k
4
k
Nieuws ui. STAD en OMTREK
Horn
A c h. t h o e k s - Pu z z 1
ioscopen deze week
LAATSTE BERICHTEN
LANGS DE
De paradox Vermeer: alledaags
en toch verheven
DIRECTEUR-PASTOOR AAN HET
VICTORIA-MEER
IJN
Doorzichtig niettemin mysterieus
Oorlog kostte Nederland
210.000 mensenlevens
Ook Abdoelkadir vraagt
ontslag
PAGINA 2
ZATERDAG 16 OCTOBER 1948
li.
%x
A
ïii
HI
VAN MEEGEREN, MAAR
GEEN VERMEER
„EXCELHOR-GYMAwvSTIEK"
FILMS OVER ONZE MILITAIREN
IN INDIë
UITWISSELING MET LIER
PRO JUVENTUTE
GEMEENTELIJKE PUBLICATIE
Inenting te Kethel
dat is de baan, die we zoeken bij de
Schiedamsche Cartonnagefabriek.
Als je écht prettig werk zoekt dan kun je
ook hoera roepen, want wij betalen een hoog
loon en verzorgen ons personeel uitstekend.
|e kunt je aanmelden bij onze personeel-chef.
Wij hebben de beschikking over een leuke
cantine; wij hebben verschillende clubs;
kortom je hebt een reuze baan bij de
CARTOMMAGE FABRIEK
BURGERLIJKE STAND
VLAARDINGEN
Een ideale echtgenoot (Passage)
Ongeveer 104.000 Joden kwamen
in Duitsland om
VAN DAPKANNEN EN
WITTE MIEREN
De bananen zijn krom, maar
lekker
NEDERLAND PLAATST ZICH
AAN DE SPITS
Moderne vatenfabriek
Rheem-Evenblij
D, HOJttri. v,« "ft
Hp»'
ll
V-
ZES MARINIERS IN
INDONESIë VERDRONKEN
Sloep bij oefeningen in Straat
Madoera gezonken
DRIE NED. MILITAIREN
SNEUVELDEN
Patrouille door terroristen
overvallen
NOODWET INDONESIë IN
DE TWEEDE KAMER
BRANDSTOFFENTOESLAG
PROF. POMPE EN MEYERS
EREDOCTOREN VAN
LEUVEN
POSITIES TROEPENSCHEPEN
DE HAVEN VAN ROTTERDAM
ulHlll.JI.SSgB
Als er al leden van het K. C. G. naar
het R. K. Volksbond gekomen waren, om
nieuws te horen over hqt probleem
inmiddels uit de actualiteit verdwenen
maar nooit vergeten Vermeer van
Meegeren, dan heeft de heer Jul. Jonge-
nelen die belangstelling in juiste banen
geleid.
Voor alles en boven alles heeft hij
zijn toehoorders Vermeer gegeven; tnj
heeft er zijn tijd voor genomen om hen
binnen te leiden in het stille Delrtse
atelier en in de mediterende persoonlijk
heid van de grote schilder van de ,,pein-
ture pure" En toen daarna ook nog wat
woorden gewijd moesten worden aan het
probleem Vermeer-van Meegeren, kon
dat woord kort en afdoende zijn. Gecon
fronteerd met de scheppende meester,
moest de meesterlijke schilderende ac
teur d.w.z. de man, die zich in de per
soonlijkheid van de ander weet binnen
te dringen en zich kan voordoen, als
degene, die hij speelt, toch als een dief
van het geestelijk goed van de ander
ontmaskerd worden.
De heer Jongenelen prees de dialec
tische methode aan voor het leren ver
staan van de schilder en zijn schilder
kunst. Door middel van vergelijking en
tegenstelling moest men proberen binnen
te dringen in de persoonlijkheid van de
schilder.
Over Jan Vermeer is zeer weinig be
kend. De belangstelling voor hem is door
de geruchtmakend.- zaak toegenomen:
eerst de laatste 80 jaar begint men hem
ais grootmeester van het palet te er
kennen. Vermeer schildert geen tragische
conflicten, geen geestelijke problemen.
De objectieve inhoud van zijn werken
is niet groot. Het leven van alle dag,
zijn huiselijke tafereeltjes zijn geen
machtig didactische of epische stukken,
die ons kunnen onderrichten of vertel
len. De vorm is ogenschijnlijk het voor
naamste Ei is een rhytmisch spel van
lijn kleur en licht. Zijn werken zijn
als de abstracte muziek of. de vocalise
rende poëzie; zij vinden hun schoonheid
in de pure schilderlust, ingegeven door
een met verstandelijke noch beschouwen
de elementen besmette ontroering. De
diepste oorzaak blijft verborgen, als het
laatste geheim, dat geen kupstwerk prijs
geeft.
