Na 5 jaar: „Aktion Rosenstock"
Nachtelijk drama in het jachtveld
Slechte decors en regie bij
Lord Mayor-show
Somber gestemde creaties
uit de lichtstad
Bombarderen met waterstof
kernen
Tumult in Oostenrijks parlement
De geestelijke werfkracht van
het katholicisme
Vier-en-een-half procent van
onze aanwas convertiet
Duitser bewees belangrijke diensten
aan opgejaagde Rotterdammers
De wapenhulp van
Amerika
Bonn en Saar
Raad van Europa
m
Twee stropers onder Ruurlo gedood
Drie uur regen en 21 gewonden
Ronde van Nederland
Katholieken in
Indonesië
W eer de laffe trekbom
Cyclotron te Amsterdam
is gereed
Leveranciers der V.S.
vragen garanties
Auto door trein
gegrepen
w
I
Arbeider wilde zijn
kameraad redden
Handel, Banken en
Verzekering tegen
Wetsontwerp P.B.O.
Fox-contract moet
worden gewijzigd
De in Suriname neerge
schoten N.S.B.-ers
DONDERDAG 10 NOVEMBER 1949
PAGINA 3
Er zijn twee gebeurtenissen, welke in de Rotterdamse oor-
logshistorie jaarlijks tot droefgeestige overpeinzingen stemmen.
Het zjjn de Meidagen van 1940 en de grote razzia's van 10
en 11 November 1944, dit laatste vandaag juist vjjf jaar
geleden Verleden jaar konden wjj over deze grote sla
venjacht bijzonderheden melden, wat betreft de uitvoe
ring van de actie en het transport van de mannen naar en
in Duitsland. Vele vragen bleven echter over en in het afgelopen
jaar kon nader inzicht worden verkregen in enkele kwesties.
Het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie publiceerde uitvoe
rige gegevens over deze razzia's in zijn orgaan Nederland in
oorlogstijd en enkele feiten willen we hieraan ontlenen.
MEN WISH TE VOREN VAN
DE RAZZIA'S
Het ,,hoe en wanneer
echter niet bekend
verraad
Reactie:
blijkt veel opzettelijk
gepleegd
De chef-slavenjager spreekt
fTr^H VOenng er.van be*af h« zich
R
Ni
Professor Hideki Yukawa, de Japanse atoom-expert, die dit jaar de
nóbel-prijs voor physica verwierf, wordt geluk gewenst door Dwight
Eisenhower, president van de Columbia-universiteit, waaraan ook
ukawa als professor verbonden is.
Kostbar© senvoud bij Kruysveldt de Mare
C. Kruysveldt de Mare showt in Victoria met de voornaamste ster
ren en planeten van de Parijse modewereld-
Prélude a l'hiver, composities in mineur zijn deze toiletten. De tinten
zijn somber en verstild als de tijd die komen gaat. Het feest is uitge
bloeid; tocb meet de vrouw zich een nieuwe charme aan, maar een van
geraffineerde soberheid en welwillende nochalance.
Doch het flonkerend git in rosetten bewerkt, het kunstig borduursel
en het meest eenvoudige jurkje, zwart met een wit kraagje, de bonte
écharpe in geruit, geheel bewerkt en getoonzet op een zuiver zijden
taft' dragen hun eenvoud dan toch slechts aan de buitenkant. Want wat
Parijs biedt, blijft in zijn gewilde simpelheid nog zeer kostbaar.
Van 20 t.m. 29 Mei 1950
Nieuive politieke organisatie
Drie doden
„Rechts onafhankelijke" wekt
verontwaardiging
Waar het om gaat
Het grote belang
Vrees voor devaluatie
bekeringen uit, onker
kelijk MILIEU HET,
talrijkst
i
cCVff r'l--
'f U
W ashington zendt waarnemers
naar Europa
Een dode bij instorting
Als „toegevoegde leden"
VERSTORING NATUURLIJKE"
WERKVERDELING
Monopolistische trekken eruit
Onderzoek wijst op een misdrijf
slecht.1" hot.ondermÜnde gebied komen lou "zyrverooLakt^or^enT^t0^
slechts zeer langzame grondverzakkingen vai. ni. doordat er een weeigering WM
opgetreden in een automatisch wapen.
voor.
verraad te zijn
Een kwestie, welke de gemoederen
heeft beziggehouden is het geheim blij
ven velL voorbereidingen., welke daar
zij betrekking hadden op 8000 man
Duitse troepen toch vrij omvangrijk
zijn geweest. Een verklaring hiervoor is
misschien het feit, dat special.: troepen
werden gebruikt, zoete de Duitsers te
Rotterdam zelf slechts over vage ge
gevens beschikten,
In leidende kringen van de illegaliteit
wist men, welke gebeurtenis dreigde,
doch de wijze en het tijdstip waren
onbekend. Een Duitser, werkzaam in de
bunker van de „Stadtkommandant" Kist-
tier en contactman van de illegaliteit,
had een mogelijke razzia reeds enkele
weken vóór 10 November medegedeeld.
