Politie lost oude roofmoord op
Paad geschiedde 3y2 jaar geleden
LAATSTE BERICHTEN
NEDERLAND EN INDONESIË
HELPEN ELKAAR
BI M
V
A
R.K. Openbare Leeszaal en Bibliotheek
bestaat 25 jaar
MISLUKTE AANKLACHT TEGEN
JURY-RECHTSPRAAK
Katholiek Cultureel Genootschap
klaar
grijze
poeder
DE BOSSEN
Slachtoffer als in Duitsland vermist
opgegeven
IWederzijdse hulp tot f 500 millioen
verhoogd
Bezinning op eigenlijke taak
is
en het
CHTER
VRIJDAG 8 OCTOBER 1948
PAGINA 3
De Schïedamse politie heeft in de afgelopen dagen een laf
hartige roofmoord ontdekt, welke drie en een half jaar geleden
begaan werd. De directe daders zijn de 27-jarige scheeps
bouwer J. M. H. en de 33-jarige weger H. J. K. De man achter
de schermen, de ensceneur en de „auctor intellectualis" van
het drama, is de scheepsbouwer A. M. Deze vierde onlangs nog
triomfen, omdat hij een nieuw record in de geschiedenis van
het Nederlandse cricket boekte als f astbowler. Hij zou binnen
kort als „prof" naar Engeland vertrekken om daar voor
Ransbottom in de Lacashire League uit te komen.
IJZIG LOGISCH IN SCENE
GEZETTE ROOFMOORD
BURGERLIJKE STAND
LIEFDADIGHEIDSWEDSTRIJD
gemeentelijke publicatie
NIEUWE KOERS
OUDEN VAN DAGEN
GROOT SPEEL-SUCCES VOOR
HAAGSE COMEDIE
Volle zaal voor Katholieke
Toneelkring
DE STEM VAN DE LEZER
ONSCHULDIG
OOK ST. LODEWIJK IN
NIEUW HOOFDKWARTIER
DE JORDAAN OP DE
PLANKEN
TOCH EEN ACCOORD TUSSEN
SPANJAARDEN IN
BALLINGSCHAP
BLOEDIG INCIDENT NABIJ
NANCY
Een roman uit Siberië
FR.
door
ENSKA1
PATRIARCH VAN VENETIë
Prefect van de H. Congregatie
van het Consistorie
DE AARDBEVING IN PERZIë
DOODSTRAF VOOR LEDEN
„COLONNE HENNEICICE"
POSITIES TROEPENSCHEPEA
In Maart 1945 vermoordde H. tezamen
met K. op instigatie van en volgens een
methode door M. aangegeven de toen
35-jarige Amsterdamse koopman Jack
Boer.
Betrokken bij de koop en het vervoer
van jenever, had deze B grote sommen
gelds op zak. De dag van de moord werd
hij meegetroond naar het pand Broers-
vesk-43 te Schiedam en daar in koelen
bloede vermoord. Na hem van f 27.000
beroofd te hebben begroeven de moor
denaars B. onmiddellijk daarna het
was 's morgens 10 uur en dus klaarlichte
dag op het plaatsje achter het bewuste
pand.
Het slachtoffer was vader van vijf kin
deren. Zijn vrouw verkeerde tot gisteren
in de mening, dat haar man tijdens een
razzia te Rotterdam was opgepikt, naar
Duitsland vervoerd en daar omgekomen,
of nu nog in de Russische zóne verbleef.
Op Woensdag 17 Maart van dit jaar
stond er in het Amsterdams Parool een
advertentie, die nauwelijks nog aandacht
vroeg Hoeveel noodkreten waren al niet
verschenen over vermiste personen. Mid
den Europa is een chaos en Oost-Europa
werd sinds drie jaar afgesloten door een
hermetisch gordijn.
Wie weet iets van Jack Boer.
Dit is Jack Boer, geboren te Rotterdam
op 14 Mei 1907 Dringend inlichtingen
verzocht omtrent Jack Boer, laatst ge
woond hebbend Deurloosstraat 10 te
Amsterdam. Hij is op 4 Maart 1945 per
fiets uit Amsterdam vertrokken en die
zelfde dag te Rotterdam aangekomen,
doch sindsdien is hij spoorloos verdwe
nen Het vermoeden bestaat, dat hij door
de Duitsers gepakt en naar Duitsland
getransporteerd is. Alle nasporingen ble
ven tot dusverre vruchteloos.
Hoe weinig kon mevr. Boer vermoeden,
dat haar man het slachtoffer was gewor
den van een in koelen bloede ijzig-
logisch beraamde moord.
Heel vroeg in de ochtend van de 4e
Maart had zij afscheid genomen van haar
man Met een vriend vertrok deze al om
6 uur van de Deurloosstraat op de fiets
naar Schiedam. Jack Boer kwam veel in
Schiedam. In de eigen handel hij had
een chocolateriezaak in Zandvoort was
niets meer te verdienen. De hoteliers en
caféhouders in Amsterdam betaalden
in die dagen graag 200 gulden voor een
kruik echte Schiedammer. Boer deed
sinds enkele maanden veel zaken, zowel
witte, met geleidebiljet, als zwarte. Op
zijn programma van die reis stond' een
transactie van 200 liter; contanten daar
voor had hy op zak. Dat betekende
ƒ40.000 in portefeuille.
In Schiedam scheidden de wegen van
hém en zijn vriend. Ieder zou eigen
relaties gaan bewerken.
Die nacht bracht hij door in een logies-
gelegenheid en de volgende niorgen be
gaf hij zich al vroeg naar M., die hem
gezegd had jenever te kunnen leveren
M. handelde in die dagen inderdaad
in jenever. Hij had contact met leden
van de beruchte bende Peter van Stijn,
die hem gestolen jenever leverden.
