Rookgordijn rond Oude Wereldzee
Amerika helpt West-Europa
aan een nieuwe rol
Atoomboog van Engeland I
I tot in Afrika i
Trainen bij 60 graden
onder nul
De verantwoordelijkheid van
overheid en ondernemers
Het WEER in het weekeinde
Herinnering aan „d'n Fé
Een componist schreef over
een schrijver
rn
Zaterdagse
mijmeringen
Zacht en af en toe
regen
V)
ZATERDAG 17 MAART 1951
PAGINA 3
Moord in PerziëStudentenopstootjes in Egypte, waar steeds
sterker de eis gehoord wordt, dat Engeland de Suez-kanaalzöne
moet prijsgeven, Nationalistische strevingen in Tunis en Algerië.
Dreigende opstand in Marokko. Franco ontvangt weder een ambas
sadeur van een land, dat indertijd de diplomatieke relaties niet
hem verbrak (o.a. Nederland).
Deze berichten en de feiten, waarop ze betrekking hebben,
vormen eigenlijk een soort rookgordijn. ant ze bedekken in i-ustige boel is, waar de Westelijken de
belangrijke mate, hoeveel belangrijker dingen er lang. de Oude
Wereldzee plaats vinden. De Oude Wereldzee. Hier heeft zich de perste, tot wanhoop gedreven bevolking
M 1 1 i le. Wort u 1 ,1e, met het bruutste geweld in toom te hou-
beschavmg ontwikkeld, de W esterse, welke 111 onze tijd vrijwel ae den„
Ontwikkeling van Afrika
wereld beheerst, al is het z.g. koloniale tijdperk dan voorhij. Men
heeft van die Oude Wereldzee, de Middellandse Zee gezegd, dat
haar rol was uitgespeeld.
Rusland snoekt door
onrust uit de
omklemming te komen
V.
Observator
Caisson als vervanger
van de ,,hoge sferen
De Surinaamse
verkiezingen
Haal de Snka spons er overl
Harry Prikker
„VOLKERAK" BU WIGHT
IN NOOD
OVERLEG MET BEDRIJFS
LEVEN NOODZAKELIJK
V-.
.J
Felix Timmermans5 laatste roman:
Adriaan Brouwer
ONOPGESMUKT RELAAS
Geen held
de morgen te wachten. Het werd zo eng', zonder enige opgewondenheid.
„Adriaan Brouwer
Brits verzet tegen Perzi
sche nationalisatie
Diplomatieke relaties
met Duitsland
die door hen geëxploiteerd worden. En in
Marokko zal het hoofdkwartier van de
Amerikaanse, strategische luchtvloot van
enorme bommenwerpers gevestigd wor
den.
Men kan veilig de gevolgtrekking
maken, dat waar onrust gezaaid
wordt, de Sovjet-Russen alle reden
hebben, om dit te doen. Het is voor
het ogenblik hun enige mogelijk
heid, om iets tegen- de atoomboog te
ondernemen.
Nu Eisenhower openlijk verklaard heeft
dat de Verenigde Staten niet zullen mo
gen aarzelen, bij een aanval der Sovjei-
Russen op West-Europa zelfs al hun atoom
bommen te gebruiken, heeft het Krem
lin des te meer reden, om langs de Ouae
Wereldzee tweedracht te zaaien. Zulks
met de bedoeling, het eigen volk diets te
maken, dat het daar toch maar een on-
Een overzicht van de organisatie van de
atoomboog toont aan. dat de Amerikanen
en de Engelsen, bij hun verdediging van
de Oude Wereldzee, zich wel g-ewachl
hebben, gebruik te maken van vliegvel
den en luchthavens in Italië, Joego-Slavië
en Griekenland, hoe een gebruik daarvan
ook voor de hand schijnt te ligger.
Die zouden te gauw buiten gevecht kur-
nen worden gesteld. Amerika heeft er de
voorkeur aan gegeven, die landen en tok
Turkije honderden millioenen voor bun
bewapening ter band te stellen. Het is
inmiddels Turkije, dat bij de verdediging
van de oliebronnen van het Nabije Oos
ten de belangrijkste factor vormt. Weiuu-,
dit Turkije is in de laatste maanden steeds
meer bij de Westerse organisatie betrok
ken. Het beschouwt Sovjet-Rusland als
erfvijand en het heeft een groot en goed
geoefend leger. De Turkse bataljons heb
ben in Korea voldoende bewezen, wat ze
waard zijn. En de Turken zullen zich tot
de laatste man tegen de „Mosk-ofs", zoals
ze de Ru<ssen noemen (hun versie van
Mos-koviet) verdedigen.
