Langs uitgedoofde vulkanen
en schilderachtige kraters
Fietsen behangen als een
Kerstboom
Vlaamse kunst in Fries milieu
DE OERMUZIEK VAN AIX
Over hoge snelheden en wat
daarmede samenhangt
Speciale koelinstallaties zullen
noodzakelijk zijn
Festival der rijke lieden
Safari door Uganda's Merendistrict I
Geen premielening van
het Rijk?
Tentoonstelling in BolswarcTs unieke
raadhuis
Beethoven en Bruckner
in de Kurzaal
llllllll:
ANJERDAG U AUGUSTUS 19S1
PAGINA 6
NIEUWE POOLSE GEZANT
Gedroomd
COMEDIA BEGINT MET
THURBER
HET WELVERZORGDE
BOEK
ARTISTIEKE EVENEMENTEN
IN BERLIJN
Opera's van Bartok en Malipiero
Wat is de hoofdzaak?
Opera-buffa herleeft
"7W.|i J, -
Marktdag in Ankole. De inlanders kopen hier hun noodzakelijke behoeften
zoals zout, thee en suiker; zij verkopen huiden, kippen en geiten.
♦Van een speciale medewerker)
.Whaffg the road to Mbarara lake?" Het antwoord luidt: „Wellehyou
know", gevolgd door een veelbetekenend hoofdschudden. Met andere woorden:
Je kunt er komen, maar ook net zo goed niet. Onder dit motto beginnen hier vrijwel
alle safari's na de regentijd. Er is dit jaar wel bijzonder veel regen gevallen.
In het gebied rond het Victoriameer viel tijdens een donderbui meer dan 37 mm
in ongeveer vijf en twintig minuten. Dat daarbij wegen en bruggen zwaar beschadigd
worden, lijdt geen twijfel. De eerste reizigers, die na de regens op pad gaan.
betalen vaak de tol van de verkenner door in de modder te blijven steken ofwel in
moeras of greppel te belanden. Soms zakt plotseling de weg in onder de wagen
ofwel de zijkant schiet weg in de greppel. Sneeuw, beter: modderkettingen zijn dan
ook noodzakelijk benevens touwen, planken en een paar matten Is men hiermede
uitgerust dan loopt het zo'n vaart niet, want met de hulp van een tiental neger
jongens hikt het steeds een gestrande auto weer op de weg te krijgen.
dezer vogels kwam met zulk een kracht
tegen de bumper, dat er een verbuiging
van ruim een cm ontstond.
Het aantal termieten-heuvels is ontzet
tend. Hier is geen katoen- of koffie-plant
meer te bekennen. De bevolking leeft van
veeteelt en deze enige bestaansmogelijk
heid wordt maar al te vaak ernstig ge
schaad door veepest, slaapziekte of wa
tergebrek. Naast de welvaart in Buddu,
(de streek rond Masaka) steekt de ar
moede van Ankole wel erg af. De bevol
king draagt meestal dierenhuiden als
kleding. Het voornaamste voedsel bestaat
uit posho of maismeel-pap. Ankole's
hoofdplaats is Mbarara. Hoewel ook hier
de regens zeer overvloedig vielen, heeft
Ditmaal willen wij U iets vertellen over
het meren-gebied, westelijk en noord
westelijk van het Victoriameer. Begin
nend bij Lake Edward, via Lake George
naar Lake Albert. Al deze meren liggen
in de slenk, welke, in Nijassaland begin
nend, loopt tot In de Sudan. Zowel het
Nijassameer als het Tanganjikameer lig
gen in dit gebied, dat naast het Victoria
meer wel tot de voornaamste bronnen
van de Nijl behoort.
Van Kampala in Z.W. richting rijdend,
doorkruist ment een vruchtbaar en wel
varend land. De hoofdplaats is Masaka.
Evenals Lira en Soroti dankt ook dit
stadje zijn snelle groei aan de katoen.
