was meer m vuur
De rijken van CriwijajaMadjapakit
en Mataram
en
vlam
DE E.N.C.I. GAAT BOUWEN
Margarine-oorlog in hoofdstad
naar het einde
H. Rota rekent af met de rode pers
V erklaart het aticaan alleen voor rijken
het huwelijk ongeldig?
Controversen
van belangen
v=
ZEER OUDE GENEVER
louding met nadelig saldo
J
Haar fcibrieksuitbreiding zal volgend
jaar gereed komen
„De Allerhoogste heeft j Zeelui als proefkonijn
gewild99
het zo
Overeenkomst over uniforme prijs
Pluim voor Duitse arts
r
V
en
ZATERDAG 11 FEBRUARI 1950
PAGINA
ONTHEEMDE AAN
RUSSEN VERKOCHT
Een bepaald dieet 30 graden
onder nul
Ptolemeus over Java
De Hindoes op Java
Het rijk van Mataram
Pasundans staatshoofd trad af
STRUBBELINGEN IN DE FRIESE
USSPORT
J
ZWAAR INHAALPROGRAMMA
EN TWEEDE BEKER-RONDE
RODE DUIVELS
OEFENDEN
MED AN RIJDT WEER AUTO
Ad verte ntiën.
De oudere geschiedenis van Indonesië is vol gebeurtenissen en romantiek,
maar tevens vol van oorlogen, verdrukking, moord en doodslag. Slechts
gedurende korte perioden heersten er rust. en vrede in de door de Indische
groten geregeerde gebieden. De heerschappij der Hollanders luidde een
periode van eeuwenlange vrede in.
Over de actie Westerling wordt
heel verschillend geoordeeld. Vol
gens de autoriteiten van de R.I.S.
heeft ze niets te betekenen. Be
richten uit Java's binnenland wij
zen er echter op, dat de actie-
Westerling een fel aspect is van
een verwarde toestand. Elk Ogen
blik kan het tot een uitbarsting
komen. Verschillende sterke groe
pen staan tegenover elkander. De
centrale overheid is niet krachtig
genoeg en velen vrezen, dat in
Indonesië oorlog en verwoesting
losbreken zal en in verband hier
mede publiceren we hier een ar
tikel, waarin beschreven wordt,
hoezeer „de gordel van smaragd"
ook vroeger onder onzekere toe
standen geleden heeft en hoe oor
logen en burgeroorlogen elkander
in een veelbewogen geschiedenis
opvolgden.
aoor.
vergeten dat
Vissers in Indonesië. Ze vissen nog op dezelfde wijze waarop hun voor
vaderen het eeuwen geleden deden.
„In de gordel van smaragd", zoals Mul
taituli de Indische archipel noemde, „die
zich daar om de evenaar slingert", vor-
men Java en Sumatra de kostbaarste. En
ze zijn dit altijd geweest, tot in de pre
historische tijden toe.
Maar wat weten wij eigenlijk van die
pre-historische tijden en wat van de pe
riode, welke voorafging aan de komst der
Nederlanders in Insulinde, in het'kielzog
der Portugezen?
Over het algemeen is de kennis ten
onzent van Indonesië en Indonesische
aahgelegenheden niet erg groot. En wat
de historie van de gordel van smaragd
aangaat, daarover weet de gemiddelde
Nederlander niets te vertellen. En toch,
deze historie is bijzonder boeiend.^ Er
hebben daar in Indonesië machtige rijken
gebloeid, met een imponerende cultuur,
een diepgaande beschaving, welke onder
meer een belangrijke literatuur heeft op
geleverd. De beschaving van ons Indone
sië is nauw verbonden aan die van het
va een soort kolonies stichtten, waaruit
zich allengs een staat ontwikkelde. Deze
Hindoes kwamen uit de provincie Kalsa
in India. Ze begonnen een levendige han
del met China te drijven en floreerden
zeer. Hun vorsten konden belangrijke be
bouwen oprichten. De naam van een dier
sSaTa.18 ^bleven. Hij heette
Sanjaya deed in het iaar na
een inscriptie uithouwen. Wellidbrt^iet
een opvolger dit doen. Maar in deze in
zTn^azTvo °T hem en
legd. geschiedenis vastge-
dnmTn? j16^ Hindoe-rijk op Java een
dominerende, positie ging innemen - het-
geen overigens nog niet zeggen wil, dat
neel Java onder, het gezag er van stond
stichtten andere Hindoe-kolonisten op
Sumatra een rijk, dat Criwijaja werd ge
noemd en dat als hoofdstad het huidige
Palembang had. De heersers over Criwija-
t ja veroverden o.a. Djambi, alsmede een
aloude India. En wanneer we even her-j gedeelte van het schiereiland Malakka.