De Middellandse Zee is de rechter
flank van de landen van het Atlantische
Pact. Wat daar gebeurt, is van vitaal be
lang voor West-Europa en dus ook voor
ons. En juist uit wat speciaal de Ameri
kanen in de Oude Wereldzee doen, blijkt
wel, dat ze van plan zijn, West-Europa
niet zo maar onder d-e voet te laten lopen
Want West-Eurapa is weer de linkerflank
van de verdediging der Middellandse Zee,
die behalve voor de oliebronnen van he'.
Nabije Oosten, ook van het grootste be
lang is voor de beveiliging van het we
relddeel Afrika en tevens van een belang
rijk deel van Azië.
Wat nu Afrika betreft, dit is een con-
De Westerse beschaving, zo pro
feteerde o.a. Oswald Spengler, is
bezig zicb te verplaatsen- Lu zelfs
de Atlantische Oceaan moet thans
de rol, die ze van de Oude Wereld
zee heeft overgenomen, op zijn beurt
weer overdragen aan de Stille
Oceaan, waaromheen de landen van
de toekomst in opkomst zijnde
Verenigde Staten, China, een ontwa
kend Indonesië.
Intussen, wanneer men door het rook
gordijn heenkijkt, ontwaart men al spoe
dig, dat de rol van de Oude Wereldzee
nog lang niet uitgespeeld is. En dat is
toch wel een geruststelling voor hen, die
reeds rotsvast in de juistheid van de
voorspellingen ten aanzien van de onder
gang van het Avondland (Europa) waren
gaan geloven, dat de machtigste factor in
de huidige Westerse beschaving (Ameri
ka) er alles op zet, om dit oude Europa
een nieuwe toekomst te verzekeren. En
al is misschien de loop der geschiedenis
niet tegen te houden en krijgen de pessi
misten tóch gelijk, voorlopig ziet het er
niet naar uit, dat Europa het vergeten
hoekje zal worden, waar de nieuwe men
sen in de Nieuwe Wereld met. enig mede
lijden zullen kijken zo af en toe.
Amerikaanse senatoren hebben
onomwonden verklaard, dat Europa
voor de Westeree beschaving behou
den moet blijven. Eisenhower is er
van overtuigd, dat de Verenigde Sta
ten alleen kunnen verdedigd worden
door van Europa een bolwerk te ma
ken, welks kracht elke aanvaller zal
afschrikken.
Het is waar, hij deelde dezer dagen
Bar, een senaatscommissie als zijn over-
tuiging niede dat in geval van nood Bre-
tagne met twintig «fcyisies
verdedigd zou kunnen worden. En Jueruit
zou men de conclusie kunnen trekken
dat hij van plan is, eventueel de rest van
West-Europa aan zijn lot tWe.r ,,m-iPrs'
Maar de werkelijkheid is toch iets a^ers.
In uiterste noodzaak zou Eisenb
Bretagne als bruggenhoofd kunnen oe*
houden, zelfs tegen heel de macht
Sovjet-Rusland en zijn satellieten.
echter zal hij het niet laten komen. E"
vandaar, dat de premier van Perzië wordt
vermoord, omdat hij de Engelsen de Pe
troleumbronnen van zijn land laat ex
ploiteren. Vandaar, dat er onrust is in
Egypte en dit zwakke, slecht georgani
seerde, doodarme land pretendeert de
Suez-Kanaalzone te kunnen administreren
en.,., verdedigen. Vandaar, dat het on
rustig is in de door de Fransen bestuurde
gebieden langs de Middellandse Zee,
5'urklje aarzelde, bang voor ^,?h"Rp*®\scthe
represailles, om tot het Atlan practdae?
te treden. Het heeft dit nu gedaan practlsch.
Generaal Elsenhower, de man van de grote
adviezen.
Want er is een macht, die met lede ogen
aanziet, hoe het Westen bezig is, een ver
dedigingsgordel te organiseren, welke
binnen afzienbare tijd nauwelijks meer te
doorbreken zal zijn. Er is een macht, die
graag de ontzaglijk rijke olievoorraden
van het Nabije Oosten, waaraan het zulk
een grote behoefte heeft, onder controle
zou willen Krijgen en aan de Westelijke
mogendheden zou willen ontfutselen.
Dezelfde macht heeft geprobeerd, het
Roergebied te neutraliseren, het grootste
industriële apparaat ter wereld, na het
Amerikaanse.