Vermeer onderging via de Italianise
rende Utrechtse school de invloed van
de Italiaanse met aan het hoofd Caravag-
gio. (Deze Caravaggio is stille getuige in
het van Meegeren-drama). De Italiaqpn
waren zeer knap in de vormgeving met
een uiterst geraffineerde compositieleer,
zowel wat betreft lijn als wat betreft
kleur Vermeer neemt deze in zijn vroeg
ste schilderijen over, maar buigt al gauw
om van de mythologische gegevens naar
zijn eigen omgeving. Hij Wordt de schil
der van de meest gespannen ogenblikken
in het alledaagse verkeer: de momenten
waarop het verkeer tussen twee mensen
stokt .omdat een van beider persoonlijk
heden zich om moet schakelen naar de
ander.
De lichtbeelden weer ervoeren wij
hoe onvervangbaar rijk dit door asso
ciatie tot een begrip van de meest vol
komen dorheid geworden illustratie-mid
del kan zijn gingen leven en riepen
Vermeer op onder de verklarende en
bezwerende gestes van de spreker. Com
positie, spel van zon en schaduw, rijk
psychologisch inzicht alles werd klaar
als het licht van de schilderijen van de
Delftehaar zelf. Men dronk de geest
van Vermeer zo in, dat oh, volkomen
heid van zo'n kunst-beschouwing „de
Emmaüsgangers" van Van Meegeren
even ver buiten de sfeer rond deze per
soonlijkheid vielen dan het vergelijkings
materiaal ontleend aan Hugo van der
Goes, Pieter Aertsz., Pieter de Hoogh of
welke andere ook. Zelfs rees in deze
reeks grote twijfel aan het Vermeer
schap van het man's portret. Er lag wel
alle overeenkomst in de compositieop
vatting tussen dë Emmaüsgangers van
de Italiaan Caravaggio en die van Van
Meegeren.
En daarmee was een van de meester.
Hike zetten in het spel van Han geana
lyseerd. Het was hem uit de literatuur
bekend, dat Vermeer zijdelings onder
invloed van deze Italiaan had gestaan.
Dus zocht hij onder diens werk en vond
de Emmaüsgangers. Nu was, het zaak
deze compositie te stofferen met figuren
en voorwerpen, a la Vermeer. Een diep
gaande studie leidde tot het bekende
resultaat. Kon tot het bekende resultaat
leiden, omdat de figuur van Vermeer
nog ligt in een Rembrandtiek „claire
obscure", i.p.v. in een Vermeerse zon-
lichtval. De m^, die zich in het schil
deren bepaalde tot de momenten tussen
vraag en antwoord, tot de strijd van de
twijfel; die zichzelf schilderde met de
rug naar de beschouwer; deze man liet
de wereld tot nu toe in een zelfde on
wetendheid over de scherpe tekening
van zijn persoonlijkheid. Dit heeft Van
Meegeren zijn kans gegeven. Zonder Van
Meegeren was er wel een Vermeer ge
weest; Zonder Vermeer geen Van Mee
geren. Dit feit alleen het teren op
geestelijke scheppingskracht is de eerste
door de laatste geeft d-ze geen recht
op een gelijkwaardige plaats; zelfs nog
geen plaats in de schaduw van de mees
ter al blijft de waardering van het
schilderij op zich dezelfde. Want men
dient vast te houden, dat niet het schil
derij, maar de persoonlijkheid van de
maker er van het belangrijkste is.
Er waren nog enkele vragen aan het
eind van de avond, di» de heer Jonge
nelen kort beantwoordde.
De heer Geurts had de spreker ver
welkomd en dankte hem voor zijn schit
terende beschouwing. Als Van Meege
ren er door de tijdnood helemaal buiten
gevallen was, zou hem dit niet gespeten
hebben, want Vermeer was alle tijd
waard geweest. Tot de leden deed hij
nogmaals een beroep ieder een lid te
winnen, opdat het K.C.li. zou kunnen
doorgaan met het geven van soortgelijke
avonden. De Katholieken van Schiedam
moeten steun geven aan het streven om
het beste te brengen, wat er te bieden is.
Alle junioren worden eraan herinnerd
dat, als onderdeel van de viering van het
zilveren jubileum van de gymnastiekver
eniging „Excelsior", op Zondag 17 en 24
October a.s. in de grote zaal van de
R. K. Volksbond, Lange Haven Schie
dam, grote feestmiddagen worden gege
ven van 3 tot 6 uur.
In het mededelingenblad kan ieder
vinden wie op 17 Octobe: en welke ju
nioren' op 24 October worden verwacht.
Zij die abusievelijk geen mededelin
genblad mochten hebben ontvangen,
moeten zo gauw mogelijk aan vriendin
nen of vriendjes van hun gymafdeling
vragen, wanneer het hun beurt van feest
vieren is.
Aan allen wordt heel veel plezier toe
gewenst.
