappen van 11 Fe
bruari 1781 in behandeling geno
men, en na deliberatie werd beslo
ten dit request te stellen in handen
van heren Curatoren om daarop te
dienen van hun advies. In dit ad
vies, gedateerd 16 Maart 1781 en
gericht aan heren Burgemeesteren
en Vroedschappen, wordt Rector
Nieuwaard geprezen om „sim Üver
om het getal" leerlingen van de
Latijnse School „te vermeerderen
en den bioeij der Latijnse Schoo
ien alhier te doen aanwasschen
«n de heren Curatoren vinden
daarin een reden aan de Rector
tegen i gept. 1781 zijn emer»*%at
verlenen en wel met een jaar-
tyks tractement van 600 gulden, en
vrijlating zijn domicilium naar zijn
•isen keus te kiezen. Dit advies
van heren Curatoren werd m de
Vergadering van heren Vroed-
Schappen van 21 Maart 1781 in be
handeling genomen, en na aenpe-
**tie con amore aangenomen- Ver-
Volgens werd aan heren Burge-
eesteren en heren Curatoren op
gedragen intussen naar een be-
opvolger om te zien, en
£«1 op een jaarlijks tractement
vï! ®50 gulden, plus het genot van
Iry Wonen en vrij vervoer van
v^ilaire goederen, mits echter
j'^ende de stads imposten en
i s.teh „zooals dezelve gewoonlijk
etaald en geheven worden
Ver lle Juni 1781 werd in de
scvpdering van heren Vroed-
re.j^ben medegedeeld, dat men
Rect5 ,.een bequaam Persoon" tot
hen I van de Latijnse School bin-
Wel ?eZe stad had gevonden, en
Re„, hannes van Laar, toén nog
heirtr te Woerden. Met eenparlg-
genn Van stemmen werd beslote"
Rp hide Joannes van Laar tot
?ec'or te eligeren, en aan de
l!i er Secretaris opgedragen de ge
beerde Rector daarvan in ken-
h»s te stellen Aldus werd gedaan
?h een schrijven van 11 Juni 1781,
ln welk schrijven de nieuwbe-
hhemde Rector Van Laar werd
Verzocht zo spoedig mogelijk deze
zijn benoeming te aanvaarden.
<RtC sS,/i?.annes van Laar heeft op
zondSeC?rliVo\nWeZiUnikantdwaord .te?e-
ïliet kon vinden. de v'er!
gadermg van heren Burgemeeste
ren van 16 Juni 1781 werd de mei
dedeling gedaan, dat een missive
van geëligeerde Reetor Joannes
van Laar was gelezen, waarin hij
onder dankzegging „de op hem
gedefereerde charge" accepteerde,
Na deliberatie werd besloten de
heren Curatoren van dit buide
hienws op de hoogte te stellen.
De 18e Juni 1781 kwamen de he
ren van de Vroedschap in verga-
oerins bijeen. om de benoeming
Va" Rector Van Laar te bevestigen
hn heren Burgemeesteren werden
bedankt voor hun in deze zaak
20 met goede uitslag bekroonde
htoeiten.
Om de nieuwe Rector in een
ingerichte school te ontvang
Son, werd bij resolutie van 14 Juli
1781 door heren Burgemeesteren
aan de Stads architect gelast om
de gang van de Latijnse School
Jhet blauwe tegels te beleggen.
Maar met dit al bleef het gebouw
°ud en vervallen, en was een al
gehele restauratie harde noodzaak.
Wanneer Rector Joannes van
Laar zijn. lessen is begonnen, heb
ik niet kunnen ontdekken. Wel Is
van hem bekend, dat hij op Maan
dag 11 Maart 1782 een openbare
promotie heeft gehouden. Hiertoe
kwamen heren Burgemeesteren en
heren Curatoren de 9e Maart 1782
in vergadering bijeen, om naar
aanleiding van de aanstaande pro
motie van leerlingen der Latijnse
School, waarbij Rector Van Laar
voornemens was een inaugurale
„Oratie" te houden, de plaats te
bespreken waar deze plechtigheid
zou moeten plaats vinden. Gewoon
lijk koos men daarvoor het Koor
van de Grote of St. Janskerk, maar
algemeen was men van gevoelen,
dat de kerk van het St. Jacobs-
Gasthuis geschikter plaats was,
vooral met het oog op de ontvangst
van de diverse personen van rang.
Na delibauratie, waarbij bedongen
werd, dat de emolumenten, ver
bonden aan zo'n promotie, zouden
komen aan de Organist en Koste-
rinne van de Grote Kerk, werd
besloten de aangekondigde pro
motie in de Gasthuiskerk te doen
houden. Hoe deze plechtigheid is
verlopen is mij niet bekend, maar
door heren Burgemeesteren werd
bij resolutie van 18 Maart 1782
besloten, de „inaugurale Oratie
van Rector Joannes van Laar op
stadskosten te laten drukken.
Mocht ik later deze Oratie in
handen krijgen, dan zal ik in «n
volgend artikel iets over de mftpua
waarvan mededelen.
