Pohang door V.N.-troepen
ontruimd
Roden rukken van drie kanten
op Taegoe aan
Heden beslissing over loons
verhoging verwacht
Indonesië heeft zijn eenheids-
kabinet
Veiligheidsraad in het teken van
Korea
De „Zwaardvis" klaverjaste
„wrak"-tijd vrolijk vol
de
Een veldsla"; van vitaal belang
m
De aanvalstactiek der roden
Britse defensie zeer geschaad
Vergunning of ver
plichting van 5%
loonsverhoging
Henry Dreyfuss wil kleine kaasjes
Woensdag 6 September 1950
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM
CANADA SPEELT
VOORNAME ROL
Verplichte doorvoering of aanbeveling?
De paratyphus in Tiel
Korea-vrijwilligers
onder de wapenen
Overgangskabinet voor hoogstens een jaar
Austin en Malik aan het woord
T elevisie-gevaren
Reserve-officieren
worden verder opgeleid
Maar bovenzochten schepen en duikers
WEERBERICHT
Zoals in een deel van onze oplage van gisteren reeds werd gemeld, is
de Noordoostelijke sector in Korea beziveken onder de voortdurende
aanvallen der communistische troepen, die ondanks zware verliezen
aan mensenlevens bleven aanstormen en het de numeriek vele malen
zwakkere verdediging onmogelijk maakten de ingenomen posities te
handhaven. Be havenstad Pohang werd ontruimd en door de Noorde
lijken bezet. Zoals bekend, hebben de Noordelijken deze stad reeds
eerder in handen gehad, maar zij werden toen door een krachtig
tegenoffensief verjaagd. Van groot belang is het bezit van het vlieg
veld nabij de stad. Gezien de verwarde toestand op het Noordooste
lijke front, vergroot doordat alle verbindingen verbroken zijn, is het
nog niet bekend of de roden ook het vliegveld hebben bezet. Ver
moedelijk is dit niet het geval en trachten de verbonden strijdkracli
ten dit belangrijke strategische punt in handen te houden.
Britse troepen aan het front
Blijkens verklaring van Pearson
Haard nog niet gevonden
Deze week nog opgeroepen
Gisteren hebben wij gemeld, dat
de werkgevers en werknemers met
de Interdepartementale Commis
sie voor de Loon- en Prijspolitiek
die dag een bespreking zouden voe
ren. Het lag in de bedoeling, dat
de Raad voor Economische Aange
legenheden uit de ministerraad
daarna heden, Woensdag, een be
slissing zou nemen.
Plotseling bleek gisteren echter,
iat de „Rea" reeds toen bijeen
kwam tot bespreking van het pro
bleem en in de namiddag een be
slissing over de loon- en prijzen-
kwestie wenste te nemen. Hier
door kwamen de beide partijen in
de bespreking met de Interdeparte
mentale Commissie voor de Loon-
en Prijspolitiek onder druk te
staan. Men slaagde er bij deze be
spreking, welke naar wij menen
van 9 uur tot 2 uur Dinsdag duur
de, echter niet in op alle punten
tot overeenstemming te komen.
Na al het onderhandelen was men
MEER WERK, MINDER
RECEPTIES
(Door oorlogscorrespondent Philippe Daudy.)
Aan het front in Korea, 1 September 1950.
Er is een einde gekomen aan de sfeer van gespannen afwachting zoals
die de laatste dagen aan bijna alle sectoren van het front heerste.
Drie Noordkoreaanse divisies zijn een aanval begonnen op de linies,
die verdedigd worden door de 2e en de 25e Amerikaanse divisie.
De inzet van deze veldslag is voor beide partijen van vitaal belang.
Van het ogenblik van de eerste stoot van dit offensief af, dat des
nachts werd ingezet, werd de strijd dan ook door aanvallers zowel
als verdedigers met buitengewone verbetenheid gevoerd.
WAARSCHUWING VAN
INDUSTRIEEL
ONTWERPER VAN VLIEGEN-
MEPPERS EN OCEAANSTOMERS
De verwachting van. heden- tot morgenavond
luidt:
Toenemende bewolking gevolgd door enige re
gen. Matige tot krachtige wind tussen Zuid en
Zuid-West. Vannacht minder koud, maar mor
gen overdag iets lagere temperaturen dan van
daag.