inneren aan monumenten, dan komt van I Het rijk was gunstig gelegen en vormde
zelf de naam van de machtige Boroboedoer als het ware - de toegangspoort tot Insu-
over onze lippen. j linde en het beheerste in zekere zin de
In het grijze verleden moeten, nadat straat van Malakka, de grote toegangs
door een geweldige natuurcatastrofe het poort tot de Chinese Zee en de verbin-
eilandenryk ontstaan was, volksstammen ding tussen het Verre bosten met China
politiek verplaatst had, spraken veelvul
dig over een vorst, Mpoe Sindok genaamd,
van de dynastie der Icanas. Zijn riik. Me
elang geheten, bestond uit het huidige
Kediri, Pasoeroean en Soerabaja
Behalve Palembang ontmoeten we dus
eindelijk een naam, die ons thans ver-
te Sjf^öenis van Java
wordt er oc» te belangwekkende-
Maar we mogen toch niet vergete
to gemeldheb-
i dikwiils In opeenv°lgios is geweest
i burce-twis?^8 8n kloedig§ oorlogen,
elk on uB, en. kofintriges, welke
het boek *-alrijke bladzijden van
De hpvvV §es°hiedenls zouden vullen.
wiiaia vaa het ju* Cri-
li„., e moedelijk een aaneenscha-ke-
weest^r, - den en strafexpedi!ies ge
wei li „bt zou het Sumatraanse juk
besrh^i zo S©makkeHjik hebben af-
het rijk op Sumatra niet
i-aow en met staten in India ge
raakt was.
Er is
een andere Javaanse vorst
of koning, die in de geschiedenis bleef
voortleven. Hij heette Airlangga en was
de zoon van een vazal van Criwijaja, die
bij zijn verzet tegen de Sumatraanse
overheersing troon en leven verloor.
Airlangga probeerde, zijn vader te wre
ken. maar hij kon zich niet tegen een
overmacht handhaven en moest in de
bergen vluchten. Daar leidde hij lange
tijd een miserabel bestaan, doch na vele
wederwaardigheden slaagde hij er. in, zijn
rechtmatig erfdeel te heroveren. Gevon
den inscripties vertellen, dat Airlangga
nadien voortreffelijk regeerde en ook
grote belangstelling voor de Javaanse
literatuur betoonde. Hij deed in het jaar
943 afstand van de troon, om zich aan
de dienst van de Hindoese god Vischnoe
te wijden, waarvan hij, naar gezego werd,
een reïncarnatie was. Hij verdeelde eerst
zijn ryk onder twee opvolgers, onder
wie de delen langzamerhand vervielen.
In de dertiende eeuw werden grote stuk
ken ervan door het opkomende rijk van
Mataram opgeslokt
Voordien was er echter toch nog een
koning opgestaan, Jayabaya geheten, die
zo sterk was, dat hij zowaar de vorst
van het Sumatraanse rijk onder zijn ge
zag wist te brengen. Hij knoopte han
delsrelaties san met handelssteden aan
de kust van Oost Afrika. Tevens zou hij
zelfs Banka veroverd hebben.
Omstreeks die tijd moet de Indische
archipel volgens Chinese bronnen ge
deeltelijk onder Javaans, gedeeltelijk on
der Sumatraans oppergezag hebben ge
staan.
Dit oppergezag was echter vaak in zich
zelf verdeeld. Talrijke vorsten wisten
zich slechts met moeite te handhaven en
ce perioden van vrede en rust waren be
trekkelijk kort.
Het is echter interessant te weten, dat
ten tijde, dat het graafschap in opkomst
was, in Insulinde grote rijken bestonden
en machtige vorsten grootse monumen
ten bouwden. Toen steden als Amster
dam en Rotterdam nog niet op de kaart
voorkwamen, waren Palembang en Su-
rabaja centra van een op hoog pel]
staande beschaving.
En op de puinhopen dezer Javaanse
en Sumatraanse rijken bloeiden weer
machtige rijken op als Madjapahit en
Mataram.
Twee leden van de Amerikaanse mili
taire politie zijn, te Wenen gearresteerd
omdat zij een ontheemde hebben ont
voerd en voor zevenduizend shilling
„verkocht" aan de sovjets.
De betrokkene is een uit Roemenië af
komstige Duitser, Oswald Eder Op elf
November jL werd hij ontvoerd en op
een vooraf bepaalde plaats aan Russen
uitgeleverd De twee gearresteerden kw>
men zich zelf bij de autoriteiten aanmel
den. nadat een grote bende, die zich mc.
ontvoering van personen bezighield, «er-
opgerold.
uit Achter Indië er heen getrokken zijn.
Ze stichtten daar staten, die in de antieke
oudheid reeds een zekere faam bezaten.
Verkenners van Alexander de Grote
drongen tot Sumatra door en er zijn daar
stammen,die groot gaan op een afstam
ming van deze veroveraar.
Reeds in het begin van onze jaartel
ling speelden de staten van Insulinde. met
name die van Sumatra en Java. een be
langrijke rol. Java stond als bijzonder
welvarend en rijk bekend.
Toen de Nederlanders in Insulinde orde
en recht, rust en vrede brachten, had In
sulinde een bewogen geschiedenis achter
zich, één van felle dynastieke twisten en
burgeroorlogen, van veroveringen en ne
derlagen.
