Fransen gaan weer stemmen
De Benelux-Textielindustrie
R
HET CONFLICT tussen Generaal Reynders
en de Regering
Communisten en Gaullisten willen
hun kans waarnemen
DE STAATSRECHTELIJKE POSITIE
VAN DE OPPERBEVELHEBBER
r
Bevolking zal hoofd
koel moeten houden
Nieuwe tarweovereen-
komst
Vervroegde verkiezin- I
gen in België?
Streven naar betere organisatie
Vrijspraak ïn „Vrij
Nederland"-zaak
V oeclingsmiddelen
ADIO
programma
Drie jaar voor
„revolver Henkie'
adviescommissie voor
landbouw-emigratil
M
De parlementaire
enquête
1
J
ZATERDAG 19 MAART 1949
PAGINA 5
(Van onze Parijse correspondent)
Aanstaande Zondag vernieuwt Frankrijk de helft van zijn „alge-
mene raadsleden", die te vergelijken zijn met onze leden der
provinciale staten. Deze gewestelijke besturen, de raden der de
partementen, zijn samengesteld uit de vertegenwoordigers der
kantons (één per kanton), wier taak beperkt is tot het advies
geven of beslissen in en over gewestelijke belangen. De verkie
zingen worden dientengevolge sterk door gewestelijke belangen
en plaatselijke invloedsposities beheerst.
«fril inwerkingtreding der nieuwe grond-
ctejpw ,le departementale raden.
Rusland en Argentinië doen
niet mee
PHILIPS EN DE GRENS
CORRECTIES
STAALFABRIEK DER
HOOGOVENS
en vrije prijzen
Verscherpte concurrentie
DE TERUGKEER DER
MILITAIREN UIT INDONESIÖ
VRIJHEID IN DE MEUBEL
INDUSTRIE
DIRECTORAAT DER
KATH. FILM-CENTRALE
DREIGT STAKING IN HET
IJMUIDER VISSERIJBEDRIJF?
Nog zes vonnissen in het
vooruitzicht
Generaal Winkelman
In «e dagen, welke wereldoorlog no- 2
voorafgingen, was de vervanging van
generaal Reynders door generaal Win
kelman, die plaats had in Februari 1940
wel 'n opzienbarende gebeurtenis, waar
van echter de achtergronden en 'de be
tekenis voor het grote publiek verborgen
bleven- Deel I van 't verslag der Enquête
commissie Regeringsbeleid 19401945
geeft hierover zeer uitgebreide gegevens,
zoals die uit verhoren der betr<»\kenen
en overgelegde stukken konden woeden
verkregen.
De staat van belegi
Generaal Reynders
„Een hoogstaand ingenieur,
maar een ingenieur".
De kwestie der verantwoordelijkheid.
De opdracht van 9 September.
Onder de grondwet van 1378 gedurende
de Derde Republiek, heeft men aan dle
verkiezingen nimmer een politiek karak-
ter KWl tnr °SneD' Met het 8ÜVOle
zij het toch hadden en wel ten voordele
van net radicalisme, dat er de wortels
in vond voor zijn overmachtige oosltin.
Over de•'•Sering beschikkend, dus over
de pref'ec en, die door haar benoemd
^'e,rd1f"' het centraal gezag gemak
kelijk invloed uitoefenen op de verkiezing
van hen, die ten slotte voor de verwezen-
jijklng van hun voorstellen, via de pre
fect bij het centraal gezag, moesten aan
kloppen, Niettemin was men er in ge
slaagd het niet politieke karakter der
kantonale verkiezingen tot een dogma te
n'f u kij de kiezers, die maar al te zeer
uit het pog verloren, dat de gekozen ver
tegenwoordigers een belangrijk deel vor
men van de kiezers van de senaat (thans
raad van de republiek), naar uiterst ge
trapte verkiezingen gekozen.
De verplaatsingen van de meerderheid,
tengevolge waarvan het radicalisme m 31
van departementen de macht met qe so
Cialisten moest delen of haar geheel moe.'
overgeven, ofwel haar slechts door
ties kon handhaven, hebben wel la16
merhand de aandacht gevestigd °P P
litieke belang; maar de Plaf toeh
langen en persqonlijke invmeden 'J
doorslaggevend gebleven. Pe tij
voorbij, dat die verkiezingen niet het g.-
hele land beroeren; en de"
twee bijzondere redenen om
busgang van aanstaande gpnÖaS. en ne
hei» temmingen van de Zondag daarna,
alle aandacht te wijden.
Tiidtms tie oorlog hadden geen verma-
Tijdens ue in 1048 waren de zit-
singen plar. te veroudert}, dat men
dn/ook de kantonnale vcrtegenweor-
en dus 0 n In alle kantons had-
S Sen Plaats onder beding dat
Jkozenen zich na de uitslag aan een
ae se» onderwerpen, die uit moest
vfn voor wie het mandaat van zes
oor de gehele tijdsduur zou gelden
■|are,„plke kantons zich na drie jaren aan
en verkiezingen zouden moeten on-
5^«rnen om weer het wettelijk voor-
hHft van halve vernieuwing om de drie
«aren in practijk te brengen-
Bii de verkiezingen van dit jaar moe
ten I486 kantons hun vertegenwoordiging
vernieuwen. Parijs blijft er deze keer bui.
ten, maar overigens zijn de kantons,
waarin gestemd wordt, gelijkmatig over
het gehele land verdeeld, (de loting heeft
namelijk plaats gehad per departement)
Dat het politiek karakter ook no weer
niet te loochenen valt, blijkt wel uit
het feit dat niet minder dan SO senato
ren en 40 kamerleden, om de oude, maar
niet verouderde benamingen te gebrui.
ken, zich aan herkiezing moeten onder-
we-'pen, Gemeenteraadslid, kantonnaal
vertegenwoordiger In de departemen
tale raad, dat is zo de gewone weg voor
de nolitieus naar het parlement; als
vi„„f van de departementale raad
doet hlf gemakkelijk de sprong naar ka-
mer en fenaat met kans ,r een minis
tersloopbaan ta bereike
De aanstaande verkiMmgen w^denge
kenmerkt door twee n vooj, he
gaan. Ze hopen dit te maskeren door de
vruchten van de uiterst dure en omvang
rijke propaganda bij de landbouw, die ten
gevolge van de ontzaglijke vervoerkosten
en de prachtige oogst, met hun produc
ten blijven zitten of het slachtoffer wor
den van de plaatselijke val van de land
bouwprijzen.
