K.L.M. OP VIJFDE PLAATS in
N. ATLANTISCH VERKEER
Binnenkort dividendstop in
Engeland
NIEUWE BOEKEN
Welke realiseerbare middelen
biedt Nieuw-Guinea?
Goede productie- en export
mogelijkheden
TITO onder druk
Bijzonder gunstige chartermarkt
Ir F. Besangqn
Eindhovense recherche
achtervolgdelooddieven
Geen handelsverdrag
tussen West- en Oost-
Berlijn
V.S. blijven pogen Mgr.
Stepinac vrij te krijgen
Jutlandia" naar
Rotterdam
Beperking invoerprogramma
Uitbreiding prijs beheers ing
Pakistan nodigt
Nehroe uit
Wereld-katoen
productie
Twee baggerzuigers
voor Pakistan
A'damse speelclubs
moeten sluiten
Handelsbesprekingen
tussen West- eh Oost-
Europa
Auriol zoekt compromis
Duitser vermoordde
drie Nederlanders
VRIJDAG 27 JULI 1951
PAGINA 5
Omzetstijging
Directeur K. L. M.
Jaarcijfers
Vijf jongens vormden „bende" in
Roosendaal
GOUD- EN DOLLARRESER
VES VAN ENGELAND
Kans op inflatie
Als Russische vervoersbelemme-
ring niet wordt opgeheven
BRABANTS ORKEST TE
HlL VARENBEEK
CONCOURS VAN BLAAS-
INSTRUMENTENMAKERS
BESLOTEN
F ranse inzenders behaalden
meeste prijzen
POSITIES SCHEPEN MET
REPATRIëRENDEN EN
EMIGRANTEN
Ook Ned. gewonden uit Korea
aan boord
BOSSCHENAAR IN
EINDHOVEN VERONGELUKT
Politieke maatregel
Stijging met ongeveer 8 millioen
balen verwacht
Men verwacht dat de wereld-katoen
productie in het seizoen 1951-52 zal stij
gen met ongeveer 8 millioen balen, aldus
deelt de internationale katoen-advies
commissie mede. Volgens de commissie
variëren de ramingen voor het seizoen
(hans van 35 tot 36 millioen balen verge
leken met 27.500.000 balen voor het voor
afgaande seizoen.
Mooie order van 11 millioen
Waarschuwing van de officier
van Justitie
PRINS EN PRINSESSEN
WEER THUIS
GEEN NATIONALISATIE
OLIEBEDR1JVEN IN
NOORD-SUMATRA
Zoals reeds gisteren in deze editie werd
uiteengezet zag de K.L.M. zica in 1950
voor de taak gesteld om de in 1949 sterk
teruggelopen omzet weer op peil te
brengen en zo mogelijk verder te ver
groten. J>e omstandigheden, waarin de
maatschappij verkeerde waren hiertoe
gunstig, zo lezen wij voorts in het ver
slag over 1950. Het luchtnet was in voor.
gaande jaren tot ontwikkeling gebracht,
een moderne vloot stond ter beschikking
en de organisatie was belangrijk ver
beterd. Daarbij komt, dat de situatie
voor de luchtvaart in het algemeen gun
stig was. Aangenomen mag worden, dat
de toeneming van het internationale ver
voer aanzienlijk werd gestimuleerd door
de grotere economische bedrijvigheid
tengevolge van nauwere internationale
economische en militaire'samenwerking.
De productie werd in het verslagjaar
opgevoerd tot 189.653.000 ton/km (1948:
161.107.000 en 1949: 146.517.000 tkm) door
het openen van nieuwe lijnen voorname
lijk op Duitsland en het Nabije Oosten,
varhoging van frequentie op andere
lijnen en de uitbreiding van het bijzon
dere vervoer, w.o. dat van emigranten
naar Australië (van de gecontracteerde
5000 emigranten zijn er in 1951 reeds
3000 vervoerd).
Zodoende steeg de omzet in 1959 tot
188 millioen. Gezien de bijzondere om
standigheden in 1949 is dit cijfer zonder
meer niet vergelijkbaar met de omzet in
dat jaar van 130 millioen. Beter is een
vergelijking in ton/km en dan met 1943,
zoals hierboven geschiedt. De groei heelt
zich niet bij alle categorieën van het ver
voer gelijkelijk voorgedaan. T.o.v. 19-48
nam het pasagiersvervoer toe met 8 pet
het vrachtvervoer 'met 70 pet en het
ehartervervoer met 300 pet. Het post
vervoer daalde om genoemde reden met
31 pet.
Het passagiersvervoer op de geregelde
lijnen, uitgezonderd Amsterdam—-Dja
karta steeg in 1950 t.o.v'. 1948 met 19 pet I
Op de lyn Amsterdam—Djakarta daalde
het ervoer als gevolg van lagere (re 1
quentie. Tegenover 1949 toont deze lij a I
echter een vooruitgang van 57 pet. Ér.
wordt nu weer zesmaal .per week ge
vlogen en soms moet er nog wei eer.s
een extra dienst ingelast worden. Het
vervoer van. en naar 'tussenstations kon
geheel worden teruggewonnen en het
▼ervoer tussen de eindstations toonde
een onder de gegevèn omstandigheden
bevredigende ontwikkeling.
Op het vervoer over de N. Atlantische
Oceaan nam de fc.L.M; wat het passa
giersvervoer betreft in 1950 de vijfde
plaats in na de PANAM. de TWA, de
AOA (inmiddels overgenomen door de
PANAM) en de BOAC.