Zoals ik boven opmerkte was de
Latijnse School een oud en verval
len gebouw, zodat restauratie van
hetzelve een dringende behoefte
werd. De 10e Februari 1783 kwa
men de heren van de Vroedschap
in vergadering bijeen, om de plan
nen tot verbouwing en vernieu
wing der Latijnse School te be
spreken. Het slot van deze bespre-
kin sen was, dat men besloot tot
verbouwing over te gaan. In de
vergadering van heren Burgemees
teren van 10 Maart 1783 werd be
sloten de inschrijving over drie
weken te doen plaats hebben. Te
vens werd vastgesteld, dat gedu
rende de vernieuwing van de La
tijnse School, Rector Van Laar zijn
collegie zou kunnen houden in een
der „Stads Naaijscholen" op het
Brp|rS31e Maart 1783 had de in
schrijving plaats, en „conform het
Bestek en Teekening" het werk
2egund aan Arend van den Berg,
mr Metzelaar binnen deze stad als
de 'minste inschrijver voor de prijs
van 2.300.Na zes maanden was
de Latijnse School als van gedaan
te veranderd, en waardig een in
stituut tot voorbereiding van de
academische lessen genoemd te
worden. Nog zij opgemerkt dat de
bepalingen van het .bestek van
deze vernieuwde Latijnse School
op het Archief dezer gemeente
berusten.
Zo naderen we het einde van de
achttiende eeuw, jaren van strijd
tussen Oranjegezinden en Patriot
ten, strijd om meer doorvoering
van meer democratische wetten.
Ook de Latijnse School onder
ging de invloed van deze nieuwe
nieuwe geestesrichting. Daarover
later. L. A. ABMA.
gistS v'°erman H. G. de B. wilde
komIenmor8en met zijn gespan,
Saaiuu4. Van de Koemarkt en
Kei h»tln de richting van de Sm-
VerzuivL,?erenpad indraaien. Hij
kerdeei e echter eerst op het lm-
fe gaai Van de rechterweghelft
komend r'iden. De hem achterop
Paard. Qu'Potorrijder greep het
in l s'°eg van de schrik op
straat n„® ^chtlng van de Kerk-
Broar., e,r het linver deel van de
p., Ter hoogte van de Sin-
men> zwenkten paard en
?PrWifer naar rechts en kwa-
h°?8te van de Kerkstraat
tot stilstand, ne voerman was in
tussen m kehelijke positie over de
Srond gesleurd. Meer dan 50 m-
tnoest hij het wilde paard volgen.
onder boven wonder waren
«echts enkele schaafwonden aan
eueboog schouder en rug het ge-
v°lg van de glijpartij. De bestuur
der van de motor bleef onbekend.
het T n door het muziekkorps van
avonrieger des Heils op 31 Juli des
oouzipL°m 8 uur in de Plantage-
E; Ban luidt als volgt: Ope-
ft'ng 1.' hi Hemelvreugde instJj
Ball 2 .Toortsdragers mars E.
kwartet veilige rots meditatie
lectie g Rance, 4. Overgave se.
De binnenstad is uit zijn
ne doen, doordat op grote schaai
de straat is opgebroken van ne
Rotterdamse Dijk tot aan de Lange
Haven. Informaties ter bevoegder
plaatse wisten ons mee te aeien,
dat het hier het leggen, van een
electrische kabelverbinding van
Rotterdam met Vlaardingen be
treft. Gemeentewerken Schiedam
verzorgen alleen het opbreken en
dicht maken van de straten. Bo
vendien is de baggermolen van
Gemeentewerken momenteel bezig
een sleuf in de Lange Haven te
baggeren waardoor de kabel ge
legd zal worden. Via de B. K.-laan
zullen de kabels Schiedam weer
verlaten. Het werk is van vrij
grote omvang, getuige de talrijke
arbeiders die erbij gebruikt wor
den en het wagenpark dat op de
open ruimte aan de Gerrit Ver-
boonstraat is neergestreken,
Grote haspels van de nieuwe
electrische kabels, die door de
binnenstad gelegd worden belem
meren het uitzicht van de par
keerplaats op de Koemarkt. Dat
ondervond de automobilist A. C.
K. uit Pernis, die gisterenavond bij
het rijden van zijn wagen uit de
parkeerplaats opbotste tegen de
auto van J. W. uit Schiedam die
zijn auto op die parkeerplaats wil
de wegzetten. Beide chauffeurs
zagen elkaar te laat door de ob
stakels.
plaatselijke afdeling ^Va!lin!5
Ned. Ver. voor Dierenbescherming
ten?0* ons er onze lezers op -
recten6 willen maken, dat de D'
Ver ,r Van het Bureau der Ned-
heei- r00^- -Bierenbescherming de
^euwenhuijsen op Maan-
zal snrei? Aug' te 8 05 een woord
ming^ 6n over de dierenbescher-
BUITENFEEST R.K. VERKEN
NERS „ST. VVILUBRORDl'S-
GROEP
Er is een geheel kamp verrezen
op het land van de heer Snylter
aan de Schiedamsedijk, een vre
dig kamp van tenten en stands,
waar de Verkenners eu Welpen
der St. Willibrordusgroep hun
buitenfeest gingen vieren. Zater
dagmiddag werd het kamp be
trokken en al spoedig kwamen tal
van gasten om het te bezichtigen.
Verkenners en Welpen zijn van
alle markten thuis! We zagen ze
nu in actie om de verschillende
stands te bedienen en dit ging
hen uitstekend af. Zij poetster,
uw stoffige schoenen weer glim
mend, zij bedienden de Schiettent,
zij voorspelden de toekomst, zelfs
Tante Pos was aanwezig! Het
hoogtepunt vormde de avond, toen
tal van ouders en andere belang
stellenden zich met de Verken
ners en Welpen om het kampvuur
schaarden. Een uitgelezen zomer
avond! Nadat het vuur ontstoken
was vertelde vaandrig Boudens
een en ander over het prachtige
werk van Boden Powell, die zijn
wereldorganisatie stichtte voor
de jeugd. Hoofdzaak is het vor
men van standvastige karakters
en het kweken van mannen, die
de blik gevestigd houden op de
Grote Hopman en wier geest zich,
evenals de vlam van het kamp
vuur, richt naar boven, naar God
zelf. Voor dit schone ideaal vroeg
de vaandrig de medewerking der
ouders.
