In September Prinses Juliana
op de troon
Bij een naderend afscheid
DE INDRUKKEN IN HET
BUITEN! AND
IViPRiPE
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
Het was gisterenavond om half zes een historisch ogenblik voor
het Koninkrijk der Nederlanden. In een radiorede, welke werd
uitgesproken voor Nederland en de Overzeese gebiedsdelen, heeft
H. M. de Koningin het voornemen medegedeeld, in September a.s.,
na afloop van de jubileumfeesten, afstand te doen van de troon
ten behoeve van Prinses Juliana.^JDe tekst van de rede, welke ons
volk in het hart zal hebben geg^pen, laten wij bier volgen.
Bloemen voor Fatima
Leedwezen in Amerika
ONDER
LO U
DE
-10ste JAARGANG
DONDERDAG 13 MEI 1943
No. ÏW t
I1.111 lil» 'II iiiliiiHillMHiiiB 1 M
HARE MAJESTEIT KONINGIN WILHELMINA
Het bange voorgevoel, dat velen baarheid de overtuiging in zich
in den lande ongetwijfeld moet j hebben bevestigd gevoeld dat ook
hebben bekropen, toen op de aan
kondiging van een nieuw regent
schap onzer Kroonprinses de me
dedeling volgde, dat H. M. de Ko
ningin zelf zich genoopt voelde
opnieuw door middel van de radio
met haar volk in contact te treden,
dat voorgevoel is dus helaas be
waarheid geworden. De Landsvor-
stinne heeft besloten, na de feeste
lijke herdenking van haar gouden
regeringsjubilé, in September a.s.
haar koninklijke taak neer te leg
gen en van de troon der Nederlan
den afstand te doen,
Het lang geduchte, maar daarom
niet minder schokkende nieuws zal
in alle lagen van onze bevolk-hg
met grote ontroering zijn verno
men. Want als er van één Oranje
vorst getuigd kan worden, dat zijn
levensgang op het innigst was ver
weven met de lotgevallen van zijn
volk en hij zich daardoor in het
hart zijner onderdanen een blij
vende plaats heeft veroverd, dan
geldt dit op de allereerste plaats
voor Koningin Wilhelmina, die vijf
decenniën lang lief enf leed gedra
gen heeft met het volk der Lage
Landen en in de. zwaarste perioden
van zijn geschiedenis ons met haar
koninklijk voorbeeld lichtend is
voorgegaan op de weg naar geeste
lijk en stoffelijk hei-stel, dat alleen
in het volop beleven van het Chris
tendom te vinden is. Zonder de
minzame figuur onzer Landsvrou
we zullen hele generaties zich het
constitutioneel Gezag eenvoudig
niet kunnen voorstellen-
Intussen is de tijd nog niet geko
men, dat de roemrijke historie van
Wilhelmina's regering ten einde toe
gaat geschreven worden en zelfs
dit weemoedige moment leent zich
niet haar weergaloze verdiensten
voor land en volk in den brede uit
te meten.
Wie heeft geluisterd naar de
licht bewogen maar kloek uitge
sproken woorden, welke zij zo pas
tot alle land- en rijksgenoten richt
te en zouden niet werkelijk
allen zich hebben beijverd met gre
tigheid hun hart open te stellen
voor dit koninklijk vermaan? Vol
zullen méér dan ooit met daok-
hier, de traditie getrouw, de Ge-
zagdraagster schuil ging achter de
Landsmoeder, die uitsluitend het
welbegrepen belang harer kinde
ren in het oog vat en zich enkel
daardoor leiden laat. Ongetwijfeld
zullen allen, die in Nederland van
goede wil zijn, de diepe zin, die in
dit preludium van een ook voor
hen pijnlijk afscheid doorklonk,
verstaand, zich reeds nu eendrach
tig scharen rond Juliana, wie in
de visie harer koninklijke moeder
zulk een ontzaglijk zware taak
wacht.
