Zij leerden Engeland moedig zijn
Wat eten onze schoolkinderen?
D\E
wereld
R
Het geheim van de elf slagen
fcOTmAS n APRIL 1948
Hobhouse/biografie van Charles Fox
ADIO
programma
RUIT-NIEUWTjES
door Raymond Knotts
PAGINA 4
III
I
li
A Charles Fox en Winston Churchill
Laat hun de extra-rantsoenen
ten goede komen
tCharles Fox
AALMOEZENIER en
BROED ERDIENST
WERKLOOSHEID GEDAALD
WEDDEN BIJ ITALIE'S
STEMBUS
WILT U GELUKKIG ZTJT
GESTOLEN TAXI TERECHT
Dader wist te ontsnappen
BRITTEN WIJZEN SOVJET-
VOORSTEL AF
SO. SS&t. ïjK stfti J.csgfifuoe
ven-
Ali s<a kvuftósiWijk buisei Uca
(Wordt vervolgd.
lit
t
Van onze Londense correspondent).
Bij de, uitgevers Constable and Murray is een boek het hoeveelste?
verschenen over Fox, de staatsman uit het latere deel der achttiende
eeuw, wiens geestelijke invloed misschien sterker dan die van één
zijner grote tijdgenoten is blijven voortleven. De tweede helft dier
'eeuw, veel meer nog dan de eerste, onderscheidt zich in Engeland hier
door, dat enige van de gróótste staatslieden tevens een merkwaardige
plaats ingenomen hebben (of posthuum zijn gaan innemen) in het
rij&der letteren, terwijl'in Swifts tijd letterkundigen, onder wie vooral
Swift zelf, periodes van politieke invloed hebben doorgemaakt. De
oorzaak van dit verschijnsel in de tweede helft der eeuw is de
krachtige -ontwikkeling van het parlementaire leven geweest, een
ontwikkeling, die tevens gekenmerkt werd door een parlementaire
welsprekendheid welke, beoefend door een Pitt, een Fox, een Sheridan
en vooral een Burke, opsteeg tot ongekende hoogten van rhetoriek en
litteraire voortreffelijkheid.
\van de macht en grootheid van het tijd
perk, waarin Fox zulk een onweerstaan
bare stuwkracht was.
Het was geen bloot toeval dat Hob-
house's Fox-biografie verscheen in 1934,
toen zovelen de lessen van het tijdperk
van Fox niet wilde» begrijpen, omdat zij
ze niet in toepassing wilden brengen;
het is waarschijnlijk evenmin een toeval,
dat zij 14 jaar later, nadat er een en
ander gebeurd is, opnieuw uitgegeven
wordt, in het vertrouwen dat over Fox
en diens tijd, waarover zoveel geschreven
is, ook thans niet te veel geschreven en
niet te veel gelezen kan worden.
Waarom juist over Fox? Hij was her
haaldelijk minister van buitenlandse
zaken geweest, maar het was zijn tegen-
Ofschoon, ook in de negentiende eeuw
de parlementaire welsprekendheid nog
een met voorliefde beoefende kunst was,
en door een Palmerston, een Disraeli en
een Gladstone, om niet te spreken van
emotionele Ierse Nationalisten, op "een
hoog peil gehandhaafd werd, terwijl ook
daarna no? Herbert Asquith in het meer
klassieke, Lloyd George in het demago
gische genre en misschien Sir John Simon
in 't Juridische genre rhetorisch standaard
werk geleverd hebben van hoge rang,
werd de openbare welsprekendheid ver
burgerlijkt en gevulgariseerd toen, in een
eeuw van toenemende nivellering, de
parlementaire democraten ophielden aris
tocraten te zijn, en door de voortdurende
uitbreiding van het stemrecht parelen van
politieke welsprekendheid te kostbaar
werden, en vervangen werden door kra
len ven welsprekendheid.
rAUeen Winston Churchill heeft
fret levende geslacht de nagalm kun
nen horen van de grote rhetoriek,
•welke 4e t$d van Fox kenmerkte,
en de overweldigende indruk, die
Churchill als spreker maakt, geeft
ons een. denkbeeld van wat Fox be
tekend heeft voor de ontwikkeling
ran het nationale gedachtenleven in
de tweede helft der, achttiende
eeuw.
Het tijdperk, waarin Fox leefde, was
er óók een waarin Engeland, volgens de
voorspellingen van enige zijner grootste
mannen waaronder Lord Chathem,
onder wie het tot macht en glorie was
opgebloeid afgedaan had en naar de
haaien ging. Ook toen was het een tijd
waarin men weeklaagde over de onver
mijdelijke ondergang van „onze be
schaving", en waarin het luidst ge
weeklaagd werd door diegenen, die ir. die
beschaving het minst deel hadden. Het
was zelfs een tijd waarin Fox zelf door
vele fatsoenlijke mensen geschuwd werd
als wat anderhalve eeuw later bekend
zou staan als een bolsjewist niet zozeer
in de zin van een aanhanger van een
politiek geloof als wel in die van oproer
ling tégen een gevestigd politiek geloof.
Hobhouse heeft met bijzondere toe
wijding de biografie van Fox geschreven,
doordat hij, en volgens Harold Nicolson,
die het boek inleidt, terecht, iets van
slacht heeft doorgemaakt en nog steeds I
doormaakt, s^erk herinneren. Moed had
opgehouden een abstractie te zijn, een
thema voor schoolliedjes waarin de kleine
helden zongen wat zij doen zouden als
het lieve vaderland ooit aangevallen, of
de lieve vrijheid ooit bedreigd werd.
Wie van moed sprak, kon niet meer In
zalige rust terugdenken aan wat Xenophon
in de Anabasis verteld had; hij moest
denken aan de moed die binnen enkele
maanden wellicht van hemzelf gevergd
zou worden. Men ging steeds minder luid
Het Voorlichtingsbureau van de Voe
dingsraad meldt:
Wanneer u Donderdagsavonds de bon-
nenlijst in de krant doorkijkt, valt u
af en toe op, dat aan bepaalde groe
pen van personen iets extra's is toebe-
over moed spreken en zingen, terwijl de deeld.
revolutie in Frankrijk woedde, er> de u denkt toch niet, dat dit maar een
revolutionnaire benden saamgeklonken gril van de distributie-autoriteiten is?
werden tot ongeëvenaarde legers. Die extra-toewijzingen immers zijn ai-
Het werd bijna onvaderlandslievend I tijd het gevolg van ernsüge onderzoe-
stander PI* dl. de „er.lnnted Aoed te spr.tai; hetDeze
bereid had, en ondanks Trafalgar na landslievend, nadat Bonaparte E Den van mengim honaaMei „noHinosmid.
