De rol van burgemeester Oud
Had generaal Winkelman de
ramp kunnen voorkomen?
R
Frederik
zeven
directeuren
ROVER DIE BIJNA LEVEND
WERD BEGRAVEN
DVE *-A*-E
wereld
Intra-Europees betalingsverkeer
DOOD
schuld?
Uil
VAN DUINKERKEN VERDEDIGT
AAD DE HAAS
ADIO
Het bombardement van Rotterdam
De capitulatie
programma
en de
Thans ook brandstichter geworden?
Geen overeenstemming voor tweede
Marshall-jaar bereikt
door
DINSDAG 7 Jt<ÏI 1949
PAGINA
I
mÊSïÊM
Hoe de St. Laurenskerk en haar omgeving te Rotter dam door het bombardement werden geteisterd.
De tijdsduur welke verliep tussen het Duitse ultimatum en het
bombardement van Rotterdam is reeds meèrmalen na de oorlog
een onderwerp van bespreking geweest. Uit het verslag der Par
lementaire Enquête-commissie nu blijkt, dat de burgemeester van
Rotterdam, mr. Oud, hierin een niet onbelangrijke rol heeft ge
speeld en tevens dat er sprake is geweest van twee ultimata, die
de strijdvraag in het leven hebben geroepen of generaal Winkel
man, door een oordeel over het eerste ultimatum in de geest van
burgemeester Oud het bombardement van Rotterdam had kunnen
voorkomen. Het verslag vermeldt dienaangaande het volgende.
Het ongetekende stuk
BIJ EXAMENS
De mening der commissie
GROTE BELANGSTELLING
BIJ TENTOONSTELLINGS
OPENING
SPONSEN 7 MALAIS
KERKENBOUW TE
MAASBRACHT
Haarden
EERSTE PAROCHIE SEDERT
DE HERVORMING
M. EBERHART
AUTODIEVEN REDEN WAGEN
OP HET DAK
Volgens generaal Winkelman werd h<j
op Dinsdag 14 Mei omstreeks tien uur
of half elf telefonisch door de comman
dant in Rotterdam ervan op de hoogte
gesteld, dat deze een ultimatum had
mtvangen met een looptijd van twee
uur. Toen bleek dat dit ultimatum een
onaanzienlijk stukje papier was, dat niet
behoorlijk was ondertekend en geen
rangsaanduiding bevatte, heeft de opper
bevelhebber geantwoord, dat een vraag
in dergelijke vorm niet in behandeling
kon worden genomen. Indien de Duitse
aanvaller antwoord wenste, behoorde hij
een behoorlijk ondertekend stuk te
et uren.
Vervolgens ls een tweede, behoorlijk
getekend, ultimatum gekomen, wederom
met een looptijd van twee uur. Dat heeft
de heer Winkelman toen overwogen en
daarop heeft hij vrij gauw bericht aan
de commandant van Rotterdam. Onge
veer terzelfder tijd was ook voor Utrecht
een dergelijk ultimatum binnengekomen.
Voor wat betreft de juiste termijnen,
verwijst de heer Winkelman naar de
brieven, welke hij aan een aantal Per
sonen geschreven heeft naar aanleiding
van een door Seyss-Inquart gehouden
redevoering in Rotterdam over de ver
antwoordelijkheid voor het bombarde
ment op deze stad. Uit deze brief blijkt,
dat Seyss-Inquart de vernietiging van
een deel van Rotterdam wijt aan onze
eigen schuld.
Deze voorstelling van zaken is in
strijd met de feiten, zoals deze zich in
werkelijkheid hebben voorgedaan en
welke de heer Winkelman in zijn zo
juist vermeld schrijven aldus samenvat:
Op 14 Mei te 10.30 ontving de oom-
"'OENSDAG, 8 JUNI.
HILVERSUM II (415 «J NCRV. 7.00 en
8.00 Nws gram.; v d zieken; 9.30
Waterstanden9.35 Morgenconc. j 10.30
Morgendienst; 11.00 Solistenconc 11.30
Chr. Ver. v. Onderwijzer^; 12.00 Koor;
12.38 Ens. Lachman; 13.00 Nws.; 13.15
Mandolinata; 13.45 Orgel; 14.00 Bondsdaa
Geref. meisjes; 15.00 Piano; 15.15 Alma
Musica; 16.00 V. d. jeugd; 17.30 Pianoduo;
17.45 Exotische klanken; 18.00 Koor; 18.30
R. V. V.; 19.00 Nws.; 19.15 Het nieuws
uit Indonesië; 19.30 Lezing; 20.00 Nws.;
20.15 „Kerk opweg"21.30 Radio Philh.
Ork.22.15 Avondoverdenking23.00 Nws,.
gram.
HILVERSUM I (301 M.) 7.00 en 8.00
Nws., gram.; 8.50 V. d. vrouw; 9.00 J.
Brahms10.00 VPRO.10.20 V. d. vrouw;
11.00 Gram.; 12.0 Accordeola; 12.38 Ork.
Edm. Roos; 13.00 Nws.; 13.20 Ork. Malando
13.50 Negro-spirituals; 14.00 Gespr. portr.
14.15 Wamermuziek; 15.00 V. d. zieken;
15.30 Koor; 15.50 .Waar zwerven wij";
I6.O0 Het orkest v. d. week; 16.15 V. d.
