iVan de wieg tot het graf denken en
doen in staatsgemeemchap
Geraffineerde propaganda
tot ende met"...
Eerste steen voor revalidatie
centrum „De Hoogstraat"
Een borstbeeld van Lieftinck...
Kunstenaarswaarde getoetst
NYLONS UIT STEENKOOL
m
M
ES
Minder koud, maar de
regen blijft
Ergste bosbranden sinds
10 jaar
0000 0'0-oc o-ae-o o-ooo
m ox ex m 'm ox ox
Staatssecretaris verrichtte plechtigheid
Berlijnse „politie-
oorlog" ten einde
15 Jaar voor atoomspion
Rubens schilder of
gezant?
Dr. Ralph Bunche krijgt
Nobelprijs
Het Stikstof bindingsbedrijf van de Staats
mijnen levert de grondstof voor Enkalon
ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1950
PAGINA S
IV
Kinderboeken vol propaganda
Alles is in Rusland uit
gevonden
m.
Ox, ox!
Geen klaploper
i
Foor zijn vredeswerk in Palestina
America docet
Het beslissend moment
Nylons
EERSTE KATHOLIEKE
BURGEMEESTER IN DRENTE
De heer Osse benoemd te
Schoonebeek
Goede morgen,
Lenin heeft eens geschreven, dat de kinderkamer de kiemcel van het
communisme is. Vandaar dat in sovjet-Rusland de communistische opvoe
ding van het. kind reeds begint, als het 28 dagen oud is. Want dan komt
het in aanmerking, om te worden opgenomen in de kinderbewaarplaatsen
van de fabrieken en de collectieve boerderijen waar de Russische vrouwen
naast de mannen werken en daarin menigmaal het zwaarste werk doen.
Het is in Moskou een heel gewoon gezicht, vrouwen bij in aanbouw zijnde
gebouwen zware zakken cement en grote lasten stenen te zien sjouwen,
hoge ladders op.
De kinderbewaarplaatsen dienen, om het
Russische kind reeds vroeg in de greep
van de staat te brengen en het zo los mo
gelijk van zijn ouders te maken. Welis
waar wordt officieel erkend, dat „de
„ouderen verdienstelijke staatsburgers
zijn". Bovendien krijgen moeders met veel
kinderen medailles of extra toewijzingen,
maar het recht van de ouders op hun
kind wordt practisch nauwelijks erkend.
Reeds van het begin af aan strekt de staat
er zijn handen naar uit, om het geestelijk
en lichamelijk ten behoeve van die staat
te doen opvoeden.
In elke kinderbewaarplaats hangt een
portret van Stalin. Elke baby aanschouwt
het grootste gedeelte van de dag niet het
lachende gezicht van zijn moeder, maar
de snorren van Vadertje Stalin, van wie,
zo leert het kind al spoedig, alle heil ver
wacht moet worden.
Zo gauw het kind oud genoeg is, om
naar een verhaaltje te luisteren, hoort het
over Vadertje Stalin. We geven hier een
gedeelte van de tekst van een officieel
communistisch verhaaltjesboek, zoals
het in alle kinderbewaarplaatsen van
Sovjet Rusland voorgelezen wordt:
Terzelfdertijd als de zon staat Stalin
•p, in het Kremlin. Ln dit wondermooie
huis wast hij zijn handen met water
uit de Moskou-rivier en droogt hij zijn
gebruind gezicht met een spierwitte
handdoek af. „Goede morgen", zegt heel
het land tot Stalin. Hij begeeft zich naar
het balcon, na een glazen deur geopend
te hebben. Hij kijkt naar buiten en ziet,
hoe Moskou nog steeds groeit.
Dan steekt hij zijn pijp op. Als hij zijn
pijp uit zijn mond neemt, rijst een Sou"
den ring boven het land op. Een
der kijkt omhoog en zegt: goede mor
gen, Stalin,in
En dan gaat het verhaal verder: Sta
is een wijs, door iedereen bemind
der. Hij is het symbool van gelu
leven. Stalin schittert me®r da
in Juni. Hij is een machtige adelaar....
nerveliike verhaaltjes worden door de
verzorgsters op hoog bevel vol overtui
ging voorgelezen en de kinderen moeten
proberen, ze na te vertellen. Echte
sprookjes zijn voor de sovjet-kinderen
verboden. Ze mogen niets weten over
Moeder de Gans en Sneeuwwitje en de
zeven dwergen. Dat is allemaal kapitalis
tische nonsens. Maar naar men ziet, wor-
(Van onze weerkundige medewerker).