Austerlitz aan een gebroken hart bezwe
ken was. Hij was niet de conventionele
,Voor Koning en Vaderland"-patriot ge
weest in wiens ogen Engeland steeds het
.hoogstaande" standpunt inneemt en de
ogenblikkelijke vijand slechts de oneer
baarste bedoelingen kan hebben. Integen
deel: anderhalve eeuw later, toen het
patriotisme zoveel oudbakkener en de
vrijheid zoveel gecodificeerder geworden
was. souden er evenveel botterikken ge
weest zijn om hem bij de „Vijfde
Colonne" in te delen als er in zijn tijd
van vernieuwing en emancipatie strijders
waren die bouwden op zijn genie, zijn
overtuiging, en zijn moed.
Wat Fox vooral gemaakt heeft niet
alleen tot de aanbeden leider van zijn
tijd, maar totfeen leidende geest in tijden
die nog in een ver verschiet lagen, was
zijn ontembare moed. Hij leefde, hij
sprak, hij streed in een tijd waaraan in
sommige opzichten de tijden, die ons ge-
zichzelf in Fox, of omgekeerd, zag. Hij
ontwaarde in Fox vele van de excen
triciteiten en echtheden van «ijn eigen
temperament, waarbij nog kwam een
overtuigende kracht van optreden, welke
hijzelf iHobhouse) zo gaarne zou bezeten
hebben".
Hobhouse heeft anders over Fox ge
schreven dan één zijner eminente voor
gangers, „in een hartstocht van sym
pathie", zegt Harold Nicolson. Maar het
is niet alleen een hartstocht van sym
pathie met de man in wie hij zichzelf
herkende, maar die de overtuigende
kracht van optreden had welke hij miste:
het is ook een bewonderende overtuiging
De minister van oorlog beschikte on
langs afwijzend op het verzoek van een
vader om een zijner zoons op grond van
broederdiehst vrijstelling van dienst
plicht te verlenen. Twee andere zonen
van de verzoeker waren in actieve mili
taire dienst geweest en een derde zoon
was reserve-aalmoezenier, welke functie
de minister niet in aanmerking bracht
voor een voor broederdienst geldige
dienst.
De vader ging in beroep bij de Kroon,
waarop de Raad van State aan H. M.
de Koningin adviseerde het besluit te
vernietigen en de vrijstelling alsnog te
verlenen. Het college overwoog daarbij
dat een aalmoezenier weliswaar niet in
werkelijke dienst is. maar zich zodanig
bij de troep bevindt, alsof hij ervan deel
uitmaakt. Het werd rechtvaardig en bil
lijk geacht deze functionaris op één lijn
te stellen met degenen, die in werkelijke
dienst zijn.
De Kroon heeft thans evenwel als haar
oordeel uit gesproken, dat sedert het tot
stand komen van de dienstplichtwet de
positie van de geestelijke verzorgers in
wezen niet is gewijzigd, terwijl de wet
gever in de dienstplichtwet de dienst als
aalmoezenier of reserve-aalmoezenier
niet ais reden tot vrijstelling we
gens broederdienst heeft opgenomen Het
beroep is mitsdien ongegrond verklaard.
Volgens een publicatie van het C.B.S.
bedroeg het aantal geregistreerde geheel
werklozen per 31 Maart 1948 26.800 tegen
36.000 op 29 Februari j.l., terwijl dit aan
tal per 31 December 1947, 30.600 bedroeg.
Het aantal geregistreerde D.U.W.-arbei-
ders liep terug van 24.200 op 29 Februari
j.l. tot 16.300 per 31 Maart.. Het aantal
arbeiders, dat werkelijk aan D.U.W.-ob-
jecten arbeidt steeeg in deze periode van
3382 tot 13.239.
lanasuevena, -- I pen van mensen bepaalde voedingsmid-
Consul geworden was, de vrijheid te e delen. voor hun gezondheid het meesi
beerlijken. De grote politieke processen nodjg hebben.
van die tijd, met Erskine en Mackintosh Een groep nu, waaraan veel zorg be
ats de juridische paladijnen van vrijheid steed m0et worden is de jeugd. Wie in
en mensenrecht, getuigen Bet. zijn jeugd onvoldoende gevoed wordt,
„ir tp „„«it dan wan- ondervindt daar vaak zijn leven lang de
Maar Fox was nooit moedig gevolgen van. Daarom kunnen wij er
neer het gevaarlijk was moedig, niet genoeg op aandringen, dat de ex-
gevaarljjker laf te zijn. Hij had de moea rantsoenen voor kinderen ook wer-
gehad aan de zijde der Amerikaanse kelijk gehee1 aan de kinderen ten 1 goe-
rebellen te staan (hij, de zoon van een de komen. Naar verhouding hebben zij
Peer, de kleinzoon van een Hertog, de jmmers meer nodig dan volwassenen!
achterkleinzoon van een Koning); hij Dit geldt in de eerste plaats voor de
had dd^noed gehad de Franse revolutie melk, die om haar rijkdom aan bouw-
te verheerlijken en voor vriendschap met stoffen (eiwitten, zouten en vitaminen)
het nieuwe Frankrijk te strijden^ hij en peur
de sublieme moed gehad het vo ten (erwten en bonen) bevatten veel
I -evolutie van deze opbouwende stoffen. In iedere
de revolutie warme maaltijd VOOral voor kinderen.
de vrijheid verried. behoort dan ook een portie van een
Hij had het volk van Engeland geleerd dezer voedingsmiddelen, of anders een
opnieuw moedig te zijn, indien bet met melkgerecht, voor te komen. Ook kar-
wilde omkomen gelijk anderhalve nemelk en yoghurt kunnen daarvooi
eeuw na hem Winston Churchill doen zou. dienst doen.
