Financieringsproblemen
de middenstand
van
Hoe de krappe liquiditeitspositie
te verbeteren?
België remt uitvoer naar de
E.B.U.-landen
Twee kinderen verongelukt
HEDENDAAGSE MUZIEK EN
GRAMOFOONPLATEN
Reclame
518!!!
Fondsvorming per branche noodzakelijk
Schijnwelvaart
Nederlandse ministers
naar Ottawa
Grady gaat heen als
Am. gezant in Teheran
Japan en Indonesië
vullen elkaar aan'
SODA
Gedeeltelijke betaling aan exporteurs
in schatkistbons
RavelBartok en Strawinsky
amerik. katoenoogst
Maakt
voor Uw zaak
DONDERDAG 13 SEPTEMBER 1951
PAGINA 5
Ter bijwoning Noord-Atlantische
raadsvergadering
DEUR HIELD DE BIJL TEGEN
DUUR SNOEPREISJE
Mossadeq verzendt zijn
ultimatum
Ondanks de oppositie
Josjida verklaart:
MET ECHTE SODA KUNT U ROYAAL ZIJN!
Met zo n handjevol soda méér, bespaart U
guldens aan dure was- en reinigingsmiddelen.
Wees royaal met
soda. Het kost
immers maar enkele
centenen niets
reinigt sneller en
beter dan échte soda f
Kost iets
maar practiscH
niets
SODA
CANADESE TARWEOOGST
GEREPATRIEERDE
PLANTERS NAAR ALGIERS?
GEEN VERZACHTING
BRITSE VALUTA
BEPERKINGEN
Exportconti'ole door middel
van licenties
Export-plafonds
AMERIKAANSE GRAAN-
OOGSTEN
NU
KORENBRAND TE
UITHUIZEN
DE KERK IN
FREIENSTEINAU
DIAMANTEN
PROFESSIEFEEST
ril ?eili en verbonden aan
ter" t» ®?le mrichting „Coudewa-
NEDERLANDS-ZWITSERSE
HANDEL
HET MISDRIJF VAN DE
„FATSOENLIJKE*' man
Belastingontduiker voor
de rechtet
GOUDSE KAASMARKT
De groep in onze economische samenleving, welke als „de middenstand"
wordt agngeduid, is van oudsher in doorsnee niet sterk gekapitaliseerd
met als noodzakelijke consequentie een krappe liquiditeitspositie.
Gedurende en kort na de tweede wereldoorlog hehben zich in de finan-
cieringspositie van de middenstand ingrijpende veranderingen voltrokken.
De eerste revolutionnaire wijziging was een gevolg van de algehele uit
verkoop gedurende de oorlogsjaren tegen als regel stijgende prijzen. Bij
het eind van de oorlog kan de algemene positie getypeerd worden met:
bijna geen voorraden en uitstaande Vorderingen, veel kasmiddelen, vrijwel
geen schulden en een op papier gestegen eigen kapitaal.
"Vaar mate na de bevrijding herbevoorrading, op een sterk verhoogd prijs
peil, mogelijk werd, vond omzetting van kasmiddelen in voorraden en
vorderingen plaats en het leverancierscrediet, soms ook het bankcrediet,
verscheen weer op de balans. Als gevolg van grote omzetten bij stijgende
prijzen bleef de aanwas van het eigen kapitaal in vele gevallen voortduren.
Voor hen die niet in het wezen der
verschijnselen dóórdrongen, leek het een
tijdlang al rozengeur en maneschijn. De
feiten dwongen echter al spoedig tot de
erkenning, dat de ogenschijnlijke wel
vaart inderdaad slechts schijn was. Toen
de in vele bedrijven abnormaal gfote
omeetsnelheid terugliep, de voorraden
weer op een meer normaal kwantitatief
peil kwamen en de winstafroming door
de fiscus, in de vorm van vele aanslagbil
jetten, een harde werkelijkheid Werd,
kwamen de liquiditeitsmoeiliikheden.