Donderdag 7 September: Zon op 6.00 uur, onder
19.15 uur; maan op 0.00 uur, onder 17.44 uur.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
jT*
Door de Noordkoreaanse doorbraak
van gisteren ligt thans ook het belang
rijke spoorwegknooppunt Jongsjon om-
dér mortiervuur. Het gehele 70 kilome
ter lange Noordelijke front dreigt door
deze Noordkoreaanse actie, die met be
hulp van tanks uitgevoerd wordt, aeh-
teruitgeschoven te worsen. De burger
bevolking verlaat de bedreigde stad.
Dertig kilometer naar het Zuidoosten
•werd 'n tweede colonne communistische
tanks en soldaten die over een breed
front door de zwakke Koreaanse linies
gebroken was, vier tot acht kilometer
tei Noorden van Kyongioe tot staan ge-
braeht Kyongjoe, 25 kilometer ten Zuid
westen van Pohang, is een knooppunt
van wegen aan de hoofdverkeersweg van
Pohang, die zowel naar Poesan als Tae
goe voert.
Indien Jongsjon, aan de weg van Po
hang naar Taegoe hemelsbreed slechts
30 km. t. O- van laatstgenoemde stad
niet gehouden kan worden zal de hele
defensielinie in het Noorden rechtge
trokken moeten worden. Daardoor zou
Taegoe zelf vermoedelijk ook onhoud-
baar worden.
Noordkoreaanse troepen, die langs de
bergstad Taboe trokken, bevonden zich
slechts op 14 kilometer ten Noorden van
Taegoe. Zij rukten regelrecht op naar
deze stad, die thans van drie kanten uit
bedreigd worden.
Iets zuidelijker, nabij Tsjangnjong
hebben de roden hun posities zodanig
geconsolideerd, dat men volgens een
woordvoerder van het Amerikaanse
leger „niet langer van een bruggen
hoofd kan spreken". De verdedigers
voeren een verbeten strijd en weii
kan uit de berichten van het front
afleiden, dat de gevechten zeer bloe
dig zijn.
Britse troepen bevinden zich aan het
Koreaanse front en hebben de vuurdoop
ondergaan. Zij zijn echter nog met in
actie gekomen tegen de Noord-Korea-
nen Waar zf) zich precies bevinden, is
niet bekend. Maandagavond hebben de
Britten onder dekking van de duisternis
hun stellingen betrokken. Zjj kregen m
de loop van de nacht al voor de eerste
maal vuur van communistische scherp
schutters te verduren. Er vielen echter
geen slachtoffers.
Geen Russisch vliegtuig?
Volgens een woordvoerder van het
Amerikaanse ministerie van buitenlandse
zaken staat het nog niet vast, of de twee'
motorige bommenwerper met een rode
ster, die Maandag boven Korea werd
neergeschoten, wel 'n Russisch toestel is.
Indien landen van het Atlantisch pact
zouden worden aangevallen, zou een
Canadese permanente strijdmacht zich
bU de Amerikaanse troepen aansluiten om
een directe aanval van het Noorden uit
af te slaan, aldus heeft de Canadese mi
nister van buitenlandse zaken, Pearson,
in het Canadese lagerhuis verklaard.
Deze permanente strijdmacht zou even
eens gebruikt worden als basis voor de
uitbreiding van ons leger tot een expe-
ditieleger om Canada buiten Canada te
verdedigen, aldus de minister.
Pearson deelde verder mee, dat Canaaa
Engeland er van in kennis heeft gesteld,
dat het „onverstandig" zou zijn niet di
rect in te stemmen met het beginsel van
het plan-Schuman, namelijk de integra
tie van West-Europa. Hoewel Canada niet
direct betrokken was bij deze wijze en
van verbeeldingskracht getuigende daad
van Frans staatsmanschap" had hij Enge
land officieus meegedeeld, dat Canncda
het „een ver-strekkend plan acht, waar
van de politieke betekenis misschien gro
ter is dan de economische".
Het noodziekenhuis te Tiel, dat in ver
band met de aldaar heersende paratyphus
met behulp van het Nederlandse Rode
Kruis is ingericht, is gistermiddag m ge
bruik genomen. Een twintigtal patiënten
is er in ondergebracht. Ernstige gevallen
deden zich tot op heden nog niet voor.
