Zr Maria Gertrudis leefde voorbeeldig en stierf
te Echt als een
heilig»
Een boek over Prins Bernhard
De ritmeester die voor geen
keizer bang was
Geen tiid voor heiligheid van de leek
teï S
VACANTIE
SPREIDING
sss&« -- -
LEOPOLD STOKOWSKI, EEN
ONSTUIMIG DIRIGENT
Zij offerde haar leven voor de Paus
Oudste dochter van
Matthias Erzberger
Speciale rijwieltrein
Toch wetenswaardig
Holland's icorking prince
GOD EN ZIJN WERELD
Holland-Festival in de Kurzaal
Residentie-orkest leverde topprestatie
PAGINA 3
Moordaanslag
Haar eerste offer
Liefde tot het Goddelijk
Hart
Onbloedige martelares
tilKIi
Jeugdherinneringen
Taalles
Soestdijk
„Holland's working prince"
•-*
ffir gal Uit d. «tam opschieten;.
I
EGOCENTRISCHE DICTATOR
vóór 15 Juli of na
Augustus geeft
méér rust - méér
ruimte - méér reis
gelegenheid
door
Het was 14 April 1921.
Voor het Carmelitessenklooster van Echt stopte die morgen een auto.
De chauffeur, die in onberispelijk uniform was gekleed, verliet haastig
zijn plaats achter het stuur en opende hoffelijk de portieren. Maria, de
oudste dochter, hielp haar moeder hij het uitstappen. Gaby, de jongste,
een kittig meisje van zes jaar, wipte het eerst naar binnen, toen een
buitenzuster de voordeur open maakte. Als laatste begaf zich de vader
van dit gezin naar de spreekkamer, een deftig en ernstig man van middel
bare leeftijd. Matthias Erzlierger was zijn naam. Hij was Duits staatsman
en een van de voornaamste katholieke leiders van het Centrum.
,,God geve, dat je hier gelukkig wordt, Maria waren de laatste
woorden, die de diep ontroerde man sprak, toen zijn dochter hem aller
hartelijkst omhelsde, voordat zij de drempel van het pauselijk slot
overschreed.
.,1k schenk U mijn dochter", zei de
vrome man tot moeder Priorin, .-Zij
heeft ons nooit enig verdriet gedaan.
Wij hebben haar veel vreugde en genoe
gen mogen bieden. Zij had thuis zo'n
aangenaam en prettig leven kunnen heb
ben! Maar heel haar hart trok naar het
klooster. Ik kan en wil haar -bij dit
besluit niets i - dc weg leggen, omdat ik
weet, dat de goede God ops een grote
eer bewijst door ons kind voor Zijn
dienst te bestemmen".
Op de terugreis naar Berlijn moest de
heer Erzberger tijdens een kort opont
houd te München-Gladbach een spreek
beurt vervullen. Midden in zijn reds
kon hij zijn ontroering niet langer meer
bedwingen. Men moest het hem maar
riet kwalijk nemen, vertelde hij aan zijn
onthutste toehoorders, want hij had van
morgen zijn oudste dochter naar het
klooster gebracht
Aanvankelijk was Matthias Erzberger
onderwijzer geweest, Later ging hij aan
de katholieke universiteit van Freiburg
in Zwitserland geschiedenis studeren.
Daarop kwam hij in de journal stick te-
recht. Zeven jaar lang van 1896 tot 1903
was hij als redacteur aan het Dcut-
«ches Volksblatt te Stuttgart verbonden.
In deze stad werd 13 October 1902 zijn
dochter Maria geboren. Een half jaar
later werd hij tot afgevaardigde van de
Rijksdag gekozen en verhuisde toen met
zijn gezin naar Berlijn, waar hij een
woning te Charlottenburg betrok,
Toen het in October 1918 duidelijk
werd, dat Duitsland de oorlog zou ver
liezen. nam prins Max van Baden hem
als staatssecretaris in het kabinet op. in
deze functie ondertekende hij te Corn"
piègne de wapenstilstand. Het was rijn
eerlijke overtuiging, dat de nauwgezet e
vervulling van het vredestractaat va-
Versailles voor zijn volk de enige mo
gelijkheid tot redding uit nood en ellen
de betekende. Voor dit standpunt is hij
moedig durven uitkomen. Ook in het
openbaar. Daarmede heeft hij zich een-
ter de felle haat van nationalistische
groeperingen op de hals gehaald, die
hem van corruptie, ontrouw aan de
Duitse zaak en verraad aan het volk
beschuldigden. Een moordaanslag welke
op zijn persoon ondernomen werd, doch
mislukte .deed hem in 1920 besluiten als
minister van financiën af te treden. H«
wist dat zijn leven permanent gevaar
liep Zijn vrouw en kinderen verkeer
den in deze revoluttonnaire periode
voortdurend in een pijnlijke onzekerheid.
