Nieuws uit STAD en OMTREK
typerende Toetsstudies
LAATSTE BERICHTEN
Amersfoortse tragedie ontrolt
zich verder
BIM
SCHEIP^ECHÏ
I
DRIEMAAL
Ontwapening als propagandastunt
Spaak nog niet
geslaagd
Operatie nodig?
Ratio Koster vrijge
sproken
Maakt Gerrit nog kans?
E. Brahm „fourier
en de
ontvoering
van
Sinterklaas
Wolf, „Kerstmannetje"
van kamp Amersfoort
S.S.-er leefde van
kerkdiefstal
PAGINA 3
DINSDAG 23 NOVEMBER 1948
BILLIJKE BOEKEN
BURGERLIJKE STAND
ROTTERDAMSE VEEMARKT
FABRIEK OP NIEUW.
MATHENESSE IN GEBRUIK
ST. NICOLAAS VOOR
ST. VINCENTIUS
VLAARDINGEN
GEMEENTE-BEGROTING 1949
TE PARIJS AFGEHANDELD
„Op zijn best doelloos, op zijn
slechtst sinister"
KAPITEINiS'WISSELING OP DE
„NIEUW AMSTERDAM"
ACHT VRACHTAUTO'S MET
SERVIESGOED
GEEN LIEFHEBBERS VOOR
JUSTITIE
In kringen, die in betrekking
staan met Buckingham Palace,
aldus meldt A.F.P., geeft men te
verstaan, dat het niet mogelijk is
beslist te zeggen, of de rechter
voet eventueel niet zal moeten
worden afgezet.
HATTA DONDERDAG IN
DJOKJA
AMERIKAANSE HAVEN
STAKING DUURT VOORT
VLIEGTUIGONGELUK EIST
NEGEN DODEN
STEENKOOLVOORZIENING
HEEFT MILLIOENENTEKORT
Ex-commandant Jodencommando
door getuige aangevallen
Kerk- en autobranden door
sigaretten-eindjes
OPGESCHOTEN KNAPEN
STALEN LINKS EN RECHTS
Vijftig diefstallen in kerken
en warenhuizen
IS
door ARTHUR LEAK
ZES MAANDEN VOOR NYLONS
GRONINGSE KUSTVAARDER
GEZONKEN
BRANDSTICHTER
GEARRESTEERD
MEER DAN 300 MIT TJOEN
VOOR NEDERLAND EN
INDONESIë
De grote drukte voor de St. Nicolaas
moet nog komen, maar langzamerhand
zorgt toch ieder gezinslid voor het ca
deau of de surprise, dat de ander een
klein steekje onder water moet toe
dienen, of hem de aanhankelijkheid van
de anonieme gever moet betuigen.
Voor de ouders is de opgave wel het
moeilijkst, want ondanks de gulden van
Joekes én de 31 centen winst bij het ge
bruik van de mindere „of". (De bruin-
brood-(slof, of de eierkoien-tsiol) ,is
het totaal aan ,,aardigneidjes" voor alle
kinderen nog een schrikbarend kapitaal-
Daarom is het prettig een tip te kunnen
geven voor een koopje.
Misschien kent u nog van uwoude e
jongens, of wellicht uit eigen ervaiing
de jeugdboeken, die e,ellf"^e^pr„eu
wei voor een kwartje te koop weren.
Het waren meestal spannende verhalen,
die de jeugd graag las; z°™*er de bittere
nasmaak van oververhitte fantasieën
door een stuntelige tekst en dubieuze
plaatjes in werking' gezet. Het werk van
deze serie is opnieuw aangepakt door
de jonge uitgeverij „Jeugdserie" in
Utrecht.
De uitgave is door de tijdsomstandig
heden enigszins anders geworden. Het
geheel heeft nu meer het uiterlijk van
een prentenboek, maar de dichte druk
over twee kolom in klein druk uitge
voerd omspant een verhaal van bijna
dezelfde lengte als vroeger in de dikke
jeugdboeken de jongens bezig hield.
De uitgave is niet duurder dan het
grootste deel van de strip-rommel. Via
het onderwijzersblad is deze uitgave aan
gekondigd en het is dus niet waarschijn
lijk, dat uw geschenk de weg van de
in de bank ontdekte beeldromans naar
de kachel zal gaan. Voor andere publica
ties is dit tegenwoordig het enig bruik
bare bestrijdingsmiddel. Voor zover wij
konden nagaan, zijn tot nu toe versche
nen ,,De O 6 verdwenen" door Joh.
Degreef, „De Vergulde Hand" door Adri
v. Witzènburg en ..Asoko de zwerver"
hoor V L Vanweddingen.
Misschien mag Typer ook nog even
aandacht vragen voor de grotere gezins-
uit-gaven, de vertelboeken en boeken
voor de jeugd.
Wij menen, dat de kinderen rond de
10 en 12 jaar niet meer voor het ver
tellen van verhaaltjes zullen vóelen,
maar eigenlijk zijn dit uitvluchten, orn
aat we zedf geen zin hebben om het te
proberen, of er ons niet toe in staat
achten. Toch kan er ook in uw gezin
door het herstellen van die oude gezel
lige gebruiken weer wat groeien, dat
de kinderen graag thuis doet blijven.
Maak van de komende Sinterklaas
avond, de gezelligheids-avond bij uitne
mendheid, het begin van een gezellige
huiselijke winter door er eens wat moeite
voor te doen sfeer te scheppen. Alles
werkt daartoe mee, want we krijgen
weer pinda's.
TYPER.
GEBOREN: Louisa G. d. v. W. A Ph.
Noijons en C G A v Duppen, Dr. Holst-
str. 1; Francina d v H J v Haren en
B Voogd, Dr. Noletstr. 1; Francisca J.
d v D v Vessem en L Stok, Amparestr.