Daarnaast wordt hier veel thee en koffie
geplant. Alle inwoners gaan welgekleed
en berijden prachtfietsen. Soms zijn
deze vehikels letterlijk behangen als
een Kerstboom met allerlei accessoires
zoals vier lampen, voorop een toeter,
een ratel, drie rode lichten achterop,
plus een serie reflectors etc. Wij zagen
o.a. een neger, die op zijn toeter een
heel wijsje spelen kon. Twee jaren ge
leden bestond Masaka uit een straat met
tu-ee of drie grote en daarnaast wat
kleine winkels, thans zijn er vier stra
ten met minstens tien grote winkels,
een bank. katoenbeurs en enkele han
delsgebouwen, vanwaar koffie, thee en
katoen verzonden worden en andere
goederen geïmporteerd.
Achter Masaka verandert het landschap
van aanblik. Het vulkanische origine
wordt duidelijk zichtbaar. Elke tien tot
vijftien mijl duikt een missiepost met
kerk en school op. In feite zijn dit geen
missieposten, doch parochies, want wij
bevinden ons in het gebied van mgr Ki-
wanuka, wiens vicariaat geheel door in
landse priesters en zusters wordt bediend.
Hoewel ook hier met een voortdurend
gebrek aan geld wordt geworsteld, neemt
het aantal katholieken zeer snel toe en
daarmede het aantal scholen en kerken.
Verreweg het merendeel van de kinderen
langs de weg draagt een scapuliermedail
le om de hals, terwijl vele volwassenen
een kruis of katholiek insigne dragen.
Hoewel de wegen zeer bochtig zijn en
voortdurend stijgen of dalen kan een be
hoorlijke uursnelheid bereikt worden.
Veel hinder wordt echter ondervonden
van de vogels, die bij honderden op de
weg zitten. Papegaaien, toekans, parkie
ten en guinea-fowl, een soort fazant,
zwaar en log. Zij kunnen niet ineens op
vliegen, doch nemen net als onze fa
zanten een aanloop. Vaak Is de tijd te
kort en eindigt hun leven ontijdig. Een
de bevolking thans met watergebrek te
kampen.
Het hotel kon slechts een bodem water
in de badkuipen verstrekken. Dit is na
een lange rit over de stoffige wegen niet
heel prettig. Zoals op vele plaatsen in
Afrika liggen de hotelkamers niet in het
hoofdgebouw, doch in de vorm van kleine
paviljoens links en rechts verspreid. Hier
waren het een soort inlandse hutten met
grasdaken. Er was echter electrisch licht,
opgewekt door een dieselmotor met ge
nerator. Vlak bij Mbarara bevinden zich
de vindplaatsen van tin. Enkele tinmij
nen worden reeds geëxploiteerd en het is
te voorzien, dat de komende jaren een
aanmerkelijke uitbreiding zullen brengen.
In vrijwel het gehele gebied tussen hiel
en Congo wordt de bodem thans naarstig
geëxploreerd en er wordt zelfs naar olie
geboord.
Veel goederenvervoer, bestemd voor
Belgisch Congo loopt thans van Europa
via Kenya en Uganda. Op de weg van
Kampala via Mbarara naar Kabale ont
moet men dan ook voortdurend enorme
vrachtwagens met aanhanger; zij dra
gen een lading tot een totaal van 25 ton.
Hoe deze chauffeurs het op de smalle,
bochtige wegen klaarspelen mag een
wonder heten. Zeer vaak gebeurt dit
wonder dan ook niet en eindigt de reis
in een moeras. Het gehele benzinever-
voar voor Oost-Congo geschiedt op deze
wijze. Boven op de lading zit een neger
jongen, de z.g. turn-boy. Hij houdt het
achterop komende verkeer in het oog
en geeft tekens voor het inhalen door
derden. Dit systeem werkt zeer goed en
het komt maar zelden voor, dat men
lang in de stofwolk van een vooroprij-
dende wagen behoeft te hangen. Is de
weg te smal of te bochtig, dan kan men
beter stoppen en wachten, want afge
zien van de onaangename zijde is het
rijden in zo'n stofwolk zeer gevaarlijk
daar men hoegenaamd niet zien kan.
