Er wordt voor een MILLIARD
gebouwd
Het pijnlijke zwarte verbruik
HET EPISCOPAAT AAN DE
MINISTER VAN JUSTITIE
Per stoomschip naar de States
Mgr. Wantenaar bisschop gewijd
NIEUWE BONNEN
Een MILLIOEN brieven naar Italië
Holland'Amerika-lijn vaart 75 jaar
VOOR DE NATIONALE RESERVE
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
Montage-bouw
de uitkomst
De Kerk in Tsjechoslowakije
Een schrijven, waaruit misleidende
citaten werden gepubliceerd
Drukke dagen voor
Roermond
reorganisatie bij
wederopbouw
NDER DE
LOUPE
Vliegramp in Ierland
De voorwaarden der
verbintenis
Zeep en soda
70ste JAARGANG
DONDERDAG 15 APRIL 1948
No. 20594
Aannemers zullen worden
aangepakt
Allerlei
De laatste loodjes van het
gebed
„VADERTJE MANSHOLT".
Dertig idoden
doch
maar een ei
DE KANTOREN van de Redactie en de Adml-_
nistratie van de „Nieuwe Schiedamsche Courant
zijn gevestigd te Rotterdam, Kortenaerstraat 1,
Tel 25270; te Schiedam, Broersvest 8. Tel. 68804
De abonnementsprijs bedraagt t 3.45 per kwartaal,
1 1.15 per maand, t 0.30 per week.
Directeur: J. KUIJPERS.
Hoofdredacteur: Mgt. Dr. J. WITLOX.
Algemeen Redacteur: H. A. PAALVAST.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
DE ADVERTENTIE-PRIJS op gewone kolom
breedte bedraagt 15 ets. per millimeter hoogte.
Ingezonden Mededelingen op redactionele
kolombreedte 30 ets. per millimeter hoogte.
Contract-tarieven .egei gereduceerde prijs op
aanvrage bij de Administratie verkrijgbaar.
KAMPIOENEN tot 20 woorden 1.Ieder woorc
meer 5 ets. Maximum 50 woorden. Uitsluitend bij
vooruitbetaling.
Nadat minister In 't Veld zijn op
volger als senaatslld, de heer A. Kievit
(arb.) uit Rotterdam, had zien instal
leren, moest er nog een 5-tal rede
voeringen worden afgestoken, eer
Z.Exc. kans kreeg voor zijn maiden
speech. Uiteraard traden de diverse
beschouwingen op enkele details na in
herhalingen, hetgeen de taak van
Z.Exc. vergemakkelijkte.
In uiterlijke verschijning herinnerend
aan zijn collega van O., K. en W„ be
schikt de nieuwe bewindsman niet over
zoveel flux de bouche als dr. Glelen.
Niettemin had Z.Exc. met zijn rustige
en zakelijke betoogtrant het oor der
Kamer, al legde hij circa twee uren
op haar aandacht beslag.
Z. h. s. is zijn begroting aanvaard.
De decentralisatie
De minister vond het begrijpelijker
wijze prettig, dat hij zijn vuurdoop mocht
ontvangen in een hém vertrouwde om
geving en legde nog eens alle nadruk op
zijn bereidheid zich volledig aan zijn
taak te geven. Waarmee Z.Exc. nochtans
niet bedoelde, dat er in de afgelopen
jaren helemaal niets, tot stand is gekomen.
Op het ogenblik zijn 15.000 nieuwe wonin
gen gereed, 36.500 zwaar beschadigde her
steld, 13.000 noodwoningen en -boerde
rijen, plus 385 definitieve boerderijen.
Centralisatie was in de aanvang door
de bijzondere omstandigheden onver
mijdelijk. Bovendien: bevoegdheid mag
men niet scheiden van verantwoordelijk
heid. Langzamerhand komt bij het depar
tement en de opbouwdienst intussen wel
de mening naar voren, dat men meer en
meer aan de lagere organen kan over
laten; van daar nu een minister met
„burgemeesters-diploma". Hij is van plan
een duidelijke koers te varen. Van een
tegenstelling tussen hem en zijn ambte
naren zal geen sprake zijn. De ongerust
heid bjj het lagere personeel gewekt door
het decentralisatie-streven, die een zekere
..katterigheid" heeft veroorzaakt, hoopt
Z.Exc. weg te nemen. Reorganisatie van
het departement kan eerst later onder de
loupè worden genomen.
Y?n,.de nuttige uitwerking der decen
tralisatie make men zich overigens geen
illusie?; want de minister is er lane nfJJ
zeker van, dat alle of vele gemeentehof
ren hevig bereid zijn met de bevoegd'
heid ook de verantwoordelijkheid van
regering over te nemen. Men derf
de Oostenrijkse woningen in de mf-a"
streek, die nog altijd niet overeind s?nf
En aan het antwoord van de RoUerdam-'
se burgemeester op een schrijven vf
het departement, waarop nog steeds ge
wacht wordt!
Ir. Kraayvanger kreeg te horen, dat
het wetsontwerp wijziging-woningwet
en dat op de Wederopbouw waarschijn
lijk in één wetsontwerp gecombineerd,
na in de zin van de opmerkingen door
de Com. van Rapporteurs der Tweede
Kamer (meer decentralisatie te zijn
gecorrigeerd, nog vóór de verkiezingen
opnieuw zal worden ingediend.