29; Irene H A d v S J Th. Zoetmulder
en M Hagtingius, Dr. ïtoletstr. 1; Mar-
tinus z v S v Oort en M V Rissema,
Nieuwebuurt 17; Arnoldus F z v A F Et-
man en C S Hitman, Dr. Noletstr. 1;
Janna d v D v Bochove en F Verkade,
Tuinlaan 70; Johanna C d v R F B Peij-
zel dn B A Wieskamp, Edisonstr. 32;
Johannes C z v D Krommenhoek en W
Bijl, Singel 101; Cornelia z v A Teerds
en J A Struik, Snelliussingel 42; Wij-
nanda M d v A J v d Heiden en- G L
Aalberts, Dr. Noletstr. 1! Emiêl z v M
Streng en M. de Laat Geervlietsestr. 26;
Marinus z v A. M. Monster en M M.
Komijn, -Strijensestr! 2; Arthur W. M. z
v W. J. A v.d Kamp en A. M. Kloos,
Jacob Catslaan 10; levenl. kind v Ph. v
Dorssen en C Jacobi, Pr. Mauritsstr. 16.
OVERLEDEN: A. N. Mulder, 1 jr., dr.
Noletstr. 1; K. T. Blomsma. 86 j, Rem-
brandtlaan 35; J H. Zijdemans, 74 jr, vr
v J. van 't Zelfde, Nasaulaan 75.
Rotterdam, 23 November 1948
Vee-aanvoer In totaal 3637 stuks, waarvan
500 vette koeien en ossen, 287 nuchtere kal
veren, 383 paarden, 1135 gebruiks vee, 666
biggen, 197 schapen en lammeren, 251 gras
kalveren, 46 veulens, 116 bokken en geiten,
56 varkens. De prijzen waren als volgt:
Kalfkoeien le soort f 825 2e soort f 725, 3e
soort f 825; Melkkoeien 840—740—625; Vare
koeien 500—400350; Vaarzen 600425325;
Pinken 425—300—225; Graskalveren 210—160
—110; Biggen 504030; Hitten 650450—
300; Paarden (werk) 850-650-^)00; Paarden
(slacht) 1.20—1.00—090 kg.
Kalf en melkkoeien; aanvoer iets groter,
handel redelijk, prijzen iets hoger; Vare»
koeien; aanvoer als vorige week, handel re
delijk, prijzen onveranderd; Vaarzen en
Pinken: aanvoer iets ruimer handel kalm,
prijzen beste vaarzen en pinken iets stijver
in prijs. Verder onveranderd; Graskalveren:
aanvoer als vorige week, handel tamelijk,
prijzen constant; Biggen: aanvoer groter,
handel stroef, prijzen vorige week moeilijk
te handhaven; Paarden: aanvoer ruimer,
handel traag, prijzen: slachtpaarden niet, ge
heel prijshoudend, werkpaarden en hitten
onveranderd.
De fabriek op het industrieterrein van
Nieuw Mathenesse. die ais eerste offi
cieel geopend wordt er zijn er reeds
zonder plechtigheid in gebruik genomen
is de VAKO, de fabriek van ledikan
ten en matrassen van de Gebr. v. Konij
nenburg. De opening geschiedt Zaterdag"
a.s om 10 uur v.m.
Als St. Nicolaas het eerstgeboorte
recht Wet had gehad, of als hij alleen
maar bisschop van Myra was gebleven
zonder met beurzen ducaten door open
ramen te werpen en kindertjes uit de
vleeskuip ten leven te wekken, zou onze
Sinterklaas-avond vast en zeker St. Vtn-
centius-avond heten, want de laatste
heilige ontloopt de goed heilig man in
karakter heei weinig. Zonder rancune,
want daar is hij Heilig voor, laat St.
Vincentius uw St. Nicolaas de pupillen
van zijn Vereniging bezoeken. Op Za
terdag 4 December om 2 uur komt de
Sint in Musis Sacrum aan de Lange
Haven. De kindertjes zijn al uitgenodigd
en Vader en Moeder zijn niet minder
welkom.
Verschenen ls de Gemeente-begroting
1949. Aan de memorie van toelichting
ontlenen wij o.m. het volgende:
B. en W. zijtl er in geslaagd ook bij de
thans ontworpen begroting een evenwicht
te bereiken in inkomsten en uitgaven
doch bovendien sluit het ontwerp met
een batig saldo van 100.000. Dit alles
mag evenwel niet uit het oog doen ver-
!ezen' <Jat onze gemeente tengevolge van
ue nadelige saldi op de gewone dienst der
achter ons JiEgende jaren, onder een aan
zienlijke schuldenlast gebukt gaat, een
schuld welke eerst na 30 jaren door een
jaarlijks terugkerende post van 81.000
op de begroting zal zijn gedelgd.
Het voor 1948 bereikbaar optimum der
bouwbedrijvigheid verwachten B en W
voor 1949 in gunstige zin te kunnen be
ïnvloeden. In 1947 werden 188 woningen
aanbesteed, in 1948 bedroeg dit aantal tot
dusver 429 woningen, terwijl redelijker
wijze voor 1949 een aanbesteding mag
worden verwacht van een aantal wonin
gen, hetwelk aanzienlijk hoger zijn dan
in het lopende jaar het geval is.
Met erkentelijkheid mag worden vast
gesteld, dat de V.V.V. „Patrimoniums
Woningen" opnieuw het initiatief heeft
genomen tot het maken van een plan voor
de bouw van een belangrijk complex wo
ningen in de zgn. Indische buurt.
Verwacht kan wórden, dat de in dit
jaar ter hand genomen algehele herzie-
•ning van het bestaande uitbreidings- en
saneringsplan in de eerste helft van het
komende jaar de raad ter vaststelling zal
worden aangeboden. De uitvoering van
verbetering aan enige havenwerken zal
in 1949 ter hand' worden gtnomen. Ook
zal in dat jaar het ontsluiten van het in
dustrieterrein in de Grote Vettenoordse
Polder voltooid worden. Verder hopen B.
en W. spoedig een voorstel te kunnen
doen voor het bouwen van een brandweer
kazerne en de verbetering van het gebou
wen complex van de .dienst der gemeen
tereiniging.
Het ligt voorts in het voornemen om
in het komende jaar een begin te maken
met het totstandbrengen van een wagen
veerverbinding tussen Vlaardingen en
Pernis. Tevens mag worden aangenomen,
dat het jaar 1949 ook een gerestaureerd
stadhuis en een carillon in de gemeente
toren aan de markt zal aanschouwen.