Toen M. vermoedde, dat Boer wel eens
veel geld op zak zou kunnen hebben,
rijpte in hem een uitermate misdadig
plan. Hij vertelde aan H. en K., dat Boer
volkomen fout was. Jullie vrouwen heb-
befc het moeilijk, aldus M. Waarom zou
je die vent niet koud maken Hij is toch
maar een verrader.
(Hierbij moet worden opgemerkt, dat
een beroep op illegaliteit onmogelijk is,
omdat de moordenaars niet bij een wer
kelijk illegale organisatie waren aange
sloten, maar bovendien, omdat in Maart
.1943* geen enkele liquidatie-order meer
fifHWawas' fanatiek anti-landverraad Hij
had een broer, die door dejhiitsers ge
fusilleerd was. Toch was wraak niet het
hoofdmotief tot zijn daad. Als de «an
niet zoveel geld op zak had geh2
H. hem, volgens eigen zeggen, niet ver
moord hebben. Het geld was de v
naamste drijfveer.
Was Boer werkelijk fout?
Geenszins. Hij had weliswaar gebruik
gemaakt van een Duitse Wehrmachts-
wagen om een keer jenever te smokke
len, maar dit was zuiver zakelijk, door
dat' hij een Duitser met jenever had om
gekocht. Er zijn zelfs fotografische be
wijzen, dat Boer tijdens de bezetting een
fel anti-Duitse houding heeft aangeno
men. Hij stond daarvoor in Zandvoort
Op de bewuste morgen, dat Boer met
M. in contact kwam, bracht de laatste
hem naar een pandje aan de Broersvest,
dat door K. was ondergehuurd. De eigen
lijke bewoner was gevorderd en zijn
vrouw Verkeerde in betalings-moeilijk-
heden met de huur. Daardoor had K.
het pandje kunnen verkrijgen.
Alias was nu snel gereed. M. had zijn
Instructies gegeven en K, en H. behoef
den deze maar op te volgen.
\Zij namen Boer mee naar het plaatsje
achter het huis. Daar stond een bemande
fles met jenever. Nadat Boer zich over
tuigd had van de echtheid, door eraan te
ruiken, begon de onderhandeling. Boer
leunde op een tafeltje. II. liep achter hem
om en gaf hem een schot in zijn nek.
Onmiddellijk werd de portefeuille met
.f27.000 gelicht; de papieren werden ver.
brand, het straatje werd opengebroken
en op 1.20 m. diepte werd het Ijjk be
graven.
Het was toen ongeveer 10 uur 's mor
gens. Niemand had iets gehoord. De
bovenbewoners zjjn oude mensen; de
buren hadden evenmin iets in de gaten.
Dit is gedeeltelijk te verklaren doordat
het lijk begraven werd onder een uit
stekend gedeelte.
Nadat alles in orde was gebracht, ont
moetten H. en K. M. op een afgesproken
plaats en verdeelden het geld. M. kreeg
7000 gulden en H. en K. ieder 10.000. gld.
Slechte zaken
Sindsdien viel er stilte rond de drie
figuren, tenminste wat deze zaak betreft
M. begon zijn opkomst als idool van de
Schiedamse jeugd door de fenomenale
wijze, waarop hij fast-bowlde. Hij had
tezamen met H. een scheepsbouwbedrijf,
waarin 30 mensen werkten. Met deze
werf ging het slecht. Een faillissement
dreigde en daarmee werkloosheid voor
de arbeiders. M. had zich intussen veilig
gesteld. Zijn cricket-prestaties waren
door zijn deelneming aan tour-reizen van
het Nederlandse cricket-team in Enge
land bekend gewonden. Er werden schel
visjes uitgegooid *en de kabeljauw liet
zich gaarne vangen op een contract van
600 pond per jaar, een verzekering van
6000 pond op zijn benen, een huis en een
auto. Bij een reis naar Engeland liet hij
zijn vrouw voorlopig maar vast daar om
te wennen. Intussen gingen er op de
fabriek toch geruchten over een moord
zaak, waar de baas bij betrokken zou
zijn geweest. Ook de politie bereikten
deze praatjes.
Maandagavond werd met het onder
zoek begonnen. Het leverde nog niets op.
Dinsdag werden de naspeuringen voort
gezet en diezelfde nacht werd H.t de
compagnon van M. gearresteerd. Woens
dagmorgen om half 11 had de politie
succes met de graverij achter het pand
Broersvest. Een volkomen intact ge
raamte werd gevonden. Nadat het lijk
gevonden was, werd onmiddellijk H J
K. gearresteerd op zijn werk bij de
Bataafse Petroleum-Mij. in Pernis.
De politie had een stevige draad in
handen. Inspecteur J. H. Willems van
Beveren, inspecteur T van Marion en
rechercheur hoofdagent H. L. W. Voskui
len zetten met kracht het onderzoek
voort. Die middag ontvingen zij net Par
ket op de plaats van de misdaad. De
Officier van Justitie, mr. van Dedem,
waarnemend rechter-commissaris mr.
Enschedé, politie-deskundige dr. Zelden
rust, opvolger van dr. Hulst en de clwf
van het Rijks politie laboratorium van
het ministerie van Justitie in Den Haag,
dr. Froentjes, waren aanwezig, toen K.;
geconfronteerd met het stoffelijk over
schot, bekende.
Daarmee was de zaak rond. Wel had
den de heren getracht nog enige tijd te
ontkennen, maar bet oog in oog staan
met de resten van het slachtoffer, was
voor K. blijkbaar teveel geweest.
De arrestatie van M. had diezelfde mid
dag plaats in de W. Frankelandse straat
op de hoek van de Tollensstraat. Een
jeep naderde en verzocht hem in te stap
pen.
Onmiddellijk begon het gerucht te
lopen, dat hij gearresteerd was in ver
band met deviezensmokkel. Maar spoe
dig begon de waarheid door te druppelen.