Verder hebben de kinderen er
hoefte aan, geregeld verse groente en
fruit te eten. Als, wat later in het sei
zoen, de voorjaarsgroenteu niet meer
duur zijn, kan men er heerlijke slaatjes
van maken, die goed smaken bij het
middagmaal of op de boterham. Voor de
boterham neme men bijv. zeer fijngesne
den sterkers of veldsla.
Wanneer u uw kinderen na schooltijd
doen voor een vredige en opgewekte
stemming aan tafel en er geen overdre
ven aandacht aan schenken, wanneer
een kind eens slecht eet. Dat komt een
volgende keer wel weer terecht!
De bookmakers in Rome hebben 5
tegen, 1 geboden tegen wedders, die van
mening zijn, dat de communisten als
overwinnaars uit de bus zullen komen.
Zij weigerden daarentegen weddenschap
pen op een overwinning van de christen
democraten van welke zij dus ovei-
tuigd schijnen te zijn te aanvaarden.
De bookmakers verklaarden, dat, on
danks de verlokkelijke aanbiedingen
slechts weinigen hun geluk op een com
munistische overwinning beproeven.
Weddenschappen op de overwinning van
de katholieken konden zij niet accepteren
omdat het percentage wedders, dat op
een nederlaag van de Gasperi's partij
wilde speculeren, te gering is, aldus Un.
Press.
het vliegtuigongeluk boven Berlijn alleen
Britse en Russische getuigen zou moeten
horen, is door de Engelsen als „niet te
beantwoorden" ter zijde gelegd. Generaal
Brownjohn, de plaatsvervangende Britse
militaire gouverneur, zeide, dat de brief,
die geadresseerd was aan de leider van
de Britse commissie van onderzoek, in de
eerste plaats „vol misvattingen" was en
in de tweede plaats reeds gepubliceerd
was. Hij was derhalve niet van plan bera
te beantwoorden.
De brief was Vrijdagochtend bijna
woordelijk in het officiële orgaan van de
Russische bezetting, de „Taeglichte Rund
schau", afgedrukt.
De Britse commissie heeft haar onder-
zoek voltooid en zal een rapport opstal
len.
„Via het Rode Kruis doen wij u dit
schrijven toekomen", aldus begon de
wonderlijke brief, die een inwoner van
Apeldoorn dezer dagen in zijn brieyen-
bus vond. Het adres was met P°U°°d „almeer u uw -
geschreven, de brief was een doorslag i q{ voQr hun vrjje kwartier iets lekkeis
en de afzender werd niet vermeld, ue geven wi]t dan is daarvoor een appel
geheimzinnige brievenschrijver scnreet Qf gen rauW(? wortei meer aan te beve-
dat de geadresseerde de ontvangen oriet snoeperijen Fruit gezond en
in negenvoud moest vermenigvuldigen beneerflt de eetiust niet;
en de doorslagen moest doorzenden naar Zo mogelijk nog meer dan voor vol
familieleden en goede vrienden. „vvut wassenen, is het voor kinderen van be
u gelukkig zijn? stuur deze briei aan dat bun maaltijden goed worden
door." In de brief werden vele vooroeel- klaargemaakt, zodat, bijv. niet de zou
den aangehaald van mensen dieaan ^en en vitaminen uit groenten door te
anonieme oproep gevolg hadden SeSe- jang koken of door het afgieten van
ven. Een Frans soldaat, die in Afrika overtollig water Verloren gaan. Sterk
onder generaal de Gaulle diende, was de gekruide gerechten zijn voor kinderen
eerste geweest en hij heeft er, aldus de ongesrbikt, evenals alcohol-houdende
briefschrijver geen spijt van gehad. Ook banken en sterke koffie,
président Roosevelt zou de brief doorge- Bedenk tenslotte dit: de beste maaltijd
zonden hebben. En wat gebeurde er? met de beeriijksle gerechten kan vergald
36 uur later werd hij herkozen tot presi- j worden door een slechte stemming
Zoals gemeld is Dinsdagavond op de
weg van Arnhem "naar Oosterbeek een
taxi gestolen. De wagen reeds een man
naar Oosterbeek. Onderweg dwong deze
de chauffeur met een revolver de wagen
te verlaten en reed er vrvolgens zelf mee
weg. Wij vernemen nu. dat de wagen is
opgespoord. De autodief wilde in Blari-
cum bij een garagehouder tanken en deze
herkende de wagen. De man wist echter
te ontkomen, maar zijn identiteit is door
de politie vastgesteld. Hij heeft kamers
in Blaricum, maar woont in Amsterdam
Een nieuwe Russische brief, waarin en
kele voorwaarden worden gesteld, waar
onder de Russen bereid zijn hun vroe
gere standpunt op te geven, dat. de Brits-
Russische commissie van onderzoek naar
Deviezen-moeilijkheden berokkenen de
wereldberoemde Nederlandse film produ
cent R. Olprent. die momenteel bezig is
met de vervaardiging van de eerste grote
Nederlandse Bacb-film in. kleuren (voor
lopige titel „Zingende Zielen") een su
per-aantal kopzorgen.
Hoewel de uiterste zuinigheid zal moe
ten "worden betracht met de door minis
ter Lieftinck beschikbaar gestelde dollars,
staat het thans toch vast, dat in de Bach-
film ook de gebruikelijke bad-scène voor
de speelster van de titelrol (Hetty van
Hemeidingen) zal worden ingelast. Naar
verluidt, zal het bad echter niet tien
bij vijftien meter groot zijn, vervaardigd
van graniet uit Mexico en gevuld met
melk van Californische ezelinnen, maar
een aluminium-badkuip van drie dollars,
gevuld met zuur geworden koeienmelk
luit eigefi productie, zodat daarvoor geen
deviezen nodig zijn).
In scène 9 (Bach in Afrika als Zwit
sers marinier) zullen de op hol geslagen
olifanten vervangen worden door Friese
stamboekstieren. terwijl in scène 14
(Bach bij de paardenrennen in Parijs) de
racewagens worden vervangen door krui
wagens, welwillend in bruikleen afge
staan door de D.U.W.
dent van de Verenigde Staten van Ame
rika. Maar degenen, die geen gevolg ge
geven hadden aan het dringende verzoek
was het slecht vergaan. De een was kort
daarop overleden de ander plotseling
dood gebleven en een derde had ern
stige tegenslagen gehad met zijn zaken.