Met betrekking tot de volksgezondheid
bevindt zich het vraagstuk van de school-
tandverzorging en dat van het doorlich
ten der gehele bevolking op t.b.c. in een
gevorderd stadium van onderzoek.
TENTOONSTELLING.
In het Handelsgebouw aan de Parallel
weg wordt hedenmiddag en -avond een
tentoonstelling gehouden inzake huis
houdelijke- en gezinsvoorlichting, waar
bij ook enkele interessante films zullen
"worden vertoond. De tentoonstelling is
o.m. geopend hedenavond van 7 tot 9.30
uur.
CONCERT TOONKUNST.
De afd. alhier van Toonkunst geeft in
samenwerking met de Kon. Militaire
Kapel een concert in de Grote Kerk,
Markt, op Woensdag 24 November a.s
K. A. B
Woensdag 24 November a.s. 's avonds 8
uur, spreekt in het R. K. Ver. Gebouw,
Markgraaflaan voor de K. A. B. de
heer H. B. Vink, districtsbestuurder
van de R. K. Fabrieksarbeidersbond,
over het onderwerp: De Publiek
rechtelijke Bedrijfsorganisatie".
SLAGERSVAKTENTOONSTELLING.
Dinsdag 30 November en Woensdag 1
December a.s. wordt in de zaal „Harmo
nie" een slagersvaktentoonstelling gehou
den.
Bijna onopgemerkt ls Vrijdag j.l- het
ontwapeningsdebat in de Verenigde Na
ties afgehandeld. De resolutie van de
Westerse mogendheden over de ontwape
ning, welke reeds na lange debatten door
de politieke commissie was aangenomen,
is nu ook door de voltallige zitting van
de algemene vergadering aanvaard, en
wel met 43 tegen 6 stemmen. West tegen
Oost.
Deze resolutie doet een beroep op de
commissie voor de conventionele bewa
pening (d.w.z. van de gewone wapenen,
welke vóór de atoombom werden ge
bruikt) om voorstellen te redigeren voor
een internationaal controle-orgaan, dat
bij de aangesloten staten gegevens over
bewapening en effectieven zal verzame
len. Deze gegevens zullen dan gerang
schikt en gepubliceerd worden.
Tevoren had het Sovjet-Russische voor
stel om de atoomoorlogvoering te verbie
den (wat o.m. ook inhield, dat alle voor
raden van reeds vervaardigde atoombom'
men onschadelijk moesten worden ge
maakt) en de bewapening en effectieven
van de vijf grot e magendhedeo (de Ver
enigde Staten, Sovjet-Rusland. Engeland,
Frankrijk en China) met een derde te
verminderen in de algemene vergadering
hetzelfde lot ondergaan als in de poli
tieke commissie: het was met 39 tegen 5
stemmen verworpen.
Daarmede is te Parijs het ontwape
niingsprobleem van de baan. In de daar
toe aangewezen commissies zal er weer
een jaar lang over gedokterd en geruzied
worden, natuurlijk tussen West en Oost;
en het volgend jaar zullen we weer pre-,
cies even ver zijn als nu; zullen politieke
commissie en algemene vergadering er
weer over debatteren; zal er weer een
stemming West tegen Oost of Oost tegen
West al naar men het nemen wil
zijn. Opnieuw zullen commissies opdrach
ten krijgen, alsof het vraagstuk oplosbaar
zou zijn.
Wamt daaraan begint me.i na een der
tig jarige ervaring wel enigermate te
twijfelen. Voor de velen, voor wie he
laas! de geschiedenis der mensheid op 7
Mei 1945 begint de zes oorlogsjaren
zijn dan zoveel als het vacuum vóór de
scheppingstijd zal het 'wellicht ietwat
vreemd klinken, dat er in een zekere
tussenoorlogse periode, in de zo vaak ver
geten jaren tussen 1918 en 1939, voortdu
rend over de ontwapening gedacht en ge
sproken is. Er zijn hele conferenties, de
beroemde ontwapeningsconferenties, aan
gewijd, en een Parijs blad had zelfs een
minstens eens per week voorkomende
standaardtitel: le désarmement, welke
eerst ;n de kritielcste vooroorlogse periode
uit zijn kolommen verdween; eigenlijk
pas voorgoed, toen de oorlog in Septem
ber 1939 uitbrak.
als er een groot vertrouwen bestond.
Maar dit ontbreekt volslagen, en zal nooit
tot stand kunnen komen, zo lang een der
partijen rond haar gebied een ondoor
dringbaar ijzeren scherm handhaaft.
Tenslotte is de toestand in de wereld
zó, dat Rusland een pra'ctisch onbeperkte
vrijheid bezit om overal rond te reizeni
alleen de atoomstad 'n Amerika is, om
voorlopig begrijpelijke redenen, met een
Chinese muur omringd. Daarentegen is
Rusland verboden gebied voor alle bui
tenlanders. Zelfs de geaccrediteerde ver
tegenwoordigers in Moskou zien hun be
wegingsvrijheid binnen zó beperkte
grenzen saamgedrongen, dat zij zich meer
als gevangenen dan als vrije mensen ge
voelen. En een onderdaan van het Oost
blok, die zich zonder noodzaak in deze
diplomatieke kringen beweegt, loopt het
grootste gevaar als landverrader voor het
even in een concentratiekamp terecht te
komen; als hij er ten minste het leven
afbrengt.
Bij een dergelijk complex van gegevens
over ontwapening praten, is niets anders
dan spelen met woorden- Zoals de En
gelse gedelegeerde Macneil over het Rus
sische voorstel zeide: „op zijn best doel
loos, op zijn slechtst sinister, in elk geval
alleen een propaganda-stunt" Zelfs als
we er ons over mogen verheugen, dat de
ontwapening nog steeds een propaganda
stunt kan zijn, blijft daarnaast het tra
gische feit bestaan, dat de zaak zelf niet
ernstig kan worden aangepakt; want ten
slotte lijdt de gehele wereld onder de
huidige bewapening, welke de schatten
verslindt, die onontbeerlijk zijn om de
welvaart te herstellen.