Wat het postvervoer betreft kan nog
worden gemeld, dat dit afgezien van Öe
lijn Amsterdam—Djakarta steeg met 57
pet. t.o.v. 1948. De Internationale charter-
markt was voor-de K.L.M. in vele opzicht
ten gunstig. De vraag naar vervoer was
aanzienlijk groter, dan in 1949 en de con
currentie verminderde o.a. doordat a's
gevolg van het Korea-conflict een aantal
Amerikaanse mijen. hun activiteit naar
het Paciflc-gebied verplaatsten.
begrepen afschrijvingen tot een bedrag
van 30.557.161 (22.963.871) Van de exploi
tatie-uitgaven werd uitgegeven aan sa a-
rissen. lonen en sociale lasten 43 pet. De
rentelast daalde belangrijk als gevolg van
de omzetting van leningen in kapitaal en
wel van 2.761.718 tot 1.329.934.
De gang van zaken bij de Garuda Indo
nesian Airways is bevredigend. Momen
teel werkt men er met een beladingsgraad
van ca. 80 pet. vergeleken met 73 pet. in
1950, ondanks de tariefverhogingen. Bij de
K.L.M. zelf was de beladingsgraad in 1950
65 pot. (v. j. 60.3 en in 1948 62.0 pct.l
In de gisteren te 's-Gravenhage ge
houden algemene vergadering van aan
deelhouders van de K.L.M., is de heer ir
F. Besancon. tot dusver onder-directeur
en belast met de leiding van het direc
toraat productie, benoemd tot directeur
der vennootschap.
De nieuwe directeur, de heer Frits
Besangon, werd op 21 November 1903 te
Den Helder geboren. Na de H.B.S. te
Amsterdam en Den Haag afgelopen te
heibben, ging hij aan de Technische Ho
geschool te Delft studeren. In 1931 be
haalde hij het, diploma werktuigkundig
ingenieur en werd hij assistent van prof.
Andriessen te Delft. Na een korte pe
riode verbonden te zijn geweest aan bet
efficiency bureau van de Octrooiraad te
Den Haag, trad hij in December 1934 in
dienst van de K.L.M. te Den Haag bij
de afdeling statistiek. In 1936 werd hij
assistent van d-e heer Guilotiard op
Schiphol en in Maart 1938 werd hij naar
Hollywood overgeplaatst als assistent
van de heer Veenendaal, die hij in 1939
als technisch vertegenwoordiger in Ame
rika opvolgde. Tijdens de oorlog nam
hij gedurende de jaren 1942-1946 dienst
Volgens de winst- en -verliesrekening
beliepen de totale inkomsten 197.781 000.
(v.. j. 137.123.000), waarvan uit' paslage én
bagage 133.145.Ö00 (93.905.000), uit goede
ren 22.356.000 (10 991.000), uit post
20.591.000 (19.249.000) en uit bijz. vlucn-
ten 12.383.000 (5.867.000). Diverse inkom
sten beliepen 9.306.000 (7.111.000). Daar
tegenover stonden exploitatiekosten ad
197.725.000 (176.811 00m, zodat er egp
winstsaldo van 56.000 resteert.
In bovengenoemde exploitatiekosten zijn
De Eindhovense recherche heeft de
hand weten te leggen op drie mannen,
Inwoners van Tilburg die in Eindhoven
300 kilogram lood te gelde trachtten te
maken bt) een opkoper. Toen de politie
tot arrestatie wilde overgaan wisten
twee hunner te ontsnappen.
Het werd een verwoede jacht. Reeds
wm de politie het spoor grotendeels
bijster toen plotseling een agent zag, dat
van het dak van een pakhuis een pan
verwijderd werd. Daarna verscheen het
hoofd van een der Tilburgers, die eens
wilde kijken of de kust weer veilig was.
Even later werden de twee mannen op
de zolder van het pakhuis gegrepen. Het
drietal is aan de Tilburgse politie over
gegeven.
Een vijftal knapen van tussen de 15 en
16 jaar uit Roosendaal, die tezamen een
..bende" vormden, zijn ook door de poli
tie gearresteerd wegens het stelen van
enige tientallen kilo's lood en andere
bouwmaterialen, welke zjj gedurende de
laatste maanden wisten buit te maken
en die zij verkochten aan de opkoper
Van B Deze werd eveneens gearresteerd
erv te Breda voorgeleid.
De Engelse minister van handel, Shaw-
cross. heeft tijdens een luinöh ter gele
genheid van het Festival of Britain ver
klaard. dat de goud- en dollar-reserves
van Engeland weliswaar het vorige jaar
tot een 'behoorlijke omvang zijn geste-
gen, maar dat de verhouding van de re
serves tot de invoerverplichtingen siecn-.
ter begon te worden.
Afgezien van die binnenlandse toestand
ziet Engeland zich op het ogenblik, naar
hij zeide, geplaatst tegenover twee ern
stige vraagstukken: dat van de betalings
balans en dat vain de kans op inflatie.
„Wij moeten meer produceren en ver
dienen, en dat kunnen we alleen doen
door meer te exporteren", aldus Shaiw-
cross
Naar Shawcross mededeelde overweegt
de Engelse regering om de huidige moei
lijkheden te overwinnen o.m. de volgen
de maatregelen: 1. beperking van het
eivlele verbruik ten behoeve van de uit
voer; 2. normalisatie van winsten en
lonen en 3. verscherping van de pr(js-
beheersing. Voorts zal afgezien moeten
worden van alle overeenkomsten tussen
werkgevers en vakbonden, die belemme
rend kunnen werken op verhoging van
de productie.
De Britse, Franse en Amerikaanse hoge
commissarissen in West-Duitsland, heb
ben verklaard, dat de door de Russische
controle-commissie uitgevaardigde nieu
we beperkende bepalingen voor het ver
voer van goederen uit West-Berlijn naar
West-Duitsland (waarbij de Russische
zóne moet worden gepasseerd) ernstige
gevolgen hebben voor de Westberlijnse
economie en dat hierdoor een toestand
Is geschapen waarin de hoge commis
sarissen niet kunnen berusten".