Kleuters; 16.30 Vragenrubriek16.55 „Zo
de Ouden zongen"; 17.15 Metropole ork.;
18.00 Nws.; gram.; 18.30 Ned. Strjjdkr.
19.0 Lezing; 19.15 Silvester-kwartet; 19.30
VPRO.; 20.00 Nws.; 20.20 Internat, ork.;
21.10 Hoorspel; 22.0 „Die Pledermaug" (2e
acte); 22.45 Boekbespr.23.00 Nws.; 23.15
Promenade-ork.23.40 Benny Goodman-
kwartet.
RADIODISTRIBUTIE III: 7.00 VI. Br.:
nws; 7.05 gram; 7.30 kron.; 7.40 gym.; 7.50
gram.; 8.00 nws; 8.05 conc. 9.00 Eng. L.P.:
nws 9.10 verz. pr.: 10.00 ens. Leopold; 10.30
Eng. H.S.: „the Melodians"; 11.00 muz. in
miniatuur; 11.30 gram.; 11.40 v.d. scholen;
12.00 VI. Br.: gram.; 12.30 weer; 12.32
gram.; 13.00 nws; 13.15 Casino-eonc.; 14.00
gram.; 15.00 Eng. L.P.: ork. Java (ev.
15.15—15.45 PCJ schip v.d. week); 15.30
mil. ork.: 16.00 voordr.; 16.15 BBC Schots
ork.; 17.00 Kootwijk: Batavia; 18.00 Fr.
Br.: v.d. sold.; 18.30 VI. Br.: v.d. sold.;
19.00 Fr. Br.: gram.; 19.30 VI. Br.: Grieg;
19.50 feuilleton; 20.00 Clicia operette v.
Dostal; 22.00 nws; 22.15 gram.; 22.40 jacht
hoorns: 22.50 nws: 22.55 gram; 23.00 div.
RADIODISTRIBUTIE IV: 7.00 Eng.
H.S.: nws 7.15 ork. Reynders; 7.50 „Lift
up your hearts"; 7.55 weer; 8.00 Fr. Br.:
nws; 8.10 conc.; 9.00 VI. Br.: nws; 9.05
gram.; 10.00 div.; 10.45 Eng. L.P.: orgel;
11.15 voordr. 11.30 ork. Webb; 12.15 BBC
theater ork.: 13.15 sextet Crackwell; 14.00
Eng. H.S.: cricketuitsl.; 14.05 Midi. Light
Orch.; 15.00 „the Yodeling Troubadour";
15.30 ork. Temple; 16.00 N.W.D.R. kamer-
muz.; 16.30 causerie; 17.00 VI. Br.; gram.;
17.05 nws; 17.15 Eng. L.P.: Tito Burns
kwartet: 17.30 Geraldo; 18.00 biosc. orgel;
18.30 mil. ork.; 19.00 Eng. H.S.: „Take it
from here"; 19.30 Eng. L.P.: ..Waterlog
ged Spa'': 20.00 Eng. H S Londens Philh.
ork.; 21.00 nws; 21.15 Fr. Br.: gram.; 21.30
Eng. L P.: Grade Fields; 22.00 nws: 22.15
..Way down South"; 22.35 Ambrose en
ork.; 23.15 orgel; 23.56 nws.
s .rsa
mandant in Rotterdam, kolonel Scharroo,
een schriftelijk stuk, behelzende een
ultimatum om de verdediging onmiddel
lijk te staken, daar anders de scherpste
maatregelen tegen de stad zouden wor
den genomen. De tijdsduur van dit ulti
matum bedroeg 2 uren. Het antwoord
moest dus uiterlijk om 1.2.30 uur zijn
ingekomen.
Daar de brief niet onderteekend was
en dus de mogelijkheid van mystificatie
niet uitgesloten was, heb ik per omme
gaande schriftelijk doen weten, dat een
dergelijk voorstel alleen dan in over
weging kon worden genomen, indien het
behoorlijk gewaarmerkt en door een
bevoegden commandant zou zijn onder
teekend.
Dit antwoord was om 12.15 uur, dus
een kwartier vóór het verstrijken van
den termijn, te bestemder plaats
Noordereiland bü Koningsbrug aan
gekomen.
De Ned. kapitein Bakker heeft daar
echter met een Duitschen overste var.
Choltitz tot 12.35 uur moeten wachten op
de aankomst van Duitsche generaals.
Om 13.20 uur is aan kapitein Bakker een
nieuw, thans behoorlijk onderteekend
ultimatum met een geldigheidsduur van 3
uren, overhandigd. Hiermede is genoemde
kapitein in gezelschap van 2 Duitsche offi
cieren naar den Nea. commandant terug-
Intussen was om 13.22 uur bij de nade
ring van een Duitsch vliegtuigeskader op
last van den Duitschen .uitenant-genera al
Schmidt een roode seinpatroon afgescho
ten (volgens Duitsche verklaring ais tee-
ken, dat het bombardement niet moest
worden uitgevoerd) en om 13.25 uur werd
dit bij het zuidelijk bruggeboofd van de
Willemsbrug in opdracht van een der beide
Duitschers, die kapitein Bakker verge,
zelden, herhaald. Desniettegenstaande is
het bombardement van 13.30 uur toch be
gonnen.
Uit het vorenstaande blijkt, dat, indien
de Duitschers het voornemen hebben
gehad, het bombardement niet te doen
doorgaan, de hunnerzijds daartoe ge
troffen regeling gefaald heeft en dat
de aan Rotterdam toegebrachte schade
In geen geval is te wijten aan mindere
besluitvaardigheid van Nederlandsche
zijde".