Het bouwvolume
Het bouwprogramma 1948 is nog niet
geheel Vastgesteld; wel staat vast, dat het
bouwvolume de 1050 «011»®^etnl
overschrijden, daar t w;iieE
niet gerechtvaardigd wordt geacht, -
we in 1952 onze betalingsbalans in even
wicht hebben.
Senator Brandenburg (C.P.N.), die ach
en wee riep over de „Rotterdamse uitwas
sen", weer Z.Exc erop, dat de Maasstad
het zwaarst van alle gemeenten getrof
fen is en zich zo snel mogelijk moet her
stellen, wil het geen dode stad worden.
Haar hart moet weer gaan kloppen. Als
daar te veel banken worden gebouwd
staat de nieuwe bewindsman voor vol
dongen feiten; zeker zal in '48 een ge
ringer bedrag daar voor worden uitge
trokken.
Bij de verdeling der toewijzigingen over
de provincies wordt er naar gestreefd,
dat in 1953 een relatieve gelijkheid zal
verkregen zijn. Met de heel bijzondere
positie van Zeeland wordt daarbij reke
ning gehouden, in verband waarmee
ZExc. zich aanbeval voor wat meer te
-„moetkomendheid bij de Zeeuwen en
him oers. Ook Limburg, waar het woning
tekort hoger is dan in Zeeland, krijgt
alle aandacht.
De zwarte bouw
„zwarte"
bodw
zoals
Dat er in 1947 gjngen zoals
•s°'miniltos11'Sgen afdeling Voorlichting
wereldkundig maakte - achtte KExc n
klein beetje overdreven. Er worden cy
fers genoemd, die variëren van 60—120
millioen; 't is zeker aan de hoge kant,
maar een groot deel is in elk geval ge
moeid met klein onderhoudswerk. Van de
eerste dag af heeft de bewindsman zich
met de pijnlijke kwestie bezig gehouden,
maar zij bleek niet zo eenvoudig. Distri
butie van materiaal lijkt niet de gewenste
oplossing. Liever zoekt Z.Exc. haar in
een prikkelen van de oplettendheid der
gemeentebesturen (die b.v. toch wel kun
nen constateren, dat er in hun gemeente
clandestien een betonnen tribune wordt
gebouwd) door op verzuim het inhouden
van het contingent-woningtoewijzing te
stellen. Ook de frauderende aannemers
zullen steviger worden aangepakt.
Montage-bouw
Ook de nieuwe minister heeft zijn hart
verpand aan de montagebouw, omdat wij
anders de moeilijkheden niet te boven
komen. Gesteld dat we er in slagen jaar
lijks 30.000 woningen normaal te bouwen,
dan zullen we 10 jaar lang 30.000 mon
tagewoningen daarnaast moeten oprich
ten. Na een lange aanloop komt deze
bouw nu op gang; 269 zijn er gereed, 2200
in aanbouw, over 4861 bestaat overeen
stemming. Ir. Kraayvanger werd uitge
nodigd de nieuwe woningen in Blijdorp
te gaan zien. Ook in Overschie kan hij
terecht; daar zullen 5 nieuwe systemen
naast elkaar worden toegepast.
De levensduur dezer woningen is zeker
niet korter dan van die in baksteen opge
trokken. De architecten zullen zich geeste
lijk anders moeten instellen; we hebben
te leren met nieuwe materialen te bouwen.
Financiering woningbouw
Aan gemeenten en particulieren wil
Z.Exc. gelijke kansen geven; gemeenten
met een bepaalde voorkeur zal hij niet
ringeloren, al wordt de kwestie der voor
schotten steeds moeilijker.
De nieuwe regeling waarop o.m.
door de Enschedese wethouder Nij-
kamp (K.V.P.) sterk was aangedron
gen komt deze week op het depar
tement gereed. Zij is tot stand geko
men in overleg met de commissie-
Polak, waarin particuliere bouwers en
hypotheekbanken vertegenwoordigd
zjjn. Naar Z.Exc. hoopt, zal zij de vol
gende maand in werking kunnen
den.
Huurverhoging niet te vermijden
Aan de verhoging der huren is op de
duur niet te ontkomen. Niettemin pleit
Z.Exc. niet voor een onmiddellijke ver
hoging, zoals de „Waarheid", bij wier
redactie de goede trouw zoek blijkt, te
gen de afspraak in berichtte. Want de
bewindsman, die, ofschoon geheelonthou
der, toch klare wijn wenste te schenken,
stelt uitdrukkelijk voorwaarde, dat
een eventuele verhoging in geen geval
de spanning tussen lonen en prijzen mag
vergroten; zij ga dus gepaard öf met
verhoging der lonen óf met verlaging
van andere prijzen. Nochtans blijft
Z.Exc. positief van mening, dat de ver
hoging der huren op de duur niet kan
uitblijven omdat een zelfde spanning
als tussen lonen en prijzen ook bij de
huiseigenaren bestaat tussen onderhouds-
en exploitatiekosten enerzijds en de hu
ren aan de andere kant. Het is funest,
dat de verhouding tussen huur en loon
(vroeger 1/6 5 V7), op het ogenblik
verbroken is, wat tot een verlaging van
het voningpeil moet leiden, zoals in
Frankrijk, waar die verhouding nog
ernstiger is scheef getrokken (van 16
tot pet. van het inkomen).
