Het Geestelijk probleem
van deze tijd
Het bedrijfsleven en de Staat
Weg met al te grote belemmeringen
POLITIEK
DER PARTIJ
ZES MANNEN
maken balans op
„Wie zijn plicht
schuldig aan
verzaaktmaakt zich
grove nalatigheid99
j
■hH
mmm
DE NAASTENLIEFDE ZOEK
HENRI de GREEVE:
ANDRIESSEN:
MR. STEENBERGHE:
1 947
Godsdienstig, Cultureel, Politiek, Sociaal en Economisch
een regenachtige morgen ben ik naar het huis van de Bond zonder naam gegaan. Ik
hoorde het ratelen van schrijfmachines, het rinkelen van de telefoon en stemmen.
Beneden heersten de meest volmaakte rust en orde. Ik had de radiopriester Henri de Greeve
om een onderhoud verzocht om hem naar zijn weloverwogen mening te vragen over de
geestelijke wederopbouw van ons volk. Wij zaten beneden in een kleine vergaderzaal. Hij
had wel enige bezwaren gemaakt tegen dit onderhoud. Was hij wel de meest aangewezen per
soon hiervoor En hij begon met deze bezwaren toe te lichten. Hij stelde voorop, dat hij
niet de pretentie had een zaak van zulk een weidse allure geheel te overzien. Dit oordeel
daarover moest noodzakelijk lijden aan eenzijdigheid, zei hij, omdat er zulk een groot per
soonlijk element in stak.
Maar natuurlijk, antwoordde hij op mijn vraag,
heb ik hier zeer veel over nagedacht en de mening,
welke ik hierover heb, heb ik geput uit de meest
juiste bron, het persoonlijk contact, via de duizenden
persoonlijke brieven, die ik maandelijks krijg. En uit
deze brieven blijkt mij dat is een typische onder
vinding dat het de grote mate van egoisme is, waar
door de naastenliefde in het gedrang is geraakt.
Ook dit jaar kan ik het niet anders zie», dan dat de
naastenliefde zoek is. De mensen zijn w<l bereid om
geld te geven, maar in de persoonlijke verhouding
met elkaar is een groot deficit In dat opzicht is het
zeer teleurstellend en ik spreek dan neg niet een?
van heldhaftigheid, die misschien nodig is voor het
vrijwillig samenwonen met anderen bijv<orbeeld, ik
bedoel, dat de normale verhoudingen van de mensen
zeer teleurstellend moeten worden genoerid, waarbij
ik natuurlijk een grote marge open laat voir de goede
uitzonderingen, maar uitzonderingen. Ik mé"k dat aan
de talloze correspondentie, die ik krijg. Ik lees daar
uit de haat, de haat tussen ooms en nichtei en neven
en broers en zusters en klanten en handelsrelaties. En
nu kunnen we nog zóveel godsdienstoefeningen houden
en daar kunnen nog zóveel mensen komel, als het
resultaat daarvan niet is. dat de mensen elkaar in
liefde leren verdragen, helpt het niets.
Pater de Greeve blijft enige ogenblikken a naden
ken verzonken. Dan zegt hij: het is eer. moeilijk
vraagstuk, het is eigenlijk een complex Vf4 vraag
stukken en ik ben het nog aan het afzoeken ei aftasten
en je kimt het eigenlijk in een kort gesprek nit duide
lijk maken, je zoudt er een boek over moeten
schrijven.
Genotzucht, vroegr en nu
Ik geef U een voorbeeld, zegt hij ineen; Bij de
beoordeling van de gehele situatie, waarin d tegen
woordige mens verkeert, ervaart men vooral e grote
behoefte aan genot. Maar men maakt m.i. eé grote
fout, als men daartegenover stelt de vroegere geeratie
die 's avonds naar het lof ging. Ik heb nl. sUk dé
indruk, dat deze tegenstelling onjuist is. Ik gelPf, dat
de situatie niet anders zou zijn geweest, als er -toeger
bioscopen en danszalen en voetbalvelden waru ge
weest. In dit opzicht beoordelen wij de vregere
generatie te goed en de huidige dus verkeerd.
