Vierde faculteit in Nijmegen
Juisteplaats van circus van Nero ontdekt
DE OORLOG GING OVER
POHANG
Mgr. C. Bronsveld W.P. te Hoom
tot bisschop gewijd
De dijl
s. is
dicht
WERELD-TINSTATISTIEKEN
Millioenenplan in voorbereiding
£een brokkelig pavilj oensysteem maar
een gecoördineerd complex
Tliurings minister
vlucht
Het ongeval bij
Gerardmer
Vroegere archeologen hebben zich vergist
DE BEGRAFENIS
VAN LAHAUT
Een vormeloze ivarlioop bleef over
Loodprijs weer hoger
yy
Nederlandse speelfilmdie waardering
en bewondering wekt
WOENSDAG 23 AUGUSTUS 1950
PAGINA S
NIET HET KONIJN, MAAR
DE HYACINTH
niet Stockholm, maar Amsterdam
GELEIDELIJKE OPBOUW
GAVE EENHEID
Structuurplan
Geleidelijke opbouw
Gevaar?
EERSTE PRIESTERWIJDING
IN SURABAJA
Priesteropleiding in Indonesië
vordert snel
AUSTRALIË EN DE KWESTIE-
IRIAN
FRONT VAN KOREA, 21 Augustus 1950.
Het heroverde Pohang is nog slechts een uitgestrekte rokende ruïne.
Enkele door het vuur gespaarde buitenwijken, echter met verlaten
en gebombardeerde huizen, staan rond een vormeloze warhoop van
ijzer en zwart geblakerde stenen. Overal hangt een Walgingwekkende
lijklucht. Dat is alles, wat na acht dagen oorlogsgeweld overgebleven
is van de kleine havenplaats, waar een maand geleden onder mars
muziek de eerste Amerikaanse versterkingen op weg naar het front
Somber havenbeeld
farom terugkeren?
Inr^£L0Pger°LPen -terug te keren- Hier
Op dezelfde plaats waar hij zijn
eerste H. Mis opdroeg
Koper zal spoedig volgen
KNAAP REDT TWEE
KINDEREN
Van verdrinkingsdood
Moedige onderneming
ARBEIDER ZAG „MOTOR-
DROOM" IN ROOK OPGAAN
Tilburgse fabriek gedeeltelijk
uitgebrand
FOCKEMA ANDREAE VOOR
LOPIG NIET NAAR
INDONESIË
BEVREDIGENDE PRODUCTIE
„NOÖRD-BRABAND"
WEST-DUITSE INVOER
GESTEGEN
Groter tekort handelsbalans in
Juli
HET CREDIET VOOR
INDONESIË
INTERNATIONAAL OCTROOI
INSTITUUT
EERSTE KAMER
Productie van Indonesië in Juli
gestegen
In October 1951 start de medische faculteit van de Nijmeegse Alma Mater.
Dit korte bericht, dat wij in een deel van ons blad van gisteren konden
melden, doet niet vermoeden wat een langdurige en gecompliceerde voor-
hefreidingen noodzakelijk zijn geweest om het jrootste project sinds de
oprichting der Nijmeegse Universiteit voor verwezenlijking vatbaar te
maken. Slechts insiders kunnen dit weten. Het was daarom interessant uit
de mond van een drietal uitermate deskundige insiders: mgr. Post, dr. v. d.
Werf en dr. Tummers een nadere uiteenzetting over dit millioenenplan te
horen op een persconferentie die gisterochtend in „Heyendael" werd
gehouden.
den uitgebreid. Dit kalenderjaar nog wor
den de eerste benoemingen verwacht.
De nieuwe medische faculteit zal met
haar eigen cachet van vorming van
sociaal ingestelde specialisten een belang
rijke schakel vormen in de emancipatie
van het katholieke volksdeel, een belang
rijke schakel ook in de voltooiing van de
katholieke universiteit. Het pionierswerk
der organisatoren verdient dan ook de
volle belangstelling en straks de milde
steun van katholiek Nederland
Op het terrein van dit fraaie landgoed,
dat enige tijd geleden door de St. Rad-
boudstichting is aangekocht, zal eerlang
het grote complex verrijzen dat voor de
medisch wetenschappelijke vorming in
ons land een revolutie betekent. Een revo
lutie, omdat hier voor het eerst dte ge
legenheid kan worden benut om het ge
heel van klinieken, instituten, zieken
huizen en onderkomens tot een gave een
heid te coördineren, hetgeen voor de
samenwerking van de wetenschappelijke
■taf van onschatbare baarde is en boven
dien economisch belangrijke voordelen
biedt.
De voorbereidende commissie, bestaande
De verzorging der patiënten wordt toe
vertrouwd aan de zusters van Onder de
Bogen te Maastricht, dezelfde orde die
ook het Nijmeegse St. Canisius-ziekenhuis
leidt. Dit geeft een basis voor een pret
tige samenwerking van het nieuwe
academische ziekenhuis met het reeds be
staande Canisius-ziekenhuis, een samen
werking die ook tot in details in het plan
is opgenomen. O.a. zal het academisch-
ziekenhuis dat uiteraard een groter
areaal bestrijkt dan een streekziekenhuis
zich niet sneller uitbreiden dan met zijn
speciale behoefte en met die van het St.
Canisius-ziekenhuis overeenkomt.