Op de meeste hem gestelde vragen bleef
Z.Exc. het antwoord niet schuldig. De
afgevaardigde Nijkamp, die voor de grote
gezinnen woningen van 280 kub. meter
had bepleit, kreeg nochtans een ontwij
kend bescheid, daar Z.Exc. zich beklaag
de, dat met de afwijking van de normale
260 kub m. werd gesmokkeld en ook nor
male gezinnen in woningen van 280 kub.
meter onderdak vonden. Met de voorzich
tigheid door deze senator aanbevolen in
zake fabrieksdorpen, ging hij intussen
accoord. Ir. Kraayvanger ontving de toe
zegging, dat de bouwnijverheid de teugels
gevierd kreeg, maar het tijdelijk stopzet
ten der aanbestedingen dorst Z.Exc. niet
aan. Verschillen in de bouwverordeningen
wil hij trachten te elimineren. Van de ter
Jaarbeurze gedemonstreerde school met 3
lokalen, die ƒ14.000 zou kosten en een
30-jarige levensduur heeft, had de be1
windsman weinig verwachtingen. Wijzi
ging in de onteigeningsprocedure zal op
het inschakelen van de rechter uitlopen,
wat meer tijd vraagt dan de vlottende
methode met de deskundigen, die echter
minder rechtszekerheid waarborgt. Ook
voor het platteland wil de minister naar
het wegnemen der klachten, o.m. over te
sterke centralisatie waarvan zich in
zonderheid de heer Biewenga (A.R.) tot
tolk maakte in overleg met het Bureau
Wederopbouw Boerderijen streven en aan
dé boeren zelf meer armslag trachten te
geven.
De vrees tenslotte van de interim-minis-'
ter Vos zelf een celibatair voor het
Nadat de usurpators in Tsjechoslo
wakije van de kerkelijke autoriteiten
een uitgesproken, positieve bepaling
van hun standpunt ten aanzien van de
nieuwe situatie hadden geëist, heeft de
aartsbisschop van Praag, als voorzitter
der Tsjechoslowaakse bisschoppencon
ferentie, een schrijven gezonden aan de
communistische minister van Justitie
VJ": Cepicka, die met de behandeling
der kerkelijke kwesties is belast.
Perf en de neutrale persbureaux
gecrteerd dip H slechts enkele zinnen
geciteerd, die de indruk wekken als
zouden de kerkelijke autoriteiten met
de nieuwe ontwikkeling in Tsiecho
Slowakije tevreden zijn. Zo b.v. de zin:
„Wij zijn dankbaar voor Uw verzeke
ring, dat niets zal gebeuren wat de
goede verstandhouding tussen Kerk en
Staat zal kunnen vertroebelen", welke
zin, uit de samenhang gerukt, geheel
anders klinkt dan in de brief zelf.
Wij zijn thans in staat, de originele
tekst van deze brief te publiceren,
waaruit duidelijk blijkt, dat in Tsjecho
slowakije de vervolging der Katholieke
Kerk <-eeds in volle gang is. De brief
luidt:
„Wij hebben het niet noodzakelijk ge
acht - en doen dit ook nu r. i e t om
een bijzondere verklaring of een bijzonder
herderlijk schrijven uit te vaardigen ten
aanzien van de huidige politieke gebeur
tenissen. Immers de Katholieke Kerk
bindt zich aan geen enkele politieke of
staatkundige vorm, omdat Zij met het oog
op Haar bijzondere zending steeds de
hoogste belangen van het volk wil dienen.
Als katholieke bisschoppen en ordinarii
zullen wij al onze plichten tegenover God,
de Kerk, het volk en de staat vervullen
en wij zijn er van overtuigd, dat ook onze
geestelijkheid en het gehele katholieke
vo.„ met ons in deze trouw zal volharden.
Wat de behandeling der kerkelijke po-
iieke toestanden betreft wensen wij, zo-
*"®ecis te anderer plaatse met na-
hebben gezegd, dat deze toestanden
H <5tr>o1n verdrag tussen de
H. Stoel en de Staat geregeld worden. De
Het Hoofdkwartier „Briefactie Italië",
Landbouwhuis, Roermond meldde ons
hedenmorgen:
De storm is gaan liggen. We voelen ons
vreselijk onwennig. Van Zaterdagavond
tot gisteren hebben we een hoog-conjunc-
tuur beleefd als nooit tevoren. De Brief
actie Italië, is de best geslaagde actie,
die we ooit hebben beleefd.
Roermond 3, 4, 5, is een bij alle tele
fonisten in Nederland bekend nummer.
Bijna vier dagen lang is er bijna onaf
gebroken gebeld, getelegrafeerd en ge
schreven vanuit heel het land: vanuit
Vlissmgen, Heerenveen. Vught. Amster
dam en Utrecht even goed als uit Zand
berg in Drente, Stokkum in de Achter-
hoek en Ooster Blokker bij Hoorn, Men
vroeg om 2 adressen en om 10.000 adres
sen. Velen, die geen adres hadden kun
nen bemachtigen zonden ons de brieven
toe, die we zelf van adressen voorzien
hebben. Een voorzichtige berekening
brengt ons tot een aantal verstrekte
adressen van rond 950.000. Wanneer men
daarbij bedenkt dat aan één adres vaak
ftieer brieven gezonden zijn, ligt het
totaal aantal verzonden brieven waar
schijnlijk boven het millioen.