Nadat K. bekend had, bleef er voor de
anderen weinig te ontkennen over. Zij
hebben dan ook een volledige bekentenis
afgelegd en zullei terecht staan wegens
roofmoord. Het maakt geen verschil, dat
M. niet bij de eigenlijke handeling aan
wezig is geweest. Als uitdenker van deze
laffe daad is hij volledig mede-dader.
De vrouw van het slachtoffer Boer,
hoorde gisteren, bij monde van de in
specteur Willems van Beveren de ware
toedracht van de zaak, sinds zij haar man
het laatst zag op Zondag 4 Maart
Van de vriend, die met haar man mee
gereden was tot Schiedam, kreeg zij en
kele dagen na de 4e Maart een berichtje,
dat haar man vermist was. Noch de
Duitse, noch de Nederlandse politie kon
inlichtingen over hem verstrekken; ver
moedelijk was hij meegenomen tijdens
een razzia, die in die dagen in Rotter
dam veel voorkwam.
In Juli, enkele maanden na de bevrij-
ding, bezocht mevr. Boer M. nog, om in
lichtingen in te winnen over haar man.
M. vertelde, dat hij naar Rotterdam was
gegaan. Het is uitgesloten, dat M. uit
politieke overtuiging de moord beraamd
heeft. Hij wist, dat Boer niet fout was.
De daders zullen worden voorgeleid.
Zaterdag a.s. des middags om 3 uur
zal op het sportterrein Wilton-Fijenoord
een voetbalwedstrijd worden gespeeld
tussen het Schiedamse Politie-elftal en
Amusements-elftal. De opbrengst van
deze wedstrijd is ten bate van het Fonds
Kankerbestrijding, terwijl de directie van
Wilton-Fijenoord het terrein gratis be
schikbaar stelt. De directie van 't Musis.
Sacrum heeft voor deze gelegenheid een
wisselbekèr uitgeloofd. Voorts zal het
Politie-muziekkorps haar medewerking
verlenen.
De wedstrijd zal worden geleid door
de le klasse K.V.B.-scheidsrechter de
heer Van Dijk.
Het comité wil tevens onder de aan
dacht van het publiek brengen, dat zij
alleen via de hoofdingang van het ter
rein Wilton-Fijenoord het voetbalveld
kunnen bereiken. Op de dag van de wed
strijd zullen er nog kaarten a 25 cent
verkrijgbaar zijn.
In verband met de uitvoering van
herstelwerkzaamheden zal de Spoeling-
brug Vrijdagavond 8 October vanaf 7 uur
voor rijverkeer afgesloten zijn.
O De Haagse Luchtvaart Club houdt
Zondag een intern, wedstrijd voor
modelvliegtuigen, waaraan door on
geveer 60 Ned. en enige buitenlandse
luchtvaartclubs wordt deelgenomen.
De wederzijdse hulp, die Indonesië en
Nederland elkaar sedert eind 1946 bieden
op financieel en economisch .gebied, zal
in geldswaarde uitgedrukt, voor het ko
mende jaar, lopend van October 1948 tot
October 1949, met 40 pet (d.i. f 80 a 100
millioen), toenemen vergeleken bij vorig
jaar, aldus deelde de heer A. B. Speeken
brink, directeur-generaal der afdeling
buitenlandse economische betrekkingen
van het dep. van E.Z. aan een vertegen
woordiger van Aneta mede. De totale
hulp, die Nederland en Indonesië elkander
in het komende jaar 'zullen verlenen, zal
in guldens 500 millioen bedragen. 1
Hiertoe werd besloten na de besprekin
gen, welke de laatste weken te Batavia
zijn gehouden door het coördinatiecollege
voor econ. en financiële vraagstukken tus-
Op 14 November 1923 werd door de
Hoogeerw. Deken van Schiedam' de
R. K. Openbare Leeszaal en Bibliotheek
officieel geopend. Het werk van de com
missie, benoemd uit het midden van de
leden van de Katholieke Sociale Actie
had vrucht gedragen. Bij de oprichters
vergadering op 15 Februari 1922 had dr.
J. Bauwens als voorzitter gefungeerd.
Daarop was een oproep voor deelneming
aan een leesportefeuille gevolgd.
Sinsdien is de R. K. Leeszaal twee
maal verhuisd. Van Lange Haven^ttë
naar Lange Haven 121 en vandaar naar
ONDERTROUWD: H. M. F Achter
berg, 26 j. en T. Moerer, 26 j. F. L.
Ahrens 23 j en C. F. J. Schoenmakers,
21 j P. M. 'van Antwerpen 25 j. en A
J. T. Tilly 22 j. W. van Gerwen 25 j eii
S S. Koorengevel 21 j- H. M. Gravesteijn
55 j en E. A. Hoorman 41 J. L. W M
van Kemeiiadé 28 j. en A. W. Carati 26 j.
W. de Wit 23 j. en J. van den Hoek
21 j
GEHUWD: J M Oosterwaal 30 J. en
M. de Graaff 24 j 'K Hoogstad 20 J. en
M. T. G. Sol 17 i'. C.' de Bruin 28 j. en
J. P. Offerman 21 j. D. Hoftijzer 24 J
en A Teliekamp Booland 23 j P. G. van
Kampen 26 j. en E. C. Staneke 25 J. R-
B. J. M. van Batum 36 j. en H. A.
Maagdenberg 36 j. H Bons 21 j. en 1
T Wijsbroek 20 j. B. Weij 23 j. en E. J.
te' Pas 22 j. H. G. Heijerman 69 J <ftl
M. van den Broek 62 j. G. van der Wilt
26 j en A van Noordennen 24 j.
GÉBOREN: 7 Oct.: Johannes Francis-
cus. z. van W. L. Leenderts en P. M.
Wijzenbroek, Dwarsstr 49; Theodorus, z.
van A H Zwanenburg en P. M. G. de
Wuif, Boylestr. 15; Antje, d van R.