Aan-J^eaV^emrkis het niet te merken, dat
vanmicldsê om kwart voor vier de zon in
het herfstpunt komt. waadde de herfst
dan offi"ef Sgpfg^; Tot nu toe heeft de
hele maand September eigeniy^ een aan_
eenschakeling van alle mogelyke soorten
herfstweer ^i^gegeven OoVin de n"
bijna afgelopen week^is bijzonder erg
geweest met g agolbuien en
soms 'ook met onweders, die geiukki(,
nooit, lang
zeer hevig waren, het
verleden jaar heel wat lever-
de 24 September nog volop zomerweer
met temperaturen tot dertig graden ln
het Zuiden van het and- Nu moeten
onze vingers dichtknijpen als wij de Vp{.
tien graden halen. jes die natuur-
De stroom van depressie we^
lijk de oorzaak is vand af?elopen nacht
is nog niet gestux.. In d^_a c<Hp_kern vlak
een
passeerde een kleine depressib k®"1
Waddeneilanden, hetgeen
van de buiigheid en eeu u
den hun andere verhaaltjes voorgezet, die
slechts weinig met sprookjes van doen
hebben. Want deze verhaaltjes hebben
geen ander doel, dan aan de ki"de,';ea
alle bekwaamheid tot zelfstandig denken
te ontnemen en hun in het hoofd te na-
meren, dat Stalin en Stalin alleen deg?"Y
is, die voor hen zorgt en van wie ze alles
te verwachten hebben. Ze weten natuur
lijk niet, dat er speciale scholen zijn o r
kinderen van hoge ambtenaren en I -
eieren, waar slechts spruiten worden toe
gelaten van hen, die hun trouw aan het
sovjet-regiem volledig bewezen n.
Van de kinderbewaarplaats wordt het
reeds met politieke propag
drenkte kind naar de lage',e
geheveld. Het heeft inmiddels reeds alle
fazen van het eollectieve leven doorlopen.
Als baby heeft het niet m een aparte wieg
gelegen, maar bij tien v.pt ,)n
een groot bed, om het aan ^Jamenzijn
met anderen te wennen. Aangezien de
meeste sovjet-gezmnen met meerdere te
gelijk in één kamer wonen, is du eigenlijk
niet zo'n grote overgang. Sovjet-kinderen
hebben geen idee van persoonlijk leven.
Alles wat ze doen, wordt door hun ver
zorgsters of hun vriendjes of vriendinne
tjes gadegeslagen. Ze zijn nooit alleen,
ook niet eens heerlijk samen met moeder
of vader, tenzij ze naar buiten vluèhten,
in de vrije natuur,Jmaar dat op zichzelf
leven wordt als een groot vergrijp tegen
de gemeenschap beschouwd..
Reeds de kleine kinderen worden ln
politieke optochten 0p de arm van moeder
0f kinHle^nfoeb?St0r.meegedragen WM-
P z!jn afgelopen, worden
fu-aiH nf eSn Politieke poppenkast
n? Qneilt' h 6en mari°nettenspel. Daar-
2, de Grote Iwan een belangrijke
rol. Grote Iwan is blind. Hij stelt het volk
voor, zoals het door kleine mannetjes
verdrukt wordt: de tsaar, een tsa
ristische generaal en een priester. Een
uil geeft hem het gezicht weer en dan
vernietigt Grote Iwan zijn verdrukkers,
tegelijk met hun paleizen en kerken.
Kinderboeken worden in opdracht van
de staat geschreven. Stalin heeft de schrij
vers er van eens „de ingenieurs van de
menselijke geest" genoemd. Hun taak is
het, de jonge, Russische mens in te pren
ten, dat er geen hoger wezen bestaat, het
materialisme de loop van de geschiede-
bepaalt en de geest niet de minste invloed
op het wereldbestel uitoefent. De Rus
sische, jonge mens leert nog steeds, al
hoewel niet in zoveel woorden uitgedrukt,
dat godsdienst opium voor het volk is.
Maar hem of haar wordt een onbegrens
de verering en verafgoding ingehamerd
voor Vadertje Stalin.
De kinderboeken zijn gevuld met ver
halen over de revolutie, over het Vijf
Jarenplan en geheel vervuld van haat
tegen de „kapitalistische landen". Spe
ciaal Amerika moet het ontgelden. Het
wordt afgeschilderd als een land, waar
de massa honger lijdt en enkele bevoor
rechten in weelde baden. New York wordt
voorgesteld als een poel van ellende
Een populaire kinderschrijver is Mars-
hak. Een zijner meest gelezen kinderboe
ken verhaalt van een Amerikaans miliion-
nair, die een bezoek brengt aan Moskou.
Daar logeert hij met zijn gezin in het
Hotel Angleterre, maar verlaat het ver
ontwaardigd, als dit een kamer beschik
baar stelt voor een pikzwarte neger. De
portier van Hotel Angleterre heeft ech- j
tor de andere hotels van Moskou gewaar
schuwd en overal wordt de Amerikaanse
bulHonnair met zijn vrouw en kinderen
wf_,ï0esang geweigerd. Hij bezit grote
tair!;ilnltrabbers, daarginds in Amerika,
en„.to boerderijen, grote kudden vee.