De „Niwin" organiseert op Woensdag
27 October a.s. in gebouw „Irene" Nieu
we Haven 155 een 3-tal filmvoorstellin
gen, om 2, 7 en 9.15 uur. waarvan de
middagvoorstelling voor de schooljeugd
bestemd en vrijwel reeds volgeboekt is,
terwijl voor de beide avondvoorstellin
gen, waartoe o.a. de uit Indië terugge
keerde militairen zjjn uitgenodigd, nog
kaarten a 60 cents verkrijgbaar zijn in
gebouw „Irene" en bij de bekende „Ni-
win" adressen, o.a. Anna van Burenstraat
17, Graaf Florisstraat 77, Tuinlaan 62,
Lange Kerkstraat 36.
Vertoond worden de nieuwste Indische
geluidsfilms, o.a. „Soldaten Overzee"
weergevende het leven der militairen
aan boord van een troepentransport-
schip films over het „Niwin" werk en
de hoofdfilm „Indonesië workt weer
Duur der voorstelling 2 uur.
Nu de grote bioscooptheaters geen
films uit Indië draaien, heeft de „Niwin"
gemeend op deze wijze ieder, die bij
Ir.dië geïnteresseerd is of er een familie
lid heeft, de gelegenheid te geven van
de levensomstandigheden aldaar een
beeld te krijgen. De voostellingen 'zullen
wel spoedig uitverkocht zijn. Haast U
dus met het nemen van kaarten aan bo
vengenoemde adressen.
Voor het uitzenden in dit seizoen nog
van een toneelgroep naar Lier heeft het
bestuur van de toneelafdeling der Schie-
damse Gemeenschap besloten t. z. t. een
keuze te doen uit de verenigingen: „Utile
Dulci" en „Brederode". Voornoemd be
stuur is dan ook van plan de uitvoe
ringen van deze beide verenigingen te
bezoeken teneinde deze keuze te bepalen.
Verder ligt het in het voornemen
van het bestuur om het volgende sei
zoen zo mogelijk een gecombineerde
groep uit te zenden, die uit de geza
menlijke Sehiedamse verenigingen te re-
cruteren ware. Deze groep kan dan een
nader uit te zoeken, erkend goed stuk
instuderen onder leiding van een door
het bestuur aan te wijzen bekwaam re
gisseur.
De jaarlijkse kalenderactie met de
Princessenkalender is weer begonnen
H. M. de Koningin ging vóór, door een
aantal exclusieve foto's (niet in de han
del verkrijgbaar) voor deze fraaie kalen
der, bij de fa. Roelants alhier gedrukt,
beschikbaar te stellen. Vorig jaar wer
den 1000 ex. in Schiedam geplaatst; dit
jaar is de uitvoering nog mooier en de
prijs 20 pCt. lager, zodat de verkoop
door een aantal dames ter hand geno
men, zeker ook weer slagen zal. Dit moet
temeer omdat men bezig is, naast de afd
Rotterdam, een zelfstandige Sehiedamse
afdeling op te richten want voor het
doel van „Pro Juvehtute": bedreigde
kinderen van alle gezindten te bescher
men en te steunen, ligt hier een ruim
arbeidsveld braak.
Overal, bij winkeliers eri particulie
ren, waar raambiljetten hangen zijn de
ze kalenders a 2.50 per stuk verkrijg
baar; wij noemen slechts enkele adres
sen: Stadhouderslaan 88 (tel. 69674),
Weeshuis, Lange Achterweg 14 (tel.
68179), Tuinlaan 62 (tel. 68064) en Lange
Kerkstraat 36 (tel. 69104).
Mogen velen, dit zo sympathieke doel
steunen, opdat deze actie hier ter stede
een groot succes worde!
Op Dinsdag 19 October 1948 des na
middags tussen 4 uur en 4.30 bestaat
voor inwoners van Kethel gelegenheid
tot inenting tegen pokken ten huize van
Dr. P. v. d. Kuy Noordeinde 5.
Stamkaarten der kinderen medebren
gen.
ïmomm
i ORANJESTRAAT 74 1
lia A., d. v. C. G. de Poter*en A. F.
v. d. Waal, Tuinlaan 70; Josephus J. M.,
z. v. B. Th. Hooghuis en I. J. M. Berg
mans, Dr. Noletstraat 1.
OVERLEDEN; P. A. M. Govaart 42 j
Lange Haven 95; L. Demmenie 81 j., Nieu
we Haven 225
GEBOREN: Anthonia, d- v. C. A. J.
de Vormer en P. J. Cordemans, Station
straat 17; Hendrikus. z. v. J. C. v. Mun
ster en H. Vonk, Nassaulaan 75; Corne-
„VONDEL" BRACHT „VERSCHROEIDE
AARDE" VOOR HET VOETLICHT.
Met bovengenoemd stuk van onze stad
genoot Arie van der Lugt kwam „Von
del" gisterenavond in de „Harmonie" op
de planken. Gelijk de titel aangeeft,
speelt het st>k in, oorlogstijd en wel na
bij een kleine dessa op Java, langs de
Demarcatielijn hi begin 1947. Het is de
auteur van het stuk gelukt, hier een
stuk werkelijkheid weer te geven, zoals
De gekleurde platen uit de Engelse
society-pers zijn tot leven gekomen.
