Papoeas spreken Kerkhoven: broeiplaatsen koortsig fanatisme vele talen... van BRIJ NOTT®» Corn, van Bodegraven KAMPIOENEN rr v: Van menseneter tot bulldozerchauffeur 4 y LEDEREN KLEDING SCHRIJFMACHINES 1ETZ S IIETZ De telefoon met de. .hemel t\ NOORDKUST NIEUW GUINEA, Sarmi 28 Mei 1947, 23 uur De Papoeajongen lag uitgestrekt op het rieten vloermatje, begon telkens ovit heel zijn lichaam te beven, schokte wild op en neer met armen en benen, vertrok zijn gezicht alsof hij afschuwelijke pijn had en op het hoogtepunt van de aanval, die telkens om de drie minuten doorzette, begon hij razendvlug te praten: „Helloh! Come on! Let's go. Come on, you go, me go, come onCome onGodammit. O.K. O.K.'you goDe aanvallen duurden uren, hadden iets van epilepsie, maar de manke jongen had geen schuim op de mond. De omstaanders fluisterden,-dat hij gedronken had van een zelfbereide „obat", waarin schraapsel van doodsbeenderen moest zijn verwerkt. Tegen twee uur stond de jongen op, rende dwars door het doodstille, maanverlichte dorp heen, recht naar het kerkhof, waar temidden van over woekerde bomkraters een 30 meter hoge, ontbladerde ijzer boom stond. In deze boom huist de geest van Sarmi en de manke jongen verdween met een sprong in de struiken, klopte met de vuist tegen de stam, gilde: „O.K. you go! Kaikai (Amerikaans voor Papoea) go! O.K. Go Australia", ging daarna slapen, schoot na tien minuten weer overeind, kreeg een ontzettende aanval, rukte blaren af, die hij met handenvol opvrat, schreeuwde woe dend: „You eat! Ferry good, ferry good! Kaikai eat!", moést worden opgesloten, viel opnieuw in slaap en ontwaakte enige uren later normaal. sidderden honderden papoea lijven VERTRAGING BIJ AMSTERDAM-RIJNKANAAL? SCHEEP VAARTBERICHTEN RlVlERTlJDlJNtrEN EPEDA MATRASSEH FOKKELMAN 2 ONGEMEUBILEJiRDE KAMERS Plaatst 'n Kampioen Inwoning aangeboden VRAAGSTUKKEN ROND DE UIEN-AFZET Ontstemming op Zuidhollandse eilanden Om* Reciaïtv GEBAK MAAKT RECLAME VOOR UW ZAAK NOODVERLICHTING DRAAI- EN GELIJKSTROOM DYNAMO'S PLAATS EEN KAMPIOEN I CLUB FAUTEUILS Personeel gevraagd Dienstaanbiedingen Goederen gevraagd Huizen-en Kamers Lessen Goederen aanqebodec Handel en Bedrijl Divsisen Onnn^'k Reclame: De Motor van Uw bedrijf. WOENSDAG 20 OCTOBER 1948 PAGINA Omstreeks het jaar 1875 ontstond op het eiland Biak, waar de eerste Papoeas gekerstend werden, tengevolge van 'n ver keerd geïnterpreteerde bijbeltekst een be weging, die Manserenbeweging heette. Dé „Manseren"-Heer zou zich opnieuw open baren door via een klapperboom op aar de neer te dalen. Wanneer de tijden rijp zouden zijn, zouden schoongemaakte klap perbomen daarvan het voorteken zijn, men zou dan niet meer hoeven te wer ken, maar in afwachting moest men reeds nu offerfeesten houden. In 1924 telde deze beweging enige dui zenden leden, daar de Biakkers (waar men onder de 35 jaar geen enkele anal- phabeet meer aantreft) echter een han delsvolk waren en langs heel de Noord kust van N.G. contacten hadden, breidde de beweging zich ook daar uit en al spoe dig begon de religieuze tendenz vermengd te raken met politieke leuzen. Een zekere Stefanus, die met Enganita huwde, stichtte op Biak een nieuw Jeru zalem. herdoopte een andere plaats tot Bethlehem en een naburig klein eiland tot Judea. Nadat de Japanners alle Ne derlandse bestuursambtenaren op het eiland hadden weggevoerd, ontstond er een soort interregnum. Meer nieuwe Manserenprofeten stonden op, doch het hoofd bleef Enganita. Elke nacht dreunden de kampongs van de tam-tams, sidderden honderden Pa poealijven in steeds woester oorlogsdan sen, klonk steeds heser de leuze: „N.G. voor de Papoea's". Toen de Japanners in October 1942 te rugkeerden, troffen zij het eiland aan, tot barstens toe geladen met haat tegen alles wat vreemd was. Een maand later wer den Enganita en Stefanus zonder vorm van proces onthoofd, maar de haat bleef -t -1-1 ollC_ lantaarn-avonden waren, waarop bijbelse voorstellingen werden vertoond). Zijn Christenkoelie, een Papoea, die Simson heette, bezocht steeds deze avonden, keek de kunst van zijn baas af, keerde terug naar zijn eigen kampong en werd daar een zeer invloedrijke figuur. Kerkhoven werden tot centrale plaats van geheim zinnige riten, en op de gereinigde graven preekte Simson zijn leer: men moest ver trouwen hebben in de zielen der afge storvenen, hun geesten zouden herrijzen, en na die herrijzenis zou geen enkele Papoea meer hoeven te werken en zouden alle belastingen worden afgeschaft. Hii benoemde 12 apostelen, werd later zelf „Heer". Reeds spoedig was Simson echter vee) meer dan tussenpersoon, zweepte zijn volgelingen elke nacht meer op. liet hen met stokken op de graven slaan en gaf bet sein voor de hymnen die ze ter