Na ongeveer vijftig mijlen draait de
weg naar het noorden en slingert zich
tussen uitgedoofde vulkanen en om
schilderachtige kratermeren in de rich
ting van het Ruwenzori-gebergte. De
panorama's zijn prachtig, vaak oneindig
ver. Veel wild leeft in deze bergen. Voor
al apen zijn talrijk. Chimpansees er. ba
vianen zitten op de weg, doch verdwij
nen -bij het naderen in het struikgewas.
Het is onmogelijk om er een behoorlijke
foto van te nemen. Een blanke of een
neger schuwen zij zeer, doch voor een
negervrouw gaan zij niet uit de weg,
doch blijven rustig zitten. Zij weten, dat
een vrouw nimmer gewapend is en dus
ongevaarlijk.
Hun grote vijand is de luipaard. Ook
deze dieren.leven hier in groten getale
doch zij zijn slechts zeer zeldzaam zicht
baar, zeker niet overdag. Nabij een
plaatsje, Kichwamiba genaamd, daalt de
weg met vele haarspeldbochten af in de
slenk of rift. Lake Edward en Lake
George liggen te trillen in de thans
het is even na de middag zeer hete
ludht.
Logeerkamers van het Ankole-liotel te Mbarara
Het wetsvoorstel tot wijziging der lo-
terijwet heeft ten doel de minimumper
centages, waartegen publiekrechtelijke
lichamen en met toestemming van de
kroon andere rechtspersonen premie
leningen kunnen uitgeven, voortaan bij
Algemeene Maatregel van Bestuur vast
te stellen, aldus de minister van Finan
ciën en Justitie in hun Memorie van Ant
woord aan de Eerste Kamer naar aanlei
ding van het betrokken wetsontwerp.
..Het is nog een open vraag of het rijk
zich zal scharen onder de publiekrechte
lijke lichamen, die na vaststelling van
het minimumpercentage eventueel tot uit
gifte van. een premielening zullen beslui
ten. De regering heeft een beslissing
daartoe niet genomen", aldus de ministers.
Reuter bericht, dat volgens een Vrij
dagavond te Londen ontvangen bericht
van het Poolse persbureau tot buiten
gewoon gevolmachtigd gezant en minis
ter van Polen te Den Haag benoemd is
de heer Tadeusz Findzinski.
In Friesland zijn de weilanden omringd door kreupelhout. De boerderijen,
haast tot de grond verscholen onder de puntmuts van het dak, staan
beschermd in een carré van bomen. Verschillende oude stadjes hebben er
hun wallen nog. Friesland houdt van beslotenheid. Het land, de gebouwen
en de mensen leggen er getuigenis van af. Wie de charme van Friesland en
van de Friezeti wil leren kennen moet er moeite voor doen. De Friezen
zelf lopen er niet mee te koop.
Twee graveurs uit Bolstvard
Vandaar dat men. In het hoge Noorden
dingen kan zien, die uniek zijn in Neder
land, maar die door weinigen worden ge
kend. We kent bijvoorbeeld in Bolsward
die in haar torenloze eenvoud zo prach
tige 12e-eeuwse Broerekerk? Of de St.
Maartenskerk met haar zadeldak? En dat
wondermooie raadhuis, pronkend met
een der rijkste Rénaissancegevels die ons
land bezit, hoevelen kennen dat uit eigen
aanschouwing?
Achter die gevel met zijn barokke in
gangspoort en zijn aan de Duitse Renais
sance verwante zwierige statigheid,
schuilt een interieur, waar het maatge
voel van de bouwmeester, de lichtval als
van een kathedraal en de geur van hou
ten antiquiteiten de atmosfeer scheppen
van een gedroomd oud-Hollands sche
penenhuis. Het is een binnenhuis dat te
gelijk statig is en vriendelijk, tegelijk
intiem en ruim, en dat zo een architec
tonische verbeelding schijnt te willen zijn
van de Friese aard.
In dit raadhuis zwaait burgemeester
Bruinsma de scepter. Hij is niet weinig
trots op Bolswards pronkstuk. „Alleen
jammer", zegt hij „dat zo weinig mensen
hier komen kijken. En dat terwijl we
toch ieder jaar, nu al vijf jaar lang extra
de aandacht op ons stadhuis vestigen door
een tentoonstelling die er wezen mag".