Wellicht het belangrijkste facet van oe
komende vierde faculteit is van geestelijke
aard. In het milieu van de katholieke
universiteit wordt de taak van de medicus
ingesteld op de katholieke levensbeschou
wing en zo krijgt de Nijmeegse
uit de architect ir. J. v. d. Laan, defaculteit een gXel eigen stempel. Reeds
a- m-4- }n ee]_ste ,aren zai naast d(, edlsche
econoom dr. Tummers en de hoogleraren
Heere. Seghers en Oldendorff en dr. van
der Werf, procurator ter opbouw en
voorbereiding van de vierde faculteit,
hebben de ervaringen van elders, waar
men de moeilijkheden ondervond van een
verbrokkeld paviljoensysteem ter harte
genomen en doelbewust ernaar gestreefd
iets te creëeren dat up to date is en dit
lange tijd kan blijven.
De architect tr. J. v. d. Laan ontwierp,
jn samenwerking met de commissie, die
geadviseerd werd door tal van deskun
digen, een structuurplan, dat echter nog
slechts een zeer voorlopig karakter draagt
en dus niet meer dan „een" plan is dat
nog talloze wijzigingen kan ondergaan.
Dit structuurplan projecteert op het
terrein van Heyendael links en rechts
van een brede boulevard een groot
complex. Links zijn de praeklinische
instituten gedacht, verbonden aan een
verblijf voor de lekenzusters, rechts de
klinische instituten met een vie.
kleinere ziekenhuizen (voor sPecia,
ziektegevallen), het verblijf voor
religieuze ziekenverpleegsters en
academisch ziekenhuis. Vo<^aaL vijia
boulevard zou dan de t
Heyendael als hoofdgebouw prijken mei
daarachter een bibliotheek.
van^zu^een ^norm^compfeU verzien
danks de subsidie van het Ruk (ongeveer
R0 pet der kostenf zware offers van het
katholieke volksdeel zal eisen. Het zal dan
ook nog geruime tijd duren eer het ge
hele plan verwerkelijkt is. Dr. v. d. Werf
noemde een periode van 10 a 15 jaar.
Inmiddels beginnen dan in October
1951 de colleges, voorlopig grotendeels
zonder laboratoria, in Heyendael en in
ruimten die men op het terrein zal
bouwen en die eerst later hun defini
tieve bestemming krijgen. Tegelijkertijd
wordt echter reeds in de eerste jaren
een begin gemaakt met de bouw van
definitieve instituten en klinieken Zo
staat het plan in het teken van geleide
lijke opbouw met helder inzicht in de
heDez°ePgeetieidelijke opbouw wordt be
gunstigd door de wijzigingen die door
de herziening van de Hog^.dt Lame li fk
«rPt ontstaan Hierin wordt namelijk
voor de medische studenten een^peciale
propaedeuse voorgesteld, „hemici
propaedeuse der physici en chemie 1.
Zodoende behoeft Nijmegen voorhaal
physische en chemische
slechts die outillage, v,
medische vorming noodzakelijk is-
Bij al dezo bouw- en '"^^"fdoer"" of
zou zich de vraag kunnen v jdee
niet het gevaar bestaat dat de S n een
van het ziekenhuis, dat in rs,\ng
object van de charitas is waar^verzorgmg
en persoonlijk contact
verdrongen wordt dooi
wetenschappeliJ ke app
Ar van der Werf behoeft men
^i di" gevaar niet bevreesd te zijn. De
V vanllatoren beschouwen de oude grond-
?I of» een der voornaamste realiseerbare
pfpmenten De verzorging der patiënten
in een rustige sfeer is m het toekomstig
ziekenhuis-complex verzekerd, doordat de
gebouwen voor onderzoek en n
streng gescheiden worden gehouden va
de verpleeghuizen.
hoogtij vieren
de technisch-
De minister van voedselvoorziening en
bevoorrading van Thüringen, dr Hemricn
Gillessen, is als politiek vluchteling naar
West-Berlijn uitgeweken. Uit hetzelfde
land vluchtte in Augustus van het vorige
jaar Georg Grosse, eveneens minister van
voedselvoorzening en bevoorrading.
Gillessen is christen-democraat. De vei
ligheidspolitie in de Sovjetzone zocht Gil
lessen na diens verdwijning.
Vele christen-democratische uitgeweke
nen verklaren te zijn gevlucht, omdat zij
niet onder de nieuwe regering wensten te
werken, welke men na het houden van
verkiezingen in het najaar verwacht. De
christen-democraten sloten zich in 1946
met de communisten aan een in het de-
mocratisoh blok.
Zondag 6 Augustus 1.1. had voor de eer
ste maal een priesterwijding plaats in
Surabaja. Zij werd toegediend in de H.
Hart-kerk door mgr. M. Verhoeks C.M.,
Apostolisch Vicaris van Surabaja, aan de
weleerw. heer V. Windrich, die als secu
lier geestelijke werkzaam zal blijven in
dit vicariaat. Hij werd benoemd voor de
missie van Madiun.
Op Dinsdag 8 Augustus 1.1. begon het
Klein-Seminarie Si. Vin'centius te Sura
baja zijn tweede studiejaar met 16 se
minaristen. Het seminarie werd vorig
jaar Juni begonnen met 8 lee/ngen.
Twee afgestudeerden van de H.B.S van
het Canisius-College te Djakarta, een
Nederlander en een Chinees, zijn begon
nen met een cursus Latijn, om zich voor
ie bereiden op de 'studie voor 't pnes-
terscbap. Djakarta heeft nog geen eigen
seminarie. Dit zou mogelijk het begin
kunnen zijn.
vakken inleiding tot de wijsbegeerte wer
den gedoceerd; in het tweede jaar gev go
door algemene ethica en philosofie der
levende natuur. In het der.de jaar komt
hier nog bij het onderwijs in
psychologie, de medische anthropologic en
de sociologie.