Merkwaardig is, dat we tegenwoordig
Java als het grote centrum van Insulinde
beschouwen, maar dat eeuwenlang Su
matra in Insulinde een overheersende po
sitie innam en Palembang een stad was,
waar machtige vorsten zetelden, die grote
gedieelten van Java onder hun scepter
hadden.
Het grote Sumatraanse ryk heette Cri
wijaja en het was de hardnekkige tegen
stander van de Javaanse expansiezucht.
Op Java waren rijken als dat van Mad
japahit en Mataram machten, die ver uit
staken boven de rest en in vele gevallen
deze rest onderwierpen of schatplichtig
aan zich maakten.
Het is onmogelijk, een gedetailleerd
overzicht te geven van de geschiedenis
van Sumatra en Java, vóórdat de Neder
landers naar Insulinde kwamen. Trou
wens, deze geschiedenis is nog slechts in
fragmenten bekend, ondanks dikke boe
ken, die er over geschreven zijn. Maar het
Weinige dat hief volgt, is reeds veel....
De eerste beridkten over Insulinde, die
naar de Westerse wereld doordrongen,
waren vaag en soms onjuist De beroemde
aardrijkskundige Ptolemeus gewaagde van
Java als van een land, waar veel goud
gevonden werd. In werkelijkheid schijnt dti
goud van elders te zijn aangevoerd ën door
Javanen en door Javaanse kunstsmeden
bewerkt Men nam toen aan, dat Suma
tra met Java één eiland vormde. Aan
deze veronderstelling werd later ook wel
voet gegeven, doordat gedeelten van Su
matra en Java onder dezelfde vorst ge-
regeerd werden.
Na de verkenners van Alexander de
Grote, die misschien ook wel Javaanse
bodem betraden, kwamen Hindoese rei
zigers uit India, tijdens hun tochten naar
en van China. Op hen volgden de onder
nemende Arabieren, die tijdens de Mid
deleeuwen, samen met de Chinezen, de
grote vrachtvaarders van het Oosten wa
ren.
Ook de Chinezen vonden de weg naar
Insulinde. Ze verschenen er vermoedelijk
ook reeds in het begin van onze jaartel
ling. Wellicht zijn er eveneens Japanners
aangeland, wier zeeroverskolonies tot op
de Phlippijnen toe gevestigd waren
Maar het waren desondanks de Chine
zen, die durende relaties vestigden. Chi
nese bronnen gewagen van een vorst Da-
wawaram. Deze zou omstreeks het jaar
132 over Java hebben geheerst. Ruim vijf
hónderd jaar later bezocht een Boedhis-
tische monnik 't rijk, waarover eens vorst
D'awawaram had geheerst. Hij noemde het
Taroema.
Nu verdwijnt Java gedurende enkele
eëuweii uit de geschiedboeken. Er moe
ten toen echter reeds 'vele Hindoes heb
ben gewoond, als een heersende kaste.
Men séhrijft aan hen het invoeren van
de kunst van het batikken toe. Toch moet
reeds voor de komst der Hindoes het volk
van Java op een aanzienlijk hoog peil
van'beschaving hebben gestaan.
■Het was in het begin van de zesde
eeüW, dus. toen het tegenwoordige Hól
land nog vrijwel woest en verlaten lag,
met eën uiterst geringe bevolking vaó'
vissers én jagers, dat de Hindoes op Ja-
als middelpunt en het'Nabije'Oosten met
als centrum Arabië.
Criwiiaja's beschaving onderging invloe
den zowel van Zuid India als van Java
int. De vorsten breidden hun gebied
steeds meer uit, veroverden het zo be
langrijke eiland Banka en vestigden steun
punten aan weerszijden van de Straat
van Malakka, zodat ze deze tenslotte vol
komen beheersten.
Toen het zover gekomen .was, liet de
vorst van Criwijaja ter herdenking een
tempel bouwen. En in'een' op de bouw be
trekking hebbend document staat vermeld,
dat de vorst, tot de dynastie der Callen-
dras behoorde.
Het is niet zo heel veel, wat van Cri
wijaja bekend is. Wel staat nog geboek
staafd,' dat vorsten er van zelfs Cam-
bodsja veroverden en tenslotte zowaar i
naar Java togen, als veroveraars. Ter j
herinnering aan htm heldenfeiten bouw
den ze er eveneens een tempel en wel
op Midden Java. Ze hadden er de in deze
streken regerende Javaanse vorst ver
dreven. Hij vluchtte naar het Oosten van
het eiland.
Het door de vorsten van Criwijaja ver
overde gebied omvatte de tegenwoordige
Vorstenlanden en Kedoe, welke twee ge'
westen tezamen békend stonden als Ma
taram. Een rijk van die naam zou later
in de geschiedenis van Java een grote
rol spelpn.