Na terugkomst van de „Nieuw Am
sterdam" uit Southampton zal kapitein
Vlietstra na 42 jaren dienst bij de Hol
land—Amerika Lijn met pensioen gaan.
Sinds November van het vorige jaar,
toen kapitein Vlietstra het commando
van kapitein Dekema overnam, is hij
„commodore" van de H.A.L.-vloot.
Het eerste schip van de thans schei
dende kapitein was de'„Potsdam", waar
op hij in 1906 als stuurmansleerling
werd aangesteld. Sindsdien doorliep hij
alle rangen, totdat hij in 1917 werd be
noemd tot kapitein op de „Beukelsdijk"
ir, Portorico.
De opvolger van kapitein Vlietstra als
gezagvoerder van de „Nieuw Amster
dam" is kapitein Cornells van Beek, ge
boren in Hellevoetsluis op 10 Mei 1889,
die voor kort het commando had over
de „Veendam". Hij werd op 15 Juli 1907
bij de H.A.L. in dienst gesteld als stuur
mansleerling op de „Potsdam" en werd
tta~ de diverse officiersrangen te hebben
doorlopen op 25 Maart 1920 kapitein van
het s.s. „Waaldijk".
De „Nieuw Amsterdam" wordt mor
gen uit Southampton terugverwacht. Het
schip is voor periodieke inspectie in het
dok te Southampton opgenomen ge
weest. Na terugkomst in Rotterdam zul
len nog enige verbeteringen aan inte
rieurs worden aangebracht, en krijgt het
schip weer een goede' beurt, zodat het
in uitstekende conditie zal verkeren, als
het op 11 Dec. a.s. onder commando van
de nieuwe kapitein naar New-York ver
trekt, om van daar aan een lang
„crui'se"-programma in Amerikaanse
wateren te beginnen.
Bij een detaillist in huishoudelijke ar
tikelen in Dordrecht is een grote partij
aardewerk in beslag genomen. Voor dit
aardewerk waren dermate hoge prijzen
berekend, dat de winstmarge, welke de
firma maakte, ongeveer 100 pet. be
droeg. Zo werd b.v. voor thee-serviezen
ter waarde van 10.80 een bedrag van
f 20 gevraagd.
De in beslag genomen goederen, voor
het' vervoer waarvan acht vrachtauto's
nodig waren, vertegenwoordigden een
totale waarde van naar schatting 40.000
De „Groote Beer".» op reis van Amster
dam naar Batavia, passeerde gisteren
middag drie uur Suez.
De „Johan van Oldenbarnevelt", op
reis van Batavia naar Amsterdam, pas
seerde hedenmorgen Quessant.
(Telefonisch van onze Brusselse
correspondent)
Op de persconferentie van gisteren
avond deelde de heer Spaak ons met
een zekere ontgoocheling mee, dat hij
er nog niet in geslaagd was, een alge
meen accoord omtrent de verlenging
der huidige katholiek-socialistische re
geringscoalitie te verwezenlijken.
Hedenmorgen ontving hij de voorzit
ters van de christelijke volkspartij en
van de socialistische partij, om te trach
ten een definitieve formule voor een re
organiseren der afgetreden regering te
•'den.
Van katholieke zijde blijft men nog
steeds aandringen op het vastleggen
van een duidelijke afspraak over o.m.
het koningsprobleem en de school
kwestie, terwijl men van diezelfde zijde
blijft aandringen op een vermindering
van het aantal ministeriële porte
feuilles.
Gisterenavond had Spaak dus nog
steeds geen titularis gevonden voor Jus
titie. Eigenlijk, zo beweren de katholie
ken, moeten de socialisten, die met hun
bekende interpellatie de huidige crisis
hebben uitgelokt, de moed hebben, het
wegens het repressie-profol.-em zo hate
lijk gemaakte departement van justitie
aan een hunner eigen mensen toe te ver
trouwen. Ze kunnen wel de genade-
politiek van de katholieke minister eri-
tiseren, doch als het er op aan komt,
zelf een eventuele verantwoordelijkheid
te nemen voor het doen voltrekken van
nog meer doodvonnissen, houden zij zich
liefst afzijdig.
Erg logisch is de houding der socialis
ten inderdaad niet en het is te begrij
pen, dat de katholieken niet zo gauw
toehappen als de heer Spaak en diens
rode partijgenoten het wel willen.
Bij vervroegde uitspraak heeft het
hoog militair gerechtshof heden in hoger
beroep Ratio Koster vrijgesproken. Hij
is heden in vrijheid gesteld. Het hof
overwoog, dat het door hem verspreide
geschrift, niet, zoals de ten laste legging
inhoudt, ageert tegen uitzending van
Nederlandse militairen naar Indonesië en
verklaart derhalve niet wettig en over
tuigend bewezen, hetgeen aan appelant is
ten laste gelegd.
Koster werd 20 April van dit jaar door
de krijgsraad te 's Hertogenbosch veroor
deeld tot drie jaar gevangenisstraf, ont
Een republikeins woordvoerder te Ba-
--- - tavia heeft heden aan Aneta inedege-
slag uit de militaire dienst en ontzetting Hatta Donderdag te Djo*ja
U ~4- UN J rtnuronoroln TVt-aoVtf +P UCCiU' r-r U
van het recht bij de gewapende macht te
dienen.
De Amsterdamse rechtbank heeft G. B.,
beter bekend als „Gerrit de stotteraar"
en roemrucht in-en uitbreker tot drie
jaar gevangenisstraf met daarna ter be
schikkingstelling van de regering ver
oordeeld. De eis luidde 6 jaar.
De havenstaking aan de Amerikaanse
Oostkust duurt nog voort. Gisteravond
deden de werkgevers het voorstel, dat zij
bereid waren details van de te nemen
sociale maatregelen uit te werken, mits het
werk terstond hervat zou worden. Dit
voorstel werd van de hand gewezen
Paul Hoffmann, de administrateur van
het Marshall-plan, heeft een dringend
beroep gedaan op de stakers om de
tienduizenden tonnen Marshall-goederen
die tengevolge van de staking niet naar
Europa kunnen worden verscheept, ogen
blikkelijk te laden, daar onderbreking
van de Marshall-hulp uiterst nadelige
gevolgen voor Europa zou kunnen heb
ben.
