Kleine en onbelangrijke, maar ook wereld schokkende gebeurtenissen k Macht wijkt alleen voor macht' mwmm X Vijf millioen Lire voor een babyfoto De halfgod boven de stad De zon op aarde De Planeetmannetjes r Vele stemmen onder dreigende schaduw De groet was Freundschaft De lege zetel Bergen Papier ZATERDAG 30 DECEMBER 1950 PAGINA Oudejaarsavond, negentienhonderd vijftig Terwijl de tred van de hijgende klokkenluider reeds op de wenteltrap kraakt, en men tn de huiskamers het trage voortkruipen van de wijzers volgtbeseft men plotseling hoe lang minuten kun nen duren. En hoe onherroepelijk ze zijn. Voor enkele ogenblikken gelooft men zelfs in het „histo- riseh ogenblik" van deze twaalfde klokslag en terwijl men tijdens die paar minuten vóór de eerste slag van twaalfdie vreemde ernstige minuten, waarin eindelijk de Stilte vibreert over een stad, een hele psereld naar de klok kijkt, scheurt het jaar 1950 zich los uit elke mens. Dat doet pijn 6v W fcliipli l)it Wtd (JYÜ }&oX '\,v. f V Een Jaar, waarin men gelukkig was? Een bitter en nerveus jaar? Was dit het Anno Santo? óf een Jaar van frasen en Ijskoude leugens; het jaar van de heldere taal der encyclieken en een glanzend nieuw dogma? óf twaalf lange maanden vol verdachtmakingen, protesten en radeloos makende tegen strijdigheden? En tóchde geschiedenisboeken kun sten alleen maar liegen, en ook dit Jaar- overzicht zal tekort schieten, want in dit. jaar van geweld en koude oorlog hoorde men op een doodstille Augustus nacht een nieuw geluid: nooit zal de ge boorte van uw eerste zoon vermeld wor den, evenmin de eerste stappen van uw dochter, noch uw onrust om ziekte, uw gebeden, uw zorgen om een belasting aanslag Dit wós niet alleen het Jaar van het Pkin-Schuman en de Koreaans-Chinese oorlog; Iemand stierf erin na bijna negen tien jaar te hebben geleefd in een Ijzeren long; drie jeeps met Celere-politie moes ten In Rome de reporters wegbezemen, die vijf millioen Lire boden voor de eerste foto van Ingrid Bergman's baby, wiens vader nog „onbekend" heette, zolang ze niet van haar éérste man gescheiden was; in Quebec ontdeed zich iemand van zjjn vrouw en 22 medemensen door een bom te plaatsen in een vliegtuig; maar over uw moedig verbeten tranen bi) het vertrek van een emigrantenschip werd gezwegen, De zoveelste vrouw van Clark Gable zei dit jaar: „Ziezo, dót zit er weer op, so long...." en in Rome werden mensen heilig verklaard. Het borstkruis van de Rode Deken van Canterbury schitterde in Moskou, Minds- zenty'g bisschopsring tvas echter feeds lang geconfisceerd, en in vijf faar ver- dwenen meer dan 12.000 priesters naar het Oosten. Het was een „Heilig Jaar" en ïelfs In de angstige Decemberdagen, toen Tru man het woord „atoombom" gebruikte, zongen uw kinderen „Vol verwachting klopt ons hart Vijf jaar geleden de grote stilte dei 100.Ö00 in Hiroshima, die samen met mil- lioenen andere doden een wapenstilstand kochten welke toen nog „Vrede heette. Inmiddels ontdekte men met Griekenland en Berlijn, met Noord-Korea, Vietnam, Oost-Europa en China, ontdekte men op honderden conferenties, dat „Vrede' een verkeerd woord was; het monsterverbond tussen de oorlogsgeallieerden spleet van een en het jaar 195Ü vond het vrije Wes ten op de ijzige hoogvlakte van de „koude oorlog", nerveuzer sinds de kolkende paddestoelwolk diep in Rusland het Wes terse atoombommonopolie had weggebla zen en de Chinese catastrophe één vijfde der wereldbevolking in het toch reeds sterke rode kamp bracht. Hun leider, Mao Tse Toeng, die toen in Moskou was, zag elke avond de enorme kop van „de grootste man, die de wereld ooit heeft voortgebracht, onze leider en vader", Joseph Djugashvlll, hoog in de koude vrieslucht boven het Kremlin. Aan onzichtbare balonnen, fel door schijn werpers beschenen, zweefde daar de ver persoonlijking