ZWerfte stukken land, maar in Moskou
dere eni, van bet ene hotel naar het an-
delijk n °.rt z'c'' overa' een onverbid-
nacht ohVl toegevoegd. Wanneer hij een
hij tot im, at beeft doorgebracht, komt
eer* Hii ca at, Iprinr naar het
naar Rusland, om onze dorpen en steden
in brand te steken. Maar ik, kleine Rus
sische Jongen, heb mijn zwaard, mijn
speer en mijn wapenrusting. Ik zal mijn
zwaard duchtig gebruiken, als ik tegen
over de vijand kom te staan. Vooruit dan,
te wapen voor ons geliefde Rusland!
Geen wonder, dat in een populair jon
gensjaarboek elke verjaardag van het
sovjet-leger aanleiding geeft tot uitvoe
rige beschrijvingen van dappere daden.
Térwille van de meisjes heeft men een
soort Russische Jeanne d'Arc gecreëerd,
een boerenmeisje, dat door de Duitsers
gevangen genomen en doodgemarteld
werd, nadat het geweigerd had, hun in
lichtingen te verstrekken.
Reeds op de lagere school is het voor
schrift. dat de kinderen in hun spel zo
veel mogelijk de oorlog nadoen. Ze krij
gen houten geweren en distinctieven van
het sovjet-leger, om op hun kleren te
doen. bovendien papieren helmen.
Terwille van de militaristische propa
ganda heeft, het Krimlin een groot aan
tal sovjet-helden geproclameerd. Maar
alle Russische kinderen moeten Stalin
toch als nummer één beschouwen. Dan
komt Mototof en vervolgens zijn de der
tien leden van het Polit-bureau aan de
beurt, de toporganisatie van de Sovjet
Unie, die onder de dictatuur van Stalin
over het wel en wee der honderden mil
joenen Russen en mensen van de onder
Russische heerschappij staande volken be
schikt.
Tot de helden van het verleden beho
ren Lenin, Marx en Engels. Maar men is
ook veel verder in de geschiedenis terug
gegaan. Een grote held is tegenwoordig
Alexander Newsky, groothertog van Rus
land, die zeven honderd jaar geleden de
Duitsers versloeg, bij het Peipusmeer, in
de buurt van Leningrad. Een andere held
Stalin
is Peter de Grote, van wie verteld wordt,
dat hij de edelen hun lange, imponerende
baarden liet afscheren en veertien am
bachten kende, tot scheepsbouwen toe.
Dat hij dit in ons land leerde, wordt er
niet bij gezegd.
Trouwens, alle goede en belangrijke
dingen ter wereld ztin in Rusland uitge
vonden of ontdekt. Sovjet Rusland, zo
leert de sovjet-.ieugd, heeft niets geleerd
van de kapitalistische landen, die overi
gens ten ondergang gedoemd zijn. V/el
kan het alles aan de volken van die lan
den leren, die vol verwachting op hun
„bevrijding" wachten.
Er wordt aldus in Sovjet Rusland een
dom en bot chauvinisme gekweekt, waar
aan zelfs de Nazis niet toe waren!
Wanneer we tenslotte nog vertellen,
dat ook de jeugdbladen door de staat ge
drukt en verspreid worden, zal het de
lezer duidelijk zijn, tot welk een mate van
onbekendheid met de rest van de wereld
de jeugd van Sovjet Rusland wordt opge
voed. Het valt dan ook allerminst te ver
wonderen, dat jonge Russen, die naar het
buitenland worden gezonden, daar hun
geestelijk evenwicht verliezen bij het aan
schouwen van dingen, waarvan ze een
voudig geen begrip hadden en weigeren,
naar hun sovjet-paradijs terug te keren.
In dit sovjet-paradijs wordt een meisje,
dat zich een beetje aardig kleedt, op
straat menigmaal nageroepen....
In Alberta (Canada) woeden de ergste
bosbranden sinds tien jaar. In tenminste
31 districten wordt het vuur bestreden
De regering heeft manschappen en bull
dozers ter beschikking gesteld. Ook hon
derden boeren, wier huizen en land op
de weg van het vuur liggen, helpen bij
de bestrijding. De meeste branden woeden
in onbewoonde en bijna ontoegankelijke
streken.