De mijnheer in Apeldoorn, die de
brief ontvangen had, schijnt niet onder
de indruk van de bedreigingen en belof
ten gekomen te zijn want hij heeft de
brief in handen van de aecherche ge
steld. Verondersteld wordt, dat men hier
te doen heeft met een zonderlinge uiting-
van. geestelijke afAijking temeer omdat
er in de brief in bet geheel niet om geld
e.d. gevraagd wordt. By navraag bij het
Rode Kruis werd ons gezegd dat het
Rode-Kruis vanzelfsprekend geen enkele
bemoeienis heeft met dergelijke ketting
brieven.
vooral voor kinderen met hun gevoe
lige zenuwen. Laten we dus ons best
<J> De heren Tn. Hutting te Neerbosch en
H. de Groof te Eindhoven zijn onder
scheiden met Pro Ecclesia et Pontifice.
Romanbijvoegsel
<0- Het college van rijksbemiddelaars
heeft zijn goedkeuring verleend aan
de C.A.O. in het maalbedryf. Dezo
overeenkomst wordt geacht in wer
king te zijn getreden met ingang van
1 Januari 1947.
•C> Het B. G. te Amsterdam beeft, de
25-jarige Amsterdammer P. Lahn-
stein, die zich als spion had inge
drongen bij illegale groepen in de
omgeving van Leerdam, tot levenslang
veroordeeld. Tegen L. was verleden
jaar de doodstraf geëist.
O De graanhandelaar de J.. uit Kaats
heuvel, die Dinsdag j.l. te Breda
tijdens de berechting van de Baarlese
'graansmokkelzaak onder verdenking
van meineed in hechtenis was ge
nomen, is op vrije voeten gesteld.
ZONDAG 18 APRIL.
HILVERSUM I (301 M.). 8.00 VARA,
12.00 AVRO, 17.00 VARA. 19.00 VPRO.
20.00 AVRO. 8.00 Nieuws: 11.00 Concert;
12.00 Lunchpakket; 12.30 Zondagclub;
12.40 Koor; 13.00 Nieuws: 13.15 Roman
cers; "43.50 N. S-: 14.00 Boekbespr.; 14.30
Kamerorkest; 15.30 Fiimpr.; 15.45 Sky-
masters; 16.30 Sport; 17.00 „De Merels";
17.20 Commentaar uit Italië; 17.30 Ome
Keesje; 17.50 Sport; 18.00 Nieuws; 18.15
Boekbespr.; 18.30 Ned. Strijdkr.; 19.00
Prot. kerkdienst: 20.00 Actual.; 20.15
Waltztime; 20.45 Hersengymnastiek; 21.15
„De speeldoos"; 21.35 Gram.: 21.45 Hoor
spel; 22.30 Piano; 23.00 Nieuws; 23.15
Gram.
HILVERSUM II (415 en 245 M.): 8.09
KRO, 9.30 NCRV, 12.15 KRO; 17.00
NCRV; 19.45 KRO; 8.00 Nieuws; 8.30
Hoogmis: 10.30 Prot. kerkdienst; 12.03
Koor; 12.15 Apologie: 12.30 André Kos-
telanetz; 13.00 Nieuws; 13.20 Zwitserse
solisten; 14.00 Orkest zonder naam:
14.30 Reportage NederlandBelgië; 16.30
Orkest zonder naam; 17.00 Prot. kerk
dienst; 18.30 Concert; 19.00 Psalmen;
19.15 Bijbel; 19.30 Nieuws; 19.45 Boek
bespr.; 20.00 De gewone man; 20.12 Or
kest; 20.45 Hoorspel; 21.45 Kamerorkest,
22.37 Actual. 22.45 Avondgebed; 23.00
Nieuws: 23.15 Verkiezingen in Italië
(Gram.).
MAANDAG, 19 APRIL
HILVERSUM I (301 M.) VAKA. 7.00
Nieuws, gymn. en gram.. 1000 Morgen
wijding, 10.45 De Regenboog, 11.20 Of
ficiële ontvangst mevr. Roosevelt in Rid
derzaal, 12.30 Weerpr., 12.38 Orgel, 13.00
Nieuws, 13.20 Malando, 14.00 Piano, 14.30
Schoolarts. 14.45 Gram., 15.20 Hoorspel,
16 23 Bach-cantate, 17.00 Na school, 17.30
Gram., 17.45 RVD. 18.00 Nieuws, 18.20
Gram., 18.30 Ned. strijdkr., 19.00 Jan Cor-
duwener, 19.15 Fries progr., 19.45 RVD.
r.0.00 Toespraak minister Gielen, 20.15
Vaudeville-ork., 20.45 Radio-debat, 21.05
Trio, 21.30 Lezing, 21.45 Concertgeb.ork.,
23.00 Nieuws, 23.15 Ramblers, 23.45 Gram.
HILVERSUM II (415 en 245 M.) NCRV.
7.00 Nieuws, 10.30 Morgenwijding, 11.00
Gram., 11.15 Boekbespr., 11.35 Gram.,
12.00 Piano, 12.30 Weerpr., 12.33 Trio,
13.00 Nieuws, 13.15 Vrij en bli.1, 13.45
Gram., 14.00 Schooluitz., 14.35 Concert,
15.05 Gram., 15.30 Zang, 16.00 Bijbel, 16.45
Gram., 17.00 Kleuterklokje, 17.15 Sextet,
17.45 Orgel, 18.15 Sport, 18.30 Gevraagde
platen, 19.00 Nieuws, 19.15 Boekbespr,
19.30 Actual., 19.50 Psalmen, 20.00 Pro
loog, 20.15 Concertgeb.ork.. 20.45 Con
cert, 21.00 Kwartet, 21.15 „Van soldaat
tot burger", 21.35 Sans souci; 22.00 Caus.,
22.15 Kwartet, 22.45 Avondwijding, 23.00
Nieuws, 23.15 Gram.
OOOOeOOOGOOOGOOOOOGOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOGOOÓOOOOOOOOGGÓ
y*r»orvi pi*id fifiirtpT dat» ik het stof van
S Zesfmaken. H^sludde ernstig van dé man heb verzameld.