van de merst naakte, ijzerharde macht, de 70-iarige halfgod Stalin, en boven de raadselachtige glim lach keken de katachtig sluwe ogen neer over de stad van 4 millioen mensen; keken zij uit over het enorme werelddeel, dat hij beheerste: vanaf de Elbe tot Sakhalin, vanaf de grenzen van Iran tot hoog aan de Arctische Zee: een derde van alle mensen.. Wat verborg deze raa''selach- tige glimlach? De glimlach bestreek het Westen, draaide traag Oostwaarts. Toen Mao na twee maanden van het Yaroslavstation vertrok inet een weder zijds hulpverdrag in de zak (tegen Japanse of Japans-geallieerde agressie) zei hij: „Deze overeenkomst zal de toe komst van het hele mensdom beïnvloe- Geen tijd om te glimlachen.... geen tijd voor paniek, maar een tough job" voor de niéuwe opperbevelhebber in West- Europa, generaal Dwight Eisenhower. Zowel het communisme als het demo cratische Westen dongen naar zijn gunst. En terwijl de hele wereld giste, naar het geen er op de Kremlinconferentle werd besproken, klonk ook in Amerika's on zekere Azië-poiitiek een krachtiger ge luld door. Alleen Formosa, de sleutel tot dé hele anti-communistische eilanden- ring om het grotendeels rode vasteland van Azië. was volgens Acheson niet Héér te redden. De politieke realiteit van 450 millioen mensen onder het communis tische regime van Mao erkende hu echter evenmin. Toen Engeland en vele andere landen dit wèl deden (hopende op een nieuw Aziatisch Titolsme? op behoud zijner investeringen?), klaagde de ver tegenwoordiger van nationalistisch China: „Het is net of we begraven wor den, terwijl we nog helemaal niet dood zijnOp Formosa had Tsjang Km Shek nog een half millioen nationalis tische soldaten kunnen redden Eén man was haast even bitter: de 70-jarige generaal Douglas McArthur, die vanuit rijn hoofdkwartier in Tokio keer op keer gewaarschuwd had tegen de wei felende houding zijner regering: en poli tiek èn strategisch .betekende het in de steek laten van Formosa een onvergeef lijke blunder. „Er is geen veiligheid meer op aarde, er zijn alleen nog kansen", ver weet hij het State Department, en hier lag een kans. Toen de vertegenwoordiger van dat zelfde nationalistisch China in de Veilig heidsraad de voorzittershamer overnam, verliet Jakob Malik de vergadering. Het zou lang duren voor deze lege zetel weer bezet werd, maar het leek slechts een dezer ontmoedigend normaal geworden Russische boycots. Zo zeer was men aan deze Russische chicanes voor het internationale forum gewoon geworden, dat Truman gerust stellend kon verklaren, dat „het grootste gevaar in het buitenland geweken was". Men las Amerika's milllardennota naast het nieuws over Rita Hayworth's babie Jasmin (de Alix Kahn: „in mijn familie zjjn alle babfes vroeg), en danste op Broadway de Bambucö; de Truculent zonk in de Theems <65 doden), Prins Bernhard arriveerde met het smaldeel „Antillen" in de West, het wetsontwerp huurverhoging en belastingverlaging werd Ingediend, en in 13 minuten tekende men in Washington voor de één milliard dollar wapenleveranties aan het Noord- Atlantisch Pact.. Een Van Gogh-tentoon- stelling op Manhattan boekte een record aantal bezoekers, Amerika bezat meer dan 46 millioen auto's, er waren relletjes in Italië en stakingen in Frankrijk, maar plotseling dook de wereld ineen voor een ding, dat niemand ooit gezien had. Het ding heette „waterstofbom". Onder alle zelfbewustheid, de benen zelfverzekerd uiteen op een stevige prag matische basis van „hard facts", voelde Amerika zich namelijk toch niet meer veilig. gecompliceerde cijfers en combinaties, vergisten zich nooit, tikten op electrische typewriters de nimmer falende antwoor den uit. „Laat alle geleerden stoppen!" eiste nog iemand, maar hoe konden de geleer den halverwege het zwiepende koord naar de bekende overzijde stoppen; hoe