Om nodeloze onrust te voorkomen, werd
toen geen alarm geslagen. Ook een later
doorkomende mededeling uit andere bron
was niet volledig genoeg om maat
regelen te rechtvaardigen.
Zekerheid kreeg men pas Donderdag
avond 9 November 1944, om 5 a 5 Va
uur. De Duitser uit de bunker slaagde
erin zijn contactman te berichten, dat de
grote razzia waarschijnlijk de volgende
dac Plaits vinden Dit bericht werd
onmiddellijk doorgegeven, doch het was
toen te laat, om er algemene bekendheid
aan te geven.
Wel werd terstond contact opge
nomen met Engeland. Men wees op de
razzia's en verzocht concentraties men
sen, kennelijk bestaande nit gevorder
de mannen, niet te bombarderen of te
beschieten. Wanneer wordt aangeno
men, dat als enig resultaat van dit
contact de in verschillende groepen en
langs tientallen wegen weggevoerde
54.000 mannen op één uitzondering na
niet werden beschoten of gebombar
deerd, betekent het bericht van de
Duitser nog altijd voor wellicht hon
derden de redding van de dood.
Over d* concentratie van de 8000
Duitse militairen (door het blokkeren
van alle telefoonlijnen lekte ook hiervan
practdsch niets door) en de moedeloos
heid, angst en intimidatie van de
burgerij, schreven we reeds eerder. Eén
factor, welke helaas nog aandacht
verdient, is de angst voor verraad.
I>« schrik viel van de mensen ai, zodra
hun straat of wijk was uitgekamd en
dan kwam de reactie, welke niet alleen
uit tranen bestond. In het openbaar wer
den namen genoemd van personen, die
men niet had zien vertrekken. Het werd
soms op jaloerse, verbolgen toon gezegd
en.... uit angst voor verraad meldden
verschillende ondergedokenen zich als
nog Is er meestal sprake van onopzette
lijk verraad geweest, wanneer de Duit
sers erachter kwamen, dat de onder
duiker nog thuis was. né de razzia's
Enkele honderden brieven werden
aan de „Kommandantur" gezonden en
het zou er voor de betrokken onder
duikers en hun verraders somber heb-
"itgezicn> aIs de illegaliteit bij de
r.l.l. en de onbekende Duitser in de
bunker van Kistner de brieven niet
hadden onderschept. Een waarschu
wend pamflet van dé illegaliteit, „een
ieder, die het verraderssysteem der
N.S.B. op een ander toepast, zal als
hoogverrader met de kogel worden
gestraft spreekt overigens boekdelen.
Laten we deze nkele herinneringen
besluiten met uitlatingen van de bevel
hebber btf deze „Aktion Rosenstock"
Reichsamtleiter Liese, als gemachtigde
voor de arbeids-inzet door Goebbels
nr i de aans,ag °P Hitier <20
Juli 1944) Liese ontwierp het plan en
terskind naar Berlijn om rapport uit
te brengen. Dit rapport werd op 16
November 1944 om 16 uur in achtvoud
uitgetikt en een der copieën werd na
de oorlog gevonden.
Liese meldt om., dat de grootste moei
lijkheden bij het transport moesten wor
den overwonnen. Tegen de verwachtin
gen in, aldus Liese, is het tijdens de
razzia nergens tot actieve tegenstand ge
komen. Hij bericht verder dat zijn
troepen zich beheerst hebben gedragen
en tussen de regels door leest men de
spijt en angst, wanneer hij schrijft:
,,Door een fout in de bewaking konden
evenwel bij een spoorwegtransport onge
veer 650 Nederlanders ontvluchten": de
betreffende Duitse officier is reeds door
bet „Kriegsgerieht" veroordeeld.
Dat het overigens niet uitsluitend de
bedoeling was arbeidskrachten te ver
garen doch tevens, om de hoeveelheid
strijdbare mannen rigoureus te vermin
deren, blijkt uit de volgende mededeling
van Liese: ,,Bij ieder „uitkam-commando"
waren S.D.-leiders aanwezig, die bij deze
gelegenheid interessante feiten konden
constateren. Zo werden b.v. enige
dozjjnen „Terroristen-fuehrer" 'gevangen
genomen, onder wie de stafchef van de
„Orde Dienst", die dooi Koningin Wil-
helmina met de leiding van de terro-
ristenbeweging is belast. Bovendien wer
den kleine wapen-opslagplaatsen en een
tamelijk grote geheime zender (Oranje
zender) gevonden en in beslag
nomen".