Anderzijds zet de Gaulle zijn tactiek
tot het desorganiseren en aftakelen der
bestaande politieke partijen voort, en stelt
in alle kantons candidaten. Beginnend met
niets kan hij door middel van zijn stem-
mencijfer reeds bij voorbaat victorie
kraaien. Hij is voornemens dat te doen,
om evenals in November bij de verkie
zingen voor de raad van de republiek
te beweren, dat hij de meerderheid van
het Franse volk achter zich heeft. En om
aan de nationale vergadering te vragen
dat zij harikiri zal plegen, aangezien ze
niet meer de uitdrukking is van wat al
gemeen stemrecht als de volksvertegen
woordiging zou aanwijzen.
Dezelfde methode als toen wordt ge
volgd. De Gaullisten stellen candidaten
die werkelijk tot de Gaulle's beweging
behoren, en steunen die candidaten van
de overige partijen, die enkele progranv
punten van de Gaulle aanvaarden. Daar
van wordt druk gebruik gemaakt door op
positieleden in de grote partijen en in
het bijzonder door de radicalen en de on
af h ankelijken, daar zij in die wüze van
doen een complement van stemmen vin.
den, waardoor hun verkiezing wordt ver
gemakkelijkt. Eenmaal gekozen keren zij
de Gaulle de rug toe, De aangekondigde
meerderheid in de raad van de republiek,
eens in het Luxembourg gearriveerd, bleek
Vervjogen-
De moraliteit der verkiezingen wordt
door de taktiek van de Gaulle aller
minst bevorderd en in de radicale partij
zelf en in groepen van onafhankelijkcn
evenals in de rechtse P. R. L.: of partij
van de vrijheidsrepublikeinen, is dat
dubbele spel sterk gelaakt. De specu
latie op de persoonlijke gevoelens je-
gene de Gaulle doet M. R. P. en socialis
ten ontzaglijk veel kwaad, in de on
georganiseerde aanhang vooral, en men
moet belaas constateren, dat de Gaulle's
zonderling politiek vermogen de meest
heftige aanleiding is tot verdeeldheid en
verbittering.
Wij hebben nimmer geloofd in de te
rugkeer van de Gaulle's kansen voor
het bewind- £ün invloed is sterk dalend.
Frankrijk is bovendien met zijn econo
msiche en financiële moeilijkheden over
het dode punt heen. Wij zijn overtuigd,
dat minister-president Queuilie het juiste
woord sprak, toen bij, san het banket
heden. De communisten
HetStiS°dufdeS dat
viktorieuze stemmenvermeerdering
viktorieuze siemmcu.-,,»--
1946 te kunnen melden, nu zu
te vrezen hebben, dat zij 'h
triële kantons, na de stakmgsnederlaiL
en na de anti-patriottisch# verklaringen
van There?, zeer aan invloed achteruit
van de buitenlandse persvereniging naar
zijn mening over de aanstaande verkie
zingen gevraagd, zijn vertrouwen uit
sprak in de middencoaiitie. „Radicalen, de
linkse onafhankelijken en de socialisten
zullen weer vooruitgaan, mede dank zij
de oude, flink ingewortelde organisaties,
en voor wat de M. R. P. betreft, waarvoor
waardering moet worden uitgesproken
voor de wijze, waarop zij de middencon
centratie heeft gediend, zij zal het moeilijk
hebben, daar haar organisaties nog te
jong zijn. Dat alles om de afkeer, die
het Franse volk van de uitersten heeft".
Inderdaad Is het „succes" van de
Gaulle slechts gelegen In het feit dat
hfj de rechterzijde in verwarring heeft
geworpen en de grote aanhang daarin
aan de M. R- P- heeft ontnomen; en
verder, dat hU de radicalen weer op het
kussen brengt, waardoor teruggekeerd
wordt naar de verhoudingen van de
Derde Republiek, die hij juist had wil
len ombrengen. Pover resultaat.
De 48 landen die deelnemen aan de
Int. Tarwe Conferentie, hebben over
eenstemming bereikt over een nieuwe
internationale tarweovereenkomst De
heer J. C. van Essche van België, de
waarnemende voorzitter van de confe
rentie zei. dat de overeenkomst voorziet
irj een jaarlijkse export van ca. 450 mi!
lloen schepels tarwe gedurende vier jaar.
De heer van Essche zei, dat Rusland
en Argentinië niet tot het pact waren
toegetreden. In gevolge de overeenkomst
zullen de V. S„ Canada, Australië
Frankrijk en Uruguay de 41 importeren
de landen van tarwe voorzien.
Naar te Brussel verluidt, heeft de
tegenstelling tussen katholieken en so
cialisten in het Belgische coalitie-ka
binet de ministerraad er toe gebracht,
het besluit te nemen het parlement
binnenkort te ontbinden en te trach
ten ln Mei a.s. algemene verkiezingen
te houden, d.i, vijf maanden vóór de
de tijd, waarop deze normaliter ge
houden zouden worden.
Zoals bekend, betreft het geschil de
financiering van dé verhoogde werkloos
heidsuitkeringen, welke 3 milliard frs,
bedragen. De socialisten willen dit be
drag verkrijgen met een nieuwe winst
belasting te heffen. De katholieken zijn
hiertegen en zien liever bepaalde rege
ringssubsidies verlaagd.