De overheersers uit Criwijaja verwaar
loosden-het door hén veroverde land met,
Integendeel, deze Surïnamen brachten de
beschaving op hoger peil. Onder hun re
gering kwam o.a. de beroemde Boroboe
doer tot stand.Vele andere prachtige mo
numenten werden door hen opgericht. Ja
vanen en Hindoes werkten sainen bij bet
scheppen van ware meesterwerken, die
nog heden ten dage onze bewondering
wekken.
Naai- het schijnt,is het riik van Cri
wijaja tenslotte in verval geraakt. Cam-
bodsja was het eerste,, overwonnen .ge
bied, dat het Sumatraanse juk afschudde
en ongeveer vijftig jaar la4r ^grci Mid
den Java weer onafhankelijk Maar de
hier regerende vorsten vestigden bun ze
tel in Oost Java en daardoor komit Mid
den Java gedurende enkele eeuwen niet
meer in de geschiedenis voor of liever,
niet meer in de oude kronieken
Nu was het de beurt van Oost Java,
om met tempels en monumenten te wor
den verrijkt. De berichten over dit Oost
Java, waarheen zich het centrum der
De Wali Negara van Pasundan, Wira-
nata Kusumah, heeft Donderdagmorgen
te Paguan zijn bevoegdheden overge
dragen aan zijn tijdelijke vervanger,
Raden Tumengrung Djuarda, die op
zijn beurt de bevoegdheden gistermor
gen overdroeg aan de Indonesische
regeringscommissaris.
Het aftredende staatshoofd bracht in
herinnering, dat hij bijna twee jaar ge
leden door het volk van Pasundan was ge
kozen en dat hij ondanks zijn gezond
heidstoestand deze .taak uitsluitend voor
het volk had aanvaard in de mening de
zorgen van het volk te verlichten. Helaas
had de Allerhoogste het. zo gewild, want
het volk lijdt nog steeds en heeft voor
een groot deel zijn bestaansmiddelen en
bezittingen verioren. De aanwezige mi
nisters zowel, ais de leden van het kaüi
net van de Wali Negara zijn er getuigen
van dat ik het volk niet alleen iaat, doch
verder voor het welzijn hoop te werken,
aldus Wiranata Kusumah, die de minls-
he? pe1rsoneJerSChillpnde kabinetten en
dankte Vo^, ii zÜn e'gen kabinet
aftreden - on"erS^Verd 08 VM
Gistermorgen om half negen, werden
.8 aguan de regeringsbevoegdheden
vergedragen aan de regeringscommissa-
us ei R.I.S., waarbij gelijktijdig het ont-
ag van de ministers ingang.
Negen Britse zeelieden zullen als proef
konijn dienen bij een huiveringwekkend
experiment: huiveringwekkend voornamelijk
omdat het zulk een koud experiment Is.
Deze zeelieden zullen namelijk verscheidene
dagen bij een temperatuur van 30 graden
onder nul in een reddingboot op zee moeten
doorbrengen. Zij zullen speciale kleren dra
gen, terwijl zy twee verschillende diëten
moeten doorstaan, namelijk een van 3000 en
een van 1500 calorieën. De Britse autoriteiten
willen namêlijk proefondervindelijk vaststel
len welke maatregelen er .nodig zijn voor
overlevenden van een schipbreuk of een
vliegramp, om In Poolgebieden de strenge
kotide te kunnen doorstaan.
Langs de oever van het kanaal naar
Luik rees tussen Maastricht en Klein
Ternaaien een imposante heuvelflank
omhoog. Vreemdelingen, waren meestal
in de veronderstelling, dat zich boven op
de top een plateau van de St. Pietersberg
uitstrekte. Doch zij vergisten zich, want
in feite was de steile wand niet veel meer
dan een coulisse, waarachter zich een
krater van geweldige afmetingen bevond,
die door de afgravingen van de ENCI
was ontstaan. Jarenlang hadden immers
de gulzige grijpers van haar kranen in
de mergel van Nederland's enige berg
gehapt
Tegen het einde van het vorig jaar
moest deze smalle heuvelstrook verdwij
nen. Het was jammer, dat daardoor eer,
karakteristiek stuk landschapsschoon
verloren ging, doch de harde economi
sche noodzaak noopte tot dit besluit. Op
de kale vlakte, die nu helemaal open
ligt, wordt het fabriekscomplex gebouwd,
waarmede deze voor ons land belangrijke
cementindustrie wordt uitgebreid De
nieuwbouw zal het volgend jaar gereed
komen.
Langs het kanaal wordt de kademuur
een paar honderd meter verder doorge
trokken. Men heeft er de weg tijdelijk
voor verlegd. Het schakelstation is reeds
naar een meer zuidelijk gelegen punt
verplaatst. Voor de fabriek, die sedert
geruime tijd haar stroom uit Limburg
betrekt, was deze installatie van geen
betekenis meer, doch de Limburgse
Stroomverkoopmaatschapplj wilde ze als
reserve behouden om over deze kabels
electriciteit te betrekken van de Bel
gische centrale te Bressoux bij Luik.
wanneer zich in de stroomlevering van
eigen land een ernstige storing mocht
voordoen.