En wanneer in September de
feestklanken zullen zijn verstomd
en het „geliefde kind" voor goed in
d.e rechten van haar geliefde moe
der treedt, schenke de Algoede aan
de scheidende vorstin de genade
nog lange tijd getuige te zijn van
een zegenrijk bestuur door de
nieuwe loot aan de aloude Oranje
stam, ook naar onze allerinnigste
overtuiging de hechtste waarborg
voor de afgebeden eendracht, voor
waarde tot welvaart, vrede en
geluk.
ia. T>
„Land- en rijksgenooten,
Als den dag van gisteren herinner ik mij nog
den 12den Mei 1889, toen het veertig jaar gele
den was, dat mijn onvergetelijke vader in Am
sterdam werd beëedigd en ingehuldigd.
Waar ik u over het wederom instellen van
het regentschap van mijn Dochter en daarmede
verband houdende plannen voor de toekomst wil
spreken, meen ik daarvoor geen beteren dag te
kunnen uitkiezen dan dezen op één jaar na hon
derdjarigen herinneringsdag. Overgroote ver
moeienis, die noch mijn werk, noch mijn ge
zondheid ten goede komt en die onder den druk
van de uitoefening van mijn zware taak, geen
kans krijgt over te gaan, noopt mij ten tweeden
male mijn toevlucht te nemen tot een regent
schap.
Maar er is meer!
Er is de last van het klimmen der jaren, een
achteruitgaan van veerkracht, weerstands- en
arbeidsvermogen, van Üe krachten, welke den
geest onontbeerlijk zijn voor het nemen van ver
antwoorde beslissingen in de diepgaande en in
gewikkelde vraagstukken, die er in den tegen-
woordigen tijd maar al te vele zijn.
Voor deze nuchtere werkelijkheid ben ik ge
steld en ofschoon ik mij steeds ten volle bewust
ben, dat de mensch slechts wikt en God beschikt,
meen ik toch in het wél begrepen belang van u
allen en van het rijk te handelen door het regee-
ringsbeleid toe te vertrouwen aan Juliana, die
naast wijs inzicht ook haar leeftijd voor heeft en
over jonge, frissche krachten beschikt.
Het is op haar dringend verzoek, dat ik de
troonswisseling uitstel tot het begin van Septem
ber. Zij overwoog hierbij geen teleurstelling te
willen wekken bij hen, die mijn jubileum willen
herdenken.
Ik hoop, dat het mij gegeven zal zijn den 30sten
Augustus de teugels van het bewind over te
nemen tot na de feesten om daarna afstand te
haren behoeve te doen.
Gij kunt ervan verzekerd zijn, dat ik eerst na
rijpe overweging tot dit besluit gekomen ben en
dat alleen uw belang en mijn plichtsbesef den
doorslag hebben gegeven.
Vooraf heb ik het ingewikkelde samenstel van
hangende vraagstukken aan mijn geest doen
voorbij trekken en zoowel deze als de zeer moei
lijke tijdsomstandigheden trachten te peilen, ja
ik heb alle gezichtspunten in beschouwing ge
nomen, die daaruit kunnen voortvloeien.
Al deze problemen hebben dit eene gemeen,
dat. zij nog langen tijd onze aandacht zullen
vragen.
Dus ben ik tot de slotsom gekomen, dat niet ik,
doch een jonge kracht op mijn plaats moet mede
werken om het zeldzame samenstel van proble
men, die ons en de gehele menschheid in hun
greep houden, tot een goede oplossing te bren
gen.
Hoeveel zoude ik tot kunnen zeggen op een
dag als deze, na al wat in den laatsten tijd door
hoofd en hart is gegaan, maar dan zoude ik veel
te veel geduld van u moeten vragen.
Slechts wil ik u zeggen, dat mijn gedachten
steeds zullen blijven uitgaan naar hen, die hun
leven gaven in den strijd tegen den overweldiger
en naar al degenen, die nog lijden, door wat zij
verloren hebben.
Wij moeten te zamen den geest overwinnen,
die spreekt uit de handelingen en nalatigheden,
welke in de jaren van oorlog en bezetting den
weerstand hebben belemmerd en zelfs velen
goeden Nederlanders het leven hebben gekost, en
die ook thans nog in ons volk rondwaart.