Tellen we voor iedere brief 10 gram
(meestal was het meer), dan is het totaal
gewicht van naar Italië gezonden post
S 10.000 kilo. De P.T.T. heeft goede
dagen achter de rug. Tellen we elke brief
op 20 cent (vele duizenden verzonden
nog expresse-brieven met 501 cent por
dan is er voor ongeveer f 200.000 alleen
aan postzegels omgezet De telefoon-en
telegramkosten zijn zelfs bij benadering
niet op te geven.
Laten we intussen het doel van onze
Briefactie niet uit het oog verliezen.
Brieven naar Italië kunnen niét meer
verzonden worden, gebeden wél. Leest
er het Herderlijk Schrijven van verleden
Zondag nog eens op na.
encyclieken en uitspraken der Pausen op
economisch en sociaal gebied, evenals op
het gebied van het onderwijs en dei-
ideeën, spreken een duidelijke taal en wij
hopen, dat bij goede wil overeenstemming
bereikt zal kunnen worden, hetgeen aan
de staat en aan het gehele volk slechts
tot heil zal strekken.
Wij zijn dankbaar voor uw verzeke
ring, dat er niets zal geschieden, dat de
goede verstandhouding tussen de Kerk
en de staat zou kunnen vertroebelen,
maar wijzen niettemin tegelijkertijd op
ernstige inbreuken, die wij niet kunnen
goedkeuren; dat n.L met geweld is in
gegrepen in de rechten van de Kerk,
in het bijzonder in de vOrm van ge
welddadige confiscaties van kerkelijke
gebouwen en instellingen; op de ont
zetting uit hun ambt van priesters,
broeders en zusters. Het is ook zeer
opvallend, dat het verschijnen van de
meeste katholieke tijdschriften is ver
boden en dat ook de katholieke vereni
gingen in liaar werkzaamheden gehin
derd zijn.
Wij willen nogmaals onderstrepen, dat
wij er de hoogste zorg voor zullen dragen
op alle gebieden van het katholieke leven
boven de partijen te blijven staan en een
standpunt in te nemen, dat boven de po
litiek ligt: wij zullen ons volledig wijden
aan onze godsdienstige taak, wij zullen
op de bres staan voor de christelijke ze
delijkheid en de naastenliefde en deze
verdedigen.
Wij verlangen echter, dat de katho
lieken niet gedwongen worden, zich
onder de druk van bedreiging in hun
bestaan aan te melden bij politieke par
tijen, in het bijzonder wanneer daarbij
tegelijkertijd een verklaring wordt ge
ëist, dat men met de ideologie der par
ty instemt. Inzovcrre dit reeds is ge
schied, vertrouwen wij dat dit onrecht
zal worden hersteld. Op al deze gron
den herhalen wy het besluit van onze
laatste vergaderingen betreffende de
politieke candidaturen van priesters.
Het doet ons leed, dat de gebeurte
nissen der laatste weken by het volk
volge waarvan zyn gevoelen voor zede-
verwarring hebben opgeroepen, tenge-
ïykheid en recht is geknecht. Nooit
zullen dergeiyke zaken kunnen bijdra
gen tot een zegenrijke ontwikkeling
van de zedelijke kraebt van volk en
staat.
er^Hobid+^n voor al diegenen, die in deze
ernstige tijd voor God en de wereld ver-
hunWhesrm® te dragen hebben. Mogen
hun beslissingen aan ons volk werkeliik
welstand, geluk en vrede brengen
Wij bidden ook voor ons goede Tsjechi
sche en Slowaakse volk: het moge zich
van zijn verantwoordelijkheid bewust
zijn en begrijpen, dat een gelukkige toe
komst alleen duurzaam verzekerd wordt
door een zedelijk, eerlyk en werkzaam
leven.
Uit naam van de Katholieke
bisschoppen en ordinarii van
Bohemen, Moravië en Slo
wakije.
fw.g. Josef
Aartsbisschop van Praag
toenemend aantal huwelijken, deelt
Z. Exc. niet. Het is een hoogconjunctuur
verschijnsel dat gaandeweg meer normale
proporties zal aannemen.
Tot besluit
Een heel zware taak zo besloot Z.Exc.
is op mijn schouders gelegd, maar ik
ga er niet onder gebukt, vertrouwend op
de steun van een toegewijd ambtenaren
corps, van de prov. en gemeentelijke be
sturen, van de krachten in het vrije be
drijf en van het vertrouwen door deze
Kamer uitgesproken. Zonder ongezond
optimisme meent Z.Exc. te mogen zeggen:
het zal waarachtig wel gaan!
Welke Nederlander zou niet van harte
wensen, dat de nieuwe bewindsman ge
lijk krijgt
L. H.
Op 1 April jl. zijn de streekbureaux
voor de wederopbouw Westland te 's-Gra-
venzande enVoorne-Putten Hoeksche
Waard te Brielle opgeheven^ Deze
streekbureaux zijn nu als districtsbu
reau:* ingeschakeld de provinciale
directie van de# Wederopbouw en de
volkshuisvesting in Zuid-Holland.