Inhoud van het voorafgaande:
Ebenezer Carnahan en zijn neef
Ephiriam Lattimer vestigden zich in
1851 in Freeburg en bouwden daar vlak
naast elkaar drie grote huizen. Vol
gens de legende, die in de familie van
geslacht op geslacht werd overgeleverd,
bevond zich in het huis van de Lat-
timers een familiespook, dat zijn aan
wezigheid kenbaar maakte door elf
slagen te gei^n op een metalen voor
werp. Het laatst waren deze Vlagen
in 1861 gehoord door de oude kapitein
Lattimer.
In 1921 was kapitein Jim Carnahan,
een kleinzoon van kapitein Lattimer, te
gast by zijn tante, mrs. Lattimer. die
ernstig ziek was. Op een heerlijke mil
de Octoberavond zat hij aan tafel met
Aggie, de huishoudster, miss Hancock,
een verpleegster, en Josephine Gaines,
een jeugdvriendin van Jim. Zij is
verloofd geweest met de enige zoon
van mrs Lattimer, Lee, die op jeugdi
ge leeftijd na een onaangenaam geschil
met de regering hij was dienstwei
geraar, aldus vertelde Jim tegen de
verpleegster in 'n rivier verdronken
zou zijn.
Het gezelschap werd plotseling opge
schrikt door het geluid van elf heldere
doordringende slagen.
's Nachts hoorde Jim de elf slagen
weer. maar nu klonken ze luguber en
onheilspellend. De angstkreet van een
vrouw doorscheurde even later de stil
te van het huis.
Jim ging op onderzoek, maar werd
met een flinke klap op het achterhoofd
neergeveld.* Toen hij weer bij kennis
kwam, hoorde hij, dat de verpleegster
de angstkreet geuit had omdat ze een
spook had gezien.
De volgende dag kwam mr. Forsythe,
die met zijn oude vader het huis der
Oarnahans betrokken had, kennis ma
ken. Hij maakte op Jim geen erg gun
stige, indruk.
Na een autotocht met Aggie en Jo
sephine .kreeg Jim de mededeling, dat
de verpleegster, miss Hancock, verdwe'
nen was.
Op haar kamer vonden ze een foto
van mr. Forsythe, die op Jim's vraag
antwoordde, het meisje nimmer eer
der te hebben gezien.
Dr. Strathers vond de volgende mor
gen achter het. huis het lijk van een
onbekende man. Korte tijd later werd
de verpleegster in het washok gevon
den, getroffen door een revolverkogel.
Detective Guinan heeft beide- myste
rieuze gevallen in onderzoek genomen.
Hij vernam, dat Aggie het eerst in het
washok aanwezig was.
In een wasmachine vond Guinan de
revolver waarmede de verpleegster
was neergeschoten. Hij arresteerde
Aggie en zette zijn onderzoek voort
met een vraaggesprek met Jim Cara-
han.
No. 9
het hoofd en zuchtte, alsof hij hiermede
te kennen wilde geven, dat hij er ook
nie*i aan kon doen.
Jim verwerkte zwijgend deze onheils
tijding, die zijn vaste overtuiging alle
kracht scheen te ontnemen. De vingeraf
drukken van Aggie. Maarhet was
toch niet mogelijk, dat die goede oude
op het tijdstip, dat jullie het revolver
schot hoorden?
Op de kamer van tante Sarah.
Bneh-... konden Josephine en
miss Hancock goed met elkaar over
weg? I
Dat.... dat weet ik werkelijk niet, „cïvccov.
1 antwoordde Jim; Volgens my bestond er een afschuwelijke vergis-
radon wnamm nun VET-
sing.-
Hi)
opgemerkt, dokter,
de sokken van de
Dat heb ik microscopisch laten onder
zoeken en daarbij kwam vast te staan,
dat er minieme stukjes boomschors m de
sokken waren blijven hangen De man
kan dus een boom hebben beklommen
ora op 't dak van net buis te komen en
daarna via een der ramen binnen te slui-
P6tl' Inderdaad staat er een boom vlak
Aggie het meisje zou hebbén^vermoord!
Neen, neen, al zouden de bewijzen tegen
Aggie schijnbaar nog zo sterk zijn, nooit,
zou Jim kunnen geloven, dat de vrouw
werkelijk tot zulk een daad in staat kon
zijn geweest. Er moest een vergissing m
geen
houding niet goed zou zyn geweest.
Neen, als je van mening mocht zijn, dat,
Josephine iets met de dood van miss
Hancock te maken heeft, 7pi dat dan
maar uit je hoofd, Guinan. Het is te zot
om over te praten!
De detective ging niet op Jims woor
den in, maar stelde een nieuwe vraag:
Jullie zijn "roeger verloofd geweest,
nietwaar?
Korte tijd was het stil m de biblio
theek. Jim had enige minuten nodig,
vóór hij antwo«."dde: Ja, maar dat is
al heel lang geleden. Later verloofde ze
zich met mijn neef Lee, die, zoals je
weet, verdronken is. Nadien hebben Jo
sephine en ik geen woord meer over
onze liefde gesproken, tot.eergiste
ren, maar toen bleek me duidelijk, dat
haar gevoelens onveranderd waren en
dat mijn liefde voor haar niet beant
woord wordt of zal worden.
Deze laatste woorden klonken somber.
Het viel me op. zei Guinan: dat
toen Josephine vanmorgen naar buiten
kwam en de dode man zag, ze op jou toe
ging om bescl,erming te zoeken, hoewel
dr. Strathers vlak naast haar stond. Maar
dat heeft misschien niets te betekenen.
Ik zou in ieder geval de moed. niet opge
ven, Jim.
Na dit gezegd te hebben, streek de de
tective over z'n kin en dacht met ern-
Stl£ gAls°er nu maar één revolver op de
grond van dat washok had gelegen. Sin?
hii tenslotte verder: dan hadden we Ag
gie die narigheid van een arrestatie 5-an"
nen besparen en aan kunnen nemen, dat
miss Hancock de hind aan zichzelf had
geslagen. Jij, Jim, bent er vast van over
tuigd, dat Aggie onder geen omstandig
heid tot een moord in staatkan zijn.
Eerlijk gezegd deel ik die mening volko-
men. Volgens mij is Aggie de laatste
mens op de hele wereld, die een ander
kwaad zou kunnen berokkenen. Maar we
moeten rekening houden met de feiten.