En het is óók met het oog op dit
Roergebied, dat Engelse en Ameri
kaanse generaals door het Nabije
Oosten en langs de Oudé Wereldzee
reizen, plannen ontwerpend en uit
werkend voor een verdedigingslinie
mede voor West-Europa, waarvan het
behoud een gebiedende eis is, willen
de oliebronnen van het Nabije Oos
ten niet in Sovjet-Russische handen
vallen.
We hebben kort geleden het een en
ander medegédeejd over een verdedU
gingshme, welke door de deskundigen lis
de „atoomboog' beschreven '"nrdt en die
van Engeiand over West-Europa na^r
Tripoli loopt. Nadere berichten, o.a die
over het vesH?f"„i*,a„Am|.l"ikaanse vloot-
bases in de langs de
Atlantische kust, omtrent het verlenen
van faciliteiten aaIi-rankriiker^?nen in
Franse havens in f rankrijk zelf en ln
Noord Afrika Marokko inbegrepen en
voorts de besprekingen met Franco, heb-
ben bevestigd dat men met het leggen
vin dfe 'atoomboog" een flink eind ge-
V°Reeds rijn in de verschillende havens
niet minder dan twintigduizend man aan
Amerikaans grondpersoneel au(o-
macht gestationneerd en door
teiten wordt onomwonden toegegeven^dat
er startplaatsen worden aang
de grootste vliegtuigen, welke
waarvan men veronderstelt, <jat ,itnnm_
schikt zijn voor het vervoer van
jcmmen. ppr.
Oe olie van het Nabije Oosten, van rei
zië (Iran), Irak en Arabië is voor n
land en de Verenigde Staten ev,en.
lanerijk ais voor Sovjet-Rusland, olscn
vooral de U.S.A. over een grote, eigen pi
ductie beschikken. Voor Sovjet-Ruslan
is het bovendien een groot nadeel, dat oe
oliebronnen van de Ka-ukasus en van Roe
menië binnen het directe bereik van de
Westelijke luchtvloten liggen en in een
oog gevaarlijker positie zullen komen,
wanneer de grote, strategische luchtbasis
van Tripoli georganiseerd is. Bij de stad
Tripoli zelf komt een Amerikaanse lucht
basis, terwijl de Engelsen luchtvloten zul
len concentreren bij Benghazi en het be
faamde Tobroek, aan het Suezkanaal, op
Cyprus en in Transjordanië, te Gibraltar,
te Sjabah aan de Perzische Golf, waar de
Amerikanen een luchtbasis hebben aan
gelegd op de olierijke Bahrein-eilanden,
tinent in opkomst. En dan bedoelen we
niet in de eerste plaats Marokko, dal
sinds de oorlog een bijna Amerikaanse
ontwikkeling heeft doorgemaakt en in
Casablanca een havenstad bezit, die met
de grote havensteden van West-Euroua
gaat wedijveren. Evenmin hebben we he;
oog op de pogingen van de Engelsen, om
in Centraal Afrika enorme grondnoten-
plantages aan te leggen, pogingen, weikc
tot dusver niet datgene hebben opgele
verd, wat men er van verwacht heeft. Er
is zopas weer rumoer geweest om de mis
lukking van een enorme kippenfokkerij,
welke de Engelse regering in Wen-
Afrika ter hand had genomen, teneince
inzake de invoer van eieren minder van
het buitenland afhankelijk te zijn. Hierop
echter doelen we niet in de eerste plaats.
Deze en dergelijke pogingen zijn tenslotte
slechts episoden in het algemene streven,
van Afrika een voorraadschuur te maken
welke in aanzienlijke mate tegemoet zal
komen aan de vraag naar levensmiddelen
in de wereld.
Alleen al Noord-Afrika was in de oua-
heid de voorraadschuur van het Romeinse
Rijk. Er heerste een cultuur, gelijkwaar.
die aan die van de overzijde van de Mid
dellandse Zee, waarvan de ruïnes van
Carthago. Laptis Magna en talrijke an
dere steden nog steeds getuigenis afleg
gen. De vruchtbare bodem werd echter
door al'er lei oorzaken onder het zand van
de Sahara bedolven.
Deze Sahara zelf. ofschoon een enorme
woestijn, bevat inmiddels grote mogelijk
heden tot kolonisatie, net als Tripoli, Tu
nis, Algerië en Marokko, waar Italianen
en'Fransen uitgestrekte, braak liggende
landen tot vruchtbare gebieden hebben
gemaakt.
