Nieuws uit STAD en OMTREK
Archivaris klaagt over gebrek
aan ruimte
Kominform-offensief in Italië
Opleiding voor jonge schippers
DE RAMP met de Constellation
BIM
Sjahrir in de interim-regering?
EC. A.-mach tigingen voor Indonesië
gr ij ze
poeder
Achter
DE BOSSEN
en het
Stewardess ook
overleden
H. Veenendaal
Generaal-ma j oor
J. Sas f
Edgar Fuld f
Onderhandelingen mogen ditmaal
niet mislukken
DONDERDAG 21 OCTOBER'1948
PAGINA 8
VERSLAG 1947 LATENT
ULTIMATUM
POPULAIR CONCERT IN HET
passage THEATER
CONTACT AVOND K.A.B.
ST. VINCENTIUS-AVOND
DAT kan hechtenis kosten
BURGERLIJKE STAND
OUDE MOORD OPGE
HELDERD
Echtgenoot bracht vrouw om
het leven
POSITIES TROEPENSCHEPEN
EEN „ONTHULLING" VAN
GRAZIANI
BRANDVERZEK. MAATSCHAPPIJ
HOLLAND VAN 1859"
URSUSSUNRISE
NEDERLANDSE PROMOTIE TE
LEUVEN
POST FACTUM SYSTEEM
VERDWIJNT
RAAD VOOR RECHTSHERSTEL
DE GEEST VAN NATIONALE
DISCIPLINE
Schrikwekkend werklozen cijfer
ACHTERSTAND wordt
INGEHAALD
IA
t
Een roman uit Siberië
door
ER. ENSKAT
NED. VRALHTENMARKT
Ue tiemeente-archivaris. de heer A.
v. d. Poest Clement heeft zijn verslag
over 1947 uitgebracht. Hij ®on®t„a,te^r'
hierin voor de tiende maal, dat de
huisvesting van het Schiedamse archief
»n vrijwel alle opzichten zeer onvol
doende is. HU vertelt er bij voorbaat
hij, dat hij zal blijven klagen tot de
Schiedamse arehivalia een aan alle
eisen voldoende behuizing zullen heb
ben gekregen.
in dit verband lezen wij een Verborgen
Ultimatum in de volgende zinsnede:
'Immers in artikel 4 van mijn instruc
tie is mij behalve het bewaren ook het
>,in goede staat houden van de archief
stukken opgedragen, en wanneer er geen
verbetering komt in de huisvesting van
het archief zal wellicht eens het ogen
blik komen, dat ik het zo juist genoemde
onderdeel van mijn taak niet meer zat
kunnen vervullen."
Voor het goede conserveren van het
archief is een gelijkmatige verwarming
nodig zander grote temperatuurswisse
lingen. Een vergrote kolentoewijzing is
noodzakelijk, al is deze op zich niet vol-
borgen °m 6611 goede bewaring te waar-
v'n ^946 lagen grote massa's archicfstuk-
-.n'7 meer op de zoldervloer. In
I werd dit in principe opgelost, door
toezegging, dat er stellingen zouden
Komen. Tot nu toe zijn zij niet geplaatst,
Een vertrek van het archief zal brand-
vrjj gemaakt worden, maar de plank-
ruimte hiervan zal 80 M bedragen. Er
zijn voor een goede bergruimte 1000 M
nodig. De Archivaris is van mening, dat
hoe bitter het ook mag klinken het
bouwen nieuwe Schiedamse stadhuis
gereed zal zijn, vele jaren nadat het ab
soluut noodzakelijk zal geworden zijn
voor het behoud van Schiedam's archief
doeltrèffende maatregelen te nemen.
De werkzaamheden aan het ardhief
bestonden o.a. uit de aanvulling van de
aantekeningen over de Schiedamse re
geringspersonen (15721795); de defini
tieve ordening en beschrijving van de
1,1 de loop der tijden door Schiedam ge
annexeerde gemeenten werd in 1947
v°ortgezet.
Een boek over de Grote of St. Jans-
kris op sapel gezet door het ver
kerken van de duizenden aantekeningen
Uit de kerk- en gemeente-archieven. Het
Zal nog wel geruime tijd duren eer dit
otnvangrijke werk gereed is. Het archief
Assisteerde bij de restauratie van de
yrote Kerk en bij de opgravingen door
üe heer Kenaud van de ruïne van Mathe-
nesse. 79 personen met 226 bezoeken
maakten gebruik van het archief.
Van de wetenschappelijke onderzoekin
gen door de archivaris noemt hij de vol
gende onderwerpen: de geschiedenis van
de Gemeentereiniging, de geschiedenis
van het Sted. Muziekcorps, de Schiedam
se ziekenfondsen, de Groenilandvaarders
Jan van Riebeeck, de bekende predikant
uitde zeventiende eeuw, Eleasar Swal-
mius, de straatnamen*van nieuw-Mathe
besse) het formuliergebed uitgesproken
Ü1J bet begin van de vroedschapsvergade-
imgen, de politieke constellatie te Schie-
jk™ lrr 1871> de geschiedenis van het zie-
tjp„u ïs en het graf van St. Liduina. Uit
nalatenschap van de heer F. A. C.
De Raad van Overlee verzoekt ons het
navolgende te willen opnemen. Ofschoon
de kaartenverkoop voor het Ü.S.O.-con-
Passavp mtterdag 23 October a.s. in het
gf Theater beter is dan voor het
kan dit onsM a®1 jl- in de Juhanakerk,
Tof hen zoudl^iv^"^^™'3®^'
f^elegenheMw^
GS O. bij te wonene™vi^°^rt ^n het
gelegenheid met missen En.... u °ord.
in de gelegenheid gesteld. De prijs 0 75
per persoon, kan geen bezwaar zijn
Het programma vermeldt o.a. fragmen
ten uit de muziek bJJ Shakespeare's blij
spel Een Midzomernachtsdroom" van F
Mendelsshon-Bartholdy. Het concert ls'
bij uitstek populair, voor een ieder be
grijpelijk ook voor hen, die zich de klas
sieke muziek nog niet hebben eigen ge
maakt. Zet dus alle bezwaren op zy en
voorziet U tijdig van een toegangsbewijs.