ere van hem zongen. Ook verzocht hij wapens aan de gees ten in het graf om te strijden tegen de regering, waarvoor men zo nu en dan werken moest en o, wonder op een mor gen hadden de geesten het gebed ver hoord en was een grote getimmerde kist, de nacht tevoren leeg op het kerkhof gezet, plotseling loodzwaar. Stevig dicht- genageld werd zij naar het dorp terug gebracht: men had wapens! Simsons macht groeide aanzienlijk, hij spande om steeds contact met de geesten te heb ben zelfs een stalen draad waaraan lege conservenblikjes vanuit een der gra ven naar zijn huis, leerde dat het hem zelf geoorloofd was om meer vrouwen te hebben, kreeg daarna recht op alle vrouwen, en de orgieën op de kerkhoven 's'tiachts werden avond na avond woes ter. smeulen en de godsdienstige, nationa is-1 jn jg^g telde de beweging enkele hon- tische hysterie, werd tenslotte door een (jgj-cjen ingewijden langs de Tanah Merah- neef van hen zo aangewakkerd, dat een j-,aaj pe xeider ontsnapte, na de Japanse jaar later een opstand uitbrak. De leider, in witte hoofddoek met maansikkel en ster, aan de gordel een Ges water, leidde een charge .van woest opgezweepte Pa poeavolgelingen. Men had zelfs een eigen radiostation, een geheimzinnig gecamou fleerde hut, met lianen als antenne en onder het woest geschreeuw van verbas terde Bijbelse spreuken, stormden dui zenden Papoeas op de Japanse bezet- Twee Japanse marinesecties hielden op ruiming: de hoogste verliescijfers van de Papoea's zouden 6000 doden bedragen hebben, bij een tweede aanval nog eens 2700 man en hoewel er andere lagere cijfers genoemd worden: het moet een van de afschuwelijkste bloedbaden van de hele oorlog geweest zijn. Toen dook de beweging onder, bleef zich ook na de komst van de Amerikanen (hoewel ook dit vreemdelingen waren) onthouden van enige activiteit, maar te gelijk met de geruchten dat deze gulle rijke vreemdelingèn zouden vertrekken, werden er overal op het eiland weer schoongemaakte graven aangetroffen en gereinigde klapperstammen, Amerikaanse jagers voerden om een nieuwe eruptie van fanatisme te voorkomen enige schijn- aanvallen op de meest gevaarlijke kam pongs uit, er werd intensiever gepatrouil leerd maar het bleef rustig. Tenslotte leidde een plaatselijke „burgemeester van een der kampongs de beweging voor lopig geheel in politieke banen door een brief aan President Truman te schrijven met het verzoek het ten snelste daarheen te willen leiden, dat alle Biakkers per kerende post tot Amerikaans staatsbur ger zouden worden geproclameerd. Tot nu toe is er nog geen antwoord binnen. Ernstiger nóg liet zich aanvankelijk de Simsonbeweging aanzien. Ergens in het Tanah Merah gebied aan de noordkust was een kolonist „Jan" geheten, die op gezette tijden spiritistische séances ensce neerde (anderen beweren dat het toVer- inval nog juist aan een arrestatie, werd later toch gegrepen en op een airstrip bij Dojo. Z.W. van Hollandia afgemaakt met bajonetsteken. De wapenkist werd verbrand, bleek niets danstenen te bevatten. Na de capitulatie flakkerde echter de beweging opnieuw op. De timmerman van die kist, Gustav genaamd, schreef rituele dansen op de gereinigde graven voor, kreeg het mono polie voor witte doeken, welke bij deze dansen gedragen werden en ook een jon gen Wijnand had reeds spoedig vrij grote invloed, toen hij beweerde dat er zich in de ondoordringbare bossen een leger van Amerikaanse geesten ophield, dat samen met de Papoea-Simsonaanhangers zou vechten tegen allen die de leer niet huldigden. Later echter verliep ook deze beweging, ontstond er een nieuwe, ont stond uit deze nieuwe weer een andere, maar voorlopig zal alleen de eerstge noemde Manserenbeweging nog wel jaren haar invloed blijven houden. Nieuw Guinea is geen „broeinest" van politieke onrust. De Papoea, de echte in boorling, heeft zich over allerlei proble men nog helemaal geen zorgen gemaakt: hij is niet eens in aanraking geweest met die problemen. Anders is het met de randpapoea's, die thans, een generatie lang (alleen de Biakkers iets langer) met enkele manifestaties der twintigste eeuw hebben kennisgemaakt. Dat deze plotse linge overgang uit een zó primitieve sfeer naar de twintigste eeuw ontzaglijke ge varen met zich brengt, gevaren die veel groter zijn die welke de primitieve «3 kampongbevoiking op Java thans trotse ren moet, is wel volkomen duidelijk. De korte beschrijvingen van enkele bewe gingen, zoals de hierboven vermelde, ty- peren bovendien wel zeer duidelijk hoe volkomen „labiel" zelfs een gekerstende Papoea nog is. Langs heel de Noordkust wordt er zo nu en dan in het geheim „obat" gedron ken. Het drankje in Sarmi (een grauwgele vloeistof met donkerbruin bezinksel die afschuwelijk rook, bleek