In Zuid-Engeiand. op de grens van
Hampshire en Wiltshire, is een vlieg-
tuig van 'n particuliere Britse maatschappij
neergestort. Negen van de tien inzitten
den zouden om het leven zijn gekomen.
Het vliegtuig is verbrand.
zal zijn teruggekeerd". Hij bevindt zich
thans in Tapanoeli en was via Darma-
setiawan, de persoonlijke vertegenwoor
diger van Hatta te Batavia, op de hoogte
gesteld van de komst der Nederlandse
ministers naar Indonesië.
Naar aanleiding van het verslag der
Tweede Kamer betreffende de begroting
van de staatsmijnen voor 1949 deelt de
minister van Economische Zaken o.m.
mee dat het verlies, dat de staatsmijnen
in 1948 zullen lijden op de koolwinning
met inbegrip van brikettering en centra
les. naar schatting exclusief afschrijvin
gen rond 15.000.000 bedraagt en inclu
sief afschrijvingen ca. 24.400.000.
Aangezien een nieuwe regeling met be
trekking tot de kolenprijs loco mijn in
voorbereiding is, heeft het naar mening
van de minister weinig nut een raming
te geven van het verlies op de koolwin
ning voor 1949. Het ligt in debedoeling
de koolwinningsbedrijven een redelijke
opbrengstprijs te verschaffen.
De productie per mijnarbeider per on
dergrondse dienst is sedert 1945 aanzien
lijk toegenomen maar staat toch nog ver
beneden die van 1938. In laatst genoemd
iaar was die productie bruto 3032 kg. en
netto 2398. in 1939 resp. 3068 en 2393; in
1945- 1648 en 1223; in 1946: 2118 en 1593;
in 1947: 2173 en 1627 en in 1948 ongeveer
2290 en 1685. Stelt men de productie van
1938 voor beide groepen op 100 dan was
dat in 1945 resp, 54 en 51; in 1946 steeg
dat tot resp. 70 en 67, in 1947 tot 72 en
69 en in 1948 verwacht men dat het onge
veer 76 en 71 zal zijn.
Dezelfde oorzaken, welke toen elke
poging tot ontwapening to mislukking
doemden, bewerken nu weer hetzelfde
effect; het zijn: angst, wantrouwen en
verlangen van een der partijen om ande
ren te overheersen. Eigenlijk is de laat
ste oorzaak het volkomen dominerende
element in deze sombere historie; maar
de drie werken toch sterk op elkaar in,
en scheppen samen een sfeer,, waarin
elke internationale samenwerking een
voudig onmogelijk wordt gemaakt
We leven iu eenmaal niet in een vol
maakte wereld, waarin gesloten overeen
komsten automatisch worden n'ageleefd.
Daarom weet men gaarne van elkaar, of
letter en geest van het accoord worden
nagekomen. Om dit te weten te komen
dient de internationale controle. Wie
niets te verbergen heeft, zal tegen die
controle, welke uiteraard effectief moet
zijn, weinig of geen bezwaren hebben.
Maar ten slotte heeft elke grote mogend
heid wel een of ander bewapenmgs-ge-
heim; ©n voor eer werkelijke ontwape
ning moeten al 44 e geheimen woraen ge
openbaard. Dat zou slechts mogelijk zijn,
(Van onze Amsterdamse redacteur)
.5?
Bij de voortzetting van het proces tegen
de beulen van Amersfoort stond gis
teren terecht de 52-jarige Duitse bouw
vakarbeider E- Brahm, die de leiding had
over de kleding en dekking van de ge
vangenen. Getuige Zoetmulder, die als
gijzelaar van Vught naar Amersfoort was
overgebracht, heeft vaak gezien, dat
Brahm de mensen mishandelde. Wanneer
er transporten weggingen, sloeg en trapte
Brahm links en rechts. Hij liet de gevan
genen ongekleed buiten staan wanneer tij
kampkleding kwamen halen Ook liet hij
hen zonder kleren van de kleedkamer
naar de badkamer lopen, "waarbij men
10 meter door de buitenlucht moesf gaan.
Getuige Veldhuis vertelt, dat een ge
vangene, die 1200 gulden trachtte achter
te houden, vijf en twintig stokslagen
kreeg. Schoon goed werd door Brahm
practise!) niet verstrekt. Wat de een uit
trok, moest de ander weer aantrekken
De 54-jarige predikant Sixma uit Giet
hoorn, werkte als verpleger in de dysen-
teriebarak De toestanden, die daar m
de winter van 1944/45 heersten waren niet
te beschrijven. Er waren veel dysenterie
patiënten in het camp; de zaal was vol
zieken. Maar schoon goed werd niet uit
gereikt. Èr lagen slechts twee dunne
katoenen dekens op de bedden en ieder
had. een handdoek ter grootte van een
zakdoek. De vervuiling was dan ook zeer
groot. Bovendien sloeg verdachte graag;
hjj droeg altijd een stoelpoot bij zich-
Kapelaan Vet, de volgende getuige,
droeg eens een Nederlandse soldatenjas
Brahm rukte hem deze van het lichaam
en gaf hem een flinke aframmeling. Ge
tuige noemde Brahm „de schrik van het
kamp". Verdachte wordt ondervraagd
over zijn deelneming aan executiepelotons
Hij deed als dienstplichtige dienst bij de
S.S. en in September 1944 kreeg hij van
de commandant bevel deel te nemen aan
executies. Verdachte zegt, dat hij niet
beter wist, of het gold hier ter dood
veroordeelden.
De man die nooit liegt
Gistermiddag behandelde het B. G. de
zaak tegen de 56-jange Oosef überle,
een der Amersfoortse kampbewakers
überle, een flink gebouwde man met n
martiale snor, is voor de oorlog schaap
herder geweest.
Getuige Bos vertelt, dat O., die het
toezicht had over eet, ouitencommando
van ongeveer 150 man, per dag 10 tot
15 gevangenen met een dikke stok af-
rsnsGldCi
,,Es ïst nicht wahr" is de commentaar
van Oberle op deze verklaring.