Links: Hoofdweg tussen Kabala en Port-Portal. Onder in het dal een moeras geheel met papyrus-planten
begroeid. Er is hier in het geheel geen landbouw, slechts veeteelt is mogelijk; rechts: Parochiekerk met parochie
en scholen in Ankole. Deze parochies bestrijken vaak een gebied van meer dan 200 vierkante km. Alle
parochies in dit vicariaat worden door inlandse geestelijkheid bediend. Slechts het seminarie is nog aan de zorgen
der Witte Paters toevertrouwd.
Die tentoonstelling Is dit jaar gewijd
aan Vlaamse kunst uit de 17e eeuw,
met name uit de tijd toen twee Bols-
warder graveurs, Boëtius en Schelde-
rie a Bolswert in het milieu van
Rubens' school kopergravures maak
ten. Men ziet hele kamers vol van deze
prenten en staat verbaasd over het
technisch raffinement waarmee deze
Noorderlingen de barokke kleuren-
overdaad van Rubens in haast fotogra
fische getrouwheid met de burijn in
zwart en wit vertolkten. Vvrtoont
„Bote", zoals Boëtius signeert, een gro
tere artisticiteit en ook meer fantasie
o.a. zich uitend in zijn geïllustreerde
devotieboekjes die men religieuze
beeldromans zou kunnen noemen,
„Schelte" beheerst de burijn in die mate
dat hij een lijn van diep donker naar
fel licht kan doorhalen zonder tot stip
jes of hakjes zijn toevlucht te moeten
nemen.
Rond het grafische werk van deze twee
Friezen, dat grotendeels uit reproducties
naar Rubens en andere Vlaamse schilders
bestaat, vindt men in het Bolswardse
stadhuis een reeks schilderstukken, waar
onder heel belangwekkende zoals van
David Vinckboons met het vinkje als
onmiskenbare signatuur van Breughel,
van Abram van Diepenbeeck, van Jor-
daens, Jan Fijt en Jodocus de Momper.
Verder heeft men hier wonderlijk mooie
stukken edelsmeedkunst uit Vlaanderen
geëxposeerd, o.a. op de burgemeesters
kamer een rijk met beeldjes en ciseleer
werk versierde monstrans van Antwerps
zilver, voorts fraaie meubelen, zeer mooie
specimina van Zuid-Nederlandse glas- en
majolica-kunst en curiositeiten uit de
Spaanse bezettingstijd.
En in de raadzaal, die men door een
pompeuze entrée, gesierd met 13e-eeuws
tin binnengaat en die verder een
eveneens 13e-eeuwse stoel bevat, waar
die rest van het ameublement 'n imitatie
van is, en vijf flonkerende koperen kro
nen, ziet men naast enige schilderstukken
een Vlaamse tapisserie uit de 16e eeuw.
De tentoonstelling die tot 1 September
geopend blijft, mag inderdaad gezien
worden. Vacantiegangers van Nederland,
zeilers, wandelaars, kampeerders en gij
die liefde hebt voor een streek met ka
rakter en met een verrassend culturele
rijkdom, ga naar Friesland. En vergeet
verr-al niet het stadhuis te Bolsward.
Beethoven en Bruckner in de Kurzaal
Zo stond het althans in het programma
aangekondigd, maar de werkelijkheid was
wel een andere. Want Stefan Askenase,
die natuurlijk altijd een voortreffelijk
pianist blijft, is toch zozeer onder de ban
van zijn zeer frequente Chopin-vertolkin-
gen geraakt, dat wij begonnen te twijfelen
of hij nu aan het derde concert van Chopin
bezig was dan wel aan het vierde van
Beethoven. Pianistisch gezien was het spel
zeer te loven, maar stylistisch was het lang
niet ad reny ten opzichte van de echte
Beethovenstijl. Intussen was die krachtige
samenspraak tot het tweede deel tussen
solist en orkest, zeer goed uitgewerkt, ook
door dirigent Fzenkar.