®r zijn nog kaarten verkrijgbaar aan
°nderstaande adressen.
v olksgebouw, Tuinlaan 50; J. Hart-
pUrn, Graaf Florisstraat 65; Gebouw
K. Volksbond, Lange Haven 71. Secre.
1 ^®at Raad van Overleg, Westfranke-
R, i Etraat 73 Gebouw voor Chr. Soc.
Slfugen, Lange Haven 73; W. A. v. d.
Ü€n, Westfrankelandsestraat 26.
Lechner werden belangrijke stukken aan
het archief gelegateerd.
Naschrift Red. N. S. C.
De verwaarlozing van de Schiedamse
geschiedenis, zowel wat betreft de wei
nige kunst-werken als wat de historische
kronieken en archieven aangaat, is even
verbijsterend als van-zelfsprekend voor
de oude geest van onze stad. Er kon moei
lijk betere karakterisering gegeven wor
den van het historische Schiedam, zoals
het ten onder ging in de eenzijdige wol
vaart, als juist het van ouds ontbreken
van een behoorlijk archief.
Wij juichen het toe, dat er een man
is, die zich Voor verbetering van deze
toestand interesseert, al vragen we ons
af, of hjj geen monnikenwerk verricht-
Hoe kan ooit een archief, dat eeuwen ver
waarloosd werd Weer zo in orde komen,
dat het enigszins, aan zijn doel kan be
antwoorden? Vooral daar nieuwe gege
vens zich blijven ophopen. Wie wel eens
een kast met papieren heeft opgeruimd
die döor elkaar lagen, weet, wat dat voor
hels en ondoenlijk werk is. Meestal is uit
eindelijk de oplossing, dat men alles maar
in de vuilnisbak werpt.
Wij zouden een dergelijke methode nier.
graag aanraden voor het archief. Maar
een oplossing voor het geval weten wij
niet, tenzij die van een tijdelijke onder
brenging elders
Wij zitten in Schiedam nu eenmaal te
kijken met 19e eeuwse toesanden in een
Amerikaans gegrohide stad; een stad, die
alle ellende van de werkloosheid en ie
oorlog nog steeds niet te boven is en vol
komen afhankelijk is van de welwillend-
heid van de curatoren, zijnde Ged. Staten
Een stad in chronische
geldnood
En van alle geld, dat beschikbaar zou
komen, zouden wij met onze eerbied
voor historie en onze afkeuring voor de
houding van het verleden het eerst «1
die noden, en behoeften gelenigd willen
zien, die de mensen van deze tijd in ar
chief-omvang kénnen.
Zou de archief-nood tezamen met de
gebrekkige huisvesting van- de stads-admi-
nistratie ertoe leiden, dat alle aandacht
aan stadhuisnieuwbouw werd besteed en
alle morele en politieke druk hiertoe werd
aangewend te bestemder plaatse terwijl
alle lapmiddelen kordaat over boord gezet
worden, dan gunnen we, onszelf en de ar
chivaris die oplossing van harte. Hoe eer
der hoe liever.
Zaterdag a.s. 23 October om half 9
wordt er in het gebouw van de Kathfl-
lieke Arbeiders Beweging op de Lange
Haven een contactavond gehouden voor
de ouders van de K. A. B.-groepen. Alle
vakgroepen worden hiertoe uitgenodigd.
De toegang is gratis op vertoon van de
uitnodiging, welke aan huis werd be
zorgd. Er wordt door de Adviseur Rater
Roghmans een inleiding gehouden over:
„Welk beroep voor ons kind?" Bovendien
worden er enkele films vertoond, die
zeker de belangstelling zullen hebben.
Het zijn speciaal de ouders, die hiertoe
worden uitgenodigd.
Men lette er goed op. dat de avond
Zaterdag 23 Oct. om halt: 9 begint.
In ons verslag over de _Vincentius-
avond van Dinsdag j.l. werd "een belang
rijk onderdeel niet vermeld. De heer
G. L. Kamp droeg twee gedichten voor,
die de sfeer van de avond nog belang
rijk verhoogden ,en de aanwezigen het
beste van onze dichters meegaf.
Een dronken automobilist heeft giste
ren de Hoogstraat onveilig gemaakt. Het
was de 46-jarige Schiedamse fabrikant
W. F. S., die ter hoogte van de Brede,
Marktsteèg geheel links van de weg reed.
Aan de rechterzijde, hem tegemoétko-
mend, fietsten de moeder en dochter V.
De beschonkene zag geen kans om uit te
wijken-, De moeder wist zich buiten ge
vaar té stellen, maar de dochter werd
gegrepen Haar fiets kwam onder de
wielen van de auto .en werd vernield. Het
meisje had kleerscheuren en schaafwon
den.
Er was zelfs geen bloed-onderzoek
nodig om te constateren, dat S. dronken
was. Hij werd gearresteerd, naar het
hoofdbureau van politie overgebracht en
te slapen gelegd in de cel.
GEBOREN: Jan, z. van J. Verboom en
M. v. d. Lugt, Nassaulaan 75; Francina
L d, van P. M. Bokhorst en M Mit-
schenko, Dr. Noletstraat 1; Antonïe M,,
z. van G. Prins en M. de Jager, Frank-
linstraat 1; Lucas L z, van A. F, van
Schijndel en C B. v. Steenbergen, Schiet-
baanstr 10; In'a M,, d. van W, H. Spruyt
en A. B'os. Nassaulaan 75.
OVERLEDEN: S. Bezie, 79 j., vr. van
H van Meijgaarden, Dr. Noletstraat 1.
De Rotterdamse politie heeft eindelijk
een moord kunnen ophelderen, welke in
de bezettingsjaren in de omgeving van de
Waalhaven is gepleegd. In de herfst vaa
1942 werd daar het lijk van een vrouw
langs de berm gevonden, die om het
leven Was gebracht. Er werden toen edge
arrestaties verricht, maar de zaak werd
bemoeilijkt door het feit, dat er iemand
bij de moord betrokken scheen, die in
dienst van de Duitsers was.