Deze moeilijkheden zijn de uiterlijke ver
schijningsvorm van het feit, dat een groot
deel van dè middenstand gedurende en na
de oorlog armer is geworden, ondanks
de aanwas van het eigen kapitaal vol
gens de balans. Immers, indien men zijn
vermogen telt in guldens van vandaag,
dan telt men - in koopkracht en daar
gaat hét om heel andere guldens dan
vóór de oorlog. Voor vele middenstan
ders is de naakte en harde waarheid, dat
de kapitaaisstijging-op-papier niet vol
doende is om de vergrote kapitaalsbe-
hoëfte als gevolg van de prijsstijging te
overbruggen.
Korea
De financierings- en dus ook de liqui
diteitsmoeilijkheden zijn nog aanzienlijk
verscherpt door wat men in de wande
ling als „Korea" pleegt aan te duiden.
De strijd in Korea en de daaruit voort
vloeiende maatregelen tot herbewape
ning, veroorzaakten op de wereldmark
ten een grotere vraag naar goederen met
Els gevolg stijging van de prijzen, D,:ze
prijsstijging was weer Oorzaak, aat in
dustrie en groothandel ^un behoeften
voor geruime tijd wilden dekken waar
door het prijspeil uiteraard verder steeg.
Al heel spoedig kwam ook het publiek
tn de markt, nog angstig door de erva
ringen van de tweede wereldoorlog. In
tal van middenstandsbedrijven ging de
omzet plotseling met sprongen omhoog,
een verloop dat er toe leidde dat men
zijn inkopen ging vergroten, ook al met
het oog op verdere prijsstijgingen. Over
de gehele linie, van producent tot con
sument, ontstond In een zekere angstpsy
chose een sterk vergrote vraag naar
goederen; men kocht eh kocht en de
prijzen liepen steeds verder op.
Vanzelfsprekend was deze koop
woede slechts een vervroeging van de
vraag en had zij zeker niet een ver
meerdering van de koopkracht als
basis. De middenstand heeft dit al
spoedig aan den lijve ondervonden. In
sommige branches, welke meer duur
zame gebruiksgoederen verhandelen,
is er de laatste tijd haast sprake van
een kopersstaking, welke men spe
ciaal in de textiel zelfs noodgedwon
gen heeft pogen te doorbreken door de
recente, geforceerde uitverkopen.
Naar dê ervaring leert, spelen de
Korea-verschijnselen, wat de midden
stand betreft, niet of slechts in be
perkte mate bij de detailhandel in snel
consumptieve artikelen een rol. Velé
winkels in meer duurzame gebruiksgoe
deren, tal van ambadhtfebedrijVen en
kleine industrieën zitten echter thans
met een te grote voorraad in verhou
ding tot de omzet. Deze Voorraden zijn
dikwijls tegen betrekkelijk voordelige
prijzen ingekocht, maar kuhnen deson
danks, ais gevolg van de reactie na de
De Nederlandse en Belgische delegatie*
zullen ter zitting van de Noord-Atlanti
sche raad, die van 15 tot en met 20 Sep
tember in Ottawa wordt gehouden, niet
gezamenlijk optreden. Er zal weliswaar
contact zijn, doch de afgevaardigden van
■beide landen bullen geheel en al als
afzonderlijke delegaties optreden. Dit
verklaarde gisteravond de minister van
Oorlog en van Marine, ir C. Staf, kort
voor zijn vertrek naar Ottawa. Met hem
vertrok tegen middernacht het grootste
deel der Nederlandse delegatie o.w. zich
ook minister Van den Brink bevond
Mr D. Stikker, de leider van de dele
gatie, die zich op het ógenbhk m Was
hington bevindt, zal van daaruit naar
Canada reizen, evenals prof. Lieftmck.