Door de aalmoezenier, kapelaan
H. Beek, werd hierna het kamp
vuur gewijd. Vervolgens werd
het door de staf opgestelde pro
gramma afgewerkt. Er werd ver
teld, er werden volksdansen uit
gevoerd, er werd gezongen onder
begeleiding van banjo en fluit,
het was één groot familiefeest
rondom het gezellige kampvuur.
Zondagmiddag werd net feest
voortgezet en wederom kwam een
stroom van bezoekers om een
kijkje te nemen in hot gezellige
kamp. Zo is dit eerste buiten-
feest der St. Willibrordusgroep,
mede dank zij het ideale zomer
weer, een groot succes gewor
den.
ONGEOORLOOFDE KOOP
Door de politie alhier werd aan
gehouden een in Rotterdam wo
nende markiezenmaker, die aan
enige ingezetenen alhier nieuwe
markiezen had geleverd, zonder
daarbij de textieldistributicbepa-
lingen in acht te hebben genomen.
Tegen hem, alsmede tegen de
kopers, die bovendien een te hoge
prijs hadden betaald, is proces
verbaal opgemaakt.
Zondagavond hoorde een Rotter
dammer op de tram een 14 jarige
jongen met een vriendje praten
over een bezoek aan een bioscoop.
Hij zag, dat de jongen in het bezit
was van 100 en daar hij terecht
het zaakje niet vertrouwde, waar
schuwde hij zo spoedig mogelijk
een politie-agent. Gewapend met
het signalement van de jongens en
,je naam van de bioscoop togen
enkele agenten op onderzoek uit
en in de betrokken bioscoop trof
fen zij inderdaad beide jongens
aaBeiden, de. 14 jarige J. D. uit
TTtrecht en zijn Rotterdams vriend
je, de 12 iang® werden op-
schap
U rijst m"iin vT' ^fT- Gavett, 6. Voor
tig te bew»» 6 selectie, 7. Mach-
tti&rs c
Jakewaije^arSn cornet solo A. H.
Ph- Catoii H°ePt verlossing mars
A- GoldsmUu' ,9 Golgotha selectie
meditnt- 10- Rots der eeuwen
ecutatie F. J. Dockeril.
Gerardus G. z. v. A.
stv- s en J- de Hejj, dr. Nolet-
L Petronella d. v. C. Chris-
en Th. v. Tricht, Schietbaan-
V tt8: Adriana G. P. d. v. H.
si "oeven en N. Bruijn. Rhoon-
-straat 6: Leida N. d. v. B. H. v.
L B'om en L. v d Kruit Tuin-
et t Carla D- d- v D- J Schriek
- U. R Watkin. Boerhavelaan 1
OVERLEDEN: J. C. v. Dongen.
3. Hoogstr. 18; G. M. Haas, 87
Weduwe van J. Jasperse Nwe.
"aven 225,
gepakt
en naar het bureau ge-
if vu D bekende daar, van zijn
nwvader in Utrecht een bedrag
Sien gf l00 te hebben ontvreemd5
nl? /eld had bü verborgen en toen
Dit geld ,-eislust hem te mach-
Zondag zj hjj het gel(j opge.
hij weggelopen. De
In de Lange Haven te Schiedam
ligt een baggermolen. U weet wei,
zo'n „twee-emmertjes-water-halen,
twee-emmertjes-pompen-dingetje
dat nooit gebrek aan belangstel
ling heeft. Er zijn nog altijd men
sen, die geloven aan de „Lutine -
droom. Sommigen hebben het in
dat geloof al zover gebracht dat
zij die droom in een stadgracht
werkelijkheid willen zien worden.
Sinds de eerste keer, dat we als
kleine jongen tussen de mensen
doordrong om te zien, wat er wel
te doen was, zijn we nooit langs
zo'n ratelspetterend geval geko-
men, of er stond een randje
publiek te kijken naar het kledde
ren van de modder in de bakken
en het eindeloos ladderen van de
emmerketen.
Er is belangstelling voor een
baggermolen; dat weten we sinds
onze jeugd en daarom hebben we
het'er op gewaagd met 'n camera
en een schrijfbloc binnen te drin
gen in het Sterrebos van staal en
kabels, dat tinbaggermolen heet.
Want alleen wie op 20 M. boven
de vaterspiegel geduizeld heeft,
mag over baggermolens meepra
ten. Voor hem is dat hebbedingske
uit de Lange Haven ..maar een
baarsje, vergeleken bij de walvis
van een Singkep.
Met uw goedvinden gaan we dus
hoofdbaas de Ridder achterna.
De Ridder heeft de tinbaggermo
len in zijn broekzak,' hij bouwde
er één onder de tropenzon en
klimmen we naar het bovenste
dek van de Singkep, die met 2
broers bij de Gusto m Schiedam
ligt om bij de hersenen v<m het
monster te komen. In het dekhuis
staan de electrische bediemngsap-
paraten van alle werktuigen opge
steld. Van hieruit worden de enor.
me liertrommels bediend, waarvan
wij een foto maakten. De kabels
die over deze trommels japen,
moeten de 57 m. lange. 275.000 kg.
zware emmerladder hijsen en strij
ken. Het is dus geen wonder, dat
het zulke knapen zijn. In Se8tJe"
ken toestand kan de emmerladder
tot op 30 m. onder de zeespiegel
de grond uitgraven. Ondanks het
feit dat alle onderdelen van de
emmerladder gemaakt zijn van
chroomstaai, is de slijtage zo he
vig, dat verscheidene delen om het
half jaar moeten worden ver
nieuwd.