Enige tijd geleden echter ontving de
politie nieuwe aanwijzingen in deze zaak.
Deze hebben geleid tot de arrestatie van
de echtgenoot van de verslagene. Naar
verluidt was er op straat een twist ont
staan en de ruzie, liep zo hoog, dat de
man zijn vrouw, mogelijk door worging,
om het leven heeft gebracht.
en de toenmalige premier, maarschalk
Pietro Badoglio, tegen Hitier gecomplot
teerd. Ze hebben Hitier naar Rome uit
genodigd met de bedoeling hem daar te
doden. Hitier weigerde eeftter te komen.
Graziani zeide voorts het leven van de
tegenwoordige stafchef van het leger,
generaal Efisio Marras, gered te hebben,
die later zonder zijn tussenkomst ter dood
gebracht zou zijn wegens zijn aandeel in
het complot.
Marras ontkende intussen, dat er ooit
een samenzwering heeft bestaan om
Hitier van het leven te beroven. Badoglio
had hem slechts naar Hitier gezonden,
om de Duitsers te verzekeren, dat on
danks Mussolini's val, Italië de oorlog ^ou
blijven volhouden.
De „Johan van Oldenbarnevelt" arri
veerde heden van Amsterdam te Batavia.
De „Zuiderkruis", op reis van Rotter
dam naar Batavia, arriveerde hedenmor
gen te Aden.
Rodolfo Graziani, die terecht staat we
gens collaboratie, heeft gisteren 'n mem-
waardige verklaring 'afgelegd. Na de val
van Mussolini in 1943, aldus de maar
schalk, hebben koning Victor Emanuel
Het bruto brandpremie-inkomen van
de Brandverzekering Mij. „Holland van
1859" te Dordrecht, steeg in 1947 van
3.480.524 tot 4.161.262. Voor he;
eerst sinds jaren heeft de inbraak-afde
ling meer winst afgeworpen. De grootste
stijging vertoonde de transport-afdeling.
Na aftrek van tantièmes etc. en na toe
voeging van 12.706 ten laste van de
dividend-reserves bedraagt het winst
saldo 218.188 (v.j. f 326.582). Na di
verse afschrijvingen kan een dividend
van 285 380) voor de aandelen série
A. worden uitgekeerd, op B 142.50
190). op de aandelen C 57 (ƒ76) en
op de aandelen D ƒ28.50 (ƒ38). Op de
winst-bewijzen wordt 137.09 per stuk
uitgekeerd. Per 31 Dec. 1947 bedragen
de garantie-middelen van de N. V.
5.903.893.
De leider van de 4de klas-afd. Ursus
speelt Zondag een belangrijke thuiswed
strijd tegen Sunrise. De wedstrijd wordt
gespeeld op het Sportterrein aan de
Havendijk en begint om half 3.
Aan de R-'K. universiteit te Leuven
slaagde magna cum laude op het proef
schrift „De lichamelijke opvoeding in het
kleuterdagverblijf" voor het licentiaat
lichamelijke opvoeding: mej. Passtoors ie
Hilversum, consulente lichamelijke op
voeding voor het voorbereidend onder
wijs van het ministerie van Onderwijs.
Zij is de eerste Nederlandse, die dit
examen deed.
De E.C.A. toewijzing" voor Indonesië
voor de periode 1 April tot 30 September
1948 bedroeg 35 millioen. De E.C.A.
begon echter eerst laat rtiet de behande
ling van de gevraagde aankoopmachtigin
gen. Daardoor moest hier het systeem
van de post factum aankoopmachtigingen
worden toegepast, d.w.z. dat de goederen
al konden worden geleverd, voordat de
goedkeuring van de E.C.A. werd gevraagd.
Aldus werden aankoopmachtigingen ver
kregen voor textielgoederen uit Japan
voor ca. 15 millioen. Andere goederen
waren o.a. bloem ca. 4 millioen, rijst
3 millioen, vrachtauto's 2 millioen,
machinerieën 2 millioen, banden
750.000, tractors 800.000, materiaal
voor havens 680.000, ruwe katoen
570.000 en vele andere artikelen, waar
van kleinere hoeveelheden werden ge
kocht. Voor aankopen van Ijzer en staal
in de V. S. werd slechts 150.000 ver
leend, terwijl op 1.000.000 gehoopt was.
Met 1 November verandert het systeem
in die zin, dat contracten mogen worden
afgesloten, maar niet mag worden gele
verd voor de machtigingen zijn verleend,
terwijl na 1 Januari ook de contracten
niet aan de machtigingen mogen voor
afgaan.
Voor 75 pCt. schenkingen
Aneta's correspondent te Washington
verneemt, dat de E. C. A.-toewijzing voor
Indonesië voor het vierde kwartaal van
het lopende jaar in totaal 30 millioen
zal bedragen, doch dat een gedeelte van'
dit DGuTHg zal moeten worden gerese^r-
veerd voor goederen, waarvoor de eon
tracten thans worden gesloten en waar
van de levering in de eerste helft van
het volgende jaar zal plaats vinden
75 pCt. van alle E. C. A.-toewijzingen
en 25 pCt. in de vorm van leningen wor
den verstrekt. Daar naar verwachting
de waarde van de Indonesische invoër in
het belastingjaar Juli 1948 tot en met
Juni 1949 ongeveer 480 millioen za!
bedragen en de waarde van de uitvoer in
die periode waarschijnlijk niet meer dan
360 millioen zal bereiken, zal het na
delig saldo van de handelsbalans onge
veer 120 millioen bedragen, welk defi
cit door de E. C A.-huip in de huidige
omvang niet geheel zal kunnen worden
gedekt.