Jonkman en L. Vermaas, Boerhavenl 1;
b OctDirk, z. van D. Vertinde en E. M.
Zonneveld, Dr. Noletstr 1; Johannes
Jacobus, z. van J. J. van Hees en H, M.
W van den Boom, Rotterd dijk 66. Jan-
neke, d. van J H. Koopman en K. den
Breejen, Boerhavenl. 1; 7 Oct.: Nicolaas
Reindert. z. van N. R. Kramer gezegd
Freher en J. S. A. Juijn, Nassauiaan 75
OVERLEDEN: 3' Oct.: levenloos kind
van A. Holleman en J. M. Hoenderkamp,
Nassauiaan 75.
Ei* is gelegenheid om kaarten af te
halen op 13 October tussen 10—12 uur
's morgens in het Volkskoffiehuis, Lange
In de nacht van de 16e Januari werd
van het dak van een flat in New York
een man geworpen, van wie de politie als
van zelfsprekend aannam, dat het de geld
magnaat Faulkner was. Door de val was
directe identificatie onmogelijk gewor
den; zijn lichaam werd gecremeerd, zodat
opgraving en na-onderzoek nutteloos wa
ren.
Karen Andre, zijn secretaresse en rech
terhand, wordt verdacht van deze moora
uit wraak op het huwelijk, dat Faulkner
enkele maanden tevoren sloot met Nancy
Lee Whitfield, dochter van een groot
bankier.
Het Openbaar Ministerie weet uit de
bewijsstukken, de getuigenverklaringen en
de motieven een sluitende aanklacht sa
men te stellen. De verdediging, die be
weert, dat Faulkner zelfmoord gepleegd
heeft, weet vele voor de verdachte be
lastende bewijzen en getuigen-verklarin
gen tot twijfelachtige bijdragen terug te
brengen, zonder de jury van de onschuld
te overtuigen.
Tot in het derde bedrijf de komst van
een gangster een onverwachte draai aan
de gang van zaken geeft. Met de verkla
ring van deze man In de hand weet de
verdediging een zo sterk en prachtig slui
tend tegen-bctdog te construeren, dat
eigenlijk de groot-bankier Whitfield ver
dachte wordt.
De sleutel tot de oplossing ligt in de
identiteit van de twee lijken, welke In
dit moord-drama voorkomen. Deze identi
teit is niet meer vast te stellen.
Is Karen Andre schuldig of onschul
dig?, wordt aan d» jury gevraagd.
De verdediging heeft even tevoren op
gemerkt, dat het de jury is, die terecht
staat. Daarmee heeft hij de bedoeling van
de schrijver blootgelegd. Het stuk moet
een aanklacht zijn tegen de Amerikaanse
jury-rechtspraak.
Maar de schrijver moest daarbij van
tevoren een intrigue opstellen, die niet
zou kloppen. Hij moest aan beide zijden
zoveel bewijs en tegenbewijs geven, dat
de taak van de jury hopeloos werd' Hii
begin daarbij de fout, dat de rechter
aan het eind de jury een schorsing van 5
jaar wegens incompetentie oplegt, terwijl
een verwijt aan het oppervlakkig onder
zoek van de politie meer op zijn plaats
geweest was. Immers alle kernpunten tot
het oplossen van de misdaad zijn omzeiid
in een vage bewijs-voering. Als in Ame
rika het politie-corps werkelijk zo groen
is als het specimen, dat kwam getuigen,
kunnen we ons voorstellen, dat de moord
van de 16e Januari niet te berechten was
Met het gevoel bij de toeschouwer dat
de schrijver met halve feiten en een ten-
denz-intrigue zijn sympathie heeft trach
ten te winnen voor een inderdaad jam
merlijke misstand, verlaat deze de zaal.
De man heeft zijn doel gemist
Dit wat betreft de opzet van het stuk.
Ritussen is hij meesterlijk geslaag^ m
het verschaffen van enkele P
intens meebeleefde uren aan de tóneel-
liefhebber.
Niet alleen het twaalftal mensen op het
toneel, maar de hele zaal was jury- Ieder
maakte voor zichzelf uit, of Karen Andre
schuldig was. Het ontstellende gebeuren
van dezelfde dag in eigen plaats maakte,
dat de algemene stemming op een moord
zaak was ingesteld. Merkwaardiger coin-
cidentie zal zich bij geen andere opvoering
hebben voorgedaan.
Een bijzondere regie-vondst was het
gebruik rnaken van een effect uit de film
door tijdens de beslissing van de jury in
de raadskamer de figuren uit het drama
stuk voor stuk naar voren te halen door
middel van een schijnwerper hen de meest
kernachtige zin uit hun getuigen-verkla-
ring te laten herzeggen'.
Vera Bondam maakte van de verdachte
een prachtige geslagen, maar niet - ge
broken figuur, die ons kon doen geio-
ven aan het verhaal over haar passie,
gedaan door de Zweedse huishoudster
Magda Swenson. Voor deze vertolking
kreeg Coba Kelling het enige open doekje
van de avond.
Het ontdekken van de rechtzaal als
plaats, waar beroepshalve niets dan to
neel gespeeld wordt, komt wel wat laat
Jan Retèl kon zo uit de Orde van Advo
caten zijn weggelopen; hij had die combi
natie van gladheid en als het nodig is ge
polijste grofheid, die blijkbaar geen mono
polie van de Amerikaanse balie is; waar
het Openbaar Ministerie in de persoon
van Jan van der Linden op nettere wijze
onfatsoenlijk was geldt dezelfde opmer
king m.m. voor die justitionele categorie
Anton Roemer had als rechter meer
met die hamer geklopt, zodat beide par
tijen en de zaal wat steken en insinuaties
betreft; dus wei aan hun trek kwamen.