De scharnier, waarin de emmer
ladder beweegt zit op het hoogste
punt, in het midden van de mo-
Behalve baggermolen is de
Singkep, waarover wij nu rondlo
pen. ook een wasserij, of nog lie
ver een complete fabriek. Het ru
we materiaal wordt gedolven, ver
werkt en als zuiver tin afgeleverd.
Gulzige klanten
Nadat een van de 128 emmers
zich vol gehapt heeft aan 400 liter
Straat Banka, of hoe het element
H 20 ter plaatse mag heten, gaat ze
met haar vrachtje de roltrap op
en kiepert hef boven gekomen in
een stortgoot. Die is verbonden
met een zeeftrommel, een soort
kolossaal draaiend vergiet, waarop
de stenen en de kleiballen blijven
liggen Door de vele gaatjes stroomt
de tinhoudende grond naar de ver
gaarbak onder de draaiende trom
mel. Om het uit elkaar vallen van
de aardkluiten te vergemakkelij
ken wordt er met een waterkanon
gevuurd op alle brokken, die uit
ae emmers in de stortgoot vallen,
in de zeeftrommel is vervolgens
een pijp aangebracht, waaruit on
der hoge druk uit vele gaatjes
water, gespoten wordt terwijl aan
het einde van de zeeftrommel nog
eens een waterkanon staat opge
steld om hardekluiten op de korrel
te nemen. Geen ersthoudende
grond kan dus onverwerkt de eer.
ste stadia passeren.
Ue fijn verdeelde tinhoudende
grond wordt vanuit de vergaarbak
via 'n spinnekop verdeeld over de
vele Jigs", die op de molen staan j
opgesteld. De jig is een apparaat,
waarin door het afwisselend zui
gen en persen van water de tin-
houdende grond verder wordt ge
reinigd en geconcentreerd. Door
't kolkende water wordt de grond
zwevende gehouden. Het zware
tinconcetraat zet zich op de zeef-
plaat vast het zand wordt met de
waterstroom naar boven gedre-
ven en afgevoerd via de tailinggo-
ten naar dezelfde plaats, waar ook
de kleibonken en stenen zijn te-
recCt gekomen. Een tweede was
sing is nodig om zeker te zijn van
zuiver erts. Er is nogal wat zee
bodem voor nodig om een schuitje
tin bij elkaar te krijgen, maar een
tinmolen verzet 2.400.000 m3 grond
en de 6 tinmolens, die aan het eind
van dit jaar hun leveranties zul
len beginnen, zullen er niet liggen
malen om wind te vangen.
100 Dagen op een slepie
Maar eerst komt nog een aardige
sleepreis kijken voor die viermaal
3.500.000 kg. staal en dat Hollands
Glorie geen versleten handels
merk voor vergane runnerskunst
is bewees de eerste reis van de
„Kalmoa". Kapitein Kalkman had
niet genoeg paardekrachten in zijn
„Schelde" en ..Ganges" om die
knaap door de winterstormen van
de Golf van Biscaje te trekken,
op tijd in Aden te zijn en dan nog
op tijd voor de moeson op de
Plaats van bestemming. Daarom
kwam de „Kalmoa" laconiek te
rug. Op 5 Augustus gaat L. Smit
en Co.'s Internationale Sleepdienst
■weer een poging doen om de mo
len weg te brengen en het zal deze
keer wel niet bij een poging blij
ven. De Tinmaatschappijen heb
ben intussen een half jaar moeten
wachten op de hoogst noodzake
lijke aanvulling van hun materiaal.
Over Hollands Glorie en run
ners gesproken. Onze rondgang
heeft ons intussen gebracht bij
een houten keet, waarin we krijt-
opmerkingen als „dief" en „geslo
ten voor vreemden" niet beschou
wen als aan ons gericht te zijn.
Honderd dagen lang is hier het
hotel voor de koetsiers en stal
knechten van de nukkigste van de
gespannen uit de stallen van Nep-
tunus. Er is een alarminstallatie
aangebracht die verbonden is met
de machinekamer. Daar is dag en
nacht een wacht aanwezig. Mocht
in een van de 38 compartimenten,
Waarin de 66 m. lange, 20 m. bre
de 4.20 m. diepe ponton is ver-
De pijl wijst naar een mannetje. Dit mannetje kan een indruk
geven van de grootte der liertrommels, waaraan de kabels voor
de 59 m. lange emmerroltrap worden opgetrokken.
deeld, water binnendringen, dan
meldt dat een verklikker, die op
10 cm. van de bodem in de com
partimenten is aangebracht. Een
bel gaat over en op een bord ver
schijnt het nummer van de ponton,
waarin het water staat. De run
ners kunnen de toestand gaan op
nemen. Zjj lichten de klep van het
betrokken compartiment dalen
via een in elk compartiment aan
wezige trap erin af en sluiten een
looplamp aan op het ook weer in
ieder compartiment aanwezige
stopcontact.
Deze hele installatie is later van
geen nut meer, maar moet worden
aangebracht, wil de molen tijdens
de reis verzekerd kumjen worden.
De drie runners en de runner-ka
pitein mogen niet alleen op de
automatische veiligheid afgaan. Zij
zijn verplicht iedere dag met een
peilstok de stand van het water
in ieder compartiment te peilen.
Zo zwaar is de contröle van de
scheepvaartinspectie, dat vóór de
reis een contröleur zich laat in
sluiten in ieder compartiment. Met
een sterke waterstraal wordt de
djeht'/eid <^an de afsluiting be
proefd. Eerst wanneer er geen
druppel doorkomt, wordt het „fiat'
gegeven. 13 Motoren zorgen voor
het in beweging zetten der pom
pen als dat nodig is. De grootste
van deze pompen heeft een ver
mogen van 400 p.k.