Zo gaat Nijmegen dan in zee met een
voortreffelijk gefundeerd plan. Geleidelijk
zullen de gebouwen verrijzen de capaci
teit der ziekenhuizen g™e.len en het
docentencorps - riat ,!cn
vijftiental hoogleraren zal tellen - wor-
(Fr.),
Het ongeluk bij Gerardmer
waarbij een Nederlandse auto tegen een
vrachtauto reed, heeft aan de heer M.
Zaalberg, gymnastiekleraar uit Biltho-
ven het leven gekost. Hij is in het zie
kenhuis overleden
De Nederlandse auto was eën bus,
waann een aantal touristen zaten. Zes
Nederlanders zijn naar het ziekenhuis in
Gerardmer overgebracht. Behalve de
heer Zaalberg waren dat mevr. Zaalberg,
^an Wenzen uit Leiden, mej.
,bt T piHWt Leiden' me-i- Van der Sl
uit Leiden en de heer M. Vletter.
buys
Bij de opgravingen onder
de St. Pieter zijn de archeo
logen van de commissie, die
Paus Pius XII met deze
arbeid heeft belast, tot de
ontdekking gekomen, dat op
Het beginsel van de bevruchtingsmoge
lijkheid met geslachtskérnen, die kunst
matig tot verdubbeling waren gebracht,
d.w.z. waarvan het aantal chromosomen
door opzettelijk ingrijpen was verdubbeld
is niet zo pas te Stockholm ontdekt, .doch
in de jaren 1918—1921 te Amster
dam door het echtpaar De Mol, en wel
aan de hyacinth.
De rode hyacinth Gertruda is dan ook deze plaats niet, zoals altijd
het eerste levende wezen, dat grote na- werd aangenomen, het cir-
komelingen heeft voortgebracht na sue- j cus va? Gajus, of zoals beter
cesvoile bevruchting met tot verdubbe
ling gedwongen geslachtskernen van de
gele hyacinth Yellow Hamer. Dr. de Mol,
die ons een en ander mededeelt
werkte niet met colchicine, de stof die
de laatste jaren voor chromosomen-ver-
dubbeling wordt aangewend, maar met
hoge en (later) lage •temperaturen. Het
doet uiteraard aan het principe niet af.
•De Australische ambassade heeft gis
teravond te Djakarta verklaard, dat er
geen enkele officiële grond bestaat voor
het berichte, dat Australië de kwestie-
Irian voorlegt aan de Verenigde Naties.
Het bericht is ontstaan door een verkla
ring van rev. John Garrett, die kort
geleden in Indonesië vertoefde en wiens
„sympathie voor het nieuwe Indonesië
bekend is maar wiens verklaring „na
tuurlijk in het geheel niet officieel" be
schouwd kan worden", aldus de Austra
lische ambassade.
bekend, van Nero is geweest.
Archeologen uit de 17e en
18e eeuw meenden, dat de
dikke muur pnder de crypte
van de St. Pieter eën onder
deel van dit circus was. Zij
werden in deze opvatting
gesterkt door betrouwbare,
geschiedkundige documen
ten, volgen" welke het
circus van Nero op de Vati
caanse heuvel heeft gelegen.
Bij de opgravingen van
de laatste acht jaren heeft
men de bedoelde muur ge
heel blootgelegd. Hieruit is
gebleken, dat deze muur
niet van het circus van Nero
was, doch deel uitmaakte
van de kerk, die Keizer
Constantijn in de vierde
eeuw na Christus heeft
gebouwd boven het graf van
Sint Petrus, op de plaats
waar nu de basiliek van
Sint Pieter staat. De Archeo
logen hebben thans door
middel van boorputten een
voorlopig onderzoek inge
steld naar archeologische
objecten, die zich o»der het
St. Pietersplein moesten be
vinden. Deze boringen heb
ben hun de zekerheid
verschaft, dat het circus van
Nero zich op de Vaticaanse
heuvel bevond, doch niet
op die hoogte, waarop het
tot nu toe verondersteld
werd. Uit overblijfselen van
dit circus, die nu zijn gevon
den. weet men met stellig
heid de plaats ervan aan te
duiden, n.l. onder de linker
helft van het St. Pietersplein
De oppervlakte van het
circus strekte zich uit van
de buitenste grenslijn van
het portaal van de St. Pieter
tot aan het Pius XII plein,
dus tot aan het nieuwe
gebouw, dat links aan de
ingang van de Via della
Conciliazione staat en nu de
vier tentoonstellingen van
het Heilig Jaar huisvest.
Na het einde van het
Heilig Jaar, in 1951, is men
voornemens onder het St.
Pietersplein onderzoekingen
te verrichten, daar de
archeologen ervan overtuigd
zijn, dat deze monumenten
bevat uit de eers'te .tijden
van de 'Katholieke Kerk.
Men mag aannemen, da; de
vondsten die nog zullen
worden gedaan, van zeer
grote archeologische en theo
logische waarde zullen zijn.
(Telefonisch van onze Brusselse corres
pondent)-.
De eind vorige week te Seraing ver
moorde Belgische communistenleider La-
haut werd gisteren aldaar onder grote
belangstelling begraven. In de gemeente
lijke schouwburg, waar het stoffelijk
overschot was opgebaard werden rede
voeringen uitgesproken door de socialis
tische burgemeester van Seraing en door
communistische gedelegeerden uit Frank
rijk, Engeland, België, het Saargebied,
Duitsland en Nederland (Gortzak). Er
waren veel bloemen en kransen. Onder
degenen, die de lijkstoet volgden, bevon
den zich naast communistische ook vele
socialistische parlementsleden. Kamerlid
Van Cauwelaert had zich door een so
cialistische vice-voorzitter doen vertegen
woordigen. -De minister-president had de
deelneming van de regering aan de wedu
we gezonden. Er was ook rouwbeklag uit
Moskou.