kaliwater, stof van aangespoeld strandhout, fijngestampt bosproduct en beenderengruis) scheen 60 km. verder naar het Oosten te worden aangemaakt, maar ook uit Australisch N.G. wordt het stiekum ingevoerd en een der hoofdcentra bleek bij onderzoek het dorp van wijlen Simson te zijn. Ook het gebruik van een vreemde taal tijdens de gelagen was oorspronkelijk van Simson afkomstig daar deze per „telefoon" in de toen nog vreemde Neder landse taal wat onbegrijpelijke woorden naar de geesten in het graf bralde, en later aan het hoofd van een zich schoks gewijze naar het kerkhof verplaatsende lange processie van aanhangers de duis tere oneindig herhaalde eenregelige ge zangen leidde, waarvan tenslotte hele dorpen in trance geraakten. Dat al deze manifestaties prachtig ma teriaal zouden opleveren voor een Holly- wood-oerwoud entourage nemen wij zon der meer aan, met welke enorme, tra gische schokken 't veronachtzaamde volk van Nieuw Guinea echter hier en daar het randgebied der twintigste eeuw be treden heeft, is evenzeer duidelijk, ter wijl iedere N.G. kenner u over de zo vaak door „humanisten" paradijselijk genoem de oerstaat nog veel afschuwelijker din gen vertellen zal. J. W. HOFWIJK. Zes leden van de Amsterdamse raad uit de fracties van A.R., K.V.P., P.v.d.A., V.V.D. en C.P.N. hebben de raad ver zocht B. en W. enige vragen te mogen stellen over het Amsterdam-Rijnkanaal. Zij vrezen, dat de regering een onjuiste voorstelling heeft van Amsterdam's be lang bij een spoedig, voltooiing en vra gen of B. en W. de motieven kennen, waarom de regering op de begroting voor 1949 voor die voltooiing slechts 5 mil- lioen heeft uitgetrokken, terwijl stellig verwacht was 12 millioen. Verder vra gen zij of B. en W. kunnen mededelen, welke de resultaten zijn van hun stap pen bij de regering, om dit werk een zodanige voortzetting te doen vinden, dat de scheepvaartverbinding van Am sterdam tot de Waal op 1 Januari 1951 in gebruik kan worden genomen, zoals door de regering is toegezegd. ROTTERDAM aangekomen 19 October: Biommersdjjk, N. York. Holland Am. Lijn Wilh.kade. stg.; Prinsengracht, Amst., Hammerstein, Jobsh., stg.; P. N.' Damm, N. Foundland. Ned. Bevr. kant., Merweh,. hout; Niobe, Kotka, Burger, IJselh., stg.; Eems, Amst., Wagenborg, Waalh., ledig; Crichtoun, Huil, Purness Waalh., kolen; Kuurtanes, Dordrecht, v. Es, Waalh., ledig; Cirrus (weerschip). Atl. Oceaan, v. Nievelt Goudriaan, Parkk.; Petrol I, Stockholm, Ned. Bevr. kant., str. t. a.! olie; 20 Oct.: Veendam. N. York, Holl. Am. Lijn, Wilhelminak., stg.; Nicolaos Pat.eras Pepél, Groninger Scheepv. Mij. Waalh., erts; Helvetia, Londen, Furness, Merweh,. suiker; Prins Bernhand, Londen, Soeter- meer Fekkes, Parklc., ledig; Nueva Anda- lucia, Bahrein, Vinke, Petr.h., olie; She- ringh'am, Harwich, Hudig en Pieters, Lekh., stg.; William Lykes, N. Orleans, Rott. Oceaan, Merweh., stg.; Rapid, Hamburg. Müller, Parkh., stg.; Mies, Amst., Vérmaas, 2e Kat.drh., ledig; Berg- sund, Stockholm, Burger, Rijnh., houtpap.; vertrokken 19 Oct.; Firecrest, Ipswich; Vivita, Shanghai; Ronan, Antw.South land, Savannah; Omlandia, Wismar; Borth wick, Grimsby; Elysian Coast, Newcastle; Frejó, Hamburg; Zeus, Emden; Jacobus, Hamburg; Persian Coast, Shoreham; Gaasterland, Leith; Margaretha, Hamburg; Clan McKay. Antw.; Waal, Amst.; Spring crag, Londen; Melrose Abbey, Hull; Bull fincli, Londen; Norma, Oxelosund; H. A. S. T. 1, Hamburg: lïavding, Sundsvall; Magrietha, Malmö; 20 Oct.: Zarian, Antwerpen. DELFZIJL aangekomen 18 October Koningsdiep, TJmea; Zeeland, Emden; Diana V, Emden; 19 Oct.: Luctor, Emden; Fortuna, Emden; vertrokken 18 Oct.; Luctor, Emden; Vida, Goble; Gerdina. Rott.; 19 Oct.: Vecht, Emden.; Nezo, Emden; Strijpe, Dordrecht. I.JMIJIDEN aangek. 19 Oct.: Oranje, Ntd. Indië, stg. en pass.; Houtman Skoghall, hout; Prudentia, Rott., zand; Lillie Matthiessen, Westervik, lucifers, alle voor Amst.; 20 Oct.: Danae, King's Lynn, pyriet; Amstelland Hamburg, stg.; Waal. Rott.. ledig; Amstelkerk, W. Afr.. stg., alle voor Amst.; vertrokken 19 Oct.: Randsorp, Gothen burg- Kalmarsund X, Norrköping; Ponto, Antw.; Mies, Rott.; Goldfinch, Londen; Eemla'nd, Hamburg; Patria. Huil; Surfe, Londen; Strabo, Hamburg; Eemstroom, Londen. NEDERLANDSE SCHEPEN. Aagtekerk 19 v Brisbane n. Rott.; Abbe- kerk, Rott. n. Sydney, 19 te Alleppey; Adm de Ruyter Antw. n. Dublin, 18 v. cl. Torbay* Aicor Rott. n. Pto. Alegre, 19 te St. Vincent (C.V.V; Aldabi. B. Aires n. Rott. p. 19 St. Vincent (C.V.); Alpbacca 19 vDublin n. Amst.; Aludra, Calcutta n. Rott. 20 te Suez; Am'stelkerk 20 v. Duala te Amst.; Amstelland 20 te Amst.; Andijk, N. Orleans n. Rott., 22 te Antw.' verw.; Annenkerk, Japan n. Rott., 18 v. Penang; Arendswyk 18 