Maria
Erzberger als zuster
Gertrudis.
Maria
Maria hield zielsveel van haar Vader,
Het heeft haar dan ook een harde strijd
gekost om de nobele man van haa.
kloosterplannen op de hoogte te stellen.
Jaren geleden had een jêugdige Fran-
gaise - Thérèse Martin - dezelfde
moeilijke stap moeten zetten en de Der-
ste Pinksterdag - waairop die Geest
de mensen immers op speciale ver
licht uitgekozen om met haar
nemen voor de dag te komen. Toendlt
Duitse meisje op een wandeling aoor
een der parken van Berlijn aan haar
vader vertelde ,dat zij sinds haar ver
blijf te St. Moritz er vurig naar ver
langde om in een streng slotklooster
eerherstel te brengen en boete te doen
voor de zonden, die door wufte en mon
daine mensen werden begaan, gedroeg
Matthias Erzberger zich op dat ogenblik
niet minder edelmoedig en offervaardig
dan de vader van de H. Theresia van
Lisieux. Hij verzoende zich aanstonds
met de gedachte, dat zijn dochter het
gezin ging verlaten om Carmelites in
Mn Nederlands klooster te worden.
Als postulante te Echt bleef Maria
Frzber'er zich bewust, dat haar vader
vanwege zijn politieke overtuiging aan
ernstig levensgevaar was blootgesteld- In
kinderlijk vertrouwen legde zij dan ook
zijn foto op het altaar van de kapel
r.eer, Op de achterzijde had zij. geschre-
ven
.Lieve Jesus, hid U van ganser
harte, beschaam mijn vertrouwen niet.
beschut en bescherm mijn lipve Vader,
Moeder en Gaby".
Doch in ZUn ondoorgrondelijke Voorzie
nigheid heeft God anders gewild. Op de
avond van de 26e Augustus 1921 ont
ving Moeder Priorin een telegram uit
Grlesbach, waarop het ontstellend be
richt stond vermeid, dat de vader van
Maria Erzberger tijdens zijn vacantie,
die hij doorbracht in het Zwarte Woud,
lafhartig was vermoord.
De vreselijke waarheid drong niet di
rect tenvollc tot Maria door. Tegen alle
waarschijnlijkheid in hoopte zij dat
deze tijding slechts een loos gerucht zou
zijn. Toen de dagbladen de volgende
morgen met grote opmaak vermeldden,
dat twaalf kogels een einde hadden ge
maakt aan het leven van Matthias Erz
berger en de moordenaars Tillesen en
Schulz naar het buitenland waren ge
vlucht, móest zij daarentegen wel met
zekerheid aannemen, dat zij haar vader
op aarde nooit meer zou terug zien
Dit was het eerste zware offer, dat God
in de Carmel van haar vroeg. Het zou
allerminst het laatste zijn. Geheel liet
kloosterleven van zuster Maria Gertru
dis Theresia a S. Agnete de naam die
zy bij haar inkleding ontving zou in
het teken van de liefde en het lijden
staan.
Na een langdurig ziekbed overleed in
het jaar 1899 in het klooster van de Goede
Herder te Porto in Portugal de overste,
moeder Maria del Divino Amore. Onder
deze naam ging de Duitse gravin Maria
Droste zu Vischering schuil, die uit het
oud en katholiek adellijk geslacht was
voortgesproten, waartoe ook de moedige
en onverschrokken tegenstander van de
Pruisische huwelijkswetgeving, 8™"
Clemens August, aartsbisschop van Keu
len. behoorde. Gedurende haar korte
leven heeft deze heilige kloosterzuster
vurig geijverd voor de toewijding aan
het H. Hart van Jesus.
Diep getroffen door «ie geschriften van
deze vrome vrouw legde zuster Gertrudis
een speciale gelofte af, waarmede zij zien
verplichtte God alleen uit liefde te dienen
en van iedere beloning vrijwillig afstand
te doen. In een onbegrensd verlangen
naar offers en lijden wilde zij aan Jesus
voldoening geven. Dit groots ideaal is de
voornaamste stuwkracht van haar reli
gieuze leven geworden.
naars van haar vader edelmoedig ver
giffenis te schenken. Op ondubbelzin
nige wijze heeft zjj dat getoond jegens
een religieuze, die tot een Duitse onder
wijscongregatie behoorde en een bloed
eigen zuster was van een van de boos
wichten, die Matthias Erzberger hadden
neergeschoten. In October van het jaar
1932 is deze Zuster naar de Carmel van
Echt gegaan om aan Zr Maria Gertrudis
vergiffenis te vragen voor al het ver
driet, dat haar familie door haar broer
was aangedaan. Zij sloten vriendschap
en beloofden samen te bidden voor de
bekering van de schuldige.