Terwijl tot voor kort de Sahara als
een volkomen waardeloze uitge
strektheid werd beschouwd, spreekt
men er heden ten dage van als van
een gebied met vele kolonisatie
mogelijkheden, waardoor millioenen
in landbouw en veeteelt en zelfs in
een industrie een goed bestaan zou
den kunnen vinden. En naar alge'
meen wordt aangenomen, verberct
de Sahara grote schatten aan delf
stoffen in zijn schoot.
De Fransen zijn pas kort geleden be
gonnen, hiernaar een onderzoek in te
stellen. Enorme gebieden werden tot dus
ver nog slechts enkele malen doorkruist.
Volgens betrouwbare mededelingen moet
zich onder het zand, in de bodem van de
Sahara, een zoetwatermeer uitstrekken,
zo groot als Frankrijk. Met dit water zoo
men een. geweldig irrigatiesysteem kun
nen bouwen en grote gedeelten vrucnt-
baar kunnen maken.
Ook de strategische waarde van de
Sahara is bijzonder groot. Het is ver
moedelijk ten dele hierom, dat de Ame
rikanen hun voornaamste bases juist aan
de rand er van aanleggen, rekening hou
dend met de mogelijkheid, die over ge
weldige afstanden verder het land in te
kunnen verplaatsen.
Sftmma summarum: een atoomboog. een
verdedigingsgordel van grote doelmatig
heid wordt thans aangelegd van Enge-
lands groene weiden tot Eet gele zand
van de Sahara. En hoe meer berichten
over onrust van rond de Oude Wereld
zee komen, des te meer kan men er zeker
van zijn, dat het bolwerk tegen 't Sovjet-
russische imperialisme, hetwe'k onze Wes
terse wereld bedreigt, in hechtheid toe
neemt....
1'.
De atoomboog. zoals deze zich van Engeland tot Trtpolitanië uitstrekt.
Enige dagen geleden is een grote cais
son met een gewicht van 22 ton over de
weg van Leiden naar Soesterberg ver
voerd Het gevaarte heeft een diame
ter van 3.3 meter en een totale lengte
van 12.4 meter. De caisson dient voor
het testen van piloten voor moderne
straaljagers. De bedoeling is hen ver
trouwd te maken met een ongeveer ge
lijke toestand als bij het vliegen naar
een hoogte van 20 km, bij valproevec,
gebruik van zuurstofmaskers, verwarm
de vliegerpakken, enz. de temparatuur
bedraagt op 20 km hoogte ongèveer
- 60 gr. C.
In de caisson wordt deze lage tempe
ratuur bereikt door middel van een spe
ciale koelinstallatie. Het gevaarte is ont
worpen door de fa. Lindeteves N.V. te
Amsterdam en biedt plaats aan 15 vlie
gers, die tegelijk hun training kunnen
ontvangen. Het contact met het bedie
nende personeel buiten -wordt onderhou-
Franco, de maai, die men om bittere nood
zakelijkheden tot goede buur poogt te maken
Volgens de definitieve stembusuitslag
bU de algemene verkiezingen rn Suriname
heeft de Nationale PartU Suriname der
tien zetels behaald, de verenigde Hin-
dustaanse partij zes en de Kaum Tani
Persatuan Indonesia twee zetels.
Gouverneur Klaasesz heeit F Lamapo
en D. Findlay aangezocht een kabinet te
vormen, hetgeen zü hebben aangenomen.
Grote schoonmaak
den door middel van een telefooninstal
latie. Op grote vlieghoogten worden te
lefoon en microfoon vervangen door
licht en belstgnalen. daar er te weinig
lucht is om het geluid over te brengen
Tijdens de proeven kunnen de vliegers
door kijkglazen worden geobserveerd.
De caisson is voorzien van een bij
I zondere apparatuur, die het mogelijk
maakt, onmiddellijk verse lucht in de
ketel te voeren als een der „passagiers"
onwel mocht worden. Door het sluiten
van kleppen kan de temperatuur in de
ruimte, waarin zij zich bevinden, in 15
tot 20 minuten door middel van de zich
eveneens in de caisson bevindende lucht-
verhitters van - 60 gr. op 20 gr. C ge
bracht worden.
Voor het vervoeren van dit enorme
gevaarte waren bijzondere voorberei
dingen nodig. De fa Zentveld, die het
transport verzorgde, heeft het, aank zij
deze voorbereidingen (opmetingen van
weg obstakels, tunnelhoogten e.d.), zon
der enig incident kunnen vervoeren.