Voorts rssorteren van genoemde datum
af onder deze directie de gemeenten Val
kenburg tZ-iL) en Voorschoten, die
voorheen behoorden tot het streekbureau
Rijnmond te Katwijk.
O
Het gerestaureerde terrein van de Delftse Veemarkt is gisteren door
Burgemeester mr. G. E. v. Walsum geopend. Aan deze plechtigheid was
een verlate Paasvee-tentoonstelling verbonden. Overzicht tijdens de
rede van de Burgemeester.
Op 18 April 1873 werd de acte van oprichting getekend van de N.V.
iVederlandschAmerikaansclie Stoomvaart Maatschappij, die later
„Holland-Ainerika Lijn" genoemd zou worden. Zondag a.s. gedenken
wij dus het 75-jarig bestaan van een onzer grootste rederijen. Hoewel de
viering van dit feest zeer sober zal zijn, is er toch wel aanleiding deze
75 jaar in grote. lijnen aan onze gedachten te laten passeren.
Heel wat plannen zijn er in de loop
van de 19e eeuw gemaakt voor een ver
binding tussen Nederland en Noord-
Amerika. Rotterdam kende al plannen in
1839 en 1850. Gebrek aan belangstelling
deed hen echter alle mislukken. De op
komst van de stoomvaart maakte een
snellere lijnverbinding over de oceaan
mogelijk, welke dan ook omstreeks 1870
vanuit de meeste grote havens van Enge
land en het vasteland was tot stand ge
bracht.
De economische betrekkingen met de
nieuwe wereld waren van die aard, dat
een intensiever verkeer zeker resultaten
beloofde. In de eerste plaats leefde men
midden in de grote emigratie-periode.
Het aandeel van Rotterdam in dit ver
voer was onbeduidend. In 1867 meldden
zich te Rotterdam 4i6i landverhuizers
aan. terwijl het jaar ervoor, officieel
vanaf Bremen 61.877 en vanaf Hamburg
44,780 emigranten verrokken, welke
laatste cijfers misschien nog verdubbeld
kunnen worden uit hoofde van clandestie
ne emigratie van hen, die de Duitse
conscriptie wilden ontlopen.
Ook de goederenhandel met Amerika
verkeerde in een periode van snelle ont
wikkeling. De invoering van de stoom
vaart in de verschillende continental^
havens had hierop een stimulerende in
vloed. Bovendien trokken deze havens
het verkeer van andere havens tot zich.
Onder deze omstandigheden dreigde de
positie der Nederlandse haven en m. n.
van Rotterdam sterk aangetast te wor
den. De heer A. Plate, Mr. Marten Mees
e.a, wilden daarom zelf de stoomvaart op
Amerika ter hand nemen.
Plannen en daden
Terzelfder tijd gaf de oud-kapitein ter
zee M. H. Jansen in een brochure eert
soortgelijk betoog, alleen v.-jlde hij vanaf
Vlissingen gaan varen met subsidie van
de regering. Nu ook kwam uit Amsterdam
van de Kon. Ned. Stoomboot Mij. een
plan.
Plannen waren er dus wel en de nood
zaak stond overtuigend vast, maar de. be
nodigde gelden waren moeilijk te Ver
krijgen. Uiteindelijk vond het Rotter
damse doorgang, eerst in de vorm van een
commanditaire vennootschap en vervol
gens in de vorm van een N.V. met een
maatschappelijk kapitaal van 6 millioen,
waarvan voorlopig 1/3 zou worden uit
gegeven. Van de zijde van beleggers was
de belangstelling gering, niettemin vond
de zaak deze keer gelukkig doorgang.
Het begin was ondanks alle moeilijk
heden veelbelovend. Toch komt de jonge
maatschappij al spoedig voor de vuur
proef te staan. In Amerika zet in 1874 een
crisis in, welke voor het Amerikaanse
avontuur van de K. N. S. M„ die het
inmiddels ook maar geprobeerd had,
fnuikend zou worden. Maar Rotterdam
hield vol.
In vogelvlucht
Nauwkeurige details van verdere ont
wikkeling beschrijven is hier ondoenlijk.
Onder de wisselende gang van het eco
nomisch getij wist de maatschappij zich
tot de eerste wereldoorlog gestadig te
ontwikkelen. De oorlog zeR leverde
schijnbaar grote winsten en een enorme
finaneïile reserve werd opgebouwd. Maai
het herstel van het normale bedrijf zou
na de oorlog schatten kosten. Daarbij
óeed zich in de 20er jaren een structuur
wijziging voor, waarbij men zich niet kon
aanpassen. Amerika ging in de eerste
plaats de immigratie drastisch beperken
en vervolgens zelf artikelen vervaardi
gen, die het voorheen uit Europa betrok.
Europa daarentegen, platzak na de oor
log, moest zijn invoeren beperken. De
H A. L. voelde dit door een sterke daling
van passagiers- en vrachtvervoer. Waar
bovendien de hele wereld-scheepvaart
ontredderd was bleek aanpassing en her
oriëntering een onmogelijke taak. Zo
nadert de crisis van 1929 en het is te be
grijpen, dat men daar niet meer tegen
opgewassen kon zijn.