Het is mij niet bekend of deze intentie
verhoord is. Wel staat het vast, dat de
beide moordenaars hun gerechte straf niet
ontlopen zijn, wan; na de ineenstorting
van het z.g. Derde Rijk zijn zij hoewel
hun strafbaar feit inmiddels verjaard was
alsnog gearresteerd. Tillesen hoorde in
1947 door een gerechtshof in de Franse
bezettingszóne 15 jaar tegen zich eisen en
Heinrich Schulz, die tevens tot de S.S.
was toegetreden, werd te Offenburg tot
12 jaar tuchthuisstraf veroordeeld.
„Lijden of sterven, het Kruis of de
dood heeft de H. Theresia van Avila,
de beroemde hervormster van de Carmel,
eens uitgeroepen. Zr Maria Gertrudis
heeft zowel het lijden als de dood moedig
aanvaard Go>i heeft haar op talrijke
manieren beproefd. Haar tenger gestel
was tegen de vermoeienissen van het
Carmelleven ternauwernood opgewassen.
Met kordate wilskracht zette zij zich over
alle bezwaren heen en gaf zich aan de
haar opgelegde taak met geheel haar per
soon. Zij gedroeg zich zo flink, dat haar
omgeving weinig of niets bemerkte van
de hevige stormen, die haar geestelijk
leven onophoudelijk in beroering brachten
Bfl uitzondering werd haar ziel ge
koesterd door de milde gloed van een
Thaborzon. Dan was er op de gehele
wereld geen gelukkiger schepsel te vin
den dan zr Maria Gertrudis, die zich in
haar armoede onmetelijk rijk voelde
Doch als regel was het in haar naar
Goddelijke opbeuring verlangend hart
even kil als de winterse temperatuur
op haar sober ingerichte en niet ver
warmde cel. Gevoelens van dorheid,
troosteloosheid, vertwijfeling en geeste
lijke verlatenheid folterden haar ge
moed en stemden haar niet zelden wan
hopig. Ook haar levensweg was groten
deels in de beangstigende duisternis van
de nacht der zinnen gehuld. In haar
van nature vrolijk en opgewekt karak
ter heeft zij de kracht en het uit
houdingsvermogen gevonden om deze
beproevingen geduldig te verdragen.
Toen zij vernam, dat Z. H. Paus Pius XI
met een hardnekkige ziekte aan zijn voet
Jeugdportret van Maria Erzberger.
sukkelde, bood zij haar leven vrijwillig
aan God aan. De H. Vader genas, >:och
nog datzelfde jaar werd het been van zr
Maria Gertrudis aangetast door een ge
heimzinnige kwaal, welke de artsen aan
vankelijk moeilijk konden vaststellen. In
het ziekenhuis De Goddelijke Voorzienig
heid te Sittard werd ten slotte geconsta
teerd, dat de oorzaak in 'n ernstige bloed
ziekte gezocht moest worden. Bloea-
transfusies mochten niet meer baten. ,,lk
sterf graag, verklaarde zij, maar zou nog
eenmaal mijn moeder willen zien".
Dr Schoonhoven van Beurden, de De-
handelende geneesheer, heeft zich vee
moeite gegeven om mevr. Erzberger
waarschuwen, doch hij kon haar niet be
reiken, aangezien zij met haar jongste
dochter Gaby op reis was naar Gourdes
en Lisieux. De laatste wens van zuster
Maria Gertrudis is derhalve niet in ver
vulling gegaan. Ook dit offer heeft zij
aan O. L. Heer moeten brengen. Vrijdag
middag 17 September 1937 omstreeks hall
vier is zij overleden. Toen haar moeder
en zusje de volgende morgen te Echt
arriveerden, stond het stoffelijk overschot
opgebaard achter de tralies.
Bij gelegenheid van haar sluierfeest
heeft zij verklaard: „Tegen elke Pnri w,,
ik een onbloedige martelares worden
Dit heroiek voornemen heeft 'te jeugdige
vrouw, die op 34-jarige leeftijd stierf, uit
gevoerd. Menigeen roept thans haar voor
spraak bij O. L. Heer in. Zij wordt veel
vereerd. Niet alleen in Eoht en omgeving
ook in haar vaderland.
E. LOHMAN O.F.M.
Voor vacantiegangers is het van be
lang te weten, dat hun rijwielen, die
zij per trein wensen te verzenden, van
29 Juni tot en met 1 September voor
namelijk met speciale rij wieltreinen
zullen woiden vervoerd.
Wil men verzekerd zijn van verzen
ding in de loop van de nacht, volgenc.e
op de d: van aanbieding dan moeten
de rijwie.en om uiterlijk 20.00 uur
doch liefst vroeger ten vervoer aar:
de stations worden aangeboden.