Van een zijde, die in nauw contact met
de Belgische regering staat, werd ver
nomen, dat het decreet, waarin de ont-1
binding van het parlemtent zal worden
bekendgemaakt, naar alle waarschijnlijk
heid in de laatste week van Maart door
de prins-regent Karei zal worden gete
kend. Overeenkomstig de bepalingen
van de Belgische grondwet kunnen dan
26 tot 40 dagen later verkiezingen wor
den gehouden.
Vóór het parlement wordt ontbonden,
zal waarschijnlijk in de loop van de
voigende week een debat worden ge
houden over het voorgestelde Atlantische
verdrag. Verwacht wordt, dat de rege
ring dan een motie van vertrouwen in
haar beleid zal vragen.
Bij de komende verkiezingen zullen,
voor het eerst in de geschiedenis van
België, ook vrouw mogen stemmen.
Congo wordt opgevoerd, wat een devie
zen-besparing meebrengt en de invloed
van de speculatieve verrichtingen op de
wereldmarkt voor de Beneluxlanden zal
doen verminderen. Om dezelfde redenen
dient de jutecultuur in de Belgische Con
go te worden opgevoerd en de mógelijk
heden van het in cultuur brengen van
jute of andere gelijkwaardige vezels in
Indonesië te worden onderzocht. Bij even
tuele uitbreiding der katoenspinnerijen
moet er naar gestreefd worden de produc
tie van fijne garens op te voeren, teneinde
beter in staat te zijn kwaliteits-artikelen
te vervaardigen. Dit zal een omschakeling
der arbeidskrachten en aanpassing van de
outillage noodzakelijk maken. Tenslotte is
het wenselijk, aldus de resolutie, dat de
grote rayon-concerns „Fabelta", A.K.U.
e.a., een overeenkomst nastreven, waarbij
de afzetmarkten op oordeelkundige wijze
worden verdeeld, zodat in deze tak een
(Van onze correspondent).
De Economische Unie tussen Neder
land, België en Luxemburg opent in het
bijzonder voor de textielindustrie in
deze landen nieuwe gezichtspunten. Om
de mogelijkheden voor de verschillende
takken der textielnijverheid te onder
zoeken zgn vertegenwoordigers van de
Nederlandse Katholieke Kleding en
Textielarbeidersbond „St. Lambertus",
van de Nederlandse Christelijke Bond
van Werknemers in de Textiel- en Kle
dingbedrijven „Unitas" en van de Chris
telijke Centrale der Textiel- en Kle-
dingbewerkers van België, in een drie
daags Benelux-congres te Gent bijeen
geweest. O.a. werd besloten in afwach
ting van de Economische Unie maatre
gelen te treffen, die kunnen leiden tot
betere uitwisseling van textielproducten
tussen België en Nederland.
In een lijvig rapport van bjjna *>deiyke
De gebroeders J. en T. Lohman. die
ervan werden verdacht, ertoe te hebben
medegewerkt dat een aantal medewer
kers en lezers van „Vrij Nederland' ta
Haarlem werd gearresteerd, zijn gisteren
door het B. G. te Arnhem vrijgesproken.
Tegen J. L. had de proc.-fiscaa) 1 jaar
voorwaardelijk geëist. Voor T. L had hij
reeds vrijspraak gerequireerd De Haar
lemmer E. Moorhoff. die ervan werd
verdacht aan de arrestatie van de heer
Lohman Sr. te nebben medegewerkt,
werd eveneens vrijgesproken. Tegen hem
luidde de eis drie maanden voorwaarde
lijk.
De te Mainz verschijnende „Alg. Zei»
tuüg" schreef onlangs met betrekking
tot de grenscorrecties dat de verwachte
correctie bij Elten het .gevolg zou zijn
van de wen? van de Philipsfabrieken tot
het verkrijgen van een direete verbin
ding tussen hun bedrijf te Eindhoven en
de filialen in de Achterhoek.
Van de zijde der Philipsfabrieken
wordt in dit verband medegedeeld, dat
men daar deze wens pooit naar voren
heeft gebracht en dat Philips geen
enkéie bemoeienis heeft, met eventuele
grenscorrecties.
Het wgs vandaag precies 10 Jaar ge
leden, dat de eerste staaiblokken uit het
ruw-ijzer door de Hoogovens te IJmui
den geproduceerd, via de eerstgetoauwde
Siemens-Martin-Oven van de Staalfa
briek werden gegoten. Thans heeft inen
de beschikking over vijf van dergelijke
gietovens. Het historische feit werd door
de directie en het gezamenlijk perso
neel van de staalfabriek in Intieme
kring herdacht, waarbij het personeel
o.a. een electrische bedrijfsklok voor de
grote fabriekshal aanbood.
Blijkens publicatie in de Staatscourant
van Vrijdag en het Voedselvoorzienings-
biad zijn de maximumprijsregelingen
voor een groot aantal artikelen van de
voedingsmiddelensector opgeheven.
Voor de onderstaande artikelen, die
niet te beschouwen zijn als voedings
middelen van primaire betekenis, acht
de minister van Landbouw het niet lan
ger noodzakelijk de bestaande prijsmaat
regelen te handhaven. Met ingang van
20 Maart komen vrij in prijs: bouulon-
en extractblokjes, cacaodoppen en cacao»
yoermeel, producten welke in brood- of
banketbakkerij- en/of in koek-, biscuit»
of wafelfabrieken als grondstoffen wor
den gebruikt, boekweitgrutten en -meel,
gemengd meel (meel, samengesteld uit
twee of meer van de volgende meel- en
bloemsoorten: boekweitmeel, boekweit-
grauwmeel, maisbloem, rijstbloem, ger-
fuebloem, gortbloem, haverbloem en
tarwebloem), stroop wafels, erwtensoep
ln blik, tarwe-griesmeel- en gortgries-
meelpuddingpoeder, koffiesurrogaat, ge
moute moutkoffie, koekjes, biscuit, ban
kot en banketbakkerswaren, koek en
taai-taai, beschuit, zelfrijzend bakmeel
er banketbakkerspoeder, paneermeel en
oud brood (gedroogd), geheel qf groten
deels uit tarwebloem en/of gries bereid
kindermeel (voor rijst-kindermeel blij
ven maximumprijzen gelden), advocaat
en verloflikeur ter vervanging van wijn-
likeur (zodat thans alle Ned. gedistil
leerd vrij in prijs is), appelsap en appel
most.