Van de andere kant echter zijn er ook giistigc
symptomen. Er hebben meer mensen behoeft aan
geestelijke lectuur. En als deze behoefte zich nu haar
zó uit, dat zij weer gaan grijpen naar Thomas a Khpis
en Franciscus van Sales, dus niet om eigen InstJctie
maar uit een behoefte naar zuiver geestelijke ldng.
Daartegenover staat weer, dat massa's jonge m«sen
zich alleen maar interesseren voor dansen en dat'er-
klaart dan ook de afkeer van jonge meisjes vooihet
werk van het huisgezin. Zij zeggen soms, dat zijhet
vuil van anderen niet wensen op te ruimen. Maar fat
doet de dokter anders dan het vuil van anderen P-
ruimen. Wat doet de verpleegster anders? Wat de vil-
nisman? Wat doet de rechter anders? En als er 'el
knechten zouden zijn, waarom dan geen dieneie
meisjes, die dikwijls voor ander werk totaal itt
deugen?
Pater de Greeve zet mij dan uiteen, dat wij a
dit opzicht zitten in een circulus vitiosus. De omsta-
digheden hebben de mensen critisch gemaakt en m-
dat critisch inzicht voelen zij zich geërgerd aan t
daden van anderen, zij praten daar weer over en ei
geren daardoor weer anderen. Hoe komen we daaruit
Huisbezoei
Ik kan U wel dit zeggen, dat uit de duizenden brie
ven, die ik krijg, altijd weer blijkt het grote gebrek
aan huisbezoek. Ik oordeel hierover niet, ik constateer
Hf IEHIER de balans over 1947. In plaats
van het gebruikelijke overzicht, heb
ben wij z©3 vooraanstaande mannen, die
ieder op hun terrein deskundig mogen wor
den geacht, gevraagd naar hun mening over
het afgelopen jaar. Deze zes interviews,
welke men hier vindt uitgewerkt, geven de
diepe en indringende blik van zes mannen
over de aspecten van onze samenleving, zoals
deze zich in 1947 aan hen voordeed.
Zij zien de vooruitgang, zij zien de be
lemmeringen en hindernissen. De een wat
donkerder, de ander in wolken met een rand
van licht.
Het is de balans over 1947. En het is de
moeite waard voor ieder van ons hierover
eens te mediteren.
„In de persoonlijke verhoudingen met elkaar is
een groot deficit"
Maar vindt U de toestand dan hopeloos?
vragen wij.
Neen luidt beslist het antwoord. Dat zou tegen
de geest van het christendom zijn. Ik ervaar een
reusachtige goede wil en een mateloos verlangen, dat
er iemand zal opstaan, die het verlossende woord zal
spreken, dat de mensen zal losmaken van zich zelf.
Maar deze verlossende gedachte moet vorm krijgen
in een concept, dat spreekt tot hoofd en hart van de
mensen.
Ziet U zulk een vorm?
Het Europees federalisme
Het zou kunnen zijn zegt pater de Greeve
bedachtzaam het Europees federalisme, dat bezig
Is vorm te krijgen, maar dan doordesemd van het
christendom en bezield door de naastenliefde, de grote
gedachte van de Bond zonder naam, want zonder die
naastenliefde komt ook daarvan niets terecht.
Gebeurt dat niet, dan zullen in dat boven-Europese
parlement dezelfde tegenstellingen blijven als daar
waar niet de christelijke naastenliefde grondslag is.
Hiermede wordt het kerkelijk leven niet verplaatst
naar de politiek, maar wordt er gestreefd naar de
kerstening van een ontkerstend Europa.
En hier zullen we het maar bij laten, zegt pater
de Greeve dan. Ik weet het, het is allemaal zeer
onvolledig, het gaat aan alle kanten mank, omdat
men het gehele complex van vraagstukken zou moeten
bezien, maar daar heeft men meer dan een boek
voor nodig.