Reorganisatie was onvermijdelijk. Het
kapitaal van 25.000.000 moest worden
afgeschreven tot 50.000, waarna
9.113.800 aan nieuwe aandelen werd
geplaatst inmiddels bedraagt het ge
plaatste kapitaal na het stockdividend
over de jaren 194046 al weer 28.112.500
Omstreeks 1937 doet zich eindelijk een
begin van opleving voor. Het in de vaar'
brengen van de Nieuw Amsterdam in
1938 werkt uitermate bevruchtend op het
hele bedrijf. Dan komt de oorlog weer
tussen beide. Nieuwe gevoelige verlie
zen enerzijds, heldhaftige prestaties an
derzijds. Over deze periode is de laatste
tijd nogal eens geschreven, wij zullen er
niet dieper op ingaan, om tot slot nog
even de huidige positie in ogenschouw te
kunnen nemen.
'Fen aanval
Met een gedecimeerde vloot trok men
in 1945 ten aanval. De Statendam ver
woest, de Nieuw Amsterdam niet ter
beschikking, zo was het vooral de capa
citeit an het passagiersvervoer, die
zorgen baarde. Vrachtschepen waren ge
makkelijker te verkrijgen dan passa
giersschepen. Van het eigenaardige con
glomeraat van artikelen, dat in de eerste
na-oorlogstijd van de Amerikaanse lan
den naar Europa werd verscheept kreeg
natuurlijk de H.A.L. haar deel. Lang
zamerhand werd de goederenstroom
weer meer langs normale banen geleid
en de vloot uitgebreid. Maar het karak
ter der goederen verschilde veel van 't
voor-oorlogse. Staal en machines, die
vroeger uit Duitsland werden betrok
ken, moesten nu uit de V. S. komen.
Eieren werden vroeger niet vervoerd.
Onlangs bracht de H.A.L. echter een
grote partij uit Amerika; bestemd voor
België en Zwitserland.
De uitgaande lading, die overigens al
tijd by de inkomende ten achter blijft,
wordt van alle kanten en landen aan
getrokken. Van de weinige Nederlandse
export-artikelen vallen natuurlijk bloem
bollen te noemen, maar ook pig-iron van
de Hoogovens, bier, haring, kaas e' cho
colade. N
Het weer in de vaart brengen van de
Nieuw Amsterdam, in October 1947,
bracht meer evenwicht in de verhou
ding tussen passagiers- en vrachtcapaci
teit. Steeds was eigenlijk het passagiers
vervoer van overwegend belang, vooral
in de emigrantent ijd, voor 1920. Eigen
aardig is, dat j"ist in deze tyd de emi
gratie weer een belangryk onderdeel
van het vervoer zal uitmaken. Canada
is nu het toevluchtsoord. Nog in 1948
zuilen 10.000 Nederlanders daarheen ver
voerd worden en het ziet er naar uit,
dat dit vervoer nog lang zal aanhouden.
Ook al is dan de Nieuw Amsterdam
weer in de vaart, toch kan men vooral
in het seizoen het passagiersvervoer niet
aan. Zeker, indien de politieke situatie
in Europa zich niet in slechte zin ont
wikkelt, zal men kunnen rekenen op
een zeer <«-■ <e stroom Amerikaanse toe
risten, welke niet geheel verwerkt zal
kunnen worden. Daarom staat de H.A.L.
dan ook op het standpunt, dat 'n tweede
Nieuw Amsterdam beslist noodzake-
lyk is.
Aan expansie heeft de H.A.L. nog niet
kunnen denken, men wil allereerst weer
de voor-oorlogse positie gaan innemen
en consolideren.
Zy versehynen cus weer regelmatig
in alle belangrijke havens 'van Noord
en Midden-Amerika, het Groen Wit
Groen en het Rood Wit Blauw, op onze
mooie schepen, als -'e beste ambassa
deurs, die stad en nd naar de Nieuwe
Wereld kan zenden.
Wanneer iemand b.v. uit Tsjikeradeel
hier zijn vacantia gaat doorbrengen, be
hoeft hij niet zonder melk te zitten, ook
al mocht vergeten zijn om de melkbonnen
in te wisselen, want dank zij een gunstige
beschikking van minister Mansholt ken
men bonnen-Oost ook in het Westen van
het land gebruiken. Het ijzeren gordijn
is dus opgehaald. Een geste, welke gebis
seerd moge worden.
Jammer daarom, dat Excellentie Mans
holt niet op Stalins stoel zit: niet dat wij
hem kwijt willen, maar dan kon hy da»
bravourstukje nogeens uithalen. Een
stunt, waardoor hij de hele wereld aan
zich zou verplichten.
Zou niet onaardig klinken: „Vadertje
Mansholt". Bezorgd voor het welzijn van
zijn „onderdanen" is hij ongetwijfeld. Nu
stelt hy weer meer karnemelk ter be
schikking van de straks puffende Neder
landers; puffende het ene deel, omdat het
met vacantie is en het andere deel, daar
dat ene deel met vacantie ging; beM»
echter verlangend naar het einde van hel
vacantie-seizoen om van de zalig-niets
doen-vermoeienissen wat te bekomen.