Het orgaan van de communistische par
tij had medegedeeld, dat de twee moor
denaars van Lahaut gearresteerd waren.
Dit werd later tegengesproken. Men is
nog niet verder dan tot vermoedens, die
nog moetén gecontroleerd worden. Alle
garages in België hebben opdracht gekre
gen de nummers der auto's op te geven,
die Vrijdagavond na 9 uur, dag van de
moord, daar zijn binnengekomen.
Intussen wordt uit Tongeren vernomen,
dat aldaar door een onbekende zes revol
verschoten werden gelost in de richting
van de secretaris der communistische par
tij dezer stad, die echter slechts licht in
de arm werd gewond.
Naar onze Brusselse correspondent ons
meldt, heeft de koninklijke prins gisteren
de eerste officiële gebaren van zijn
nieuwe functie verricht. Hij is n.l. bloe
men gaan neerleggen op het graf van de
onbekende soldaat. Daarna heeft hij zien
"aar de nationale schietbaan begeven,
waar tijdens de oorlog talrijke Belgen
S°or de Duitsers zijn gefusilleerd om ook
u bloemen neer te leggen als blijk van
triott aan de na§edacb'tenis van deze pa-
(door oorlogscorrespondent Pierre Doublet)
aan land gingen.
De 11de Augustus des avonds zag ik
van het vliegveld van Pohang af de stad
branden. Een geweldige vuurpoel, een hel,
telkens weer oplaaiende, met vlammen,
welke ten hemel stegen, door de ontplof
fing van weer een benzine-depöt of weerl Maar de Zwi-Korn= u uu u-
een munitieopslagplaats, welke door dealle doden begraven n hebben buna
laatste verdedigers van de stad op het
ogenblik, dat de Noord-Koreanen aan
kwamen, werden opgeblazen.
Vandaag nog stijgen kleine wolkjes
grijze rook op uit de puinhopen langs de
blauwe baai. Enkele huizen uit zware
steensoorten hebben de vlammen weer
staan; alleen de katholieke kerk, op wel
ker altaar een missaal nog open op de
pupiter ligt, schijnt aan de plundering
ontsnapt te zijn.
Granaten hebben de kazerne van de
brandweermannen uitgehold, de enige
brandspuit, geheel vernield, verspert de
straat.
Door het verlaten station zweeft een
ondefinieerbare zoetige lucht. De commu
nisten hebben de duizenden blikjes met
conserven, welke door de Amerikanen
waren achtergelaten, met de bajonetten
geopend. Daar zij de opschriften niet kon
den lezen, hebben zij meestal de inhoud:
tomatensap, over de grond gegooid. Te
gen de ruïnes zit de mosterd, terwijl de
stenen potjes gebroken op de grond lig
gen. Hier en daar staan nog een paar ba
rakken; alle ruiten zijn door de ontplof
fingen weggeslagen; voor het overige heb
ben de plunderaars alles wat zij niet kon
den meenemen, kapot geslagen.
Van de haven is niets overgebleven dan
wat vervormde installaties. Op de kade
liggen hier en daar nog bakstenen vaten,
die aan het vuur weerstand hebben ge
boden en duizenden benzinebussen.
Tussen de sombere puinhopen vlucht 'n
schuwe magere hond met een mlend stuk
L d "hjh nadering weg.
nn rihl d'e t0Ch Wel W3t ge"
m?n°kteZ1yke^n S—lijk ver-
de Z
een officier," wasVondr^ht'
TT7
De commandant heeft de bevolking te
daar tussen de puinhopen, waaruit nog
een scherpe brandlucht openligt, dwalen
een paar vrouwen, grijsaards en kinderen
op zoek naar de overblijfselen van hun
woning of naar hUn 'ouders. Enkele
schrikachtige mensjes kruipen weg, als ze
ons zien.
Waarom, waarom zou men terugkeren?
Terwijl de Amerikaanse negersoldaten,
voor het geval van een offensieve actie
van de guerilla's, alles wat nog langs de
(Van onze speciale verslaggever)
Een blijde jubel ging er gisteren over
het West Friese land, toen in de paro
chiekerk van de H. Cyriacus en Fran-
ciscus te Hoorn de Witte Pater C. Brons
veld, titulair-bisschop van Carallia en
Apostolisch-Vicaris van Tabora tot de
hoge waardigheid van het bisschops
ambt werd verheven.
Z.H. Exc. mgr. Bronsveld knielde voor
hetzelfde altaar, waar hij als jeugdig Le
viet twintig jaar geleden voor het eerst
opging tot God, die zijn jeugd verblijdde,
een jeugd, die voor een groot deel in
Hoorn werd doorgebracht. De bisschop
van Haarlem, mgr. J. P. Huibers die nu
consecrator was met als mede-consecra-
toren de bisschop-coadjutor van Breda,
mgr. J. Baeten en mgr. van Oorschot,
Apostolisch-Vicaris van Mebya, vervulde
destijds het herdersambt in Hoorn.
De kerk was gisteren fraai met bloemen
versierd, witte anjers op het altaar en van
de galerijen hingen tapijten, terwijl ach
ter in het Godshuis het wapen van de
nieuwe bisschop was aangebracht met het
devies „Christus spes mea".
Vele gelovigen en priesters, de laatsten
in stemmig zwart, dat afgewisseld werd
door het wit van de kleding der Witte
Paters, die op deze hoogtijdag van hun
congregatie in groten getale naar Hoorn
waren gekomen, volgden de indrukwek
kende ceremoniën in de absis van de
fraaie koepelkerk.
Als presbyterassistens fungeerde Deken
P. v. d. Meer van Hoorn, troondiakens
waren pater H. Hartman, Provinciaal van
de Witte Paters in Nederland en prof. dr.