Reizigers, die in dit tijdvak een rij
wiel willen verzenden naar Amsterdam,
kunnen dit alleen doen naar het Am-
stelstation, dus niet naar de stations u.s>.
en Muiderpoort. Omgekeerd kunnen al
leen op het Amstelstation rijwielen ter
verzending worden aangenomen Uitslui
tend op Zondagen kan de verzending van
Amsterdam uit ook op de stations G.o.
en Mp. geschieden.
Wie zijn rijwiel naar of van Rotte;"
.aam wil verzenden, kan dit uitsluitend
doen naar of van de stations D.P. en
Maas. Alleen op Zondagen kan men van
Rotterdam uit ook rijwielen ter verzen
ding aanbieden op de stations Fijenoord
en Beurs.
Voor Den Haag geldt de beperking het,
station Hollandse Spoor dat op Maan
dagen, Donderdagen, Vrijdagen en Zatei-
dagen voor rijwielvervoer gesloten zal
ziin. Rijwielen van en naar Den Ha»_
moeten op de genoemde dagen dus wor
den verzonden via het station Staatsspoor.
Post naar Nieuw-Guinea. Met een vlieg
tuig, dat Maandag 2 Juli naar Biak ver
trekt, kan luchtpostcorrespondentie voor
Nieuw-Guinea worden verzonden. Het ver
dient aanbeveling de stukken niet later
dan 29 Juni ter post te bezorgen.
Ongeval met twee Britse duikboten.
Twee Britse dikboten, de Sirdar" en de
.Scythian", hebben gisteren bevel gekre
gen voor onderzoek naar haar basis terug
te keren na een licht ongeval bij oefenin
gen op de Noordzee. De admiraliteit
maakte bekend, dat niemand gewond was
geraakt en dat geen der boten in enig
gevaar verkeerde. De onderzeeërs namen
met veertien andere waaronder twee
Nederlandse deel aan een schijnaanval
op een convooi.
Kath. dagblad te New York. In Septem
ber van dit jaar zal te New York een
katholiek dagblad verschijnen, dat, behal
ve de algemene nieuwsberichten, ook spe
cifiek godsdienstig nieuws zal bevatten.
De redactiestaf van katholieke journalisten
zal namelijk speciaal tot taak hebben, in
de berichtgeving het godsdienstige element
meer tot zijn recht te doen komen dan
dit in het algemeen in de pers geschiedt.
„Vrije Duitse jeugdbeweging" verboden.
De Westduitse bondsregering heeft Dins
dag de (communistische) „vrije Duitse
jeugdbeweging'' verboden, omdat deze 'n
gevaar opleverde voor de grondwettelijke
orde. De bondsregering zal de nodige
stappen nemen om te zorgen, dat ook de
verschillende Westduitse staten de jeugd
beweging verbieden.
Paderborn anno 1907
zal er nog dagenlang
over gepraat hebben.
Over dat incident
tijdens de parade op
het exercitieveld, waar
een jonge ritmeester der
huzaren het stoute
stukje uithaalde de
Keizer nota bene
Wilhelm II op het top
punt van zijn glorie
een lesje in militaire
stiptheid te geven.
Regiment na regiment
had reeds voor de
keizer gedefileerd. Een
nieuw eskadron bracht
hem 't eresaluut, maar,
in plaats van terug te
groeten, wendde de
keizer achteloos het
hoofd af, sprekend met
iemand van zijn gevolg.
Een oncorrectheid die
de commanderende rit
meester brutaalweg af
strafte door z'n eska
dron prompt links uit
de flank te doen weg-
galopperen, de keizer
lijke tribune in ver
bijstering achterlatend.
Öe ritmeester, die met
dit huzarenstuk zijn
Op jacht. Prins Bernhard tijdens een bezoek aan
wijlen Koning Gustaaf van Zweden bij een jacht
partij.
Uit „Onze Prins in het publiek en binnenskamers
fiere karakter toonde, was Prins Bernhard zur Lippe Biesterfeld, de vader
van onze prins Bernhard.
concern een brillante carrière gemaakt
'had. en zich nu met grote voortvarend
heid wierp op de bestudering der eco
nomische problemen van zijn nieuwe
vaderland. Overal dook hij op, hartelijk
en eenvoudig, vol belangstelling' vra-
gen stellend die een scherp inzicht ver
rieden, plannen makend voor hulp waar
die nodig was. „Holland's working
prince" zou een Amerikaanse journalist
hem jaren later noemen. De grondslag
voor die benaming werd reeds ir de
eerste jaren gelegd.
Zo groeide zijn populariteit snel.
Maar geheel de onze werd de prins
eigenlijk eerst in de bloedige en som
bere jaren van de samen met zijn
nieuwe landgenoten tegen het Hnier-
dom gevoerde oorlog. Zijn strijdvaar
dige vaderlandsliefde, zijn rusteloos
werken in Londen, zijn meeleven met
de ellende in het bezette gebied, zijn
resoluut leiderschap in de dagen der
bevrijding hebben de band tussen het
Nederlandse volk en zijn vechtende,
vliegende en werkende prins eerst
voorgoed geklonken.