v. N. York te Bal- timore; Atlantic 18 te Hull; Bacchus 19 v. Stamboul n. Sfax; Bernard V 18 te Huil; Beverwijk, Rott. n. Gdanks, p. 20 Bruns- buttel; Borelli 19 op de Tees; Ceram, Amst. n. Panama Ciry, p. 20 Miami; Cir rus (weerschip) 19 te Rott.; Colytto, Rott. n. Key We3t, p. 19 Dover; Confid IS v. Blyth n. Penrhyn; Danae 19 v. Huelva te Amst.; Deneb 16 te Londen* Depa 19 v. Middlesbro n. Blyth; Eemland 19 v. Amst. n. Hamburg; Eems 19 te Rott.; Eemshorn 17 te Rochester; Eem stroom 19 v. Amst. n. Londen; Erinna 19 v. Miri n. Singapore; Frejo 19 v. Rott. n. Leith; Ganymedes 19 v. Baia n. Pt. of Spain; Gruno 17 te Chattham; H. A. S. T 1 19 v. Rott. n. Hamburg; Helvetia 20 te Rott.; Heron 18 bij Lundee-eiland "(om te schuilen); Houtman 19 te Amst.; .fris, Barcelona n, Amst., 19 v. Gibraltar; Jacoba Catharina 19 v. Antw. n. Hel sinki; Jupiter W. 15 v. Stockholm n. Rott. Katwijk 20 v. Peteniemi te Rott.; Koile- haven 1 9v. Tabou n. Landana; Kerto- sono 20 v. Rott. n. Antw.; Koningsdiep 18 te Delfzijl; Lekkerkerk, Beira n. Amst., 19 v. Malta; Libra 17 v. Grangemouth n. Londen; Loppersum 19 v. Gdynia n. Ned.; Lutterkerk Rott. n. Basra, 19 v. Genua; Maetsuycker 19 te Singapore; Magriehta 19 v. Rott. n. Malmö; Malvina Pt. Pirie n. Miri, 19 op 100 mijl WZW v. Perth; Margaretha 19 v. Rott. n. Ham burg; Mariekerk, Rott. n. Japan, 18 te Singapore; Marken, Java n. N. York. 19 Pt. Swettenham; Meerkerk. Japan n. Rott., 19 te Marseille; Melampus, N. York n. Java. p. 19 Minicoy; Midas, Genua n. Amst., 19 v. Algiers;' Mies 20 te Rott.; Mirza, Brisbane n. Sorong m'et sleep, p- 18 Thursday-eil.; Modjokerto verm. 20 v. Batavia n. Rott.Mr. Linthorst Homan 17 te Grnagemouth; Mulan 19 te Gefle; Neptunus 18 te Londen; Nieuwaal 19 v. Malta n. Messina; Nieuw Amsterdam N. York n. Rott. 22 (4 u.) te Southampton verw.; Niobe 19 te Rott.; Olwe 19 v. Antw n. Falmouth; Omlandia 19 v. Rott. n. Wismar; Oraniefoniten, Beira n. Amst., 1 9te Dar es Salaam; Ornen (eb.) 19 v.' Odense te Kopenhagen; Pacific 17 te Goole; Partia 19 v. Amst- n. Huil; Ponto 19 v.'Zaandam n. Antw.; Prins Alexander Montreal n. Rott. via Antw., p. 19 Belle Isle; Prins Bernhard 20 te Rott.; Prins .Tohan Willem Friso 19 v. Rot. te Montreal Prinsengracht 19 te Rott.; Quo Vadis 17 v. Falmouth n. Shoreham; Rabenhaupt 17 te Teignmouth; Ransdorp 19 v. Amst n. Gothenburg; Rapid 20 te Rott.; "Refn- pang Makassar n. Amst. 19 te B. Papan; Ridderkerk. Rott. n. Sydney, 18 te Pt.' Soudan: Roebiah, N. York n. Java. 19 te Aden; Roelf 19 v. Gdynia n. Amst.; Sapa- roea 19 v. Pt. Swettenham te Singapore; Schie, Amst. n. W. Indië. 19 te Antw.; Seaham 19 v. Harlingen n. Goole; Setas 19 v. Antw. n. Queensbro; Sommelsdijk 19 v. Batavia n. Soerabaja; Stanvac Benakat 18 v. B. Papan n. Soerabaja; Stentor Amst. n. Bourgas. 19 v. Lissabon* Straat Malakka. Shanghai n. Rott., 18 te Singapore; Straat Soènda 18 te Fremantle Strabo 19 v. Amst. n. Hamburg; Strijpe 20 te Dordrecht* Sumarta, Amst. n. Java 20 te PangkalPinang; Suriname 16 v. Warkworth n. LondenSurte 19 v. Amst n. Londen; Tamo 20 v. Rott. te B. Aires; Tegelberg B. Aires n. Japan. 18 te Kaap stad; Tinda 19 v Zaandam n. Harlingen; Tjikampek 17 v. Hongkong te Durban; Tjisadane 18 v. Manilla n. Batavia; Ton S., Londen n. Lissabon. 18 v. d. Torbay; Twente 17 V. Gangemouth n. Londen; Van 't Hoff, Antw. n. Batavia. 20 te Pt. Said; Veendam 20 v. N. York te Rott.; Vida IJ v. Delfzijl n. Goole; Waal 20 v. Rott. te Amst.; Willem Ruys. Rott. .n Java. p. 20 Per'im; Zeeman 19 v. Genua n. Bona, 21 verw.Zeus 19 v. Rott. n. Emden. Amsteldiep, Aimstm n. Java, 17 te Singa pore; Blijden-dijk 16 v. Rottm te Boston. Nagekomen tijdingen. Aardijk 20 (13 u.) v. N. Orleanste Rottm verw.; Almkerk 20 v. Hamburg n. Rottm; Alphacca, Dublin n. Amstm, p. 20 Land's End; Annegiena 20 v. Leiden n. Nieuwe Schans; Arkeldijk 17 v. Galveston te N. Orleans; Axeldijk, Java n. N. York, p. 20 Kaap Tenez (Algiers); Bernina 19 v. Kopen hagen n. Aalborg; Beverwijk, Rottm naar Gdansk, p. 20 Kiel; Biervliet, Wismar naar Aberdeen, p. 20 Holtenau; Brem 20 v. Opor to te Antw.; Deni 19 v. Ipswich n. Middles bro; Echo 19 v. Belfast n. Amstm; Elizabeth (Vermaas) 19 v. Goole n. Rottm; Ellewouts- dijk 20 te Christinehamn; Elma 19„ v. Karls- krona n. Zaandam; Ena 18 te Shanghai; Erdstaal 20 v. Rottm n. Wismar; Express 19 te King's Lynn; Ferocia 19 v. Par n. Weston- point; Franka. Wismar n. Plymouth, p. 18 Brunsbuttel; Frederik 19 v. Grangemouth n. Rottm; Friso 19 v. Plymouth n. Devonport; Glory, Emden n. Lidkjöbing, p. 19 Gothen burg; Gruno (Oösterwaal) 17 te Gillingham; H.A.S.T, 5 19 v. Sodertelje n. Poole; Hen- riette 19 v. Lowestoft n. Londen; Hermes 20 v. Barranquilla 'te Cristobal; Import 19 