Eilandvesting Formosa twistappel
China en Japan kijken met
schele ogen toe
Tsjang Kai Sjek hetft een
prachtig oefenterrein
r
Ep os der eenzamen
trilogie van André Demedts
Een
Albert Schweitzergezaghebbend
geleerde en brillant musicus
Maar bovenal: een goed en
hulpvaardig mens
r
v_.
Zaterdagse
mijmeringen
ssaïï?;.™: so» ««sï-e;
sas "SS
I
Verteller met diepe aandacht voor de mens
Observator
Een leven in dienst van de evennaaste
r
Een millioen
Marshall-geld
Harry Priller
PAGINA 1
ZATERDAG 7 JULI 1951
j
Van verschillende kanten had men er in de Verenigde Staten op
aangedrongen, troepen van Tsjang Kai-sjek, bij de legers der
Verenigde Naties in Korea op te nemen. Nog betrekkelijk kort
geleden heeft de leider van de nationalistische regering op Formosa
verklaard, zich in staat te voelen, een inval te doen in China, zodat
Mao Tse-toeng aldus in de rug zou kunnen worden aangevallen,
hetgeen voor hem, nu hij belangrijke troepenmachten in Korea heeft
geconcentreerd, hoogst ernstige gevolgen zou kunnen hebben. Thans,
nu men te Kaesong over een wapenstilstand zal gaan onderhandelen
lijkt de kwestie Formosa ietwat op de achtergrond te geraken. Het is
echter de vraag, in hoeverre Formosa 'n rol speelt bij Mao Tse-toengs
bereidheid tot het oplossen van het Koreaanse geschilIn ieder geval,
het zal wanneer dit geschil inderdaad zal zijn opgelost, neer een
belangrijke factor in het Oost-Aziatische politieke spel worden, zoals
dit door de twee ivereldmachtende Verenigde Staten en Sovjet-
Rusland, gespeeld wordt.
Historische feiten
Nog steeds de schone
Formosanen en Chinezen
Het is intussen een heel merkwaar
dige omstandigheid, dat Tsjang Kai-sjek
een eiland tot zijn bolwerk heeft ge
maakt, waar de Chinezen feitelijk met
een scheel oog worden aangekeken. De
Formosanen hebben heel wat Chinees
bloed in hun aderen en ze voelen zich
ook wel Chinezen, maar ze moeten mets
van de Chinezen van het vasteland heb
ben Ze hopen dan ook, dat Tsjang Kai-
sjek en de zijnen zo spoedig mogelijk
naar het vasteland zullen trekken, om
daar de strijd tegen de communisten aan
te binden. En masse zijn ze fel-anticom-
munistisch, hetgeen mede een gevolg is
van meer dan vijftig jaren Japans be
stuur.
Eenzijdig
Patriarch
VIER MAAL DOCTOR
racrutgn geworden!
Kenner en vereerder van Bach
Voortreffelijke biografie
Een oude gebogen figuur aan
de piano
Dokter in China
Heroïsche strijd
Voor studiereizen van
Nederlanders
Mao Tse-toeng is vpoirnemene ge
weest. een aanval op Formosa te doen.
Hij of.... Stalin, gat evenwel blijkbaar
de voorkeur aan Korea en de aanval
werd uitgesteld, waarschijnlijk mede,
omdat men voor een eventuele verove
ring van Formosa een vloot nodig zou
hebben, terwijl bovendien de Verenigde
Staten rich in zekere mate voor For
mosa's onschendbaarheid garant stelden.
Na eni'g aarzelen besloot Truman, Tsjang
Kai-siek te steunen en hij hield de Ame
rikaanse zevende vloot in de wateren
rond het strategisch zo belangrijke eiland,
dat een sterke schakel vormt in het Ame
rikaanse verdedigingssysteem van de
Stille Oceaan, dat zich bij Hongkong by
het Engelse aansluit.
..De eilandvesting", zo worit Formosa
w'el eens genoemd. Het is een dei sterk
ste bolwerken in de
v»'eLke van Sumatra via Malakka 'Sin
gapore') en dc Fhilippijnen totJapan
?n Alaska loopt. De Chinese nationals
ten slaagden er in, nadat ze ui
«elf de strijd tegen Mao Tse-toengs door
Sovjet Rusland gesteunde commumisu
ache legers hadden moeten opgeven, nun
beste troepen en tevens hun beste ma
teriaal naar Formosa over te brengen.