„Oberie ontving mij in de „rozentuin
met stokslagen en liet mij diepe kniebui-
gingeri maken", vertelt getuige Fels ui*.
Haarlem. De verdachte reageert hierop:
„Als ik het had gedaan, zou ik het be
kennen, maar ik heb het niet gedaan
Ik sta hier niet als leugenaar: ik heg
nooit!"
Getuige Schlacht is van Juni '41 tot
eind '42 in Amersfoort geweest en is acht
weken bij een strafcommando geweest
waarin volgens hem Oberle de leiding had.
Dat kan echter niet kloppen want Oberle
is tot de zomer van '43 in Haaren £e
weest.
Uitvoerig staat de president stil bij de
terechtstellingen waaraan ook Oberle
heeft deelgenomen. „Deed u dat mets,
dat neerschieten van mensen'. „Jawel
Herr President, maar ik moest wie het
niet deed zou straf gekregen hebben"
ln Polen hebben Duitse onderofficieren
geweigerd vrouwen en kinderen neer te
schieten, zij zijn niet vervolgd" „Dan
hebben zij geluk gehad, ik weet zeker
dat als ik geweigerd had, ik ook neer
geschoten zou zijn" Verdachte zegt ook
niet geweten te hebben wie werden neer
geschoten, hij was er niet verantwoorde-
0. De storm bleef maar tieren en razen en smeet de
sloep her en derwaarts. En het werd nacht. Zonder kompas,
zonder een middel om zich verder voort te bewegen, dreef
ons gezelschap op de watervlakte.
„Lorre koffie", riep de papegaal. „Ja", zei Bim, „een
bakje koffie, dat is een goed idee". Ze lachten allemaal
hartelijk, meer om hun eigen geluid te horen, dan omdat
het zo leuk was. De kat begon zich te wassen, alsof dat het
enige was wat er op aankwam. Zo werd het weer dag. Alle
passagiers van de sloep waren nu volkomen aan het einde
van hun krachten. Gelukkig ging de storm even plotseling
liggen, als hij was gekomen. De hemel werd helder Bim,
die zich nog het best voelde, keek met zijn scherpe ogen
rond, of er boot te ontdekken viel.
lijk voor. ,,Nee, alleen jullie Adolf 'S
overal verantwoordelijk voor, niemand
beeft in Duitsland iets gedaan, alleen
Adolf, maar het Hof heeft de indruk dat
het wei anders is".
Bij de behandeling van de dagvaarding
geeft de verdachte toe geslagen te heb
ben. Hij heeft echter niet geschokt en
ook verder zo weinig mogelijk leed aan
gedaan. „Maar u werkte toch tn een
kamp waar het heel erg was, men kreeg
er toch niet genoeg te eten". „Zekei
Herr President, het was heel erg, maar
het eten was goed".
,,Nu moet u de verdachte toch mede
delen dat hij zich belachelijk maakt en
dat verdere discussie op deze manier
is uitgesloten", zegt oe president tegen
de tolk. Maar de verdachte houdt vol
dat het eten goed was Hij heeft van
Frans v. d Laar gehoord, dat hij in het
kamp wel 20 pond is aangekomen".
„O dat is wel eeri bewijs, dat het eten
van de gevangenen ook goed was".
Als vijfde man van de groep Kotalla
stond heden de 56-jarige Hugo H. Wolf
voor het Amsterdamse B. G. terecht.
Deze Wolf, die door een getuige, wier
echtgenoot in het Amersfoortse kamp
was overleden, ter zitting huilend „vuile
sadist en ploert" genoemd werd, had
de bijnaam „Kerstmannetje", omdat hij
denneboompjes uit het bos haalde en
in het kamp wilde planten.
Hij had echter alleen de naam van deze
vriend der mensen, want het „Ha, daar
is hij", dat van alle kanten gemompeld
werd, toen verdachte in de reehtszaal
verscheen, had hij zeker niet aan zijn
reputatie als kerstman te danken. De
verontwaardigde uitroepen betroffen zeer
stellig zijn gedrag, dat een belangrijke
bijdrage was om het kamp tot een hel te
maken. Uitroepen, die hun bekrachtiging
vonden in drie rake klappen op het hoofd
van Wolf, welke de getuige M., dezelfde
die verdachte minder vleiende woorden
in het gezicht geslingerd had, in het voor
bij gaan van de beklaagdenbank, wist
uit te delen.
Ware de zaak niet zo ernstig, het zou
bijna eentonig worden, de reeks van gru
welijkheden waaraan ook deze Wolf zich
heeft schuldig gemaakt op te sommen.
Ook hij heeft getrapt, geslagen en gebeukt
op de verzwakte lichamen van gevange
nen, die hij een gemakkelijke prooi wist
om zijn sadistische lusten op bot te vie
ren. Zo vertelt getuige Goedhart, dat
Wolf een Joodse gevangene zodanig trapte,
dat deze op de grond viel, waarna Wolf
bleef doortrappen tegen het onderlichaam
vaf) de gewonde, tot deze bijna de geest
gaf.
Getuige Woudenberg deelt mede, dat
verdachte de heer S. heeft neergeknup-
peld, die daarna aan zijn wonden is be
zweken. Wolf was commandant van het
Joden-commando en naar de ex-gevange
nen vèrtellen mishandelde hij deze men
sen op gruwelijke wijze.
En ook deze verdachte kan zich van zijn
daden niet veel herinneren'maar mompelt
tenslotte: „Es ist wohl möglich.
(van onze correspondent),
Vrijdag j.l. heeft de politie te Heerlen
wegens kerkdiefstal aangehouden zekere
j. W. uit Maastricht. Weldra oleek. dat
hij behalve in Heerlen ook .n Valken
burg en Maastricht zijn slag r.ad gesla
gen De man werd daarom Zaterdag ler
beschikking gesteld van de recherche te
Maastricht.
Hier heeft W. een volledige Dekentenis
afgelegd, in Maastricht aad hij v etmaal
in een klooster, acht maal in kerken,
zeven maai in pastorieën en drie maal
m winkels diefstal gepleegd.