Doch op dit oogenblik roep ik u met den
meesten êmst toe: in dezen tijd van geweld
en gevaar, sluit u nauw aaneen, eendracht en
nog eens eendracht.
De goede eigenschappen, die wij in en na den
oorlog konden ontplooien, hebben buiten onze
grenzen bij allen, die van goeden wille zijn, waar
ook ter wereld, vertrouwen en waardeering ge-
Wekt.
Dit vertrouwen en deze waardeering zijn een
kostbaar bezit, dat wij niet verloren mogen laten
gaan door verdeeldheid of het vooropstellen van
ons persoonlijk belang.
Toont opgewassen te zijn tegen den grooten
tijd, waarin wij leven, met een wijden blik voor
het wereldgebeuren en met begrip voor het we
zenlijke, waar het voor ons allen om gaat.
En vervult zoodoende uw plicht tegenover
uzelf en tegenover het vaderland, tegenover onze
bondgenooten en de groote gemeenschap der
volkeren.
Gaat de toekomst tegemoet schouder aan
schouder met Juliana.
God zegene u en mijn geliefd kind".
HARE KONINKLIJKE HOOGHEID PRINSES JULIANA
Het Nederlandse geschenk
BESCHIETING RODE-KRUIS-
TEAM BIJ TJILATJAP
„Wij wenschen ha lang en
tevreden leven
In België
VORSTIN EN MOEDER
DE KAN TO RE-N van de Redactie en de Admi
nistratie van de .Nieuwe Schiedarnsche Courant
ziin eevestiad te Rotterdam. Kortenaerstraat I,
Tel 25270; te Schiedam, Broersvest 8. Tel 68804
De abonnementsprijs bedraagt 1 3.45, pei kwartaal
f 1.15 per maand. 1 0.30 per week
Directeur: J. KUUPERS.
Hoofdredacteur. Mgr. Dr. J. WITLOX.
Algemeen Redacteur: BL A. PAAI.VAST.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
DE ADVERTENTIE-PRIJS op gewone kolom
breedte bedraagt 15 ets. per millimeter hoogte.
Ingezonden Mededelingen op redactionele
kolombreedte 30 ets. per millimeter hoogte.
Contract-tarieven .egei gereduceerde prijs op
aanvrage bij de Administratie verkrijgbaar
KAMPIOENEN tot 20 woorden 1.—Ieu»r woon.
meer 5 ets. Maximum 50 woorden. Uitsluitend bi}
vooruitbetaling.
Koningin Wilhelmina kondigt Haar aftreden aan
(Foto Merkelbach)
Zoals gemeld is Dinsdag een grote
hoeveelheid bloemen, geschenk van Ne
derlandse Katholieken, per vliegtuig
naar Lissabon vervoerd, welke bestemd
waren ter versiering van het heuigaptj»
van O. L. Vrouw van Fatima op 13 Me»,
het feest van de verschijning in 1»
De 37 kisten bevatten o.a. 20.000 rozen
en 15.000 anjers. Dinsdagavond om iu
uur zijn ze in Lissabon aangekomen,
waarna ze in koelkelders in Cruz Que -
rada werden ondergebracht. Woensdag
morgen zijn ze per auto naar Cova a
Iria vervoerd, waar ze aan de J°P
van Leiria werden aangeboden. Een -
veelheid van de bloemen blijft J
gereserveerd om te worden nee g g<-
op het graf van de beide zienertjes Ja-
cinta en Francesco.
Naar het Ned Rode Kruis te Batavia
thans mededeelt, is op zeven Mei een
mobiele team van het Rode-Kruis aan de
Zuidkust van Java beschoten De ver
pleegster Mia Pisters uit Heer by Maas
tricht werd dodelijk gewond en overleed
onmiddellijk.