2+4+1
4+44-»
1+44-2
5+4+2
O. 5+3 +4
1+4+3
5+3+3
5+3+3
6-4-2
tö-4-1
7-4-3
S3 6
4 4+3
.2+4+5
54 4
3+4+5
4+4 1
i+2+<
2+4+S
3+4 4
5—4 1
6-4-3
13 4 —2
5-4-4
i+2+4
9 4* 2
2 f 44-4
7 4-24-1
5*41
Gistermiddag heeft de staats-secretaris
van Sociale Zaken, dr. P. Muntendam de
eerste steen gelegd van de gedeeltelijk
reeds opgetrokken gebouwen van het te
openen revalidatie centrum „De Hoog
straat" tussen Doorn en Leersum, waarin
voorlopig 160 patiënten opgenomen wor
den, Later zal een nieuwe vleugel voor
100 patiënten kunnen aansluiten bij dit
gebouw.
In het centrum „De Hoogstraat" zal in
de toekomst het accent gelegd worden op
het medische gedeelte van de revalidatie,
terwijl in het reeds bestaande, thans in
hoofdzaak, militaire centrum „Aardenburg"
te Doorn de nadruk op de psychische the
rapie en de algemene arbeidstraining valt.
Een groot aantal genodigden was op
het 12ha. in de bossen gelegen terrein
samengekomen, toen de voorzitter van de
stichting, de oud-burgemeester van Utrecht,
mr. G. A. W. ter .Pelkwijk, het woord
nam. In zijn rede zeide spr., dat voor de
zeer velen, die met grote verwachtingen
ijveren voor de totstandkoming van dit
nationale centrum voor revalidatie deze
dag er één is van grote voldoening. De in
1927 opgerichte vereniging „Arbeid voor
Onvolwaardigen" heeft reeds baanbrekend
werk gedaan om te bevorderen, dat er
voor invaliden weer de mogelijkheid komt
mens te worden. In het bestuur van de
stichting hebben zitting vertegenwoordi
gers van de ministers van Sociale Zaken,
van Oorlog, van Marine en voor Unieza
ken en Overzeese Rijksdelen, van het Ned.
Rode Kruis en van alle instellingen en
verenigingen, die werkzaam zijn op her.
gebied van deze bijzondere gezondheids
zorg.
„Ons centrum „De Hoogstraat", zo
Een sovjet-Russisch schoolboek is van 't begin tot het einde communistische
propaganda, en verheerlijking van de oorlog. Het begint al bij t A.B-C.
Hier ivordt de O gekoppeld aan de smartkreet van een gewonde soldaat, O...
De politie van de Oostelijke se'ctor
heeft gisteravond 26 gedetineerde West-
'Berlijnse politiemannen naar de sector
grens gevoerd en hen daarna vrijgelaten.
Hiermede is een einde gekomen aan een
..politieoorlog", die de bevolking in beide
■delen van de stad in opwinding heeft
gebracht.
De „politie-oorlogbegon toen de West-
Berlijnse politie Maandag in de Ameri
kaanse sector gewapende leden van de
Oostduitse „Volkspolitie" in hechtenis
nam Als represaille werden 26 West-
Berlijnse politieagenten door de Oost-
Duitse politie ingerekend. De WestBer-
lijnse politie nam hierop nogmaals 52
Oostberlijnse politiemannen in hechtenis.
Alle agenten zijn thans weer op vrije
voeten.
De Amerikaanse chemicus Alfred Dean
Slack, die in contact heeft gestaan met
de Engelse atoomspion Klaus Fuchs. is
tot 15 jaar gevangenisstraf veroordeeld
wegens „spionnsge voor de Sovjet-Unie
in oorlogstijd".
Slack had Maandag schuld bekend en
om gratie verzocht.
(Zitting van Vrijdag 22 September).
....Hopelijk zal eerlang minister Lieftinck van status verwisselen en tot
standbeeld overgaan. Zou er dan wellicht geen kunstenaar worden gevon
den, die hem zou willen beitelen? Want het object moet door een kunste
naar met liefde worden bezien. Maar als deze kunstenaar dan zijn beitel
zal opheffen om Lieftinck te hakken: zal dit dan een liefkozing of een
vergelding betekenen? Als het borstbeeld van minister Lieftinck dan zal
worden onthuld, zou op de sokkel misschien bet volgende opschrift te
lezen kunnen staan: „In bewogen tijden heeft hij als Rijksprotector het
stoute stuk bestaan de rijksbijdrage voor de schone kunsten op te voeren
tot twee derde van de kosten van een regiment infanterie
ging spr. voort, is gelegen in een prach
tige omgeving, waar een weldadige rust
heerst. Dat deze ligging op een van de
hoogste punten van de Utrechtse heu
velrug voor de bouw en inrichting en
voor de exploitatie bezwaren mede
brengt, is duidelijk. Ons bestuur voelt
zich echter sterk door het vertrouwen
van de regering en door de steun, welke
het van vele zijden reeds heeft ontvan
gen."