Deze dirigent besloot zijn Scheveningse
concerten met de zevende symphonic van
Bruckner; dat was jammer voor Bruckner
en voor hem, want Fzenkar staat mentaal
en deels ook muzikaal ver buiten de Bruck-
ner-sfeer en -stijl. Noch de grote span
ningen, noch de grootse deining van de
harmonische golvingen waren wat zij be
hoorden te zijn. Fzenkar stond hier als
dirigent helaas ver beneden de maat die
een Bruckner-dirigent vereist.
Het heeft geen zin hieromtrent verder
in details te treden, want het geldt de
synthese van het geheel die thans verkeerd
werd opgebouwd. Het spijt ons voor de
heer Fzenkar, dat wij niet gunstiger over
zijn werk konden schrijven, maar de waar
heid is wel eens hard.
J. K.
Naar wij vernemen, zal het toneelge
zelschap „Comedia" in tegenstelling
tot wat wij eerst berichtten op 1 Sep
tember in het Centraal Theater te Am
sterdam de première geven van „The
male animal" van de Amerikaan James
Thurber.
BoereverdrietEen kopergravure van Boëtius a Bolswert waarin de
knechting van het platteland door de Spaanse bezetter wordt uitgebeeld
Het is een in 1610 vervaardigde reproductie naar een werk van David
V inckboons.
Het Gerrit Jan Thlemefonds, dat zich
ten doel stelt de kennis van en de schoon
heid in de grafische vakken te bevorde
ren, stelt voor een ieder de gelegenheid
open om mede te dingen in een algrafi-
sche prijsvraag, welke zal omvatten:
Het schrijven van een manuscript over
het onderwerp „Het welverzorgde boek".
Datum van inzending, onder motto,
uiterlijk 1 Januari 1952 aan; van Eeghen-
straat 10, Amsterdam (Z).
De auteursrechten van bekroonde in
zendingen komen geheel aan het fonds.
Beschikbaar gesteld worden drie prij
zen, n.l. eerste prijs 500, tweede prijs
350 en derde prijs f 250.
De jury is samengesteld uit de heren;
L. J. C. Boucher, mr H. de la Fontaine
Verwey, G. Groen, jhr dr M. R. Rader-
macher Schorer en G. J. Scheepers.
Aix en Provence is een luxe badplaats.
„Reeds de Romeinen" zegt de oude
Baedeker, zoals hij bij alle beschrijvin
gen van bekende badplaatsen altijd zijn
verhaaltje begint „kenden de genees
kracht van het water te Aix". Vraag ons
niet, waar dit water, uit diverse bronnen
en met evenveel verschillende tempera
turen, voor of tegen wordt gebruikt
wij weten het niet. In het algemeen is
het me,t zulke kuren van rijke lieden;
baat het niet, dan schaadt het niet. Het
Casino da,t ook dit festival financiert
vaart er in ieder geval wel bij.
Een feit is het dat het genees
krachtige water uit een honderdtal
bronnen en fonteinen, over de hele
stad verspreid, spritst gn dat klaterige
zilverige geluid is eigenlijk de
oer-muziek van Ata:. Daarbij blijft het
Tijdens de Berlijnse feestweken die van
5 tot 30 September zullen worden gehou
den zal de première plaats hebben van de
opera „Ridder Blauwbaard" van Bela Bar
tok. Ook gaat de première van „De con
sul" van Gian-Carlo Menotti.
Werner Kelch zal de Duitse première
van „Puck", een muzikale comedie naar
Shakespeare's „Midzomernachtsdroom"
door Marcel Delannoy regisseren. De mu
zikale leiding van deze comedie, spelen
de aan het hof van Lodewijk de veertien
de heeft Arthur Rother.
Van de opera „Fantasieën rondom Cal-
lot" van Francesco Malipiero wordt de
wereldpremière gegeven. Van Boris Bla-
cher wordt in de Stadsopera het ballet
„Lysistrata" in de choreographie var,
Gusitav Blanck opgevoerd.
Een noviteit is de concertopera „Romeo
en Julia" geënsceneerd als pantomime.