Machinezaal
De machinekamer is een ruim
te, die in een fabriekscomplex nog
een goed figuur zou slaan. Het is
een flinke zaal. waar de 3
grote Sulzerdieselmotoren van b0°
graven en - transport gesteld
in zijn bezit.
De gegarandeerde
dan f*'a 1 a s indien nodig
dag 15 Augustus a.s„ 43
slechts gegeven worden
—10.52 uur.
Volgens de dezer dagen ver
schenen personeelsstaat der
gregatie van de H. Geest he
deze missie-congregatie thans o
huizen, namelijk 156 opleidlng?"
huizen en andere instellingen m
tien staten van Europa, de
Staten en Canada en 486 huizen m
34 missiegebieden van AJrika„0Qn
Amerika. De congregatie tel' 399"
leden, waarvan 33 bisschoppen en
3 apostolische prefecten en m8°
aspirant-leden. Tot de Nederland
se provincie behoren 448 leden en
255 aspirant-leden.
Hedenmorgen behandelde het
Rotterdamse Tribunaal het dos
sier van P. F- Dubach, tijdens de
bezetting kringleider van Rotter-
dam-Zuid. D. was door werk
loosheid reeds in 1935 tot de N.
g g toegetreden en was in 1939
aangesteld tot ambtenaar bij de
genfeente. Na enige tijd werk
zaam 'e zijn geweest bij verschil
lende diensten werd hij uiteinde
lijk door burgemeester Muller be
noemd tot zijn vertrouwensman
bij de Distributiedienst, ahvaar
hij vooral in verband met uitzen
ding van ambtenaren naar Duits
land een vrij belangrijke functie
bekleedde. Hij had daarbij de
rang van hoofd-commies ontvan
gen.
Vooral ten aanzien van deze
Arbeidseinsatz voor distributie-
ambtenaren werd D. terdege aan
de tand gevoeld. Hij verklaarde
echter in deze niet actief te zijn
geweest. Het was n.l. zo, dat de
directie van de Distributiekring
lijsten met namen van het perso
neel moest indienen en op (leze
lijsten kon D. dan de namen van
mensen schrappen, die in verband
met hun werk onmisbaar waren.
„Het spreekt wel haast vanzelf'
aldus D„ „dat ik daarbij .zoveel
mogelijk mensen uit Duitsland
heb gehouden". Beschuldigde
meende zelfs, dat door zijn toe
doen niemand naar Duitsland was
uitgezonden.
Bij het onderzoek naar zijn ac
tiviteit als kringleider voerde D.
steeds aan, dat het werk welis
waar op zijn naam was komen te
staan, doch dikwijls geheel zon
der zijn medeweten had plaats
gevonden. Zo zou de V-actie wel
onder zijn bevel zijn uitgevoerd,
doch de plannen zouden afkom
stig zijn geweest van de afdeling
propaganda. In een aanvullende
ten lastelegging bleken door zijn
ondergeschikten, mensen te zijn
aangebracht bij de S. D. en
Groep 10, waarbij een illegaal
wegens het verspreiden van
blaadjes 10 maanden in gevan
genissen heeft doorgebracht.
De verdediger pleitte de uiter
ste clementie, waarbij hij vooral
wees op het feit, dat vele feiten
zonder D.'s voorkennis hebben
plaats gevonden. Natuurlijk kun
nen deze feiten niet geheel wor
den weggecijferd, maar de activi
teit is toch niet van hem uitge
gaan. Verder verzocht hii in het
belang van D.'s zeven kinderen,
die -thans moederloos ziin (de
vrouw werd tijdens de vlucht in
September 1944 bfl een t.reinbe-
sehiet.ing gedood! en verblijf hou
den in jeugdinrichtingen een zo
kort mogeliike straf. Het Tribu
naal deed terstond uitspraak en
veroordeelde D. tot een lnterne-
ring van 3 iaar (dus tot. 17 Mei
1948), verlies van beide kies
rechten en ontzetting uit het
rpoht om openbare ambten te
bekleden.
P. K. staan opgesteld. Van de ma
chinekamer komt men in de werk
plaats, waarin een draaibank,
bankschroeven en een smidsoven
de noodzakelijke uitrusting van
zo'n enorme fabriek vormen. Tij
dens de reis kunnen hier kleine
reparaties worden verricht. In
Indië zal dit de centrale zijn,
waar al het werk voor het onder
houd van de „Singkep" zal worden
gedaan.
De tocht door het woud van
staal heeft meer dan een uur tijd
gevraagd. De zon brandt nog
steeds even fel; doet ons de kin
deren benijden, die op een uiterst
stukje Rotterdam een strandbad
hebben geimproviseerd en met
honderden in het water krioelen.
Voor de tinbaggermolens Is het
échter een aardige temperatuur
om op streek te raken, want rond
Banka en Billiton zullen ze ook
niet vertinnen.
Men meldt ons uit Rotte rdam*-
Gisterriiorgen van 8.30 tot 10
uur heeft de politie een groot
scheepse razzia op het Noordplein
en in de omgeving daarvan ge
houden. O.a. werd een zeer na
drukkelijk bezoek gebracht in een
café aan het Noordplein en in de
le Pijnackerstraat. Niet minder
dan 21 personen werden in een
vrachtauto geladen en naar het
politiebureau overgebracht. Al
deze personen waren in het bezit
van distributiebescheiden of -goe
deren .terwijl zij geen redelijke
verklaring konden geven, of wek
ten door houding en gedrag de
argwaan van de politie op.
Twee Utrechtse kooplieden, de
41-jarige L. H. en de 38-jarige C.
H., waren in het bezit van koffers
gordijnstof en werden voor alle
zekerheid naar de economische
recherche gebracht. In een café
werden voorts rijwiel- en autoban
den, lakens en een vloerkleed ge
vonden, zonder dat de eigenaars
zich meldden.