van Lissabon n. Oporto; Helbergen, Rottm naar Savona, p. 19 Finisterre; Kota Gede, Rottm n, Java, 20 v. Pt: Said; Marcella 20 van Quistreham n. Port Jérome; Marleen 19 v. Wexford n. Cardiff; Martha, Kiel naar de Hurmber, p. 19 Brunsbuttel; Martini 19 te Hellerup; Mercurius 19 v. Newcastle naar Thameshaven; Njord 19 v. St. Velary sur Somme n. Fedalah; Orestes 20 te Munoz Gamero geankerd; Prima 19 v. Bordeaux n. Bayonne; Progress 19 te Southampton; Roe pat 18 v. N. York n. N. Orleans; Rolf 19 van Uddevalla n. Rouaan; Salland, B. Aires n. Amstm, 20 v. Baia; Servus 20 v. King's Lynn n. Jersey; Sloterdijk, N. York n. Java, p. 20 Malta; Spurt 19 v. Lulea n. Pitea; Stad Alk maar 22 op 23 v. Newport News te Rottm verw.; Stad Vlaardingen 22 op 23 v. Melilla te Vlaardingen verw.; Tjibadak 16 v. Hong kong "n. Swatow; Twee Gebroeders 19 te Rai'sö; Veenenburgh 20 v. Aberdeen naar Rottm; Virgo 19 te Huil; Vrede 19 v. St. Malo naar Rottm. VERWACHT TE ROTTERDAM American Lawyer v. Baltimore 17 te N. York; Andaman v. Bombay 17 v. Aden; Arna v. Bombay 16 v. Genua; Bataan van Rangoon 18 te Genua; Beckenham v. Mon treal, 17 v. Quebec; Benalbanach v. Saigon 18 v. Penang; Bendoran v. Hongkong 16 v. Pt. Soudan; Bengal v. Kobe 17 te Hong kong; Benvenue v. Shanghai 18 te Londen; Emma Bakke 17 v. Philadelphia; Evergreen State v. Hampton Roads, 17 v. Bermuda; Herdis v. Bombay 18 te Marseille; Luciana Manara 16 v. Melbourne; Mongolia v. Ma nilla 18 te Singapore; Nagara v. Kobe 17 te Aden; Ravnaas v. Japan, 17 v. Colombo; Ringerd v. Hongkong 17 te Genua; Salaga 15 v Takoradi; Tijuca v. Calcutta 16 te Colom bo; Tranquebar v. Hongkong, 17 v. Aden. VERWACHT TE AMSTERDAM Anchises v. Balik Papan. 18 v. Penang; Medon v. Shanghai, 17 te Colombo. LOBITH, 18 October 1948. Gepasseerd en bestemd voor: ROTTERDAM: Anton, Gerritsen; Jo sef, Möhlig; Antonia Magdaiena, v. Al phén; Sylla, Wegh; Stroomvaart 9, Reu vers- Nelly, Emans- Antema, Bax; Ober- na: Baars; Maria, Kleipas; Rotondo, Bauwens; AMSTERDAM: Bergwijk, Fleer; Winterswijk, Kruizinga; Wijk dienst 31 Boer- Wijkdienst 22, den Tom; Kanaalva'art 14*, Dodewaard; WEURT: Wiljo Bieneman; AMSTERDAM: Ngska 3 Staal- DORDRECHT: Christiaan, Bergh: DEVENTER: Orion, Blaken; URK:' Thea Eduard Bliek; HULHTII- ZEN: Johannes 2, Boonink; Losteerbag- ger 3 v. Bergen; ARNHEM: Stella Ma ris, Kutjes; APELDOORNRoelof, Sei ne-' VLISSINGEN: Marjo, Meeuwsen; ÈELGIë: Airam, Delme; Nautilus 10, Stoop; Vindictive, Helmen; Volonté. Ver hoeven; Ida, Romeijnders; Donau, de Jong; Martha Dangez, Baay- Maria de Haeck; Maria 2, de Haeck; Lema, Wei- vis- Optitude. Nelis; Torpedo, v. Berghe; Santa Fé, Bussens; Neuchatel, Gooshou- wer; Beatrix. Haringa; Salf 1 Rijcquart; Caster Bauman; DUITSLAND; 't Is niet anders, van Dam; De tijd zal 't leren, Pols; Centrust I, v.' d. Horst; Mat.terhorn 4 v. d. Hoe ven; Maria Wilhelmina. Leenman; Olvm- pia,' de Jong; Expres 30, Broeken; Ema nuel, de Vries; Flora, Bastiaanse; Tjjd is geld," Ruitenberg; Antonie 2. Kooren; An- toniè 3, Kooren; Onderneming, Veldman; Ri-Jan, de Bie: Engelina, v. d. Velde; Paty, Leeuwenstein; Rupo, Ruijtenberg: Morgenster, Pols; Irene. Schram; Anto nia Vegiena.' Westerhuis; Johanna, San ders; Dankbaarheid v. HamMaria, Erd- huizen; Harma, Tuilemans; Vertrouwen, Korterink; Geertruida, Frieling; Catha rina, Wiegers; Wendelina, Niels; Deus Regit 2 Tuilemans; Meurthè. v. d. Kloos ter; Damco 47, Hoofman; Transport 28, v. Theenaert; Jakla, Groen; Atlas, Ver steeg; Oranje, Ruijtér; Medea, Pols; Fiat Voluntas 4 v. Berghem; Stockhorn, Kooij- m<inGiselher, de jong; Vertrouwen, Koster; Lely, Kuipers; Capella, Burm; Martha, Noot'; Temi, Dijkhuizen; Cato, Balgooij; Codam 92, Loog; Isala Veld man; Brozino, Gusseto; Hendrika. de Vries; Binnenvaart 26, Veld; Progressus, v. d. Bosch; Themasi, Passmann; Mar cel, de Meijer; Maria 2. Haubrich; Voor uit] Cornelisse; Spera in Deo. v. Putteh; Broedertrouw, Hammer; Quo Vadis. Kamphuizen; Hydra, Droog; St. Joseph, Hutjes; BAZEL: Nelly 2. v. Oosten; Brevo, Breedveld: Express 29. Walraven; Noord- wijk, Verloop: Urania, Valkenburg; Co dam 83, v. Sloten; Moldavia, Renken; Viamala de Bruijn. HANSWEERT. 19 OCTOBER 19ia Gepasseerd en bestemd voor: ROTTERDAM: Isalco. Lagerwaard; Ingona, Broeders; Hoop op Zegen, Waar- denberg; AMSTERDAM.: Stad Amsterdam 10. Been; St. Antonius. Mooren; UTRECHT Wim Boer; ROERMOND: Levina, Sakko; Marié, Verstrepen; OOSTERHOUT: Herma Rodenburg' UTRECHT: Eljo, Fluyt; DORDRECH: «Birgfelden Verstraeten; RAAMSDONKVLER: Porfier 29, Bonde- wel; LEEUWARDEN: Elvire, V. Damme; ARNHEM: Anna, van Gent; DUITSLAND: Henny. van Roosmalen; Mercator Bal; Naval, van Reemortel; Jor- daens. Verbeek; Stad Kortrijk, de Haan; SB 1090 Geirnaert. BASEL: Navexmotor 5. v. Heijgen; Spe- ranza. Jut. BELGIS: Wilja, Hollebrandse; Spes Salutis Oomens; id. van Houdt; Fiat, Pasveer; 2 Gezusters, van Wouwe; Condor, Theu- nisse; Sulphur, Duut; Vianen, van Keu len; Poolster Kunst: Marie, de Meijer; Wanderer van Schjjndel; Ajax, Pols; Edelweiss'7, de Wilde; Terra Nova, Hoog lander; Valerie, van Strien; Leendert Pie- ter, van Groezen: Fluviale 8, Landa; Capria Schoots: Hendrika Johanna. Krie- sels; Migna, Ligtenberg; Coralie, Seel- draayers; Nautilus 1, Dung. HOOGWATER TE ROTTERDAM. 