1 v. d. Berg uit Utrecht, terwijl father
Marco Myhaya, een inlands priester van
Tabora en pastoor J. Aalders uit Giesbeek
als diakens assistentie verleenden. De la
gere functies werden vervuld door pries
terzonen en theologanten van Hoorn.
Voor in de kerk hadden vele familie
leden van mgr. Bronsveld plaatsgenomen,
onder wie een zuster, ook door God tot
Zijn dienst uitverkoren, de eerwaarde zus
ter Laeta uit Bergen. Bij hen hadden zich
vele vrienden en bekenden gevoegd uit
tal van plaatsen in ons land, van wie wij
noemen oud-minister dr. L. N. Deckers,
de burgemeester van Rijswijk, de heer
Th. Eisen. mgr. H. van Hussen, directeur
van het Nationaal Bureau van de Pause
lijke missie-actie in Den Haag, verschei
om de gelovigen zijn zegen te geven Een
treffend ogenblik was het toen mgr.
Bronsveld even stil stond bij de eerste
banken en zijn smalle hand ophief boven
het hoofd van zr. Laeta.
Toen de bisschoppen hun pontificale
gewaden aflegden en het dankgebed ver
richtten klonk als een schone dankhymne
aan God. gedragen op een fijne melodie,
een Alleluia op tekst van Joh. Diepen-
brock en muziek van J. v. d. Wiel pr.
Tijdens de receptie in de namiddag heb
ben vele vrienden en bekenden de nieuwe
bisschop hun gelukwensen aangeboden.
De New Yorkse loco-notering voor lood
steeg Maandag van 13 tot 14 cent p. pound.
In overeenstemming daarmee heeft het
Engelse Ministry of Supply eveneens de
loodprijs verhoogd en wel met 8 per
ton tot 112. De vorige prijsverhoging
vond plaats op 15 Augustus en was van
dezelfde omvang.
Van de drie basismetalen lood koper en
zink is lood sedert het uitbreken van de
strijd op Korea het meest aan prijsVeran-
dering onderhevig geweest, ofschoon het
eigenlijk van de drie het minst van stra
tegisch belang is. Vóór Korea beliep de
Hans Hermans uit Breda, op een pier
staande aan het strand te Kijkduin,, be
merkte dat twee kinderen, resp. van ca.
5 en 6 jaar, die in een mui terecht ge
komen waren, vergeefse pogingen deden
boven water te blijven. Van het kleinste
kind kwamen alleen de handjes nog bo
ven water. Een ouder zusje van circa 7
jaar stond er radeloos bij te kijken-.
Hoewel bevreesd, dat de kinderen zich
aan hem zouden vastklampen, sprong de
14-jarige knaap resoluut vanaf de pier
in de golven en redden een voor een de
beide kinderen.
Wij willen de ouders er nogmaals op
wijzen, dat het onverantwoordelijk is,
zulke jonge kinderen zopder toezicht in
de zee te laten baden, daar er dikwijls
na een groot stuk ondiep plotseling een
kuil komt, waarin de kleinen het even
wicht verliezen.
Dank zij het kordate optreden van
deze moedige knaap, bleven deze kinde
ren tenminste voor verdrinking gespaard.
prijs 92. Kort daarop daalde
zij tot
weg naar hé vliegveld "LÏ dene pastoors uit de omtrek, oversten der
weg naar bet vnegxeia staat neerhalen win» p=t,=>-r
om een volkomen vrij uitzicht te verkrij
gen, poogt een oude gerimpelde boerin
de soldaten kijken onverschillig toe nog
enkele lompen te redden uit haar hut,
waarvan het dak reeds knettert.
In de hoofdstraat, versperd door omge
hakte palen, verwarde telegraafdraden en
vernielde vrachtwagens, rukken Zuid-
koreaanse infanteristen naar het Noor
den op om de vluchtende communisten te
achtervolgen.
Ze zingen niet, ze staren ernstig voor
zich uit. Men hoort alleen het zachte ge
klepper van hun sandalen.
Op de uitkijkpost van het door kogels
doorboorde politiebureau, daj de puinho
pen van het bevrijde Pohang beheerst,
hijst iemand een kleine vuile, gerafelde
Koreaanse vlag, die in de zeewind wap
pert, in de doodse stilte van een dode
stad.
huizen van de Witte Paters in Nederland,
pater D. Hagenaars van de Congregatie
van de H. Geest, Missie-overste in" Afrika
en pastoor G. de Geus uit Bussum, de
geboorteplaats van mgr. Bronsveld. De
Gregoriaanse gezangen werden uitgevoerd
door het parochieel zangkoor onder lei
ding van de heer S. Vlekke met de heer
J. Timmermans aan het orgel. De gelovi
gen zongen in afwisseling met het koor
onder leiding van kapelaan C. v. d. Voort
de Litanie van Alle Heiligen, die voor
afging aan het essentiële van de wijding,
de handoplegging door de bisschop-con
secrator. Het medeleven van de gelovigen
kwam ook tot uiting in het gemeenschap
pelijk zingen van het Te Deum, toen het
meest ontroerende ogenblik van de uren
lange plechtigheid aanbrak en de pas ge
wijde bisschop met de tekenen zijner
waardigheid, mijter en staf, begeleid door
de medeconsecratoren de kerk in schreed
Kees Brusse n Kjf'y Knappert in de Nederlandse Polygoon-Prof ilti-film
„De Dijk is l< 1 n""r een scenario en onder regie van A. Koolhaas.
Met een vertraging, die de aandacht
moest trekken, _is_ de Nederlandse film
„De dijk is dicht yoor vertoning vrij
gekomen en gisteren is zij, anderhalf jaar
na het begin van haar productie, in een
bedrijfsvoorstelling yoor pers cn bioscoop
exploitanten gedraaid.