Maar dit jaar zal het lichter vallen om
door de zware vacantie-tijd heen te ko
men, want die karnemelk zal niet van dia
gewone karnemelk zijn maar een hoog
vetgehalte bevatten. Wanneer men speurt
naar vet in de „volle melk" welke men
tegenwoordig moeilijk voor „vol" kan aan
zien dan bevroedt men meteen, wrgar
dat vet vandaan komt.
Over het melkrantsoen hebben wij an
ders geen klagen. Die koeien van Mans
holt doen haar best. Doch men maakt er
niet straffeloos een „melkkoetje" van.
Veel en goed gaan nu eenmaal niet zo
gemakkelijk samen.
De vetweiders hielden zich minder goed
en verzuimden lelyk de eer van onze
vleesstapel op te houden. En zo dreigen
wij zonder vlees te komen zitten, wat te
bedenkelijker is, waar onze houtpositie
het niet toelaat, dat heel Nederland op
een stokje gaat bijten. Dus kocht onza
minister van Landbouw vlees in België
maar zo gauw hij bemerkte, wat voor
vlees men daar in de kuip voor ons had.
bedankte hij voor het hartig brokje, want
hij wordt niet voor niets „vadertje Mans
holt". Nu is hij doende om in andere lan
den inkopen te doen om onze vleespotten
Egyptisch te vullen.
Waartoe een minister al niet kan ko
men! Hopelijk slaagt hij daarin spoedig;
anders kost het hem zyn vacantie nog.
Of veronderstel, dat hij straks na de ver
kiezingen tegen de nieuwe formateur zou
zeggen: „Ik pas. ik moet nog met vacan
tie". Die formateur vindt natuurlijk we!
een ander, doch ondergetekende zit met
zijn loupe zonder Mansholt. En dat zou
voor hem erger zijn dan gebakken peren.
ANALYST
Een Constellation van de Pan American
Airways is hedenmorgen om half drie op
het vliegveld Shannon (Ierland) veron
gelukt. Het toestel was op weg van
Londen naar New York en had 31 per
sonen aan boord, nl. 21 passagiers en 10
leden van de bemanning. Slechts 1 per
soon kon worden gered.
De piloot wilde op het vliegveld landen,
maar aan het begin van de hoofdstartbaan
raakte het toestel een obstakel en vloog
ogenblikkelijk in brand.
(Van onze verslaggever)
Gisteren op het beschermfeest van St. Jozef, is Z. H. Exc, mgr.
G. Wantenaar, lid van de St. Jozef congregatie van Mill Hill en
Apostolisch vicaris van Bastin Kusu (Belg. Congoin zijn geboorte
plaats Soest tot bisschop gewijd. In het vredige, mooie dorp waar
de magnolia's en kastanjes bloeien, wapperden de vlaggen van de
huizen.
Dinsdagavond maakte de wydeling zijn
intocht. Voorafgegaan door landelijke
ruiters reed mgr. Wantenaar met de hem
begeleidende geesteiykheid van Nieuw-
Mariënburg naar de pastorie van Soest-
Zuid. Een muziekcorps deed zich horen
en een grote menigte wuifde de nieuwe
bisschop toe, waarna mgr. Wantenaar
een dankwoord sprak.
Gistermorgen was het al vroeg druk
rond het nieuwe dorpskerkje. Wimpels en
vlaggen bewogen in de wind.
In de kerk was een sobere, fraaie ver
siering aangebracht van witte seringen
en palmen, op het hoogaltaar paarse tul
pen langs de kolommen. Boven de in
gang hing het wapen van 'e nieuwe bis
schop, dat gedragen wordt door de
spreuk: In verbo tuo Domine (Op Uw
woord, O Heer).
Tegen 10 uur arriveerde Kardinaal D«
Jong, die door een haag van bruidjes de
pastorie betrad. De klokken luidden en
de kerk was vol, toen later de stoet van
de pastorie naar de kerk trok. Eerst de
bruidjes, dan de assisterende geestelijk
heid, de wijdeling en tenslotte Kardi
naal De Jong schreden, terwijl het koor
het Sacerdos et Pontifex, aanhief, de
kerk binnen.
In het Godshuis hadden behalve de
parochianen vele geestelijken plaats ge
nomen. Wij zagen er mgr. D. Huurde-
man, vicaris-gerrraal van het aarts
bisdom; mgr. F. v. d. Loo, officiaal van
Op Maandag 19 April a.s. zal in alle
gemeenten de aanmelding voor toetre
ding tot de Nationale Reserve worden
opengesteld.
Bij de aanmelding zal men zich door
ondertekening van hel formulier o.m. be
reid verklaren regelmatig zonder ver
goeding gedurende de avonduren en/of
op Zaterdagmiddag aan oefeningen deel
te nemen, tot een maximum van 300
uren per jaar, waaronder mede begre
pen de grote oefeningen, waarvoor wel
vergoeding wordt verstrekt.
Verder zal men zich op de voorlopig
bekend gemaakte voorwaarden bereid
verklaren een verb n ten is aan t.e gaai"
voor onbepaalde lijd. hetzij: n. uitslui
tend voor handhaving van orde n rust;
b. tevens voor optreden tegen een bui
tenlandse vijand.