Door de inspecteur van de Volksgezond
heid werden in samenwerking met het
gemeentebestuur verschillende voorgorgs.
maatregelen getroffen, waardoor uitbrei
ding zoveel mogelijk wordt tegengegaan.
In tegenstelling tot eerdere berichten, is
de haard van de ziekte nog steeds met
gevonden.
Tegen het einde van deze week
zullen de eerste Korea-vrijwilligers
onder de wapenen worden geroepen.
Zy zullen In do nieuwe Alexander-
kazerne aan de Van Alkemadelaan in
Den Haag worden gehuisvest. De keu
ring van de vrijwilligers der K. L. Is
vrijwel gereed.
Morgen wordt nog de laatste groep
van 150 man voor medisch onderzoek
opgeroepen.
Zf), die aan de oproep voor de keuring,
om welke reden dan ook, niet konden
voldoen, #of wier oproep in het ongerede
is geraakt, kunnen zich voor keuring
alsnog aanmelden Vrijdag 8 September
a.s. in het gebouw Nassauplein 35 te
's Gravenhage.
Een gezelschap ouden van dagen uit Vlijmen heeft gisteren een bezoek
gebracht aan paleis Soestdijk, waar H. M. de Koningin hen ontving, üe
heer C. de Laat en zijn zuster, mevrouw A.v.d. Wiel—de Laat boden H. A
een hondenmand aan, een product van de laatste Vlijmense uism ustne,
de mandenmakerij.
Het onvermijdelijke in Amerika
is eindelijk gebeurd, 'n Bediende
belde zijn baas op en vertelde, dat
hij ziek was. En de baas, die op zijn
televisietoestel naar een baseball
wedstrijd keek, zag de bediende op
de ere-tribune zitten.
Het ergste is, dat bijna duizend
employé's van de General Aniline
Corporation in Linden (Ne W
Jersey) in sympathie-staking gin
gen, omdat de baas tegen de
bediende strafmaatregelen nam.
Gisteravond is de Veiligheidsraad
onder voorzitterschap van Sir Gladwyn
Jebb bijeengekomen. De voorzitter
zeide vier documenten te hebben ont
vangen:
1 Een brief van Warren Austin
(Amerika) over het neerschieten van
het vliegtuig met een rode ster als
kentelcen^^/ van h00fdkwartier
der V.N. in Korea.
3. Een Sovjet-resolutie over het be
stoken van Chinees gebied.
4. Een Sovjet-resolutie over de strijd
in Korea.
De eerste twee documenten, zo zeide
Jebb. zouden besproken worden in het
kader van de klachten over agressie in
Korea en de twee andere zouden in de
agenda worden opgenomen. Op het ver
zoek, de ontwerp-agenda goed te keuren
nam Malik (Sovjet-Unie) het woord en
maakte melding van „protesten bij de
V.N. over de Amerikaanse agressie in
Korea en tegen de onmenselijke behan
deling van Noord-Koreaanse krijgsgevan
genen".
Austin verklaarde, dat zijn regering
geen verdere bijzonderheden had ont
vangen over het neergeschoten toestel.
2ij wist slechts, dat een lid van de be
manning deel uitmaakte van de Sovjet-
Russische strijdkrachten. Dit incident, zo
vervolgde hij, wees op de wenselijkheid
de resolutie der Verenigde Staten te aan
vaarden, welke gericht was op de loca-
lisering der vijandelijkheden op Korea
en te voorkomen, dat de strijd zich naar
andere gebieden zou uitbreiden.
Bij de bespreking van de Amerikaan
se resolutie, die alle landen verzoekt de
Noord-Koreanen niet te steunen, ver
klaarde Austin, dat de Sovjet-Unie twij
fel had doen rijzen over de Sovjet-Rus
sische bereidheid tot localisering van de
vijandelijkheden.
Malik zeide, dat het bericht over het
neerschieten een „provocatieve verkla
ring van MacArthur en het Amerikaan
se ministerie van oorlog" was.
Gisteravond heeft, naar Aneta ver
neemt; de Indonesische kabinetsforma
teur Moh. Natsir aan president Sukarno
een kabinetslijst van achttien personen
aangeboden, waaraan de president zjjn
goedkeuring zou hebben gegeven. Van
ochtend zou de officiële aankondiging
van het kabinet geschieden.