Neen, deze grote priester is niet tevreden over de
voorbije tijd, hij heeft grote concepties, een bezielend
ideaal en de vraag is slechts of de wereld deze zal
willen aanvaarden.
En de wereld dat zijn wij!
Tl/T R. M. P. L. Steenberghe, eens de jongste
minister in een Nederlandse regaring,
die de scepter zwaaide aan het departement
van landbouw en dat van economische zaken,
die uitnemend thuis is in het Nederlandse
bedrijfsleven en zich ook als minister een
.reputatie vestigde op economisch gebied,
i hebben wij naar zijn mening gevraagd over
het economisch herstel van ons land en wel
vooral zoals het zich manifesteert in het
afgelopen jaar.
Hij ontving ons in zijnslaapkamer. Dokters zijn
nu eenmaal machtiger dan zelfs staats- en zakenlieden.
Een heel klein zweertje ergens én de dokter schrijft
rust voor en melk en pap en daaraan hebben zelfs de
grootsten onder ons slechts kinderlijk te gehoorzamen
ook al past het niet in hun wensen en hun plannen.
Maar naast zijn bed staat de telefoon en zijn oudste
dochter, die tevens zijn eerste secretaresse, dus zijn
rechterhand is, neemt brieven op en regelt de zaken.
Naast zijn bed liggen ook rapporten en brieven, de
bezoekers komen en gaan,neen het is allermiust
stil rond het ziekbed van deze man. En het is eigen
lijk ook geen ziekbed, maar een rustbed kan men het
toch ook weer niet noemen. Met de beste wil van de
wereld niet.
Hoe hij de toestand in het afgelopen jaar op econo
misch gebied ziet?
Amerikanen verbaasd
Wel, over de vooruitgang, als men de zaken dus
relatief beschouwt, kan ik niet zo oordelen, zegt mr.
Steenberghe. U moet niet vergeten, dat ik het vorige
jaar niet hier was, maar in Amerika, waar ik vijf jaar
heb doorgebracht. Ik kan dus geen vergelijking ma
ken. Maar ik ben in Amerika natuurlijk met tal van
vooraanstaande zakenmensen in relatie gekomen, die
belangen in Holland hebben en ook geregeld hier
komen. Ik spreek hen natuurlijk als zij hier zijn.
Verschillenden van hen kwamen in 1945 en 46 en ook
dit jaar weer in Holland en zeiden: „Wij hebben in
1945 verschillende bevrijde landen bezocht, Nederland
was er het slechtst aan toe, maar het heeft zich liet
snelst hersteld."
TT EN groot vertrek in het gebouw der
Tweede Kamer Het is meer een confe
rentiezaal. Een grote ovale tafel in het mid
den, op tafel verbindingen voor electrische
schellen. Ook goed om de bode, een mooie
meneer in een geklede jas en wet een hor
logeketting in de overtreffende trap, thee te
laten aanrukken. De heer Andriessen, de
ijverige voorzitter van de K. V. P., heeft
'a lands vergaderzaal, waar juist de zaken van
Overzeese Gebiedsdelen worden besproken,
verlaten en met hem zit ik nu in dit ouder
wetse soort vergaderzaal, waarop een
bordje spreekkamer'' hangt.
Het gesprek opent met de samenwerking tussen
K.V.P. en P.v.d.A. in dit jaar. En aanstonds formu
leert de heer Andriessen zijn antweord klaar en
duidelijk, zodat er geen misverstand kan ontstaan,
direct onderscheidend en doordringend »t het wezen
der zaak. Zo antwoordt hij op iedere vr«ag.
Progressief
Deze kwestie, zegt de heer Andriessen, zou ik in
tweeën willen bezien. En dan zeg ik vooreerst, dat het
samengaan met de P.v.d.A. zich in 1946 manifesteerde
in onze progressiviteit, waarvoor wij vdgens een re-
alleen het feit dat in een opzienbarend aantal brieven solutie van de partijraadsvergadering van toen een
hierover steeds weer wordt geklaagd.