Afleiding is noodzakelijk
De staats-secretaris van Sociale Zaken
hield daarna een rede, waarin hij o.m.
zeide. dat de revalidatie al die maatrege
len omvat, welke gericht zijn op het ana
tomische en functionele herstel, op het
herstel van de arbeidsgeschiktheid en op
de herplaatsing in het arbeidsproces. Men
mag deze phasen in dê revalidatie niet
los van elkaar zien. Van het begin der
behandeling af, of, zoals men het wel uit
drukt: „als de patiënt nog op de .brancard
ligt", dient zijn geest te worden afgeleid
van zijn letsel of zijn ziekte en direct ge
richt te worden op zijn herstel. Omdat het
noodzakelijk is, wil men met de revalidatie
slager,, dat alle bemoeiingen in dit samen
gestelde proces ten spoedigste gecombi
neerd een aanvang nemen, is het in bij
zonder bij patiënten met ernstige letsels
van het grootste belang, dat zij in een
vroegtijdig stadium ter verdere behande
ling in een ravalidatiecentrum worden
opgenomen, aldus de staats-secretaris.
Na 't uitspreken van zijn réde hanteer
de dr. Muntendam de troffel en metselde
de gedenksteen in de gedeeltelijk reeds ge
bouwde hoofdingang van het eigenlijke
ziekenhuis.
Aldus besloot Bernard Verhoeven zijn
voortreffelijke maidenspeech, welke hij
gistermiddag in de Tweede Kamer hield
en die de aanwezige Kamerleden vijf
kwartier lang boeide. Hij was begonnen
met de vermelding van het historische
feit dat in 1870 1/1000 van de rijksbegro
ting besteed werd aan de schone kun
sten, dat gelijk staat aan de kosten van
2/3 van een R. I. Aan het slot kwam hij
daarop terug bij de vermelding van het
opschrift op een standbeeld voor minister
Lieftinck, waarmee hij tot zijn uitgangs
punt terugkeerde.
Dit debat over kunst en cultuu.r was
eigenlijk een voortzetting van het begro
tingsdebat van het departement van On
derwijs, dat verleden jaar door tijdnood
ontijdig werd afgebroken of in ieder ge
val toen sterk werd besnoeid. Door de
drastische spreektijdbeperking, welke de
voorzitter toen doorvoerde, kwam de be
handeling niet voldoende tot haar recht,
zodat besloten werd hierin op een andere
wijze te voorzien. Over de toen niet ter
sprake gekomen onderwerpen kon de
vaste commissie voor Onderwijs schrifte
lijk vragen stellen en over de antwoorden
op die vragen werd nu van gedachten
gewisseld. Bernard Verhoeven heeft daar
bij zijn kans niet laten voorbijgaan, en in
een va-n grote litteraire smaak getuigende
rede de positie van de kunstenaar verde
digd. De Kamer luisterde met aandacht
naar deze welverzorgde voordracht in een
stijl, welke de Kamer, ingesteld als zij is
op nuchtere politieke feiten, niet gewend
was. Wij kunnen slechts enkele grepen
doen uit dit voortreffelijke pleidooi voor
de positie van de kunstenaar en de taak
van de overheid in de kunst.
Zo besprak Bernard Verhoeven het
steunen van de kunst door de overheid
en hij gaf enige voorbeelden van een.
verkeerd steunen van kunstenaars en
van een verkeerde opvatting van kunst
door de overheid. Meindert Hobbema,
zo vertelde Bernard Verhoeven, trouw
de met de meid van de burgemeester,
welke laatste toen ook meende iets voor
de ku.nst te moeten doen en hij be
noemde Hobbema tot gemeentelijk wijn
proever met het gevolg, dat dfze zijn
palet aan de wilgen hing. En dat was
een schilder wiens werk nu als gift van
de ene natie aan de andere wordt ge
schonken als bewijs van dankbaarheid.
Petrus Paulus Rubens werd tot ambas
sadeur van zijn land benoemd. Als am
bassadeur ging hij voort met schilderen.
Totdat een collega-ambassadeur hem
eens aantrof in hemdsmouwen voor een
doek. En deze, zich schamend voor een
schilderend ambassadeur, meende de
houding van Rubens te moeten redden
met de opmerking: „Schildert U ook
wel eens in Uw vrije tijd?" Waarop Ru
bens antwoordde: „Pardon, ik ben
schilder van mijn vak, in mijn vrije tijd
ben ik ambassadeur". Hiermede was
reeds in het begin van zijn rede de
plaats van de kunstenaar in de maat
schappij bepaald.
Dit gilde moest volgens Bernard Verhoe
ven worden beschermd als een natuur
park, de kunstenaars moesten een plaats
hebben in de maatschappij als een vol
waardige stand. De staatsgemeenschap
immers is een cultuurgemeenschap en
daarom heeft de staat een cultuur nodig-
Daarna zette Bernard Verhoeven omstan
dig en op interessante wij.ze uiteen de
noodzakelijkheid van een eigen creatieve
cultuur voor de gewesten. Reeds ontwik
kelen zich enige centra als tegenwicht
tegen de nivellerende centralisatie van
het Westen en hij wees natuurlijk!
op Maastricht, dat zich zijn verantwoorde
lijkheid als ver van het middelpunt lig
gende voorpost steeds meer bewust wordt.