Bij K. B. is op zijn verzoek aan prol.
mi. P. S. Gerbrandy op de meest eer
volle wijze ontheffing verleend van zijn
functie van voorzitter van de raad voor
het rechtsherstel onder gelijktijdige aan
wijzing tot plaatsvervangend voorzitter
van gemelde raad
Tot voorzitter is benoemd mr. L. A
Donker te Rotterdam, lid van de, Twee
de Kamer.
Op hun verzoek is aan mr. B Zorab
en mr. K. v'an Hinloopen Labberton eer
vol ontslag verleend als lid van de afd.
rechtspraak van de raad.
In „het Weèten" zijn twee zwakke
plekken: Frankrijk en Italië, De Komin
form, d.w.z. Moskou heeft deze landen
juist uitgekozen om het Marshall-plan,
de enige redding van Europa, tot misluk
king te doemen.
Voor Frankrijk is dit spectaculair evi
dent. Een land, waar de arbeiders, i.e. de
mijnwerkers, de misdadige bereidheid op
brengen om op bevel van de kominform
door middel van een politieke staking de
voornaamste en onontbeerlijke bronnen
van herstel en Welvaart niet alleen tijde
lijk buiten werking te stellen, maar een
voudig te vernietigen, is op zijn minst
genomen een weinig betrouwbare me
dewerker en bondgenoot in de zelfhand
having tegen het communistische op
dringen. Er zal een scherpe reactie van
het in zijn overgrote meerderheid zeker
nog gezond voelende en denkende Franse
volk nodig zijn om het vertrouwen bij
zijn vrienden in zodanige mate te her
stellen, dat men weer zonder al te be
nauwde bezorgdheid met Frankrijk mi
litair en economisch zal kunnen samen
werken.
In Italië ziet de toestand er ietwat an
ders uit. Welke rampen- het fascisme ook
over land en wereld moge hebben ge
bracht, het heeft Italië ten minste iets
gegeven: de geest van nationale disci
pline, welke het Franse volk, behalve
wellicht in destructieve richting heeft
verloren. Daardoor ervaart de communis
tische agitatie een tegenstand, welke niet
onderschat mag worden.
Ook over het Apennijnse schiereiland
gaan voortdurend stakingsgolven en de
laatste weken joegen deze zelfs hoog op.
De communisten bevelen, de economische
nood dringt, maar er is ten slotte de dis
cipline, waartegen de golven vaak te
pletter lopen. Zo is Donderdag j.l. weer
eens gebleken, dat de kpminform de ar-
beidsmachines in Italië' wel ernstig kan
verstoren, aïs het ware zand tussen de
raderen kan strooien, maar ze niet kan
stil zetten. De communistische leiding had
een vier-en-twintig-urenstaking van alle
staatsambtenaren bevolen, en ook de
christelijk-democratisch-e vakbond stond
tegenover dit „protest" niet geheel af
wijzend. Maar des morgens verschenen
practisch alle ambtenaren normaal op de
ministeries; de afwezigen waren voorna
melijk typistes en hulppersoneel; het
echte ambtenarencorps echter had aan
het beroep der regering op standseer en
plichtsgevoel gehoor gegeven.
Ongetwijfeld is met dit karakteristiek
geval de algemene situatie niet adaequaat
getekend; elders wordt aan de stakings
bevelen breder gehoorzaamd. En het on-
aa tgename is bovendien, dat de stakin
gen, evenals in Frankrijk, gesynchroni
seerd zijn: nu hier, dan daar; nu in dit
bedrijf dan in een ander; nu voor twee
uur, dan voor een dag, dan onbeperkt;
alles met de duidelijk uitgesproken be
doeling om de grootst mogelijke ver
warring te stichten en het economische
leven te ontwrichten, opdat op het ge
schikte ogenblik met de werkelijk alge
mene staking ook de revolutie kan Uit-
breken. T,
Eén zaak hebben de Italianen op de
Fransen voor. Ongetwijfeld beschikken
deze laats ten naast de communistische
C G T over een christelijk vakverbond en
een socialistische arbeidersmacht; maar
deze voelen zich nauwelijks door stevige
politieke partijen geruggesteund: M.R.P.
en socialistische party worden eer met
ondergang bedreigd. In Italië is de split
sing in de algemene Italiaanse arbeiders
partij van veel jonger datum: de katho
lieke pool heeft zich pas in September
j.l. volkomen van de communistische af
gescheiden. Maar zij werd onmiddellijk
opgehangen door de machtige christelijk-
democratische partij, die haar een ste
vige bodem gaf, zodat zij tot zelfstandige
actie in staat is en daarbij de volle sym
pathie en steun vindt van de socialisti
sche stroming in het oorspronkelijke ge
meenschappelijke vakverbond.
Het door de kominform bevolen grote
winteroffensief zal met dit feit terdege
rekening moeten houden. Anderzijds zul
len de communisten ongetwijfeld kracht
putten uit de bijna hopeloze economische
toestand, waarin Italië nog steeds ver
keert. Men kan niet uit het oog verlie
zen, dat er in Italië twee en een half
millioen werklozen zijn en dat dit schrik
wekkende cijfer eer neiging tot verho
ging dan tot daling vertoont; de maand-
statistieken wijzen daarop sinds geruime
tijd. In officiële kringen te Rome heerst
ter zake, "niettegenstaande de royale hulp
van het Marshall-plan, dan ook een alge
mene pessimistische stemming. Italië kan
op de wereldmarkt niet concurreren; de
industrie is in haar productie ten zeerste
belemmerd, wijl zij geen voldoende af
zetgebied heeft; het indexcijfer van de
industriële activiteit is van 12 het vorig
jaar op 100 in September van dit jaar
gedaald; en het ligt nog veel lager in
twee van de belangrijkste industrieën
van Italië, de chemische en de textiel
branche. En dan wordt er door de
experts van 't Marshall-plan nog op aan
gedrongen, dat gemiddeld drie van de
tien arbeiders in de grote bedrijven zul
len worden ontslagen om tot een ra
tionele voortbrenging te komen! Terwijl
de emigratie, de grote traditionele vei
ligheidsklep van Italië, steeds meer be
moeilijkt wordt: in de jongste zes maan
den konden slechts acht-en-dertig dui
zend Italianen een nieuw vaderland be
trekken.