Prof. Van den Brink deelde ons I"ede,
hoewel hij de agenda voor de t>De®;
komst niet kon mededelen dat nei
hoofdpunt van deze, wat hij noemde pre
liminaire besprekingen 2al liggen i»
discussie over de financieel-economiscne
vraagstukken. Hijzelf zal na de conferen
tie in Ottawa nog enige tijd in New York
verblijven, om nadere mogelijkheden te
bestuderen voor de uitbreiding van onze
export,
Met hetzelfde KLM-toestel reisden de
Belgische minister van landsverdediging,
colonel Etienne de Greef, generaal Statie,
luitenant-kolonel Harteon en kolonel
Roesart, die deel uitmaken van de Bel
gische delegatie.
Bij de Hilversumse politie vervoegde
zich een huiseigenaar, die aangifte deed
van vernieling van zijn voordeur door
de Büssumer A. L„ die de voordeur met
een bijl had gewerkt. Het gevolg van
deze aangifte was, dat de dader werd
gearresteerd wegens poging tot zware
mishandeling. Uit het onderzoek bleek
namelijk, dat hij niet de deur had willen
beschadigen, doch zijn echtgenote, van
wie hij gescheiden leefde, had willen
raken. Hij had de vrouw een bezoek
gebracht om kleren te halen, waarna een
hevige ruzie ontstond, welke de Bussumer
ertoe bracht een bijl te grijpen «n zijn
echtgenote aan te vallen. Tevens kwam
door het onderzoek aan het licht dat hij
bedrieglijke bankbreuk had gepleegd. Hij
had een expeditievergunning verkocht en
w Fe.\ in ei?cn zak gestoken, ondanks
"et feit, dat hij failliet was verklaard.
vervroegde aankopen, niet snel genoeg
worden verkocht. Toch moeten de le
veranciers worden betaald en er ont
staan dus, soms ernstige, Iiquiditeitsmoei-
Hjkheden.
Gedurende oorlog en in de eerste ja
ren na de bevrijding was vernieuwing
en Verbetering van de bedrijfsuitrustin-
gen niet mogelijk. Op dit punt moest, en
moet nog, een belangrijke achterstand
worden ingehaald, terwijl de2e nieuwe
aanschaffingen plaatevinden op een sterk
verhoogd prijspeil. Oök deze omstandig
heid vergroot de financienngsmoeiiijk-
heden van een aantal middenstandsbe
drijven in beduidende mate.
Grote behoefte aan bankcrediet
Als gevolg van de ontwikkeling gedu
rende de na-oorlogsjaren, én in nog stij
gende mate sinds Korea, is er bij de Mid-
dehstandsbank een credietvraag, welke
de omvang van het verleden ver over
treft .Deze vraag komt «let slechts van
de talloze, in oorsprong zwak gekapita'
liseerde bedrijven, maar evenzeer van
financieel goed gefundeerde onderne
mingen. De middenstand heeft nu een
maal geen toegang tot de kapitaalmarkt
en beschikt over weinig andere mogelijk
heden tot Vergroting van het bedrijfska
pitaal dan via het bankcrediet.
Een speciale moeilijkheid voor het
middenstandsbedrijfsleven is, dat de
kapitaalspositie veelal niet sterk genoeg
is voor het verlenen van een bianco-
crediet. terwijl de activa van het be
drijf dikwijls geen mogelijkheden voor
bahkabele dekking bieden.
Speciale credietmaatregelen
Deze omstandigheden waren oorzaak,
dat de Overheid in Mei 1950 de rege
ling van de „Bijzondere credieten voor
de middenstand" in het léven heeft
geroepen. Op grond van deze regeling
kan de Middenstandshank, onder
staatsgarantie, credieten verlenen aan
volwaardige middenstandsbedrijven, die
als gevolg van de huidige bijzondere
omstandigheden in liqüiditeitsmoeilijk-
heden zijn geraakt en die niet in aan
merking kunnen komen voor een nor
maal bankcrediet. De positie van
ons land in het algemeen en de positie
van de Schatkist en Van de betalings
balans in het bijzonder, zijn oorzaak,
dat dit geen vlotte en gemakkelijke
regeling kon zyn, Waardoor bijna
Iedere middenstander geholnen kan
worden. De. behoorlijk gefundeerde
middenstandsondernemingen hebben
echter een redelijke kans in deze rich
ting een oplossing van haar financie-
ringsmoeiljjkheden te kunnen vinden.