Zo is in grote lijnen de gesch'edenis
van de prins zoals iedereen hem kent Men
kan al deze dingen in het boek van prof.
Waterink nog eens uitvoerig lezen- Maar
wat dit boek zijn bijzondere charme_ geeft,
dat zijn de kleine intimiteiten, de jeugd
herinneringen, de anecdotes die met zo
algemeen bekend zijn.
In een hoofdstuk vertelt prinses Arm
gard met moederlijke trots over prins
Bernhard's jeugd op Reckenwalde, het
landgoed der Lippe's, in de buurt van
Polen. Over de onverwoestbare vrolijk
heid van de steeds zingende Bernilo over
de toneelvoorstellingen o.a- uit „Wdhelm
Teil" die de 10-jarige Bernhard samen
met zijn jonger broertje Aschwin gaf
prinses Beatrix zet de traditie thans met
het geven van circusvertoningen voort
over zijn trouw aan eenmaal ges.oten
vriendschappen.
Een ander hoofdstuk schetst prins
Bernhard's studiejaren, tweemaal onder
broken door een ziekte die hem aan de
hard een leraar op soortgelijke wijze
van repliek diende als zijn vader het in
Paderborn eens de keizer had gedaan.
En dan is er het verhaal van prof.
Scholte, de Utrechtse hoogleraar, die de
opdracht ontving de Nederlandse uit
spraak van de prins te perfectionneren;
-r j i.-:i->nl W6l APT"l
de vorstelijke leerling 'zal wel een
heimelijk onze taal verwenst heb
ben wanneer zijn leraar hem zin
netjes voorlegde als „de schrandere
schreeuwers schijnen scherpe schimp
scheuten niet te schuwen".
Hoofdstukken over de activiteit van de
prins in Londen, over „ondergrondse
lotgevallen van prinses Armgard en prins
Aschwin tijdens de oorlog het zal met
algemeen bekend zijn dat de laatste via
een Argentijnse relatie nog wel eens een
aardig berichtje voor radio Oranje
leverde zijn zeer lezenswaard evena.s
dat over de prins in zijm dagelijkse om
gang: vriendelijk, maar zeer „clever" en
terzake. Onnodig gezwets prikkelt hem
soms tot een rake sneer, zoals de man
ondervond, die de prins een wegenplan,
dat hij reeds kende, uitvoerig wilde uit
leggen en die te horen kreeg: „Zeg, ja
moest je verhuren bij Cook!"
In het laatste hoofdstuk worden we
verplaatst naar het paleis Soestdijk, in
de werkkamer van de prins vol souvenirs
o.a. het gebroken stuurwiel, herinne
ring aan zijn auto-ongeval in 1937 aan de
Muiderstraatweg. Tenslotte zijn er de
prinselijke chauffeur die over het Ko
ninklijke gezin aardige dmgen vertelt en
de ex-secretaris van de prins om de rij te
sluiten van de ingewijden die iets aan het
beeld van Prins Bernhard toevoegen.
De samensteller is £rin geslaagd dit
beeld te maken tot een goedgehjkend
portret. Het portret van een harte. ïjae,
dappere, hardwerkende mens, die aan de
zijde van onze Koningin met volle krach,
meewerkt aan de welvaart van het va
derland.
Men zal de prins het fraai geïllustrer-
de, uitstekend verzorgde werk bij zijn
veertigste verjaardag die hij de volgends
week hoopt te vieren, als geschenk aan
bieden.
N a v Onze Prins in het publiek en
- Watennk-
In de liefde voor het Goddelijk Hart
van de Zaligmaker heeft zfl ongetwijfeld
de kracht gevonden om aan de moorde-
Matthias Erzberger, wiens foto door zijn
dochter in kinderlijk vertrouwen op het
altaar van de kapel werd neergelegd.
Aan de achterzijde had zr Maria
Gertrudis de volgende woorden ge
schrevenLieve Jesus, ik bid U van
ganser harte, beschaam mijn vertrouwen
niet: beschut en bescherm, mijn lief"
Vader, Moeder en Gaby
Beter dan welke lyrische verheerlijking
ook tekent deze feitelijke gebeurtenis,
waarmee dr J. Waterink zijn boel. ever
prins Bernhard begint, de geestelijke
onafhankelijkheid, de vrijheidszin, de
besluitvaardigheid en de moed, die voor
het geslacht der Lippe's kenmerkend zijn
en die ook onze Prins sieren.
In het hele boek toont de schrijver
trouwens dat hij meer houdt van fs.telijke
gegevens dan van lyrische ontboezeming.