Intussen: het communistisch winterof
fensief in Italië is pas begonnen, en het
werkt zeker nog niet op volle toeren.
Met spanning zal men het volgen, vooral
omdat in Italië tegenkrachten sluimeren,
die wel eens geheel onverwachts ook tot
actie zouden kunnen overgaan.
ln de 'lyen Binnenvaartschool,
Joubertstraat 13, werd gisteren dé cur
sus van drie maanden voor binnenvaart
schippers geopend. Wanneer we de di
verse sprekers mogen geloven, is het in
de binnenvaart droevig gesteld: er is ge
brek aan onderlegd personeel, het lager-
en het vakonderwijs voor de jeugd is
over het algemeen zeer gebrekkig, terwijl
zpwel op economisch, technisch als so-
c'aal terrein een enorme achterstand- be-
®taat. Toch zal er geen groepering ge-
vonden worden, waar de Nederlandse
Volksaard beter bewaard is gebleven dan
luist onder de binnenschippers.
Van verschillende zijden worden er
Pogingen gedaan om verbetering aap te
brengen aan te- brengen en het Konink-
l) k Onderwijsfonds voor de scheepvaart
otider directoraat van de heer G. de
°ng heeft sinds 1914 een belangrijk aan
deel hierin. Onda*.ks geringe medewer
king van overheid en belanghebbenden,
"pdus de heer de Jong, is dit fonds erin
geslaagd reeds vele cursussen te organi
seren om de binnenschippers iets meer
ontwikkeling te geven.
Thans is een dagklas voor jongere
Kchipers geopend, die een duur van drie
hiaanden heeft en waarvan men veel re
sultaat verwacht. Bij deze gelegenheid
^erden de gasten tevens in staat gesteld
de dagnijverheidsschool met internaat,
Varaan 72 jongens gedurende 2 jaar on-
derricht ontvangen in datgene wat des
schippers is, te bezichtigen. Het gebouw,
Waarin deze jongens in hun frisse uni-
form leven en werken, is .een goede
school doch allerminst geschikt als inter-
«aat voor toekomstige schippers; midden
Vissen de huizen cn practisch zonder
Ob'tspanmingsruimte. Het verlangen is dan
o°k: een nieuw en ruimer gebouw aan
do waterkant en een eigen schip!
De geestelijke leidsman van het giote
Percentage katholieke schippersjongens
®P deze school, pater J, H. Lelarge S.C.
J., wees nog op de grote kans, die een
dergelijk internaat biedt om de jongens
een goede basis voor het leven mee te
geven, vooral door een goede vrije-tijds-
besteding, waaraan buiten schuld van
de school zeer veel ontbreekt. Als
voorlopige oplossing voor het passagieren
Op Zaterdag en Zondag deed pater Le
large het voorstel aan de hand om hen
in goede gezinnen in de buurt té laten
komen.
43. Malóch, de grootvizier keek naar buiten en zag Roen
en de wachter langs gaan. „Prachtig gedaan" riep hij op
getogen. „Zorg dat van het lichaam geen spoor gevonden
wordt". .jPaar kunt U op rekenen, edele Maloch", riep
Roen. „Bij de volgende feestmaaltijd komt het hoofd op
tafel te staan", riep de grootvizier in het beste humeur.
De bevolking van Kahran kocht intussen de broden,
waarin .het eerlijkheidspoeder van de fakir was verwerkt.
„Overeet U niet aan het' brood", riep de bakker bij wyze
Hedenmiddag vernamen wij nog, dat
ook mej. Elsie Fey, de stewardess van de
verongelukte Constellation, in het zieken
huis aan haar wonden is bezweken.
Het aantal doden is dus thans gestegen
tot zes en dertig.
De toestand der Amerikaanse mevr. Al
Rohrs was volgens haar verplegers in het
ziekenhuis kritiek. Zij heeft zware brand
wonden, een gecompliceerde beenfractuur
en een gebroken schouder.
Ooggetuigen vertellen
Volgens een der c^fegetuigen zou de
machine in brand hebben gestaan toen
ze boven Tarbol'ton vloog. De man bel
de terstond de inspectie van het vlieg
veld op en spoedde zich toen naar
buiten. Toen hij de plaats van de ramp
bereikte, vond hij het toestel in lichte
laaie tëgen een lichte helling bij de
boerderij van Neil. Brandende wrak
stukken lagen in wijde omtrek in het
rond. Het staartstuk van het toestel lag
aar. het ene eind van het weiland, mo
toren en andere wrakstukken aan het
andere. En over heel het veld verspreid
lagen slachtoffers.
Walter Dunlop, eeh mijnwerker, was
een van de eersten, die het toneel van,
de ramp bereikte. Hij vertelde: „Wij
hebben alles gedaan, wat wij konden om
de mensen uit het toestel te halen, doch
wij konden slechts één passagier redden.
Het was een Amerikaanse dame. Haar
kleren stonden in brand. Wij droegen
haar bij het wrak weg en doofden de
vlammen".
Het wrak brandde hevig en twee uur
na het ongeluk woedde het vuur nog
steeds.
Het gehele dorp Tarbolton, dat een
bevolking van ongeveer zeshonderd zie
len heeft, werd door het motorgeronk
van het laag vliegende vliegtuig ge
wekt. De bewoners renden hun huizen
uit toen zij het hoorden rondcirkelen en
vreesden, dat bet op het dorp zou neer
storten. Plotseling klonk een luide slag
en het vliegtuig gleed over de heuvel.
Volgens deze mensen zou het toestel
zich eerst met de neus twee voet in de
grond hebben gedrongen, daarna had het
zich echter weer verheven, waarna het
definitief de grond raakte.
Een ander vertelde, dat hij toen bij bij
het wrak aankwam, door de hitte van
de vlammen de in het toestel opgesloten
passagiers niet kon bereiken.