Nadat hij gedurende vijftien dagen ver
geefs getracht had een parlementair ka
binet te vormen, gaf Natsir gistermiddag
zijn mandaat terug. President Sukarno
wilde dit echter niet r nvaarden en droeg
Natsir op een parlementair kabinet te
vormen „dat niet te zeer was gebonden
aan de wensen en eisen der partyen".
Natsir schqnt hierin geslaagd te zyn.
De ministers
In welingelichte kringen verneemt
Aneta, dat de lijst van de formateur voor
een parlementair zakenkabinet zonder
PNI-leden als volgt luidt, waarbij even
tuele veranderingen op het laatste ogen
blik mogelijk zijn:
Premier: Mohammed Natsir (Masjumi).
Vice-premier en Binnenlandse Veilig
heid: Sultan van Djokja (partijloos).
Buitenlandse Zaken: dr. Mohammed
Roem (Masjumi) (thans Hoge Commissa
ris in Nederland).
Binnenlandse Zaken: Abdul Hakim
(Masjumi).
Justitie: mr. Wongsonegoro (Persatuan
Indonesia Raia).
Defensie: dr. Abdul Halim (partijloos).
Handel en Industrie: dr. Sumitro Djojo-
handikusumo (PSI).
„Indonesië,
Landbouw: Ir. J. Kasimo (Partai Ka-
tholik Indonesia).
Gezondheid: dn J. Leimena (Partai
Kristen Indonesia).
Arbeid: Raden Pandji Suroso (Nationale
Federatie).
Sociale Zaken: Arudji Kartawinata
(PSI).
Onderwijs: dr. Bahder Djohan (partij
loos).
Financiën: mr. Sjafruddin Prawirane-
gara (Masjumi).
Verkeer: Ir. Djuanda (partijloos).
Waterstaat en wederopbouw: prof. dr.
Roseno (Nat. Federatie).
Godsdienst: Kiai Hadji Wachid Hasjim
(Masjumi).
Voorlichting: M. A. Pellaupessy (Nat.
Federatie).
Minister zonder portefeuille, belast met
het vraagstuk Irian: mr. Mohammed
Yamin (partijloos).
Hedenochtend vroeg deelde Natsir aan
Aneta mede, dat het thans gevormde ka
binet een overgangskabinet is. Zijn eerste
taak is de vorming van een constituante
In dit verband schatte hij de levensduur
van het kabinet op maximaal een jaar.
Andere voorname programmapunten zijn:
consolidatie en stabilisatie in het binnen
land en oplossing van de kwestie-Irian.
waarbii rekening zal moeten worden ge
houden met de internationale verhoudin
gen, alsmede met de binnenlandse toe
stand.
Natsir zei het Indonesische volk niets
te willen beloven. „Ik kan slechts aandrin
gen op harde arbeid door het gehele volk
in het belang van het land. Het kabinet
is dan ook pen werkkabinet en zal minder
tijd besteden aan recepties en partijen dan
in het verleden het geval was. Het zal
metterdaad populair moeten zijn in de
juiste zin van het woord, d.w.z. niet enkel
en alleen bekendheid verwerven door re
devoeringen, doch het volk wezenlijk be
naderen en daadwerkelijk leiding geven."
zo vervolgde de premier, is
geconfronteerd met verschillende ern
stige moeilijkheden, waarvan ik noem
Irian, de Zuid-Molukken, de Darul Islam
en voorts de sociale problemen."
Wat dit laatste betreft zei Natsir: „Er
moet arbeidsvrede heersen en arbeids
vreugde. De ondernemers dienen te besef
fen. dat men de arbeider een redelijk be
staan moet garanderen en dat zij zich aan
de huidige toestand zullen moeten aanpas
sen. Zij zullen rekening moeten houden
met de hier levende sentimenten. De ar
beiders hunnerzijds dienen hun lot niet
enkel en alleen te laten afhangen van de
ondernemers, doch moeten ook het initia
tief ontwikkelen zelf ondernemingen op
te richten door middel van toepassing der
coöperatiegedachte, waarvoor zij zeker
steun van de regering zullen ontvangen.