Het bestaat nu eenmaal niet. dat -miss
Hancock zichzelf door een slaap heeft
geschoten, daarna enkele passen deed om
de revolver in een wasmachine tt ver
bergen om vervolgens op de grond te
gaan liggen en te sterven.
Neen. dat is inderdaad niet moge
lijk, stamelde Jim: maaral bewijst
dat dan, dat er van zelfmoord geen spra
ke kan zijn, in geen geval bewijst het,
dat Aggie iets met de moord te maken
heeft.
Ikeh.hen vergeten je iets
heel ernstigs mede te delen, antwoordde
de detective; De revolver is op vingeraf
drukken onderzocht en er kom*» er en
kel van Aggie op voor.
rtiijnan bégteep. heel goed, welk a
was,
had.
kon niet anlwoorden, omdat het
alsof een prop zijn keel verstopt
Er werd op de deur geklopt en dokter
Strathers trad binnen.-
U wilde mij no„ even spreken,
nietwaar? vroeg hij aan dedetective.
Ja, dokter, dat is zo, antwoordde
hij: Kent u ook het handschrift van miss
Hancock?
Ja, dat heb ik uiteraard wel eens ge
zien. Maar wacht even. ik zal iets ha
len, dat door haar geschreven is Ik ben
zo terug.
De dokter verliet de kamer en kwam
even later met een beschreven vel pa
pier terug, dat hij de politieman over
handigde.
Een ziekenrapport van miss Han
cock, legde hij uit. In een rond, vrouwe
lijk handschrift was hierin het verloop
van de ziekte van mrs. Lattimer beschre-
Guinan bekeek het handschrift aan
dachtig en haalde daarna een stuk papier
uit zijn binnenzak. Hij ontvouwde het
en legde het met de beschreven kant
naar boven op de tafel neer
Wii,t u eens kijken, dokter, of dit
volgens uw mening hetzelfde hand
schrift is.
Nieuwsgierig kwam Jim 'n pas nader
bij en over de schouder van de dokter
las hij wat er op dit briefje stond. Het
waren slechts enkele woorden. Er stond
geen datum boven en geetl handtekening
onder, zelfs geen paraaf.
„Morgen ga ik zelf".
Verbaasd staarde Jim de detective aan
en zei: Zou ze daarmee bedoeld heb
ben, dat ze de hand aan zichzelf zou
slaan? y,Morgen ga ik zelf". Het zou kun
nen, höewef het een beetje gek is. Zeg
me eens, Guinan, waar heb je dit briefje
gevonden?
In de zak van de man, die vanmor
gen dood in de tuin werd gevonden.
Weet je al wie die man is?
Guinan schudde het hoofd: Neen,
dat ben ik nog niet te weten kunnen ko
men.
En heeft u al ontdekt, waarmede de
man geslagen werd? wroeg dr. St.r; thers.
Ten tweede male schudde de detective
het hoofd: Ook nog niet. De politie-
dokter heeft nog ge»n rapport uitge
bracht. Hij is thans bezig yje beide lij
ken te onderzoeken, dat van de onbe
kende man en van miss Hancock. Het
kan nog wel even duren vóór ik de uit
slag van dit onderzoek te horen krijg.
Maar volgens mij sxaat het nog niet vast.,
of de man wel moedwillig op het hoofd
geslagen werd. Het kan ook heel goed
zijn. dat hii bijvoorbeeld van liet dak ge-
vallen li, U heelt v«unn.'t«W twh .wei
En zijn er takken,
einden tot aan het dak reiken? vroeg de
dejim'behoefde voor het antwoord op
deze vraag niet na te denken. Inder
daad was er een heel zware tak, die tot
het dak reikte. Het uiteinde sloeg immers
als er veel wind stond tegen de goot.,
zodat Jim zich wel eens had, afgevraagd
of dat geluid niet de oorsprong van de
legende van de geheimzinnige gongsla
gen was geweest. Hij had daarom de tak
reeds meerdere malen met, bizondere
aandacht bestudeerd en was daarbij tot
de conclusie gekomen, dat, zyn veronder
stelling in geen geval mogelijk was, maar
dat het voor een handige kerel wel moge
lijk was om de boom te beklimmen en
aan het einde van de 3_r°te tak, vlak bij
het dak, op een gong of iet dergelijks te
slaan ora de bewoners van het huis
schrik aan te jagen-
Ik dacht, wel, dat er zo n boom was,
bromde Guinan voldaan: We zullen hem
morgen eens goed bekijken En ik wed,
dat we ook de schoenen van de dode man
wel hier of daar zullen opduikelen.
XVII.
Maar wat zou de man in s hemels
naam op het dak hebben moeten doen?
vroeg Jim.
Dat heb ik al gezegd, bromde Gui
nan; Vanaf he't dak wilde hij via een der
ramen het huis binnensluipen.
Tot je dienst, maar dan zou er een
van de ramen moeten openstaan en dat
gebeurt hier nimmer, omdat tante Sarah
het niet goed vindt. Ofhij zou met
een der inwoners hebben moeten, samen
spannen, maar dat is onmogelyk, want
we kennen dë man immers geen van
allen.
Bet gaat er na|v uitzien, dat miss
Hancock hem wel U««de, antwoordde
Guinan; Misschien trachtte de man met
haar in contact te komen.
Op het. dak soms?, vroeg Jun flauw
glimlachend. Maar Guinan ging niet
verder op de zaak in ij wist zijn weet
je en had zijn vermoedens. Hij keerde
zich van Jim af en wendde* zich tot de
dokter.
Dokter, vroeg hy. de man tegen
over zich recht in de ogen kijkend: Heeft
u mij beslist alles verteld wat u over
miss Hancock weet?
Over het gelaat van de geneesheer
trok een blos. Hij was blijkbaar m ver
warring gebracht, maar herstelde zicli
ogenblikkelijk. Neen, het was geen ver
warring. zag Guinan. maar woede die
hem zo van streek, had gebracht, want
hij viel boos uit: Begint u dat ge
vraag weer van voor af aan.' Ik ttb u
al tientallen malen het hele verhaar ver
teld en ik heb daar niets aan toe t.e
voegen. Dat u van de politie bent, vind
ik best. maar het geeft u nog niet het
recht, mij met uw achterdocht te achter
volgen. Daar pas ik voor! Ik sta bekend
niet van plan om mij door u te laten
beledigen. Voor de laatste maal herhaal
ik, dat ik aan miss Hancock gekomen
ben via een bemiddelingsbureau in Chi
cago. Ik had haar nog nooit gezien, maar
ze had voortreffelijke getuigschriften.