Sergiu Celibidache zai voorts met het
Berlijns Philh. orkest Blachers composi
tie „Paganini Variationen" uitvoeren.
In het Schiller-theater speelt men So
phocles' „Oedipus" in de bewerking van
Von Hofmannsthal.
(Van onze luchtvaartmedewerker)
Het is al weer enige weken geleden, dat de Douglas-invlieger Bill
Bridgeman zijn Skyrocket met een snelheid van ruim 2000 km. per uur door
de lucht ranselde, voor zover er althans op 20 km. hoogte nog van lucht
sprake is. Het was slechts een simpel bericht. Op de eerste plaats wordt
hiermede weer even de rivaliteit tussen de beide luchtmachten van Amerika
merkbaar, want de Skyrocket was een experimentele machine van de Navy
en de Air Force moet nu maar zien een betere prestatie te leveren.
De Skyrocket was geen nieuw vliegtuig. Het vliegt reeds van begin 1948 af
en het was ook de eerste machine, die het klaar speelde om op slechts
enkele tientallen meters hoogte een snelheid van 1200 km. per uur te halen.
Stelt U zich eens even voor, dat U van zo'n vlucht getuige bent.
U ziet het vliegtuig in volkomen ge
ruisloosheid naderbij komen. Doch op
het moment van passeren zult u dan
één geweldige donderslag te horen krij
gen van alle zich onderweg verzamelen
de geluidsgolven, die gelijktijdig uw oor
bereiken. Doch om op de vlucht van
Bill Bridgeman terug te komen; het was
de mensen van Douglas reeds lang dui
delijk. dat de Skyrocket tot grote presta
ties in staat moest zijn. Om echter de
grootste snelheid met zo'n gering moge
lijk brandstofverbruik mogelijk te ma
ken. -i-as het noodzakeli«; zeer hoog te
vliegen, waar de luehtwïerstand zo ge
ring mogelijk is.
Dit bracht echter weer de moeilijkheid
met zich, dat op grote hoogte de in
gebouwde straalmotor niet meer kon
werken wegens zuurstofgebrek. De op
lossing lag voor de hand; de straalmotor
werd er uitgehaald en hiervoor in de
plaats kon meer brandstof voor de ra
ketmotoren, waarmede het toestel was
Uitgerust, worden meegenomen. De ra- j
ketten gebruiken echter liefst een ton
brandstof per minuut en daarvoor was
het nodig de Skyrocket eerst naar hoger
siferen te brengen om zodoende van de j
korte werkingsduur der motoren ten
volle te kunnen profiteren.
Zoals de foto laat zien werd de ma
chine door een speciaal verbouwd Su-1
perfort eerst naar 10.000 meter gebracht
en hier vond dan de eigenlijke start
plaats, waarna de kleine machine de
andere 10 kilometer voor eigen rekening
nam. Op deze hoogte werd het apparaat
hi vlakke vlucht gebracht en liep de
snelheid op tot 2000 km. per uur.
Het verloop van zo'n vlucht is gauw
verteld. Anders staat het echter met
de problemen, die aan een dergelijke
snelle vlucht vastzitten. Op de eerste
plaats moet de cockpit volkomen her-1
metisch gesloten zijn. Zijn betrouw- j
baarheid moet ook al volmaakt zijn,
want een eventueel optredende lekkage
zou voor de inzittende dodelijk zijn. j
Een ander optredend verschijnsel, j
dat de aandacht vraagt, is dc tempe-1
ratuur. die in de cockpit komt te I
heersen.
Tengevolge van de enorme stuwdruk
en luchtwrijving ook nog op grote
hoogten bij deze enorme snelheden,
zal de temperatuur in dc bestuurders
ruimte stijgen tot ver boven het kook
punt van water, indien hiertegen geen
maatregelen worden genomen. Ja zelfs
wanneer de buitenluchttemperatuur
een kleine 50 graden onder nul is, zou
de vlieger levend gekookt worden.
Metingen bij V-2 raketten, die een
snelheid van om en nabij de 3000 km
allemaal dat lucht, die wordt gecompri
meerd, warm wordt. We hoeven alleen
maar onze hand aan het ondereinde van
een fietspomp te houden, nadat onze 'ban
den zijn opgepompt, om dat te constateren.