Visie van mr. Oud
Een enigszins andere visie op het afwij
zen van het eerste ultimatum dan door de
heer Winkelman in zijn bovenvermelde
brief gegeven is, heeft mr. P. J. Oud,
burgemeester van Rotterdam, bij zijn ver
hoor aan de commissie voorgelegd. Om
streeks 10 uur werd de heer Oud opge
beld, dat er in de buurt van de Maas aan
de Hertenkade drie Duitse officieren met
een witte vlag stonden, die riepen: „Hol
land in Ehren, wir haben parlementare
Briefe für den Bürgermeister". De heer
Oud heeft de commandant van Rotterdam
de t)eer Scharroo, hierop gewezen, waar
op deze hem verzocht naar zijn hoofd
kwartier te komen. Er was toen juist een
Duitse officier gearriveerd, die door de
heer Scharroo alléén onvangen werd, daar
het een militaire aangelegenheid betrof.
Na enige tijd kwam deze uit de kamer Van
de heer Scharroo met twee gele couverts,
één gericht aan de militaire commandant,
de ander in een raar taaltje, half Duits,
half Nederlands, met het opschrif:
„Aan die Autoriteiten van den Staat in
Rotterdam".
Uit deze couverts kwam een volkomen
gelijkluidend ultimatum van de volgende
inhoud:
„Aan de Kommandant van Rotterdam.
Aan Burgemeester en Wethouders en
die Autoriteien van den staat in Rotter
dam.
De weerstand die in het open stad Rot
terdam tegen de offensieve der Duitse
troepen getoont wordt, noodzaakt mij in
dien Uwe weerstand niet onmiddellik
gestakt wordt, die doelmatige maatrege
len te nemen. Dit kan de volledige ver
nieling van het stad ten gevolge hebben
Ik verzoek U als een man die verant.
wordingsgevoel bezit, daarop aan te drin
gen, dat het stad niet dit zware verlies
lijden moet.
Als teeken van overeenstemming ver
zoek ik U dadelijk een parlementaire' te
sturen, welke die noodige vollmacht be
zit.
Indien ik binnen twee uren na de over
handiging van deze mededeeling keen
antwoord ontvangt, ben ik genoodzaakt die
scherpste maatregelen van vernieling te
nemen.
De Kommandant van de Duitsche troepen"
Blijkens het stuk moest binnen twee uuc
aan de voorwaarde, daarin gesteld, wor
den voldaan doch er stond geen tijdstip
van uitreiking in. Deze uitreiking echter
was geschied omtrent half elf door de
Duitse officier op het bureau van kolonel
Scharroo. In aanwezigheid van de heer
Oud heeft de heer Scharroo de opperbe
velhebber opgebeld en instructies ge
vraagd. Tegelijkertijd verzocht de heer
Oud ook even de heer Winkelman te mo
gen spreken, hetgeen door deze werd ge
weigerd. Daarna heeft de heer Oud de
Commissaris van de Koningin, de heer
van Karnebeek, opgebeld en er op aan
gedrongen de stad te sparen als de zaak
toch hopeloos was. Intussen was reeds
bekend geworden, dat de Koningin en de
leden van het Kabinet waren vertrokken.
In overeenstemming met een desbetref
fend advies van de heer van Karnebeek
trachtte de heer Oud nogmaals telefonisch
contact met de heer Winkelman te krij
gen. Na uitdrukkelijk in het telefoonge
sprek met de opperbevelhebber gezegd
te hebben, dat, wanneer het in verband
met het algemeen strategisch belang of
in een ander belang van het land nodig
zou zijn Rotterdam met de grond gelijk te
maken, dit zou moeten gebeuren, heeft
hij als burgemeester van Rotterdam ge
meend verplicht te zijn er op aan te drin
gen, dat de stad gespaard zou worden als
de zaak toch hopeloos stond en het bom
bardement toch tot niets meer kon die
nen.
Generaal Winkelman antwoordde, dat
hij alles zou overwegen en op tijd zijn be
slissing kenbaar zou maken. Daarna heeft
de heer Oud overleg gepleegd met de wet
houders van Rotterdam of het zaak zou
zijn een waarschuwing te geven aan de
burgers. Uit vrees een ontzaglijke paniek
te veroorzaken heeft men besloten dit niet
te doen. Omtrent half een bleek uit tele
fonisch overleg met het bureau van de
commandant van Rotterdam, dat er van
de zijde van de opperbevelhebber nog geen
definitief antwoord was. De heer Oud
werd medegedeed, dat hij nader be
richt zou krijgen zodra er een definitief
antwoord was gekomen. Nadat het bom
bardement had plaats gehad, heeft hij zich
begeven naar het militair hoofdkwartier
en heeft daar vernomen, dat het ant
woord, dat in opdracht van generaal Win
kelman was gegeven, luidde, dat geen be
slissingen konden worden genomen op een
ongetekend ultimatum. Verder vroeg ge
neraal Winkelman ook de voorwaarden,
welke voor de overgave werden gesteld.
Op het Rotterdamse hoofdkwartier heeft
de heer Oud een stuk zien liggen, op de
achterzijde waarvan door een Duits gene
raai voorwaarden stonden geschreven
voor de overgave. De ondertekening daar
van luidde „Schmidt". Dit moet het twee
de ultimatum geweest zijn doch dit stuk
schijnt verdwenen te zijn.