Sinds medio Mei j.l. eisen de Russen,
dat op de vrachtbrieven wordt vermeld
waar vandaan de grondstoffen, die erin
zijn verwerkt, werden betrekken. Dit
heeft geleid tot een vertraging in het
handelsverkeer, waardoor sindsdien goe
deren ter waarde van zeventig millioen
mark in Westberlijnse pakhuizen zijn
opgestapeld.
De hoge commissarissen verklaren, dat
zij bun besprekingen met de Russen over
het tegen gaan van smokkelarij niet zul
len voortzetten en evenmin toestemming
zullen geven voor het ondertekenen van
de nieuwe handelsovereenkomst tussen
Oost- en West-Duitsland, voordat de be
lemmeringen zijn opgeheven.
De Westberlijnse burgemeester, prof.
Reuter, heeft gisteren wederom aange
drongen op het instellen van een corri
dor tussen West-Berlijn en West-Duits
land, waardoor goederen vrij vervoerd
zouden kunnen worden, zonder tussen
komst van de Sovjetrussische ol Oost-
duitse autoriteiten.
Brien McMahon, de Amerikaanse sena
tor, die op het ogenblik in Joegoslavië
vertoeft, heeft tijdens een onderhoud van
twee-en-een-half uur met maarschalk
Tito de veroordeling van mgr Stepinac
besproken. Hij bracht Tito onder ogen, dat
de grootste eenheid noodzakelijk is tussen
allen, die zich tegen agressie verzetten
en dat het derhalve in de Ver. Staten
een slechte indruk maakt, wanneer door
de gevangenhouding van mgr Stepinac de
verhouding tussen Joegoslavië en het
Vaticaan niet wordt bevorderd. Wat het
antwoord van Tito was, wilde McMahon
niet zeggen. Hij weigerde eveneens be
kend te maken welke voorstellen hij
aan Tito in verband met mgr Stepinac
had gedaan.
bij( de t'eétïn-iBëh-e gronddienst van de
Kon. Ne'd.4hdiSohe Luchtmacht in
Australië.
In Juni 1946 kwam hij weer in Ne
derland terug, en in October. 1946 werd
hij wederom- naar Hollywood uitgezon
den. Op 1 October 1949 werd de heer
Besancon benoemd tot hoofd-direetoraat
productie op Schiphol, terwijl nu zijn be
noeming volgdie tot directèur der ven
nootschap.
Ter gelegenheid van de Groot-Kempi-
sohe cultuurdagen zal Het Brabants Or
kest op Zondag 29 Juli, des middags om
3 uur in het Parochiehuis te Hilvaren-
beek een concert geven Het. zal worden
gedirigeerd door" "Hein"'Jofdans" en de
Tilburgse pianist Géra-rd van Blerk zal
als solist 'medewerken. Het 'eerste deel
van dit concert bestaat uit twee werken,
die representatief mogen heten voor de
hedendaagse Belgische en Nederlandse
'toonkunst, 0.1. de vijfdelige Serenade
voor uitgebreid kamerorkest (1940) van
de Belg Jean Absil,.en het uit 1947-1948
daterende concert voor piano cn orkest
van de Nederlander Herman Strategier.
In de afgelopen weken Is in Den
Haag het eerste internationale concours
van blaasinstrumentenmakers gehouden.
De instrumenten werden door deskundi
gen bespeeld en beoordeeld. BU de uit
slag, welke gisteravond in bet Haagse
gemeentemuseum werd bekendgemaakt,
bleek, dat Franse inzenders de meeste
prijzen hebben behaald. De firma Gras
frèires ontving de medailles, uitgeloofd
door Koningin Juliana en door de
Franse ambassadeur te 's-Gravenhage.
De prijzen werden uitgereikt door de
heer D. Balfoort. voorzitter van de jury,
in tegenwoordigheid! van de burgemees
ter van Den Haag, mr F. M. A. Schoik-
king en zijn echtgenote, de wethouders
mr J. van Aartsen, Th. M. Dresme en J.
van Zwijndregt, voorts waren aanwezig
de -gezanten van Italië, Duitsland en
Tsjecho-slowakije en vertegenwoordigers
van het ministerie van O. K. en W.
De medaille, aangeboden door Prins
Bernhard, ging naar de firma Mahillon
te Brussel, die van het ministerie van
O. K. en W. naar de firma Boosey en
Hawkens te Loncten, en die van de bur
gemeester van 's Gravenhage naar de
heer H. Schenkelaars te Eindhoven..
Nadat deze uitslag bekend was ge
maakt opende burgemeester Schok-
'kmg de tentoonstelling van blaasin
strumenten, die in de zalen van het
Gemeentemuseum gehouden wordt.
De burgemeester prees het initiatief
van <Je heer Balfoort. waardoor men
in Den Haag een unieke verzameling
van blaasinstrumenten kan .bewonde
ren.
Op 1 Augustus zal een concert worden
gegeven, waarbij leden van de Kon.
militaire kapel een aantal op het con
cours bekroonde instrumenten zullen be
spelen. Tijdens de tentoonstelling zal -het
musici zijn toegestaan om onder deskun
dig toezicht de tentoongestelde instru
menten eens te proberen.
G-roote Beer, Djakarta naar Amsterdam, 26
Juli bij ingang vam Bode Zee.
Indrapoera, Djakarta rtaa-r Rotterdam, 26
Juli op 120 mijl- WN"W van het 1',4-graads-
kanaal.
Oranje, Djakarta naar Amsterdam, 26 Juli
(7 uur) van Colombo.
Sltoajak, Djakarta naar Botterdam, pas
seerde 26 Juli Djeddah.
Zuiderkruis, van Rotterdam naar Halifax,
26 Juli van Havre.
Naar Reuter meldt, bevinden zich ook
Nederlandse patiënten aan boord van
't Deense bospitaalschip „Jutlandia", nat
zich thans uit Korea op weg naar Euro
pa bevindt.