21 Oct.: Ie tij 6.20 u., 2e ty 18.18 u. WATERSTAND TE DORDRECHT. Donderdag 20 October: le hoogwater 6.56, 2e hoogwater 19.12 uur. WATERSTANDEN VAN 20 OCTOBER. Rheinfelde 1.87 (—0.01); Breisach 1.15 (—0.16)Straatsburg 1.77 (+0.05); Maxau 3.41 (+0.05); Mannheim 1.96 (+0.01); Mainz 1.94 (—0.05); Bingen 1.15 (—0.03); Caub 1.2 0(—0.02); rier 0.59 (+0.09): Coblenz 1.29 0.02); Keulen 0.95 (onv.); Ruhrort 1.16 (—0.01); Lobith 8.76 (—0.04); Nijmegen 6.52 (—0.02); Arnhem 6.78 (—0.04); Eefde (IJssel) 2.17 (+0.05); Deventer 1.28 (—0 04); Monsin 35.50 (+0.10); Visé 50.03 (+0.10) Borgharen 40.29 (+0.04); Belfeld 11.07 (+0.29)- Grave (beneden de sluis) 4.68 (+0.04.) VAARWATERDXEFTEN. 20 Oct.: PannerdenIJsselkop 1.90; IJs- selkopHeveadorp 1.70; SeveadorpWyk bij Duurstede 1.40; Wijk bij Duurstede Vreeswijk 1.65; IJsselkopDoesburg 1.60; DoesburgZutfen 1.S5; ZutfenDeventer 1.65; DeventerKaterveer 1.90; Water hoogte bij Arnhem 6.78 4.) SLEEPBEDRIJF.. Noord Holland Bizerta n. Nantes 18 te Tunis; Ebro, Casablanca n. Rott.; Hum- ber met 2 sl'bt. Northshields n. Tandjong Priok p. 20 Port Said; Zwarte Zee met Lena Brodin, Yokr n. Hamburg, p. 19 lichtschip Texel. Op Zondag 24 October a.s. hopen onze geliefde Ouders B. W. H. KLEISS en J. M. L. KLEISS— Krowinkel de dag te berdenken, dat zij elkaar voor 25 jaar het H. Sacrament des Huwe lijks toedienden. De H. Mis uit dankbaar heid zal worden opgedra gen in de St. Liduina- kerk op Zondag 24 Oct. 0 te 9.15 uur. A Schiedam, 10 October 1948. V Receptie 24 October 13.30- 15.30 uur Jan Steenstraat A 39, Schiedam. V Hun dankbare kinderen: Q HENK JAN TOOS A ANS BEN JOHAN Y AGATHA BEATRIX 0 ELLIE LUDIE TREESJE A ASTRID. V Wij verkopen uitsluitend le klas MERKKLÈDING met PEAU de PECHE VOERING, ONDER VOLLE GARANTIE, dus een JAS voor JAREN BEN MALTHA Meent, h. Weste Wagen- str., R'dam, Tel. 24313. geven U gezonder slaap en frissere morgens. MATHENESSERPLEIN 29 - R'DAM WIJ BETUIGEN ONZE HARTELIJKE DANK voor de vele blijken van sympathie en medeleven, die wij bij het verscheiden van onze Broer, Zwager en Oom, de Heer P. A. M. GOVAART hebben ontvangen. Namens alle familieleden, ANDRé GOVAART Spoed j! Jong echtpaar, man ambtenaar, zoekt met keuken of gebruik van keuken. Br. no. S-1457, bur. van dit blad. op goede stand te Schiedam aan degelijke alleonst. R.K. vrouw, middenst., leeft. 50 a 60 jr. met verplicht, tegen normale vergoeding de gehele verzor ging op zich te nemen van een gepensionneerd heer zonder gebreken. Br. onder no. S-1456 bur. van dit blad. Vertegenwoordigers van uienveilingen uit Zeeland. West-Brabant en de Zuid hollandse eilanden hebben dezer dagen de hoofden bij elkaar gestoken, om over leg te plegen over de export van uien. Zij hebben een commissie gevormd, die tot taak heeft" afzet en export van de uien- oogst op voor de telers zo voordelig mo gelijke wijze te bevorderen. In handelskringen op de Zuidhollandse eilanden is men niet bijster gesticht over het feit, dat de uien-export op Duitsland uitsluitend in handen van het Centraal Bureau voor de Tuinbouwveilingen ligt. Volgens ministerieel besluit van het vori ge jaar bestaat geen veilingplicht, voor uien. Indien echter de telers aan de ex port op Duitsland willen meedoen, dan moeten zij zich bij een veiling aanslui ten. Dit is voor hen aantrekkelijk, omdat de prijzen, afhankelijk van de maat 5. tot 7.— per 100 kg. zijn. De grote „maar" is echter, of een veilinglid al dan niet verplicht zal worden zijn gehele oogst via de veiling te verkopen. Wordt dit het ge val, dan raakt hij de vrijheid, om recht streeks met handelaren zaken te doen, kwijt. Deze kwestie is op het ogenblik het gesprek van de dag in telers- en han delskringen. Een tweede onderwerp van discussie in de uienwereld is de constructie van een „uien afstaart-machine", een vinding van de heer J. Koese te Stellendam. Deze ma chine schijnt eindelijk het vraagstuk, om uien zonder beschadiging langs machinale weg van hun loof c ontdoen, op te lossen. Tot dusver kon een man per dag onge veer tien mud uien met de hand afstaar- ten. De machine kan 50 kg. per minuut verwerken. Zij is zowel voor grote als kleine soorten geschikt. Deskundigen zijn tevreden over de resultaten van deze on langs geoctrooieerde machine. HET VOLMAAKTE ZWITSERSE HORLOGE ANCRE.I5STENEN. ANTI MAGNETISCH NIEUWE LUXE MODELLEN*' IN CHROOMOF GOUD PLAQUE SCHRIFT. GARANTIE ALLEEN OP VERGUNNING N.BINNENWEG t«5 R'DAM v ONDERHOUD en REPARATIE van en andere kantoormachines kunt U het beste toe vertrouwen aan de spec. Schiedamse afdeling van „EFFIKA"- Van Sijn - Telefoon 33.0.85 le MIDDELLANDSTRAAT 56 ROTTERDAM. Bouclé Karpet 200 300 I 105.17 Weelstol v. Gordijpen per meter t 5.45 1 4.90 f 4.35 t 3.42 Wolion Dekens 150 200 14.21 190.