Volgens de voorlopige voorwaarden
moeten de vrywilligers de leeftijd van
23 jaar hebben bereikt; de leeftijdsgrens
is 60 jaar voor officieren of oud-offi
cieren, voor de overigen 50 jaar. De vrij
williger zal bovendien een militaire
diensttijd van ten minste zes maanden
moeten hebben volbracht.
In beginsel kan geen verbintenis wor
den gesloten door dienstplichtigen van
de lichting 1945 en jongere lichtingen;
door hen die afgekeur 1 zijn voor de
militaire dienst en door hen, aan wie op
grond van de bestaande bepalingen ge
dwongen ontslag of niet-eervol ontslag
uit de militaire dienst of uit een over-
heidsbetrekking is verleend.
De voor studenten geldende voorwaar
den wijken enigszins van bovenstaande
af .-oor zover het betreft de vereiste
leeftiid de genoten militaire opleiding
en -ie tijden waarop geoefend ral wor-
i den.
het aartsbisdom; plebaan Batenburg;
hoofdaalmoezenier Van Straelen; vele
pastoors en missionarissen. Het bruin
van de Franciscanen naast het zwart
met de purperen sjerp van de fathers
van Mill-Hill; een oud-klasgenoot, van
mgr. Wantenaar abbé v. Doorn, droeg
een zwarte cappa met groene kruisen
als kapelaan van de Franse militaire
orde.
Dan vangt de indrukwekkende plech
tigheid aan. Consecrator is mgr. H. Stam,
apostolisch-vicaris van Kisuma (Oost-
Al'rika); mede-consecratoren waren mgr.
W Bouter, bisschop van Nellore (In
dia) en mgr. J. W. J. Panis M.S.C., oud-
apostolisch-vicaris van Menado (Cele
bes). Assistentie verleende pastoor W.
M. Voss uit Soest als presbyter-assis-
tens; troondiakens waren deken G. C.
Smit uit Amersfoort en pastoor H. W
A. de Bruijn. eveneens uit Amersfoort;
diaken father dr. J. v. d. Dries van Mill-
Hill en subdiaken pastoor W. Lamers
M.H.
s&60TU0D^/
„In verbo tuo, Domine", op Uw
woord, Heer (zal ik het net uitwer
pen), dat is het devies, dat mgr. Wan
tenaar zich koos.
Zyn hier afgebeeld wapen is ver
vaardigd door de glazenier A. Stok-
hof-De Jong. De linkerhelft van het
schild betreft het devies, nl. visnet,
zilver op blauw, wereldzee blauw op
zilver; d* rechterhelft beeldt geboor
testreek- en plaats van mgr. Wante
naar uit: het onderste kwart draagt
de zilveren ploegschaar, genomen uit
het wapen van Soest, op groen fond;
daarboven op gouden fond het zwarte
Andreaskruis van het voormalige St
Andreasklooster in de Birkt, een ge
hucht van Soest, waar de familie
van mgr. sinds zeer oude tyd woon
achtig is.
Voor het tydvak van 18 April t/m 1 Mei
zijn de yolgende bonnen aangewezen:
Bonkaarten KA, KB, KC 804:
323 Algemeen 1600 gr. brood (geldig t/m
24 April).
324 Algemeen 200 gr brood of 400 gr
roggebrood (geldig t/m 24 April).
325 Algemeen 400 gr. brood of 1 rants
gebak.
326 Algemeen 100 gr. bloem of zelfr
bakmeel of kindermeel.
327 Algemeen 750 gr. suiker, boterham-
strooisel enz. of 1500 gr. jam. stroop
enz. of 750 gr. versnaperingen.
328 Algemeen 1 ei.
329 Algemeen 375 gr. zachte zeep en 125
gr. soda.
315 Reserve 800 gr. brood (geldig t/m
24 April).
318 Reserve 400 gr. brood (geldig t/rn
24 April).
Bonkaarten KD, KE 804:
823 Algemeen 400 gr. brood (geldig t/m
24 April).
824 Algemeen 200 gr. brood of 400 gr.
roggebrood (geldig t/m 24 April).
825 Algemeen 400 gr. brood of 1 rants.
gebak.
826 Algemeen 100 gr. bloem of zelfr.
bakmeel of kindermeel of kinaer-
biscuits.
827 Algemeen 750 gr. suiker, boterham
strooisel enz. of 1500 gr. jam, stroop
enz. of 750 gr. versnaperingen.
8,?8 Algemeen 1 ei.
829 Algemeen 750 gr. zachte zeep en 250
gr. soda.
813 Reserve 400 gr. brood (geldig t/2
24 April).
818 Reserve 500 gr. bloem of zelfr. bak
meel of kindermeel of kinderbiscuits.
Tabaks- en versnaperingenkaarten:
37, 38, 41 Tabak 2 rants, sigaretten of
kerftabak.
39 Versnaperingen 200 gr. versnaperingen
of 200 gr. suiker, boterhamstrooisel
enz. of 400 gr. jam, stroop enz.
42 Versnaperingen 100 gr. versnaperingen
of 100 gr. suiker, boterhamstrooisel
enz. of 200 gr. jam, stroop enz.
Niet-aangewezen zijn en vernietigd
kunnen worden: de bonnen 272, 274, 275,
774 en 775 Melk, 280, 281, 282, 287, 784.
786 en 787 Reserve, 790 en 781 Algemeen