Toen we door de velden renden, hoor
den we hun hulpgeroep. Verschillende
slachtoffers, zowel doden als gewonden,
waren uit het toestel geslingerd. Wij kon
den de doden nauwelijks van de over
levenden onderscheiden, maar wij brach
ten alle slachtoffers naar de wegzijde en-
bedekten ze met onze jassen. Tegen dien
tijd waren ook de eerste ambulances ge
arriveerd, die aan de overlevenden de
eerste hulp verleenden, voordat zij naar
het ziekenhuis werden vervoerd.
Een der schokkendste tafrelen was wel
dat van een vrouw, die een kind tegen
zich aandrukte. Beiden waren vrijwel ge
heel verbrand.
Vanmorgen waren politie en vrijwil
lige reddingsploegen nog steeds bezig met
het zoeken naar slachtoffers in de mist.
Het vuur smeulde nog.
Toen men het laatste slachtoffer vond,
was het al negen uur geworden.
Op hun weg naar de ramp waren dok
ter Brown van het Kilmarnock hospitaal
en vier van zijn collega's met hun auto in
de mist verdwaald. Hierdoor verloren zij
een kwartier.
De gewonden hadden allen ernstige
brandwonden, doch de boordwerktuig
kundige. was in staat rechtop te zitten,
toen de politie arriveerde.
De gehele romp met uitzondering van
de staart is verbrand. De mannen, die het
reddingswerk op zich hadden genomen,
troffen in de staart van de „Nijmegen"
de vijf personen, die het er levend had
den afgebracht. De toestand van mevr.
Rohrs werd hedenmorgen zeer ernstig
genoemd.
Aan verschillende kanten van het vlieg
veld bevinden zich bovengrondse electri-
citeitskabels. 's Nachts zijn deze echter
met rode lampen verlicht ter waarschu
wing voor vliegtuigen, die opstijgen of
willen landen.
Op het ogenblik dat de lichten op bet
vliegveld uitgingen, op het moment der
halve. dat de Constellation de hoogspan
ningslijn raakte, zag men een verblin
dende lichtstraal en daarna braken de
vlammen uit het toestel.
Hendrik Veenendaal werd op 26 Juli
1899 te Maarn bij Utrecht geboren. Ou 7
Februari 1921 trad hij bij de K.L.M. in
dienst als monteur, in welke functie hij
beurtelings op de vliegvelden Schiphol
en Waalhaven werkzaam was. In 1B30
werd hem de opdracht gegeven, in de
Ver. Staten, nl. in Hartford, Connecticut,
bij die „Pratt en Whitney"-fabrieken de
nieuwe „Wasp"-motor te bestuderen en
sindsdien maakte hij geregeld reizen
naar de nieuwe wereld, belast met hei
overnemen van. vliegtuigen en motoren
van Amerikaanse fabrieken voor ebt
K.L.M. Ds heer Veenendaal, die inmid
dels in 1931 tot hoofdwerkmeester was
bevorderd, werd medio 1939 benoemd
als opvolger van de heer P. Guillonard
als hoofd technisch bedrijf der K.L.M.
Na die bezetting en bevrijding van Ne
derland werd de heer Veenendaal 'reser
ve-kapitein voor alg. diensten bij het mi
litair gezag. Kort daarop hervatte hij zijn
functie als hoofd technisch bedrijf dar
K.L.M. en op 7 Februari 1946 vierde hij
zijn 25-jarig dienstjubileum. In April '46
werd de heer Veenendaal benoemd tot
directeur. Na de oorlog heeft hij, naar
men ons van de zijde der K.L.M. mede
deelt, op voorbeeldige en energieke wijze
het K.L.M.-technisch bedrijf uit de grond
gestampt en dusdanig georganiseerd," dat
de snelle uitbreiding onder zeer moei
lijke omstandigheden kon worden opge
vangen.
Generaal-majoor Gijsberius Jacobus
Sas, die aan boord van de „Nijmegen"
verongelukte, werd 1 Augustus 1892 te
Leeuwarden geboren. In 1910 kwam hij
op de Kon. Mil. Academie te Breda, in
1913 is hij beëdigd ais tweede luitenant
der artillerie en in 1917 tot eerste luite
nant bevorderd. Hij werd in 1923 bij de
hogere krijgsschool gedetacheerd en ver
volgens in 1926 bij de generale staf. In
1927 volgde zijn bevordering tot kapitein
en in 1938 tot majoor. Inmiddels was hij
in 1936 aangesteld als militair attaché te
Berlijn.
Majoor Sas is het toen geweest, die
herhaaldelijk de Nederlandse regering
gewaarschuwd heeft omtrent de gevaren
die Nederland bedreigden, zoals thans na
de bevrijding door hem is onthuld. Hij
had deze gegevens van generaal Oster.
met wie hij particulier zeer bevriend
was geraakt en die meende op' deze
wijze Europa voor een ramp te kunnen
redden. Majoor Sas heeft eveneens ge
poogd Noorwegen te waarschuwen voor
de inval, die in dit land beraamd werd.
Hier te lande heeft men de inlichtingen
van majoor Sas gewantrouwd, meende
dat" hij een werktuig was in een handig
nazi-spel. Achteraf is gebleken, dat de
informaties van Majoor Sas volkomen
juist waren. Bij het uitbreken van de
oorlog week hij naar Engeland uit, waar
hij in Juni 1940 bevorderd werd tot lui-
itenant-kolonel. Van 1940-1942 was hij
commandant van de Ned. troepen in Ca
nada. In 1943 tot kolonel bevorderd, dien
de hij in Engeland en Amerika de re
gering op verschillende wijzen. Na de be
vrijding werd hij in 1946 aangesteld tot
militair attaché te Brussel; sedert Augus
tus 1947 was hij als zodanig te Washing
ton werkzaam. In October 1948 werd hij
bevorderd tot generaal-majoor.