Voor de bezieling van dit kleuren-foto-
gedoe werd Oscar Wilde's „Ideale Echt
genoot" gecharterd. Het speelt zich alle
maal af in de tijd van de „naughty nine
ties" en het feit, dat naughty behalve
stout en ondeugend ook waardeloos kan
betekenen, zegt voldoende. Alle Alexan
der Korda-decors, protserige trappen
huizen en dure costumes ten spijt blijft
„Een ideale echtgenoot" een waardeloos
stuk film.
Het verhaaltje is dat van een politiek
belangrijke juffrouw, (Paulette Goddard)
die chantage komt plegen op een En
gels minister om zijn steun te verkrij
gen voor een zwendelactie qp de beurs
met betrekking tot een z.g kanaalplan
in Argentinië.
De man weet zich uiteindelijk uit de
klauwen van dit monster te redden.
Waar is de Goddard van „Modern Ti
mes" gebleven?
49e Parallel
Vijf leden van de bemanning van een
Duitse U-boot worden in Canada neerge
zet om voedsel en brandstof te bemach
tigen. Terwijl zij aan land zijn wordt de
duikboot tot zinken gebracht door Cana
dese vliegtuigen. De terugtocht is voor
hen nu afgesneden en zij zullen zich door
het vijandelijke land moeten slaan.
Aanvankelijk is de film zeer traag en
praterig. Werkelijke spanning komt er
pas bij de Indianen-feestdag in Winni
peg, ais er een oproep tot het publiek
wordt gedaan om de vluchtelingen er
zijn er van de vijf nog maar drie over
onder hen te zoeken. Hier is een staaltje
van intelligent scenario- en regisseurs-
werk, dat de latere roem van de makers
Powell en Pressburger verklaart
De rollen zijn in handen van Engelse
filmgroten, die allen een goede vertol
king geven. De humor onopvallend en
zeer terloops ontbreekt niet omdat zij
onafscheidelijk is met de Engelsman en
dus zonder nadruk uit zijn spel en de
omstandigheden natuurlijkerwijs voort
komt. Boven 18 jaar.
slechts zij die kennen, die enige jaren
op Java zij i geweest. In het le bedrijf
zijn het „onze jongens" die in de rim
boe zitten en het is de „Stille", die de
wanhoopskreet uitroept: Laf ben ik niet,
maar het is die koperen ploert, de
gloeiend-hete zon, die mij gek maakt!"
Neerslachtigheid naast het optimisme
van „de Rare!"
In het 2e en 3e bedrijf tracht de
schrijver de kern van het huidige con
flict te benaderen- De planter Zonne
veld, die ijog leeft in de toestand van
vroeger en Adindah, het Javaanse meis
je, dat uiting geeft aan de gevoelens van
zoveel inlanders: „Waarom moeten de
blanken ons mooie land besturen?" En
zij zegt: Misschien als hetzelfde leed over
blank en bruin komt, dat zij dan nader
tot elkaar komen en elkaar helpen Zij
is trots op Djongjah, haar geliefde, wiens
lijk thans or^er de Hollandse vlag rust,
omdat hij deze vlag niet heeft onteerd,
doch trouw is gebleven.
Het leed van de inlanders, -de moei
lijkheden van onze jongens, dit alles
heeft de schrijver van het stuk jutst
weergegeven en Vojadel heeft dit alles
op sublieme wijze voor het voetlicht ge
bracht! Hulde aan de regisseur, de heer
J. v. d. Linden.
Van de spelers noemen we allereerst
mej. R. Odijk, die als Adindah op zo
juiste wijze de inwendige gevoelens ver
tolkte der Javaanse vrouw en de heer C.
v. d. Lugt, als de „Rare", volgens de
planter iemand zonder beschaving, doch
volgens zijn makkers een kerel rrret een
gouden hart. Daarnaast de heer P. Des-
sens, die de vertolker is van onze jon
gens in Indië, vol plichtsbesef, doch
evenzeer vol verlangen naar het vader
land. De heer J. v. d. Lindpn, het type
van de doorsnee-planter van voorheen,
vol van eigen werkkracht doch weinig
oog voor de belangen der inlanders- De
overige rollen als militair, resp. gespeeld
door de heren W. v. d. Boogert, ais
sergeant. R. J Halkes, als korporaal, cn
L. v. d. Linden, als „de Lord", vonden
eveneens een goede vertolking, terwijl
de nieuwe leden de heren S. Zwaard als
de Javaanse bediende Djongjah en Van
Geyn, als de T. R. I.-officier met succes
hun rol vertolkten.
De beide andere dames-rollen werden
zeer verdienstelijk vervuld door de da
mes P. Kerklaan en B. v- d. Linden, resp.
als echtgenote en dochter van de planter.