Het ontwerp voor de nieuwe voorgevel,
dat het architectenbureau van ir Dinge-
mans te Utrecht naar aanleiding van een
uitgeschreven prijsvraag had ingezonden,
is onlangs door een daartoe ingestelde
commissie bekroond. Behoudens wijzigin
gen. welke de directie der ENCI voor de
opstelling van machinerieën en inrichting
van technische installaties noodzakelijk
acht, zal dit plan in zijn geheel worden
uitgevoerd.
Terwijl het geschil in de Friese ijssport
over de aansluiting bij de Kon. Ned.
Schaatsenrijders Bond nog niet is opge
lost, is er alweer een nieuw strijdpunt
ontstaan. Verschillende hardrijders en
hardrijdsters zijn namelijk on te vree.;',
over het reglement voor de kampioen--
wedstrijden, dat volgen® hen te weii. s
rekenin ghoudt met de strijd van ptr
soon tegen persoon eq de traditionele
Friese korte baanwedstrijden maakt tot
weinig spannende tijdraces. Het is in de-
afgelopen winter wel driemaal voorge
komen, dat een rijder in de finale alle
drie ritten won en toch geen kampioen
werd. Verschillende Friese hardrijders
en hardrijdsters hebben nu de gedachte
geopperd bij de kampioenswedstrijden
de vier finalisten wel v-olgens het tijd
systeem aan te wijzen en ook bij de fi
nale-ritten de tijd op te nemen, maar aan
degene, die alle drie ritten mocht winnen,
de kampioenstitel te verlenen. Zijn er
twee finalisten, die ieder twee ritten
winnen, dan zou een beslissingsrit wor
den gereden of de totaaltijd de doorslag
geven.
Gistermiddag hebben 't bestuur van de
onlangs opgerichte Federatie van com
merciële organisaties en de vertegen
woordiger van het centr. bureau van de
Amsterdamse melkhandel, nadere mede
delingen gedaan over de stand van zaken
in de margarine-prjjzen-oorlog in de
hoofdstad.
Het staat vrijwel vast, dat deze
oorlog spoedig ten einde zal zijn. On
derhandelingen, gisteravond gevoerd
tussen alle partijen, hebben tot resul
taat gehad, dat allen zicb op erewoord
verplicht hebben de strijd te staken.
In 1933 had de Duitse arts, dr W. Jacob
zich in Indonesië gevestigd. Twaalf Jaar
later keerde hij weer terug naar Duitsland;
rtiaar toen Hitler daar aan de macht kwam,
voelde "hij zich in zijn vaderland niet meer
,,senang" en trok in 1937 opnieuw naar Indo
nesië om daar- als arts zijn taak weer op
te vatten. In 1940, werd hij als Duitser gein-,
terneerd; toen de Jappen kwamen werd hij
niet vrij gel aten maar bleef tot het eind van
de oorlog in een kamp opgesloten, in 1946
werd hij naar Nederland vervoerd met een
groot deel van zijn kampgenoten. En gisteren
vertrok de nu 75-jarige geneesheer met de
„Friesland" van de Rotterdamsche Lloyd op
nieuw, naar de tropen. Hij had een verzoek
van de Dienst Volksgezondheid gekregen om
het tekort aan artsen ln Indonesië te helpen
verkléinen en deze ware dokter is. thans weer
op weg óm zijn mooie werk ln diénst van de
lijdende Indonesiërs te verrichten.
,...dc grijpers der hijskranen groeven een enorme krater.
zienbarend .C(1'P'oces_g®°Pend, Jat iu velerlei opzichten ongewoon en op-
heft' e l ni8® uiterst links georiënteerde bladen hadden vorig jaar
Katholieke'K l" fUirht tegen de „practijk van de echtscheiding" in de
bank ren 'V ')eweerden daarbij, dat de Kerkelijke huwelijksrecht
venen die duurste aangelegenheden is van geheel Italië" en dat die-
afkópen. met aart,se goederen zijn bedeeld, hun echtscheiding konden
■ehtboót ^y.af,en d,e uitspraken .van - deze om voor eens en v
de kerkelijke recln-
rechtbank ntet anXr^rf^311611- 'v?n deze lom voor eens en voor-altHd af te reke-
heilige zaken en mS,n )a<ier, ™et nen met dergelijke aantijgingen, aan de
gen der Kerit z™icraan hg^ lU1"" 1 advocaat van-Sacra Rota, Mgr Dino Staf-
deze aantijgingen zag de kerWoH^'LiJ"
bank, de Sa,cra Rota, een besr-hniriu
ging van Simonie en deed daarom ete bte-
een .proces aan wegens laster. On het
ogenblik dient deze zaak voor dë'Ttali
aanse rechter. -n-au-
Het is bekend, dat de Katholieke Kerk
de activiteit van de Sacra Rota met de
p-ootste discretie omgeeft. Doch thans
heelt het vamcaan om de linkse bladen
die de beschuldigingen hebben gelanceerd'
met bewijsmateriaal te overstelpen en
(Van onze weerkundige
mede werker).