Het vervoer van de ketel van Leiden,
waar zij door „Ei-ectrolasch" werd ver
vaardigd, duurde 8% uur.
Deze nieuwe caisson is de grootste
die ooit in Nederlano werd vervaardigd
en vervoerd. l>e vorige, die op het vlieg
veld Soesterberg werd afgeleverd,
weegt 12 ton.
Tegenzin? Nfc i/j
Och, waarom
V,'
TENGEVOLGE VAN meer hygiëne, het
gebruik ran insectenpoeder en stofzuigers
schijnt de positie van de vlooien min of
meer wankel te worden. Op zich zal nie
mand daartegen bezwaar maken. Maar
vlooientheaters zijn ten ondergang ge
doemd. Ik las tenminste een alarmerende
klacht van een directeur over zijn insti
tuut. De levensduur van een vlo is onge
veer drie maandenmaar in gevangen
schap vermenigvuldigen zij zich niet. Vlo-
veteranen krijgen te spoedig te stijve ge
wichten voor hun nummer. U ziet ook
daarmee wordt getobd.
MIN OF MEER tobben doen op 't ogen
blik ambtenaren van de nationale park-
dienst te Washington. Ze kijken me- be
langstelling naar het uitkomen van lotus
zaden. welke naar schatting 50.000 jaar
oud zijn. Een archeologische expedir
heeft de zaden verleden jaar meegebrac!
uit Mantsjoerije. Zij zijn in een safe be
waard tot verleden week. Toen zijn zkl
gezaaid in vochtige aardenadat eerst de
oppervlakte wat was afgeschaafd om ze
beter toegankelijk te maken voor vocht.
De zaden lopen al uit. Men heeft cc
ouderdom geschat vaar de aardlagen
waarin zij zijn gevonden. Ze kunnen dus
ook een naar jaar ouder of jonger zijn.
ANDERE AMERIKANEN zitten met
hun handen in het haar over de UNO.
Ze hebben wel belangstelling voor deze
zaak, doch richten felle critiek tegen de
kostbare huishouding en kostenverdeling.
De Verenigde Staten hebben zich sinds
het begin van het bestaan van de VNO
verplicht 40 procent van de totale kosten
te betalen. Het Sovjet-bloc. dat uit zes
landen bestaat, betaalt slechts 10 procent
aldus merken critici op. En daarnaast
hebben zij ontdekt, dat de Amerikanen
niet 40 maar 57 procent van de UNO-
rekening betalen. De laatste vijf jaar zou
de UNO een bedrag van 424 millioen dol
lar hebben opgemaakt en het volgende
jaar zullen de Amerikaanse belastingbe
talers 120 millioen dollar moeten opbren-
9SEen staf van 9.790 personen is nodig
om het administratieve apparaat van dc
UNO in gang te houden.
NIET GETOBD WORDT in Rusland en
de satellietUmden. Alsmaar prijsvermin
deringen en steeds meer levensmoed, wel
vaart en successen. Ook voor de vrouwen
Onlangs zag ik een plaatje met een vronu-
op een tractor. Deze week „trof me weer
een foto in „De Waarheid Onder de kiek
stond o.a.: Jn de Roemeense volksrepu
bliek genieten de vrouwen dezelfde rech
ten als de mannen. Letitla Bar, een Roe
meens meisje werkt als.... lasser aan
een bouwconstructie in Boekarest. Wat
een welvaart, wat een welvaart.
DE LEIDERS tobben m het algemeen
ook niet over het slagen van de ency-
cliek-viering in het Feyenoord-stadion te
Rotterdam. Doch voor alle zekerheid
het toch maar het beste een toegangskaart
in je zak te hebben. Wacht niet tot halt
Mei, want nog déze maand is het Stadion
"MORGEN" IS HET weer Zondag. Let op
het affiche achter in de kerk het is
reeds gereproduceerd in deze krant
en breng uw offer voor de bouw van-
nieuwe kerken. St Paulus levert met 'J
bazuinstoot, om in ons dezelfde gezind
heid te laten leven als die er was in
Christus, uitvoerig stof voor een meai-
tatie. Het evangelie brengt de jubel-
ouverture van de intocht in Jeruzalem.
Vreugde-Zondag met een Hosanna-ge-
zicht.
Volgens een radiobericht is het Neder
landse motorschip „Volkerak" bij het
eiland Wight aan de grond gelopen. Het
schip vroëg öm 6.37 uur Nederlandse tijd
telefonisch om directe hulp. De reddmg-
ooot van Yarmouth voor onmiddellijk uit.