Het schip zal aUe landen aandoen,
waarvan zich patiënten aan boord be
vinden, onder meer de Philippijnen, Tur
kije, Griekenland en Frankrijk. Mocht
een staken van het vuren in Korea af
gekondigd worden, voordat heit schip
Rotterdam bereikt, (verwacht wordt dat
a y°?r October hét geval zaï zijn)
vaartuig zijn weg naar Ko
penhagen zo mo'geUjik voortzetten zon
der Rotterdam aan te doen.
In verscheidene kerken van Parijs
zijn dezer dagen H. Missen gelezen
voor de zielerust van maarschalk
Pétain. De gemoederen van de Parij-
zenaars waren echter nogal verhit,
zodat agenten moesten assisteren om
de gelovigen rustig hun weg naar de
kerk te kunnen laten gaan.
(Van onze correspondent)
Donderdagmiddag is de 53-jarige mon
teur A. W., wonende in 's-Hertogenbosch,
maar werkzaam bij het krachtstation van
de P.N.E.M. in Eindhoven, van een zes en
een halve meter hoge stellage gevallen en
op slag gedood. Het slachtoffer was ge
huwd.
®nfeI,e regering heeft besloten als
tot bestrijding van de In-
a.AV" fet komende najaar een divi-
dendstop in te stellen. Alle maatschap
pijen, die per jaar meer dan 10.000
brutowinst te verdelen hebben, zullen
",,.mc,er d»n het gemiddelde van hun
dividenden in 1949 en J959 mogen uitke
ren. Hierdoor zal een stijging van de di
videnden in de drie Jaren van het her
bewapeningsprogramma voorkomen wor
den.
Hugh Gaitskell, de minister van finan
ciën, die deze maatregel in het parlement
aankondigde, verklaarde te hopen, dat de
dividendstop de arbeiders er toe brengen
zal „redelijke beperking"'te =tbhen bij het
eisen van loonsverhoging. Hy waar
schuwde, dat de Engelse economie ern-
stig schade zal kunnen lijden, wanneer
de lonen .in hetzelfde tempo als verleden
jaar blijven stijgen Volgens Gaitskell
zullen de kosten van levensonderhoud in
Engeland wel blijVen stijgen, "doch niet
In zo scherpe mate als in dé afgelopen
maanden het geval is geweest.
Naar de mening van waarnemers
heeft het instellen van de dividendstop
meer politieke dan fiflanciële betekenis
en moet deze maatfegel beschouwd
worden als een tegemoetkoming aan de
8.000.000 georganiseerde arbeiders in
Engeland, die volgens hun leiders geen
beperking van hun looneisen kunnen
aanvaarden, wanneer de arbeidsloze
inkomens niet worden beperkt.
Minister Gaitskell deelde verder mede,
dat Engeland in de eerste helft van dit
Jaar een invoeroverschot had van 554
millioen en dat de betalingsbalans in de
eerstkomende maanden waarschijnlijk
een tekort zal vertonen, dat vermoedelijk
een vrij aanzienlijke vermindering van de
goud- en dollarreserves van het sterling-
gebied tengevolge zal hebben.
het dollargebied uitzonderlijk groot zijn,
namelijk 100 millioen hoger dan in
een normaal kwartaal. In het vierde
kwartaal zal de betalingsbalans -niet zo
ongunstig zijn, doch de minister acht het
niet waarschijnlijk, dat er in die periode
een dollaroverschot zal zijn.
De regering zal het programma voor
de invoer uit het dollargebied herzien
en haar uitgaven beperken, waar dit kan
geschieden zonder dat de belangen van
het land op lange termijn worden ge
schaad.
Minister Gaitskell kondigde voorts aan,
dat de regering overweegt de prysbeheer-
sing uit te breiden tot een gróter aantal
goederen, waaronder een aantal levens
middelen. Zonodig zal in het najaar een
prijscontrole voor vis worden ingesteld
De bankeh hebben erin toegestemd de
verstrekking van crediet voor alle doel
einden, behalve de meest noodzakelijke,
te beperken.
Gaitskell deed op de mijnwerkers een
beroep om de kolenproductie op te voe
ren, daar Engeland kolen moet uitvoeren
om onontbeerlijke grondstoffen, zoals
hout, houtpulp, pyriet en ijzererts te kun
nen invoeren.
De premier van Pakistan heeft de
Indische premier Nehroe, uitgenodigd
naar Karatsji te komen ter bespreking
van de kwestie-Kasjmir- Pakistan heeft
een „vredesplan" van vijf punten opge
steld „tot herstel van een vreedzame
atmosfeer en de vestiging van vriend
schappelijke betrekkingen op permanente
basis". Nehroe kan een eventueel bezoek
pas brengen, zodra de eerste essentiële
stap naar herstel van een vredige
atmosfeer, n.l. terugtrekking van de
Indische troepen uit het grensgebied, is
Zelfs indien het wereldverbruik ge
handhaafd blijft op het recordniveau van
dit seizoen van 33 millioen balen, zou
dit toch nog kleiner z(jn dan de ver
wachte wereldproductie. De carryover
zal gedeeltelijk dienen ter aanvulling van
de wereldvoorraden, welke thans ge-
raamd wonden op minder dan 11 millioen
1 balen, het laagste cijfer sedert 1929. De
commissie verklaarde, dat de moeilijk
heid thans niet meer is ruwe kantoen te
verkrijgen, doch dat deze thans wordt ge
vormd voor de verkoop van katoenen
textielgoederen. welke vervaardigd zijn
uit dure grondstoffen.
Naar w(j vernemen, heeft de „Indu
striële Handelscombinatie Holland" in
Den Haag, welke Mij. een export-combi
natie ls van een zestal Nederlandse
scheepswerven en welke gespecialiseerd
is in de fabricage van baggermateriaal,
van de regering van Pakistan opdiacht
gekregen voor de levering van twee bag
gerzuigers, tezamen ter waarde van om
streeks 11 millioen gulden. Hieronder is
begrepen het b(j te leveren drijvend ma
teriaal.