Als eerste internationale ont
moeting na het uitbreken van de
oorlog zal a.s. Zaterdag om 4 uur
op het terrein van Sparta een
wedstrijd gespeeld worden tussen
negentallen van Sparta en de
General Motors uit Antwerpen.
ROTTERDAM, 30 Juli '47.
Vaarwerk: 390 ton ijzer A!b!as-
serdam; 2 x 25 ton kurk Beek
bergen; 352 ton stukgoed Am
sterdam; 100 ton fosfaat Strijen;
140 ton id. Steenwijk; 125 ton
gips Zierikzee; 200 ton kunst
mest Eemskaneel; 160 ton id.
Groningen; 100 ton fosfaat Dolt-
kum; 134 ton ijzer IJmuiden; 150
ton soda Arnhem: 122 en 98 ton
puin Dirksland; 70 ton kali Ba-
rendrecht; 100 ton talkpoeder
Vierverlaten; 50 ton ijzer Am
sterdam. Diverse partijen erts lig
gen/varen. Alles volgens tarief.
doch voegde hieraan toe, dat
waarschijnlijk
De Geldlanders schrokken erg
sïelYaddeK Y z«
stei nadden getroffen. Op een toe-
Eeen vlie'gtuiV Y" ^s YrtieTs.
Z»en 's echter heel
mwf; De Geldlanders hol-
ramn met ^rfde PIaats van de
a 1 nnri„„ verbandtrom-
mels onder hun arm. „Gelukkig
dat hun parachutes /j» oPenge-
gaan". zei één van de schutters.
„Die dikke was beschermd door
zijn ijzeren long" riep een ander.
Maar toen kwam de vreselijke ont
dekking: „Zij hebben de kolf er
met onze atoombom
men! brulde één der GeMlanders.
„Daar komen grote ©nfe'uktol
van!" Bim had het koffertje,
waarin de atoombom zat, meis
vermoedend in zijn hand gehou-
den. Tot zijn geluk brak het
handvat af terwijl Bim zwaaiend
aan zijn parachute, daalde. Zo
kwam het dat het koffertje met
de atoombom op zijn eentje naar
beneden suisde. Gelukkig was
het een kleine atoombom. Maar
toen het onding op de aarde
kwam en ontplofte, leek de we
reld te klein. Wat zal er van onze
vrienden overblijven?
Nader seint Aneta uit Batavia
dat de inzittenden waren de voor
malige R. A. F.-wingcommander
Constantine met echtgenote, een
nog niet geïdentificeerde Engels
man, de Indische mecanicien Bi-
daran, de squadron-leader Hasel-
hearst, Ali Soethipto, dr. Abdoe-
rachman Saleh, Hadji Soemarmo
Wirjokoesoemo, Arifin en Abdoel
Gani. Alle inzittenden behalve
Abdoel Gani werden gedood.
De secretaris van de Britse
gouverneur-generaal te Singa
pore heeft volgens U. P. ver
klaard, dat de Dakota geen
Rode Kruistekens had gedra
gen en „dat de Nederlanders
dus volledig gerechtigd geweest
waren, toen z\j hun actie tegen
het vliegtuig richtten".
De secretaris, Sir Ralph Hone,
zei verder; „Mogelijkerwijs zou
het vliegtuig kunnen hebben ge
vraagd om veilige begeleiding,
welke met de Nederlanders had
kunnen worden geregeld. Het zou
dan voorts noodzakelijk geweest
zijn, dat van te voren verfof voor
de vlucht was aangevraagd en 'n
route was vastgesteld".
De vertegenwoordiger van het
Intern. Rode Kruis in Singapore
H. Schweizer, deelde mede, dat
hij van te voren op de hoogte was
gebracht van de tocht, doch niet
in staat was geweest ervoor borg
te staan omdat hij geen machti
ging ontvangen had uit Genève.
Wing-commander Constantine,
tweede piloot van het toestel, had
aan de correspondent van United
Press kort voor de start meege
deeld, dat het vliegtuig diploma
tieke onschendbaarheid ontvangen
had door middel van een vertegen
woordiger van de Australische re
gering. Deze ontkende echter met
Constantine te hebben gesproken
DONDERDAG 31 JULI.
HILVERSUM I (301 M.) 7.00
KR.O., 10.00 N.C.R.V., 11.00
KRO.! 14.00 N.C.R.V., 7,00
Nieuws, gymn. en gram. 10.15
Morgenwijding. 11.00 V. d. zie
ken. 11.45 Gram. 12.30 Klaas van
Beeck. (13.00 Nieuws). 13.45
Caus. 14.00 Muziek. 14.40 Caus.
15.00 Gram. 16.00 Bijbel. 16.45
Gram. 17.30 Piano. 18.00 Mando
line. 18.30 V. d. Ned. Strijdkr.
19.00 Nieuws. 19.30 Actual. 19.45
Caus. 20.00 Van alles wat. 20.15
Concert. 21.00 Orgel. 21.30 Caus.
21.50 Gram. 22.30 Nieuws. 22.45
Avondwijding. 23.00 Gram.
HILVERSUM II (415 en 218
M.) A.V.R.O. 7.00 Nieuws, gymn.
en gram. 11.00 Gram. 13.00
Nieuws. 13.15 Muziek. 14.00 Gram
15.00 V. d. zieken. 16.00 Gram.
17.20 Vraaggesprek. 17.30 Gram.
17.50 Caus. 18.00 Nieuws. 18.15
Sportpr. 18.30 Gram. 19.00 Caus.
19.10 Muziek. 20.00 Vacantie.
20.15 Concertgebouw-ork. 22.00
Gevar. prog. 22.30 Orgel. 23.00
Nieuws. 23.15 Schaaktournool.