* 235 f 18.75 Opklapbedden, 1 pers. en 2 pers. met gezondh.- matras I 54.20 165.80 Ombouwen v. Opklap bedden in blank eiken en old-finish 1 pers. f 46.75 2 pers. f 50.40 2 persoons Gezondh.- matras 1 42.40 Verende Bedsteden met linnen tijk, 2 pers., 3 delig m. 2 kapokkussens 1195, 1 179 - f 135.40 Prima Eng Ledikant met 2 pers. fijne spiraal f 63.- Divenbed. slee-model met ïijne spiraal f 41.60 EEN GEVAMEERPE SORTERING WARME SCHOTELS Piano aangeboden. Kruissna- rig, als nieuw f 750.— met volle garantie Bergweg 76 b, R'dam. VOOR Electro-Motorenhandel STEVEN HOGENDIJKSTRAAT 66 - Rotte rdam-Feijenoord TEL. 73460 en 2896» Mathenesserlaan 190 (hoek Nw. Binnenweg) Pretorialaan 47 ROTTERDAM De prijs bedraagt bij vooruitbetaling tot 20 woorden of afkortingen van woorden f 1.ieder woord meer 5 ets Maximum 15 woorden. Gaat het om een betrekking, zoekt U iets of hebt U wat aan te bieden enz. raadpleeg deze rubriek of KAMPIOENEN kunnen worden opgegeven aan onze Kantoren en Agenten, prima gobelin O "7 verende voorkant %J Opnieuw overtrekken van meubelen Laat dit in Uw vacantie doen Meubelen - Kleinmeubelen MEUBELAFDEUNG AUe&t Westkruiskade 4 ROTTERDAM 20 woorden 1.— woord meer 5 ets. extra, tot een maximum van 50 woorden bij vooruitbetaling elk Wegens teleurstelling gevraagd net meisje, zelfstandig kunnen de werken. Mevr. Levens, Rot- terdamsedijk 29 a, Schiedam. Gevraagd nette werkster voor Donderdag of Vrijdag. Aan melden des avonds na 6 uur. Mevr. Kleeser, Beatrijsstraat 6, Rotterdam. Gevraagd nette Werkster, drie dagen per week, helder kunn. werken. Breet, Schiedamse- singel 173, Bel-étage, Rotterdam Gevraagd gaaf wasstel, Zil vervos. poten, staart achter; Japonstoi', Luidspreker, Eet-, Thee- ontbijtservies, puntgaaf, liefst 12 personen. Postelstraat 3, Den Bosch.» Gevraagd zelfst. dienstbode voor dag en nacht. Mevr. van Lamoen, Bovenstraat 226, IJs- selmonde. Telefoon 71241. Werkster biedt zich aan voor de morgenuren. Br. no. S 2748, bureau van dit blad. R.K. meisje biedt zich aan als hulp ill de huishouding. In tern. Buiten Delft. Brieven 110. T 6077, Dagblad Toekomst, Delft. Biedt zich aan Tuindersknecht R.K., oud 22 j., ook intern. Liefst omg. Berkel. Br. Noord singel 57, Berkel (Z.H.) Jongedame zoekt een betrek king voor dag en nacht, zelfst. kunnende werken. Zo spoedig mogelijk. Br. onder no. G-9188 Maasbode, Den Haag. Accordeon. Knopklavier, liefst modern model, terstond a cou lant te koop gevraagd. Mejuffr. M. J. Hoogendorp. Nieuwe Ha- veil 380, Den Haag. Te koop gevraagd Haard of Haa' dkachel en Vloerkleed. Br. onder no. Z 4711, bur. v. d. bl Alle soorten en merken Naai machines. Defect geen bezwaar Groen's Naaimachine-handel V ie ram bach ts$t raat 114, R'dam, Telefoon 3S653. Te koop een avondjurk, ook geschikt voor bruidsmeisje Maat 38-40. Zuiderstraat 124, Dplft. I'e koop bandnaaimachine, zwarte damesmantel, d. schoe nen m. 42, vosbont en koekoek- klok. Proveniershuis 19, Schie- iam. Te koop 2 Tuindersschuiten Te bezichtigen bij H. v. Leeu wen, Vlaardingerkade B 17, Schipluiden. Te koop witte trouwjapon met tasje f 35 z. p. Rotterd. weg 304, Delft. Wegens «ekte ter overname aangeboden 3 Paa adressen der klandizie. M. Kok Kerkstraat 52, Kwmtsheul. Te koop een in prima staat zijnde Damesfiets met nieuwe banden. Te bevr. M. v. Deute- kom, Dubbelstraat 5 a. R'dam-Z Te koop een Rond brei-ma- chine, merk „Gerhardt". Ge heel compleet, tegen elk aan nemelijk bod. Br. onder no. B 8275, bur. van dit blad. Grote gemeubil. zit-slaapkamer te huur met pension, voor 2 pers. liefst studenten. Direct te betrekken. Voorstraat 27, Delft. Jong echtpaar zonder kinde ren zoekt gemeubileerde of ge stoffeerde kamer(s) met keu ken of gebruik van keuken. Schiedam of omgeving. Br. no. S-2747, bur. van dit blad. Woongelegenheid gevraagd te Rotterdam en omstr. door net echtp. Man vaart als chef-kok Rotterd. Lloyd, Vrouw veel uit Postelstraat 3, Den Bosch. Woningruil. Aangeboden win kel met woonhuis aan ver keersweg in ruil voor klein be nedenhuis in R'dam-Zulu. Br onder no. B 8271, bur, blad. Piano gevraagd. Bespeelde piano of vleugel van particu lier te koop gevraagd. Aanbie dingen met tierk