Het verschil in opinie tussen de heer
Oud en generaal Winkelman hierbij is.
dat de heer Oud de beslissing van de heer
Winkelman niet in te gaan op een onge
tekend stuk, aanvechtbaar vindt. Het
gevaar voor mystificatie acht de heer Oud
niet mogelijk, aangezien het stuk was
overgebracht door een Duits officier met
witte vlag, overeenkomstig krijgsgebruik
geblinddoekt. Deze man had dezelfde
boodschap ook .mondeling kunnen over
brengen, zodat er geen sprake,van een
mystificatie kon zijn. Strategische redenen
zou de heer Oud natuurlijk hebben kun
nen begrijpen, maar indien deze geen aan
leiding vormden om het ultimatum te rek
ken, was de argumentatie van een onge
tekend ultimatum te zwaj, juist wanneer
de zaak er inderdaad hopeloos voorstond
Merkwaardig is voorts het verslag, dat
de heer Oud doet van een bespreking ir
September 1940 met generaal Student,
waarin deze ontkende, dat het bombarde
ment zou worden afgelast, en aan zijn
ontkenning toevoegde; U zult het tweede
bombardement bedoelen. Uit dit gesprek
bleek toen, dat de stad opnieuw gebom
bardeerd zou zijn 's avonds om 7 uur, als
zij zich niet had overgegeven.
Voor het overige vraagt de heer Oud
31. Op een stoel zat de zwarte tovenaar;
zijn vleugels verkreukeld en om zijn
hoofd een rode zakdoek.
Ooooooh", steunde hij. „Ooooooh.
was ik maar dood.... M'n kies.... ooh
Hij kronkelde op zijn stoel, kroop
door de leuning tussen de poten door en
bonsde toen zijn gloeiend gezicht tegen
de muur.
Frederik trad naderbij. „Wat is hier
aan de hand?" vroeg uij, wél een beetje
overbodig.
De zwarte tovenaar staarde Frederik
vlazig aan.
„Oooooh!" was het enige dat hij uit
kon brengen. „Ooooooh!"
Met een fijne glimlach zette de tand
arts zijn bril recht en bestudeerde zijn
slachtoffer opmerkzaam.
..Hm!" merkte hij na een tijdje op.
..Een zeer belangwekkend geval; waar
schijnlijk wordt het nog wel erger",
h ï^derik rilde 'bij zoveel onmenselijk-
hi Tw.at een ge™een mannetje!" dacht
k ben blij, dat ik een andere tand
arts heb. Nu moet ik echter een plan be
denken om die tovenaar buiten gevecht
te stellen. Hoe doe ik dai?"
Ja, hoe deed Frederik dat.Hij nam
plaats op een andere stoel, terwijl de
zwarte tovenaar steunend in de lamp
klom en de tandarts met belangstelling
toezag en begon diep en ernstig na te
denken. Na een poosje had hij de oplos
sing gevonden. De tovenaar had juist een
poging gedaan om door het raam naar
buiten te springen eg. op deze wijze een
eind aan zijn pijn en zijn leven te ma
ken. Maar hij had hierin gefaald, door
dat de tandarts met vooruitziende blik
voor het betreffende rgam trabes had
laten aanbrengen, die zulk éen wan
hoopsdaad afdoend verhinderen.
Frederik hielp de trillende tovenaar
weer in zijn stoel en schoof zijn eigen
stoel er vlak tegenover, met de leuning
naar voren, precies zoals hij eens op de
film had gezien.
„En nu zullen we eens praten", zei
Frederik flink.
spelen zenuwen een grote rol.
Een rustig examen doet U met
Mijnhardt Zenuwtabletten
Reel.
zich af, welke de betekenis nog is van een
ultimatum, daar de Duitsers ook zonder
ultimatum de stad hadden kunnen bombar
deren, zoals zij zonder ultimatum Neder
land zijn binnengevallen.
Nog afgezien daarvan werd de heer
Oud in zijn opvatting, dat generaal Win
kelman eigenlijk het bombardement van
Rotterdam had moeten voorkomen, ver
sterkt na het lezen van het memorandum
van de heer Gerbrandy, waarin duidelijk
staat, dat reeds op 13 Mei 1940 de opper
bevelhebber had gezegd, dat de zaak ho
peloos was.
Wat betreft de grief van de heer Oua,
is de commissie van mening dat de uit
eenzetting van prof. Francois in dit nete
lige vraagstuk verhelderend is geweest
Gezien de omstandigheden, de vorm en de
inhoud van het eerste ultimatum, kan
de commissie in haar grootst mogelijke
meerderheid zich indenken, dat de opper
bevelhebber twijfel koesterde aan de
authenticiteit van het stuk en de vol
macht van de parlementairs, die het op
deze wijze aanboden. De vrees voor een
mystificatie was niet denkbeeldig te noe
men.
Aan de andere kant heeft de commissie
oog voor de vrees van Rotterdam's bur
gemeester, dat op het ogenblik, waarop
reeds bekend was, dat de militaire si
tuatie uiterst kritiek was en de Koningin
en het Kabinet het land verlaten hadden
ten aanzien van zijn stad nog risico's ge
nomen zouden worden, die in zijn ogen
militair slechts van uiterst twijfelachtige
waarde zouden kunnen zijn.
De commissie wil niet nalaten haar
waardering uit te spreken voor het feit.
dat de heer Oud aan dit, zijn afwijkend
inzicht, gedurende de bezeting geen uiting
heeft gegeven en dit eerst thans in discus
sie brengt bij een instantie, waar hoor en
wederhoor mogelijk is. Na overweging
van de aangevoerde argumenten nadert de
grootst mogelijke meerderheid der com
missie evenwel meer tot het inzicht van
de heren Winkelman en F-rangois dan tot
dat van de heer Oud.