Het was een publiek geheim, dat de
vertraging bij het uitbrengen van de film
in de eerste plaats veroorzaakt werd door
een conflict tussen de scenano-schrijver-
regisseur A. Koolhaas en de opdracht
geefster, de N.V. Filmfabriek Polygoon,
een conflict, dat zo hoog ging, dat Kool
haas tenslotte ieder contact met de onder
neming verbrak. Hoewel zijn naam als
regisseur gehapdhaafd bleek, moet toch
wel aangenomen worden, dat Koolhaas het
niet volledig eens is met de voim, waar
in „De dijk is dicht" thans vertoond zal
worden en het is dus te betreuren dat bij
deze pers- en bedrijfsvoorstelling slechts
terloops op de interne moeilijkheden In
gegaan kon worden.
Wel vestigde de heer C. van der Wilden,
directeur van Polygoon-Profilti in een
openingswoord de aandacht op de vele
problemen in het algemeen, waarvoor een
Nederlandse filmproductie komt te staan,
maar hij scheen daarbij vooral te doelen
op de hoge vermakelijkheidsbelasting, die
iedere verantwoorde poging op dit gebied,
volgens hem, bij voorbaat onmogelijk
maakte.
Later werd wel, op een desbetreffende
vraag, door de héér Ochse, eveneens
directeur van Polygoon-Profilti en pro
ductie-leider bij „De dijk is dicht", het
bestaan van een conflict erkend, maar hij
wilde de ingewikkelde kwestie liever be
handeld zien in een debat tussen beide
partijen, een samentreffen dat mogelijk
georganiseerd zou kunnen worden door de
Kring van Nederlandse Filmcritici. In af
wachting daarvan wilde de keer Ochse
liever geen woord over de zaak spr-
ken, al moest het hem van het hart, dat
moeilijkheden en conflicten bij het maken
van een film onvermijdelijk waren en dat
zij alleen nooit met betrekking tot buiten
landse producties vermeld werden, omdat
men meestal van hun bestaan niet afwist.
Geheel juist is deze bewering intussen
niet. Over een onenigheid van belangrijke
of principiële aard in de filmwereld zal
ongetwijfeld geschreven worden; men
herinnere zich slechts het conflict tussen
Frans Werfel en de vèrfumers van j|i
boek „Song of Bernadette".
En de moeilijkheden dje tussen de
maker en de producenten van „De dijk
is dicht" gerezen zijn, zijn daarom al
belangrijk en dus niet te negeren, om
dat het hier gaat om een van de weinige
volledig Nederlandse films die ons land
heeft opgeleverd en omdat de positie
van de regisseur in het filmproces aan
de orde is gesteld.
Intussen is het jammer, dat een moedige
onderneming als „De dijk is dicht" niet
in volledige en vriendschappelijke samen
werking is beëindigd. Het valt uiteraard
moeilijk te zeggen of het resultaat onder
andere omstandigheden geheel verschil
lend zou zijn geworden van het product,
dat wij thans te zien hebben gekregen,
maar het is niet uitgesloten, dat, vooral
in details, de film door de onenigheid
geleden heeft.
Maar ook in deze gedaante verdient zij
veel waardering, vooral omdat een voor
treffelijk en zinvol verhaal er de grond
slag van vormt. Scenario-schrijver Kool
haas heeft de persoonlijke geschiedenis
van een jongeman, Bert Verbloeme, die
bij het bombardement van Walcheren in
1944 zijn vrouw verliest en daarbij al zijn
levensmoed verspeelt, geplaatst tegen de
achtergrond van een gehavend land, dat
zich langzaam herstelt van zijn bijna
dodelijke wonden.
Parallel met dit proces van materiële
opstanding en herstel (gelocaliseerd op
het vernielde Walcheren) verloopt dan de
geestelijke genezing van de zwaar getrof
fen hoofdpersoon, die zijn evenwicht en
zijn plaats in dit leven hervindt.
In de korte en weinig spectaculaire ge
schiedenis van de Nederlandse speelfilm
kunnen wij geen onderwerp aanwijzen,
dat zich zo volledig en zo bewust afwendt
van het gemakkelijke succes en de gees
telijke engheid als dit scenario van Kool
haas. Hij stelt misschien eisen aan de toe
schouwers, die in de bioscoop het goed
kope verzetje zoeken, maar voor de meer
serieuze filmbezoeker betekent zijn werk
de grote verrassing van een Nederlandse
film, die zich niet afwendt van het leven,
maar er sich integendeel door laat in
spireren.
,.De dijk is dicht" is door en door van
eigen bodem. Zij komt voort uit proble
men en omstandigheden, die wij allen
kennen, zij leeft in een Hollandse omge
ving van velden, polders, rivieren en zee
en al deze ingrediënten zijn geen toege
voegde ornamenten, maar zijn integen
deel bestanddelen van het drama.
Ook in de vorm, waarin „De dijk is
dicht" ons werd voorgezet, valt veel te
waarderen en te bewonderen.
Het geheim
Misschien wel voor het eerst en in
ieder geval voor het eerst over de hele
linie heeft de Nederlandse filmspeler zijn
enige juiste plaats in het geheel gekregen.
Hij is niet langer de opzienbarende acteur,
die met toneeltrucs de aandacht opeist,
maar hij is een der binnen het kader pas
sende elementen, waaruit het filmdrama
is opgebouwd.