Ter bevordering van de goede verstand
houding tussen werkgever en werknemer
zal een permanente raad dienen te worden
ingesteld, waarin ook de regering zitting
moet nemen. Als dat alles uitgevoerd is,
dan is er naar mijn mening in Indonesië
geen voedingsbodem aanwezig voor de
uitwendige krachten, die slechts In een
chaos kunnen gedijen".
Hij zei tenslotte niet pessimistisch te
zijn ten aanzien van de financiële positie
van het land en meende, dat het nieuwe
kabinet kon voortbouwen op de basis,
die door de RIS-regering gelegd is. Natsir
noemde een stijging in de toekomst van
de waarde van de Roepiah niet onmoge
lijk en achtte Indonesië's deviezenpositie
gunstig.
zover, dat de werkgevers in principe
tot 5 pCt loonsverhoging bereid wa
ren, doch dat zij op het standpunt
stonden, dat er een vergunning zou
worden gegeven tot een verhoging
met 5 pCt. Daartegenover bleven de
vertegenwoordigers der arbeidersor
ganisaties staan op 5 pCt loonsver
hoging, welke bij een beschikking
verplichtend zou worden opgelegd.
Over dit standpunt nu is men het
bij de besprekingen van gisteren niet
?ens geworden. De regering zal dus
een beslissing moeten nemen.
Wellicht is er nog een kleine kans,
dat de verhoging niet verplichtend
wordt gesteld bij een beschikking,
doch dat de werkgevers-organisaties
een sterke aanbeveling geven aan
haar leden om de verhoging met
5 pCt door te voeren.
Over de prijsbeheersing zijn werk
gevers en werknemers het tenslotte
wel eens geworden. Verwacht kan
worden, dat het zal uitdraaien op
een hernieuwde stringente uitvoering
van de nog steeds bestaande wet
tegen prijsopdrijving. Men denkt in
het hijzonder aan een prijsregulering
en -beheersing in die gevallen, waar
in de prijzen op een ongemotiveerde
wijze uitschieten.
Hedenochtend zou om negen uur
wederom een bespreking van werk
gevers en werknemers in de Stich
ting van de Arbeid plaats vinden.
De drie territoriale bataljons, waarvan
een bataljon is geoefend op rijwielen, zijn
sedert 1 April alle met groot verlof gezon
den. Zij zijn evenwel als zodanig in de
oorlogsorganisatie blijven bes.aan en zul
len binnenkort mobilisabel zijn. Van het
opheffen van één of meer van deze batal
jons is geen sprake.
Door de werkzaamheden verbonden aan
de uitzending van troepen naar Indonesië
kon behoudens in incidentele gevallen
tot dusver tn algemene zin niets wor
den verricht ten behoeve van de voortge
zette opleiding der reserve-officieren.
Thans zyn maatregelen getroffen om
in het najaar van 1950 met deze oplei
ding een aanvang te maken.
In de Veemarkthallen te 's-Hertogenbosch wordt gisteren en vandaag de
bekende nationale paardententoonstelling van „Het Nederl. Trekpaara
gehouden. Het keuren der paarden.
De directeur-generaal van de firma
Gravenbi others" uit Stockport, waar be
langrijke door de Sowjet-unie in Groot-
Brittannië bestelde werktuigen vervaar
digd worden heeft op een persconferentie
de beweringen van Attlee, die Zaterdag
avond voor de radio verklaard heeft, dat
de Britse uitvoer naar de Sovjet-unie geen
weerslag heeft op de Britse herbewape
ning en van geen strategische waarde is,
als „volkomen dwaas" bestempeld.
De industrieel heeft verklaard, dat deze
uitvoer technische instrumenten van grote
waarde omvat, waaraan Groot-Brittannië
en de bevriende landen dringend behoefte
hebben en waarop deze landen moeten
wachten.
„De uitvoer naar de Sovjet-unie van
werktuigen en technischè uitrusting, die
onmiddellijk zouden kunnen gebruikt
worden in Groot-Brittannie of in de be
vriende landen, schaadt onze landsverde
diging in grote mate", zo verklaarde hij
De industrieel heeft vervolgens beves
tigd, dat de directie van de firma herhaal
delijk de aandacht van de autoriteiten had
gevestigd op het gevaar, dat gelegen is
in het tei plaatse toezicht laten oefenen
op de fabricage van de bestelde stukken
door Sovjetrussische inspecteurs.