De heer E. Fuld werd op 9 Januari 1890
te Amsterdam geboren, opgeleid in het
bankbedrijf en trad in 1912 in dienst hit
de firma Lippmann, Rosenthal Co. In
1914 werd hij procuratiehouder en in 1920
firtnant- De heer Fuld was mede-oprichter
van de eerste luchtvaart-tentoonstelling
Amsterdam (Elta) en van de K.L.M. Hij
was bovendien jarenlang bestuurslid van
de Kon. Ned. vereniging voor luchtvaart,
commissaris der N.V. Pletterij voorheen
L. I. Enthoven en Cie. te Delft, van de
N-V. Combinatie Pletterij-Nederhorst te
Curacao en van de N.V. Zuid-Afrikaanse
Handelhuis, Amsterdam, en bestuurslid
der Amsterdamse Bankiersvereniging. Hij
was ondervoorzitter en onder-comman
dant der vrijw. burgerwacht te Amster
dam, en een bekend publicist ln lucht
vaartkringen.
De heer Fuld was met zijn echtgenote
Marie Katharina Elisabeth Warschauer en
zijn jongste dochter Milly Marie op een
zakenreis naar Amerika en zöu voorts te
Curagao een zoon bezoeken.
Het echtpaar Pinto bevond zich op weg
naar Lima, waar zij zich zouden gaan
vestigen en waarheen zij nu eerst een
oriëntatiereis wilden maken. Mevr. Pinto-
Hertzberger zou er tevens' enige repor
tages voor de A.V.R.O. verzorgen. In 1946
maakte zij voor dé A.V.R.O een reis door
de V.S., waarvan zij eveneens reportages
gaf.
van waarschuwing. „Misschien ligt het ditmaal wat zwaar
op de maag".
Inmiddels was het avond geworden. Toen Roen en de
wachter zeker waren, dat ze niet meer door de grootvizier
konden worden gezien, légden ze Basli op de grond neer.
„U kunt ons nu ook helpen" fluisterde de plaatsvervangen
de klein-vizier. „Met alle genoegen", zei Basli, die het waar
deerde, dat zijn echte hoofd nog steeds op de juiste plaats
zat.
„De republikeinse regering heeft op 27
Mei 1947 de vorming voorgesteld van een
interim-regering' precies zoals zij thans
door de Nederlandse regering in Den
Haag is ontworpen", aldus verklaarde
Soetan Sjahrir in een onderhoud met een
vertegenwoordiger van het Chinese dag
blad, dé ..Keng Po".
Het blajd schrijft: Op dat tijdstip be
kleedde Sjahrir de functie van minister
president- Sjahrir verklaarde, dat toen
tertij d de Nederlandse regering wrevelig
tegenover het voorstel stond, en zeide.
zeer verbaasd te zijn, dat Den Haag thans
dit ontwerp naar voren heeft gebracht.
32).
Hal liet zich op zijn knie vallen en be
keek nauwkeurig de sporen, die zonder
enige twijfel van een wild dier afkomstig
moesten zijn. Hij vroeg Bessin, of deze
er enig idee van had, wat dit voor een
dier kon zijn, maar deze antwoorddde
ontkennend.
Het klinkt misschien ongelooflijk,
oom, maar naar mijn mening zijn het de
voetstappen van een beer.
Nanglu's gezicht klaarde op.
- Beer, ja. Beer!
Michel Bessin keek weifelend toe.
- Dat lijkt mij toch wei wat heel
vreemd Een beer, hier?
Ik kan er geen eed op doen, ant
woordde Hal maar in ieder geval zijn
het de sporen van een groot roofdier,
waarvan de voetzolen een merkwaardige
gelijkenis vertonen met die van een
beer. Hij zal natuurlijk steeds weer op
nieuw trachten hier zijn prooi te vinden,
zodat het mij niet onmogelijk lijkt hem
neer te leggen. Zolang hij leeft, is de
kudde niet veilig.
Het kleine gezelsohap keerde naar het
Winddal terug.
Wat zullen we doen, Frans? vroeg
Bessin.
Het lijkt mij het beste, dat Nanglu
en ik de rover trachten op te sporen.
Daarvoor hebben wij natuurlijk wapens
nodig. De Osseet heeft alleen een mes en
ik zelf ben ook niet beter uitgerust. Ik
geloof niet, dat we waarmee veel zullen
bereiken.
Goed, dan zal ik vandaag nog terug
rijden. Gura zal jullie morgen twee ge
weren brengen en jij, Frans, kan dan zo
lang hier in het Winddal blijven tot de
zaak met dat roofdier achter de rug is
En ik blijf ook, ja?, Uet,Kare zich
horen.
Maar meisje, dat gaat toch niet!
Waarom r.iet, vader?
Hal nam het voor haar op.
Gunt u Kare maar een paar moote
dagen in iet Winddal, oom.
Als ze lulüe met in de weg loop:
bij de jacht, vooruit dan maar!
In de namiddag reed Michei Bessin
alleen naar he' Proeska dal terug.
XXIV
In de prille ochtendschemering weer
klonk een langgerekte kreet, welke on
middellijk door een tweede werd ge
volgd.
Hal was direct op de been Ook Nan
glu sprong overeind.
Wat was dat. Nanglu?
Roofdier! Is er weer!
Uit het tweede vertrekje van de nu.'
klonk Kare's slaapdronken stem: Het
was of ik hoorde schreeuwen. Is er iets
gebeurd?
Niets bijzonders, Kare. Slaap maar
rustig door.
De beide mannen spoedden zich naar
buiten. Een dichte nevelsluier hing over
het landschap. Er was maar heel weinig
zicht.
Nanglu rende vooraan, in de richting
van de rivier. Reeds van verre zagen zij,
dat de kudde rendieren in grote opwin
ding verkeerde. De Osseet baande zich,
door Lörne op de voet gevolgd een weg
tussen de dieren door
Op korte afstand van de Irbytsch bleef
Nanglu staan. Hij wenkte Hal en be'-
den bogen zij zich over iets heen: ne
waren volkomen verse bloedsporen Én
daar in de onmiddellijke nabijheid, lag
een verscheurd kalf Van hier liep een
brede streep bloed verder in de richting
van de Ayron hoogvlakte Blijkbaar nao
de rover twee aieren gegrepen, doch ei
slechts een van weggesleept.