In dit verband dient tevens melding
te worden gemaakt van de Werktui-
gencredieten, een andere reeds ge
ruime tijd bestaande credietregeling
onder staatsgarantie. Deze regeling
biedt aan ambachtspatroons en klein-
industriëlen, en ook aan winkeliers
maar dan slechts wat betreft de uitge
sproken-technische outillage, de mo
gelijkheid om vernieuwing en verbete
ring van hun bedrijfsuitrusting met
langlopend bankcrediet te financieren.
Speciaal voor de kleine midden
standsbedrijven ligt er een credietmo-
gelijkbeid in de credietverlenlng door
bemiddeling van de borgstellingsfond
sen voor de middenstand.
bestaande leemte thans spoedig een op
lossing wordt gevonden. Er zijn tal van
middenstandsbedrijven, die in de zo nodig
zijnde industrialisatie een rol kunnen spe
len, maar die alleen op grond van finan-
cieringsbezwaren daaraan niet kunnen
toekomen, omdat de mogelijkheden van
het Werktuigencrediet hiervoor te be
grensd zijn.
In het verband van de industrialisatie
en evenzeer met het oog op de sterk toe
nemende buitenlandse concurrentie mag
de vraag worden gesteld of het niet ge
wenst is, dat speciaal door de kleinere
bedrijven de mogelijkheden van economi
sche samenwerking en van coördinatie
onder het oog worden gezien. In een be
paalde branche is daartoe een studiecom
missie ingesteld, een voorbeeld dat in an
dere bedrijfstakken navolging verdient.
Ook tussen „concurrenten" kunnen over
leg en samenwerking noodzakelijk en
mogelpk zijn, waardoor ook de financie
ringsproblemen wellicht gemakkelijker
tot een oplossing komen.
Liquiditeit en rentabiliteit
De in vele middenstandsbedrijven be
staande Hquiditeitsmoeilijkheden beteke
nen vanzelfsprekend een belemmering
voor een normale bedrijfsvoering. Velen
staan vonr de moeilijke keuze om óf hun
i voorraad op een zodanig peil te brengen
dat een goede sortering en dus een nor
male omzet mogelijk worden, maar dan
vast te lopen met de financiering, óf met
een te kleine voorraad te werken en de
cliënten geen voldoende sortering te kun
nen bieden met alle nadelen daarvan voor
de omzet.
Kiest men de eerste mogelijkheid, dan
moet men van de leveranciers een lange
betalingstermijn pogen te krijgen. Dat be
tekent gemis van de korting voor contan
te of snelle betaling en dikwijls ook een
hogere inkoopsprijs, dus minder bruto
winst.
Wordt de tweede mogelijkheid gekozen,
dan haalt men slechts een lage omzet,
waardoor de rentabiliteit wordt geschaad.
Zo doet zich in toenemende mate het
verschijnsel voor, dat de liquiditeitsmoei
lijkheden een druk uitoefenen op de
winstmogelijkheden. Wordt deze druk zo
sterk, dat de kost niet meer wordt ver
diend, dan vindt intering van het eigen
kapitaal plaats, waardoor de liquiditeits-
bezwaren nog weer verder toenemen.
Bevestiging van de nieuive
middenstandsbedrijven.
De sterke stijging van het prijspeil en
de daaruit voortvloeiende grotere behoef
te aan bedrijfskapitaal leiden hiet alleen
tot moeilijkheden voor de bestaande mid
denstandsondernemingen, maar belem
meren ook de vestiging van nieuwe en
de overneming van bestaande zaken. De
jonge middenstand kómt tegenwoordi"
maar moeilijk aan de eigen zaak toe"
want daarvoor is thans een veel groter
bedrag nodig dan vóór de oorlog.