„Het is" zo besloot hij, „loutere waan
zin te du'den, dat een eventuele vijand
zich ter plaatse rekenschap komt geven
van onze hulpmiddelen".
Volgens een communiqué van het acht
ste leger hadden de roden twee divisies
in reserve gehouden, gereed om zo nodig
de drie communistische legerafdelingen,
die in de strijd waren geworpen, te hulp
te snellen.
Zelfs als deze cijfers juist zijn, blijft
het onmocriijk de juiste sterkte van de
ingezette strijdkrachten te bepalen,
Opvallend en volkomen nieuw was de
intensiteit van het Noordkoreaanse ar
tillerievuur, dat aan de aanval vooraf
ging. Tot nog toe gingen de Noordelij
n keel zuinig met hun granaten
om. Hun batterijen kwamen alleen in
actie tegen nauwkeurig bepaalde doelen
en de concentratie van hun vuur was
zwak. Maar vannacht was dat anders en
kon men in Masan het kanongebulder
duidelijk horen.
In de sector van de tweede Ameri
kaanse divisie zijn tanks over de Nak-
tonfi getrokken, dank zij een truc, die
ook reedö ten Noorden van Taegoe met
Siirres was toegepast. De rode genie
heeft namelijk een brug gemaakt van
zakken met aarde, die opgestapeld wer-
den tot aan het wateroppervlak. Daai
de activiteit van de luchtmacht der V. N
bij deze aanval zo goec, als nihil was
zijn de roden erin geslaagd, een aarta
genanserde wagens naar de overkan
van de rivier over te brengen.
•n Aanval in de nacht omsingeling
van de strijdkrachten der V-. N. infil
traties van kleine groepen guerillastry-
ders.. de tactiek van het „volksleger is
niets veranderd.
De Noord-Koreanen weten, dat als nun
offensief niet gelukt, de oorlog voor hen
onherroepelijk verloren, i*. De Amerika
nen hunnerzijds weten heel goed, dat zij
zonder het hele bruggenhoofd in ge
vaar te brengen de vijand niet een
weg naar Poesan kunnen laten openen
Tot elke prijs moeten zij de linies be
houden; er moet nog steeds tijd gewon
nen worden.
Ergens achter de linies maken de eer
ste conti-genten Britse troepen-zich ge
reed om naar het front te gaan.
De jonge gebruinde kerels, mannen
van discipline, gaan de strijd tegemoet
met al de kalme, nuchtere simpelheid,
kenmerkend voor mannen van Engeland
in oorlog. Zij hebben weinig vervoer
middelen, maar hun schoeisel is uitste
kend.
Korea kennen zij nog niet. Uit de ven
sters van de trein, die hen twee dagen
geleden uit Poesan bracht, hebben zij
slechts enige hutten gezien, nog ellendi
ger dan in China. Zij zijn nog niet met
de Koreanen in contact geweest. Niet
temin zijn ze blij, dat ze hier op deze
vreemde bodem zijn aangeland. Vijf
jonge soldaten, aan de voet van een po
pulier staande, op het uur van de five
o'clock tea, leggen mij uit waarom. Vrij
willigers als zij waren voor 3 of 5 jaren
overzeedienst. veteranen soms uit Pales
tina of Malakka, weten zij, dat ze eens
in het gevecht moeten Zij hebben te
Honkong op de invasie gewacht. Sinds
15 maandèn niets anders dan manoeuvres
en paradeszij hebben er genoeg van
„Wij hebben dat alles achter ons gela
ten", verklaart een man van de militaire
politie.
De communisten in China en nu in
Korea zijn een partij, waarmee zij zich
kunnen meten en „bovendien is het min
der warm hier dan daarginds".
De Koreaanse infanteristen, die nieuws
gierig uit naburige kampen hierheen zijn
gekomen, horen met genoegen de jon
gens uit Londen en Dundee vertellen,
dat ze zo van voetmarsen houden en zo
gesteld zijn op het land ep op het kli
maat.