Tjsang Kai-sjek, die na een korte ,.va-
cantie" weer aan het hoofd van de de
fensie van het nationalistische China
Werd gesteld kon zich op Formosa rus-
aan het 'werk zetten, om zijn troe-
?ei1 te reorganiseren. En blijkens bench-
tci daar vandaan is hem dit uitstekend
^hjkt, dusdanig zelfs, dat, Amerikaanse
militaire experts in gunstige zin gead
viseerd hebben inzake nieuwe wapen-
leveranties.
Sitids meer dan een jaar heeft
generaal Tsjang Kai-Sjek meer
zware ,ankg^ kanonnen en elite-
troepen op Formosa geconcentreerd,
er ooit geweest zijn, toen de
Japanners het eiland tot een for-
nndabele basjs maakten voor hun
aanval 0p Malakka en Indonesië,
welke tot de verovering van Australië
,la4 m°eten leiden.
ar schatting bestaan de keur
corpsen er uit ruim een half millioen
man, terwijl er ook de gehele
Chinese, nationalistische luchtmacht
is ondergebracht. De Chinezen be
schouwen Formosa als het Gibraltar
van het Oosten. Het eiland heeft uit
stekende wegen en goede spoorweg-
,CI indingen en het valt gemakkelijk
te verdedigen. Van het begin af aan
zijn de nationalisten streng tegen de
communisten opgetreden, zodat For
mosa geen vijfde colonne meer her
bergt.
Formosa heeft zijn naam van de p0r_
tugezen gekregen. De Japanners doop.
ten het Taiwan. Ofschoon het lanigs de
Chinese kust ligt en het door de Chine
zen beschouwd werd als behorend tot
de Lioekioe-eilanden. bleven door de
eeuwen heen de relaties met China be
trekkelijk vaag. In de derde eeuw van
onze jaartelling werd Formosa semi-ou-
afhankelijk, terwijl er zich steeds meer
jjaleiers vestigden. In de veertiende
eeuw trok een groot aantal Hakka's uit
jtuid-Cruna naar Formosa. Formosa (de
naam betekent „schone") kreeg dus een
zeer gemengde bevolking. Reeds toen
probeerden de Japanners, het eiland te
veroveren en met de aan de Noordkust
levende stammen handelsbetrekkingen
aan te knopen. Het lukte hun niet.
Daartegenover slaagden Nederlanders
er m 1624 in, een eilandje tegenover de
fiJH} de Westkust geleden 'handelsstad
Taiwan te veroveren.
Ze stichtten er het fort Zeelandia
on breidden hun heerschappij ov®r
een groot gedeelte van het vlakke
land en enkele bergstreken uit Ae
bleven tot 1661 op Formosa, l oen
moesten ze wijken voor de benden
Van de vermaarde zeerover Coxinga
(een Nederlandse verbastering van
zijn eigenlijke Chinese naam), (üe
Formosa bleef formeel onder China.
De havens Taiwan en Tamsui werden
tot z:g. verdragshavens verklaard, waar
Europese schepen binnen konden varen.
Na de J apans-Chinese oorlog van
1895 stond China Formosa aan Japan
af, dat sindsdien veel deed, om het
eiland tot economische ontwikkeling
te brengen. Formosa is heden ten
dage voornamelijk een landbouw-
land, met als hoofdproducten rijst,
suikerriet, thee, zoete aardappelen,
jute en indigo. In het binnenland
vindt men nog uitgestrekte bossen.
Behalve steenkool bevat Formosa's
bodem goud, zilver, koper, olie,
zwavel en fosfor. Voorts komt er
opium vandaan, zout, kamfer en
tabak. De kamfer is een der voor
naamste exportproducten. De in heel
de wereld bij kenners, vanwege haar
geur en kwaliteit, vermaarde Oolong-
thee komt uit Formosa.
Een der leidende officieren op
Formosa is kol. Tsjiang Wei-koeo,
jongste zoon van Tsjiang Kai-Sjek.
van Arnoy uit met 25.000 man naar
Formosa trok. Een Nederlandse
zendeling uit Rotterdam, dominee
Hambrouck, heeft in die dagen een
bijzonder heldhaftige rol gespeeld.
Hij werd door Coxinga onthoofd.