Het rapport over de razzia's eindigt
met de fraaie alinea: „Bij het uitvoeren
van de razzia's gedroeg de Rotterdamse
bevolking zich volkomen rustig en be
heerst. Er waren zelfs gezichten to
zien, die een zekere tevredenheid over
het uitvoeren van deze actie uitdruk
ten. Waarschijnlijk waren deze mensen
blij, dat ze enige mee-eters kwijt zjjn
geraakt, want de levensmiddelen
positie van Rotterdam wordt van dag
tot dag erger".
Met deze enkele grepen hebben we
uiteraard slechts een onvolledig beeld
kunnen geven van een sombere periode.
Op dit ogenblik kan niemand dit beeld
vollediger maken, want nog steeds wor
den nieuwe gegevens verwerkt en de ge
hele geschiedenis over de Rotterdamse
razzia's zal pas in de loop van het vol
gend jaar geschreven zijn. Wellicht dat
dian de laatste sluiers over dit grote
drama kunnen worden opgelicht.
(Van onze correspondent)
In de z.g. Veldhoek tussen de gemeen
ten Zelhem en Ruurlo, heeft zich in de
nacht van Dinsdag op Woensdag een
slTopersdrama afgespeeld, waarbij twee
mannen het leven lieten.
(Telefonisch van onze Londense
correspondent.)
Ondanks het abominabele weer, was
de belangstelling voor de Lord Mayor-
show gisterenmorgen niet geringer dan
andere jaren. Het had, alvorens de stoet
zich van de City uit in beweging stel
de, drie uren onafgebroken gestort
regend, terwijl de atmosfeer zo grauw
was als het te Londen in November
maar zjjn kan. Toch stond langs heel
de weg naar het paleis van Justitie het
publiek in vele gelederen.
De optocht werd ditmaal in de war ge
stuurd door een ongeluk, waarbij een vrij
groot aantal personen gewond werd. De
paarden voor de koets van de aftredende
Lord Mayor liepen in de menigte, opge
steld op het trottoir in Queen Victoria-
street, en het gevolg was ,dat 21 perso
nen gewond werden. Acht hunner moesten
voor met zware verwondingen opgenomen
worden in het Bartholomeushospitaal.
De oorzaak was, dat de vier paarden
van de koets lange tijd üi de regen had
den moeten wachten en daardoor onrustig
waren geworden. Muziek van de kapel
van de luchtmacht, die onmiddellijk voor
deze koets uitging, heeft de twee voorste
paarden aan het schrikken gebracht en
toen liepen zij op de menigte in.
Gelijk steeds, hield bij deze gelegenheid
de eerste minister een rede van enig po
litiek belang. Attlee had als voornaamste
punt gekozen: de binnenlandse situatie
in verband met de dollarcrisis en de po
gingen, die aangewend worden, om Enge
land uit deze moeilijkheden te helpen.
Hij deelde hierbij mede, dat door tal van
firma's besloten, is de vyfdagenweek te
vervan-gen door langere werkweken en
dat dit gebeurt in overeenstemming tus
sen de betreffende firma's en de arbei
ders. Duizenden arbeiders hebben beant
woord aan de oproep om langer en har
der te werken. Bovendien zjjn er tekenen,
dat de door de vakverenigingen uitge
oefende druk tot invoering van loonsver
hoging minder sterk zal worden.
Vader en zoon van de familie L. uit
Westendorp onder Varsseveld (gemeente
Wiseh), waren daar bezig met het stro
pen van wild. Plotseling werden zij aan
geroepen door een aldaar surveillerende
wachtmeester van de rijkspolitie uit de
groep Ruurlo. Aanvankelijk circuleerden
berichten als zouden bedde stropers door
de politieman zjjn doodgeschoten.
De officiële lezing blijkt echter anders
te zijn, lie zoon moet de wachtmeester
onverhoeds hebben besprongen, waarop
de politieman de aanvaller van zich heeft
afgestoten. Tengevolge daarvan Is de
jongeman komen te vallen.
Inmiddels kwam vader, met het
geweer op de politieman gericht, aan
stormen, waarop deze, zich bedreigd
ziend, enige waarschuwingsschoten loste.
De tweede aanvaller zehte hot toen op
een lopen, doch moet kort daarop zijn
teruggekomen met zijn aanval te her
halen. Opnieuw vuurde daarop de wacht-
merrter. Vermoedelijk is tengevolge van
de duisternis dit schot dodelijk geweest
voor de vader.
De stichting van Nederland"
beef' aan de Ned. Wielren Unie verzocht
als data van de Ronde van Nederland 1950
de periode van 20 tot en met 29 Mei ter
willen goedkeuren en deze voor te leggen
aan het kalendercongres van de U.C.I.
ter plaatsing op de internationale kalen
der.
Het ligt in de bedoeling wederom Am
sterdam te bestemmen als" plaats vyn ver
trek en aankomst.