Marie Meunier bracht als de eerste ge
tuige flathuisbewaarster een ver
klaring mee, welke zo belangrijk was, dat
de schrijver haar in de rest van het stuk
liever vergat.
Theo Frenkel verving Hans Kaart ais
Larry Regan, van welke gangster hij een
prachtig proleten-type maakte. De tegen
speelster van Karen Andre Nancy Lee
Faulkner kreeg van Elisabeth Anderser.
een zo dubbel-harjige dramatische ver
tolking, dat men wat haar betr#ft moeilijk
aan het volmaakte huwelijk tussen haai
en de moordenaar kon geloven. Annie
van Duyn was een prachtige „vamp".
Uit de zaal was een jury van elf heren
en een dame samengesteld. De uitspraak
werd door de rechter niet bevredigend
geacht- Zij luidde; onschuldig.
De Katholieke Toneel Kring heeft met
dit stuk het seizoen uitstekend ingezet. De
zaal was vrijwel geheel gevuld; de sfeer,
welke er hing was zeer goed.
Sómmige reacties duidden erop, dat niet
allen zich verplaatst meenden in. de zaal,
waar over dood of leven van een vrouw
werd beschikt. De regisseur had met zijn
opzet hiertoe wel alles in het werk gesteld.
Leo N.
Het is voor mij onbegrijpelijk, dat de
jury in het stuk .JJe nacht van de 16e
Januari" naar huis werd gestuurd met
een bewijs van onvermogen Het was
duidelijk, dat de verdachte onschuldig
was, tenminste naar de belastende ge
tuigenverklaringen te oordelen. Zowel de
huisbewaarster als die rooie juffrouw
moesten voor Karen Andre bezwarende
verklaringen afleggen, maar deze te
zamen genomen bevestigden de waarheid
van haar verhaal, dat Faulkner naar
Z -Amerika wilde vluchten en daarbij
gébruik wilde maken van het lijk van
een ander.
Als die gangster werkelijk 's middags
door Larry Regan was doodgeschoten,
kon hij onmogelijk 's avonds de flat ver.
laten hebben op eigen benen lopend. En
dat was toch wat de huisbewaarster ver
klaarde: Drie mannen kwamen binnen,
waarvan een stom dronken, die door da
anderen gedragen werd. Een kwartier
later verliet de dronken man, aldus de
zelfde verklaring, alleen het huis. Dat
mo?t dan Faulkner geweest zijn. Dus is
het verhaal van Karen waar
Wat hebben we overigens genoten van
deze egrste avond. Het had toch iets van
onder elkaar zijn. Gelukkig was het vol.
Als het bestuur van de Kath. Kring en
van het K.C.G. zo doorgaan met hun
keuze, ben ik voor de toekomst niet
bang.
G T
de Dam 8, waar de Leeszaal sinds 1
Augustus 1934 gevestigd is.
Het is hier niet de plaats, om uitvoe
rig de kroniekschrijvinig van 25 jaar
Leeszaal te publiceren. Het jubileum zal
zelfs practisch onopgemerkt voorbij
gaan. Dit heeft een belangrijke oorzaak.
De R. K. Leeszaal heeft van het begin
af aan een belangrijke taak vervuld in
de stad. De bestaande St. Vincentius-
bibliotheek ging erin op en zo werd het
de enige zuiver Katholieke uitleen
boekerij.
In de loop der jaren is dat karakter
van uitleenlboekerij eerder sterker ge
worden dan verminderd. Helemaal ten
gunste van het eigenlijke lees-zaal-ka-
rakter was dit niet. Het eerste doel van
de Leeszaal is immers niet het verschaf
fen en verspreiden van romans, maar
bet bieden van studie-mogelijkheid aan
brede lagen van het volk.
Zou de R- K. Leeszaal niet anders
zijn, dan een soort Katholiek leeswinkel-
tje, dan behoefden de directrice en de
assistente zich niet te verrijken met
omvangrijke studiestof, noch angst te
hebben voor de hoge eisen, die aan hel
examen worden gesteld. Gediplomeerde
directrices noch assistenten zouden in
zo'n geval nodig zijn.
Wij mogen gerust zeggen, dat het Ka
tholieke Schiedamse publiek deze taak
niet begrepen heeft. Van de studiemo
gelijkheden, welke het fonds studieboe
ken biedt, wordt zeer sporadisch ge
bruik gemaakt. Men schijnt niet vol
doende op de hoogte te zijn van de ser
vice. welke het personeel bij zelf-studie
of het verrijken van kennis over lief
hebberijen kan bieden.
Bij de aanvang van de tweede 25 jaar
wil het bestuur van de R. K. Openbare
Leeszaal en Bibliotheek alles in het
werk stellen, om het Leeszaal-werk in
tenser onder het Katholieke Schiedamse
volk te verbreiden. Een zeer kostbaar
cultureel centrum staat op de Dam, zon
der. dat het voor de volle 100 pCt. be
nut wordt.
Er zijn vele leden, die menen, dat de
leeszaal niet aan haar opzet voldoet, als
de laatste romans niet voorhanden zijn.
Die mensen moeten wij ongelijk geven.
De uitlening van romans het mag wel
eens gezegd worden is eigenlijk een
geste, die ver afwijkt van de oorspron
kelijke opzet van de Leeszaal-beweging,
zoals die in den lahde gezien wordt.
De grote subsidies, die in de millioe-
nen lopen, worden niet uitgetrokken om
Nederland en Schiedam aan leesvoer te
helpen, maar om ook voor de beschei
den beurzen studie en ontwikkeling mo
gelijk te maken.
De Leeszaal, van het begin af gezien
als een instituut tot volksontwikkeling,
zou eigenlijk alleen de romans van lit
teraire waarde moeten brengen.