Diens zoon regeerde nog enige tijd
over het eiland, maar moest het aan
de Chinezen afstaan, die er weer
enkele honderden jaren de heer
schappij uitoefenden, doch de ruwe
bergvolken aan hun lot overlieten.
De Amerikaanse commodore Perry,
leider van een expeditie welke ten
doel had, Japan voor de Westerse handel
open te stellen, landde in 1854 eerst op
Formosa en stelde Washington voor, het
te annexeren, met het oog op de grote
kolenrijkdom van het eiland. Maar men
voelde hier in de hoofdstad der Verenig
de Staten niets voor. Natuurlijk had men
toenmaals nog geen idee, welk een be
langrijke rol Formosa zowat honderd
jaar later in de Amerikaanse politiek
spelen zou!
Nog steeds is Formosa, de schone, zijn
naam waardig. Onder Japans bestuur
ging het verder de weg der modernise
ring op dan China zelf. De Japanners
oefenden er een strenge heerschappij uit.
Maarze waren eerlijk en rechtvaar
dig. Althans, dit zeiden de Formosanen,
die tijdens de afgelopen oorlog onder
Japanse vlag dienden en zich uitste
kende soldaten toonden, tot de Ameri
kanen. toen deze kort voor de val van
Tsjang Kai-Sjrks bewind op het vaste
land kwamen informeren, hoe de situatie
op Formosa eigenlijk was.
De Amerikanen hebben bij de verkla
ring van Kaïro Formosa zonder meer
aan China afgestaan. Het Chinese be
wind evenwel bleek een mislukbitng,
vooral tengevolge van de grote corrup
tie en onbekwaamheid onder de Chinese
ambtenaren. Formosa ging langzaam
achteruit
Jullie hebt ons aan China overgele
verd. betoogden de Formosanen. daarom
heb je ook de morele verplichting, ons
van het wanbestuur der Chinezen te be
vrijden. De Japanners waren erg, maar
de Chinezen nóg erger, want ze persen
ons uit als citroenen
De kwestie kreeg een ander karakter,
nadat Tsjang Kai-Sjek en zijn getrou
wen hun toevlucht op Formosa gezocht
hadden. Formosa werd een waar mieren
nest en 'het geld werd er als het ware
binnengeworpen. De Formosanen ver
dienden goed aan deze nieuwe .bezetting",
waarbijkwam, dat de als waarnemers
gestuurde Amerikaanse deskundigen een
oogje in het zeil hielden en zorgden, dat
het bestuur van Tsjang Kai-Sjek ordelijk
en rechtvaardig werd, in zoverre dit ten
minste in het Oosten mogelijk is.
De Chinese nationalistische regering
liet de zeven millioen Formosanen zo
veel mogelijk vrij en concentreerde zich
op de reorganisatie van het leger. Tsjang
Kai-Sjek nam doortastende maatrege
len. Alle generaals en kolonels wer
den in de rang van doodgewoon korpo
raal teruggezet en moesten in een harde
training proberen, hun voormalige rang
weer te bereiken. Heel wat hunner
slaagden 'hierin niet en werden door an
dere vervangen.
Dat ze niet slaagden, valt niet te ver
wonderen. Talrijke buitenlandse journa
listen hebben de ontruiming van China
door de nationalistische legers meege
maakt. Die legers werden in de meeste
gevallen niet door Mao Tse-toeng ver
slagen. maar eenvoudig door de generaals
„teruggetrokken", doordat ze een beslis
sende slag steeds ontweken. Voor de
meeste Chinese generaals is 'hét leger er
nu eenmaal niet, om bloedige én gevaar
lijke veldslagen te leveren, maar voor
het houden van 'keurige manoeuvres.
Klassiek is het verhaal van de journalist,
die door een Chinees generaal in zijn
hoofdkwartier werd voorgelicht over
een pas geleverde veldslag. De journalist
drong er ten slotte op aan, of hij het
slagveld eens zien mocht. Na allerlei
ontwijkende praatjes moest de generaal
voor de aandrang van de persman wij
ken. Hij bracht hem naar 'het slagveld.