Verleden jaar heeft dezelfde combina
tie een dergelijke order voor India ge
had. Een der te leveren baggerzuigers is
verleden week in Calcutta aangekomen.
De thans voor Palustan te vervaardigen
machines zullen dienen voor het uitdie
pen van de rivieren in Oost-Paxistan.
Het wordt zeer verblijdend geacht,
dat de eerste Nederlandse sdheepubouw-
order voor Pakistan thans gegeven is.
Vóór de oorlog kon Nederland o-p dit ge
bied in dat land niet terecht.
Namens de officier van Justitie te
Amsterdam is aan besturen van alle speel
clubs te Amsterdam dus alle besloten
clubs de z.g. cercles privés een waar
schuwing uitgereikt door de politie, waar
in wordt gezegd, dat deze clubs haar
activiteit op zeer korte termijn moeten
staken, daar anders zal worden ingegre
pen. Naar schatting ls er te Amsterdam
een 20-tal van deze inrichtingen. Het
schijnt de bedoeling van de officier van
Justitie te zijn definitief een einde t«
maken aan deze speelclubs.
Uit Parijs wordt gemeld dat 20 Augus.
tus te Genève handelsbesprekingen van
een beperkte omvang tussen West- en
Oost-Europa een aanvang zullen nemen.
Van de Oostelijke landen zullen Rusland,
Polen en Hongarije aanwezig zijnVer
wacht wordt dat de conferentie een voor
bereiding zal. vormen-voor de eigenlijke
handelsbesprekingen die later zullen
volgen.
Het doel van de voorbereidende bespre
kingen, is het eens te worden cryer de
goederen welke West-Europa bereid zou
zijn te ruilen voor hout en granen. Uit de
Oostelijke landen.
Ook Paul Reynaud heeft zijn pogingen
om een Franse regering te vormen, opge
geven. President Auriol heeft thans voor
gesteld, dat de niet-Gaullistische en niet-
communistiscbe partijen drie commissie»
zullen vormen, die moeten trachten over
eenstemming te bereiken over een ge
meenschappelijke politiek t.a.v de drie
omstreden problemen: de staatssubsidie
aan Katholieke scholen, de politiek t.a.v.
de lonen en een wijziging van de grond
wet. Dit als een poging om uit de iirnasae
te komen.
De grondwetswijziging zou inhouden,
dat een premier door de nationale verga
dering kan worden benoemd bij een ge
wone meerderheid, dus dat geen absolute
meerderheid imeer nodig zal zijn.
Na jaren in Duitsland gepakt
Het Landesgericht te Hannover heeft
de 24-jarige Duitser Karl Heinz Kiy al
daar wegens een groot aantal diefstallen
tQt vier jaar tuchthuisstraf veroordeeld,
Kiy heeft tijdens de oorlog by ds weer*
macht in Nederland gediénd. Tegen het
einde van de bezetting heeft hij in Bra
bant een notaris, een advocaat en een
vrouw van het leven beroofd. De Duitse
Feldgendarmerie heeft hem destijds voor
deze niet-politieke moorden gearresteerd
en naar Duitsland overgebracht, waar
Kiy in de op de capitulatie volgende chaos
wist onder te duiken.
In de daarop volgende jaren heeft hij
met een bende de steden Hannover, Hil-
aesheim, Hameln en Göttingen onveili»
gemaakt, zonder dat men hem heeft kun
nen arresteren. Dit is eerst onlangs ge
lukt. Na zün arrestatie heeft de Du'ts»
politie de Nederlandse gewaarschuwd.
Het is niet zeker,- zo vernemen wij, of
K:y wegens de door hem in Nederland
gepleegde moorden, - aan ons land zal
worden uitgeleverd. De mogelijkheid >5
namelijk groot, dat hij deswege in Duits
land terecht zal staan.
Gistermiddag zyn Z.K.H. Prins Bern
hard en de Prinsessen Beatrix en
Irene van hun particulier bezoek aan
Londen weer op paleis Soestdijk terug
gekeerd.
Om circa half drie landde de Dakota,
die H.H. K.K.H.H. naar ons land bracht,
op Soesterberg.
In het derde kwartaal zal de invoer uit gedaan", aldus de Pakistanse premier.
„De Papoea cuituurimprovisator",
door dr. G. J. Held. Uitg.. W. van
Hoeve, 's-Gravenhage.
Het is een aangename verrassing Nieuw-
Guinea weer eens belicht te zien. niet als
object van conflicten tussen Nederland en
Indonesië, maar als cultuurfactor. En dan
vindt men in dit terzake zeer kundig en
wetenschappelijk bewerkt boek een schat
van bijzonderheden over het zo weinig be
kende cultuurleven van de Papoeas, dat
zich met de naar streek en aard wisselen
de mogelijkheden in telkens andere vor
men, welke als het ware improviserender-
wijze geschapen zijn, voordoet.
De schrijver bespreekt de cultuurpro
vincies, de economie, dé persoonlijkheid,
de sociale groepering, de godsdienstige
feestkernen, handelingen en voorstellin
gen en tenslotte de veranderingen, welke
zich door bestuur, missionering, zending
en onderneming in het gehele leven der
Papoeas voltrekken.
Een zeer interessant boek, dat ons
Nieuw-Guinea onder een zeer speciaal
aspect doet kennen.
Door J. P. K. VAN EECHOUD
Nieuw-Guinea is, als men de uitdrukking niet te letterlijk opvat, inder
daad een verzameling van bossen en moerassen. Aan de ontwikkeling is
nog weinig gedaan en het land ligt er grotendeels, zoals zo ongeveer het
land der Batavieren er vóór 2000 jaren ook uitgezien moet hebben.