Ik weet wel, daar staat iets tegenover en dat is,
samengaan zochten met die partijen, de daarvoor in
aanmerking kwamen. En dit zegt hijis ook gel
dat er ook bij de geestelijkheid een groeiend begrip dend yoor nu> omdat die progressivitJ,it voortsPruit
is voor een moderner werkmethode. Noem maar op:
de moderne open deur, het werk van de Jesuieten in
Rotterdam, die him parochie hebben afgestaan om te
gaan werken onder de ontkerstende jeugd. Het werk
van een pater Capucijn in Helmond, die daar met de
arbeiders kolen staat te lossen en dat van pater
Castorius in Maastricht, die in een krot woont temidden
van zijn mensen. Als wij maar liefde hebben voor de
mensen, dan kunnen wij dat doen. Er is een in de loop
der jaren vastgegroeid bestel, dat gaandeweg moet
worden aangepast aan de groei van de nieuwe tijd
en dat zal ook wel gebeuren.
De bezieling is eruit
Maar in het algemeen kan men zeggen, dat een
groot getal niets meer om de Kerk óf het kerkelijk
leven geeft Een ander groot gedeelte voelt nog altijd
voor het godsdienstig leven en zou het ook niet willen
missen, maar de vaart, het élan, de bezieling is
eruit. En dat kan daaruit verklaard worden, dat de
massa het gehele complex van het katholieke leven
niet meer voor zich ziet staan in de vorm van een
groot, bezielend en tastbaar ideaal.
Zij zien het geestelijk leven in geboden, verboden,
voorschriften en verplichtingen, maar het spreekt met
meer tot hun verbeelding en hun hart, Wanneer vroe
ger een of andere monnik ergens met zijn rug tegen
de muur ging staan en hij sprak over de bevrijding
van het heilig land uit de handen der Muzelmannen,
dan kan men van de middeleeuwen zeggen wat men
wil, maar dan kwamen die kerels, die vastgeroest
zaten in hun kastelen en stinnen, te voorschijn en zij
gingen. En dan verdisconteer ik daar ook nog in hel
percentage romantiek, dat velen daarin zagen. Kort
om wij zijn er nog niet in geslaagd de grote gedachte
van het Koningschap van Christus zó door te voeren
als een bezielend ideaal, dat men bereid is daar
voor alles over te hebben.
uit diepere overwegingen.
Progressiviteit is niet alleen een polMek van meer
'eld, maar is geënt op de verschillende Pauselijke en-
yclieken. Dat wil zeggen, dat men niei moet prutsen
an de zelfkant, maar dat er essentiële veranderingen
loeten komen in Aet maatschappelijk bestel. Romme
left dit in het afgelopen jaar reeds duidelijk doen
innen, toen hij sprak over de bezitsspiriding, de her-
fming van de N.V.'s enz.
Wat Vet en wat wel
Iet tweede punt van deze vraag beteft de resulta-
te en deze zijn bevredigend. Op ori; congres heeft
Rdme reeds hierover gesproken en tft is de bedce-
linvoor de komende verkiezingen in lét Volgend jaar
dit)eleid en deze samenwerking in een brochure,
weP in het voorjaar zal verschijne'. te belichten.
OoPP sociaal terrein is er dit jaar «el gepresteerd
en Prbij springt het departement vai minister Drees
welterk in het oog. Maar zonder Jens grote ver-
dienPh ook maar enigszins te verminderen moet men
wel het oog houden, dat het de kibmetspolitiek is
gewét, die de verwezenlijking hienan mede moge
lijk l?ft gemaakt
De'zinspolitiek van dit jaar is nie zo bevredigend,
de kiierbijslag vraagt een sterker jfogressie.
1 de kleine zelfstandigen?, zo dragen wij.
ffeekt U niet van kleine zelfstandigen, maar
van z«standigen tout court, dat he1 ik liever, ant
woordje heer Andriessen. Ook vK>r hen moet de
kinderdag er komen. Romme heet reeds voorge
steld rrldels een noodvoorziening t£n te helpen en
dit worcPP het ogenblik in het kabinet tezien. Boven
dien hee de K.V.P. aan het studiecertrim voor Staat
kundige orming verzocht een ontwerp van wet over
deze zae onder ogen te willen zien »n wij zullen
natuurlij trachten dit in de wet te Óen opnemen.