Met betrekking tot de door de heer
Frangois opgeworpen vraag of generaal
Winkelman voor de bepaling van zijn
standpunt ten opzichte van het eerste
ultimatum inzake Rotterdam niet te lang
de tijd heeft genomen, kan de commissie
het met de heer Francois eens zijn, dat het
inderdaad om minuten ging. Bij een vlug
gere afdoening had, achteraf bezien, wei-
licht de mogelijkheid bestaan, dat de op
perbevelhebber vóór de afloop van de
termijn, gesteld bij het eerste ultimatum,
kennis had gekregen van het tweede en
daarop zijn beslissing had kunnen geven
De commissie heeft echter volledig begrip
voor de voor een enkel mens nauwelijks
te dragen verantwoordelijkheid, die op
dat moment op generaal Winkelman rust
te. Temeer, daar in de gegeven omstan
digheden het te nemen besluit niet alleen
beslissend was voor het lot van Rotterdam.
c^>ch ook voor de strijd in het gehele land
en daarmede tevens van invloed op de
geallieerde oorlogvoering in haar geheel
En dit, terwijl de opperbevelhebber niet
in de gelegenheid was met de Regering
overleg te plegen.
Het is de commissie bij haar beschou
wingen over de voorgaande op het bom
bardement van Rotterdam betrekking heb
bende vraagstukken niet mogelijk geweqst
een definitief oordeel uit te spreken.
Het was te voorzien geweest, dat de
zalen van de kunsthandel Dejong—Ber
gers te klein zouden zijn om alle belang
stellenden binnen te laten, die Zaterdag
middag jl. naar de beschouwing wilden
luisteren, waarmee prof. dr Anton van
Duinkerken de tentoonstelling van Aad
de Haas zou openen. Daarom had het
gemeentebestuur van Maastricht de voor
malige Domitiicanenkerk voor deze bij
eenkomst beschikbaar gesteld. Voor een
publiek van honderden heeft hier Van
Duinkerken een rede gehouden, waarin
hij openhartig eri uitvoerig over .de ach
tergronden van de geruchtmakende rel
rond Aad de Haas uitweidde.
Van Duinkerken verklaarde allereerst,
dat hij het als een eer beschouwde de
tentoonstelling te mogen openen van een
kunstenaar, die aanmerkelijk jonger is
dan hij zelf. Hij zou deze uitnodiging niet
aanvaard hebben, wanneer er rondom de
figuur van Aad de Haas tegen diens zin
geen sensatie was verwekt. Hij had er
bewondering voor, dat deze jongeman
van 28 jaar bij deze bijeenkomst niet
aanwezig wilde zijn, omdat hij er over
het algemeen niet bij wenst te zijn, wan
neer e~ over zijn kunst gesproken wordt.
Niets igt De Haai zo ver als de zucht
naar reclame. Dat durven zijn beste
vrienden te verklaren.
Deze schilder was 20 jaar oud toen hij
de Rotterdamse Academie verliet. Met de
tekeningen, die hij vervaardigd had met
eenzelfde sensitieve knapheid waarmee
b.v een Charles Eyck (aldus spr.) dat
vermag, hield hij toen een tentoonstelling
te Rotterdam. Een SS-er liet hem aan
het Haagse Veer gevangen zetten, omdat
er een toverheks op deze expositie te
zien was, op wier medaillon De Haas
een hakenkruis geschilderd had.
Na een beschouwing over ons mense
lijk beminnen van God, wiens Heerlijk
heid in de figuur van Jesus Christus, de
Gezalfde, uitstraalt, ging spr. nader in op
de verschillende manieren, waarop men
zich de Zaligmaker op Zijn kruisweg
kan voorstellen. Meestal mogen de ge-
©W. DE WITHSTR: 46 - R DAM
WAGENS™. 115 - DEN HAAG
Met Pinksteren is te Maasbracht de
nieuwe parochiekerk van de H. Gertru-
dis (de oude moest wegens zware oor
logsschade worden afgebroken; slechts
de historische boren Werd gerestaureerd)
met enige feestelijkheid in gebruik geno
men. De plechtige consecratie zal later
plaats hebben. De bouw geschiedde on
der architectuur van de heer Boosten
door de fa. Sondermeyer uit Rotterdam.
Vorige week is in dit knooppunt der
binnenvaart de eerste Ned. Ger. Sehip-
perskerk onder grote belangstelling in
gebruik genomen. Voorts hoopt men nog
dit jaar te Maasbracht met de bouw van
een Ned. Hervormde Kerk gereed te ko
men.
Omstreeks 2 uur gisternacht werd de
brandweer te Blijham (Gr.) gewaar
schuwd dat er brand was in de kafschuur
van de landbouwer K-
Het blussingswerk was reeds enige tijd
aan de gang, toen men vlak bij de
schuur een man vond. die een messteek
had aan de hals en sneden over beide
polsen. In de nabijheid lag een bebloed
mes en een zwart masker. De man zeide,
dat twee onbekenden hem hadden over
vallen en toegetakeld. Hij vond voor dit
verhaal echter niet veel geloof. Men
herkende hem namelijk als de 63-jarige
J. de B., een berucht heerschap, die al
ongeveer 26 jaar gevangenisstraf achter
de rug heeft en thans sinds ongeveer
een half jaar op vrije voeten is.