Op feiten, niet op verheerlijkende bom
bast is het portret gebaseerd dat hij van
de Prins boetseert, een portret dat won
derwel overeenkomt met het beeld dat
het volk zich gaandeweg van Prins Bern
hard heeft gevormd. Gaandeweg, want
wie met zijn gedachten de 14 jaar. dat
de prins een der onzen is, overziet, zal
bemerken dat dit beeld in de loon -er
jaren aanzienlijk rijker en rijper gewor
den is.
Zeker, direct accepteerde Nederland
de sportieve prinselijke verloofde van
iprinses Juliana, die met zijn ioviale
hartelijkheid in het wat vereenzaamde
paleis der Oranje's hieuw leven en
nieuwe blijheid bracht. Maar weldra
kwam bij de aanvankelijke waardering
ontzag, toen er verhalen doordrongen
over de werkkracht en de intel.'gentie
van de prins, die bij het I. G. Farcen-
J i7.nu hebben, als men haar vertelde, dat zij bestemc
va
met me
en om ons
In deze kostbare monstrans, die in de
kapel van het Carmelitessenklooster te
Beek (L.) wordt gebruikt, heeft de
Utrechtse edelsmid Jan Eloy Brom ae
juwelen, onderscheidingen, eretekenen en
nrdeversierselen verwerkt, welke aan ae
Duitse katholieke staatsman Matthias
Fr-hpraer tijdens diens politieke loop-
baan werden toegekend. Het kunstwerk
„„(,,,nrnen in de vorm van de
Mystieke Roos. Het ^TjVtnflol
rST ejTaecendet. (Een loot zal
Doordenkend op hetgeen hier de vorige week werd
aangetekend bij Gerard Walschaps ^uster Virgiha
Muit men gemakkelijk op de vra®|'gelijk geproi"c-
dar. de christelijke heiligheid zo gemakkeujK geproj-c
teerd wordt tegen de achtergrond van het klooste.-
teven?
Enige tijd geleden kon men, vooral in kringen van
katholieke jongeren, een gevoel van on g
merken, dat in hen werd gewekt by h*t lezen van
Louteringsberg" door Thomas n d;e het
deelde men, „hier heb je nu een en
I,.ven kent en geproefd heeft in al zljnA\ Jj heeft
hi'er heid, die er zich aan verzadigd en gewon
„1 die om met zichzelf en met deze wereld tot,
klaarheid en tot een christelijke opiossmg te k
„n andere weg weet dan de weg naar de kloosteic-i.
Au dat vandaag de enige christelijke
u wat moeten wij dan, die niet voor het kloos.er
hapen zijn? Is die ideale persoonlijke heiligheid
van het christendom op de dag van heden
s. irreëel voor ons? Moeten wij het
win.hold en met die wereld in ons en
heilighei ar op een acCoordje zien te gooien? Of is
twen aan dat wy min of meer „ons best'' doen,
in A wetenschap dat we eigenlijk met een soort
önwe-enlijke heksentoer bezig zijn? Zullen we dus tot
ïf unm moeten komen, dat onze eeuw in christelijk
de slotsom m me slechts waarachtig gelegenheid
bpsicht voor 1 virgiiia's" en „paters Trappisten"?
bied- aan „Zus tenminste eerlijk en onverbloemd
Goed. laten v. terugtrekken uit de wereld
reld klaar te komen.
Toch „rz.lt Kor'S
lot heiligheid geroepen zijn: klo°sterÜltëen, ker*K_
ders, priesters, melkboeren, zusters, Asc00r,bezóek»rs.
meesters bedelaars, kerkgangers en bioscoopoezoeK.
Merweridathet'ideaal" dat. Christus aan de we^ld
en aan iedere mens persoonlijk in prediking
beelu voorhoudt, niet, gebondenisaantjdenplaatsru
culturen en omstandigheden. Alléén voor deg.enen -
dit weten en tot hun bewustzijn lieten doordringen,
kan er een probleem ontstaan Inzover is het een ge
lukkig teken, dat nog betrekkelijk velen boeken ms
het laatste van Gerard Walschap en „Louteringsberg
niet geheel bevredigd terzijde leggen. Hun onbehagen
;s bef rijpelijk en zou onmogelijk kunnen ontstaan,
indien zij nog niet ergens in hun hart geloofden in de
werkelijkheid en waarachtigheid van het .gestelde
ideaal. Voor een deel en in zekere zin hebben zij gelijk.