Verder heb ik nergens naar haar geïn
formeerd. Ze was een uitstekende ver
pleegster en dat was wat we nodig had
den. Waarom zou ik verder dus drukte
hebben gemaakt? Zij hield zich stipt
aan haar eigen bezigheden en ik aan de
mijne. Wat of hoe ze verder was, wie
haar vrienden waren en uit welk milieu
ze stamt, dat ging me allemaal niets aan.
Dat waren haar eigen zaken en voorzo
ver u er belang in stelt, moet u dat alles
zelf maar uitzoeken. U is per slot van de
politie, ik niet. U heeft to wroeten in
andermans persoonlijk leven, ik niet.
Heeft u me goed begrepen?
Nog nooit van z'n leven had Jim de
dokter zó driftig gezien. De man z'n
ogen roiden door hun kassen. Jim maak
te zich bezorgd, dat de dokter iets over
komen zou door deze aanval van onbe
heerste woede en hij vroeg zich af, wat
hij doen moest. Trachten hem te kalme
ren? Hij keek Guinan aan, maar die
stond onbewogen toe te kijken, alsof hij
de scheldwoorden van de dokter ïtauwe-
iijks gehoord had.
Toen de dokter was uitgeraasd, hief
Guinan kalm het. hoofd op en vroeg, als
of er niets gebeurd was: Verpleeg
sters worden weliswaar behoorlijk ge
honoreerd, maar ze verdienen toch geen
schatten, is het wel, dokter? Ik bedoel;
ze verdienen toch op geen stukken na
zoveel als toneel- en filmspeelsters.
Vanzelfsprekend niet. Dat weet een
kind! antwoordde de dokter op koele
toon. Hij was, na zijn gal te hebben uit
gespuwd, weer wat gekalmeerd en voeg
de nu iets vriendelijker aan zijn woor
den toe? Ze verdienen in feit veel te
weinig voor 't zware, opofferende werk
dat ze verrichten.
Dat berr ik met u eens, zei de de
tective: Maar ik heb iets vreemds ont
dekt. Luister eens, dan zal ik u het lijst
je voorlezen van de dingen, die ik van
daag in de kamer van miss Hancock ge
vonden heb.
Hij haalde een papier te voorschijn en
las: Een armband van goud met acht
tien diamanten; een platina ring ntej
zeer grote diamant: zware oorbellen met
diamanten: platina polshorloge, _oeze
met talrijke edelstenen. En dan nog e-
aantal juwelen, 'die minder kostbaar j
De waarde van het geheel moet ecmer
minstens geschat worden op twee non
derd duizend guldens. Toch wel n beetje
ander toestel op dezelfde lijn, is het
niet? Luister mee, dan weet je direct
wat er aan de hand is.
Goed, zei Jim: Het andere toestel is
in de hal. Ik ga daar dus meeluisteren.
Hij verliet haastig de kamer en en
kele seconden later hoorde hij de detec
tive „hallo!" roepen.
Goeden middag, dokter, ging Gui
nan voort, toen de politiedokter geant
woord "had; En vertel me eens, wat was
er met' de onbekende man gebeurd?
Waarmede werd hy geslagen?
Hij werd niet geslagen, antwoordde
de politiedokter; Hij werd gedood ten
gevolge van een val. De wond op het
achterhoofd wijst daar in ieder opzicht
op. Bovendien hebben we vastgesteld,
dat de rug van de man gebroken is; nu,
dat maakt de zaak volgens mij duidelijk
genoeg.
Dus het is achteraf geen moord,
concludeerde Guinan: maar 'rj gewoon
ongeluk.
Het is aan u om dat uit te maken
antwoordde de dokter voorzichtig: Ik
voor mij gelooi, dat dat niet zonder meer
uit het feit dat de man van het dak ge
vallen is te concluderen valt. Weet u, ik
heb op de linkerhand van ae man 'n klei
ne wond ontdekt .toegebracht met een
vlijmscherp voorwerp. Het was een schone
wond, niet geïnfecteerd of vergiftigd en
ook veel te kleir om opzichzelf de dood
te kunnen veroorzaken. Ik vermoed, dat
de wond kort vóór de dood van de man
werd toegebracht. Hoe dat gebeurde en
waarom,, cok dat moet ik aan uw speurzni
overlaten, mr. Guinan.
Hum, ja, dat is zo. Misschien heeft
iemand hem op het dak aangevallen en
M°iS ^™aamde de dokter. Maar
opgewacht *Nu krijgende de andere do
de miss Hancock. Het onderzoek heeft
uitgewezen, dat haar dood veroorzaakt
werd door een stomp voorwerp.
Wat???, riep Guinan verbaasd uit:
Wat zegt u daar, dokter? Meent u het?
Maarmiss Hancock werd door de rech
terslaap geschoten. Ik heb de wond zelf
gezien.
Dat weet ik, dat weet ik, antwoordde
de dokter ongeduldig: Maar in ieder geval
WGId met een stomp voorwerp op de
schedel geslagen en dat was de oorzaak
van haar dood. Op het moment, dat het
schot werd afgevuurd, was ze reeds min'
stens n half uur overleden.
dat als vei-
derd duizend guldens,
overdadig voor een meisje, -
Dlee'ster de kost moet verdienen, vindt
u zelf ook niet, dokter? Zijner meer ver
pleegsters, die een dergelijke schat aan
juwelen bezitten? Heeft u er tydens uw
langdurige praktijk wel eens ontmpet?
Neen, dat. heb ik met, antwoordde
de dokter kort; Maarwat. heb ik
met de privé-zaken van miss Hancock
te makm? Denkt, i soms, dat ik die
pronkstukken voor baar ekocht heb?
De ogen van de detective begonnen
ondeugend te twinkelen. Het was hem
bekend, dat dokter Strathers tamelijk
gierig was en met ingehouden vrolijk
heid plaagde Guinan: Neen dokter,
dat xan ik niet geloven Daar. eh
zou ik u echt niet van kunnen verden
ken.