Februari heeft zich tot nu toe ge-
kenmei.kt door zacht weer en veel
regen. De temperatuur was te De
Bilt in de eerste tien dagen gemid
deld niet minder dan 3 gr. boven
normaal, terwijl geen enkele maal
vorst voorkwam en dat in een
maand, die toch ook nog tot de win-
termaanden moet worden gerekend.
Van de regen is te vertellen, dat op
heel wat plaatsen het normale rant
soen voor de hele maand Februari
vanmorgen reeds was overschreden.
Maar het optreden van Pluvius is
dan ook niet mis geweest, vooral
gisteren: op Ijet vliegveld Deelen bij
Arnhem viel in 24 uur tijds 26 mm
e,n m T'V£;"te 24 mm Dit is al meer
dan de helft van de normale maand-
som Die zware regen van gisteren
was een gevolg van het doordringen
van warme lucht, waarin bij het
opglijden tegen de onderste koude
laag een dichte bewolking ontstond,
waaruit vrijwel onafgebroken regen
neerplensde. Het binnendringen van
deze vrij wanne lucht veroorzaakte
korte tijd merkwaardige verschillen
in temperatuur: om 7 uur gistermor
gen was het in Groningen maar één
graad boven nul, maar in Gilzerüen
was het toen reeds 10 gr. boven het
vriespunt Later op de dag kwamen
temperaturen tot 12 gr. voor.
Maar ook deze Warme lucht heeft
zich niet lang kunnen handhaven-
toen gisteravond het front van dé
bij Schotland gelegen depressie pas
seerde, daalde de temperatuur maar
ondanks dat werd het Weer wat
beter, want de bewolking brak Het
weekeinde zal men bij een aanhou
den van dit wisselvallige weer moe
ten rekenen op buien, afgewisseld
door opklaringen en op tijdelijk veel
wind. Midden op de Oceaan is al
weer een nieuwe depressie in aan
tocht, zodat wij voorlopig wel in dit
wisselvallige weer.zullen blijven zit
ten.
fa, een van haar meest vooraanstaande
réchters,, machtiging verleend uitgebrei
de gegevens over het werk van de Sacra
Rota te verstrekken.
Mgr. Staffa zal o.a. de boekhouding van
de Sacra Rota kunnen overleggen, waaruit
blijkt, dat deze kerkelijke rechtbank ieder
jaar een nadelig saldo heeft, zodat in
ieder geval van „veel overhouden" geen
sprake kan zijn.
De Sacra Rota. heeft vaste tarieven: zo
krijgt b.v. een advocaat voor een gehele
zaak, hoe lang die ook duurt, op zijn
hoogst 85.000 lire (i 600,—), terwijl
de aanslag in de kosten voor eën advies
zijn hoogst 50.000 lire f 350,—) is.
Door de ongewone gestrengheid en zorgvul
digheid van de Rota kan het natuurlijk
gebeuren, dat een bepaalde zaak zich
over jaren uitstrekt, zodat er naar ver
houding hoge totaalkosteu ontstaan. De
doorvoering van het proces wordt echter
Wgeen enkel opzicht afhankelijk gesteld
van de financiële draagkracht van de be
trokkene. Voor onbemiddelden en armen
is het procés kosteloos. Mgr Staffa heeft
in, verband hiermede een zeer duidelijke
en voor zichzelf sprekende statistiek be
kend gemaakt.
In de jaren 1936-1946 behandelde de
Rota 833 zaken, waarvan in 333 gevallen
het huwelijk ongeldig werd verklaard. Bij
de betrokkenen waren in:
1936 19'onbemiddelden én 15 bemiddel
den; 1937 17 onbemiddelden en 8 bemid
delden: 1938'28 onbemiddelden en 6 be
middelden: 1939 10 onbemiddelden en 4
bemiddelden; 1940 14 onbemiddelden en
10 bemiddelden; 1941 19 onbemiddelden
en 11 bemiddelden; 1942 13 onbemiddel
den en 13 bemiddelden; 1943 20 onbemid
delden en'26 bemiddelden; 1944 14 onbe
middelden" en 17 bemiddelden; 1945 13
onbemiddeldèn en 26 bemiddelden; 1946
17- onbemiddelden en 13 bemiddelden
1947 13 onbemiddelden én 40 bemiddel
den; 1948 20 onbemiddelden en 32 bemid
delden
Zowel uit de totalen als uit dc ver-1
hóudimgen van 'onbemiddelden tot hen,]
die in staat waren de proceskosten zelf
te bestrijden, blijkt, dat de Rota voor de
Kerk geen bron van inkomsten kan zijn.
In feite is hét dan ook zo, dat de rijk
dom of de armoede van de betrokkene
op de beslissingen van de-Rota generlei
invloed uitoefenen.
Een bij -de Rota toegelaten advocaat
heeft verklaard, dat hij ervaren heeft
dat de processen van rijke personen die
in staat zijn alle mogelijke bewijsmidde
len te vergaren, met bijzondere omzich
tigheid worden gevoerd. Enige voorbeel
den, die verder zonder namen werden
vermeld, bevestigen deze verklaringen.