Maar wij hebben meer dergelijke gees
telijke en artistieke centra nodig.
Daarom ook moet een provinciaal orkest
een brandpunt worden genoemd voor een
muzikale cultuur, waarom hij aandrong
op steun aan het Twents Philharmonisch
Orkest in die industriële buitenpost en
aan het Leeuwarder Orkest.
De politiek van de regering in deze,
aldus Bernard Verhoeven, kan men ver
gelijken met de parabel van de Verloren
Zoon. De verloren zoon zag de heer Ver
hoeven in de toegepaste parabel als het
gewest, dat óók wel eens wat anders wil
dan het afval voor de varkens. De Vader
is het cultureel bezorgde Vadertje Staat.
Alleen de knarsetandende broer, zo zeide
by, biyve ter wille van de goede ver
standhouding maar een onbestaande fi
guur. Het is onmiskenbaar, dat de provin
cie een late thuiskomer is.
De spreiding van de cultuur over de ge
westen besprekend, zeide Bernard Verhoe
ven, dat dit niet mocht leiden tot afbraak
van de top. Maar de provincie mag ook
geen klaploper worden op het' Westen,
tussen beide moet een nuttige werkge
meenschap bestaan. Hij opperde daarna
het plan leerlingen van de toneelschool
de provincie in te sturen om daar de
sfeer te leren ruiken voor later. Hij be
pleitte de aanstelling van een provinciaal
kunstreférendaris als een pleitbezorger
bij de overheid. Hij wees op de nood der
kurfstenaars en op meer eerbiediging van
deze groep.
Hij vroeg de instelling van leeszegels
voor de uitleenbibliotheken en een her
ziening van de omzetbelasting voor boe
ken en tijdschriften. Het moest niet meer
voorkomen, dat bij een bouwwerk van 16
millioen een post van 50.000 gulden voor
ornamentale kunst door de overheid werd
geschrapt. Men kon de kunstenaar beter
laten werken dan hem later steunen. Het
kwam tenslotte hierop neer, dat deze mi
nister moest vechten, zoals ook de heer
Willems (P. v. d. A.) had betoogd, voor
geldelijke steun, maar dat de invloed van
Lieftinck in het kabinet oorzaak was. dat
zijn politiek niet tot uitvoering kon wor-,
den gebracht. Bernard Verhoeven bedoel
de ditzelfde met het Opschrift op het
standbeeld voor Lieftinck, dat wij boven
vermeldden.
langs de
toenemen /an m -nr! tot ge-
sterk aanwakkeren van de van
volg had. Aan het Noordelijke deel
onze ku/t werden zelfs st.-rmstoten fe
signaleerd. Van de Britse eilanden nade
nu een rug van hoge druk, die een onder
deel is van het machtige gebied van hoge
druk bij de Azoren. Deze rug brengt ons
vandaag enige verbetering. Het zag er
vanmorgen vroeg naar uit, dat de buiig
heid vanmiddag een stuk minder zal zijn
dan gisteren.
Od de Oceaan naderen de nieuwe
echte' al weer in dichte drom
men brengen ook iets plezierigs, want
men. Zij bre g betrekke'ijk warme
grote hoeveelheden oe nu
lucht uit de subtrop Deze lucht
in beweging kunnen nrjtsr eilanden
stroomde vanmorgen ae tegen del„mij verschaft.»" o0£6toooie je
binnen, maarbij het^pst^ uitgestrekte4 mUitaristische _ge4t\*«L*J:
dikke koudelaag
viel. Deze
wolkenvelden, waaruit regen hpt
lucht en dus ook de regen zullen.T.rpn
komende etmaal in ons land arrlv „rhij
Het weer blijft dus wisselvallig. w
de temperatuur iets hoger wordt; des
ondanks gaat het er zo langzamerhand
naar uit zien, dat wij het nazomertje wel
kunnen afschrijven.