De beschieting gebeurde in de buurt
van Tiilatiap. Het team bestond uit drie
verpleegster' en een mannelijke hulp
kracht en werd beschermd door drie
militairen. Toen de rode jeep een plekje
naderde, waar de rivier te voet moest
worden overgestoken, bleek, dat de
vlonder verplaatst was, terwijl het dorps
hoofd en zijn mensen, die anders altijd
hielpen, afwezig waren. Toen men bij de
rivier uit de jeep stapte, werd van de
overzijde een salvo geVdst, waarbij ge
noemde verpleegster werd getroffen. Na
beantwoording van het vuur kwam een
tweede vuurstoot. Het stoffelijk overschot
van het slachtoffer kon met moeite in
veiligheid gebracht worden. Het werd te
Tjilitjap begraven.
In de mededeling van het Rode Kruis
wordt er op gewezen, dat Rode-Kruis-
teams reeds vele malen zijn beschoten.
Dit was echter het eerste geval met der-'
gelijke afloop.
befangstellint, luisterden Amsterdammers naar de Koninklijke mededeling, die in de Vijzelstraat daar middel van
een luidspreker vooi he* publiek te horen was
A.P. meldt uit Washington:
De leden van het Congres hebben
Woensdag met leedwezen het nieuws
vernomen, dat koningin Wilhelmina van
plan is af te treden ten gunste van prin
ses Juliana. Een van de leden van de
commissie voor buitenlandse zaken van
het huis van afgevaardigden, mevrouw
Frances Bolton, gaf het volgende kenmer
kende commentaar: „Mijn reactie is er
een van oprecht leedwezen en ik ben van
mening, dat niet alleen Nederland, doch
alle ianden de rechtstreekse en indirecte
invloed zuilen verliezen van een vrouw,
die over grote moed, scherp inzicht en
een gezond oordeel beschikt".
Afgevaardigde Walter Judd, eveneens
lid van de commissie voor buitenlandse
zaken, verklaarde: „Ik ben er zeker van.
dat het volk van de Ver. Staten zich aan
sluit bij het Nederlandse volk en zijn
diep leedwezen wil uitdrukken over het
feit, dat hun geliefde Koningin zich ge
dwongen ziet af te treden als vorstin van
dit heldhaftige volk Wij wensen haar
een lang en tevreden leven. En wat be
treft de nieuwe vorstin: Lange leve de
Koningin"'
Onze Brusselse correspondent seint:
Hedenochtend delen de Belgische bladen
het bericht mede over de a.s. troonsaf
stand van H. M. Koningin Wilhelmina.
In de meeste bladen gaat deze medede
ling vergezeld van portretten van de Ko
ningin en van Prinses Juliana. De „Gazet
van Antwerpen" tekent hierbij aan onder
het hoofdje „Een merkwaardige Vorstin":
„Toen wij het in September a.s. door H.
M. de Koningin te vieren 50-jarig rege
ringsjubileum hebben aangekondigd, heb
ben wij Hare Majesteit een verlichte Vor
stin genoemd, niet in de oude autocra
tische zin van het woord, doch wel in de
verheven betekenis, omdat zij was een
vorstin, die naar haar beste vermogen
op democratische wijze regeerde. Wij
schreven toen ook, dat de levensavond
van Koningin Wilhelmina versomberd
is door vele wolken. Helaas, wy hebben
toen niet vermoed, dat wij zo spoedig
reeds afscheid zouden moeten nemen van
deze merkwaardige landsvrouwe.
Tbt zover dit blad.
Wij zijn er zeker van, dat geheel
België met deze woorden van lof aan
de aftredende Vorstin zal instemmen en
werkelijk H. M. in dit land buitenge
woon hoog staat aangeschreven en met
vertrouwen ziet men hier ook uit naar
een vruchtbaar regentschap eerst en
een niet minder vruchtbare koninklijke
taak daarna van H. K. Prinses Juliana.