moest men de denkmachines laten hongeren? Na enkele weken las de verdoofde, apathische massa het niet eens meer; 21- jarig meisje schoot haar vader, die aan kanker leed. dood: een Amerikaanse dok ter hielp een andere kankerpatiënte uit haar lijden („ze was al dood", beweerde ie later) en om het probleem van de ge- nadedood sloeg opnieuw de branding der morele verwarring hoog op. „Ook vele niet-communistische Britten blijken over een diep-gewortelde kracht te beschikken", gaf Fuchs toe, „ik weet niet, waar die vandaan komt; tk geloof niet, dat ze het zélf weten...." Fuchs bekende, kreeg 14 jaar voor zijn atoomspionnage, maar sensationeler wa ren de vliegende schotels, van waaruit de aarde door wezens van een andere pla neet zou worden gadegeslagen. Wat zagen deze aapachtige, 23 centimeter hoge we zentjes dan: nieuwe bestuurbare raketten en een nieüwe damesmode (New Look had afgedaan, haren werden langer, rok kor ter en nauwer, heuplijn minder geaccen tueerd), Stakingen In Frankrijk, Belgen die ter stembus gingen (57.68 pet. voor 's Konings terugkeer) en Spaak die bloots hoofds er 'n hemdsmouwen aan het hoofd liep van een krijsende politieke betoging tn Brussel, gevechten in het Franse par lement en de hoogedelachtbare heer Wa genaar, die in Nederland de Tweede Ka mer moest worden uitgesleurd bij de de batten over de Amerikaanse wapenleve ranties. en tenslotte knipogende Mexica nen, die andere mensen de vliegende schotels wezen om rustiger hun zakkenrol- lerswerk te kunnen doen. En dan was er nog het gemengd bericht over Nicola Martinovle, die per vliegtuig in Engeland aankwam als politiek vluch teling uit Joego-Slavië. Sinds het Fuchs- schandaal en de geruchten als zou zelfs minister Shinwell met het communisme svmpatlseren (de spionnenjacht in het Westen werd steeds feller), hadden de autoriteiten strengere bepalingen. „Uw visa zijn verlopenwij mogen U niet toelaten". De man werd bleek, verzette zich, smeekte en bad, dreigde zelfmoord te plegen. Nadat hij onder bewaking de andere dag terug naar het vliegtuig gebracht was, rukte hij boven St. Quenttn de deur open dollartekort, waaruit een belangrijk deel van de invoer moest worden betaald, was sinds '47 met de helft verminderd, maar Acheson's „totale diplomatie", welke voor de Amerikaanse belastingbetaler, die reeds ongelooflijke sommen aan Europa's herstel had uitgegeven, nog meer beperkingen en grotere offers voorspelde, en bovendien de inoppertuniteit van al te groote kies- keurigheid in de keuze van politieke bond- genoten had benadrukt (met een schuin oog riaar Tlto en Franco) Amerika's totale diplomatie, een antwoord op die van het communisme, vroeg mèèr van Europa: Politiek en economisch kon een ver enigd Europa met Amerikaanse steun een effectief tegenwicht vormen tegen de rode divisies. Het lag niet aan het aantal conferenties, welke In Londen, Washington, Parijs en Den Haag belegd werden, het ontbrak evenmin aan commissies of aan de woor denrijkdom der delegaties: het gevaar lag in Europa's verleden. „Stond er nu maar eens één meesterlijk redenaar op, die alle Westerse naties het gevaar onder ogen bracht en de futiliteit hunner disputen.... beter verenigd in een gemeenschappelijke redding dan in een afzonderlijke dood", schreef professor Russell. Maar men debatteerde in Frankrijks Parlement tegen Coca-Cola, er was een „affaire des généraux, en men veroorloof de er zich de luxe van een communistische leider voor atoomonderzoek. Het kra keel over de Saarkwestle leidde opnieuw tot felle woorden tussen Duitsland en Frankrijk, en de latente na-oorlogse ge zagscrisis deed regeringen duikelen en liet een socialist in de Belgische kamer schreeuwen, dat men Leopold zou neer schieten. Er waren echter Ook redevoeringen en gestes van grootser allure: Churchill, een vermoeide