Bij een poging tot autodiefstal ver
oorzaakte hij door het achteloos weg
werpen van een sigaretteneindje bra: d
in een auto. Ook de brand, die op 11
November in de St. Theresiakerk te
Maastricht, waarbij naar schatting een
schade van 40.000 ontstond bleek op
dezelfde wijze door verdachte's schuld
te zijn ontstaan. Toen hij n.l. in de sa
cristie rondneusde, hoorde hij de koster
aankomen en om zich niet te verraden,
wierp hij zijn brandende sigaret in een
grote kast, waarin misgewaden e.d wa
ren geborgen. Met het gevolg dat een en
ander ging smeulen en tater de brand
uitbrak. Ook in Treesbeek en Sittard had
hij kerkdiefstallen gepleegd.
Op 15-jarige leeftijd is verd bij de
Waffen SS in dienst getreden Hij ver
klaarde dat hij daar een en ander had
geleerd bij de terugtocht van de Duit
sers uit Nederland.
De Haagse politie heeft een goede
vangst gedaan door de 18-jarige G.O. uit
de Ellebomstraat en de 17-jarige J. v. G.
uit de Nunspeetlaan aan te houden. Bij
hun verhoor bekepden zij n.l. in de laat
ste maanden niet minder dan 49 dief
stallen te hebben gepleegd.
Uitgaande van het standpunt „alles
gappen en niets kopen" namen zij alles
mee, .wat in winkels en magazijnen voor
de hand lag, zoals handschoenen, vulpen
houders, textiel, levensmiddelen enz- Bij
de werkgevers bij wie ze in dienst waren
ze verwisselden nog wel eens van pa
troon stalen' zij geld uit geldkistjes en
zelfs uit brandkasten. De offerblokken in
de Katholieke kerken waren voor' hen
ook al niet veilig. Met een door hen zelf
vervaardigd tangetje haalden zij, hel
papierengeld eruit. Ook namen zij uit
de sacristie kleding van geestelijken en
misdienaars mee en maakten zij tasjes
van kerkbezoeksters buit.
Het gestolen geld maakten zij op in
cafetaria's en staken na een copieus diner
het tafelgerei in^iun zak.
Voorts heft de politie aangehouden hun
19-jarige vriend F. B„ eveneens uit de
Nunspeetlaan, die een maal met hen sa
menwerkte, doch overigens zelfstandig
opereerde en diefstallen pleegde ten
nadele van patroons bü wie hij in dienst
was.
Een gedeelte van de door het edele
drietal gestolen goederen kon worden
achterhaald.
8)
Van dit alles wist het mannetje dat
met veerkrachtiger stappen dan men zo
op 't oog van hem verwachten zou, langs
de eenzame buitenwegen wandelde, niets
af. Hij wist wel, dat hij het werk, dat
hem te doen stond, zo snel mogelijk
moest afhandelen omdat één dag te laat
noodlottig kon zijn en de vreselijkste ge
volgen kon hebben Maar hij had er geen
vermoeden van dat de tijd hem zeer
zeer krap was toegemeten, dat hij eigen
lijk al te laat was....
Hij was niet er goed bekend met de
omgeving van de stad. De villa van me
vrouw Lighart lag er een heel eindje
buiten. Taxi's waren er niet, nu de Duit
sers alle vervoermiddelen voor zichzelf
hadden opgeëist, en met een kletserige
huurkoetsier naar „De Merel" gaan durf
de hij niet, omdat dat een al tp gemak
kelijk volgbaar 'spoor zou nalaten.
Neen, er zat niets anders op dan te voet
te gaan. Het zou zoeken worden, want hij
mocht al evenmin met al te veel navra
gen 'n spoor achterlaten. Vanwege de
verduistering waren de wegen nauwelijks
verlicht en dat vergrootte de moeilijk
heden wel heel erg.
Maar niet versaagd! Er gebeurden wel
verschrikkelijker dingen op het ogenblik
en dit was dan nog maar een begin! Als
de bezetters eenmaal zouden Inzien, dat
het merendeel var", de Nederlanders zich
noch door beloften noch door bedreigin
gen achter de hakenkruis- of wolfsangel-
banieren zouden sonaren, dan zouden ze
zonder twijfel alle* ondernemen om een
eventuele bundeling Van vernet met ge
nadeloze hand de kop in te drukken. Dat
zou wel niet lukken, maar er zouden
slachtoffers vallen
Jammer, dat er zwakkelingen waren
o, de hemel zij dank slechts weinige
die zich voor geld verlaagden tot verra
ders van het eigefi volk. Uiteraard hielden
de verzetsgroepen, die hier en daar ge
vormd werden, doch op dit moment nog
niet landelijk georganiseerd waren, deze
onbetrouwbare lieden terdege in het oog
Na veel omzwerven en zoeken vond hel
mannetje eindelijk villg „De Merel", he
prachtige buitenhuis van mevrouw Ligt
hart—van Nievelt.
Het mannetje overlegde even, hoe hij
op discrete wijze de huisknecht of dienst
bode zou kunnen passeren, zonder te zeer
de aandacht op zijn naamloosheid te ves
tigen. Het verstandigst was, zich te laten
aandienen als een vriend van een goede
vriend van mevrouw Elsie: l'ami de mon
ami. nietwaar?
Hij belde. De heldere klank .ichode doo,
de wijde gangen. Heel in de verte kwa
men sloffende voetstappen aan. Het man
netje boog zijn rug weer en was plots
weer het deerniswekkende figuurtje, dat
in Marie, de dienstbode van notaris van
Nievelt, zulk een sterk gevoel van mede
lijden had opgewekt.
De zware eiken deur zwaaide open. Het
licht in de hal was verduisterd, m-aar toch
was voor scherpe ogen de oude dienst
bode te onderscheiden, die achterdochtig
vroeg: Wie is daar?
Is mevrouw Ligthart thuis?, vroeg
het mannetje.
Ja, maar ze is op het moment niet
te spreken, zei de dienstbode op besliste
toon.
Misschien voor mij wel. zei de man
bescheiden: Wilt u zo goed zijn haar even
te zeggen, dat ik de groeten kom brengen
van dr. van Steen?