13 Geneesmiddel; 17 Betrekking;
21 Liefhebber; 28 Groente; 210
Republiek; 3—9 Bestanddeel; 3—15
Zonneklaar; 46 Levenslucht; 54
loods profeet; 5—11 Wild dier; 6—14
Soiislijst; 10—12 Werelddeel; 10—22
ichaamsdeel; 11—19 Oostzeehaven;
i„25 Schouderbedekking; 1420 Bond;
15—23 Vruchten; 16—22 Gelijkenis;
rt_23 Vastleggen; 18—24 Beslag: 19—21
Lied- 2120 Diploma; *2224 Stad in
Zwitserland; 24—23 Te berde brengen.
De gevraagde woorden bestaan uit de
volgende lettergrepen: a a a a
a a a ak an an as
bar bel car del dem
dent die dor e e e e e
em ga ge §o ka ke
la le let li lo ma ma
man me me me ment
nie no nu op pa pau
pe per ra ra re re ren
ren ri ri ri te ten
teur - tie - to - u - ver - vi.
Oplossingen inzenden tot Donderdag
middag, bij voorkeur per briefkaart.
Vergeet naam en adres niet!!
De oplossing van het kruiswoordraad
sel van verleden week is: Horizontaal;
1 mare, 4 stola, 7 truc, 10 ar, 11 bot,
13 kit, 15 ia, 16 net, 18 fel. 20 hen, 21
wed, 22 Isar, 24 laken, 26 Nora, 27 lot,
29 mak, 30 kil, 31 la, 33 sok, 35 bos,
36 te, 37 arm, 39 rap, 41 vet, 42 bar,
43 eed, 44 raket, 45 leb, 46 ons, 47 aak,
48 non, 50 sap, 52 pa, 53 elf, 55 nar,
57 ka, 58 gek, 59 set, 61 pet. 63 Noor,
65 sloof, 67 Lena. 69 Ida, 70 opa. 71 lee,
73 los, 74 no, 75 oma, 77 Ier, 79 no.
80 glas, 81 regel, 82 edel. Verticaal; 1
Manilla, 2 Ares. 3 eb, 4 stil, 5 on, 6
Aken, 7 t. t., 8uier, 9 cadaver, 12 of,
14 in 17 tal, 19 lam, 20 hek, 21 wol,
23 ros, 25 kat, 26 nis, 28 tor, 30 kot,
32 arena. 34 karaf, 35 beton, 36 tabak,
38 mes, 40 pak, 41 ven, 42 bes, 46 ope
ning, 47 alk, 49 nap. 51 parasol, 53 eer,
54 Leo, 56 rel, 58 Goa, 59 sla, 60 tol, 62
tel, 64 Odol, 65 spar. 66 feil, 68 none,
70 om, 72 Ee, 75 os, 76 eg. 78 re.
De prijs is gewonnen door A. Theijs,
van Ostadelaan 35b, Schiedam.
heden alle bestaan uit bamboestokken
met olifantsgras. Vandaag kunnnen ze
er houdba.J' uitzien; morgen kan het
uitbranden van de witte mieren moeten
beginnen en overmorgen is het gehele
gebouw aangetast.
Krui-krui-ivagentje
Aan de bouwvakarbeid van Pastoor
Jansen is nog een mooi verhaal verbon-
Het Victoria-meer is aan de vaste toe.
hoorders van dr. Paul Julien bqjeent.
Hoeveel interessante kwartiertjes, inge-den ~De inlanders zijn gewoon hun lasten
leid door de exotische neger-muziek, op det hoofd te dragen De klei van 'de
hebben we al naar de Nederlandse j pannenfabriek wordt zo ook in een
Afrika-vorser geluisterd? loden bak op de kroesharen gezet. Het
ging met te kleine porties. Daarom kocht
-2 Tllr„,ilnro rron o VloTP
L
Er ruiselt een woord door ons stad
je.... een magisch woord.. „Fantasia'
Wat „Fantasia" is mag ik U nog niet
zeggen, maar het heeft in dit geval
niets met de interessante film van Walt
Disney te maken.... nee, het is iets van
Schiedam.
Er kómt iets, er „zit iets te komen" zo
als onze melkboer het zou uitdrukken....
Het begon in het hol van de Gidsen.,
daar zaten zeven dikgebuikte heren grote
sigaren te roken en brede fronsen in
hun voorhoofd te trekkei*.daar wer
den getallen op papier gezet, doorge
streept en door langere getallen vervan
gen
„Als we het doen moeten we het goed
doen" zei een der dikgebuikten. De an
dere buiken knikten dat ze het hiermede
eens waren
Fantasia wordt iets goeds, lieve lezer.
Knoop het in Uw oren, onthoud het heel
erg goed en fantaseer maar een beetje
wat het zou kunnen worden
„Fantasia"o, het kriebelt in mijn
vingers om er U meer over te vertellen.