Woensdag 14 Maart heeft te 's-Graven-
hage een vergadering plaats gevonden van
het pleno-bestuur van de Algemene Ka
tholieke Werkgeversvereniging - federatie
van de volledige besturen van de werkge
versvakverenigingen, welke bij het R.K
Verbond van Werkgeversvakverenigmgen
zijn aangesloten. Deze vergadering stond
in het tekén van de verantwoordelijkheid
van de overheid en van de ondernemers.
(Van onze weerkundige medewerker).
Na het voorjaarsorkaantje van deze
week heeft he» weer opnieuw grote ver
anderingen te zien gegeven. Toen de
stormdepressie was weggetrokken, orem-
oe zich een rug van hoge druk over ons
land uit, waarvan de as in de nacht van
Donderdag cp Vrijdag passeerde. De
wind nam dientengevolge af en tijdens
de heldere nacht kwam het tot Vorst,
waarbij dikke mistbanken ontstonden.
Vrijdagochtend verdreef het voorjaars
zonnetje de mist weer heel spoedig, z -
dat de temperatuur in de loop van
ua-g kon stijgen tot 13 5 15 graden.
Dit leek dus schitterend voor t week
einde. maar kort daarop kwam Pluvius
weer eens een spaak in het meteorolcig -
sche wiel steken. Óver Frankrijk nader
de nog zachtere lucht, die bovendien
vochtiger was. Het binnendringen ervan
feing gisteravond en in de afgelopen
nacht met vee] regen gepaard: ten Noor
den van de grote rivieren viel overal
meer dan 15 millimeter, op Terschelling
was 't zelfs 1 9millimeter. Het centrum
van de kleine storing, die mede verant
woorde1 ijk is voor deze plensbuien, is
"annaeht dan ook heel dicht langs Den
Helder getrokken.
Ook Zondag zal Nederland zich nog
m de betrekkelijk warme, vochtige stro
ming bevinden. De luchtdruk blijft hoog
over Centraal-Europa, terwij] de storin
gen zich aver de Golf van Biscaye en
Engeland naar de Noordzee verplaatsen
Onder dergelijke omstandigheden is
niet zo bar veel fraais te verwachten:
tijdens opklaringen zal de temperatuur
die vannacht in het Zuiden niet beneden
11 graden kwam, hoog kunnen oplopen,
maar deze opklaringen zullen niet zo
heel lang kunnen duren, want over de
Golf van Biscaye naderde vanmorgen 'n
nieuwe storing, die er voor zal zorgen,
dat er Zondag over het algemeen veel
bewolking zal zijn. waarbij de kans op
af en toe wat regen, groot blijft.
Degrote Vlaamse componist Renaat Veremans heeft wat herinneringen
aan zijn vriend Felix Timmermans opgetekend en deze tezamen met enkele
bijdragen van anderen (o.w. Ernest Claes, Lode Baekelmans en Godfried
Bomans) uitgegeven in een prachtig allium, dat verscheen bij de Uitg.
P. Vink te ntv*erpen (voor Nederland: N. de Vries, Amsterdam). Behalve
een reproductie van een mooi portret, geschilderd door O. van Rompay,
bevat het boet een groot aantal zeer fraaie afdrukken uit het teken- en
schilderwerk van mimermans, benevens enkele facsimile's van zijn
handschrift-
Veremans, een van de Lierse kunstenaarsvrienden, heeft de Fé van
jongsaf gekend. ij ,.lee't het ontstaan van enkele van Timmermans'
beste boeken van nabij meegemaakt en zelfs de hand gehad in het kiezen
van de naam 1 al ïeter. ij was aan de zijde vau zijn vriend in diens
dagen van roem en vooispoed, maar ook in de verdrietige jaren na de
oorlog, toen Timmermans aan vriendschap en steun juist zo'n grote
behoefte had.
Heel eenvoudig en zonder pretentie ver
telt Veremans enkele losse herinnerin
gen. Hü doet dit prettig, vol bewonde
ring en warmte, maar om by xyn
eigen vak te blijven! zonder een valse
toon aan te slaan. Hij vertelt hoe hy
zijn jonge stadgenoot beter leerde ken
nen, hoe zjj schier onafscheidelijke
vrienden werden.