„Progressiviteit is een politiek geënt op de
Pauselijke encyclieken"
Ook op het terrein van het onderwijs is dit jaar
vruchtbaar gewerkt, ik noem de salariëring, de sub
sidie aan Nijmegen. En wat justitie betreft zijn ar de
aangekondigde opheffing van de P.R.A. en de P.R.A.C.,
het wetsontwerp tot tegengaan van echtscheiding, de
kinderrechtspraak. Dit wijst allemaal op sterke pro
gressiviteit.
De conservatieve politiek, welke men op het congres
van de P.v.d.A. minister Huysmans heeft verweten,
strookt niet met de werkelijkheid. Natuurlijk hebben
hierbij bepaalde beginselen betreffende nationalisatie
en socialisatie een rol gespeeld. De K.V.P. gaat nu
eenmaal niet in de richting van de P.v.d.A. wat deze
dingen betreft en minister Huysmans ook niet, wij
gaan slechts zover als het belang van het land naar
onze mening dit noodzakelijk maakt. Maar ik mag toch
wel wijzen op de afgesloten handelsverdragen en op de
Benelux, waarmee deze bewindsman een nog beschei
den maar voortreffelijk begin heeft gemaakt. Wij ver
wachten nu, dat het wetsontwerp op de publiekrechte
lijke bedrijfsorganisatie zeer spoedig zijn departement
verlaten zal.
Dan komen wij te spreken over het herstel der de
mocratische rechten, zoals deze dit jaar tot uiting zijn
gekomen.
De heer Andriessen meent, dat dit op bevredigende
wijze is geschied. De verantwoordelijkheden liggen
waar zij moeten liggen. Er moet geen al te nauwe
liëring zijn tussen de partij en de regering en die was
er ook niet. Anders hollen wij die democratische rech
ten uit.
De vuile was
En wat denkt U in dit verband over de Londense
enquête en de publicatie der verschillende rapporten?
In het algemeen kan men zeggen, dat ernstige
fouten niet moeten worden verborgen, maar de open
baarmaking moet geschieden met de juiste mate van
voorzichtigheid, anders brengt de publicatie meer na
deel dan voordeel. Aan de behandeling van de daden
van personen zitten soms 's lands zaken vast en het
kan dan bepaalde bezwaren hebben.
Communisme
Dan stel Ik deze vraag: Acht 17 de parlementaire
democratie zoals zij dit jaar ten onzent weer is uit
geoefend nog altijd de juiste vorm van democratie?
Ik bedoel, voeg ik eraan toe. dat er stemmen opgaan,
die vragen of het niet tijd wordt te trachten aantas
ting van onze democratie daadwerkelijk te voorkomen.
Ook hierover heeft Romme bij de algemene be
schouwingen in November al iets gezegd, is het ant
woord, en het regende toen interrupties van commu
nistische zijde.
Hij heeft toen gevraagd of er geen grondwetswijzi
ging diende te komen met het doel onze democratische
rechten te waarborgen. Het communistisch systeem
heeft het nu eenmaal gemunt op de grondslagen van
onze democratie. Het zou met onze hulp een galg- op
richten, waaraan men straks de democratie zal ophan
gen, dat is natuurlijk al te gek. Maar als er zulk een
grondwetsartikel zou komen, dan moet dit toch zeer
ernstig gehanteerd worden, ik bedoel, dat dan zulk
^en taktiek wel zeer evident zou moeten blijken.
Meer textiel
Ik vraag de heer Andriessen dan zijn mening over
de gevoerde politiek op verschillend gebied en h.j
zegt, dat er bij hem ernstige twijfel rijst of bijv. op
economisch gebied deze politiek wel vol te houden is.
Overigens hebben wij dit probleem uitvoerig met Mr.
Steenberghe besproken.