Fantasia.... het woord ruiselt door o.is
stadjehet zweeft n r op de punten
van onze tong als een licht gefluister
dit gefluister zal sterker worden.
Met hoeveel intenser belangstelling
hielden we een vraaggesprek met de
Schiedammer, die bijna 26 jaar lang in
de omgeving van dit meer heeft veftoefd,
Pastoor Jansen, missionaris van Mill Hill
in het Protectoraat Oeganda. De Engelsen
hechten aan dit woord Protectoraat de
betekenis van een land, dat door een
grote mogendheid bestuurd wordt, om
dat de bevolking nog niet op een zo
danige trap van beschaving staat, dat zij
zichzelf kan besturen.
Van oudsher is het brengen van de
godsdienst gepaard gegaan met het bren.
gen van de cultuur en de civilisatie, zo
als die in 't vaderland van de missionaris
bekend waren.
Voor de Oeganda werd er een 30 jaar
geleden een typisch Nederlandse indus
trie geïntroduceerd; de dakpannen-fa-
bricage. In die dagen verscheen een op
roep aan de Nederlandse leken om hun
steun te geven aan het Missiewerk, Er
waren drie mensen, welke hieraan ge
hoor gaven en onder hen was een arbei.
der uit de steenindustrie. Een volledig
bedriif werd onder zijn technische leiding
opgezet met uit Nederland geïmporteer
de machines Zo werd de dakpannen-
fabriek van de Fathers van Mill-HUl de
eerste in Oeganda. Later zijn ook ande
ren hiermee begonnen, maar de kwali
tlit van de Hollandse kruispannen van
de initiatiefnemers werd "lm/ner,.°J?pid
troffen, omdat de gedegen deskundigheid
bij de nakomers ontbrak. De heide an
dere leken zijn later weer vertrokken,
maar de dakpannenexpert bleef.
Voor Pastoor Jansen is het huidige
verblijf in Nederland een mooie gelegen
heid om de laatste snufjes op het gebied
van de klei-nijverheid te gaan bekijken
en nieuwe machines te kopen.
De voornaamste reden vindt de indus
trie in het duurzame karakter van de
bouwmaterialen. Zoals in geheel inlands-
Afrika gebruikelijk was, werden de hut-
ten vroeger gebouwd van omgebogen
bamboe'akken bedekt met pisangbladeren
of olifaAtsgras Daarmee werd echter de
ruïne binnengehaald, want als de witte
mieren al niet in de materialen zaten,
dan kwamen ze er toch spoedig op af.
Pastoor Jansen laat ons een foto zien
van zijn kerk, die geheel door de witte
mieren is opgevreten, zodat men denkt
met een gebombardeerd huis te doen te
hebben. De enige oplossing voor de bouw
van een blijvend Godshuis is het gebruik
van stenen muren en dakpannen met
ijzerhout voor de constructies. Wat hier.
Se Pastoor een paar kruiwagens. Deze
werden officieel in gebruik genomen; de
grondwerkers gooiden er een paar schep
jes aarde in en probeerden het gehele
geval op hun hoofd te zetten. Ze vonden
het nogal onhandig....
Nu het gebruik van de kruiwagen is
ingeburgerd, zoekt men voor het weg
brengen van een doosje graag een half
uur naar een kruiwagen voor het trans
port.
Er zijn 250,000 Katholieken in het Vica
riaat. Deze hebben tot nu toe 12 eigen
geestelijken opgebracht. Percentueel is
dit aantal natuurlijk gering. Er is echter
een wetenschappelijke theorie, die zegt,
dat de neger maar tot een bepaald
maximum van kennis kan komen door
een gebrek aan hersenmaterie, d.i. de
hersenmassa Onlogisch schijnt deze ver
klaring niet, want de scholen geven
steeds eenzelfde beeld. De eerste jaren
gaat alles vlot en goed. De kinderen zijn
''ty/v* v' 'X
intelligent en nemen vlot op. Maar bij de
hogere klassen blijkt het plotseling on
mogelijk nog meer kennis toe te voegen.
De leerlingen blijven op het bereikte
niveau staan en komen niet hoger, zo
kan het gebeuren, dat het seminarie met
20 jongens voor de eerste klas begint en
na vier jaar van deze klas geen enkele
student over heeft Op het ogenblik wer
ken dan ook nog'136 Europeese missio
narissen in dit gebied. Behalve tegen een
natuurlijke beperktheid van verstande
lijke vermogens vechten deze pioniers
tegen dë van buiten ingebrachte ondeug
den en traditionele wantoestanden. De
Indiërs zijn zeer kwade geesten geweest
voor de ontwikkeling van de negers. Zij
hebben de inlanders allereerst geleerd,
hoe zij andermans goed °P ee" onmerk
bare manier konden ontvreemden en het
aan hen verkopen.a Vervolgens hebben
zij de sterke drank geïntroduceerd.