23.25 Dansmuz. 23.45 Gram.
door
63)
Goed, die geschiedenis van
dat schilderij mag opgehelderd
heten maar dat u mr. Montieth
niet doodde, is daarmee nog met
bewezen, insinueerde Harper.
"Dacht u, dat ik, Henn Lar-
deau, teneinde de nagedachtenis
van zijn vader te eren, een mooid
zou begaan Dacht u, dat ik dan
nog met een op dergelijke wijze
wederverkregen schilderij naar
het museum durfde te gaan?
Maar waarom heeft u ons,
zodra u bekend was wat er met
mr. Montieth was geschied, niet
op de hoogte gesteld van de ge
beurtenissen en van uw betrek
king tot mr Montieth? Dat zou
ons veel tijd en werk hebben be
spaard.
U heeft gelijk, mr. tevenson,
gaf de professor toe: ik had mijn
verstand moeten gebruiken. Maar
ik hoopte, dat niemand de ver
dwijning van het schilderij zou
bemerken.
Begrijpelijk, vond Foxcroft.
Nu stelde de professor een
vraag: Was het mr. Montieth,
die de zuster van Essig, mrs.
Lutzmann, meenam naar Ame
rika?
Ja, antwoordde Stevenson:
Het meisje werd door haar broer
mishandeld.
Mr. Montieth had medelijden
met haar en onder de hoede van
zijn zuster, mrs. Stapleton, bracht
hij haar en haar baby naar Ame
rika. Uit dankbaarheid gaf mrs.
Lutzmann hem het schilderij, dat
ze dus blijkbaar had weggenomen.
Dat verklaart alles!, riep
Lardeau uit: Ik had Essig ver
teld, dat het schilderij waarde
loos was en daarom heeft natuur
lijk ook mrs. Lutzmann haar
weldoener verzekerd, dat het
„maar een copie" was. Ik had
mijn verstand moeten gebruiken
en mr. Montieth alles eerlijk moe
ten vertellen. Er waren genoeg
bewijzen voorhanden om mijn be
weringen te staven. Ik betreur
het zeer. anders gehandeld te
hebben.
Hoe kende u het geheim van
het zilveren afgodsbeeldje?, pro
beerde Harper met een strik
vraag te weten te komen.
Ik heb nog nooit iets over
een zilveren afgodsbeeldje ge
hoord, verweerde de professor
zich: Hoe zou ik dus het geheim
daarvan kennen?
Het was een beeldje, waarin
een gevaerlOk lemmet verborgen
was.
Ik heb
nog nooit van mijn
gehoord, verzekerde Lardeau.
De verontwaardiging van Lar
deau wgs heel groot en als ze
niet oprecht was, dan moest hij
wel een bizonder goede simulant
zijn.
Stevenson vroeg hem: Zag
u iemand terwijl u het schilderij
weg nam?
Een tuinman, die me ver
zocht mr. Montieth niet wakker
te maken en ook nog een zware,
korte man, met grijs haar. HÜ
kwam juist om de hoek gelopen.
Foxcroft, Harper en Steven
son staarden de professor aan.
Hier was misschien een nieuwe
aanwijzing.
Foxcroft gaf haastig een uit
voerige beschrijving van Howard
Griswold.
O neen, die is het vast niet,
antwoordde de professor: de man
was al op leeftijd. Hij had een
donker costuum aan en had lange
grijze haren, die over het voor
hoofd vielen.
En u had het schilderij bij
Ja, verborgen onder mijn
ruime jas. De man moet me ge_-
zien hebben, want hij trok zich
ijlings terug. Ik wilde natuurlijk
zo gauw mogelijk met het schil
derij verdwijnen en daarom heb
ik er verder geen acht op gesla
gen.
-De professor vertelde me
dit reeds in Zürich, verzekerde
Colton, als om de waarheid
deze verklaring: te bevestigen.
Harper keek Colton scherp aan
en bromde: Tracht u de pro
fessor te helpen?
Foxcroft was ontstem*d
deze opmerking en ve:rdedi„
ztjn neef: Inspecteur, vm^-e'
niet, dat wij het waren, die mr.
Colton naar Europa zonden om
de professor te zoeken. Mr. Col
ton is dus verplicht alles te ver
tellen, wat hem van belang voor
komt en ik verzoek u, u van der
gelijke opmerkingen te onthou
den.
Ik bedoel er mets mee, ver
ontschuldigde Harper zich: maar
we mogen geen detail uit het oog
verliezen. Als ik in de professor
z'n plaats stond, zou ik ook een
verhaalverzinnen, over een
man die juist de hoek om kwam.
Maar ik heb de man gezien,
riep de professor gepikeerd uit:
en hij was, zoals ik hem u be
schreven heb.
XXXIX.
Colton haalde uit zfln tas een
aantal documenten, die betrek
king hadden op de zaak. tevoor
schijn. Er was geen twijfel aan,
de professor sprak de waarheid,
tenminste... wat betreft het
schildert). Omtrent de moord kon
hij zich uiteraard niet met bewijs
stukken verdedigen.
Stevenson vroeg zich af, wat
Foxcroft en Harper met Lardeau
zouden doen. Hij wilde een en an
der met hen bespreken. Alsof de
professor zijn gedachten geraden
had, begon hij te spreken: Ik
stel er prijs op, hier in Greatport
te blijven tot de moordenaar van
mr. Montieth gevonden wordt. Ik
wens voortdurend voor u bij de
hand te zijn, maar ik hoop, dat
u mi) niet zult opsluiten. Ik ver
zeker u, dat ik vrijwillig hier zal
blijven, al duurt het een maand
of zelfs een jaar.