Toen 'de diestbode deze naam hoorde,
werd haar houding plots wat toeschiete
lijker Mevróuw was heel erg gesteld op
dr. van Steen Ze had echter sinds lang
niets meer van hem gehoord en juist ia i
ze vanmorgen tegen haar oude getrouwe
gezegd, dat ze zich 'n beetje ongerust ove:
van Steen maakte en zo dolgraag wat
over hem zou willen Horen. Misschien zou
deze man mevrouw nieuws over de vroe
ger zo trouwe huisvriend kunnen vertel
len.
Komt u binnen, zei ze. Daarna sloot
ze zorgvuldig de buitendeur af en ont
stak nu het volle licht in de hal Het
mannetje knipperde met zijn ogen Hi;
kon niet veel zien, zo plots van het
slagen duister in dat helle licht. Maar
begreep'heel goed, dat de - huishoud-
hem 'n beetje zonderling, maar achtte
hem toch wel betrouwbaar.
Dus u komt de groeten brengen van
dr. van Steen? Dat zal mevrouw erg
prettig vinden.
Ze haastte zich weg en nog geen twee
minuten later kwam ze terug met de uit.
nodiging „of mijnheer maar wilde vol
gen".
Door wijde marmeren gangen, over
dikke lopers liep de man achter de
dienstbode aan. Ondanks de schamele in.
druk.' die hij maakte, gedroeg hij zich in
deze rijke omgeving allerminst alsof hij
zich hier niet thuis voelde. Hij keek nau
welijks rond. Zijn hele a ndacht was
blijkbaar gespitst op het gesprek met
mevrouw Ligthart, een gesprek dat heel
wat tact zou eisen om aan de ene kant te
bereiken wat nodig was. maar aan ite
andere kant niet teveel los te laten
Mevrouw Lig'hart ontving haar gast
neef op te zullen aandringen, dat hij de
man te woord zou staan.
Weet u wat, had ze voorgesteld: ik
zal hem wel even opbellen. Hij weigert
mij niets. Dat durft hij niet, begrijpt u.
Ze lachte ondeugend. Maar haar be
zoeker lachte niet.
Neen, neen, zei hij: het is beter, dat
u niet opbelt. Het zou het verstahdigst
zijn, als 'u mij een briefje meegaf dat ik
hem eventueel door het bellenmeisje kan
laten brengen. Een telefoongesprek kan
licht afgeluisterd worden.
U heeft gelijk, beaamde mevrouw
Ligthart. Uit een klein bureau haalde
ze een vel papier en een envelop en haas
tig schreef zij een kort briefje, dat ze in
de envelop deed. waarna ze die aan haar
gast overhandigde.
Ziehier Dit zal voldoende zijn om
ogenb'ikkeliik tot Charles te worden toe
gelaten
In het begin van deze maand verloor
een Belgische vrouw bij het uit de tram
stappen op het Damrak te Amsterdam
een pakje. Een agent van politie in bur
ger hij had verlof zag, doordat het
ptkje opensprong, dat hierin nylonkou
sen zaten. Hij arresteerde de vrouw en
het bleek' dat hij hiermede een geraffi
neerde smokkelaarster van nylonkousen
had gepakt.
Deze zaak diende voor de economische
politierechter. Uit het verhoor bleek, dat
de vrouw samen met haar, een Belgisch
directeur van een wielerbaan, per $uto
90 paar kousen had gesmokkeld.
De vrouw werd conform de eis veroor
deeld tot zes maanden gevangenisstraf
en verbeurd verklaring van de inbeslsg
genomen goederen, inclusief een bedrag
van 2500 en 20 dollar, dat gevonden
werd in een kamer, welke de vrouw be
woont als zij in Amsterdam vertoeft.
Het 250 ton metende motorschip „Alk"'
uit Groningen is, terwijl het in de afge
lopen nacht voor anker ging in Straat
Kalmar (Zuid-Oost Zweden), aangevaren
door het Zweedse motorschip „Lisa" Het
Zweedse schip nam de gehele bemanning
van da Groningse kustvaarder, vijf per
sonen, aan boord. De machinist van de
„Lisa" sprong in zee, hij wordt vermist.
De „Alk" was op weg naar Helsinki,
Woqnsdag j.l. brandde de kapitale land-
bouwschuur van de „Blauwe hoeve" te
Oudenbosch af.
Thans is gearresteerd, verdacht van
brandstichting, een zekere M. uit Zeven
bergen. die er sinds enige tijd een ge
woonte van maakte West-Brabant te
doorkruisen en bij boeren om nachtlogies
te vragen.
t De Economie Cooperation Administra-
Ik hoon. dat u alles nog in orde jon maakt bekend, da' zij sedert hei 'n
hooghartigVm\nadrShad ieü wn hüar vr"ê!: kunt brengen vóór het te >aat 'S;_He_t werking treden van het Europees Har
gere eenvoud kunnen bewaren Ze deed zou vreselijk zijn als
net alsof ze de povere kleding van haar slaagde
gast niet zag en nodigde hem uit plaats
te nemen in een van de diepe fauteuils.
Graag mevrouw, maar tot mijn spijt
heb ik niet erg veel tijd.
Nadat de gast een en ander over dr.
van Steen verteld had, kwam hij ter
zake. Er volgde een kort maar vertrou
welijk gesprek En tien minuten later
tond de gast weer op. Er was hem een
last van de schouders genomen, wam
u er met in
Het mannetje dankte vriendelijk »r
werd door mevrouw zelf naar de buiten
deur gebracht.
Zo snel hij kon, wandelde hij nu terug
naar de stad.
(Wordt vervolgd).
hem critisch opnam. Blijkbaar vond zei mevrouw Ligthart had beloofd er bij haart
sielprogramma tot en met 19 Novemoer
jl aan Nederland voor tn uüaal
260 830 851 en ten oehueve van In1o-
nesië voor in totaal 54 110 958 machti
gingen voor de aankoop van goederen en
voor de betaling van oceaanvracht heeft
verstrekt.
In deze cijfers zijn begrepen de in de
week, geëindigd 19 November Jl. ver
strekte machti" ,-en, welke voor Neder
land 7 170 )00 (incl 713.000 oceaan-
vracht) br'iepen en voor Indonesië
13.932,000.