Jaren geleden heeft hij o.a. een opzien
barende overval gepleegd op de Rotter
damse Bank te Winschoten, hetgeen hem
18 jaar heeft gekost. Hij was toen in
Blijham achter slot gezet en toen men
hem op zekere dag eten kwam brengen
vond men hem ook met sneden in de
polsen. Die keer was hij echter bewuste
loos, zo zelfs, dat bij de ..lijkschouwing"
werd aangenomen dat hij dood was.
In zijn doodkist, maar gelukkig nog voor
de begrafenis. kwam hij weer bij
kennis, zodat hij op het randje er aan
ontkwam levend te worden begraven
Men acht het nu verre van uitgesloten,
da De B. zich ook nu weer zijn wonden
zelf heeft toegebracht. En vermoedt, dat
hij de landbouwer K„ die alleen woont,
enorme sortering
t 190, f 210, f 250 et
BROERSVEID 137-139 SCHIEDAM
door de brand uit het huis heeft willen
lokken om daar dan ongestoord zijn
slag te kunnen slaan. Ook tracht men
te ontdekken of de man misschien niet
sohuldig is aan de mislukte overval Vrij
dagnacht j.l. op de boerenleenbank te
Bellingwolde. De dader vluchtte daar
met achterlating van zijn colbertjasje en
De B. had toen men hem vond geen jasje
aanVoorlopig verblijft hij nu bij de
marechaussees in Bellingwolde. Zijn toe
stand is niet ernstig.
lovigen in onze kerken „genieten" van
veertien staties, waarop het haar van de
Goddelijke Meester in twee als het 'ware
gestroomlijnde haargolven onberispelijk
langs de schouders valt. De Haas heeft
zich tegen deze fantasieloosheid verzet,
omdat hij evenals Augustinus in
zijn overwegingen abstract durft denken.
De tekeningen, welke de jonge kun
stenaar voor het boek van Pater Mathot
C.SS.R. heeft gemaakt, zijn door de Con
gregatie van het H. Officie veroordeeld
Nooit heeft zo'n veroordeling echter
plaats, wanneer er van tevoren geen aan
klacht wordt ingediend, aldus ging Van
Duinkerken verder. Bij het vonnis, zo
vervolgde Van Duinkerken, kan ik me
neerleggen, bij de aanklacht niet.
Tegen de andersluidende mededelingen
van het Limburgsch Dagblad, verklaarde
Van Duinkerken tenslotte uitdrukkelijk,
dat Aad de Haas, die als jongeman, be
horende tot de economisch zwakkeren,
aan het begin van zijn loopbaan te Rome
werd aangeklaagd, zich volledig aan het
kerkelijk gezag onderworpen heeft.
Het dorp Huizen is sedert de Hervor
ming vrijwel uitsluitend Protestants
gebleven en een Katholieke kerk heeft
men er nu al ongeveer vier eeuwen niet
meer gekend. Gisteren eohter is de
eerste pastoor in de gemeente, de Zeer-
eerw. heer C, ten Veldhuis, geïnstalleerd
door deken Frank uit Hilversum.
Laren en Blaricum namelijk hebben
zich de laatste jaren steeds meer uitge
breid ook op het grondgebied der
gemeente Huizen. En in deze rueuwe wijk
kwamen vele Katholieken te wonen-
Zodoende worden al sinda enige tijd
Kath. kerkdiensten gehouden in het
gymnastieklokaal van de Prot. school,
hetgeen wel wijst op een goede onder
linge verstandhouding. En thans is aan
de Bussumerweg een noodkerk verrezen,
welke, zodra de definitieve kerk tot stand
zal zijn gekomen, bestemd is voor
parochiehuis.
De installatieplechtigheid werd o.a.
bijgewoond door B. en W. en de kerke-
raad van de afd. Huizen van de Ned.
Protestantenbond, In de bijeenkomst
na de installatie is ook door de burge
meester en een vertegenwoordiger van
de Protestantenbond het woord gevoerd.
Uit het dagboek van een politie-ver-
slaggever in het jaar Onaes Heren 1955,
het derde van de Wettelijke op het Pers
wezen en de Journalistieke Verantwoor
delijkheid:
Mei 24: Na een vergunning te hebben
gekregen van het Regionale Journalis
tieke Waarheidswaar,borg Bureau, onder
tekend door de Lokale Betrouwbaarheids
Inspecteur, begaf, ik mij naar de Pers
afdeling van het Hoofdbureau van Po
litie (Sectie Gemengd Nieuws, no. 337).
Een Inspecteur van de Politieke Politie
controleerde mijn persoonsbewijs, mijn
journalistieke pas, mijn perskaart, mijn
legitimatiebewijs, mijn zuiverheidslicen-
sie en mijn bekwaamheidsdiploma, en
ondervroeg mij beleefd en langdurig.
De Politie Controleur (lid van de Ge
heime Pers Politie) overhandigde mij
vervolgens mijn toegangsbewijs, mijn
betrouwbaarheidspas en mijn doorlatings-
kaart en een ambtenaar bracht me naar
stoel no. 17. Een luidspreker herhaalde
met geregelde tussenpozen van 3 secon
den: „Journalistieke personeelseenheder.
wordt verzocht zo weinig mogelijk tijd
te verspillen. Spreek zacht, lees nauw
keurig en schrijf duidelijk".
Toen ik mijn eerste bericht voor dc
krant had genoteerd, vroeg ik naar het
verdere nieuws, doch kreeg te horen, dat
ik eerst een schriftelijke aanvraag voor
een nieuwe vergunning moest indienen.