Daar viel zelfs niet één dode te be
kennen. De volgende dag werd de jour
nalist naar een verafgelegen hoekje van
het slagveld gevoerd en daar toonde de
generaal hem vol trots twee gesneuvel
de vijanden. Later hoorde de journa
list, dat deze Chinese vechtersbaas de
doden van een collega had geleend, wiens
troepen toevallig met de vijand slaags
waren geraakt
Het verhaal kan misschien ietwat
overdreven zijn, doch volgens kenners
van China zit er veel waars in. Des te
onbegrijpelijker wordt daardoor het
feit, dat Mlao Tse-toengs communisti
sche troepen zich bij tienduizenden door
de strijdmacht der Verenigde Naties in
Korea hebben laten wegmaaien. Maar....
China is een land vol onbegrijpelijk
heden.
Volgens onze opvattingen is het trou
wens óók onbegrijpelijk, dat generaals
practisch tot recruten gedegradeerd wor
den en dan moeten trachten, weer ge
neraal te worden! Tsjang Kai-sjek en
zijn commandant te velde, de even veer
tig-jarige luitenant-generaal Soen Li-
yen vonden het inmiddels de gewoon
ste zaak van de wereld. Het resultaat
van hun zwoegen Is, dat °P Formosa
thans een kader aanwezig is van 40.000
Instructeurs.
Die vormen de kern van het
huidige nationalistische leger. En dit
leger bezit in Formosa een onneem
baar bolwerk. De door de J apanners
in de afgelopen oorlog aangelegde
versterkingen zijn nog uitgebreid.
Langs heel de kust liggen mitrail
leursnesten. De honderd vijftig vlieg
velden zijn in staat, in korte tijd een
heel leger tot diep het Chinese bin
nenland in te doen brengen.
Luitenant-generaal Soen Li-yen heeft
zijn opleiding op een Amerikaanse aca
demie genoten en de samenwerking tus
sen hem en de Amerikanen is opperbest.
Volgens de laatste berichten zou hij het
staande leger tot meer dan een millioen
manschappen hebben uitgebreid.
Er zijn reeds verschillende voor
stellen aangaande de toekomst van
Formosa gedaan. Dat omtrent een
onafhankelijk bestuur, onder toe
zicht van de Verenigde Staten of de
Verenigde Naties, wordt door velen
als verreweg dé beste oplossing be
schouwd, alhóew-'1 de Westelijke
mogendheden dan hun te Kairo aan
nationalistisch China gedane belofte
niet gestand kunnen doen. Evenwel,
dit China kan met een toezegging
van een latere volksstemming over
al of niet aansluiting voorlopig be
vredigd worden.
Nu zojuist bekend is gemaakt, dat aan
verschillende landen, o.a. ook aan Ne
derland, een ontwerp vredesverdrag met
Japan is toegezonden, lijkt het zeer
waarschijnlijk, dat er spoedig een begin
met de vredesonderhandelingen zal wor
den gemaakt. En bij deze vredesonder
handelingen zal Formosa natuurlijk in
Tijdens de terugtocht der nationalistische legers werd dit nieuwste Amerikaanse materiaal uit Sjanghai naar
Formosa verscheept.
André Demedts kan boeiend vertellen. Zijn trilogie over de ondergang
van het geslacht Van Ley da, een boerenfamilie in West-Vlaanderen, legt
men, eenmaal inet lezen begonnen, ongaarne weg. Toch is Demedts aller
minst het type van de verteller zoals men zich die bij een dropstrilogie
voorstelt: een praatvaer met veel aandacht voor het kleine leven van alle
dag, die de gebeurtenissen in het verhaal als hoofdzaak beschouwt en die
daarnaast het milieu weet té schilderen met oog voor pittoreske details en
voor sfeer. Demedts gaat recht op zijn doel af zonder veel omhaal van
woorden. Dat doel is ontraadseling van de menselijke psyche.
tragische eenzamen, voor wie geen ge
luk bestaat en die gekweld worden door
'n drukkend schuldbesef. Nadenken over
de zin van het leven vinden zij een
horribele bezigheid, die zij ontvluchten
in de natuur, in hevige lichamelijke
actie, in avontuur of drank.