Het volledig en consequent doorleefde christendom
kan nooit het monopolie van kloosters en kluizen wor
den. terwijl het vaststaat, dat God, afgezien van wat
Via krant en radio heeft men kunnen vei-
nemen dat naar aanleiding van de polemiek, die
enige weken geleden in deze kolommen gevoerd
werd over het onderwerp „De jongeren en de
politiek", in Drakenburgh een weekend wo.at
belegd op 14 en 15 Juli a.s. Ten onrechte hebben
sommige kranten het doen voorkomen alsof tij
dens dit weekend prof. Romme en ondergete
kende tegen elkaar ten strijde zouden trekken
in een soort openbaar geestelijk duel „De
Nieuwe Eeuw" sprak zelfs over een „elkaar te
^InSfeite is bet weekend bedoeld en opgezet a.s
een rustige bijeenkomst van een aantal jongeren,
riif. zich wensen te bezinnen over de verhoudin„
vahTe jongeren tot de politiek. Prof. Homme en
ondergetekende houden beiden een inleiding,
waarna alle aanwezigen tot gedachtenwisseung
kunnen overgaan. Dit klinkt minder sensatio
nëel doch In werkelijkheid zal het waarsemjn-
lijk nuttiger zijn. g j
de christelijke heiligheid werd in het nart van inomas
Merton geboren en ontwikkelde zich, toen hij nog
in de wereld was, in deze wereld wel te verstaan.
Overigens wat is er in deze wereld aanwezig dat
ons onweerstaanbaar van de zelfheiliging zou afhou-
den? Wie noemt een concreet ding, dat God zou
kunnen belemmeren hetheilig mens-zijn van Zijn
Zoop in mensen van de twintigste eeuw voort te zette
en na te beelden? Men bedenke immers dat zelfhei -
gfng niet betekent heiliging door zichzelf maar heili-
Het beregelde concertleven plaatst ook de wat doorgewinterde criticus
nov wel eens voor typisclie verrassingen, vooral wanneer die van de over
zijde van de Oceaan komen. Wij hoorden destijds Bernstein en het was
een sensatie, die behalve het sensationele toch ook muzikaal verrassend wa..
Stokowski mist het verrassende element als dirigent «gj
deel. Hij is een eersterangs virtuoos van de lessenaar, ook al gebruikt hij
deze weinig en de dirigeerstok in het geheel met.
begrijpelijk. Alle hulde voor een der
de mensen zélf willen, lang niet allen in kl°osters en
kluizen wil hebben. God heeft met name - dit neeft
Hij duidelijk genoeg laten merken ^geen enkel be-
zwaa- tegen huiskamers, getuige het feit dat Hij zei
gedurende een kleine dertig jaar Zijn ie ven me
huiskamer doorbracht. Ook daar kan men blijkbaar
groeien in welbehagen bij God en bij de mensen.
De wereld van vandaag echter probeert ons mts wijs
te maken. Zij probeert ons te suggereren dat_er
twee mogelijkheden zijn: ofwel de wereld aanvaaraen
met prijsgave van het christelijk heiligheids
ofwel het christelijk heiligheidsideaal aanvaarden met
prijsgave van de wereld. Dat laatste zou dus betekenen,
dat je tegenwoordig practisch met de wereld mei
klaa-.- kunt komen, tenzij door te trachten er van al te
Komen Gevaarlijker bedreiging voor het meest .we
zenlijke der christelijke boodschap en werkelijkheid is
nauwelijks denkbaar. Het behoort immers tot het
vm»eu van het christendom in 'de wereld zijn. En noe
wil het christendom in de wereld zijn, tenzij door
christenen die als christenen, d.w.z. als door Chns.us
aeheüigden, in de wereld vertoeven. Hebben Gerat d
Walschap, Thomas Merton e.a. dan een vals en be-
drieelijk beeld der moderne christelijke heiligheid
ontworpen en voor de lezers tentoongesteld? Neen, dat
hepben zij zeker niet. Zij hebben laten zien hoe een
concieet mens heilig werd of probeerde heilig te
worden Zij hebben laten zien, hoe het kloosterleven
n >g steeds een radicale vorm van zelfheiliging kan zijn
En ïr.zover schreven zij alleen maar waarheid. Maar
Zuster Virgilia was reeds heilig, toen zij nog nauwe
lijks wist, wat een klooster eigenlijk was en gelachen
ging van zichieüHeffe der zelfheiliging is en
blijft God, die door Zijn onnaspeurlijke Geest liefde
uitstort in de harten van mensen.
Dcch is het voor de mensen in deze barre en ovei
rompelende tijd dan niet stukken moeilijker zich open
te «tellen en ontvankelijk te maken voor de mwerKing
van de goddelijke Geest? Er zijn zoveel dingen, die
onze aandacht vragen; steeds sterker worden wij ons
tvwu'-t tot deze wereld te behoren; toen wij haar aan
ons onderwierpen, werden wij zelf de onderworpenen,
en kunnen we er nu practisch nog wel onder ui.
Is men tegenwoordig haast met gedwongen min
meer materialist te zijn, d.w.z. zichzelf o pent es te 11 en en
ontvankelijk te maken voor het materiele. Wordt he
religieuze mysterie niet noodzakelijkerwijs verdrongen
door economische, politieke, sociale en existentie!-
problematiek, die de mens van morgen tot nacht
bezighoudt en inwendig verontrust of verwoest? Niets
van alles wat in deze vragen verborgen ligt aan tra
giek öieiging en onheil mag onderschat worden. Een-
ter. de gelovende mens blijft het altijd^ mogelijk ruimte
te scheppen voor de Geest die waait waar Hij wil.