Cassandra, sprak over de in schakeling van West-Duitsland in de Europese verdediging, De Gaulle ontwierp een Frans—Duitse Unie, welke herinne- ringen wekte aan Karei de Grote's Kijk, tweemaal drong ook Adenauer aan op een Frans-Duits samengaan. West-Duitsland en de Saar werden uitgenodigd als toege voegd lid aan de Raad van Europa deel te nemen, president Auriol l ,-acht een bezoek aan Engeland, Stikker werd voorzitter van de Raad voor Europese Economische sa menwerking, en Koningin Juniana noemde Frankrijk tijdens haar joyeuze staatsie- bezoek aan Parijs „een zuster". Zodra men echter op het smalle strand „Probeer eerst nog eens te praten! suggereerde de vroegere voorzitter van de atoomenergie-commissie, maar bang dat men dit als zwakte zou uitleggen, constateerde Acheson dat „macht alleen voor macht week". „Ik heb opdracht gegeven de H.-bom te maken", kondigde Truman aan, en eiste daarmee de verantwoordelijkheid op voor de meest kosmische beslissing, welke ooit een staatshoofd had te nemen. „Ik waarschuw Joe Stalin, dat als ie om 4 uur begint, er om 5 uur een oplawaai van ons terugkomt waar ie niet van terug zal hebben,, dreigde de minister van de fensie, Johnson. De monster reken- en denkmachines, de Mark III, die in veertig uur een som uitrekende welke éen wiskundige meer dan honderd jaar zou hebben gekóst, de nog snellere apparaten, die „intellectueel veel hoger stonden dan de geleerdste kop pen ter wereld, begonnen te zoemen, Vra ten gretig eindeloze rijen van de meest «,:V: Op 22 Juli arriveerde Koning Leopold De storm van onrust, verdachtmakingen Koning abdiceerde ten gunste van het vliegtuig vloog op 600Ó en sprong: voet. Op de Amerikaanse politicus moest West-Europa een indruk maken van kra kend politiek conservatisme, en een zeke re apathische starheid, welke zelfs niet door de nieuwe spanningen om Berlijn, noch door nabijheid van de logge stalen wals van 75 Rode Divisies en het bewust zijn van eigen defensieve onmacht tot een vruchtdragender activiteit kon Worden gewekt. Er werd hard gewerkt: de productie lag 15 pet. boven het gemiddelde van 1938, het van België in een verscheurd vaderland, en hetze bereikte een climax, waarop de z{jn zoon Boudewijn (uiterst links). van de rode Oceaan terzake kwam, stootte men op oerstugge, oude fundamenten, wel ke de bouw van het nieuwe Europahuis In de weg stonden: egoïstisch nationalisme van de naties. Europees isolationisme en smalle binnenlandse partijpolitiek. Het stormde niet alleen in de politiek. Over West-Brabant stoof de verwoestende slurf van een windhoos. Inderdaad machtig", waarschuwde gene raai Bilotte, „maar pas verschrikkelijk wanneer men het met de militaire zwakte van het Westen vergelijkt...." Zou de defensielij n van het Wester achter de Pyreneeën lopen Of langs dt Elbe? De Amerikanen werden steeds on geduldiger, steeds nerveuzer ook. tot ein delijk de landen van het Atlantisch Pact zuchtend van de wederopbouwsteigers rond hun eigen nog slechts nalf herstelde huizen kwamen, en beloofden dan maar eerst aan het ijzeren hek te beginnen. Inmiddels liepen alle architecten met in drukwekkende blauwdrukken voor een nieuw gemeenschappelijk huis, confereer- den, vergaderden, benoemden commissies, subcommissies en praatten. Een theater directeur in West-Berlijn zag door het raam nog net de twee man nen weglopen bij de ruinemuur aan de overkant, en las het vers aangeplakte j dreigement „Go home, Ami!", en ofschoon de Westelijke geallieerden er niet nan 1 dachten Berlijn te verlaten, deden toch i de berichten over Westelijke politie- en bezettingstroepen, die met traangas en brandspuiten oefenden en het nieuws over grote „Kundgebungen der F reit Deutsche Jugend" in het Oosten hem naar zijn boekenkast lopen: had hy nog niet een aardig stuk van Maxim Gorki.,,,? De spanning