Op dat moment kwam de Rijks Assis
tent Controleur van de Journalistieke
Politie binnen en overhandigde de Plaat
selijke Betrouwbaarheids Inspecteur een
nieuw slagzinbüjet, dat aan de muur
werd opgehangen. Er stond op: „Wees
een journalist, die zich nooit vergist".
Naar uit bevoegde bron wordt ver
nomen,' is de consultatieve Raad van
de organisatie van Europese Economi
sche Samenwerking, die Vrijdag en
Zaterdag te Parijs bijeen is geweest
er niet in geslaagd overeenstemming
te bereiken (en aanzien van de rege
ling van het intra-Europese betalings
verkeer in het tweede jaar van het
plan-Marshall.
Zoals bekend is, bestaat er een diep
gaand meningsverschil tussen de voor
zitter van de raad, de Belgische minis
ter-president Spaak, dje wenst, dat de
Marshall-landen het recht hebben de
door andere Europese landen krachtens
het intra-Europese betalingsstelsel ver
strekte credieten te besteden, waar zij
willen, met inbegrip van het dollarge-
bied, en de Britse minister van Finan
ciën. sir Stafford Cripps, die van oor-
34)
Ze raakte helemaal de kluts kwijt
sprak wartaal en veel wijzer werd ik er
dan ook niet door. Ze was immers al zo
lang ziek en had met Charlotte zo'n
krankzinnig leven gehad. Maar ik begin
nu in te zien, dat Charlotte het zó en
niet anders heeft gewild. Ze vroeg, of ik
haar helpen wilde. Ze zei, dat ze bang
was het niet alleen te kunnen doen. Ze
zei. dat Charlotte zoveel spierkracht had.
Ga door, drong Katie aan. Wat heb
jé toen gedaan?
Ik trachtte haar te overreden mij te
vertellen, waarom ze dacht, dat Char'c.!-
te haar wilde doden. Maar ze zei niets
anders, dan dat ze moest sterven en dat
Charlotte daar de oorzaak van was. Ze
scheen totaal hopeloos en ze was zo bang
voor het donker, de arme ziel! Bang rooi
de kou en het duister en de lange re's,
die ze volgens Charlotte's verzekering
moest ondernemen
Heb je haar niet gezegd, dat ze ner
gens bang voor behoefde te wezen?
/?aar ze had zich nu eenmaal in
het hoofd vastgezet, dat het voor haar
een bevrijding zou we2en. ajg ze Char
lotte doodde. Ze verbeeldde zich dat nu
eenmaal. Ik praatte een hele tijd met
haar. En toen ik bij haar weg ging, dacht
ik, dat het gevaar geweken was. Ik heb
haar trouwens nooit voor gevaarlijk aange
zien.... behalve dan, toen ze dat palet
mes aan stukken brak. ik bracht haar tot
aan de voordeur terug. Ze was toen rus
tig en ik vond het t beste even naar de
dokter te gaan.
Hoe laat was dal.
Dat weet ik niet. Maar het moet
heel kort, voor dat jij met dé wagen
voorbij kwam, zijn geweest. Bij de voor
deur gaf zij me deze horoscoop. Ik wist
niet, 'wat het was. Ze zei: Neem dit mee
en bekijk het eens. Ik raadde haar aan
wat te gaan liggen. Ik was eerst van
plan met haar naar binnen te gaan Je
kunt je niet voorstellen, wat een spijt
ik heb gehad, dat ik niet mee ben ge
gaan, maar ik wilde zo gauw mogelijk
naar de dokter. Daarom ging ik naar
mijn wagen terug. Ik had die horoscoop
nog in de hand en toen ik bij de wagen
kwam, draaide ik de lampen aan, om
het ding te bekijken. Natuurlijk trof het
me, dat alles zo volkomen klopte met
Charlotte's bedoelingen. En toen besefte
ik, welk instrument Charlotte al die ja
ren bij wijze van hefboom had gebruikt.
Enfin, ik reed ten slotte naar de drogist,
een paar straten verder, om de dokter
op te bellen. Maar ik kon hem niet aan
de telefoon krijgen. Daarna kwam ik
hier terug. Ik liet de wagen buiten het
hek staan, omdat ik behoefte had aan
een wandeling. Toen zag ik de politie
auto en de ambulancewagen en ik werd
bang, dat gebeurd zou zijn, wat ik ver
moedde.
Denk je, dat tante Mina dat goedje
aan Charlotte heeft ingegeven.... om
haar doezalig te maken en om het voor
zichzelf te vergemakkelijken?
Ik weet het niet. Het is natuurlijk
mogelijk.
Maar wie heeft dan Charlotte op
gebeld? Als het tante Mina is geweest,
die alles zo heeft geregeld, dat het op
een ongeluk moest lijken, hoe is zij er
dan in geslaagd Charlotte voor mijn wa
gen te krijgen?
Doodgemakkelijk, antwoordde Sto
ven. Tante Mina heeft een telefoon op
haar kamer, die met de huistelefoon niet
in verbinding staat. Dat zou dus dood
eenvoudig zijn. Of anders had ze de
keukentelefoon er voor kunnen gebrui
ken.
Daar heb ik niet aan gedacht, zei
Katie. Maar weet je wel, dat ze het voor
zeker houden, dat ik heb getelefoneerd,
op grond van wat Jenks door de telefoon
hoorde? Paul zou het net zo goed gedaan
kunnen hebben, want hij is sigare'to
gaan kopen, precies op dezelfde tijd dal
er. volgens Jenks. voor Charlotte is -p
gebeld. Je ziet dus.... zekerheid hebben
we niet zo gemakkelijk. En dan is Chris
er ook nog, hoe gek het ook klinkt. Én
Steven, die middag, toen je me opbelde,
vlak voordat je verdween....