Hal ontdekte nu ook andere sporen.
Het bleken dezelfde voetafdrukken te
zijn welke hij ook de vorge dag reed?
langs de Irbytsch had waar genomen.
Zo'n gemeene schurk!, wendde ln)
zich tot Nanglu. Voorlopig kunnen we
helaas niets ondernemen. Wij zullen
moeten wachten to* Gura de geweren
en de munitie brengt.
De beide jagers kwamen niet tot re i
resultaat Nog dezelfde dag waarop zij
hun vuurwapens ontvingen, waren zij
beneden aan de rivier hot spoor gaan
volgen, maar weldra waren zij daarbij
aan het eind van hun latijn. De sporen
verloren zich op de Oostelijke helling
van de Ayron hoogvlakte, waar de bn
dem slechts ui' rotsachtig gesteente be
stond, dat geen voetafdrukken achter liet.
Teleurgesteld moesten zij de achtervol
ging staken.
De volgende nacht verliep zonder in
cidenten, maar Hal vertrouwde deze
rust niet. Hij was er van overtuigd, dat
het roofdier na korte of langere tijd
een nimwe aanval zou ondernemen Hij
beraadslaagde met Nanglu en deze kwam
met een voorstel, dat Hal wel aanstond
el zou het dan waarschijnlijk geruime
tijd vorderen om het ten uitvoer te kun
nen brengen.
Hij zei: Heer, wilde dieren leven in
gebergte alleen in holen Wanneer over
dag alle gaten in de rotsen afzoeken
dan rover vinden. Overdag zal hij ze
ker slapen.
Hal wist ook geen beter plan en de*
halve werd besloten de naaste omge
ving in het Winddal stelselmatig af te
zoeken. Men wierp zich met volle ijver
op dit werk. maar het resultaat was ni
hil. Nergens was ook maar een spoor
van het roofdier te ontdekken.
Na enige dagen kregen de beide man
nen genoeg van dit eentonige zoeken.
De kudde rendieren kon Nanglu's zorj
niet lapger ontberen en ook Hal zou hec
liefst weer zo spoedig mogelijk naar zijn
dagelijkse werkzaamheden .zijn terug
gekeerd. Hij besloot echter de jacht nog
enige dagen alleen voort te zetten en
daar zich totdusver nog niets bijzonders
had voorgedaan, had hij er niet het min
ste bezwaar tegen, dat Kare, die de wens
daartoe te kennen gaf, zich bij hem
aansloot.
Zo dwaalden zij dan gezamenlijk door
hetomliggende bergland en Hal wist
zijn afkeer van deze wijze van jagen al
spoedig te overwinnen, vant in Kare's
gezelschap vlogen de uren om.
Na een lange wandeling hadden zij een
plaatsje gezoch aan de Nooidkant van
de Ayron-hoogvlakte. De natuur had zich
hier minder royaal betoond dan aan de
tegenovergestelde zijde, welke naar het
Winddal leidde Slechts wat spaarzame
planten waren over de rotsachtige bodem
verspreid en op verschillende -plaatsen
werd de helling gespleten door onher
bergzame afgronden. Maar het panorama
was van deze kan\ wel buitengewoon
mooi. Zover het oog reikte, strekte de
welige vlakte zich naar het Noorden uit
tot hemel en aarde aan de horizon ineen
vloeiden. Kleine, witte wolkjes dreven
langs het uitspansel. Geen enkel geluid
verbrak de stilte.
Kare gluurde van onder haar oogleden
naar Hal, die dromerig in de wazige verte
staarde.
(Wordt vervolgd).
De heer Sjahrir verklaarde verder,
dat ditmaal de enderhandelingen niet
mogen mislukken. Indien het Neder
landse ontwerp gereed zou zijn en hem
zou kunnen overtuigen, zou hij trachten
te verhinderen, dat de onderhandelin
gen dood zouden lopen. Ofschoon hij
niet wilde zeggen, dat dit de laatste
kans zou zijn, kon Soetan Sjahrir niet
ontkennen, dat de huidige toestand al
lermoeilijkst is.
De geruchten, die te Batavia de roticle
doen, als zou de heer Sjahrir candidaat
zijn gesteld voor de federale interim-re
gering, noemde hij „praematuur", aldus
de „Keng Po".
De Bondouoso-affaide
De Bondowoso-affaire zal wel in hoger
beroep berecht worden; het hoog militair
gerechtshof te Batavia zal midden-No-
vember met de behandeling een aanvang
maken. Een vorig bericht wekte de in
druk, dat de zaak niet verder zou wol*
den voortgezet doordat de fiscaal van de-
krijgsraad te Soerabaja het hoger beroep
tegen de uitspraak had ingetrokken. Thans
blijkt dat dit slechts geschied is ten aan
zien van drie der veertien verdachten.
Protest tegen infiltraties
Van de zijde der Nederlandse delegath;
voor de onderhandelingen met de repu
bliek zal bij de C. V. G. D. een protest
worden ingediend tegen de voortdurende
infiltraties van republikeinse zijde.
ROTTERDAM. 30 October 1940
18 stand hout Bergen op Zoom; 23 stand
hout Vrjjhoven-Capelle: 16 stand hout Goes;
26 stand hout Deventer; 150 ton fosfaat
Deventer; 2 X 10 Oton id. Goor; 245 ton
diversen Zwolle; 2023 ton pyriet Stein;
10O ton cellulose Breda; diverse partijen
papierhout Renkum; 400 ton tarwe Wor-
merveer; 550 ton id. Deventer; 100 ton id.
Roermond; 100 ton id. Weert; 100 ton id.
Amsterdam; 100 ton id. liggen-varen; 19"
ton dwarsliggers Dordrecht; 2X 70 en 3
X 60 ton kolen Eist; 350 Ion stukgoed
Amsterdam; 93 ton gerst Venlo; 250 ton
meel Amati rdam; 330 ton tabak Amster
dam.
i