Eerst aan het slot van het derde deel
Niet dat voor Demedts de gebeurtenis
sen onbelangrijk zouden zijn. De ont
wikkelingsgang van het verhaal heeft hij
uitstekend uitgesponnen. Maar hoofdzaak
is voor hem de uiterlijke actie niet. En dat
is maar goed ook. Want anders zou hij
niet meer gedaan hebben dan een nieuw
specimen toevoegen aan de onverteerbare
stapel trilogieën waarin vetes tussen
boerenfamilies worden bijgelegd door een
bruiloft en waarin norse boeren de strijd als Hugo van Leyda na een leven van
voeren tegen de dreigende inmenging der leed_ onbegrepenheid en vertwijfeld wer-
steedse beschaving. ken erin geslaagd is het familiegoed
Pessimistisch I „Schoendale" van de dreigende ondergang
Wat Demedts beoogt moet men, ver Redden maar^tegehjk
achter de uiterlijke gebeurtenissen en al zyn kinderen verlaten, achterblijft,
hun sociale betekenis, zoeken in zijn I leert hij iets beseffen van het beperkte
kijk od het leven en op de mens. Erg aardse geluk dat gelegen is in aanvaar-
opwekkend is deze levenskijk niet. Zij H 611
heeft een uitgesproken pessimistisch I Leren glimlachen
karakter. De mensen van Demedts zijn Qaarmee js n,jet alleen „de ring ge
sloten" van de geschiedenis der Van
TI Leyda's, daarmee is ook de muur gesloopt
het. geding worden gebracht. Het was bussen jp, sterke ras en het besef dat
Japans bezit en het is met onmogelijk, Kaat boven orde en recht dat het
dat Japan zijn rechten er op zal doen jjiJen onverbrekelijk aan het menszijn is
gelden. Nu Amerika zeer'verlangendlis, I gebonden. „Mens worden Is leren glim-
het Land van de Rijzende Zon in zijn l h r zyn verdriet en onrust heen"
anti-communistisch front ip te nemen Uitrijdende gedachte die de ver
en Japan de taak zal krijgen, zich zelf te I pletterende ernst van Demedts' tragisch
verdedigen, rs het lang niet onmogelijk, I dnortvreekt
dat Formosa om statetigische redenen epos althans even doorbreekt.
brengt Hugo de zege; tegelijk echter slaat
het noodlot op een ander front toe. Hij
vervreemdt van zijn vrouw Frederika;
hun na veel kdpplge weerbarstigheid ge
sloten verbintenis, waarmee de familie
vete met de Leenknechts ten einde kwam,
blijkt niet op geestelijke eenheid gebouwd,.
Beiden zoeken elders het leed van hun
vergissing te vergeten, totdat de droefheid
over ziekte en dood der kinderen hen in
een nieuwe, berustende wijsheid de liefd»
der eenzamen leert kennen.
Met een ware epische kracht worden
ons de stugge boeren met hun verwron
gen, bittere karakters, voor ogen gesteld.
In deze karakters overheerst een trek van
fatalistische somberheid in die mate dat
de personages aan waarschijnlijkheid te
kort komen. Bovendien doet de stereotype
afgebeten gesprektoon in de dialogen hei
voorkomen alsof het al deze Westvlaamse
boeren erom te doen is zich zo kort en zo
kwetsend mogelijk tegenover de mede
mens uit te drukken. Het is vooral da
eenzijdigheid der karakters, rechtstreeks
gevolg van Demedts' pessimistisch levens
gevoel en de houterigheid der dialogen, dia
deze trilogie belet een zeer goede roman
cyclus te zijn. Door zijn eerlijke en diepe
aandacht voor de mens verdient de schrij
ver echter zeker de belangstelling van
hen, die de christelijke roman een goed
hart toedragen. P.
N.a.v. „Voor de avond valt", „In het
morgenlicht" en „De ring is gesloten"
door André Demedts. Ultg. Desclée
en De Brouwer, Brjigge-Amsterdam.
weer onder Japans bestuur zal komen,
hoewel natuurlijk niet onmiddellijk.
Overigens, hierover zijn de Chinese I
nationalisten en de communisten het
eens: Formosa moet weer Chinees wor- j
den. Formosa heeft iets van een puzzle...
lets van dit besef had ook de oude
Johannes van Leyda kort voor zijn dood
Toen wij eens. in een vriendschappelijk gesprek met een bekende Engelse
professor, veronderstelden, dat het tocli wel een bijzonder geluk moest bete
kenen om zo geleerd te zijn, schudde de man ernstig liet hoofd en antwoord
de: .,Het is veel voornamer oirt een goed mens te zijn Deze uitspraak
maakte grote indruk op ons, omdat zij kwain uit de mond van een hoog
staand mens, die blijkbaar toch een tekort in zicli voelde, wellicht juist
omdat hij zich al te zeer door de wetenschap in beslag genomen wist. ij
moeten er altijd aan terugdenken, als wij de naam Albert Schweitzer tegen
komen, want deze geleerde een organist van formaat, denker en protes
tants theoloog van gezag heeft zich niet teruggetrokken in een ivoren
toren, omdat hij nimmer de wetenschap als een doel lieeit gezien, maar
alleen als een middel om een goed mens te zijn.