pagina's wordt een vergelijking getrokken
tussen de textielindustrie in deze beide
landen. Daarbij blijkt, dat wat betreft de
invoer van ruwe katoen de Benelux-lan-
den de strekking vertonen om zich steeds
meer en meer onafhankelijk ,te maken
van de Verenigde Staten. Betrof deze in
voer in Nederland in 1938 nog 42 pct„ m
1948 daalde ze tot 29 pet. Voor België
waren deze cijfers 30 pet. en 23 pet. Deze
evolutie is een gevolg van het feit, dat de
katoencultuur in de Belgisohe Congo is
geïntensiveerd en de prijzen zijn verlaagd.
Wat de Vlasvoorziening betreft voorzien
de Benelux-la-nden voor 60 pet. in hun be
hoefte- De bevoorrading van Jute is on
voldoende.
België beschikt ongeveer over 2 mil-
lioen katoenspindels, waartegen Neder
land er 1.300.000 telt. De drie belangrijk
ste spinnerijen in België groeperen samen
ruim 30 pet. van al de spindels. Voor het
overige zijn de bedrijven kleiner dan in
Nederland, België telt 68 spinnerijen ter
wijl dit aantal in Nederland slechts 24 be
draagt De Belgische uitvoer van katoenen
spingarens voorzag in 1948 voor 75 pet. in
de Nederlandse behoefte, De productie
der Nederlandse en Belgische katoenspin
nerijen samen zal nauwelijks voldoende
zijn ter voorziening in de binnenlandse
behoefte. Wat de wolspinnerijen betreft,
beantwoordt de productie in Nederland
niet aan de behoefte. In België daaren
tegen is een overschot, zodat lp Benelux
verband aan de vraag van de binnenland
se markt naar wollen garens kan worden
voldaan. Voor de rayon-spinnerijen dient
70 pet. der totale productie uitgevoerd te
worden.
Wat betreft de uitvoer naar het buiten
land is Indonesië voor katoenen artikelen
Nederlands beste cliënt. De Belgische
Congo is een goede afnemer van Belgi
sche katoenen artikelen, maar is op dit
gebied voor 't moederland niet van zo
grote betekenis als Indonesië voor Neder
land. Daarnaast zijn Amerika, Australië
en. Zweden practiscb voor alle katoenen
artikelen belangrijke gemeenschappelijke
afzetgebieden.
Het rapport merkt tenslotte op, dat de
concurrentie tussen de Nederlandse en
Belgische exporteurs nog zal verscher
pen zodra de uitvoer aan een gemeen
schappelijke contingentering zal zijn ge
bonden.
Naar betere kwaliteit
Aan het eind van het Gentse congres
we-den nog e.ikele wensen naar voren ge
bracht Allereerst acht men het wenselijk,
dat de katoencultuur in de Belgische
De productie der textielmaohines in de
Beneluxlanden moet worden opgevoerd
teneinde minder afhankelijk van het bui
tenland te zijn.
„Daar de verwezenlijking van Benelux
het binnenlandse afzetgebied verruimt is
het mogelijk en noodzakelijk tot betere
organisatie der bedrijven en specialisatie
in de productie over te gaan", aldus de
eindconclusie. Dit zal een vermindering
van de kostprijs tot gevolg hebben, terwijl
voor het behoud van onze industrie ge
streefd zal moeten worden naar de ver
vaardiging van kwaliteitsproducten".
Naar wij uit zeer bevoegde bron ver
nemen behoeven de mededelingen van
res,-majoor H. L. Blankstein. gedaan op
een persconferentie te Amsterdam, over
de terugkomst nog dit jaar van 50 000
militairen uit Indonesië, in zoverre voor
behoud dat hierover nog niets vast
staat en dat dit o.a ook afhangen zal
van de situatie in Indonesië en van
vervoermogelijkheden.
Vervaardigings-vergunning
is vervallen
Op het te Arnhem gehouden streek-
congres van de R.K. Hanze-Bond „St, Rei-
naldus" waarin de kath. werkgevers in de
woninginrichting en meubileringsbednj-
ven zijn verenigd, heeft de heer J. P. de
Brabander, secretaris van de federatie
van bonden in de woninginrichting en
meubileringsbedrijven, medegedeeld, dat
het Rijksbureau voor houtverwerkende
ambachten de zg. vervaardigingsvergun-
ning heeft laten vervallen, zodat de meu
belfabrikanten thans kunnen fabriceren
wat zij verkiezen.
In verband met het noemen van een
bepaalde naam door de „Nieuwe Eeuw",
vernemen wij, dat ontrent de aanwij
zing van de nieuwe voorzitter der K.F C.
in d« vacature mr. ter Veer nog gener
lei beslissing is gevallen.
De vaste en reserve-visknechten eisen
zo spoedig mogelijk het totstandkomen
van een C-A.O- voor dit onderdeel van
het visserijbedrijf te IJmuiden, veroor
delen de stopzetting van de uitbetaling
van de garantielonen aan de reserve-
visknechten en wensen directe heruitbe
taling daarvan. Zo dit niet geschiedt,
worden de resp. hoofdbesturen der
transportbónden gemachtigd een alge
mene staking van de visknechten te
IJmuiden te proclameren.