De erfgenaam van een oud en zeer
vermogend vorstenhuis, waar zelfs
een Paus uit voortgekomen is, huwde
met een adellijke dame, die zich na
verschillende jaren van gelukkige
echtvereniging aan echtbreuk schul
dig maakte. Ondanks de zeer hoge
relaties, die de aanvrager tot echt
scheiding bezat, verklaarde de Sacra
Rota liet huwelijk niet ongeldig.
Hetzelfde gebeurde in het geval
van een Italiaanse gravin, die uit de
hoogste financiële kringen van Italië
1001 tkwam en met een prins gehuwd
was. De gravin had verklaard, dat
haar vader haar tot dit huwelijk had
gedwongen. Zij kon deze verklaring
echter niet geloofwaardig maken.
Ook haar verzoek werd afgewezen
wezen-
ket verzoek van een zeer hoge
autoriteit .tijdens het fascistische regiem
die geldig, met een buitenlandse Joodse
zangeres was gehuwd, werd afgewezen.
Nog belangrijker zijn de volgende ge
vallen:
Eefi zeer vermogende dame werd gedu
rende het proces plotseling geruïneerd.
De Rota nam de verdere kosten van haar
advocaat op zich en restitueerde boven
dien de reeds door genoemde dame be
taalde cóutie.
Ken negermeisje uit Centraal Afrika,
dat Katholiek was gedoopt, werd door
haar vader met geweld tot een huwe
lijk gedwongen. Na een paar dagen
slaagde zij erin te ontvluchten. Haar
huwelijk werd door de Rota, die dit
geval natuurlijk kosteloos behandelde,
ongeldig verklaard. Eenzelfde beslis
sing vifel in het eveneens kosteloze pro
ces van een tot de Kathoiieke Kerk te
ruggekeerde Orthodoxe gelovige.
Uit het bovenstaande blijkt, dat
noch «van gesjacher met heilige za
ken noch van „bevoordeling van
rijken boven armen" sprake kan zijn.
De communistische aantijgingen zijn
er ook naast wat een andere
lijke factor betreft.
Bij de huwelijksgevallen,die door de
Rota worden behandeld, gaat het zuiver
en alteen om de constatering van de ker
kelijke rechtbank of er in bepaalde ge-
w;et\ werkelijk een huwelijksband
bestaat of met bestaat. Immers, een gel-
dig en voltooid huwelijk van gedoopten
kan door geen enkele menselijke macht,
dus ook niet door de Paus, en om geen
enkele reden tenzij door de dood, ont
bonden worden. Is een huwelijk voltooid,
doch ongeldig, omdat de vrije, bewuste
toestemming van een der beide partners
bij het sluiten van het huwelijk ontbrak
ot omdat de huwelijkssluiting aan be
paalde voorwaarden was gebonden, die
niet in overeenstemming met het wezen
van het huwelijk zijn of die niet werden
nagekomen, dan kan dat huwelijk onder
bepaalde voorwaarden nietig, dus als niet
bestaande verklaard worden.
De auditores, d.w.z. de leden van de
Sacra Rota, worden door de Paus zelf uit
gekozen uit de meest vooraanstaande vak
lieden van het kerkelijk recht, waarbij
er acht op wordt geslagen, dat het inter
nationale karakter- der Rota bewaard blijft.
Thans is de deken van de Rota een Frans
man, terwijl zich onder de leden een
Amerikaan, een Engelsman, een Duitser
en een Pool bevinden.
Gemiddeld duurt elk proces twee- tot
drie jaar; in 1948 evenwel werd een zaak
afgesloten, die in 1941 werd geopend, ter
wijl in een ander geval na 32 dagen een
beslissing werd genomen.
Tegen de beslissing van de Rota kan
beroep aangetekend worden bij. het hoog
ste gerechtshof van de Apostolische Sig
natuur.
Wanneer precies, is wel bepaald,
werd niet medegedeeld, om een run op
de „goedkope" winkels te voorkomen.
Vast staat echter, dat binnenkort overal
de prijs van een pakje margarine weer
34 cent zal zijn.
Het bestuur heeft goede hoop „in de
toekomst dergelijke excessen onmogelijk
te maken". Met meent dat het juist is een
inkoopsprijs voor groothandel en detail
handel te doen vaststellen, evenals een
minimumprijs voor het publiek Marga
rine is een uniform product, dat ook
tegen een uniformprijs moet worden ver
kocht. Wellicht zal het noodzakelijk blij
ken aile pakjes van een niet te verwijde
ren herkenningsteken te voorzien, zodat
bjj prijsknoeierijen onmiddellijk kan
worden vastgesteld, welke fabrikant of
grossier de margarine heeft geleverd De
detailhandel heeft zich zo werd voorts
gezegd bereid, verklaard de daaraan
verbonden kosten te dragen. De fabri
kanten hebben zich echter voorlopig
tegen dit voorstel verzet.