De dokter had de bedekte toespeling
begrepen en hij wi ijd zich weer op:
Heeft u me soms hier ontboden om u
met dergelijke flauwiteiten te vermaken?
Jim wilde tussenbeide komen. Hij zag
een nutteloos conflict tussen beide man
nen dreigen "en wilde alies doen ora dat
te voorkomen. Maar op een andere ma
nier werd het péribele gesprek afge
leid. De telefoonbei rinkelde. Jim haast
te zich naar het toestel en luisterde. De
politiedokter vroeg naar detective Gui
nan.
Jim overhandigde z'n vriend de hoorn,
maar alvorens zich to melden, fluisterde
de deleave. Li' touh aas eu
XVIIT
Het, duurde enkele ogenblikken vóór
Guinan deze mededeling verwerkt had en
kon verder gaan.
Maar....dat is....dat werpt al mijn
theorieën omver. Etiheeft u verder
nóg- iets ontdekt, dokter?
Neen, was het antwoord: Behalve dan
dat de man dronken was toen hij stierf.
Hij had tenminste heel wat, alcohol naar
binnen geslagen, naar bij het onderzoek
bleek. Maar verder is er niets bizonders
te melden. Goedenavond, inspecteur. Ik
ben doodop en ga rusten. Ik hoop, dat u
mij nu de eerste maand met rust zult
laten.
De verbinding werd verbroken eri na
denkend hing Jim de hoorn weer op
Daarna keerde hij terug naar de biblio
Guinan, riep hij uit. zodra hij de
drempel overschreden had: Nil moet je
Aggie onmiddellijk vrij laten.
Maar tot Jim's grote teleurstelling
schudde Guinan het hoofd en zei op
triestige toon: Dat zal nog niet gaan
Jim. Tenminste; niet vóór ^.ggie mij eer
lijk verteld heeft wat. ze allemaal van
deze zaak afweet. Die vingerafdrukken
op dc revolver zyn in ieder geval niet
wqg tp redeneren, dat zul je toch wel
mei mij eens zijn. Iemand heeft een dood
meisje door de slaap geschoten. Al" was
dat dan niet om haar te vermoorden
het was wel om de moordenaar in be
ËEbeiuiug te nemen. Mi» Aggie zal wj
van a tot x de waarheid' vertellen. Hoe
eerder ze dit doet, hoe beter voor haar
en voor alle anderen.
Dokter Strathers schraapte de keel en
vroeg: Wat heeft mijn collega mede
gedeeld?
Jim en de detective vertglden het hem
en de dokter merkte op: Nu, eerlijk
gezegd verwondert me die mededeling
omtrent miss Hancock niets. Ik heb de
wond bekeken kort nadat we het meisje
gevonden hebben en ik vond dadelijk, dat
ze er niet normaal uitzag. Daar de andere
aanwijzingen echter overtuigend schenen,
heb ik niets gezegd.
Hij keek op z'n horloge en vervolgde:
Het is intussen laat geworden. U heeftT
mij waarschijnlijk niet meer nodig en
dus zou ik liefst naar huis gaan. Ik ben
erg moe.
Jim vergezelde de dokter naar de voor
deur en onderweg bespraken ze de toe
stand van tante Sarah en de invloed, die
de schrikwekkende gebeurtenissen vari de
ze dag eventueel op de oude dame zouden
kunnen hebben. Uiteraard was men het er
over eens, dat haar zo weinig mogelijk
van de vreselijke waarheid verteld moest
worden, maar onwillekeurig zou ze zelf
toch wel iets merken. Neem bijvoorbeeld
het feit, dat Aggie plotseling afwezig
was. Ze hadden de oude dame weliswaar
wijs gemaakt, dat. Aggie een bezoek aan
haar enige zuster bracht, maar hoe lang
zou dat verhaaltje zijn vol te houden?
juist, de afwezigheid van Aggie vond
dr. Strathers heel ernstig. Mrs. Lattimer
zou zich onwillekeurig opwinden, dat
was trouwens vandaag al gebleken. Ze
u jV. ma*eu naar haar trouwe huis
houdster gevraagd en was erg onrustig
Séwèest toen het antwoord steeds het
zelfde geruststellende smoesje bleek te
zyn.
En dat ze plotseling een andere ver
pleegster heeft, zoekt ze daar niets ach
ter?, vroeg Jim.
De dokter schudde, het hoofd.
Neen, dat gaat min of meer langs
haar heen. Als Aggie maar in haar nabij
heid is, is alles goed. Maar nu dat niet
het geval is, blijft ze onrustig en ik ben
bang, dat die onrust voortdurend zal toe
nemen.
Terwijl de dokter stond te praten, zag
Jim een auto naderbij komen rijden.
Het was een zware zwarte wagen, die
slechts langzaam reed. Toen de auto
onder liet licht van de straatlantaarns
kwam, zag Jim tot zijn grote verwonde
ring. dat de gordijntjes waren neerge
laten. Hij vroeg zich af. waarom dat ge
daan was. Voor de kou? Neen, het was
een frisse, maar beslist, niet koude nacht.
Maar lang hield hij #ich niet met deze
vragen bezig. Hii beantwoordde de dok
ter, nam afscheid en ging het huis weer
binnen.
In de hal stond detective Guinan te
wachten. Hij vertoonde sporen van op
winding. greep Jiro bij de arm en'vroeg:
Is dit het befaamde geluid van het
spook
Jim luisterde: Inderdaad, het waren
weer de gongslagen, langzaam en plech
tig
Kom tpee!, fluisterde hij en haastig
gingen ze de trappen op, die bedekt was
roet. zware lopers zodat de mannen zon
der al te veel voorzorgsmaatregelen te
hoeven nemen onhoorbaar voortgingen.
Maar vóór ze halverwege es-aren, had het
geluid van de gongslagen opgehouden.
7,e bereikten de eerste verdiepte",
waar twee lampen brandden, een aan 1
begin van de lange gang en de and
aan het einde, vlak bij de trap van
achterhuis.
Onwillekeurig bleven ze stilstaan:
der het licht achter in dè gang z
ze een in 'n wit kleed gehulde geda
staan. De spookachtige verschijning -
nog verhoogd doordat het bleke g<
bedekt was met baardstoppels en
ogen diep in de grauwe kassen lager
de rechterhand had de gedaante
kleine lantaarn.