ZONDAG, 20 MAART
HILVERSUM I (301 M.) KRO. 8 00
Nieuws, gram.; 8.30 Hoogmis; (9 30—
12.15 NCRV en IKOR-); 12.15 Apologie;
12.40 Ork. z. Naam; (13.00 Nieuws); 13.50
„Buffalo Bill"; 14.05 Schubert pro gr.J
14.30 Concertgebouw-ork.; 15.30 „Kam
pen zonder prikkeldraad"; 15.40 Koor;
1640 Hockey; 16.25 Vespers; (17.00—19.45
NCRV. w.o. 18.30 Ned. Strijdkr. en 19.30
Nieuws); 19-50 Boekbespr.; 20.CO „Dj0
gewone man"; 20.12 Uit en thuis
22-45 Avondgebed; 23-00 Nieuws; 23.15
Maastrichts Sted. Ork.
HILVERSUM II (415 M.) VARA. 8.00
Rieuws gram.; 10.00 Meester-trio; 10.30
„Briefgeheim"; 10.30 „De jonge Fliere
fluiters 11.15 „Triangel"; AVRO 12-00
Musicorda; 12.30 Zondagsclub; 12-40
Koor; 13.00 Nieuws; 13.20 Ens. „Melodie
nria iaar eiste de officier van Justitie
bii de rechtbank te Assen gisteren tegen
de beruchte zware jongen „revolver
üonvV Achter deze bijnaam verschuilt
'24 harige Naardense monteur J
VhO diï'Sks zijn jeugdige leeftijd
kans heeft gezien de aandacht van dem-
ternationale recherche op ,zdmanten,
gen door inbraak, diefstal, diamanten
-smokkel, handel in verdovende middelen
€nz
Samen met zijn collega, de 29-jange
chauffeur W. D. H. uit Haarlem tegen
Wie eveneens 3 jaar werd geëist, pieegae
„revolver Henkie" o,a. een tweetal in
braken in het Drentse d®rp Zuidlaren.
Zij maakten daar o.m. een paar autos
en een grote hoeveelheid levensmiddelen
tn rookartikelen buit. Bjj het aan de man
brengen van het gestolene liepen ?ij te
gen de lamp,
Na hun arrestatie bleek wel hoezeer
de politie, vooral ten aanzien van „revol
ver Henkie 'n goede greep had gedaan.
Deze laatste heeft nl. het vorig jaar
November uit de gevangenis te Hoorn
weten te on!f"^?p™ n^na tijd stal hij
voor meer dan f 100.000 oij elkaar. „Re
volver Henkie die reeds vijf veroorde
lingen achter de1US heeft, zal nog voor
ïingeu o ,echtbanken hier te lande
moeten terechtstaan, terwijl men ook ln
Antwerpen, Parijs en Marseille graag na-
•7 ntwerpen, hem zaJ ma^en
Ook® H die zich een getrouw metgezel
HenKi®' hoeft getoond,
van „revoiver He drietal rechtban-
zal zich nog ordrn, Uitspraak
ken moeten veram
in beide zaken op 1 AP
iter 1
out. 15 een commissie ingesteld.
die de regering van advies zal dienen
over vraagstukken betreffende
gratie van hen, die zich e'd®^s Toi
te vestigen in een agrarisch berpep.
voorzitter van deze commissie is
noemd de heer J Schilthuis, Ud va
Tweede Kamer. Secretarissen
heren Th. van Meerwijk, adj.-directeu
van de centrale stichting Landbouwemi
gratie te Den Haag en mr. H. M. van
der Zanden, chef van de afd. Beleid-
arbeidsvoorziening van het Rijksarbeids
bureau te Den Haag. Tot lid werd o a
benoemd de heer G. W. Kampschoër
voorzitter van de centrale stichting
Landbouwemigratie te Wassenaar.
Bij beschikking van de rnlnlster^va^
Daartoe wordt echter allcreersf behandeld de
staatsrechtelijke positie van de opperbevelhebber
van Land- 6" Zeemacht daar bleek, dat het vooral
d= durend, DiffiK
Men kan zich immers bij het onttrek-
gepreid verslag niet geheel aan d bekaaid
ken, dat generaal Reynders er wel wat etg oex aiq
aebber zoveel mogelijk vrijlaat. En dat Is het wat
ook prof. Kranenburg betoogt.
Het verslag toont aan, dat een practische oplos
sing mogelijk was, daar de wrijvingen tussen rege
ring en opperbevelhebber plotseling ophielden,
:oen generaal Winkelman het opperbevel in han
den kreeg.
Het eerste conflict tussen generaal Reynders en
de regering ontstond over de toepassing van de
Oorlogswet 1899 en in verband daarmee het niet-
afkandigen van de staat van beleg. Als generaal
Reynders verzoekt art. 12 van de Oorlogswet te
kingen kreeg generaal Reynders de volgende op
dracht:
„BU een overmachtige aanval uit het Oosten op
het hart des lands neemt het veldleger in de Greb-
öelinie geen beslissende slag aan, doeh trekt tijdig
met de hoofdmacht van de ten Noorden van de
Maas opgestelde troepen terug naar het Oostfront
van de vesting Holland onder achterlating van een
achterhoede in de Grebbelinie".