Het gevolg van zulk een beleid zoa
echter zijn, dat er spoedig geen enkéSI'
lezer overbleef. Deze zal echter begrij
pen, dat deze afwijking er niet toe mag
leiden, dat de oorspronkelijke opzet ge
heel verdrongen wordt.
Dit is tot nu toe wel het geval ge
weest.
Een veranderd beleid .gepaard gaan
de met blijvende voorlichting over de
betekenis van het Leeszaalwerk zal aan
da R. K. Leeszaal die plaats in de be
langstelling van de Schiedamse Katho
lieken moeten geven, die zij krachtens
haar betekenis waard is. Niet alvorens
die plaats is bereikt, kan er sprake zijn
van een herdenking.
Leo N.
sen Nederland en Indonesië. Drs. Spee
kenbrink is in dit college voorzitter van
de Ned. delegatie.
De grootste toeneming van goederen,
die Nederland aan Indonesië levert zal
zijn gelegen in textiel, vlees en machine
rieën; de belangrijkste toeneming van de
grondstoffenlevering uit Indonesië aan
Nederland betreft copra, nalmolie, thee.
koffie, palmpitten en grondnoten.
Nederland zal in de komende periode
wederom nieuwe credieten aan Indones e.
verstrekken,, welke speciaal zullen zijn
bestemd voor herstel en wede«mhww#
van Indonesië; daarnaast zullen de crediet-
verstrekkingen van de eerste jaren wor
den voortgezet
De heer Speekenbrink zeide. dat de nu
van Nederland, om Indonesië hulp te bie
den, is getoond, en dat de ervaring van
de laatstverlopen twee jaren heeft bewe
zen, dat zowel Nederland als Indonesië
gebaat zijn door de hulp, die beiden
elkaar in overleg onderling konden bie
den. Twee jaren geleden, toen Nederland
en Indonesië op hun economisch laagte-
punt waren, ging men overleggen, hot
men elkander bij de economische opbouw
behulpzaam kon zijn. Er is toen door het
coördinatiecollege, waarin wat Nederland
betreft o.a. zijn vertegenwoordigd de
departementen van econ. zaken, financiën
en landbouw, en voor Indonesië die van
econ. zaken, financiën en verkeer en wa
terstaat, besloten, dat Indonesië Neder
land zou helpen met grondstoffen en Ne
derland Indonesië met goederen, credie
ten en het ter beschikking stellen van
apparaat, dat Indonesië niet bezat om
zijn goederen in Europa te verkopen. De
rol van Amsterdam en Rotterdam kan
hierbij worden vergeleken met die. welke
Londen in het Britse gemenebest ver
vult De credieten, die Indonesië in de
Europese landen verkreeg door de leve
ring van grondstoffen en waaraan het
weinig had (b.v. deviezen uit Joegoslavië!
konden zodoende door Nederland woeden
overgenomen en verruild voor andere,
voor Indonesië waardevoller tegoeden.
Met betrekking tot de Marsha..-hulp
zeide de heer Speekenbrink, dat Indone
sië aan ECA-hulp voor dit jaar (lopend
van Februari tot Februari) 84 millioen
dollar ontvangt. Door Indonesië is reeds
voor 13 millioen dollar aan goederen
ontvangen.
Langzamerhand begint het jeugdwerk
in de stad een behoorlijke huisvesting
te krijgen. De St, Franciscusgroep nam
aan het begin van dit jaar bezit van het
gerestaureerde troephuis; de Christopho-
rus uit Gorzen gaat Zondag een nieuwe
periode op hel Hoofd beginnen en op
diezelfde dag zal pastoor L. D. Oorsprong
het nieuwe en gerestaureerde Hoofdkwar
tier van de Verkennersgroep St. Lodewijk
inzegenen. Dit hoofdkwartier is te berei
ken via de poort aan de Singel 124.
Des avonds is er een groepskampvuur
'op de Zandvlakte. Na het Lof vertrekt de
groep vanuit de Emmastraat.
Het Katholiek Cultureel Genootschap
heeft zijn programma voor het eerste deel
van dit winterseizoen gepubliceerd. Be
halve de medewerking aan de avonden
in het Passage-theater heeft het bestuur
voor een serie interessante avonden ge
zorgd.
Op 15 October komt de heer Jul. Jon-
genelen, bekend van zijn voordracht over
Jeroen Bosch, spreken over Joannes Ver
meer van Delft. Onvermijdelijk is hier
aan verbonden een beschouwing over het
probleem Vermeer-v. Meegeren.
Deze avond wordt gegeven in de boven
zaal van de R.K. Volksbond.
32. Nadat de twee«mannen meer dan een minuut hadden
geschermd, maakte de Sheik een fout. Onmiddellijk wist
Basli daarvan' partij te trekken: Kletterend viel het zwaard
van de Sheik op de grond. Daar Basli te zachtmoedig was
om ooit een tegenstander te doorsteken, maakte hij aan het
gevecht een einde door een feilloos geplaatste kaakslag.
Inmiddels verging het Bim en Fatima slecht. Zij waren
In de bovenzaal van Musis Sacrum komt
pater Brenninkmeyer op 5 November
spreken over de moderne opgravingen in
het H. Land, die een treffende bevesti
ging zijn van de gegevens in de H. Schrift,
De radio gaf reeds een hoorspel-bewer
king van het stuk van Albert Welling:
„Ambtenaar geef ons een huis". Het KCG
heeft gemeend, dat het woonruimte-pro
bleem vroeg om een bijdrage van het
Genootschap. Het is mentaliteitsbeinvloe-
ding, zoals dat tegenwoordig zo graag ge
noemd wordt en daaraan mee te werken
is het K.C.G. een prettige taak. Het stuk
wordt opgevoerd door ras-echte Jorda
ners.
Tussen Kerstmis en Nieuwjaar komt
een Ballet-avond.
Het KCG ®ing het vorige seizoen in
met een noodkreet om hulp. Dit was meer
dan rethoriek. Het heeft niet geholpen.