Hotel AiimmI" saat terug naar
weer te word en verzoekt nederig,
kamer naast a" ot?Kenomen, liefst in een
wordt een Rro„f D'kzwarte neger. En hij
Sovjet Rusland Yf^rdcr van Stalin, van
volk..-- "et dappere Russische
Tot het speelgoed va„ a
dient voor politieke doe?/a kindeYen toe
heerlijklng van stalln £den en 1? T"
spoortreintje staat b*" Hp,een h°ute"
U\ Vadertje Stalin, vo0r 1,lezen: "Dank
tt mi! verschaft e mooie jeugd,
c dient het, om
De kinderen van Sovjet Rusl PeYorderfn'
voor de oorlog opgeleid en *?d wordan
vroeg allerlei verheerlijkingen ze" reeós
den der sovjet-legers. Een kind-
„Russische Ridders" getiteld, beg?nt°als
volgt:
Evenals heden ten dage waren oorloss
spelletjes in de oertijd bij de kinder®®
heel geliefd. De vijand trekt reeds
De Nobelprijs voor de vrede is toege
kend aan dr. Ralph Bunche, de eerste
neger, die ooit de vredesprijs heeft ont
vangen. De prijs Is hem toegewezen; op
grond van zijn verdiensten als V. X.-
bemiddelaar in het Palestijnse conflict.
Het stikstofbindingsbedrijf van de staatsmijnen te Lutterade., waar de grondstof voor de Enkalon wordt
(Luchtfoto K.L.M.)
(Van onze speciale verslaggever)
Vroeger werd zijde uitsluitend gewonnen uit de cocons van rupsen, die
met moerbeziebladeren waren gevoed. Maar deze rupsen hebben haar
monopolie op de wereldmarkt niet kunnen handhaven. Tnnt de moderne
rhernia slaagde er in uit oplosbare cellulose synthetische vezels te ver
vaardigen, waaruit kunstzijde geweven kan worden. Deze stof goed
koper dan de echte zijde vormde een noviteit op de Parijse tentoon
stelling Van iftgq en ontwikkelde zich tot een zeer gewild artikel op de
textielmarkt. Ook de kunstzijde heeft er na de tweede wereldoorlog een
geduchte concurrent bij gekregen: de nylon, droom en ideaal van iedere
vrouw, die als dame gekleed wenst te gaan. Nylon-kousen zijn geweven
van draden, die althans in laatste instantie
Sovjet-babies liggen niet in een wieg, maar zij aan zij in een -gemeenschap
pelijk bed, om ze aan het leven in een collectieve gemeenschap te wennen.
Niemand mag in het sovjet-paradijs op zich zelf leven. Men eet, drinkt,
speelt denkt en doet alles gemeenschappelijk.
worden uit.steenkool!
4?lr,temisthI?'SSchion vreemd. doch
me waarn-Taar: st^enkool is een
grondstof, waaruit nylonproducten ver
vaardigd kunnen worden. In dit verband
bedoelen wij met steenkool allerminst de
glinsterende anthraciet, die 's-wint.ers in
pen kit nasst. ne haard staat, welke een
behaaglijke warmte door de huiskamer
verspreidt. Want anthraciet. behoort als
huisbrand tot de z.g. magere kool. De
steenknol. die wij hier op het oog hebben,
is de vetkool, die kostbaar is als goud on
door middel van een ingewikkeld pro-
ces in diverse bestanddelen chem.sch ont
leed wordt. De groot-industrie weet te-
eenwoord ie uit het coKesovengas, dat. n\j
een oven-hitte van 1100° C. uit de vet
kool wordt vrijgemaakt, een serie waar-
gesponnen kunnen
devolle producten te winnen zoals b.v.
ammoniak, benzol, kleurstoffen, stik
stof. kunstmest enz.
In de chemische industrie ln de Ver
enigde Staten van Amerika, zijn lang
durige proefnemingen gedaan, welke er
toe geleid hebben, dat een textieldraad
vervaardigd werd, die wol. katoen en zijde
gedeeltelijk kan vervangen. Dit onder
zoek, dat twaalf jaar geduurd heeft,
heeft de respectabele som van 27 mil
lioen dollar gekost. Het werd verricht
in de laboratoria van een geweldige in
dustrie met Franse naam: Du Pont de
Nemours, een firma van wereldver
maardheid. Dit research-werk stond on
der leiding van de eminente scheikundige
dr. Wallace Carothers, die enige jaren
voordat de tweede wereldoorlog uitbrak
op jeugdige leeftijd hij was pas 41
jaar oud gestorven is.
Met. een staf van uitstekende mede
werkers begon h(j een kostbaar en uitge
breid onderzoek in te stellen naar de op
bouw van bepaalde, in de natuur voorko
mende, producten, waarvan bekend was,
dat ze uit z.g. ketenmoleculen zijn samen
gesteld. Dit soort moleculen, dat o.m. in
rubber, katoen en natuurzijde voorkomt,
is groter dan die van het normale type,
Dr. Carothers wilde weten op welke wijze
deze grote moleculen in de natuur tot
stand komen om dan te trachten soort
gelijke moleculen langs chemische weg
zelf op te bouwen voor de fabricage van
„plastic". Aan een kunstmatige vezel
werd aanvankelijk nog niet gedacht.