Hier ligt het kernpunt, waaruit het verschil van
mening tussen de regering en de opperbevelhebber
is ontstaan: verdediging van de Grebbelinie met
de bedoeling om on een gegeven moment de order
mogen toepassen, dat de bevoegdheden regelt van te n achter de Hollandse waterlinie terug te
het militair gezag omtrent het vorderen van burger- Erekken, wat generaal Reynders wilde öf verdedi-
werkkrachten, krijgt hij geen antwoord, naar ge- ging van de vesting Holland, waar nog geen ver
bleken is door de nalatigheid van een ambtenaar sterking was aangebracht, terwijl juist daar de uit-
op het departement van Defensie, die opdracht had eindelijke hardnekkige verdediging zou worden
te antwoorden, dat de regering geen bezwaar had gevoerd
tegen toepassing van dit artikel. Terecht vraagt de
commissie zich af hoe het mogelijk is, dat der
gelijke principiële zaken op een departement maar
-ustig onafgedaan bleven liggen. Anderzijds ver
wondert het de commissie, dat de verhouding tus
sen een minister van Defensie en een opperbevel
hebber van die aard is, dat de laatste, indien hij
<jp een belangrijke brief niets hoort deze in nega
tieve zin als afgedaan beschouwt en er blijkbaar
geen heil in ziet om bijv. eens even te telefoneren-
In het volgende hoofdstuk wordt dan behandeld
ie opdracht van 7 Januari 1940 aan de opperbevel
hebber voor zover betrekking hebbend op het voor
genomen krijgsbeleid ten Noorden van de grote
rivieren. Ook hierover ontstonden moeilijkheden,
evenals over het krijgsbeleid ten aanzien van de
Peel-Raamsteliing. Dit laatste conflict werd nog
verscherpt door een rapport van de militaire
attaché te Parijs, majoor D. van Voordt Evekink,
die meldde, dat er bij de geallieerde legerleiding
geen belangstelling bestond voor de hardnekkige
verdediging van de Peel-Raamstelllng, waartoe
generaal Reynders wenste te besiuiten in verband
met de neutraliteitspolitiek.
Weer andere moeilijkheden ontstonden naar aan
leiding van het betrekken van ir. Ringers in mi1'-
taire verdedigingskwesties speciaal in de vraag-
Uit de verhoren blijkt intussen, dat ook de minis- stukken betreffende de inundaties. Uit 4e verkia-
:eUyan Defensie, de heer Düxhoorn, het onjuist ringen afgelegd voor de commissie blijkt, dat ir.
rma dat in September 1939 de staat van beleg Ringers ook al was hij door de regering zelf voor
tverd afgekondigd in overeenstemming met de deze kwestie aangezocht, er nimmer in slaagde
ki,?£k e'dlngen van de general? staf- Hij is echter door generaal Reynders te worden ontvangen.
:iJi°..aargezwicht voor het argument van zijn De heer Reynders stelt hier tegenover, dat hij
genoten, dat daardoor te veel zou worden in- van ir. Ringers eigenlijk nooit iets heeft bemerkt
gen meer te verstrekken, omdat Hare Majesteit
daarvan zenuwachtig werd en de minister maar
lanleiding kreeg zich met de zaken te bemoeien.
De minister deelt voorts mede, dat dit een van
de redenen geweest is, waarom hij niet langer de
verantwoordelijkheid kon dragen voor het beleid
van generaal Reynders.
Dan was er tenslotte nog de kwestie van de
jnooilisatieclubs welke wrijvingen veroorzaakte eu
iet negeren van de mededelingen van generaal-
majoor Sas, militair attaché te Berlijn, waarin
generaal Reynders zicW volgens het verslag ver
giste.
Deze zeer interessante kwestie zuilen wij in het
volgende artikel uiteenzetten.
en Rhythms"; 13.50 „Even afrekenen!";
14.05 Boekbespr.; 14-30 Kamermuziek;
15.00 Film; 15.15 Boston „Pops" ork.
(gr),; 15.45 „The dansant"; 16:30 Sport;
VARA. 17.00 Kinderzang; 17.20 Plano;
17.30 „Ome Keesje"; 17.50 Sport; 18.00
Nieuws; 18.15 Boekbespr.; (18.3020 00
VPRO en IKOR4; AVRO-: 20.00 Nieuws;
2015 Radio Philh. onk.: 21.00 Hoorspel;
21.35 ,.De Speeldoos"; 22.00 Hersengym
nastiek"; 22.30 „Waltotime"; 23-00
Nieuws ,gram.
RADIODISTRIBUTIE EU: 8 VI. Br.:
nws., 815 gev. pr., 8.30 div., 9.00 VI. Br.:
nws., 9.15 Casinopr., 10-00 muz. gesch..
11.00 gram., 11.45 Fr. Br.: Charles Tre-
net 12.00 VI. Br.: VI. en Ned. liedjes,
12.15 Ork. Pol Beam, 12.30 weer, 12.32
ork. Pol Beam, 13.00 nws., 13.15 ork.
Gerd Zonnenberg. 14.00, opera en zang,
15.30 ork. muz., 16.00 Eng. H. S.: BBC
symph. ork., 17.00 Kootwijk: Batavia,
18.00 NWDR symph. ork., 18.45 div„
19.00 VI. Br.: nws. en sport, 19 30 Bonte
Zondagavond, 2100 Fr. Br.: gram. muz.,
21.05 symph. ork. met vioolsol., 22.00 VI.
Br. nws., 2245 instrum. werkjes. 23.00
nws., 23.05 gram.
RADIODISTRIBUTIE IV: 8.00 Fr. Br.:
nws., 8.10 verz. pr., 9.00 Eng. L. P.:
BBC Schots var, prk., 10.00 nws., 10.10
„Strings in Harmony", 1030 „Mosic in
the air", 11.30 Eng. H.S.: gram., 12.30
Fr. Br.: omr. ork., 13.00 Eng. L. P.:
verz. pr., 14.15 Peter Yorke en conc.
ork., 15.00 Fr. Br.: gr. symph. ork.. 15.50
Eng. L.P. BBC Revue ork.. 16.30 „Up
the pole", 17.00 verz. pr., 18.00 „How do
you do?" 18.30 Test., 19.00 „Hl, Gang
1949!" 19.30 „Much binding in the
Mar3h", 20.00 Sottens: gevar. pr., 20.30
Eng. L.P.: Palm Court ork. 21.30 Com
singing, 22.00 gevar. pr., 23.00 nws., 23.15
Sandy Macpherson, 23-45 „Think on the
se things".
MAANDAG 21 MAART.