De gang van zaken heeft er toe geleid, dat dit volmaakt achterlijke
gebied een autonoom rijksdeel is geworden en daardoor belast weïjd met
een regeringsapparaat ver boven zijn stand.. Het spreekt vanzelf, dat dit
apparaat vooralsnog naar verhouding zwaar moet drukken op de begroting.
Wil men die begroting binnen redelijke proporties houden, dan dient er op
de eerste plaats voor gewaakt te worden, dat deze top niet zwaarder wordt
dan strikt nodig is en verenigbaar met de nog geringe behoeften van dit
gebied. Anderzijds moet er naar gestreefd worden zo spoedig mogelijk
de reeds aanwezige economische mogelijkheden tenvolïe uit te buiten. Én
tevens dient er voor gezorgd te worden, naast een, eigenlijk vanzelfspre
kend efficiënt beheer, dat 't land niet meer importeert dan noodzakelijk is.
Welke zijn nu de aanwezige of op
korte termijn realiseerbare middelen in
Nieuw-Guinea?
„D-> Indonesische regering acht 't ogen
blik om over te gaan tot nationalisatie
van de oliebedrijven ln Noord-Suma ia
nog niet gekomen", aldus verklaarde de
secretaris-generaal van het Indonesisch?
ministerie van voorlichting, Ruslan Ab-
dulganl, in een toespraak tot de bevol
king van het voormalige oliecentrum
Pangkalan Brandan. Zü zal een com
missie instellen die haar zal adviseren
ten aanzien van de voorwaarden, waarop
bef buitenlandse kapitaal weer aan de
•riéaid zal gaan-
Allereerst dienen we in het oog te hou
den, dat momenteel rond 250.000 zielen
onder bestuur zijn gebracht, waarvan
omstreeks 50.000 werkbare mannen. Als
gevolg, van het in het verleden gevoerde
beleid, waarbij economische ontwikke
ling niet, of althans niet systematisch
werd betracht, is dit gehele arbeidsreser-
voir in niet noemenswaardige mate in
geschakeld in het Westerse productie
proces. Er waren behaive de olie
geen ondernemingen van betekenis en
de schuchtere pogingen om bevolkings-
cul'ures in te voeren kunnen hier ge
voeglijk wordedverwaarloosd Toch zal.
vooral wanneer ds Panoea vóór de voor
zien'ng in eigen behoefen meer rationele
landbouwmethoden zijn bijgebracht, een
groot deel van dit arbeidsre^srvoir in het
productieproces kunnen worden inge
schakeld.
De totale bevolking van Nieuw Guinea
wordt echter geschat op 1.000.000 en het
potentiële arbeidsreservoir is derhalve
200.000 werkbare mannen. Naargelang 't
bestuur ook de overige bevolkingsgroe
pen onder controle krijgt, zal ook dit re
servoir geleidelijk productief kunnen
worden.
Weliswaar is een bevolking van 1 mil
lioen op een oppervlakte als die van
Nieuw Guinea niet veel circa 3 per
km2 doch het accent wordt by deze
bedenking meestal verkeerd gelegd. Er
zijn verscheidene Afrikaanse koloniën die
er wat dat betreft slechter aan toe zy'n dan
Nieuw Guinea. Angola, Betchuanaland,
Frans-Equatoriaal-Afrika, Fr. West-Afri-
ka, Noord- en Zuid-Rhodesia en Zuid-
west-Afrika hebben alle evenveel of min
der bewoners per vierkante kilometer dan
Nieuw-Guinea.
In deze gebieden en b.v. ook in de Bel
gische Congo en evenzeer in Nieuw-
Guinea zyn grote oppervlakten leeg of
bijna leeg en woont het merendeel der
bevolking in grotere of kleinere concen
traties bfj elkaar. Deze concentratie kan
door een juist bestuursbeleid worden be
vorderd. waardoor de bestuursvoering
aanmerkelijk vereenvoudigd en goed
koper wordt en de problemen ,die de
gorte afstanden meebrengen, heel wat
gemakkelijker op te lossen zyn.
Men moet dan ook Nieuw-Guinea
niet zien als een van verkeersstand-
punt bekeken onverteerbare lap grond,
doch, als een conglomeraat van min of
meer op zich zelf staande streken, die
elk naar de bij haar streekeigen pas
sende vorm van welvaart streven. Won-
neer men de streken, waar de bevolking
en dus de productie is geconcentreerd,
beschouwt als eilanden in de zee, dan
wordt het transportprobleem heel wat
gemakkelijker. „Feederlines" van klei
ne boten, die de afscheephavens dezer
„eilanden" verbinden met de stapelha
ven, verzekeren dan een betrouwbare
afscheep der exportproducten.
Natuurproducten
De export van Nieuw-Guinea had tot
dusverre nog niet veel te betekenen
en het vertoont daarby wel een groot
verschil met het Australische gedeelte.
Het Mandaatgebied bracht het vóór de
oorlog to.t 70.000 ton copra per jaar, ter-
wyi wij in ons beste jaar 4500 ton maak
ten. Zélfs zonder uitbreiding der klapper
arealen kan ook by ons die export aan-
merkelijk opgevoerd worden, wanneer
voor een behoorlijke kustvaart wordt
gezorgd en het bestuur zijn gewicht in
de schaal legt. De deskundigen te Me-
rauke zyn er van overtuigd, dat de export
dan 2000 ton, tot 6000 ton per
jaar opgevoerd kan worden. Bij de
thans bestaande aanplant kan op 10.000
ton voor geheel Nederlands Nieuw-Guinea
zeker gerekend worden, op korte termijn
te realiseren.
Een, voor Nieuw-Guinea-maatstaven
aanzienlyk exportproduct is ook de copal-
hars. Ofschoon door gebrek aan toezicht
door onoordeelkundige tapmethoden ver
scheidene bostsen zijn doodgetapt, zyn er
zovele grote arealen Agatkis, die nog
nimmer in exploitatie waren, dat de
vóóroorlogse hoeveelheden gemakkelijk
overschreden kunnen worden; een export
van vele duizenden tons per jaar is mo
gelijk.