Als jongeman, die na een brUlante
studie vier maal de doctorsgraad be
haalde en naam begon te maken als een
der beste organisten van zijn tijd, lag
in de Deschaafde wereld een schitterende
carrière voor hem open. Schweitzer had
letterlijk alles kunnen bereiken wat hij
wilde; hij had invloed kunnen doen gel
den op velerei gebied, hij had macht
Chinese nationalistische troepen trainen op Formosa. Generaals zijn hier
kunnen veroveren, roem en erkenning,
rijkdom en comfort. Maar hij zocht niets
van dit alles. Hij kende slechts één drang:
de lijdende mensheid te helpen, daar,
waar zij deze 't hardst nodig had.
Nauwelijks dertig jaar oud (hy werd
14 Januari 1875 in ivaysersberg geboren)
verliet hij Europa en ging als arts naar
Equatoriaal Afrika. Onder de meest
primitieve omstandigheden en ten koste
van vele persoonlijke offers werkte hU
meer dan veertig jaar onder de inboor
lingen, als geneesheer en als zendeling.
Hij bond de stryd aan tegen tropische
ziekten, niet als onderzoeker, maar als
helper.
Onvermoeibaar als hij is, vond Schweit.
zer ondanks dit practische werk toch nog
tijd voor zijn wetenschappelijke en filo
sofische arbeid. Zo nu en dan zond hij
een manuscript naar Europa, dat gedrukt
en vertaald werd en waar de filosofen
in de gehele wereld' voortaan rekening
mee hadden te houden. En altijd opnieuw
was er voor hem: Bach, het muzikale
genie, dat door weinig anderen zo bena
derd en begrepen is als door Schwojtrer.
Bach is hem altijd in de ban blijven
houden. Telkens opnieuw ontdekte hij
nieuwe facetten aan de meester van
het orgel; altijd ook vond hij rust en
inspiratie in het spelen van Bach's com
posities.
Het leven van Albert Schweitze' van
zijn jeugd tot aan de huidige dag, is met
kennis van zaken en met oprechte waar
dering, welke niet leidde tot blinde ver-
knelukimt, beschreven door George
tuurlijk hebben genoemd. Nu kenmerkt
het zich vooral door: de daad voor de
evenmens. Hij, die gediend had kunnen
worden, heeft vrijwillig zelf willen die
nen. Daarom is dit levensverhaal niet
alleen boeiend, maar ook inspirerend. Het IwMÊÊmmË
kan niet anders of het moet eerbied wek. I
ken voor deze werker, die nog steeds
in Lambarene is, niet om dank of roem
te oogsten, maar om te handelen naar
Christus' woord.
In het prospectus van dit boek trof ons
de volgende beschrijving van de grijze
geleerde. Twee Amerikanen, die hem
enkele jaren geleden in Lambarene be
zochten, troffen de toen bijna vijf en
zeventigjarige »chweitzer, die nog steeds
ruim achttien uur per dag werkt, in uit
stekende gezondheid aan. Zy vertelden,
hoe zijn zit-, slaap- en studeerkamer vo.
stonden met manuscripten van reeds vol.
tooide studies en een te voltooien ooeK.
Sommige hoofdstukken van dit laatste
werk waren zesmaal overgeschreven.
Schweitzer pleegt de vellen van elk
hoofdstuk, dat hy gereed heeft, samen te
binden en ze dan aan een spyicer te
hangen. „Precies, zoals een jager zi-n
wild ophangt, zcide hij lachend tot zyn
bezoekers.
De meest karakteristieke indruk, die de
Amerikanen van hem hadden gekregen,
was die van de oude gebogen figuur, tij
dens een stille Afrikaanse avond op de
plano een thema van Bach spelend.
Een andere dokter, die ook zijn hart en
kennis in dienst stelde van vreemde vol
gevoeld. Deze Johannes van Leyda, de
centrale figuur van het eerste deel
„Voor de avond valt", is de stroeve
eigenzinnige burgemeester, eenzaam als
alle van Leyda's. een patriarchale heer
ser die zich in het dorp en in de familie
met veel krachtvertoon gelden doet.