Dat is uitstekend, zei Ste
venson hoffelijk: Wilt u ons nu
een moment verontschuldigen?
Lardeau boog en Stevenson,
Harper en Foxcroft verlieten de
kamer.
Opsluiten!, zei Harper, zo
dra ze de deur uit waren: We
moeten die kerel opsluiten!
Wacht 'n ogenblik, inspec
teur, antwoordde Foxcroft: des
tijds wilde u Griswold niet opslui
ten, bij gebrek aan bewijs en nu
wilt u wèl Lardeau opsluiten, ter
wijl tegen hem toch ook niets be
wezen kan worden. Ik geloof
geen moment in de schuld van de
professor.
Ondanks de ernst van de toe
stand, luisterde Stevenson geani
meerd naar dit twistgesprek. Bei
de heren zaten op hun stokpaard-
Je: volgens Harper waa Lardeau
de dader, volgens Foxcroft Gris
wold. Zij waren geen van beiden
van deze mening af te brengen.
Vindt u het goed, vroeg de
schrijver tenslotte: dat ik pro
fessor Lardeau uitnodig van
avond bij mij op visite te komen?
Ik bedoel: bij mijn schoonvader,
majoor Forrest?
Wat heeft u daar mee voor?,
vroeg Harper.
Het is zó'n dwaas idee, dat
ik er liever nog niet over spreek.
Ik wil Lardeau op zijn gemak
stellen. En ook wil ik te weten
zien te komen, waarom het zil
veren af godsbeeld jie vannacht...
gestolen werd.
Gestolen Maar dat is vre
selijk. Ik had het daar nooit mo
gen laten hangen riep Harper
vol schrik uit.
Misschien is het zo toch het
beste, meende Stevenson: we zul
len dat moeten afwachten.
Het kostte hem veel moeite,
Harper het idee om de professor
te arresteren, uit het hoofd te
praten. Tenslotte stemde de in
specteur toe, maar hij voegde er
bedenkelijk aan toe: Dat wil
zeggenvoor de eerste paar
dagen.
Stevenson belde zijn vrouw
even op.
Wel, Harley, vroeg ze, zodra
ze zijn sttem herkende: hoe
staat het er nu mee?
(Wordt vervolgd)
'n gevolmachtigde
van het Australische handelsbu*
reau met hem had gesproken.
Constantine had zich zelf kort
voor de vlucht nog genoemd: „de
zelfbenoemde Europese leider van
de Indonesiërs in Singapore, die
de gewone republikeinen hulp
wenst te verlenen."
In het eerste Ned. legerbericht
van vandaag wordt gezegd, dat
de machine zeer laag vloog en
bijna de toppen van de bomen
raakte. Het werd daarom bij ver
gissing voor een twee-motorige
Japanse Betty of Helena gehouden
Volgens Reuter is heden te Ba
tavia een Ned. communiqué uit
gegeven betreffende het voorval.
Volgens dit communiqué heeft het
Nederlandse vliegtuig, slechts
waarschuwingsschoten gelost,
waarna het vliegtuig tegen een
boom te pletter vloog.
Wanneer het toestel inderdaad
was geladen met medicamenten
hebben de personen, die voor de
vlucht verantwoordelijk zijn een
schuldige zorgeloosheid begaan,
waarvan het gevolg door de Ned.
Indische regering ten zeerste be
treurd wordt.
Indien de Ned. autoriteiten te
voren zouden zijn gewaarschuwd
dat medicamenten en. verbandmid
delen per vliegtuig naar Djokja
zouden worden gebracht, dan zou
het een veilig geleide hebben mee
gekregen, aldus het communiqué.
Het rapport van de Ned. piloten
over het incident luidde: Nabij
Megoewe (het vliegveld bij Djok
ja, Red.) werd een republikeinse
machine ontdekt, welke laag over
de bomen trachtte te ontsnappen.
Een salvo afgevuurd, waarna het
toestel tegen een boom vloog en
neerstortte. Vermoedelijk was het
een „Helen" (2-motorig Japans
toestel).
Naar wij vernemen, heeft de
regering van Voor-Indie aan de
Ned. regering aangezegd, dat zij
de militaire vergunning aan de
Netherlands Government Air
Transport (welk lichaam thans
de verbinding Amsterdam—Bata
via onderhoudt) voor het maken
van tussenlandingen in Voor
indie intrekt.
Zjjn wij wel ingelicht, dan mo
gen de vliegtuigen, welke momen
teel tussen Amsterdam en Bata
via v.v. onderweg zijn, voor zo
veel nodig nog van de vliegvelden
maken 6 V00rwaarden gebruik
Intussen wordt in Den Haa?
maatregeten? de te treffen
Naar wij vernemen, is dezer
dagen een beschikking van do
minister van Economische Zaken
te verwachten, waarbij de distri
butie van petroleum Wordt opge
heven.
Naar A.E.P. uit Jeruzalem
meldt, zijn de twee ontvoerde
Britse sergeants, die zich in han
den van de Irgoen bevonden, van
daag opgehangen.
De regering van India, aldus
een hedenmiddag ontvingen Rcu-
terbericht uit New Delhi, heeft
het Indonesisch-Nederlands con
flict aan de voorzitter van de
Veiligheidsraad voorgelegd.
Een Australische stap
De Australische minister-presi
dent Chifley heeft heden, volgens
een Reuterbericht uit Canbeira,
verklaarddat Australië het
Nederlands—Indonesisch geschil
voor de Veiligheidsraad zal bren
gen.
De beide leden van de commis
sie-generaal, prof. ir. W. Scher
merhom en M. van Poll, zijn he
denmorgen per vliegtuig uit Ba
tavia naar Nederland vertrok
ken, meldt A. F. P.