Laten wij samengeperste lucht nu expan
deren, dan wordt er warmte aan onttrok
ken. Nu wordt sam«ngeperste lucht aan
de compressor van de straalmotor onttrok
ken en naar een speciale kleine turbine
in de cockpit geleld, de z.g. expansie-
turbine. Dit turbinetje is maar klein en
draait, met het fantastische toerental van
ca. honderdduizend omwentelingen per
minuut. De krachten, die hierbij optreden,
zijn werkelijk fenomenaal en het heeft
dan ook wel enige tijd gekost om een
hoogste eisen voldoet De afwerking van
de vleugels geschiedt dan ook zeer zorg
vuldig en hef oppervlak is spiegelglad
om dc lucht er zo regelmatig mogelijk
langs te laten stromen.
Het kleinste vuiltje er op kan aanlei
ding zijn tot beduidend snelheidsverlies
en verminderde draagkracht. Wanneer nu
in de lagere luchtlagen gevlogen wordt,
zullen de zich daarin bevindende insecten
tegen de vleugel te pletter slaan en een
vieze, allesbehalve gladde laag op de
vleugel achterlaten en zodoende de lucht
stroom verstoren met alle gevolgen van
dien.
Vandaar dan ook dat men zich thans
het hoofd pijnigt niet de vraag, hoe deze
Moment, waarop het Super fort de Skyrocket los laat. Enige seconden later
schoot het toestelletje onder een hoek van ruim 45 graden naar de grootste
hoogte, ooit. door een mens bereikt.
metaallegering samen te stellen, die dit
uithoudt.
De .gecomprimeerde lucht van de straal
motor heeft een temperatuur van onge-
W-V«UV>U VAU Vtu EJ1 IIUUII VIX- UVWW IUII, i
per uur haalden, gaven temperaturen veer 6o graden Celsius, wanneer zij de
Het nieuwste van het nieuwste. De Bell X-5, een vliegtuig voor hoge snelheden, is uitgerust met verstelbare
vleugels. De foto links toont de machine voor start en landing; rechts met achterwaarts geklapte vleugels,
wagrbij het vliegtuig gelijk een leeuwerikdqor, jet luchtruim, *cJueL
van 800 graden Celsius aan. Het is dus
al direct duidelijk, dat een speciale
apparatuur moet worden ingebouwd om
de temperatuur binnen redelijke gren
zen te houden. Ook op de hedendaagse
moderne straaljager heeft men al met
dit probleem te maken, zij het. dan in
iets mindere mate.
Een Amerikaanse firma heeft zich dan
ook speciaal toegelegd op de bouw van
heel kleine koelinstallaties, die niettemin
een vrij grote capaciteit bezitten. De wer-
IkiM hiervan is ,vrü simpel. Wij weten
turbine in de cockpit verlaat, heeft zij
dank zij de vrij grote expansie nog
maar een temperatuur van ongeveer 10
graden onder nul. Koud genoeg om bij
snelheden omstreeks de 1000 k.m. de vlie
ger geen last van de warmte te doen on
dervinden.
Een ander probleem, waarmede snel
vliegende vliegtuigen te maken krijgen,
is het insectenprobleem. Ook hieraan
dient thans de volle aandacht te worden
besteed. Het supersnelle vliegtuig heeft
een vleugel met een profiel, dat aan de
viezigheid tijdens de vlucht kwijt te ra
ken. Zo zien we dus dat de luchtvaart
met haar snelle ontwikkeling, ook weer
met steeds nieuwe problemen te maken
krijgt.
Dat de ontwikkeling steeds verder
voortgang vindt, bewijzen wel de hierbij
afgebeelde foto's van de nieuwe Bell X-5.
Dit toestel is ook weer een experimenteel
geval voor hoge snelheden. Het bijzondere
is, dat het is uitgerust met in de lucht
verstelbare vleugels.