Toch blijft het bestuur .doorwerken. Wat
gebracht werd, stond op zeer hoog plan.
Daarvoor behoeven we slechts te noemen:
Jo Vincent, Georgette Hagedoorn, Ballet
des Arts, prof. Rogier, Pieter v. d. Meer
de Walcheren, Jul. Jongenelen en van
Domburg.
De eigen taak welke het genootschap
zich wist te scheppen, kan niet meer ge
mist worden. Wij hopen, dat er velen zo
over zullen denken, voor wie de cultu
rele emancipatie van Katholiek Schiedam
meer dan een frase is.
volkomen machteloos tegenover de grootvizier met zijn
helpers, die onze vrienden in luttele seconden overrompelden.
Met eer. vals glimlachje om zijn mond keek de grootvizier
een ogenblik naar het zwaardgevecht tussen Basli en de
Sheik. Toen Basli zijn tegenstander alleen maar buiten ge
vecht stelde inplaats van hem te doden, kon men de teleur
stelling van het gezicht van de grootvizier aflezen.
Het Britse ministerie van buiten
landse zaken heeft naar aanleiding' van
de berichten, als zou er géén accoord
zijn gesloten tussen de Spaanse socia
listen en monarchisten in ballingschap,
medegedeeld, dat bedoeld accoord wel
degelijk bestaat en dat afschriften er
van zich in Britse handen bevinden.
Inderdaad blijkt Gil Robles het accoord
niet ondertekend te hebben. Daar echter
in Londen werd aangenomen, dat Roble
als leider van de monarchisten hetgeen
hij volgens eigen verklaring niet meer is
het accoord getekend had, werd dit
abusievelijk vermeld. In feite heeft de
ondertekening door andere leiders plaats
gehad.
Met de Britse verklaring komt het op
pag. 1 van ons blad vermelde dementi in
een ander daglicht te staan.
Onze Parijse correspondent seinde he
denmiddag:
Zojuist is de staking van de handels
vloot in Le Havre en Marseille algemeen
geworden. Bordeaux doet echter niet mee.
De kwestie of de spoorwegen zullen
deelnemen aan de saking, wordt hoe lan
ger hoe verwarder, maar deelneming
stuit in ieder geval op zeer veel tegen
stand.
Te Nancy hebben de eerste incidenten
plaats gehad. De veiligheidstroepen, le
den van de bekende Republikeinse Com
pagnie, kregen opdracht de gebouwen
van de staalfabieken te Micheville (dis
trict Nancy) te bezetten, doch sttetten
daarbij op hevige tegenstand. Er vond
een ernstige botsing plaats. Er zijn tot
öp dit moment twaalf jgewonden geteld.
EAU DE COLOfcNE
NOG NIMMER
OVERTROFFEN
IN KWALITEIT
21).
Dat Is bet juist, wat mij bezwaart
Misschien konden jullie beter wat terug,
houdender zijn Een paar dagen ge letten
was ik imers nog een vreemde voor
jullie. Je wist niets van me af, althans
geen bijzonderheden, Weet je nu meer?
Jullie hebben mij met open armen ont
vangen.... zonder enige bedenking
Weten jullie dan precies
Frans! Wat je daar zegt, is onzin
Je verkeert waarschijnlijk onder de in
druk van hetgeen je de mannen daar
binnen hebt horen zeggen. Je denkt dat
hun bezwaren tegen jou gericht waren
maar daar was immers geen sprake van
Daar behoef jij je immers niets vandaan
te trekken en er is dus niet de minste
reden om jezelf te beschuldigen. Vader
heeft je gevraagd om hierheen te ko
men en aan dat verzoek heb je gevolg
gegeven Daar zit toch niets verkeerds
HaV22n oLbeTderavonïï uur m de I ïn. Geen mens zal je daar Ooit een ver-
Volksbond. 1 wijt yan kunnen maken....
en
R.K,
Misschien zie jij het alleen maar
zo.... zo eenvoudig, Kare. Ik hoop van
harte, dat je geloof in de goede zaak
en in mij nooit zal worden geschokt.
Ik heb vertrouwen in je, Frans.
Hal beet zich op zijn tippen. De strijd
begon: «net zwijgen en bedrog. Dit
-meisje, dat hem haar achtingtoedroeg,
moest hij misleiden. Hij kpn immers
niet spreken. Wat zou daar alles nog uit
voortvloeien? Als Kare er enig idee van
had wie hij in werkelijkheid was....
waarschijnlijk zou ze hem dan wel wat
minder kwistig haar vertrouwen schen
ken.
Beiden zwegen. IedeT was in eigen
gedachten verdiept. De stilte van
nach' deed zich nog intenser vo
Wij leven hier heel eenvoudig
meende Kare eindelijk het zwijgen a
moeten verbreken: In het Proeska dal
is alles mooi. sober en waar En zo ver
loopt ook ons leven. Daarom geloof ik.
dat je hier goed past
Zij stond op.
Ik zal weer eens voor de mannen
daar binnen moeten gaan zorgen. Goe
den nacht. Frans!
Zij ging en Hal bleef achter. Maar hij
had het gevoel, of zijn ziel haar verge
zelde.
Wat had zij ook weer gezegd? Het
leven is hier sober en waar. En daarom
zou hij hier zo goed passen?
Arm kind, dat de wereld niet kende,
dat hem zo spontaan haar vertrouwen
schonk! Hal lachte bitter.
De dagen gingen voorbij Michel Bes
sin bleek het aan het rechte eind te
hebben gehad: er was voor de nieuw
aangekomenen goenoeg te dóen. Voor-
beschikbare krachten. Er toerd hprd ge-
lopig eiste de bouw van de barak alle
werkt om zo spoedig mogelijk een eigen
dak boven het hoofd te hebben. Als
plaats, waar dit gebouw zou verrijzen,
was een terrein aangewezen op gelijke
afstand van het Gordelwoud en de Bes
sin-hoeve.