Bovendien is in Nieuw-Guinea nog
nimmer stelselmatig gezocht naar fossiele
harsen, die daar toch evenzeer aanwezig
moeten zijn als b.v. in Zuid-Afrika en
Nieuw-Zeeland, waar elk jaar tiendui
zenden tems van dit waardevolle ma'e
daar staat tegenover dat Nieuw-Guinea
lange kustlijnen heeft en grote rivieren,
zodat seleotief gekapt kan worden zon
der dat transport over land over grote
afstanden nodig wordt.
Zeer zeker geldt dat voor yzerhout,
dat ongeveer 12 pet van het Nieuw-
Guinea-bos uitmaakt en dat ook door
geheel ongeschoolde bevolking kan wor
den gekapt Met de toen wel byzonder
beperkte hulpmiddelen werd in 1949
reeds op deze wyze 8000 ton yzerhout
gekapt eri het is gemakkelijk mogelijk
daarvan onmiddellijk verscheidene tien
duizenden tons te maken. De toenmalige
opperhoutvester nam zelfs aan om, wan
neer hem enige sleepboten werden ge
geven, 5000 kubiek per maand, derhalve
60.000 kubiek per jaar alleen in West-
Nieuw-Guinea te maken. Dat het Nieuw-
Guinea-hout allesbehalve waardeloos is,
bewijst wel de grote activiteit op dit ge
bied van onze Australische naburen.
Nieuw-Guinea heeft honderdduizenden
hectaren mangrove-bos van uitstekende
kwaliteit, waarop een aanzienlijke cutch
(looibast)-winning kan worden gebaseerd.
De bossen leveren bovendien nog pala,
foelie, massooi en dergelyke producten,
terwijl er reeds lang een export bestaat
van zeeproducten, als tripang en lola-
schelpen. Ook daarin zyn onze naburen
ons ver vooruit. Parelvissery is in West-
Nieuw-Guinea eveneens mogelyk.
Dit zyn alle produoten, wier waarde
slechts met tienduizenden, hoogstens met
honderdduizenden guldens wordt be-
somd, doch die op vele plaatsen de loca
le bevolking behoorlyke inkomsten kun
nen verschaffen en aldus aan de algeme
ne verhoging van het welvaartspeil en
aan de landsinkomsten hun bydrage
leveren.
Wat de tonijnvissery zal opleveren,
valt nog niet te bepalen. Gezien de Ja
panse vangsten en het onderzoek van het
Zeevissery-instituut van vóór de oorlog,
schynen de vooruitzichten uitstekend te
ZUzijn dit alle reeds in de natuur aan we-
zige producten, die slechts» verzameld
behoeven te worden, ook nu reeds staa*.
vast dat er op agrarisch gebied evenzeer
vele mogelijkheden zijn voor de be vol-
kingslandbouw. Het onderzoek naar gro
te arealen voor ondernemingslandbouw en
eventuele kolonisatie op grote schaal mag
dan no? niet verricht zyn, in de wel on-
derzochte kleine stukken zyn reeds 30.000
HA grond van goede kwaliteit bevonden
riaal op deze manier worden gewonnen. 1 u eeacht voor
De verzameling bossen en moerassen j en onvoorwaardenjk pescbik blijk
is zeker niet waardeloos. De moerassen permanente landbouw temyi mi) «ens
bevatten millioenen tons aan sagomeel. de rapporten alsnog 50 000 HA onoer ze
dat hf»t7ii al«* narelsago, hetzy als appre- kere voorwaarden geschikt te manen zyn
feersago gewonnen kan worden,, vooral Ook hier liggen nu reeds, zomereerder
ln die streken waaj de bevolking nog
op laag peil staat en geen andere moge
lijkheden voor een geldinkomen heeft.
In dezelfde streken kunnen onafzienbare
arealen nipahpalm dienen voor een
goedkope alcoholfabricaBe-
De bossen bevatten een onbeperkte
hoeveelheid hout. Weliswaar zijn die bot
sen heterogeen van samenstelling, doch
onderzoek, op korte termijn realiseerbare
mogelijkheden en de vroeger op kleine
schaal verrichte proeven hebben reeds
lang aangetoond, dat cacao, sisal, divers*?
voedingsgewassen en dergelyke net in
deze contreien goed doen.
Grootscheeps of geleidelijk
Ook de grootste der hierboven genoem
de bedragen zyn geen van alle erg im
ponerend tegenover een Nederlandse be
groting, die met milliarden rekent. De
begroting van Nieuw-Guinea is echter al
evenmin imponerend en menige gemeente
ln Nederland rekent met veel hogere be
dragen.
Men moe* wel onderscheiden tussen
enerzijds een ontwikkeling, die geba
seerd is op grootscheepse projecten, en
anderzijds een regelmatige, geleideiyke
ontwikkeling, gebaseerd op de huidige
bekende hulpbronnen, met een successie
velijk inschakelen van het arbeidspoten
tieel in agrarische productie, in kleine be
drijven, of in het verzamelen van bos- en
zeevoortbrengselen.
Met de entamering van grote projecten
zullen inderdaad aanzienlyke bedragen
zijn gemoeid. Men dient echter in het
oog te houden, dat natuurlyk dergelyke
objecten eerst aangevat worden, wanneer
zij economisch verantwoord zijn en niet
meer dan het normale bedrijft<rlsico dra
gen. Zij zyn dan een normale geldbeleg
ging, waarbij de gegronde verwachting
bestaat, dat het geïnvesteerde kapitaal
zyn rente opbrengt niet anders bv.
dan wanneer Nederland een inpoldering
entameert.