Geruchten, ais zou ook die zoon zijn
doodgeschoten, zijn door die officiële in
stanties niet bevestigd. De justitie heeft
de zaak in onderzoek en. zoals tot nu toe
is komen vast te staan, zou de zoon zijn
overleden aan de gevolgen van de onge
lukkige vaL Schotwonden zjjn althans op
het tweede slachtoffer niet gevonden.
Daar is de mosgroene mantel van Lan-
vin met de Napoleonskraag waarin men
heerlijk duikt bij guur weer, de wijde
rugplooi, die ruimte schept en afge
werkt is met ouderwetse knoopgame-
ring in donker parelmoer; de kersen
rode jas van Griffe met een blousende
rug, de geprononceerde hoog opstaan
de kraag en de vergulde knoops-sluiting
aan de centuur; de zwarte jas met de
eenzijdige sjaalkraag van Persianer patte,
kimono-mouwen, welke bovenmouw en
rug ruimte geven en de losse puntige
écharpe afgezet met Persianer,
Lafaurie brengt een nachtblauwe jas
met reusachtig geplooide waaier revers
in beverine naturelle-
Mooi is de creatie van het oude en I
klassieke huis van Worth" een mantel
van licht olijf, coupe officiersjas buiten
model, klokkend in het achterpand, gro
te kraag en klepzakken in genuanceerd
bever.
Bescheiden is Vramant, die uitkomt
met een kleine kraag en paniervormige
zakken, met zwart soutache bewerkt-
Altijd vinden wij in de Franse Haute
Couture het handwerk dat de fijne vorin
verlucht zoals de Cnineer zijn fragile
porselein.
In de wollen cocktail-jurken zijn Dior
en ook Fath meesters op het terrein van
coupe en originaliteit. Zo brengt Dior
een deux-pièces in zwarte wol, waarvan
het jasje met de laag vallende capuchon
een rug décolleté vormt, het schootje is
vloeiend en de kleine zwaluwstaarten
staan uit boven de smalle rok.
Van Fath zien wij een middag-toilet
in fijne kant met laag corsage in don
kere leverkleur, afgezet met parelmoe-
rig gesteente en pailletten. De taille
is strak; hieruit vloeit golvend de rok.
kort van voren en slepend van achteren.
Als avondtoilet wordt er een düchesse
in parelgrijs gelanceerd met zwarte ara
besken, laag corsage, brede asymmetri
sche bandeau, opgehouden aan de schou
ders door smal zwart fluweel.
Lijn en kleur uit het land van Sartre,
existentialistisch en zonder verschiet-
Een Uitbundige herfstzon zette het ge
heel in een zomerse gloed.
Een afscheid, dat toch een wederge
boorte voorbereidt.
HENRIETTE C. N.
De heer Ir Slppel, die voor de Indom.
Kath. Volkspartij was afgevaardigd ter
R T C-, had dezer dagen in Den Haag een
bijeenkomst met enige vooraanstaande
Indië-kenners met het doel, hier voor de
toekomst een contact- en werk-commissie
te vormen voor een nog op te richten
Indonesische Algemene Katholieke poli
tieke organisatie; Katholieke Indonesiërs,
Chinezen en Europeanen zouden daarin
gezamenlijk een onderdak moeten vinden.
Dinsdag is een trein van Madiun naar
Modjokerto nabij laatstgenoemde plaats
op een trekbom gereden, waardoor drie
burgers werden gedood, drie personen
zwaar- en vier personen licht werden ge-
wond.
Na de openingsziltlng van het Oos
tenrijkse parlement heeft zich gisteren
een debat ontwikkeld, dat allesbehalve
verkwikkelijke momenten opleverde en
aanleiding gaf tot groot tumult.
Dit werd uitgelokt door de houding
van afgevaardigde dr. Fritz Stueber. ver
tegenwoordiger van de (rechtse) onaf
hankelijke liga, die op een gegeven mo
ment uitriep: „De Oostenrijkse politie
heeft de nationaal-socialisten in 1945
ei en slecht behandeld, als de nazis het
de slachtoffers der concentratie-kampen
deden".
Onmiddellijk stonden afgevaardigden
vf alle partijen op en riepen luidkeels:
,.U beledigt de nagedachtenis van de
slachtoffers der concentratie-kampen".
/erontwaardigde afgevaardigden om
ringden dr. Stueber, terwij] de commu
nistische volksvertegenwoordigers in koor
riepen; „Fascistische moordenaars!", het-
2h tien minuten lang volhielden.
v.i™t VariS€ voorzitter van het par-
.ement, Leopold Kunschak, luidde ver-
de afvaardigden tot
de orde terocpen Toen dit nfet hieipi
verliet hij zijn zetel, rende op de afge
vaardigden toe, die zich rondom dr.
Stueber hadden geschaard, en verzocht
him weer naar hun plaatsen terug te ke
ren.
Het incident werd beëindigd, toen dr
Stueber verklaarde de beledigende op
merking terug te nemen.