Op dit kleine stukje Engeland en
Schotland, dat ze zich hier hebben ge
schapen in de schaduw van de Union
Jack. temidden van duizenden Amerika^
nen en van hen, die zij nog „inlanders'
noemen, wachten zij zonder overdreven
vrees, noch onnodige ijver hun beurt aan
het front af. Zonder droefgeestigheid
evenmin, ondanks het zwaarmoedig aan
doend geluid der doedelzakken, voort
gedragen door de wind, die tussen de
populieren waait.
Voor wie speelden die doedelzakspe
lers? Voor niemand anders dan voor
zichzelf en voor zichzelf alleen
5?'
Terwijl Nederland gistermorgen ont
waakte in een miezerige regen, die een
sombere dag voorspelde, begon in de
Roompot, de wateren ten Noorden van
Noord-Beveland. een uiterst belangrijke
en interessante oefening van het onder
zeebootwapen der Kon. Marine. Men be
proefde namelijk de organisatie, die tn
werking moet treden, wanneer onver
hoopt een onderzeeboot in de Neder
landse wateren zou zinken-
Slechts zeer weinigen waren in het ge
heim genomen, waardoor de gehele oefe
ning een zeer realistisch karakter aan
nam.
In het vroege morgenuur, kort na het
ochtendschaften, verlieten de onderzee
boten „Zwaardvis" en „O 24" de rede
van Zierikzee om normaal iir de wateren
van de Oosterschelde te gaan oefenen.
De mist en de regen scheidden de sche
pen al spoedig en het moet een ontstel
lende verrassing voor de bemanning van
de O 24 zijn geweest, toen omstreeks
half tien een telegram van de staf van
de Onderzeebootdienst in Rotterdam bin
nenkwam, dat de „Zwaardvis na een
duikoefening niet meer was opgedoken.
Om half negen had het schip boven wa
ter moeten komen, maar het had zich
nog niet gemeld. Alle reden voor ern
stige ongerustheid dus. De O 24, die in
de onmiddellijke nabijheid was, begon on
middellijk met zoeken, weldra daarin
bijgestaan door de R Y 2, een vaartuig
speciaal uitgerust voor het zoeken naar
wrakken dat Veere als ligplaats had.
Van Rotterdam uit werden vervolgens
de R D's in Zierikzee en Vlissingen ge
waarschuwd. Dit zijn schepen die zqn
uitgerust voor duikerswerkzaamheden.
De man, die, zoals hij zelf zegt, vlie
genmeppers en oceaanstomers heeft ont
worpen, stofzuigers en badkuipen, de
Amerikaanse ontwerper Henry Drey
fuss, kwam gisteren per vliegtuig in ons
land aan.
Wanneer TJ ooit op Schiphol in een
Convairmachine mocht stappen, dan
vlijt U zich neder in de fauteuils, die
Henry Dreyfuss en zijn medewerkers
hebben ontworpen, evenals het grootste
deel van het interieur der cabine.
Henry Dreyfuss, die uitgenodigd is door
het ministerie van Economische Zaken
om „het Amerikaanse ontwerp in dé han
del" te bespreken met leidende Neder
landse fabrikanten op de Jaarbeurs te
Utrecht, ontwierp voorheen theaterdécors.
Thans mag hij zich noemen de grote pio
nier van de industriële ontwerpers, die in
de laatste vijftien jaar in Amerika prak
tisch elk voorwerp, dat men aa"raa
van wekker tot radio, van vorm hebben
doen veranderen, teneinde het leven ge
makkelijker, veiliger en aangenamer
maken.
Reeds als jongen toonde Dreyfuss een
talent voor decoratie.
te
In
van een van New Yorks grootste theaters
waarin hij diens décors „kraakte". Het
directe gevolg van de brief was, dat de
18-jarige Henry een baan kreeg voor 50
dollar in de week als décorontwerper, in
de tweede wereldoorlog ontwierp hij de
z.g. „strategie-kamers" voor de legerlei
ding in Washington. Hij werd geraadpleegd
bij het ontwerpen van radar-installaties,
automatische vuurwapens enz.
Wat hij thans in ons land komt doen.