Twee jaar nadat het onderzoek was
aangevangen, deed de chemicus Julian
Hill toevalligerwijze een verrassende
vondst. Op een gegeven ogenblik roerde
hij met een staafje in een gesmolten mas
sa, waarmede men bezig was proeven
te nemen. Toen hij het staafje uit het
reageerbuisje trok, zag hij, dat daaraan
lange draden van het mengsel bleven
kleven. Hij bemerkte, dat deze draden,
die elastisch en sterk bleken te zijn, tot
driemaal de oorspronkelijke lengte uit
gerekt konden worden.
Dat was een belangrijk moment. Van
af dat ogenblik begon men zich bij Du
Pont af te vragen of wellicht op deze
wijze textieldraden vervaardigd konden
worden. Proeven, welke in deze richting
ondernomen werden, leverden zeer be
vredigende resultaten op. Men ontdekte
talloze chemische stoffen waaruit draden
gemaakt konden worden. Alle met zeer
uiteenlopende eigenschappen. Het ging
er nu om die stoffen samen te stellen,
waaruit vezels vervaardigd konden wor
den, die aan de gestelde verwachtingen
zo goed mogelijk beantwoordden.
Tien jaar heeft men nog geëxperimen
teerd alvorens de eerste nylons in 1940
de gigantische fabrieken van Du Pont de
Nemours verlieten. Het product bleek
uitstekend te voldoen. De kousen, die
van dit materiaal vervaardigd werden,
gingen vlot van de hand. De winkels
waar ze verkocht werden, werden zelfs
door de dames bestormd.
Nadat de capitulatie van Japan een
feit geworden was, kon de textielm-
dustrie de nylon opnieuw gaan verwer
ken. Nu op ruimer schaal, want er wor
den niet alleen kousen van gemaakt,
maar ook b.v. naaigarens, isbjnen, en
schoenveters. Verder ondergoed, badpak
ken jumpers. sportbroeken, meubel-
bekleding, tapijten, werkkleding, unifor
men, tandenborstels, vioolsnaren enz.
Tenslotte onder de naam van „plastic"
drinkbekers, kammen en kunstleer.
De Algemene Kunstzijde Unie (AKU) te
Arnhem gaat een product vervaardigen,
dat met de Amerikaanse nylon veel over
eenkomst heeft en de naam „Enkalon"
zal dragen. De grondstof voor dit nieuw
artikel zal door de Staatsmijnen geleverd
worden. Deze wordt door het Stikstofbin-
dingsbedrijf voornamelijk uit benzo] ge
fabriceerd. Voor dit productieproces wor
den geen stoffen van buiten betrokken.
Voorlopig zal „Enkalon" in de textiel-
voorziening van ons land slechts een be
scheiden plaats innemen.
h»-
RALPH J. BUNCHE
Dr.
Ralph Bunche, kleinzoon van een
Amerikaanse negerslaaf, nam de functie
van bemiddelaar der V. N. in Palestina
over van graaf Folke Bernadotte, die in
September 1948 werd vermoord. Hij be
middelde bi) drie wapenstilstandsverdra
gen tussen de Joden en Arabieren. Hij
bleef in Palestina totdat de strijd voorbij
was.
Nadat hij in de V. S. was teruggekeerd,
bood president Truman hem de functie
van onderminister van buitenlandse za
ken aan. Hierdoor zou dr. Bunche op 44-
jarige leeftijd de hoogste regeringspost
hebben gekregen, die ooit aan een neger
was aangeboden. Bunche sloeg het aan
bod echter af, naar men zegt omdat hij
„zijn gezin niet wilc'K blootstellen aan de
sfeer van rassendiscriminatie in de Ame
rikaanse hoofdstad'.'
Als jongen was hii inzeper in de bar
bierswinkel van zijn vader. Hij won een.
beurs voor de universiteit van Californië
ging later naar de universiteit van Har
vard dank zij een andere beurs.
Deze foto laat zien, hoe tegenwoor
dig nylondraden ontstaan. Door
heel kleine openingen worden de
nylonvezels naar buiten gespoten, om
vervolgens te worden bewerkt tot
nylondraad.
Naar wy vernemen is bij K. B. van 21
September benoemd tot burgemeester van
de gemeente Schoonebeek (Dr.) de heer
W. F. P. Osse uit Raalte, die per 1 Octo
ber zyn nieuwe functie zal aanvaarden.
Met de benoeming van de heer Osse zal
ln de provincie Drente de eerste katho
lieke burgemeester zijn intrede doen.
De gemeente Schoonebeek, waartoe
Oud- en Nieuw Schoonebeek en Schone-
bekerveld behoort, kan hierop aanspraak
maken, want de katholieke fractie behoort
hier tot de sterkste.
De heer W. F. P- Osse is zoon van een
bekend notaris te Raalte, hij studeerde
aan de H.B.S. en behaalde het einddiplo
ma gemeente-administratie. Bovendien
had hij een actieve belangstelling voor
het openbare leven.