De musicus speelde de schrijver muziek
voor, aanvankelijk vooral van Wagner
de schrijver las zijn vriend fragmenten
uit zijn nieuwe boeken. De twee jonge
mannen maakten een ietwat zonderling
geestelijk proces door en deden aan spi
ritisme. „Maar1', zegt Veremans: „aan
geen mens kan ik zeggen wat een schrik
ik heb uitgestaan. In alles zag ik geesten
en spoken. Heel de nacht lag ik watoker.
angstig en met een bezweet gezicht op
dat ik mager werd als een graat". En met
Timmermans was het niet veel beter ge
steld!
Troirwens, uit alles wat Veremans zo
Ypj Pjèteit over zyn vriend vertelt blijk'
duidelijk dat de Fé van nature allesbehalve
een held was. Een controle in een trein
was voldoende om hem de stuipen op het
lijf te jagen. En 'n vriendelijk aangeboden
zeiltocht was voor hem niet minder dan
een ware marteling. Wat de oorlog eu
bezetting voor hem geweest moeten zijn
laat zich raden. Dat de bevrijding voor
hem geen bevrijding was, maar dat toen
de moeilijkheden pas goed begonnen, moet
een geweldige slag zijn geweest voor de
gevoelig® man. Ongetwijfeld heeft dit zijn
einde verhaast. Ook over de laatste
levensdagen van Timmermans schrijf:
Veremans het een en ander, eerlijk en
Het beeld, dat Veremans van zijn
vriend oproept, is dat een een in-goede
zachte mens. De vriendschappelijke re
gels van Ernest Claes doen hetzelfde
De herinneringen wisselen elkaar af
een muziekavond bij kaarslicht, een sa
men gemaakte reis, wandeling of bede
vaart soins schijnen zij van weinig
belang, maar zij zijn er even zovele oe-
wijzen van, dat Veremans en Claes hun
vriend goed hebben gezien en getekend.
Jr.ist kleine belevenissen bewijzen im
mers" zo dikwijls, of men iemands ka
rakter juist heeft doorgrond.
Dit boek is zeker niet hét definitieve
werk over de grote Vlaamse schrijve.'
maar het bevat er vele bouwstoffen voor
Bovendien heeft het dit oip een studie
voor, dat vrienden aan het woord zij i,
zodat de toon niet koel-wetenschappelijk
of zakelijk, maar warm en toch zuiver is.
Wij zijn Veremans dankbaar, dat hü
een gedeelte van zijn herinneringen te
boek heeft gesteld. Wel hadden wij na zijn
uitvoerige artikel graag enkele andere
stukken gemist, waardoor de eenheid van
het boek zeker gewonnen zou hebben
Een stuk als „Hoe de Fé in de hemel
kwam" valt lichtelijk uit de toon en en
kele minder belangrijke persoonlijke her
inneringen hebben naar onze mening
eveneens weinig te betekenen. Met Cla.
Veremans, Bomans, v. d. Voorde en Bae
kelmans zouden we ruimschoots tevreden
zijn geweest.
Dat de uitgever een gTOOt aantal fraa'e
reproducties uit het teken- en schilde-
werk van Felix Timmermans heeft opge
nomen, is echter een ware verrijking. Al
met al is dit prachtig uitgegeven boek eer
waardevol bezit voor ieder, die van „Boe
renpsalm" en „Juffrouw Symforosa"
houdt.
En van „Adriaan Brouwer" (Uitg
P. N. v. Kampen Zn. A'dam),'het laat
ste boek dat Timmermans voltooide. Te
gen het einde van zijn leven schreef hij
voornamelijk verzen, die verzameld rijn
in „Adagio", een bundeltje met ontroeren
de getuigenissen van een gekwelde man.
die de dood voelt naderen en zich ver
zoend weet met- God. Wel was Timmer
mans begonnen aan een roman over .de
grote schilder Jan van Eyck en erake'e
bladzijden van het handschrift staan af
gedrukt in het boek van Veremans.-Maai
van dit derde schildersboek (na „Piete-
Breugel" en „Adriaan Brouwer") heef'
-h ii slechts enkele hoofdstukken -klaar ge
kregen.
De grote schilder Adriaan Brouwer
werd in 1605 geboren te Oudenaarden, een
stadje in Oost-Vlaanderen, gelegen aan
de Schelde. Na een zeer bewogen lever
stierf hij op nauwelijks drie en dertig
jarige leeftijd, een groot aantal schitteren
de werken achterlatend, de meeste kle-n
van formaat en veelal met als voorstelling
herberg-scènes en verlopen typen.