Bij start en landing staan de vleugels
in voorwaartse positie; terwijl in de lucht
de vleugels achterwaarts gesteld worden
om de snelheid op te kunnen voeren. De
Bell X-5 is weer gebouwd in opdracht
.vaaxte
echter niet, want de wereldberoemde
Cours Mirabeau de zo typisch zui
delijke Corso van deze stad plus
alle pleintjes waar bomen en planten
staan, zijn dag en nacht gevuld met
het doordringende geluid van het ge-
sjirp der krekels. Bij alle concerten
hier is het of men opnamen hoort op
gramofoon met typisch bijgeruis, zo
gaan die kleine beestjes hier te keer.
Er is nog een categorie, die mee wil
doen op concerten en dan speciaal tij
dens de concerten op de terrassen van
een van de talloze kastelen hier in de
buurt; dat zijn de kikkers in de vijvers,
die zich verbeelden, dat ook hun door
dringend geluid in de partituur een
plaats heeft gekregen. Nu en dan stuurt
de artistieke leiding van het festival
boeren met stokken de vijvers in om
de hoogadelijke slotkikkers te ver ja -
Oen en het laatste is dan erger dan het
eerste.
Dit is het festival der rijke lieden. Vel#
concerten worden gegeven op de heerlij
ke terrassen van de kastelen hier in de
buurt d.wlz. veertig km. de bergen in
is dan nog In de nabijheid en men kan
deze lustoorden alleen per auto bereiken
Dat het snobistische badplaatsengedoe
dan wei eens de overhand krijgt, is een
gevaar dat niet weg te denken is. Men
krijgt, zó uit Perpignan komend, sterk
de indruk, dat in het Zuiden bh de
Spaanse grens muziek de hoofdzaak is
van een festival en hier alle bijkomende
omstandigheden.
Vertoeft men echter enige dagen in
Aix. dan groeit de overtuiging dat de
Muze ook hier mets te kort komt, want
in t algemeen is alles wat muzikaal hier
geboden wordt, van zeer hoge klasse'
Natuurlijk zijn ook hier fouten te
constateren, speciaal bij het samenstel
len van het programma. Een vijfde
Symphonie van Schubert is nu eenmaal
geen festival-nummer. Het is een aar
dig muziekje, maar de grootte van
Schubert komt er niet door tot Uiting.
Zelfs het argument dat het weinig ge
speelde muziek is, gaat niet op, want
sedert de popularisering van de radio
is deze symphonie wel heel erg afge
speeld.
Een tweed» fout was o.i. de noviteit
«ip dit festival*, het piano-concert van
Samson Francois. Frangois is waarschijn
lijk een pianist van formaat, maar. naar
dit heterogene, verwarde werk .te horen,
zeker nog geen componist. De jonge
toonkunstenaar heeft misschien een hele-
Muzikale hart, dat zich wil
V *1 het meesterschap in de
en in de ordening, heeft
hu waarschijnlijk nog niet door.
die hti a^Ce>S dankte hi-i aan de show.
de piano weggaf men ver-
5 Zlch gestadig hoe het instru-
dit ratelvuur van elkaar snel op-
y°_®ende meppen uithield en aan zijn
lange haren, die herinneringen opriepen
aan zijn naamgenoot uit d« Bijbel, vóór
mens trieste avontuur met Dalila. Hij
liet in de hevigste passages en dié
waren er legio zijn manen ten minste
lustig wapperen.
Zoals het vorig jaar lag de grote kracht
van dit festival in de muziekdramatische
kunst. Het noviteitje „De Telefoon" van
de Italo-Amerikaan Menotti. is eigenlijk
een geheel aparte bespreking waard,
want hier herleeft, na zoveel jaren de
Italiaanse opera-buffa in alle glorie, 't Is
sterk gezegd, maar wij geloven dat na de
Barbier van Rossini en na Don Pasquale
van Donizetti niet meer zo iets geestigs
op de planken is gebracht. Lang niet
alles is oorspronkelijk in dit nog geen
half uurtje durende werkje en Menotti
grijpt links en rechts» in de operalitera
tuur van Pergolese tot Puccini, maar het
is altijd geestig en grappig, altijd mooi
om te horen «a wat wil men inport