Regisseur Koolhaas blijkt met deze
prestatie het geheim te bezitten zijn
acteurs-materiaal te temmen, voor zover
zij uit het toneelspelers-milieu gerecru-
teerd waren, (Kees Brusse, Henny Alma,
Kitty Knappert, Jan Teulings, Cor Hermus
etc.) en op te vangen in hun natuurlijk
heid, voor zover het de niet-beroepsspelers
betrof. Alle nadrukkelijkheid (althans,
bijna alle!) is daardoor in de film verme
den en hoe belangrijk dit winstpunt is
weet een ieder, die de Nederlandse speel
film min of meer van nabij heeft gevolgd.
Overigens stelde het moeilijke gegeven
hoge eisen aan de maker. De voltrekking
van een geestelijk proces is geen alle
daags gegeven voor een film en om de
uiterlijkheid van dit proces voldoende
spanning en visuele bewogenheid te ge
ven bleek, vaak een te grote opgave. Niet
geheel bevredigend werkte daarbij de
„monologue intérieure" waarmee het
grootste gedeelte van de film begeleid
werd. Hoewel het procédé grote voorde
len bood voor het vermijden van speel-
scènes, was de stem te monotoon en te
veel vol zelfbeklag (een bezwaar ook
soms van de tekst) om niet bij tijden te
irriteren.
Voegen wij hierbij als laatste bezwaar
de ontoereikendheid van de meeste inté
rieurs om de suggestie van bewoonde
ruimtes te geven, dan hebben wij de volle
maat van onze critiek gegeven aan een
film, die voortdurend boeit door haar
aangrijpend gegeven, haar verantwoorde
camerabeweging (Piet Buis), door haar
niet opdringende muzikale begeleiding
(van Rudolf Karsemeijer) en door haar
evenwichtige afwisseling van geënsce
neerde en documentaire passages.
88, om per 14 Juli te stijgen tot 96. De
tweede helft van Augustus geeft nu twee
achtereenvolgende stijgingen te zien tot
112.
Telkens bij de verschillende prijsstijgin
gen van lood was er reden om zich te ver
bazen, dat het juist lood moest zijn, dat
omhoog liep, terwijl dit eerder van de an
dere twee verwacht zou kunnen worden.
Nu echter zal koper ook wel definitief
stijgen. Evenals zink is dit metaal tot nu
toe onberoerd gebleven door het krijgsru
moer, koper op 186 en zink op 127T0
per ton. Maar een van de kleinere produ
centen in Amerika heeft de prijs verhoogd
van 22'i tot 24'a cent per pound. Waar
schijnlijk zal dit voorbeeld wel navolging
vinden en zal ook Engeland mee gaan.
Opgemerkt moet worden, dat op de
„grijze" markt in Amerika 26 tot 28 cent
wordt betaald. Voorts, dat de vooruitzich
ten, dat de opschorting van het koperin-
voerrecht nog zal worden verlengd, wei
nig bemoedigend zijn. In afwachting van
een beslissing op dit punt wordt de in
voer in Amerika ten dele nog in entre
pot gehouden. De vemen puilen echter uit
In Juni werd 79.400 ton ingevoerd, in Mei
59.700 ton en in April 27.700.
De producenten in Amerika overwegen
de hogere kosten aan ingevoerd koper
verbonden op de afnemei-s af te wentelen.
Een uitermate gevaarlijke brand be
dreigde Dinsdagmiddag de omgeving
van de Tilburgse fabriek van stalen
meubelen „Fago", van de heer C. v.
Gorp, op de Korveiseweg 135a.
Terwijl in de parterre-verdieping enige
werklieden bezig waren met het aaneen-
lassen van bepaalde onderdelen, viel op
de verdieping daarboven, door vooralsnog
onbekende oorzaak een bus celluloselak
om. Door de versleten planken vloer sij-
de vloeistof naar beneden in de
nabijheid van een lasapparaat.
Een explosie van de zich ontwikkelende
gassen en een steekvlam door de zolde
ring heen waren het gevolg. Andere bus
sen lak vielen om en verhevigden nog de
brand. Vier stralen op de waterleiding
waren nodig om het vuur binnen de per
ken te houden en de naburige percelen,
die eveneens gevuld waren met brandbaar
materiaal, te beveiligen. De bovenverdie
ping van het betreffende pand brandde
geheel uit. De eigenaar is verzekerd.
Nader onderzoek wees uit, dat de betref
fende verdieping, die bijna dagelijks ge
bruikt werd als lakinrichting, slechts
voorzien was van één uitgang, waardoor
in dit geval niemand had kunnen ontsnap
pen. Wonder boven wonder was er op het
ogenblik van de brand niemand boven,
zodat persoonlijke ongelukken niet voor
kwamen.
Een der arbeiders, afkomstig uit Oister-
wjjk, had een colbertjasje met 40(1, voor
welk bedrag hQ een motor wilde kopen,
in de bovenwerkplaats opgehangen. Dit
jasje met het geld werd een prooi der
vlammen en de man zag zijn motor-
droom" in rook opgaan.
Naar wij vernemen is het voorgenomen
bezoek van de Staatssecretaris van Oorlog
mr. Fockema Andrae aan Indonesië voor
lopig om gezondheidsredenen uitgesteld.
Zoals bekend zou de Staatssecretaris
met Indonesische autoriteiten besprekin
gen voeren over de afvloeiing van voor
malig K.N.I.L.-personeel.
Volgens het jaarverslag over 1949 van
de N.V. „Noord-Braband" Maatschappij
vamVerzekering op het Leven te Waalwjjk
was de productie zeer bevredigend. ^Zij
bedroeg 27.692.300 (v. j. 20.551.173),
gevende een netto vooruitgang van
16.933.973 (v. j. 9.975.056) tot een to
taal verzekerd bedrag van ruim 176 mil-
lioen gulden.
De uitkeringen bij overlijden bedroegen
f 820.136 (V. j. 725.655). De uitkeringen
door afkopen bedroegen 805.183 (v. j.