Van een bijna magische grootheid bin
nen zyn beperkte gezichtskring van
plichtsbetrachting, recht en orde, voelt
hy zich verheven boven alf.e mense-
ïyke kleinheid, met name boven de by
familiale traditie gehate Leenknechts en
boven zyn zonen Ferdinand en Karei, ae
eerste een avonturier in Amerika, de
tweede een willoze dronkaard, wiens
wanbeheer „Schoendale" dicht by de
catastrophe brengt.
Johannes zou men het grondtype van de
Albert Schweitzer76 jaar oud, nog
steeds als medicus-zendeling werk
zaam in Afrika.
Sheaver in zijn boek „Albert Schweitzer,
leven en denken". Het moet moeilijk zijn
geweest, een zo volledig beeld samen te
stellen van een man, die zelf nooit enige
moeite heeft gedaan om de wereld van
zijn doen en laten op de hoogte te houden.
Schweitzer heeft zijn werk altijd als iets
vanzelfsprekends gedaan en schuwde
alles wat zweemde naar reclame.
Ondanks deze mocUykhcden is Seaver
er toch in geslaagd een biografie te
schrijven, die een afgerond beeld geeft
en tegelijkertijd méér is dan een op
somming van feiten. Voorts weet hy juist
die bijzonderheden te accentueren, welke
een helder licht werpen op het karakter
van Schweitzer.
Het boek is in twee delen gesplitst.
Het eerste bevat een uitvoerige levens
beschrijving, terwijl het tweede een goede
bloemlezing uit het werk van Schweitzer
Seeft-
Als deze eenvoudige man, die een der
grootste thans levende Europeanen is, een
ontdekker van onbekende gebieden was
geweest dan zou me» zijn i«v«n «von
ken is Edward H. Hume, die In China van Leyda's kunnen noemen. Zijn eigen
ging werken en zijn talloze belevenissen schappen .^^f^Karers z^on Hugo
beschreef in het boek „Aspirine en Zjen- Ferdinand, herleven in Kareis zoon Hugo
Seng". Dr. Hume, een Amerikaan, had in die. door de Ijzere" w! ,van
India zijn practijk uitgeoefend, maar in vader aan de priesterstudie onttrokken,
het begin van deze eeuw aanvaardde hij een verbitterde strijd begmt om de ver
een uitnodiging om in Hoe-nan een art- vallen bouwgrond rond Schoendale weer
senschool op te richten rendabel te maken.
Hugo's heroïsche stryd bereikt het
Hy is van een geheel ander formaat, hpt twpwip ,wi in het
van een andere instelling ook dan Albert' hoogtepunt in het tweede deel „In het
Schweitzer, maar hy is evenzeer een toe-1 morgenlicht wanneer zyn oom erdi-
gewijd geneesheer (voorzoover men dit I dand, terug mt Amerika met de licht-
uit zijn geschrift kan opmaken) en ook zinnige industrialisatie-poging van een
zyn onvermoeide pogingen om de weten- bankroetier het dorp vergiftigt en het
schap te dienen worden gesteund door £a™ .iej verbruikt,
een warme mensenliefde. Het derde deel »Dc 1S gesloten'
Hij vertelt zeer geanimeerd over zijn
werk, zijn -voorspoed en tegenslagen;
vooral ook over de houding van de Chi
nezen, die aanvankelijk moeilijk te bena
deren en te overtuigen waren, maar wier
vertrouwen hij allengs wist te winnen. Ai
waren zelfs toen nog de zonderlingste
verrassingen mogelijk!
Interessant is wat hij schrijft over zijn
kennismaking met de eeuwenoude Chi
nese geneeskunde, waarvan hij enkele
frappante staaltjs vertelt. Zelfs een op
stand ontbreekt niet in. het veelbewogen
verhaal.
Gelukkig blijkt de schrijver over gevoel
voor humor te beschikken, zodat zijn
boe-k niet alleen boeiend, maar ook zeer
prettig leesbaar is.
Evenals de biografie van Schweitzer is
„Aspirine en Zjen-Seng" ryk geïllustreerd
laet foto's. Beide boeken zyn uitgaven
van Hollandia te Baant, die ze keurig
taaworgde
Tussen de regeringen van ons land en
de V.S. is overeenstemming bereikt over
het besteden van een millioen gulden
uit de tegenwaarderekening van de
Marshall-hulp voor technische hulp.