Het systeem der distributie van dit jaar en hij
doelt hier vooral op textiel zou de heer Andriessen,
naar hq zegt, gaarne wat anders zien. Hij ontwikkelt
hier een interessant gezichtspunt. Grote gezinnen,
zegt hij. en jonggehuwden zouden meer textiel moeten
kunnen kopen. Er is in dit opzicht een nooddruft en
deze veroorzaakt spanningen, dat is een werking van
psychologische aard. Ik zou daarom de export op be
paalde gebieden willen inkrimpen, welk nadeel zou
worden opgevangen door een grotere arbeidsrust en
misschien wel hogere productiviteit. En het zou een
doeltreffende bestrijding zijn van de zwarte handel.
Men kan het economisch herstel nu eehmaal niet al
leen uitdrukken in deviezen, maar ook in een soort
psychologische rust door de mensen meer dan nu in
de gelegenheid te stellen aan hun nooddruft te voldoen.
Daartoe is het ook nodig zoveel mogelijk vrijheid
te hergeven aan de ondernemer en vooral ook de af
bouw van het ambtenarenapparaat. De grote klacht
uit zakenkringen is deze, dat men worstelen moet
tegen een muur van ambtenaren. Voor het moreel van
de bevolking moet de overheid alleen interveniëren
daar waar het strikt noodzakelijk is.
Bij prijsvorming moet een intensief overleg komen
met het bedrijfsleven en het afromen van te grote
exportwinsten moet de aandacht der regering hebben
door deze winsten óf te doen investeren óf een be
paalde vorm van belegging voor te schrijven, waar
door zij doeltreffender worden opgenomen in het na
tionaal bezit.
Linggadjati aangekleed
De Indië-politiek van het aangeklede Linggadjati
acht de heer Andriessen nog altijd de juiste. Gezien
in het kader van alle omstandigheden, zegt hij, ben
ik van mening dat wij deze politiek moeten voortzet
ten op straffe het gevaar te lopen belangrijke delen
van Indië te zullen verhezen, maar dam ook zo, dat de
regering Linggadjati verwezenlijken zal.
Tenslotte vraag ik de heer Andriessen naar de in
nerlijke groei, der K.V.P. in het afgelopen jaar.
De gesteldheid in de K.V.P. is vooral in het laat
ste half jaar sterk verbeterd, antwoordt de beer
Andriessen. Er komt steeds meer belangstelling voor
de politiek en de partij. Er is dit jaar een kernvorming
gekomen, welke het beste doet hopen. De Jongeren
afdelingen werken aanstekelijk, zij colporteren met
de „Opmars" en geven dus getuigenis.
Wij, katholieken
In de hele wereldhistorie, zegt hij tenslotte, is er
«een tijd geweest waarin wij ais katholieken, onze
„Wij zullen ons levensniveau moeten verlagen,
willen wij er weer bovenop komen"
Zien zij de zaken dan niet te veel aan de buiten
kant? is onze vraag.
Maar
Zij kennen natuurlijk niet de achtergrond van
alles, zij hebben niet de preciese cijfers van de handels-
en betalingsbalans, maar het zegt toch wel iets. Als
men echter dieper doordringt in deze materie, staat
het voor mij vast, dat wij dit niet kunnen volhouden.
De staat is dit jaar met zijn toeslag op het levens
middelenpakket reeds over de 600 milhoen heen, dat
kan natuurlijk zo niet doorgaan. En volkomen juist
ook is de uitlating van minister Lieftinck, dat het er
slecht met ons zou voorstaan, indien het Marshall-plan
geen doorgang zou hebben.
Ik begrijp heel goed, zo gaat mr. Steenberghe voort,
dat er na de oorlog, na alles wat de mensen geleden
hadden meer in de mensen zelf moest worden geïn
vesteerd dan economisch eigenlijk te verantwoorden
was, maar dit was noodzakelijk om allerlei psycholo
gische factoren. Wij zullen nu echter toch moeten,
leren de tering naar de nering te zetten en wij moeten
dit liefst zien te bereiken door een verhoging der pro
ductie en niet door een vermindering der consumptie.