Later ontkende de voorzitter van de
parlementaire fractie van de onafhanke
lijke liga, dr. Herbert Krauss, ten stel
ligste, dat zijn party op nieuw-nationaal-
socialistische voet zou zijn geschoold of
dat zy pan-Germanistische denkbeelden
zou propageren. Hy gaf tevens de ver
zekering, dat de vertegenwoordigers der
partij in het parlement zich tot het le
veren van „opbouwende critiek" zouden
beperken.
(Van onze Amsterdamse redacteur).
De natuurkundige apparatuur van Ne
derland krijgt vandaag officieel een ge
weldige aanwinst. Vanmiddag namelijk
wordt in Amsterdam met enige plech
tigheid bet enige cyclotron, dat wij be
zitten, officieel in gebruik gesteld. Zo'n
cyclotron is een der kostbaarste, maar
ook een der belangrykste hulpmiddelen
van de moderne natuurkunde. Het is 'n
geweldig omvangryk en ingewikkeld ap
paraat, dat èn voor het zuiver weten-
schappeiyke onderzoek, èn bij de toepas
sing van de wetenschap grote bydragen
levert, die van niet te overzien belang
zyn. Het apparaat, dat rond een mil-
Iioen gulden kostte, is van Philips, de
gemeente Amsterdam bracht de gebou
wen in en het Rijk bekostigt 't laborato
rium-personeel.
Reeds voor de oorlog werkte men by
Philips met machtige apparaten om
kunstmatig radio-actieve stoffen te ma-
ken, men beschikte echter over een ap
paratuur, die een electrische gelykspan-
nmg van 2 millioen volt gaf. Wilde men
'rt£der komen, dan moest men over een
geheel ander, veel groter en veel kost-
iSder apPsraat kunnen beschikken. In
L42 ontwierpen prof. Bakker en prof.
Heyn, twee medewerkers van het Phi-
hps-laboratorium, een cyclotron, ver
schillende onderdelen werden besteld,
maar de oorlog verhinderde de uitvoering
van de plannen.
Het cyclotron wordt gebruikt om lichte
atoomkernen te versnellen tot een zeer
grote snelheid. Men gebruikt daarvoor wa-
erstofkernen en deze kernen worden ge
bezigd als projectielen voor de beschie
ting van een z-g. trefplaatje. dat bestaat
mt een der ca. 90 elementen die in de
natuur voorkomen.
Door hun grote snelheid dringen de
waterstofkemen in de atoomkernen van
het trefplaatje binnen, brokstukken ma
ken er zich van los en er blyft een ge
wijzigde kern over. Deze z.g. getrans-
wuteerde kern heeft meestal een radio
actieve vorm d.w.z. zii zendt straling
uit. ons bekend van de natuurlijk radio
actieve stoffen als radium en uranium*
De radio-actieve stoffen zijn zeer be
langrfjk en vinden op tientallen wijzen
toepassing.
Een belangrijk onderdeel van het cyclo
tron is een grote electromagneet. Deze
van yzer en weegt180 ton. Ter be
krachtiging er van wordt een krachtige
geiykstroom door koperband gevoerd
Deze gewikkelde koperband is 120 km.
lang en weegt 30 ton.
Het belang van deze kostbare aan
winst van de Nederlandse wetenschap-
pelyke wereld is zeer groot. Men kan
op deze manier vrijwel alle elementen
radioactief maken en ze toepassen in
de medische wetenschap de biologie
de chemie en ook in de techniek. Tot
nu toe werden deze stoffen in het bui
tenland gekocht, in Engeland en Ame
rika waar men over de nog kostbaarder
„uraniumzuilen" beschikt. Dit betekent
dus deviezenbesparlng, maar ook de
mogelijkheid dit alles in eigen land te
bestuderen.
Door deze vindingen en toepassingen is
het vroeger zo kostbare radium zeer in
waarde gedaald. Kostte vroeger een
„curie" radium, dat was heel weinig,
honderd duizend gulden, nu is een radio
actieve stof van deze hoeveelheid en
waarde vrij gemakkeiyk en goedkoop te
verkrijgen.
Het is zeer verheugend, dat Nederland
nu over een dergeiyk apparaat beschikt.
De geruchten, dat de dollaprys van
het goud in Maart van bet volgend
jaar zal worden verhoogd, blijven in
zakenkrlngen jn Amerika circuleren,
aldus meldt de New York Times.
Volgens dit blad blykt de twijfel m L bu:"
tenland omtrent de posit e van de dol
lar reeds in banktransacties en trans
acties tussen de handel in de V.S. en
de buitenlandse leveranciers.
een verhoging van de
°veJeenk0»-deK met een
devaluatie van de dollar heeft de
buitenlandse leveranc ers ongerust ge
maakt. Zy vragen nu van hun afnemers
in de V-S- de verzekering.X d^Tet"
ling van de geleverde goederen zal ge
schieden tegen de huidige dollarkoers.