Hjj kan het pas vertellen na zijn bespre
kingen met onze industriëlen, maar hu
legde er reeds de nadruk op, dat we
er rekening mee moeten houden dat de
meeste Amerikaanse woningen geen kel
ders hebben. Daarom: geen kazen van
enorme afmetingen, maar handige kaas-
je», die je makkeiyk in de kast kunt
leggen. Afmetingen en vorm zyn voor
hem het belangrijkste.
„Ik heb een studie gemaakt van de
gemiddelde afstand tussen oor en mond.
Ik heb die afstand op duizenden hoof
den gemeten, alvorens een goede tele
foon te ontwerpen."
Dezer dagen kan men Henry Dreyfuss
op de Jaarbeurs ontmoeten. Op 16 Sep
tember zullen in Philadelphia door hem
zelf ontworpen televisiecamera's op hem
gericht zijn als hij een door hemzelf ont-
Valkenburg werd ingeschakeld doch
meldde aanvankelijk door de weersge
steldheid niet in staat te zijn vliegtuigen
uit te zenden
Inmiddels was daarmede de bedrijvig
heid van de staf te Rotterdam niet Klaar.
Geestelijken werden gewaarschuwd, een
ambulance gereedgemaakt, een marine
dokter opgetrommeld en officieren, op
de hoogte van de technische moeilijkhe
den, kregen bevel zich gereed te maken.
Tegen half elf, toen het angstig ver
moeden vrijwel zekerheid werd, vertrok
ken uit Rotterdam een ambulance- en 'n
stationcar met officieren o.a. de comman
dant van het flottille onderzeeboten, de
ltz I H. M. v. d. Veer en een dokter.
Terwijl deze colonne zich met spoed naar
Zierikzee begaf, zochten de O 24 en de
R Y 2 daarin doordat het weer wel
dra opklaarde bijgestaan door twee
Mitchell bommenwerpers en een amphi-
bie vliegtuig van Valkenburg, het water
van de Oosterschelde golfje voor golfje
af. De beide schepen gebruikten hierbij
hun Esdic-apparaten, waarmee de aan
wezigheid van voorwerpen onder water
kan worden vastgesteld, de vliegtuigen
speurden vooral naar eventuele olie
vlekken of drenkelingen.
Tegen één uur gelukte het inderdaad
de plaats, waar de „Zwaardvis" lag, te
bepalen. Toen kwam de beurt aan de
duikers. Een ganse vloot van grotere en
kleinere vaartuigen trok een kring om
de kleine rode boei, die boven het „wrak"
dobberde en zodra het tij het toeliet
het was omstreeks drie uur verdween
duiker Laan onder de wateroppervlakte,
op zoek naar de boot. De plaatsbepaling
was zo nauwkeurig geweest, dat Laan
enkele minuten via de telefoon kon
melden het „wrak" te hebben gevonden
en tot grote vreugde van allen slechts
enkelen wisten immers dat het alleen
maar een oefening was werden de
gegeven klop-signalen beantwoord. Nadat
de duikers ook de andere sloep uit
Vlissingen was inmiddels gearriveerd en
had een duiker neergelaten de romp
geheel hadden verkend, werd bevel ge
geven boven water te komen.
Toen kon het geheim worden opgehe
ven en de oefening als geëindigd worden
beschouwd.
Luitenant ter zee H R. Reitsma, com
mandant van de O 24, die in eerste in
stantie de „redding" had geleid, gaf be
vel drie handgranaten in het water te
werpen, nadat allereerst ruim baan was
gemaakt. Aan boord van de „Zwaardvis"
werden de bridgekaarten en het klaver
jasspel opzij geschoven en enkele ogen
blikken, nadat het lijk van een kwal ge
dood door een ontploffende handpranaa..,
gesignaleerd was, verscheen ook de^ eer
ste rookkaars van de Zwaardvis
teken dat „de dode zou herrijzen
ten
I822Ps'chTeef° hg een brief aan de directeur1 worpen oceaanstomer te water laat.
Omstreeks vier uur kwam proestend
en snuivend de Zwaardvis boven water
en weldra toonde het Schend gezicht
van haar commandant, luitenant ter
zee Van Wely, dat de oefening prima
was verlopen. „Wij hebben een heer
lijk rustig dagje gehad vertelde hij.
Een kaartje gelegd en verder maar
geluisterd naar de schroeven van de
zoekende schepen en later naar de
klossende schoenen van de duikers",