Acht U het invoersaldo van ongeveer 2 milliard
in dit opzicht niet angstwekkend?
Afbouw van het ambtenaren
apparaat
Normaal bezien zou dit niet zo erg zijn, als het
er uitziet Ook vóór de ocirlog was er een verschil van
30% tussen import en export, maar dat verschil werd
toen gedekt door Indië, door onze Rijnscheepvaart en
onze havens, door ons achterland in Oost Europa en
door onze buitenlandse beleggingen, nu niet Deze
deviezen missen wij nu. En de situatie in Ned. Indië
en Duitsland op economisch gebied is nu van over
wegende betekenis.
Maar indien de productie verhoogd wil worden en
er zijn in het bedrijfsleven tekenen, dat men bereid
is de regering hierin te steunen dan moet ik toch
op twee zaken wijzen, die in dit jaar naar voren
springen.
De regering zal dan allereerst moeten afzien van
het te sterke streven naar perfectionisme. Dat de
regering zich in tijden als deze sterker moet bezig
houden met het bedrijfsleven is begrijpelijk, maar dit
moet niet geschieden via een zo geperfectionneerd
ambtenarenapparaat, dat het bedrijfsleven onnodig
bemoeilijkt en de staatsuitgaven onnodig verhoogt.
Dit gevaar ligt aan twee kanten. Ten eerste worden
door deze perfectionnering mensen in het bedrijfsleven
zelf aan hun werk onttrokken, omdat zij zich alleen
nog maar met de maatregelen der regering kunnen
bezig houden, maar anderzijds en dit is tevens het
tweede punt onttrekt de regering daardoor veel te
veel mensen aan het bedrijfsleven zelf, tot nadeel van
de productie.
Men hoort op het ogenblik reeds hier en daar van
voorbeelden, dat het ambtenarenapparaat zich tegen
de afbouw verzet Deviezenvoorschriften en distribu
tiemaatregelen zijn natuurlijk noodzakelijk, maar do
regering dient toch ernstig na te gaan, wat ook
zelfs van de distributiemaatregelen kan worden op
geheven. Want het personeelgebrek in het bedrijfs
leven schuilt niet alleen in ons leger in Indië, maar
ook in de te ver doorgevoerde ambtenarij.
Wij zijn arm geworden
Wij moeten ons eindelijk gaan realiseren zegt
mr. Steenberghe tenslotte, dat wij arm geworden zijn
en dat wij ons levensniveau zullen moeten verlagen,
willen wij er weer bovenop komen. Wij moeten van het
levensniveau van vóór de oorlog welbewust afzien en
eigenlijk vind ik het te betreuren, zegt Mr. Steen
berghe, dat de regering dit jaar dat niet eens open
lijk gezegd heeft, hoe impopulair zulk een mededeling
ook moge zijn.
Gelukkig kunnen wij hier nog bogen op een prach
tige zelfdisciplihe, welke zich uit in een grote bedrijis-
rust, een rust, die bijvoorbeeld de Amerikanen sterk
verbaast. Als men ziet, wat er in Amerika en nu weer
in Frankrijk aan stakingen e.d. verloren is gegaan, is
er toch ook weer reden om de Nederlanders te prijzen
en de toekomst wat rustiger tegemoet te zien.
mate van verantwoordelijkheid zo moeten begrijpen
als nu. Er zijn nooit zulke tegenstellingen geweest
tussen de grootmachten als nu. Bij botsingen is de uit
slag van dit wereldconflict van veel groter betekenis.
Wie daarin dan ook zijn plicht verzaakt, maakt zich
aan grove nalatigheid schuldig. Wij hebben nu een
maal onze taak in onze beginselen en hoe zou dan een
katholiek met gekruiste armen kunnen toezien en in
een daadloze achterhoede blijven zitten?
Even later verwissel ik de sfeer van het parlements
gebouw voor de druilende regen daarbuiten. Een regen,
die ik niet voel, omdat ik aan de waarschuwende
woorden moet denken van daareven.