Het hoofdvoedsel van de neger is de
banaan. Zij smaakt anders dan de Ne
derlandse en is bijzonder smakelijk
appelmoes is er mee te vergelijken. D°°r
de neger te leren de banaan tezamen met
suiker te laten gisten ondrwezen de
Indiërs hem in het maken van ilcohol.
De gevolgen zijn niet uitgebleven.
Pisang
De hoeveelheid banaan, dta ee^neger
kan verorberen is enorm. wam
om de negerkmdertje buikje groeien
langzaam ziet men het
tot het tónnetjesoipvang nee
In tegenwoordigheid van de heren R.
Aan de vrouw is de taak om de plan
tage schoon te houden van onkruid. De
positie van de vrouw is nog zeer slecnt#
De stammen zijn verdeeld in clans. Trou
wen binnen de clan is onmogelijk, zodat
er zelfs een onmogelijkheid is voor hu
welijken in een graad van verwantschap,
die hier al lang geen beletsel meer zou
vormen.
De vrouw trouwt echter niet m de
clan in. Zij blijft een bijhangsel en Wordt
zelfs door de kinderen niet als „moed-r
maar als „die vrouw" betitelt.
hananenplantage is
De aanleg van de oana k d d
het werk van de man. H« kapt de oude
struiken weg en zet ni ti omstan-
Een banaan kan onder XTen volgroeid
digheden binnen 9 maanden volgroeid
zijn. De vrucht groeit uit net hart van
de plant en trekt alle levenssappen er
uit, zodat de plant na de rijpheid af-
De voordelen van het clan-s^teem zijn
voor de gezondheid van het g vrouw
duidelijk, maar -V positie van ae
zal verbeterd moeten worden.
Pastoor Jansen hes^atlanfijv^verhaa"
hieroverngCe°eH onf gelegenheid iets over
„p^oftdheidstoestand van de bewoners
van Oeganda te vertellen in een volgende
beschrijving.
Van de missie en zijn werk heeft Pas
toor Jansen een zeer interessante film
opgenomen, die hij graag met explicatie
zal draaien in kleine kring. Belangstel
lenden kunnen zich wenden tot hem in
de Jan Steenstraat 23. Hij hoopt hiermee
tevens in bredere kring belangstelling
voor zijn missie te kunnen wekken.
Voor de dames is het interessant om
hem eens te vragen naar de kleuren
foto's, welke hij zelf maakte Haar sexe-
genoten van Oeganda weten namelijk
een eenvoudig katoentje te draperen en
te dragen, mooier dan de ontwerpers van
Dior ze maken of de mannequins van de
Fifth Avenue ze introduceren.
Het totaal aantal oorlogsslachtoffers
in Nederland gedurende de periode
1940-'45 bedraagt, blijkens het statis
tisch bulletin van het centraal bureau
voor de statistiek, 210.000. Bij het vast
stellen van dit totaal is geen rekening
gehouden met de hogere sterfte,.welke
een Indirect gevolg is geweest van de
oorlog. Van het verkregen totaal zijn
ongeveer 67.000 in de Ned. Statistiek
verantwoord als overleden. Ongeveer
143.000 zijn ambtshalve, of als vertrok
ken naar het buitenland, afgevoerd
van de bevolkingsregisters.
Bij deze 143.000 personen bevinden
zich ongeveer 104.000 Joden, die in Duits
land zjjn omgekomen, benevens circa
39.000 overledene, die bij de reconstruc
tie van de bevolkingsregisters na de be
vrijding niet in Nederland werden aan
getroffen en wier afvoering, vermoede
lijk overlijden de Ned. autoriteiten be
reikte.
De Kon. landmacht verloor in de ge
noemde jaren 3900 man, met inbeg«P
van de op 1700 man geraamde verlieze
der binnenlandse strijdkrachten^ de
De Kon. Marine verloor 2600
Koopvaardij 1350. Doo.^«"^entrahe-
2800 Personen het lev,s 250o per
kampen m Ned^an0 oorlogshande
sonen stierven 20.400 bui-
gergsenDe honger en ontbering ta de pro-
frtneies Noord- en Zuid-Holland en
Utrecht in '45 kostten 16.000 mensen het
leven. In Duitsland overleden 250 krijgs
gevangenen, 27.000 tewerkgestelden en
18.000 politieke gevangenen.
In Duitse krijgsdienst sneuvelden 3700
vrijwilligers. Als vermist in Duitsland
worden 7500 personen opgegeven. Het
aantal vermisten in Duitsland (excl. Jo
den), geregistreerd bij het Ned. Rode
Kruis, bedroeg op 1 Juli 7900.
In bovenstaande cijfers zijn niet begre
pen de in de strijd tegen Japan gesneu
velden en in Japanse krijgsgevangen
schap overledenen van Ned. nationaliteit,
deel uitmakende van het Kon. Ned. Ind.
Leger, noch de Nederlanders die m Ja
panse concentratiekampen zijn omgeko
men.