steeg naarmate het Pink sterfeest naderde. „Duitse Jongens en meisjes, de hoofdstad van Duitsland ver wacht U". Zou het ditmaal ernst worden? Wat dacht de sphinx, die op 1 Mei vanaf Lenlns graf de parade van 1 millioen mensen (150.000 m2 mensen) had gadege slagen. „Kameraden", klonk de luidspre- 1 kerstem, „een crisis nadert de kapitalis- tische landen1 Wat dacht hij over Trumans verklaring niet naar Moskou te zullen komen, van Trygve Lie's echec om de impasse in de Veiligheidsraad tot eèn oplossing te bren gen, van Acheson's rede, die om Russische daden vroeg, van Jessup's verklaring na een studiereis door Z.O. Azië, dat dit ge bied op zijn gunstigst wachtte, wie er winnen zou, maar rijp was voor het com munisme, van de verdwenen „Privateer", die kennelijk door Russische jagers was neergeschoten, van Eisenhowers waar schuwing, dat de ontwapening in Amerika reeds onverantwoordelijk ver was door gevoerd en dat er radar moest komen in AlaskaWas hij tenslotte geschrokken van het onverwachts gepubliceerde Plan Schuman, dat. alle maatregelen en kleine afspraakjes uit het verleden met een machtig gebaar bijeenvoegde en omgoot en vernieuwde tot de realisatie van een nieuw Europ», waarin ook West-Duits land een plaats zou hebben? De sphinx «weeg, luisterde glimlachend naar de donder der viermotorige bom menwerpers boven zijn hoofd, geleid door zijn zoon» Zag hij het vuur In de lont, goed ge* time-d, naar een der talloze kruitvaten op deze gespleten planeet toekruipen? En zou de steekvlam boven Berlijn omhoog sissen? Er was geen' andere keUze dan elke dreiging ernstig te nemen, en terwijl heel West-Europa, aan dergelijke span ningen reeds lang gewoon, uiterlijk on verstoorbaar zijn normale dagelijkse le ven voortzette (Verkiezingen in Neder land, Koninklijk bezoek aan Limburg, eindeloos geharrewar over de Belgische koningskwestie, een mijnramp in Hene-1 gouwen, een vliegramp in Engeland, de eis tot tiUStvering van Westerling door Singapore afgewezen, 15 millioen voor kinderbijslag kleine zelfstandigen, Abe Lenstra weer in het Nederlands elftal, spanning rond de motie-Oud over de In donesische kwestie, opstand op Ambon luisterde ieder ditmaal toch met een half oor naar het Oosten: 13.000 politiemannen en 8000 geallieerde soldaten werden pa raat gemaakt vöor het geval deze Pink steropmars heel Berlijn zou willen over rompelen en achter de Oost-Duitse jeugd Russische tanks zouden binnenrollen. De groet was „Freundschaft", maar er was die dag weinig communistisch vuur. Het regende over de onafzienbare blok ken automatische opmarcherende Oost- dultse jeugd, en de grote spvinkhaan- helicopter. die de hele dag boven de stad gonsde, kon niets alarmerenders ontdek ken dan de strak gesloten stram marche rende rechthoeken blauwe shirts. Maar ook zonder incidenten was het alarme rend genoeg: de communistische jeugd organisaties telden reeds ver over het millioen leden. Het regende en West- Europa neuriede weer de even onderbro ken melodie van het Harry Lime thema, en Engeland beloofde Schumans plan, tot samenvoeging van de Franse en Duitse kolen- en staalindustrie, een plan door de hele wereldpers met grote koppen over de voorpagina gegooid Engeland be loofde Schumans plan zorgvuldig te be studeren. Toen het mousserend ge durfde eraf was, ontdekten de Britten allerlei onoverkomelijke bezwaren, gingen er ook in Amerika achterdochtige stem men op dat dit wel eens het begin van de neutrale Derde Macht kon worden en alle voldoenlri om Stikkers plan voor de Europese betalirigsunie, welke het inter nationale Europese handelsverkeer aan zienlijk zou vergemakkelijken, werd er soberder door. Zelfs toen Engeland daar enthousiast over was, Mèt Zwitserland. den Hét moderne Azië ontdekte de Bijbel tegelijk met de leer van Ma'rx, worstelde zich -in een halve