Timmermans laat in zijn boek de hoofd
persoon zelf aan het woord. Hij stélt hei
voor, alsof de schilder op zijn sterfbed
„in het gasthuis, neergeslagen op het
strooi van de arme" - zijn leven vertel
Brouwer had een groot talent, hetwelk
al jong ontdekt werd en zich snel ont
plooide tot een meesterschap, dat zelfs
werd erkend door zijn vijanden. (Dit zijn
in de kuiist meéstal de afgunstïgen. iets
waarover Timmermans kon meepraten!).
Veel houvast in het leven had Brouwei
niet. De waarde van het geld kende hy
niet en matigheid was hem vreemd. ..Hot
leven is een soep met vier troostende
mergpijpen er in: de drank, de liefde, de
toeba-k en de kunst", mijmert hij op zijn
sterfbed. En hij voegt hieraan toe: „En
daar heb ik-het mijne van genomen! Hc-o
ik nu verkeerd geleefd? Dat zullen -vij
God en de mulder laten beslissen".
Brouwer was een zwakke, geen kwad-
mens, dat getuigen bijvoorbeeld de praciu
tige b'sdzijden over zijn moeder. Maar
overigens was. er in zijn leven voldoende
dat dit boek enkel geschikt maakt voor
volwassenen. Dat dit schildersleven Tim
mermans stof in overvloed gaf voor een
kleurrijke, boeiende roman, laat zich var-
staan.
De algemene voorzitter, de beer L. A.
J. M. van Heyst, hield een inleidende voor
dracht, waarin hij o.m. wees op het belang
van de publiekrechtelijke bedrijfsorgani
satie. Onderling vertrouwen en samen
werking van de werkgevers onderling en
van dezen met de overheid en met de
werknemers zal het beeld moeten zijn dat
de werkgevers in de komende periode voor
ogen zal moeten staan, een periode waarin
vele offers verlangd zullen worden. De
verantwoordelijkheid van de ondernemer
reikt namelijk vérder dan alleen zijn eigen
onderneming. De ondernemer heeft de
plicht zijn gehele persoon^ in dienst te
stellen van de maatschappij.
Hierna werd het woord gevoerd door
Mr B. J. M. van Spaendonck, 1ste secre
taris van de vereniging. Spreker gaf uit
drukking aan de gedachte, dat de nieuwe
regering ongetwijfeld volledig begrip
heeft voor de betekenis der besproken
vraagstukken.
Met niet genoeg nadruk kan echter de
noodzakelijkheid worden bepleit van het
meest Intieme Overleg tussen de overheid
en 1 bedrijfsleven in deze tyd, waarbij dc
overheid het volste vertrouwen zal moe
ten schenken aan de organisaties van het
bedrijfsleven, uil voorkomen worden, dat
we opnieuw vervallen in een onoverzien
baar en kostbaar overheidsapparaat.
Groot-Brittannië kan niet onverschil
lig-blijven t.a.v. de aangelegenheden van
de Brits-Iraanse oliemaatschappij, aldus
verklaart de Britse regering in een aan
Perzië gezonden nota, die Woensdag,
kort voor de uitspraak van het Perzi
sche parlement ten gunste van nationa
lisatie, in Teheran werd overhandigd.
De werkzaamheid van de Brits-Ir»anse
oliemaatschappij in Perzië kan, volgens
deze nota niet wettig beëindigd worden
door „een daad zoals nationalisatie'
De oliemaatschappij, aldus, wordt te
kenneti gegeven is bereid onderhandelin
gen te overwegen over een nieuwe jver-
eenkomst op een basis van „fifty-tifty"
vvinstverdeling met de Perzische rege-
ring.
Verder wordt er in de nota op gew<
zen, dat volgens de overeenkomst tussei
de maatschappij en de Perzische
ring beide partijen zich onder bepairi'
omstandigheden tot het internation»-
gerechtshof kunnen wenden „wanni
zich meningsverschillen zouden vpoi
doen".
Op 6 Maart j.I. heeft het hoofd der
Nederlandse missies in Bonn dc Duitse
bondsregering verwittigd van het voor
nemen van de Nederlandse regering, di
plomatieke betrekkingen met de Duitse
bondsregering aan te knopen en een
ambassade in Bonn te openen.
Bondskanselier Adenauer heeft nn op
15 Maart in een brief aan het hoofd der
Ned. missies de voldoening van de bonds
regering over dit voornemen uitgespro
ken en verklaard, dat de bondsregering
voornemens is in Npderiand -eveneens een;
ambassade te vestigen.