Mogelijk zullen verdere onderzoekin
gen uitwyzen, dat Nieuw-Guinea b.v. een
nikkelertsreserve heeft, waarop een be
hoorlyke nikkelwinning kan worden ge
baseerd. Wanneer daarvoor geïnvesteerd
zouden moeten worden 200 millioen gul
den ik noem een willekeurig bedrag
dan kan men toch moeilijk in de gang
bare betekenis zeggen, dat Nieu -Guinea
ons nu weer 200 millioen kost daar
deze investering, door overheid of parti
culier, binnenlands of buitenlands, ons
behoorlyke inkomsten en deviezen ver
zekert.
In het tweede geval kan men geen
grote sprongen verwachten; de ontwik
keling 2al betrekkelijk langzaam verlo
pen, productie en export zullen geleide
lijk stijgen. Daar staat echter tegenover,
dat by een gezond beleid, dat met beide
benen op de grond bUjft en zich aanpast
bij het economisch niveau, de financie
ring van deze ontwikkeling slechts be
scheiden sommen vereist, die bovendien
al spoedig voor een goed deel door
Nieuw-Guinea zelf opgebracht kunnen
worden.
Het lijdt geen twijfel, dat een nor
male ontwikkeling waarmee wij vol
doen aan onze morele plicht tegenover
dit land en zijn bewoners, Nederlandse
onderdanen geen bedragen eist, die
Nederland niet zou kunnen opbrengen;
terwijl het evenzeer vaststaat, dat
Nieuw-Guinea al spoedig een aanmer
kelijk deel van deze kosten zelf zal
kunnen dragen en binnen afzienbare
tijd zich zelf zal kunnen bedruipen.
Of Nieuw-Guinea voor Nederland een
rijke bron van inkomsten zal zijn, ligt
in de toekomst verborgen. De mogelijk
heid is in het geheel niet uitgesloten,
gunstige indieati sijn er «oMmimU.
„De Bronnen van een Oecnme-
nisch Ethos", door R. Schippers.
Uitg. J. H. Kok, Kampen
Prof. Schippers, van de Vrye Universi
teit, leeft in zyn inaugurele rede ook
in de oecumenische gedachtensfeer. Hij
heeft echter in verband met zyn leer
opdracht voor de homiletiek een vrywel
onbesprokev onderwerp aangesneden
het oecumenische ethos. Uit zijn rede
biykt al, dat hier nog een aantal prin
cipiële vragen grondig besproken moe
ten worden, zoats over het ethos van de
H. Schrift zelf. Het komt ons voor, dat
zelfs het begrip „oecumenisch ethos" nog
veel duidelyker omschreven zal moeten
worden, eer er een vruchtbare gedach-
tenwisseling mogelyk is. C. F. P.
„Vraagbaak der Sociale Verzeke
ringswetten" ,door W. F. Merk-
Uitg. J. H. Gottmer, Haarlem.
Het doel van de schryver met dit boek
is, hun, die geroepen zyn anderen in
te lichten over de sociale verzekerings
wetten, een practische gids te verschaf
fen. Tevens wil het zyn een leenboek
voor studerenden, voor de hogere boek
houdkundige examens, belastingconsu
lenten .maatschappelijke werkers, enz.
De schryver heeft het klaar gespeeld
deze twee uiteenlopende doeleinden te-
gelyk te verwezenlyken.
„Spelen met getallen', door dr
Fred Schuh. Uitg. W. J .Thieme
en Cie-, Zutphen.
Dat het getal van oudsher in het teken
van de belangstelling heeft gestaan is
een overbekend feit. De bedoeling 'van
dit uitstekend verzorgde boekwerk, dat
met een groot aantal illustraties is ver
lucht, is. die belangstelling speciaal toy
etc jongeren aan te wakkeren.
In een negental hoofdstukken geeft de
schryver, op deskundige maar tevens
aantrekkelyk wyze college, die door jong
en oud met plezier en interesse zal wor
den gevolgd.
„De Heilige Handelingen Mijn
taak", door Hubert McEvoy S.J.
(Ned. vert. C. Hilienaar S J.)
Uitg. H. Nelissen. Bütnoven.
Dit unieke misboekje, dat geïllqstreerd
is met een 56-tal instructieve iotö's, be
vat een beknopte, en toch duidelijke uit
leg van het H. Misoffer, afgedrukt op
de linkerpagina, terwyl rechts onder da
foto's een keur van liturgische Misgebe-
den is opgenomen-
Moge dit misboekje, dat voor iedereen
bedoeld is .maar meer speciaal voor con-
vertieten en jonge mensen, bij de ge
bruiker naast een klaar begrip ook een
sterke liefde voor de Heilige Handelin
gen doen opbloeien.
„Heilige Slangen", door John Hagen
beek: „De schatgravers van Troje", door
C. W. Ceram; „Geblokkeerd in de ber
gen". door A. B. Visser. Uitg. We
reld-bibliotheek, Amsterdam. (Avontuur-
en Tc»:hniek-reeks).
„Huurling en Herder, door Jan
Overduin. Uitg. J. H. Kok. Kam
pen.
Ben verhaal, dat zich in een Protes
tants milieu afspeelt en de innerlyke
tweestrijd behandelt van een predikant,
die zich bewust wordt, meer huurling te
zyn dan herder en geestelijk nog niet de
kwaliteiten te bezitten, om als herder 00
te treden. Er doet zich hierbij nog een
pynlyke verwikkeling voor. welke bui
ten zijn herder; ;jke ambt staat, maar er
toch direct invloed op heeft. Hy raakt
in conflict met zijn gemeente, hierbij
slechts steun viimend by een wereld-
wyze ouderling. Het innerlyke conflict
van de geestelijke leidsman en de ge
spannen verhouding met zyn gemeent»
worden o.i. niet helemaal overtuigend op
gelost door een psychologisch weinig aan
nemelijk gemaakte verzoening tussen de
hoofdpersonen.
Ben boek, dat voor het overige een in
teressant beeld geeft van een Protes
tants Christeiyk milieu en de daar heez-
aend* opvattingen.