Wederom heeft zich op een onbe
waakte overweg een ongeluk voorge
daan. Ditmaal gingen er gelukkig geen
mensenlevens verloren.
De chauffeur W. B., van de expediteur
R., was met zijn wagen byna de onbe
waakte overweg by Huize „Den Bosch'
in Leuvenheim gepasseerd, toen de auto
werd gegrepen door een uit Arnhem ko
mende trem, die op weg was naar Zut-
phen. De auto raakte bekneld tussen de
trein en een paar telegraafpalen, waar
door de bak werd gekraakt. De chauf
feur bekwam geen letsel. Het treinver
keer had geruime tyd vertraging.
Men late zich door de
tikel niet misleiden; het "aaT hior T
sluitend over de kwantitatiev^ ziide van
het vraagstuk wellicht komen de andere
aspecten ooit later ter sprake. Wie lichte
lijk duizelt voor cyfers en tabellen leze
dus niet verder. Wij schrijven hier alleen
voor hen, die gevoelig zyn voor de taal
van het getal, het dreigende, waarschu
wende, geestig knipogende of somber
hoofdschuddende getal; voor hen die by
een verrassend ombuigen van een curve
aan het mymeren slaan, of liever nog
overgaan tot activiteit.
In een beschouwing naar aanleiding
van de volkstelling 1947 (Tijd, 27 Sept.
j-1.) werd door het Katholiek Sociaal-
Kerkelyk Instituut de vraag gesteld, in
hoeverre de vooruitgang van het katho
licisme in Nederland moet worden toe
geschreven aan zyn geestelyke werf
kracht, een gelukkig gevonden term,
waaronder (o.a.) verstaan werd de kracht
om andersdenkenden te brengen tot een
overgang naar de Kerk.
De schryver keert zich hier tegen prof.
Kruyt, die in het eerste artikel van het
Sociologisch Bullet, f1947) de groei van
het katholicisme byna uitsluitend toe
schreef aan demografische factoren Het
hoge geboorte-overschot by het katho
lieke volksdeel zou de enige reden van
betekenis zijn, terwijl het aantal conver-
tieten slechts een quantité négligeable
vormt.
De zaak ligt niet eenvoudig, en uit der-
gelyke artikelen blijkt, welk een grote,
lang verwaarloosde taak er gereed ligt
voor dit katholiek sociaal-kerkelyk bu
reau, dat nu op gebied van godsdienstig
en kerkelyk leven de methoden en resul
taten van alle positieve sociale weten
schappen gaat toepassen (1).
Wij menen met de schryver van het
„Tyd"-artikel, dat prof. Kruyt de invloed
van het convertieten-element onderschat
en zullen hier deze mening met enige
getallen en tabellen toelichten. Wel komt
ons de conclusie van genoemde „Tyd"-
',c riJver wat optimistisch voor, waar hy
vniL-„.aiï!ltal eonver tieten tussen beide
dar r,f"lngen ste-": °P 65-000, waaraan hij
schriift SwU6nt 8 pct van de aanwas toe
onder de ^fS°hïnlyk heeft hiJ getallen
tal f'oompk gehad waarin ook het aan
tal doopsels van kinderen beneden de
zeven jaar zyn opgenomen, die na de
overgang der ouders zyn gedooPt. Inieder
geval zou het zeer nuttig zijn"indien de
term bekeerling" m alle bisdommen en
oy alle statistieken dezelfde betekenis
had. Men dient by het volgende met deze
zwevende betekenis rekening te houden
Uit de gegevens, ons door de secreta
rissen der bisdommen welwillend ver
strekt (2), blijkt, dat sinds drie jaren het
aantal bekeringen in bijna alle bisdommen
is verdubbeld, en dat het totaal tussen 1
Januari 1930 en 1 Mei 1947 (indien wij
een derde van het aantal van 1947 nemen),
bedraagt: 48396. Dit getal is zeker nog te
laag, omdat door de pastoors niet alle
doopsels van volwassenen zyn opgegeven
(wegens vergeetachtigheid, oorlogstoe
stand e. d.)Zo ligt het aantal voor het
bisdom Haarlem alleen in I944 ruim 700
beneden de beide aangrenzende jaren,
omdat destyds geruime tyd het verkeer
met Haarlem onmogelijk was.
Door de geestelyke werfkracht van het
katholicisme traden dus tussen beide
volkstellingen toe ongeveer 50.000 vol
wassenen. Het is moeilijk na te gaan, hoe-
velen in die 17 jaar zyn overleden of
afgevallen, en hoe groot het verschil tus
sen immigratie en emigratie van conver-
tieten is. Wy menen, dat een schatting
van 10 pet niet te hoog is, in Welk geval
de werfkracht niet op 8 pet, maar op 4.5
pet moet gesteld worden.