Alléén het geloof ontwaart de betrekkelijkheid van het
vele dat om aandacht vraagt. Alléén het geloof kan
moed schenken aan moedelozen, die niet meer weten,
Hos christen te zijn en hoe door de verstikkende zor
gen heen toe te groeien naar de volledige mannenmaat
van Christus.
Dit lijkt natuurlijk een goedkope cliché-oplossing
Hoe kom ik immers aan een geloof, dat bewust en
levend genoeg is, om er in de crisis iets van te kunnen
verwachten? Tr
Er is daarop maar één antwoord: indien U nog
steeds gelooft in iets (in een aantal waarheden, in een
bepaalde levensbeschouwing), probeer dan eindelijk
eens te leren geloven in Iemand; probeer vertrouwd
te raken met de enige mens, die over voldoende zeker
heid en aarzeloos zelfbewustzijn beschikt, om ook op
de meest vertwijfelde vraag te kunnen antwoorden.
Voor wie mij goed wil verstaan durf ik te formuleren:
houdt op te geloven in „het katholicisme"; geloof in
Jesus Christus.
S. JELSMX M.S.C.
Het is ontegenzeglijk een
van formaat, maar daarbij dient Ecd"f
omschreven te worden van
Een heerser in de meest ab;solutistische
zin een dictator over de musici, aan
wiens wil en wet geen ontkomen is. Dit
rijn factoren die wij meestal gaarne aan
een dirigent gunnen, mitshetgeen hij
oplegt ook aesthetisch verantwoord is
Ten slotte is een dirigent een bemidde
laar en heeft als zodanig onverbiddelijn
rekening te houden met degene waarvooi
hij bemiddelt, te weten de componist.
Stokowski is in dit opzicht wel zeer
egocentrisch geaard en legt bij net
traditore-tradutore teveel het accent °P
het laatste woord; misschien deels ontoei
wust uit kracht van zijn heersersnatuur
maar wij geloven ook dat de typiscn
Amerikaanse mentaliteit hier van grote
invloed is. Wij kenden zijn figuur al van
de muzikale „inmaak" in film en gramo-
foon, maar nu in levende lijve hij lei°d«
gisteravond in de Haagse Kurzaal het
Residentie-Orkest komen de uitnemen
de en minder uitnemende kwaliteiten
eerst goed in richt en oor.
Stokowski weet inderdaad het orkest te
doen spelen en zoals hij met name de
violen laat zingen, is buitengewoon. Maar
in zijn houding tegenover de componisten
speelt zijn dieper onstuimige natuur hem
nog al eens parten. Hij legt zwaar da
nadruk op de rhythmiek ten koste vaak
van het klankwezen. De accenten worden
hem zeer sterke sforzandl en de
gelijke volgzaamheid en kunde.
Twee bewerkingen, een van het koraal
„Wachet auf" van Bach en een van een
piano-prélude van Sjostakowitsj, toonden
dat Stokowski de symphonische pen weet
te hanteren. Al moet men even aan de
Amerikaanse vertolking van deze Bach
wennen. Een werkje „Recordare" een
tragische exie van d.e jonge Amerikaanse
componist Lukas Foss lijkt knap geïnspi
reerd doch doet in de uitwerking pom-
tille-achtig aan. Tsjaikowsky's „Romeo
en Julia", romantiek-pur-sang, verloor in
de onstuimige vaart wel enkele mooie
veren maar was overigens wel te aan-
vaarden.
De Kurzaal puilde uit en de hulde was
warm, zij het niet bepaald ovationeel
J. K.
terugslag ervan ls een fluister-pianisslmo.
Hierdoor kreeg met name het eerste en
tweede deel van Beethovens Zevend»
Symphonie een gestalte die v€r"
geve ons bet woord bijna caricaturaal
werd.
Stokowski kent geen mezzo-tinten,
zeker niet wanneer hij zich op de
stuwing van zijn onstuimigheid laat
gaan. Dat kon hij in overige delen van
Beethovens werk naar hartelust doen,
waardoor de dionysische roes de kracht
van razernij verkreeg. Dat het orkest
in zijn muzikale voegen bleef, heeft ons
deels verwonderd, maar gezien het fan
tastisch aanpassingsvermogen van het
Residentie-Orkest wee ha* ook weer
Weeldebelasting op postpapier. De fede
ratie van Ned. verenigingen voor de kan
toorboekhandel heeft een protest gezon
den aan de minister van Financiën tegen
de voorgenomen invoering van het weel
debelastingtarief ad 30 procent op post
papier.