en pros. Riouwstraat 138, Tel. 557310, Den Haag. Ter overname gevraagd gas- radiator en geyser eventueel met bad. Br. no. H 158, bur. van dit blacL Goud en zilver te koop ge+ vraagd. Kusters, Bergweg 328( Rotterdam. Te koop 5 knotten donkerbl. wol; 2 groen, 2 bruin, 2 blauw, 1% grijs, 1% cyclame of ruilen voor andere kleur of jaeger. Jasmynstraat 7, R'dam-Zuid. Te koop Philips radio prima spelend zonder luidspreker f 55.De Koning, Heriaerstr. no. 3, R'dam-C. Te koop Katoenen vitrage, 110 cm. breed, f 1.per Mtr. Terra gebloemd Vloerkleed. Tidemanstraat 56, 9—12.30 en 26 uur. R'dam. Te huur aangeb. Rouw-, Trouw- en Avondcostuums. Ook voor dames. Verhuur-in- richtlng Maison F. Gordijn. Es- senburgsingel 142, Tel. 37901, Rotterdam. A N W .B. Bondsau'io-motorrij - school Eversteijn. De oude ver trouwde school met de bekende gele leswagens. Desgewenst wordt U gehaald en gebracht. Violierstraat 32, telefoon 73150 Henegouwerlaan 6, telef. 30666 Rotterdam. Een woning geverfd met onze zuivere lijnolie-grond- en glansverf, ook voor buitenwerk houdt jaren. en elke kleur wordt gemaakt. Ook vloerlak- verf, vernissen, plamuur en kwasten. „De Regenboog Eendrachtsstraat 143, R'dam. Kamers behangen Zitmeu belen opstofferen en moderni seren tapijt-, loper- en gordijn- werk, enz. door prima vakman vlug en goedkoop. Vraagt prijs opgaaf. Zend briefkaart. Chr. v. Brakel, Waterloostraat 37. Dep Haag. Laat uw bedden vakkundig 3-delig maken en tevens bij vullen met prima Javakapok. Hendriksen, Stadhuisplein 3. Telefoon 4490, Dordrecht. Wij maken van uw spiraal een modern opklapbed. Ombouwen in verschillende prijzen. Hen driksen, Stadhuisplein 3, Tel. 4490, Dordrecht. Overtrekken van Clubs, stoe len, divans, banken. Gaat naar Plate, Meubeistoffeerderij Gr. Markt 21, Schiedam, Tel. 67762. Verhuizingen? Piano- en meu- belvervoer door geheel Neder land tegen zeer lage prijzen. Gerrit Lubbers, Zoomstraat. Alleen 83. Tel. 46182, R'dam. Cartonplaten 98 ct., cratex hardboard, zachtboard, triplex meubelplaat enz. v. Akker, v. d. Werffstraat 57, Tel. 20511. Rotterdam. Speciale reclame importgoe deren Zolang de voorraad strekt verchroomde roestvrije eetleoels en vorken 84 ct„ thee- iepels 50 ct., broodzagen, roest vrij orig. Engels f 3.50. Von Burg, Nw. Binnenweg 260. Ro- chussenstr. 42, 2e Middelland- str. 19. Noord-Molenstraat 45, Rotterdam. Wilt U Uw reclame in Utrecht huis aan huis laten bezorgen Bel dan even op 17515 (K 3400» van Leusden's Bezorgdienst Maasstraat 58, Utrecht. Heden 1 en 2 pers. bedstellen prima Java Kapok, tevens op klapbedden, ook wollen dekens Gruno. Provenierssingel 30, lijn 1-3-5, Rotterdam. Laat Uw bedden overtrekken, rep., bijvullen met Java-kanok. In 1 dag klaar. Feuth, Bleis wijkstraat 47, R'dam. tel. 46519 Grote verkoop breiwol. bruin, beige, grijs, gemolt. onderbroe ken en borstrokken. Gruno, Provenierssingel 30, lijn 1-3-5, Rotteftlam. Eerste Rotterd. Motorrijschool en Autorijschool. Gratis theorie Thuis gehaald en gebracht, le Pijnackerstraat 21a, Rotterdam, telefoon 46092. Autorijschool W. van Rens- woude, erkend A.N.W.B.-in structeur, sjfcciale cursussen voor Dame? en Heren. Bel even op, wU halen en '""f0®®11. thuis, Boergoensestraat 19. tel. 74022. Rotterdam. Persico met bitter f 4.80 per fles Voorburg, Fladderak 1.90 3/8 'l Slijterij Peeters Scheeps- timmersmanslaan 14, Tel. 21652, Rotterdam- Schoorsteenvegen. Laat tijdig Uw schoorsteen vegen door de erkende le Schiedamse Schoor steen vegerijOnder garantie. Le straat. 40, Lekstraat 40, Tel. Lid A.S.P.B. Aangeboden een filiaal in brood en banket. Met woning- ruil. Br. no. S-2746, bur. blad. Trouwlustigen. Meubelen direct vanaf de fabriek tegen fa brieksprijzen, dat is pas voor deel. Komt eens vrijblijvend praten en bezichtigt onze fa- bruik en show-room. v. d. Reipist en Zn., Zornerbofstraat 22, R'dam, telefoon 41576. Heden ontvangen Cocosloper 70 cm. breed f 6.19 p. m. over loper f 3.95 p. m. Haast U. Gruno. Frovenierssingel 30. lijn 1-3-5, Rotterdam. Open haarden, electr. haarden, vuurkorven, Showroom Rotter damse Schouwburg, Aert van Nesstraat 118, R'dam, Tel. 20620 N. de Beus Zonen. Woningruil in Stad en Land. Courant voor R'dam aan alle kiosken. Rott. Zaken Bureau. Schonebergerweg 58, Tel. 33703 Rotterdam. Bel even op 36653 voor repa raties aap alle merken naai machines. Groen's Naaimachi nehandel. Vierambachtsstraat 114, Rotterdam. Net R.K. meisje vraagt R.K. vlotte vriendin, leeftijd 1.8 jaar. Br. onder no. B 8273, bur. van dit blad. Openlijk dank aan God voor verkregen gunsten op voorspr. van de H. Maagd en de H. Ge- rardus Majella. H. K. 3OOO0OOO0OQG00OOGO OOOGÖOOGOOQOOQpOi xü

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1948 | | pagina 4