HILVERSUM I (301 M.>, NCRV: 7.00
Nieuws, gram., 9.30 Radio Philh. ork.,
11.00 Strijkkwartet, 11.20 Voordracht,
11.40 Zang en orgel, 12.10 N.BC. Symph.
ork., 12.33 „Werken van Dietrich Buxte-
hude", 13-00 Nieuws, 13 15 „Mandolinafë",
13.45 Zang, 14.00 Schoolradio, 14.35 „Bon
bons", 15.00 Koor, 15.30 Viool en piano,
16.00 Bijbellezing, 16.45 Gram., 17.00 v. d.
jeugd, 17.25 Orgel, 17.45 „Overzeese kro
niek", 18 00 „De 5 Zapakara's", 1815
Sport, 18.80 Ned. strüdkr,, 19.00 Nieuws.
19.15 Boekbespr., 19.30 Actual. 19 45
R.V.D., 20.00 Nieuws, 20.20 Hoorspel, 21 10
R'dams Philh. ork.. 22.00 „Intermezzo",
22.15 Strijkork., 22 45 Avondoverdenking,
23.00 Nieuws, 2345 Zangrecital, 23.45
Gram.
HILVERSUM n (415 M), VARA: 7 00
Nieuws, gram., 9.00 Mozart-Beethoven-
gram., 10.00 V.P.R.Q, 10.30 v d vrouw,
10.45 „De Regenboog", 11.25 Hollandse
liederen, 11.40 Voordracht, 12.00 „Accor-
deola", 12-38 Rumba's en samba's, 13 00
Nieuws, 13.20 „The Ramblers", 1350
Piano, 14.00 Viool en piano. 14 30 Causerie,
14.45 Opera-progr.. 15.55 Hoorspel, 16 SÓ
Zang en orgel, 1700 v. d. jeugd, 17.30
Gram., 18.00 Nieuws, 18.20 Ork. Malando,
18.45 Pari. overz,, 19.00 Litterair-critisch
experiment; 19.30 Piano. 20.00 Nieuws.
20.15 „Pennies from heaven". 20 50 Duc-
dalf, 21.10 Volkseonc.. 22.10 „China" 22 25
„De nieuwe Notenkraker", 23.00 Nieuws,
23.15 Dansmuziek.
afkomt, al wil dat geenszins (fndejTtrek-
objectiviteit van het verslag m twlJ rhoren laten
van het Nederlandse volk. en dat er geen sprake van is, dat hij deze niet heeft
beeld dient men toch wel in het oog te h^ou j-- m 5tond de ministerraad op het stand- willen ontvangen. Toen de heer Ringers op het
het uitgangspunt van deze wrijvingen V 1 °aJ men de opperbevelhebber niet meer tlgenteen hoofdkwartier kwam en de opperbevel
groot deel heeft gelegen in de opvatting va moes geven dan hetgeen hij-nodig had voor de aebber te spreken vroeg, heeft men hem verwezen
militairen en dit is ook de mening ^an P™, y'3" ,zlj" taak. De desillusie, zegt het iaar generaai-majoor Carstens. die chef was van
J- A. Eigeman dat de opperbevelhebber J vers ag, elke de benoeming van de heer Reyn- de staf van de landmacht en die als zodanig in
strategisch beleid geheel zelfstandig dient te dc- qers voor oe regering iB geworden, kan de com- eerste instantie alle landmachtaangelegenheden be
oordelen. Aanwijzingen dienaangaande vanwege ae missie aan ook met anders beschouwen dan als handelde. Men heeft, aldus de heer Reynders, de
regering behoeft hij niet af te wachten. De strate- een voorzienbaar gevolg yan de wijze, waarop en heer Ringers toen hij op het algemeen hoofdkwar-
gie is zijn eigen autonoom gebied,. omstandigheden, waarin deze benoeming heeft fcier kwam. beschouwd als een „hoogstaand in-
s j plaats gevonden. Hoewel de oommissie, gezien het genicur, maar een ingenieur" Dit is de reden, waar-
,u* periculum m mora, het de regering niet ai te zeer >m de adjudant hem niet doorgezonden heeft naar
meent te moeten verwijten, dat zij tot de min ef de opperbevelhebber.
neer voor de hanq liggende benoeming van de Biina op iedere pagina van dit gedeelte van het
heer Reynders tot opperbevelhebber overging, moet verslag dal over deze kwestie bijna honderd
«ij toch opmerken, dat de spoedig ontstane latente aagipa's beslaat, komen strubbelingen voor tussen
crisis in de verhouding tussen regering en opper- generaal Reynders en de minister van Defcns.e
aevelhebber en de reeds aan het einde van 1939 Daar was de grief van de minister, dat er met
duidelijk geworden breuk tussen de minister van actief genoeg werd opgetreden tegen schendingen
Defensie en de opperbevelhebber mede veroorzaakt van ons luchtgebied En toen de minister tenslotte
zijn door het weinig vooruitziende en niet doortas- op een nacht "plotseling het vliegveld Bergen ging
,_;J no >1- a,,n,a inspecteren bleek hem, dat de verdediging op
is grond alles te wensen overliet, waartegenover
„.,o-.af,?lV:.!ten stelt niemand minder dan Buija zeer
kehjk, dat „het oppergezag des konings over
"zeemacht een uitvloeisel is van diezelfde
«oninKiijhe macht, voor welker richtige uitoefening
ae ministers verantwoordelijk zijn" Ook de
e»qu««n.C°!!,lï111S--e ?taat °1' dit standpunt in haar
conclusie, dat zij niet kan inzien hoe naast de
ool.tieke verantwoordelijkheid van de ministers
;en zelfstandige
verantwoordelijkheid sui
generis van enige hoge ambtenaar i.e. de opper
bevelhebber binnen het raam van ons geldend
staatsrecht mogelijk zou zijn in die zin. dat deze
ambtenaar geen opdrachten op een bepaald gebied
zou behoeven af te wachten van de- minister of van
de ministerraad, die voor zijn daden de politieke
verantwoordelijkheid dragen.