S. Rheem, C. Lightfoot Walker, mr.
Brusse, resp. president en manager fo
reign department van het Rheem con
cern en van de minister van economische
zaken, de burgemeester en enige wethou
ders van Zaandam en vele industriëlen
uit de Zaansrteek, werd te Zaandam de
nieuwe fabriek van de Rheem Evenblij
N.V. geopend.
Deze N.V. is tot stand gekomen door
samenwerking van de Evenblij-Vaten
N.V. te Koog a.d. Zaan en de Rheem
Manufacturing Co. te San Francisco, die
resp. 60 en 40 pet. van het benodigde ka
pitaal hebben verstrekt. Met de bouw
van de nieuwe fabriek werd in Novem
ber 1947 aangevangen en ondanks 6 we
ken staking is binnen het jaar een fabriek
verrezen die, volgens de heer R. S. Rheem,
niet alleen de meest moderne in Europa
is, doch de vergelijking met de best uit
geruste fabriek in Amerika kan doorstaan.
Door de in bedrijfstelling van deze fa
briek plaatst Nederland zich aan de spits
wat betreft de vervaardiging van drums.
Een nieuw type drum, tot dusverre alleen
in Amerika bekend, zal hier gemaakt
worden. De maximale productie bedraagt
2000 vaten per dag. Hoewel voornamelijk
voor de export gewerkt zal worden zal
voldoende aandacht besteed worden aan
de binnenlandse markt. De tot dusverre
binnengekomen orders dekken de produc
tie van de eerste maanden volkomen.
sterft
functie te moeten t' gaan 3nUs
Mo-ok besloten heeft, heeng, d„'
meldt het ...BataviaasNieuwsblad Het
Het lied van de arbeid in L ganda.
uitbloeien en zwellen tot een galmend j voor aan geld komt kijken, is niet moei-
«eluid Fantasialijk te raden
®elu 6ÜBASTIAAN. I Er zijn 36 buitenstaties, die tot op
I'
moeten doen - in vernanu -v-
zondere positie met betrekking tot de
figuur van de landvoogd.
Het ligt voorlopig niet in de bedoe
ling een beroep op de kapitaalmarkt te
doen.
De Dienst Legercontacten meldt uit
Medan, dat een bende terroristen op
Woensdag j.l. in het randgebied van de
Karo-hoogvlakte, in de Negara Soema-
tera Timoer, een overval heeft gepleegd
op een Ned. militaire patrouille. De bende
werd na een hevig vuurgevecht verdre
ven, waarbij de aanvallers verliezen
leden. Aan Ned. zijde sneuvelden drie
militairen.
De Tweede Kamer zal bijeenkomen
op Woensdag 20 October ter. behandeling
van een groot aantal wetsontwerpen,
waaronder aanvulling en wijziging van
de Hoger-onderwijswet en goedkeuring
van enkele handelsaccoorden en andera
verdragen.
De centrale afdeling neeft jesloten on
middellijk na deze openbare vergadering
in de afdelingen te doen onderzoeken het
ontwerp Noodwet-Indonesie.
Ook in de komende winter zal aan
personen, die een uitkering ontvangen
De Marine-voorlichtingsdienst deelt
mede, dat in de Straat Madoera bij oefe
ningen een sloep van de Marine dicht
onder de kust in de branding is volge
lopen en gezonken. Hierbij zijn 6 man
marinepersoneel verdronken, n.l. een ser
geant en 5 leden van de mariniersbrigade.
Vier der stoffelijke overschotten zijn ge-
borgen; naar de biede vermisten w°Y, 30 April 1949
nog gezocht De begrafenis der slacni-
offers vond hedenmiddag plaats van
marine-hospitaal te Soerabaja naar
ereveld Kembang Koening.
krachtens de bepalingen van de sociale
bijstandsregeling, een brandstoffentoeslag
worden verstrekt,
Deze toeslag, groot 2 of 1 per week
voor personen, die resp. minstens 12 of
6 eenheden brandstof hebben toegewezen
gekregen, zal wekelijks worden verleend
en wel over het tijdvak van 31 Oct. t.m.
Tijdens een diner, dat door dei Nederl.
regering op Oud-Wassenaar werd aange
boden aan de Benelux-studiecommissie
tot eenmaking van het recht, deelde mi
nister Struye mede dat de Senaat van de
Leuvense universiteit besloten heeft het
eredoctoraat in de rechtswetenschap te
verlenen aan prof. Meyers en prof.
Pompe.
I
De „Groote Beer", op reis van Batavia
naar Amsterdam, passeerde gis eren
Kaap Villano.
Volgens mededeling van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor Zuid-
Holland, zijn in de week van 3 t.m
Oct. in de haven van Rotterdam aange
komen 176 zeeschepen met een innóud
van 707.622 netto M3 (2.83 M3 1 reg.
to-n), tegen 105 schepen met 473.950 net
to M3 in de overeenkomstige week van
vorig jaar. Nu dus 71 schepen meer met
233.672 netto M3.