Kare had zo juist weer het middag
eten gebracht Ditmaal was Gura niet
bij haar De mannen aten haastig want
zij hunkerden er naar. dé bouw zo gauw
mogelijk te kunnen hervatten.
De laatste dagen had Kare bij deze
naast Peter en Gregor Lansky ging zij
zoveel mogelijk uit de weg. Zo ook nu.
middagrust steeds een plaatsje gezocht
Toen zij echter naar de wagen terug
ging. zag Lansky toch nog kans haar te
naderen. Hij slenterde als toevallig in
haar richting, draaide wat om de paar
den heen en bleef tenslotte naast haar
staan.
Hoe is het. Kare?, begon hij. haar
van onder zijn borstelige wenkbrauwen
aankijk-nd: Ben je nog altijd boos op
me? Ik had niet gedacht, dat een zo
aardig meisje zo haatdragend kon zijn.
Waarmee heb ik je eigenlijk beledigd
vertel me dat eens! Kan je geen grapje
verdragen? Je moest bet toch eigenlijk
bijzonder waarderen, dat er iemand is.
die je eens een beetje gezelschaphoudt.
Je zult je hier toch ook wel danig ver
velen En per saldo komt het zo n aardig
kind 'als jij toch wel toe, dat een man
zich bijzonder voor haar interesseert.
Zwijg alsjeblieft!
Woedend wierp Kare de lege eetketels
in de wagen.
Kom, kom, Kare, niet zo hoog
moedig.
Laat me met rust! Ik wil je praat
jes niet horen!
En toch zul je er aan moeten wen
nen!. stoof Lansky giftig 00: Onthoud
dit vooral, jongedame, dat mijn wil ver
der reikt dan jij denkt. En mijn wil is
macht.... begrijp dat goed!
Met onverholen afschuw keek Kare
naar Lansky's verwrongen gezjeht. Zij
begreep, dat hij tegenover haar tot dus
ver zijn ware gedaante achter een mas
ker van schijnheilige vriendelijkheid had
weten te verbergen. Nu liet hij zien: hoe
hij in werkelijkheid was.
Je kunt met je macht doen. wat je
wilt .als je maar zo verstandig bent om
mij voortaan met rust te laten!, zei ze
snibbig: Anders zou ik misschien ge
noodzaakt zijn eens met Frans Mertens
over je te praten.
Aha! De neef als beschermer Wel
ja, waarom niet? Dat moet je bepaald
eens doen. Ik geloof niet, dat het kwaad
kan. Misschien schiet hem dan ook nog
wel wat anders te binnen, die nee:
van je
Hevig verontwaardigd reed Kare weg.
Lansky's bedoelingen waren haar volko,
men duidelijk, maar zij wist niet, hoe zij
zich van dergelijke mensen kon ontdoen.
Het was voor het eerst in haaf zorgeloos
leven, waarin niemand het haar ooit las
tig had gemaakt, dat een man, die zij
niet mocht, zich aan haar opdrong en
zii voelde dit als een bedreiging, die
haar vrees aanjoeg Het incident lag a!s
een drukkende last op haar schouders
Michel Bessie en d» jongeman, die hij
voor zijn neef hield, waren bijna steens
in eikaars gezelschap De oude Bessin
behandelde Hal Lörne als zijn eigen
zoon Hii gaf hem een volledig inzicht in
het landbouwbedrijf, maakte hem me!
de paarden en het vee vertrouwd en üet
daarbij meer dan eens doorschemeren,
dat Hal zich in zekere zin als zijn ver
trouwensman en adviseur kon beschou
wen.
Bij een van deze gelegenheden, vroeg
Hal eens terloops, of Peter zich daar
door niet achtergesteld zou voelen, maar
de oude Bessin stelde hem dienaangaan
de gerust.
Wordt vervolgd).
Kardinaal Piazza, Patriarch van Venetië,
is als opvolger van kardinaal Rossi be
noemd tot Prefect van de H. Congregatie
van het Consistorie.
Kardinaal Piazza is voornemens, zich
over enige dagen naar Rome te begeven
om zijn nieuwe ambt te aanvaarden en
de meest dringende zaken in behanóelin:;
te nemen. Zijn nieuwe functie zal de
kardinaal echter niet weerhouden, om
zich ook aan de belangen van het
Patriarchaat van Venetië te blijven wij
den. Daartoe zal hij zich op gezette tijden
naar deze stad begeven.
Volgens vertraagde berichten zijn bij
de dezer dagen alom geregistreerde zeer
hevige aardbeving in Noord-Perzië ver
schillende steden zwaar geteisterd, o.a.
Mesjed, de hoofdstad van Chorassan,
voorts Sarakhs, Fatima, Badjguiran, Kalat
en Dargaz, aan de grens van de Sovjet-
Unie.
Ten aanzien van het aantal slachtoffers
zijn nog geen officiële cijfers bekend,
maar in sommige berichten is sprake van
400 doden en van een schade, die niet te
overzien is.
De aardbeving begon Dinsdagavond. De
schokken herhaalden zich met tussen
pozen tot Woensdagmorgen.
De twee leden van de beruchte
„colonne Henneicke", de Amsterdammers
J. Rutgers en M Hinse. twee van de
meest fanatieke 'odenvervolgers. die de
bezettingstijd h°eft gekend zij maakten
een handel van hun misdadige praktijden
en tieten zich voor elke door hen ge
arresteerde Jood f 7 50 of indien het een
strafgeval betrof, het dubbele van dit
bedrag uitbetalen zijn door het Am
sterdamse B. G. tot de doodstraf ver
oordeeld.
De „Sibajak", op thuisreis naar Rot
terdam, passeerde gisterenmorgen om 11
uur Finisterre.