T0C,h liggen deze standpunten niet zó ver uiteer
ris w J lijkt, daar een goed beleid een opperbevel-
iende beleid van de regering in Augustus 1939.
Met de opdracht, welke generaal Reynders op
9 September kreeg werd de verhouding nog meer
gespannen. Deze opdracht was het gevolg van een
bespreking tussen de regering en generaal Reyn-
ders. welke bijeenkomst door H.M de Koningin
werd gepresideerd. Als resui.aai van deze bespre-
ie heer Reynders weer stelt, dat de minister door
djn optreden juist misverstand verwekte
Interessant is ook de mededeling, dat generaal
Reynders aan een officier van het „Bureau In
lichtingen" van het algemeen hoofdkwartier op
dracht had gegeven 1» H M. de Koningin en aap
Ie minister van Defensie geen volledige inlichtin-
Het is nodig in deze samenvatting van zulk een
uitgebreid verslag, welke uit de aard dei zaak zeer
onvolledig moet zijn, nog eens. duidelijk te stipu
leren, dat men de oorzaken van dit jammerlijke
:onflict toch niet alleen en uitsluitend moet zoeken
bij de persoon van generaal Reynders, wiens fou
ten wel zeer breed worden uitgemeten. Dtt springt
vooral in het oog, als men een vergelijking maakt
met het oordeel over generaal Winkelman, wiens
Eout van het wegzenden van zijn auto en chauf
feur in de nacht van 9 op 10 Mei, toen hij met de
bekende gebeurtenissen in het vooruitzicht, zijn
nachtrust nam, in het verslag enigszins wordt ver
goelijkt. Hier zijn wjj het met de conclusie niet
geheel eens.
Men bedenke overigens, dat in sommige opzich
ten minister Dijxhoorn, zelf ook militair, het eigen
lijk met generaal Reynders eens was, maar dat hjj
zich op het standpunt der regering plaatste, wat
generaal Reynders blijkbaar niet mogelijk was.
Hier liggen vele, vooral tactische fouten, waarvan
waarschijnlijk beide partijen niet geheel zijn vrij
te pleiten. Men bedenke eveneens, dat de staats
rechtelijke positie van de opperbevelhebber, welke
wellicht de diepste oorzaak was van deze wrijvin
gen, nog altijd niet is opgelost.
En als het tenslotte ondoenlijk is fouten te voor
komen in iedere werkkring, dan zeker in een
werkkring, waarin zo geïmproviseerd moet worden
als in de voorbereiding tot een defensieve oorlog
waarbij men in hat nemen van zijn maatregelen
immers afhankelijk is van het optreden van de
lanvaller. En indien dan. zoals hier. zulk een dit
roerig rapport over het gehele optreden van
iemand wordt uitgebracht, kan het welhaast niet
anders of deze fouten worden dan o.i. te eenz(|dig
in het licht gesteld.
Wij hebben er geen behoefte aan generaal Reyn
ders tt verdedigen, maar nu de samenvatting van
dit verslag noodzakelijkerwijze zo' onvolkomen
moest zijn, meenden wij deze overwegingen niet
aan onze lezers te moeten onthouden.
RADIODISTRIBUTIE III: 7.00 VI. Br.:
nws„ 7.05 gram., 7.30 kron.. 7.40 gymn..
7.50 gram., 8.00 nws., 845 conc., 9.00
nws., 9.05 gram., 10.00 Eng. L. Pnws.,
10.10 verz. pr., 11.00 MandoLers. 11.30
Eng. H.S„musio while you work'
12.00 VI. Br.: amus. ork., 12.30 nws en
landb. causerie, 12.40 gr, 13.00 nws., 13.15
gram., 14,00 Eng. H.S.: nws.. 1440 ..Tho
se were the days", 15.05 Kaundborg:
Wivex ork., 16.00 Eng- L.P.: Ens. King,
16.30 ork. Leader, 17.00 Kootwijk: Bata
via, 18.00 VI. Br.: zang en piano, 18.25
boekbespr., 18.30 v. d. sold., 19,00 Fr.
Br.: All Girl orch., 1&30 VI. Br.: „L'Ar-
lésienne", 19-50 „Kaas" feuiliet., 20.00 Bé
rQmünster: verz. conc,, 2030 Eng. L.P.:
verz. pr„ 21.00 „Show parade" 21.30 VI.
Br.: omr. ork., 22.00 nws, 22.15 dansmuz.,
22.50 nws., 22.55 dansmuz., 23.00 Eng.
L P.: nws., 23.15 Geraldo.
RADIODISTRIBUTIE IV: 7 00 Fr. Br.:
nws, 7.10 gram., 7.15 div„ 7.30 Eng H S.:
ork. Wallis, 7.55 weer, 8.00 Fr, Br.: nws„
8.10 conc., 9.00 Eng. H.S.: nws., 945
sextet Carroll, 9.45 recital, 10.15 pt no,
10.40 schooluitz., 1130 E. L. P.: v. d.
sold., 11.45 orgel, 1245 voordr, 1230
Welsh orch., 13.15 Swing Group, 13.30
Santiago en ens„ 1445 Midi. Light Orch.,
15.00 v. d. Vrouw; 15 35 NWDR: 2 pianos
16.00 koor en sol., 18.45 v. d. vrouw,
17.00 Fr. Br.: ber„ 17.10 Casinopr., 18.00
v. d. sold. 18.30 omr. koren, 16.45 Eng.
L.P.: Ens. Preanger, 19.15 ork. Reynders,
19.45 Fr. Br.: nws., 20.00 cabaret, 20.30
„Nos écrivains chez eux 20.40 gram.,
20.45 filmpr., 21.15 omr. ork., 22.00 Eng.
L.P.: Mantovani, 22.30 „Stand easy'
23.00 div.