Deze technische bijstand bestaat uit
het maken van studiereizen door Neder
landse deskundigen naar de V.S. op ver
schillend gebied, teneinde zich op de
hoogte te stellen van de vorderingen en
de huidige toestand van wetenschap en
DE ORGANISATIE van Katholieke
ouders en het Comité voor de bescher
ming van de rechten van het gezin en de
school in Mexico hebben een landelijke
actie in elkaar gezet om een einde te ma
ken aan het onderwijs-monopolie van de
staat. Ten dien einde hebben zij een open
brief aan president Aleman gezonden,
waarin zij hun eisen uiteenzetten. Tege
lijkertijd richtten 22 dagbladen in de ste
den, 67 bladen op het platteland en 145
radiostations tot de Mexicaanse regering
een appèl, waarin wordt gewezen op het
natuurlijke recht der ouders om zelf de
opvoeding van hun kinderen te bepalen
alsmede op de internationale overeen
komst betreffende de rechten van de
mens, waarmede ook Mexico zich door
zijn lidmaatschap van de Verenigde Na
ties accoord heeft verklaard. Ook op de
scholen moet Christus de hoeksteen zijn.
TIJDENS DE a.s. vacantietijd zullen de
wegen zeer druk zijn. De K.N.A.C. brengt
onder de bijzondere aandacht, dat het
aantal verkeersongevallen hetwelk in de
omermaanden een stijging vertoont, be
trekkelijk laag kan worden gehouden mits
een ieder de nodige inschikkelijkheid en
wellevendheid betoont. Het gaat er vooral
om enerzijds rekening te houden met an
deren en aan de andere kant begrip te
tonen voor de positie welke men zelf ten
opzichte van anderen in het wegverkeer
inneemt. Goed onthouden. Ook dit is so
ciale politiek.
„DE KOSTER en de organist moeten
ook kunnen leven", zo schrijft kardinaal
Van Roep, aartsbisschop van Mechelen en
Primaat van België in een oproep tot de
gelovigen. Hij spoort hen aan hun paro
chiegeestelijken financieel ruimer te steu
nen, omdat zij de grootste moeite hebben
om b.v. de koster en de organist naar
behoren te betalen. Het leven van ueze
mensen is ook duurder geworden, aldus
de kardinaal. Daarom moesten hun sala
rissen worden verhoogd. Het is de plicht
van de gelovigen om daartoe by te dra
gen. De tijd van Roomse grijpstuivenj ts
waarlijk voorbij. De katholieke sociale
doctrine mag hier niet achterblijven.
HET OFFICIëLE Sovjet-blad de „Praw-
da" klaagt, dat de anti-godsdienstige le
zingen en voordrachten in de Sovjet-unte
op een grandioze mislukking zijn uitge
lopen. Het blad eist, dat de communisti
sche propaganda een nieuwe tactiek zat
ontwikkelen, die er zich vooral op-at
toeleggen om het reactionnaire karakter
van iedere godsdienst aan de kaak te stel
len. Ge weet, dat het communisme z.g.
de godsdienst eerbiedigt, maar
DE ZEEREERW. Heer Anthony Bong
van het Apostolisch Vicariaat
werkt thans ais aalmoezenier voor 3000
gewonde Koreaanse soldaten, ate te n
goe zijn ondergebracht. Pater Bong heeft
ïn de laatste weken 59 Koreanen ged"""'
Gods geest blaast waarheen hy wit.
de laatste weken 59 Koreanen gedoopt,
ods geest blaast waarheen hy wil.
RUIM 23.000 Duitsers hebben zich ge-
balletjes blauw.
MORGEN is het weer Zondag. Zon o;
regen, de bisschop verwacht geld voor de
nieuwe kerken. Denk dus aan de collect^
Met de H. Paulus in het epistel schrijven
wij dat U verplichtingen heeft, terwijl we
moeten gedreven worden door de peest
Gods. Weg met de slavengeest. Lucas
brengt de historie van de linke rentmees
ter De bekende les der voorzichtigheid
van de kinderen der duisternis. Wanneer
zullen wij eens goed aanpakken. Overi
gens de bekende Zondagsgroet met het
verzoek om een blij gelaat.