Toch zyn wij door deze getallen even
optimistisch gestemd als bovengenoemde
schrijver in zyn overigens zeer belang
rijk artikel, maar op andere gronden
En de belangrijkste grond is; de vorm van
de curve. Door de plotselinge sprong, die
deze curve na de oorlog maakte, komt een
proces aan het licht, dat plaats vindt by
velen van ons niet-katholieke, vooral bui-
tenkerkelyke of vaag christelijke volks
deel. Men beschouwe eens aandachtig het
volgende overzicht van het aantal bekeer
lingen. waarbij 1945 weer het toppunt
vormt van alle voorafgaande jaren:
Haarl. Utr. 's Bosch Roerm. Breda Tot.
ong. ong
1945 1719 596 273 160 1)5 2863
1946 3380 1195 494 318 146 5533
1947 3052 1278 429 337 168
1948 2692 1148 434 349 150 4773
Er bestaat een eenvoudige manier om
na te gaan, hoeveel procent van de aan
was wordt gevormd door de convertieten.
Men vergelijke nl. het totaal aantal dope
lingen van ieder jaar met het aantal con
vertieten, dat door het doopsel wordt op
genomen in de Kerk. Men verkrygt zo een
minimum, omdat niet alle gedoopte con
vertieten herdoopt worden (in het bis
dom Haarlem practisch wel, in de andere
bisdommen niet altyd). In bet volgende
overzicht wordt aangegeven, hoeveel pro
cent van het totaal aantal doopsels werd
toegediend aan volwassenen (de gegevens
van het bisdom Roermond ontbreken):
1930 ig39
5.3 "0 6.3
2-1% 4.4%
0.9 0.7
0.6 0.9
1946
8.8%
4.9
1.7
1.5 V.
1947
8.4%
1948
7.8%
Haarlem
Utrecht
's Bosch
Breda
Totaal 2.7»/, 3.9% 5.2%
Het is wel duidelijk, dat sinds de oorlog
het bekeringswerk in een nieuwe phase
getreden is. Frappanter worden de cijfers
nog, indien men een vergelijking maakt
met enige decenniën terug:
Haarlem Utrecht 's Bosch Roermond
1910 388 160 47 51
1946 3380 1195 494 318
Er bestaat een hoge positieve correlatie
tussey het toenemen der onkerkelijkheid
en het aantal convertieten. En inderdaad
komt het grootste aantal bekeerlingen uit
onkerkelyk of verslapt protestants milieu
fvan de bekeerlingen van Una Sancta te
's-Gravenhage en Rotterdam is ruim 40
pet niet gedoopt). Het bekeringsproces,
dat vroeger zeer moeizaam verliep van
reformatorisch christendom naar katho
licisme, gaat nu in versneld tempo langs
een omweg: reformatorisch christendom
buitenkerkelijkheid katholicisme.
Dat ook convertieten uit verslapt katho
liek milieu terugkeren, spreekt vanzelf.
In het Una Sancta-werk vormt dit deel
ongeveer 10 pct.
Zo wisselen de getijden, waarbij he
laas de ebbe nooit door de volgende
vloed hersteld wordt.
In een volgend artikel zullen wij nog
enige andere factoren bespreken.
Dr. N. G. M. VAN DOORNIK M.S.C.
(1). Men zie het belangrijke artikel van
de heer G. G. L. Zeegers in Ned. Kath.
Stemmen Sept.-Oct. 1949.
f2.). In het bisdom Roermond ontbreken
enige jaren. Wy hebben daarvoor het ge
middelde ingevuld.
In 1946 had een „hausse" plaats, om
dat toen vele jonge mannen gedoopt wer
den, die na de oorlog waren vrygekomen.
Een groep Amerikaanse diplomatieke
en militaire functionarissen komt van
daag naar Europa, om de behoeften aan
wapenen der West-Euxopese landen te
bespreken. Deze missie zal Londen,
Oslo en Rome bezoeken. Te Londen
zullen met de vertegenwoordigers van
Engeland, Frankrijk en de Beneiux-
landen besprekingen worden gevoerd.
Er zyn voorts door Washington byzon-
dere assistenten van de Ambassadeurs te
Den Haag, Oslo, Brussel en Kopenhagen
benoemd voor het behandelen van alle
zaken, die de wederzydse hulpverlening
en de wapenleveranties betreffen.
Te Parys zal een functionaris worden
benoemd, die zal worden belast met het
coördineren van het program van weder
zijdse defensieve hulpverlening voor
Frankryk.
Sidney Odonoghue is benoemd tot by-
zonder assistent van de Amerikaanse
ambassadeur te Den Haag. Hy zal zich
bezig houden met zaken, die het program
voor wederzijdse defensieve bystand be
treffen. Tot voor kort was hy zaakgelas
tigde aan de Amerikaanse legatie te
Sofia.