809.881). Aan premiën werd ontvangen
een bedrag van 6.421.619 (v.j. 5.562.497).
De op veilige grondslagen berekende
wiskundige reserve steeg met 3.749.697
tot 33.434.222. De berekening heeft
plaatsgevonden met een gemiddelde ren
tevoet van 3.28 pet. terwijl de gemiddelde
rente der beleggingen 3.57 pet (v. j. 3.34
pet) bedroeg.
De financiële resultaten waren gunstig,
zodat het mogelijk was de vrije reserves
met 294.859 te verhogen tot het totaal
bedrag van 1.402.412. Het winstsaldo be
liep 371.359 (281.413).
Het nadelig saldo van de West-Duitse
handelsbalans is in Juli sterk opgelopen
doordat de invoer met 20 pet. van 8 180
millioen tot 225 millioen gestegen is.
Ofschoon de uitvoer eveneens een stijging
vertoonde n.l. van 154 millioen tot
172 millioen d.i. ongeveer 12 pet, kwam
het nadelig saldo van 34 millioen in Juni
op 53 millioen in Juli. Ondanks de
enorme stijging ligt de invoer nog 18 pet
beneden het na-oorlogse record dat in
December van het vorige jaar behaald
werd.
Ongeveer 80 pet van de invoerstijgmg
bestond uit levensmiddelen. De export die
in Juli 172 millioen bedroeg, bereikte
hiermee een na-oorlogs hoogtepunt.
Door de toewijzing, die de ExportIm-
portBank Vrijdag bekend maakte tot een
bedrag van 22 millioen in het kader van
haar crediet van 100 millioen voor In
donesië, wordt het gehele Pr°iy^ voor
wegenaanleg tot een bedrag van 2,1 mil
lioen en ongeveer de helft van het Pr_9-
ject voor automobielvervoer, dat door de
Indonesische regering werd ingediend,
gedekt. Het project voor autovervoer
werd door de Bank onderverdeeld tenein
de de toewijzing voor de meest noodza
kelijke materialen te bespoedigen.
De bank heeft nog in studie een spoor
wegproject 2^ millioen), een lucht
vaartproject 7% millioen) en een ha
venproject 8 millioen).
Bij K. B. is het Internationaal Octrooi
Instituut te Den Haag, dat onder duur
zame bescherming van de Nederlandse
regering staat, onschendbaar verklaard.
Op 6 Juni 1947 is door Frankrijk en de
Beneluxlanden tot oprichting van dit in
stituut besloten. Om het onafhankelijk en
doelmatig te doen werken is dezelfde im
muniteit en zijn dezelfde voorrechten ver
leend als aan diplomatieke missies.
De voorzitter van het centraal stem
bureau heeft, daar de heer P. C. de Jongs
te Middelburg zijn benoeming tot lid van
de Eerste Kamer niet heeft aangenomen,
de heer P. J. Kapteyn te Bloemendaal
benoemd tot lid van de Eerste Kamer
voor de P. v. d. A.
Als er één ding ls dat ons zou spjjten
na het zien van „De dijk is dicht", dan
is het de mogelijkheid dat door de
moeilijkheden, die zich bij het maken
van deze film hebben voorgedaan aan
beide partijen en in de eerste plaats
aan Koolhaas de lust zou zijn
men zich ooit weer eens op het hache
lijke pad van /ilmmaken te begeven.
C. B.
Volgens de voorlopige cijfers vani de
Internationale Tin-Studiegroep bedroeg
de wereldproductie van tin in
traten in Juli j.l. 13.300 long ton tegen
14.100 ton in Mei.
De Boliviaanse uitvoer gaf in Juni een
scherpe stijging te zien en bedroeg 3261
ton tegen 2362 ton m Mei. Zowel de pro
ductie van Malakka als die van Indone-
sië vertoonde een lichte dnling, en wel tot
resp 4739 er 2605 ton. De productie van
de Belgische Congo bedroeg slechts 280
ton.
Indonesië produceerde in Juli 2792 ton
en de Belgische Congo a236 ton. Van de
andere productielanden zijn nog geen
productiegegevens over Juli bekend.
De wereldproductie van tinmetaal be
liep in Juni 15.200 ton tegen 16.000 ton in
Mei. De productie van tinmetaal op Ma
lakka steeg tot 6092 ton, doch in Neder
land en de Ver. Staten daalde zij tot
resp. 2621 en 2253 ton. Engeland produ
ceerde in Juni naar raming 2150 ton tin
metaal.
De uitvoer van tinmetaal van Ma
lakka bereikte in Juli met 8399 ton een
na-oorlogs recordniveau. Van genoemde
hoeveelheid gingen 4806 ton naar de
V. S„ 760 ton naar Italië en 1224 ton naar
India.
De totale wereld-voorraden bedroegen
126.900 ton vergeleken met
126.200 ton per einde April j.l. Over de
voorraden per einde Juni zijn de gege
vens nog niet volledig, doch reeds is be
kend, dat de voorraden van Engeland en
Malakka op deze datum waren gedeeld
tot resp. 18.700 en 15.350 ton.
Het wereld-tinverbruik bedroeg in Mei
12.000 ton tegen 12.100 ton in April. Het
verbruik der Ver. Staten was in Mei gro
ter dan sedert 1947 het geval was ge
weest en bedroeg 5958 ton, waarvan 3184
ton werden gebruikt voor de blikfabri-
cage. Engeland verbruikte in Juni 1943
ton tegen 2101 ton in Mei.
De wereldproductie van blik steeg van
432.000 ton in April tot 513.000 ton in Mei
De Amerikaanse blikproductie bleef stii-
Üm «Ieik,e in Juni een boeveelheid
van 391.454 ton.