Het inhaal-programma la. de voetbal
competitie vermeldt voor morgen in dc
Westelijke eerste klasse zes wedstrijden
en ln alle zijn nogal wat belangen ge
moeid. Hermes DVS verdedigt zijn kam
pioenskansen in Amsterdam tegen ióee-
burgia, waarvan de Schiedammers thuis
met 4—2 wonnen. Maar Zeelandia vecht
thans met de moed der wanhoop om de
laatste plaats te ontgaan, het klopte ver
leden week dank zij een enorme dosis
géestdrift Feijenoord, en als het morgen
van Hermes zou winnen, zou het V.S.V.
in de rug kunnen springen. Hermes kan
dus op verbeten tegenstand rekenen. Als
de Schiedammers alle zeilen bijzetten, ver
trouwen wij hün niettemin de zege wel
toe. Voor V.S.V. wordt het, zoals gezegd,
nu oppassen en de Velsenaren azen nu ook
op elk puntje. Thuis hielden zij met 11
zo'n puntje in handen tegen D.O.S. en mis
schien lukt hun dat ook in de Domstad
wel ten tweeden male. Bij R.C.H.Ajax is
niet zo veel kou aan de lucht, al zal Ajax
er goed aan doen de voorsprong op Vole-
wijekers te consolideren. Thuis wonnen
de Amsterdammers met 10 van R.C.H.
en ook in Haarlem zijn zij tot het beha
len van de volle buit in staat. Volewijckers
op zijn beurt blijft volhouden om zijn
achterstand op Ajax in te lopen. Maar
weer een andere hoofdstedelijke ploeg,
D.W.S., heeft elk puntje nodig om de
laatste plaats te ontgaan. Dat wordt dus
een spannende strijd tussen Volewijckers
en D.W.S. met een controverse van belan
gen. Het eerste treffen werd 02 voor
Volewijckers, maar wie weet reikt in de
prikkelende derby-sfeer D.WB. naar een
revanche. Tussen 't Gooi en Neptunus
wordt het ook al een strijd erop of er
onder; beide ploegen worden door het
degradatiespook bezeten en de verliezer
is er heel naar aan toe; zij ontmoeten el
kaar voor het eerst in dit seizoen. Ook
voor Xerxes en S.V.V. is het gevaar van
de rode lamp nog geenszins geweken; de
winnaar is echter wel zo ver dat veiliger
middenmoot-positie wordt veroverd, en
wij geloven dat de thans weer in zeer
goede bijna kampioensvorm stekende
Schiedammers de meeste kans op die gro
tere veiligheid maken. Verder wordt mor
gen de tweede rónde van de competitie
om de K.N.V.B.-beker gespeeld, waarover
elders meer.
De overwegingen van de Rota, die tot
de uitspraak hebben geleid, worden eerst
na tien jaar en zonder namen te vermel
den, bekend gemaakt. Doch de Paus kan
hierop een uitzondering maken. De nie
tigverklaring van het eerste huwelijk van
de beroemde uitvinder Guglielmo Marconi
bij voorbeeld, gaf aanleiding tot zulke
verkeerde uitleggingen, dat de Paus be
schikte, dat de overwegingen onmiddel
lijk bekend moesten worden gemaakt.
Het is zeer toe te juichen, dat het
proces, dat lieden te Rome gevoerd
irdt, voor de hoogste kerkelijke
autoriteiten een aanleiding is ,re.
weest over dit buitengewoon he-
langrijke probleem aan het publiek
dat een uiterst geringe kennis van'
deze zaken heeft, alle gewen*!,-
ichtingen te verstrekken.
De beide elftallen van de Rode Dui
vels voor de wedstrijden op 21 Februari
tegen de Zwaluwen en tegen een Lon-
dense combinatie zullen pas Dinsdag 14
dezer worden gekozen. Uit de samen
stelling van de ploegen, die in hel Hev-
sel-stadion de centrale training nebben
ingeluid met een oefenwedstrijd, bi ijkt
evenwel dat in beide Rode Duivels-teams
de regionale inslag sterk zai zijn want
de wedstrijd was in feite een ontmoeting
Luik Vlaanderen. De uitslag, een 1 1
gelijk spel. zegt weinig. Maar wel is var,
belang dat het spel op een vrij hoog peil
stond, en dat de trainer Bill Gormd c
zijn tevredenheid niet onder stoelen of
banken stak.
Het bankpersoneel, dat in Djakarta in
staking was gegaan, is weer aan het
werk. De directies zullen een nieuwe
loonregeling opstellen, waarover nader
overleg zal worden gepleegd met de vak
verenigingen.
Ook de arbeiders van de K P M te
Makassar zijn weer aan het werk ge
gaan. De zeeliedenstaking bij de K P M
te Djakarta en -Singapore, di* 15 Fehr
zou uitbreken, ai tijdens besprekingen
met de directie v orden uitgesteld.
Hoewel de benzinestaking bii het
.„Petroleum Board" te Medan voortduurt
j heeft een aantal werkwilligen de ponoen
I gevuld, zodat de auto's te Medan rl?den