Ja?
Toen was er iets of iemand in de
eetkamer, die me heeft beluisterd. Ik
weet niet wie, want het was er donker
Ik hoorde alleen een licht gerinkel
en de kat zag iets Maar er was niemand,
toen ik het licht aandraaide. Maar al was
dat nu allemaal zo, wat voor reden zou
tante Mina dan hebben gehad, om die
klokkenmaker te vermoorden?
Dat is juist de reden, waarom ik
hier ben. Wie was hij en in welke relatie
stond hij tot tante Mina?
Hij heeft naar jou gevraagd, zei
Katie
- Naar mij? Maar ik heb die man neg
nooit gezienvoor zover ik weet ten
minste. Is het werkelijk, dat hij naar mij
heeft gevraagd? Met name?
Ja. En hij had het portret van Char
lotte bij zich.
Huiverend onder haar cape verte'de
Katie hem de hele geschiedenis. En, be
sloot ze. daar komt nog bij. dat sergeant
Cardwell me heeft gezegd, dat ik zo goed
als gearresteerd ben.
Geen denken aan, zei Steven
grimmig. Ze zullen jou niet arresteren!
Zeker niet, als ik vertel, wat ik weet.
Daar zal ik wel voor zorgen! Ik wisl niet.
dat het voor jou zó moeilijk was. De
kranten waren nogal terughoudend En
die waren mijn enige bron van inlichtin
gen Maar je moet nu niet langer n
de kou blijven staan. Jij gaat met mij
mee. Ik heb een motorbootals ik
haar tenminste kan vinden.... daar bij
de landtong liggen. Ik ben per roeiboot
hierheen gekomen.
O.... ik hoorde gisternacht een
motorboot puffen
Dat was ik, zei Steven grimmig. Ik
was m de mist bijna verdwaald. Kom,
liefste!
Neen, Steven, ik moet terug. Zie je
dat niet in? Als ik óók ontvlucht, is dat
in hun oog zoveel als een bekentenis. En
bovendien.... ik kan tante Mina toch
met alleen latenik moet minstons
tot morgen bij haar blijven.
Ja. dat is zo, gaf Steven toe, na
enig nadenken. Ik ga nu mee naar het
huis Ik zal me heus niet in hun handen
overleveren. Maar ik wil vannacht toch
in huis zijn.
Neen!
Denk je, dat ik jou daar alleen te
rug laat gaan? Na alles, wat er is ge
beurd? We zullen het ravijn tot aan de
oever volgen en dan gaan we verder
langs het meer en jij kunt dan door de
achterdeur naar binnen glippen. Geef
me maar een hand!
Het werd een griezelige tocht door de
dichte mist. Vlak bij het huis gekomen,
sloeg Steven zijn arm om haar heen en
zei bemoedigend; Ik zal vannacht in nuis
blijven. Ik kan er gemakkelijk in komen.
Als ie bang bent voor iets. wat dan ook
wacht dan niet. maar schreeuw. Dan
kom ik dadelijk.
(Wordt vervolgd)
deel is, dat dit zou betekenen, dat som
mige landen, die er b.v. minder gunstig
voorstaan dan België, verliezen zouden
lijden aan dollars en goud.
Aan de commissie voor de betalingen
van de O.E.E.S. is thans verzocht het
probleem opnieuw te bestuderen.
Voorts wordt vernomen, dat overeen
stemming is bereikt ten aanzien van
bepaalde principes met betrekking tot
het opheffen van de beperkende bepa
lingen, waardoor de Europese handel
thans gebonden wordt. Deze overeen
komst zal nog voor het einde van de lo
pende maand worden voorgelegd aan de
raad van ministers (waarin alle leden
van de O.E.E.S. zijn vertegenwoordigd).
Nadere bijzonderheden zullen niet voor
deze bijeenkomst van de raad van mi
nisters worden bekend gemaakt.
In gezaghebbende Britse kringen te
Parijs heeft men verklaard, dat sir
Stafford Cripps de adviescommissie
heeft weten te overtuigen geen plan
nen aan te nemen, die de Britse des
kundigen een gevaar achten voor de
Britse goudreserves, de koersen van
het pond sterling en het Britse her
stelprogramma in het algemeen. Vol
gens gewoonlijk betrouwbare bronnen
heeft sir Stafford een plechtige be
lofte gekregen van Harriman, Paul
Spaak, en de Franse minister van Fi
nanciën, Maurice Petsche, dat, welk
plan er ook zal worden aanvaard de
deelnemende landen met elkaar geen
afwikkeling met goud of dollars be
hoeven te verrichten.
Toen enige jongelui uit Oud-Aiblas
zich na afloop van de motorraces in het
Nijmeegse Goffertstadion, naar hun ge
huurde auto wilden begeven, bleek deze
te zijn verdwenen. Twee knapen, de 17-
j-arige K. en de 18-jarige H. uit Nij
megen hadden de wagen gestolen. Zij
kwamen echter niet verder dan Beurtin-
gen, waar de wagen van de dijk reed en
op een onder aan deze dijk staande
woning terecht kwam. De dieven zochten
een goed heenkomen, doch konden na
enige tdjd worden aangehouden.
De Goodyear Tire Rubber Co. te
Akron (Ohio) heeft prijsverlagingen be
kend gemaakt voor auto-binnenbanden,
variërend van 5 tot pet.