Bii rioleringswerkzaamheden ten be
hoeve van de Staatsmynen, heeft gis
teren op de provinciale weg van Bruns-
sum naar Amstenrade een instorting
plaats gehad, die aan een arbeider het
leven heeft gekost, terwyi een ander
werd gewond
Enige arbeiders .waren bezig een sleuf
te graven, waarin het riool zou worden
gelegd, toen plotseling de grond onder
hun voeten inzakte. De arbeider Tem
pelman, uit Kerkrade, werd door de in
stortende grond bedolven, zyn kameraad
Hamacher, uit Kaalheide, wilde hem te
hulp komen, toen plotseling een tweede
instorting volgde. II., die gehuwd was en
vader van vyf kinderen, werd hierdoor
vrywel op slag gedood. T. kon worden
gered, doch meest naar het ziekenhuis
te Heerlen worden overgebracht. Hy
bieek echter slechts licht gewond te zyn.
De plaats van het ongeluk ligt dicht
bii de Staatsmijn Emma. In een uitge
strekt gebied lopen hier mijngangen on
der de oppervlakte. Het staat evenwel
niet vast, dat mynschade, de oorzaak van
het ongeluk is geweest-
Van de zijde van de Staatsmynen werd
medegedeeld, dat een dergelijke plotse
linge grondinstorting niet het gevolg kan
zijn van de aanwezigheid van myngan
(Telefonisch van onze Parijse
correspondent).
De permanente commissie van de
Assemblee van de Europese Raad
heeft haar antwoord vastgesteld aan
het comité van ministers t-a-v. het
gevraagde advies omtrent de toelating
van Duitsland en die van het Saar-
gebicd als geassocieerden van de Raad
van Europa.
Het antwoord vlei uit zoals verwacht
werd, nl. in gunstige zin en met air"'
mene stemmen wat Duitsiands toela
ting betreft en met slechts twee ont
houdingen voor het Saargebled-
Maar wat Duitsland aang?al it de
uitspraak niet onvoorwaardelijk- De fe
derale republek moet du'deiyk haar
vast^ wil tonen, om zich aan de statu
ten van de Europese raad te onderwer
pen. Speciaal de bepalingen inzake de
rechten van de mens moeten ook door
Duitsland worden aanvaard.
Zoals gezegd, werden Bonn en Saar
tot de Raad van Europa toegelaten als
geassocieerde of toegevoegde leden-
Een toegevoegd lid kan zitting nemen
in de assemblée, doch niet ia de raad
van ministeig.
De Hoofdgroep Handel, de Hoofdgroep
Banken en de Hoofdgroep Verzekering
hebben zich in een adres gericht tot de
leden van de Eerste Kamer der Sta ten-
Generaal, waarin zy met aandrang ver.
zoeken heit Wetsontwerp op de Publiek-
rechtelyke Bedrijfsorganisatie af te wy-
zen,
In 'genoemd adres wordt o.m. gezegd:
,,In de debatten in de Tweede Kamer
is herhaaldelyk door de voorstanders oe-
toogd. dat het bedryfsleven zich a priori
in grote trekken met het wetsontwerp
heeft accoord verklaard, aangezien dit
bedryfsleven toch immers aan de tot
standkoming hiervan actief heeft mede
gewerkt, Hier werd kennelijk gedoeld cp
het oorspronkelyk ontwerp van de Com
missie van der Ven uit de Stichting van
de Arbeid. Nadrukkelijk dient te worden
vastgesteld dat de handel, het bank- en.
het verzekeringswezen niet in deze com
missie vertegenwoordigd waren, zodat er
evenmin sprake kan zyn dat deze zeer
belangrijke bedryfstakken zich van to
voren met de grondprincipes van het
wetsontwerp op de publiekrechtelijke
bedrijfsorganisatie hebben verenigd. Het
tegendeel is waar".
Op een persconferentie in Cairo heeft
drs. Hatta verklaard, dat de handelsover
eenkomst tussen de Indonesische repu
bliek en de Indonesische-Amerikaanse
Foxmaatschappij herzien moet worden
om de monopolistische trekken er uit
verwyder en-
De overeenkomst werd met de Indo
nesische republiek gesloten: daar de re
publiek nu een deel van de Ver. Staten
van Indonesië wordt, moet zij worden
gewyzigd.
Dr. Sumitro, de Indonesische afgevaar
digde in New York, zal volgens Hatta de
leiding hebben by de hernieuwde on
derhandelingen.
De advocaat-generaal, mr. E. Gruen-
berg, heeft gisteren aan de Surinaam
se pers medegedeeld, dat het onderzoek
naar de dood van de destijds in Suri
name geïnterneerde NSB-ers Oldeniar-
nevelt en Van Poelje, die by een poging
tot ontvluchting werden neergeschoten,
thans zover is gevorderd, dat kan wor
den gesproken van een misdrijf. Dat de
twee andere geïnterneerden, die samen
met de slachtoffers uit het interne
ringskamp waren ontsnapt en ook sa
men met hen weer werden gevangen
niet - - -