eeuw omhoog, maar zolang het stof der binnenlandse onrust (de Huks in de van corruptie krakende PhilippUnen; de benden op Malakka, Westerling, Aziz er. de Zuid-Molukken in Indonesië- Ho Chi Mlnh in Vietnam, de Karens in Burma) en de heftige groei- ottnen van het zelfbewuste nationalisme een definitief oordeel over dit werelddeel nog verhinderden, kon men hoogstens zeggen,-dat Azië afwachtte, i Voor de 250 millioen West-Europeanen was er echter geen keuze: Rusland zou met de productie van West-Europa een zeer reële kans maken om ook Amerika en zo de hele wereld op de knieën te krij gen. Wilde men zich niet als vrjje men sen gemeenschappelijk verzetten dan zou men als slaven voor vreemde meesters moeten werken. Zowel echter de tegenstelling Frank rijk—Duitsland alsook de Oost-West ge spletenheid in Duitsland zelf en tenslotte het isolationisme dat deels uit angst voor een nieuwe afschuwelijke botsing („waj geeft Amerika er om, of onze sleden tot radioactieve stof worden geblazen!"), deels ook uit een zeker cultureel superioriteits gevoel tegenover de Amerikanen '„Zowel Rusland als Amerika zijn erop uit 'li men sentype te scheppen dat tenvolle bruik baar, dus gestandaardiseerd is", schreef Mauriac), vormden factoren, die de ver wezenlijking van de plannen, welke Ame rika, de grote geldschieter, het sterkste lid in de democratische gemeenschap, met Europa had sterk remden. Plannen voor een Europese Integratie, waarvan men ook In Amerika zelf de noodzaak inzag Voor de vele Kanaal-zwemmers bleek dit jaar de smalle strook water tussen Engeland en Frankrijk geen onoverkome lijke hindernis, de Britse politici daaren tegen leken van Europa gescheiden door Oceanen water. Oorlog is overal hetzelfdemodder.... regen..., angst.... eenzaamheid en bloed. Voelde Groot BrHlannië Europees? Men beweerde bjj iedere gelegenheid opnieuw van wel, maar de minimale socialistische j meerderheid van na Februari wilde on der géén voorwaarde ook maar een iota van haar socialistisch programma opoffc ren aan de Europese eenheidszaak. De socialistische veiligheid van de wieg tot liet graf scheen uiteindelijk telkens weer zwaarder te wegen, zelfs in een periode waarin volgens sommigen reële kansen bestonden op uitsluitend graven. Bovendien had Engeland nog altijd ban kier van het hele Commonwealth ook be- I langrijke politieke en economische ver plichtingen buiten Europa's grenzen, ver plichtingen welke overigens ook van an dere landen (Nederland: Indonesië; Frank- I rijk: Viet Nam) zware offers eisten. Enwas het gevaar werkelijk zo 'groot, meenden anderen onder een wel- I willende glimlach van de sphinx en de I goedkeuring der vredespropagandisten uit Moskou. „Ruslands oorlogspotentieel is i 1 pp (Overlezen op de volgende pagina) 2. De rode leider van communistisch China, Mao Tse Toeng. „De imperialis tische legers onder McArthur wach ten het noodlot der totale vernieti ging. ruk op, ga moedig voorwaarts en sla neer! Sla ze neer, zeggen we U. Uit Peking arriveerde via Moskou de delegatie van communistisch China om de Koreaanse kwestie te „bespre ken". De heer Woe Hsioe Choean eiste: strenge VNO sancties tegen Amerika wegens het zenden van troepen en 't onmiddellijk terugtrekken van alle strijdkrachten uit Korea en Formosa. Alternatief: geweld. Sir Benegal Rau. een der centrale fi guren bij de pogingen om de Chinese interventie af te dammen. „Onze haardsteden, onze natie, cllr dingen waarin wy geloven, verkee in groot gevaar. Dit gevaar is vertr door de heersers van de Sovjet Unie Als antwoord aan Moskou tvkendi Truman de proclamatie vin na tionale noodtoestand in de Vt n. J 30. vli de va (ei soi pe Wi on kr Oc Pl tit ge vc m in Jc bc sc v r< L b E d d P t« n n e Si P t' I g d g e t v 't i

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1950 | | pagina 6