In Frankrijk
Onze Parilse correspondent seint:
Het bericht van het aftreden van H. M
„God zegene U en Mijn geliefd kind
Zo besloot H.M. de Koningin gisteren
avond Haar rede, door de wonderlijke
techniek van de radio van hart tot hart
gesproken tot Haar volk, in welks dienst
Haar regeringsperiode van een halve
eeuw heeft gestaan. En het zijn ook tit
belangen van Haar volk, welke de be
jaarde Vorstin deden besluiten om van
de hoogste waardigheid afstand te doen
Haar eigen persoon speelde nimmer
een rol noch in de jaren van Haar be
stuur, toen land en volk schier elke dag
Haar volle werkkracht vroeg. Noch nu
het schip van staat in de branding aan
het roer de vaste hand van een jongere
kracht eist. Pracht en praal van koning
schap niet tellend daalt Zij ten dienste
van het land van de troon om deze vrij
te maken voor Haar enig kind, dat Zij
schenkt aan Haar volk als de nieuwe
jonge vorstin.
moet Haar moederhart ongetwij
feld pijn doen, Prinses Juliana een taak
en plichten op de schouders te leggen,
welke Haar zelf door zwakke gezond
heid en hoge ouderdom te zwaar werden.
Beter dan wie ook weet Zij, welke per
soonlijke offers van Koningin Juliana
gevraagd zullen worden.
Zelf reeds op jeugdige leeftijd tot de
koninklyke waardigheid geroepen, moesi
Koningin Wilhelmina veel van het in
tieme geluk in een jong gezin ontberen
En toen de natuur bewees voor het moe
derschap geen onderscheid te maken tus
sen een koningin en een ongekroonde
vrouw, heeft Zij ondanks groot lichame
lijk leed niet geaarzeld ook te dezen
Haar plicht te doen jegens God, stam
huis en vaderland.
Als grootmoeder mocht Zij van nabij
het zonnig geluk zien in het jonge en
rijpende gezin van Haar dochter, die zo
gelukkig was ,als een blijmoedige moe
der zich te kunnen geven aan de lieve
prinsesjes,
Deze idylle moet Zij thans verstoren.
H.M. Wilhelmina is echter allereerst
vorstin en dan pas moeder en nu het
belang van het land dit in Haar oog
vraagt, dient het moederhart te zwijgen
en spreekt slechts het Hoofd van het
Huis van Oranje en de Vorstin van
Nederland.
De koninklijke moeder heeft er steeds
voor geijverd om Haar dochter zowel
naar geest als hart te bekwamen voor
de komende verantwoordelijke taak. On
getwijfeld betekent het voor Prinses
Juliana een zwaar offer uit de besloten
heid van Haar voorbeeldig gezin in de
openbaarheid te treden van een functie,
welke Haar niet toestaat om langer op
de eerste plaats moeder te zijn. Doch
even zeker zal Zij, geïnspireerd door he*
lichtend voorbeeld van H.M. Wilhelmina,
de troon bestijgen als een Koningin, die
alles wil zijn voor land en volk, getrouw
aan de roeping van Haar roemruchtig
Huis.
God zegene Prinses straks Koningin
en moeder Juliana,
ANALYST,
de Koningin was voor Parjjs tenslotte
toch nog een verrassing, niettegenstaande
het reeds eenmaal bekleden van het ra-
gentschap door prinses Juliana wel deed
vermoeden, dat Hare Majesteit na het
zeldzaam langdurige bewind rust zou ver
langen. Men merkt met voldoening op.
dat H. M. toch het Nederlandse volk ne
gelegenheid heeft willen geven, haar in
'September a.s. voor de weldaden van
haar regering te huldigen. Herinnerd
wordt aan de officiële bezoeken die K.
M. aan Parijs bracht nog als prinses, la
ter als jonge Koningin en kort voor de
oorlog ter gelegenheid van de koloniale
tentoonstelling, waarbij zij een bijzon
dere indruk heeft gemaakt en de Parijse
bevolking in staat stelde tot een harte
lijke ontvangst. Hier in Frankrijk gold
H. M. Kon'ngin Wilhelmina als een van
die gelukkige historische persoonlijkhe
den, die betrekkelijk weinig in de kro
nieken verschijnen, door een rustig be
wind dat een weldaad is voor het land.
Vooral voor een land van afwisselend?
regeringsvormen en bewindvoerders is het
een merkwaardig feit, dat. Nederland in
het verloop van een volle eeuw slecht»
twee staatshoofden heeft geteld.