Gedurende de oorlog en in de na-oor
logsjaren zijn de mogelijkheden om te
sparen eh daardoor de grondslag te iee
gen voor een eigen bed^we?®^ II
'KreSt' De financiële hulp van fa-
mille een vroeger gebruikelijk middel, is
n'fgesloten, omdat ieder
heeft aan zijn eigen financierings-
zoigen. En om zonder een voldoende fi
nanciële achtergrond een zaak te begin
nen, is thans minder gewettigd dan ooit.
niet met behulp van leveranciers, een ka
pitaal op tafel, dat als waarborgfonds
dient voor de verlening van langlopend
credlet aan hen, die zich willen vestigen.
Het vestigingscrediet is zeker geen
nieuw onderwerp. Er is al veel over ge
schreven en veel over gepraat, maar er
is nog weinig tot stand gekomen. Er is
ook meermalen gesproken over steun van
de Overheid, maar het lijkt logisch dat de
middenstand slechts met enige kans op
succes bij de Overheid kan aankloppen,
wanneer men eerst zelf de hand aan de
ploeg heeft geslagen.
Hier ligt stellig een brandend vraag
stuk voor de stands- en vakorganisaties
van de middenstand.
Slotwoord
Dit artikel geeft stellig geen opgewekt
beeld van de huidige financieringspositie
van de middenstand; het kan ook moei
lijk anders want de toestand is in door
snee niet rooskleurig. Vanzelfsprekend
spreekt het kapitaalgebrek in de ene
branche en in de ene onderneming veel
minder sterk dan in de andere, maar in
dit artikel dat slechts grote lijnen trekt
kon bezwaarlijk voor deze uit circa 150
branches en 350.000 bedrijven bestaande
groep worden gedifferentieerd.
De door de oorlogs- en na-oorlogsjaren
leidende weg naar een nieuw financie-
ringsevenwicht is voor de middenstander
geen gemakkelijke weg gebleken. Het
moge worden gezegd, dat velen hun zwa
re strijd met moed en volharding strijden
en dat de middenstand als groep de moei
lijkheden stellig te boven zal komen.
TH. A. HOENDERKAMP,
Dir. Ned. Middenstandshank.
De Belgische mevrouw M. C. B.-T. uit
Klinge (B.) deed op 7 Mei j.l. een poging
om bij Hulst vier briefjes van duizend
gulden over de grens te smokkelen, door
de bankbiljetten in haar zakdoek te
rollen. Zij werd echter betrapt. Thans is
zij door de economische politierechter te
Middelburg bij verstek tot een maand
gevangenisstraf veroordeeld. De in beslag
genomen ƒ4.000 werden verbeurd ver
klaard.
Zo ontstaat de situatie, dat de toevoe
ging van nieüw, jong bloed ernstig wordt
belemmerd. Dit betekent een concreet
gevaar voor de middenstand; een door
stroming is noodzakelijk, temeer nog om
dat zü die gereedstaan om te beginnen,
veelal betef zijn toegerust voor hun moei
lijke taak dan vroeger het geval was.
De middenstand kan in de huidige toe
stand bezwaarlijk berusten. Niet alleen
de jeugd heeft bij de mogelijkheid tot
vestiging belang, maar évenzeer is er een
belang voor de gevestigde middenstan
ders, van wie velen na korter of langer
tijd hun zaak zullen moeten overdoen.
De enige mogelijkheid om uit deze im-
>asse te geraken, lijkt vooralsnog een
fondsvorming, zoals thans in de kruide
niersbranche is tot stand gekomen. De
branche brengt hij dit systeem, al dan
Henry F. Grady, de Amerikaanse
ambassadeur in Perzië, heeft zijn ont-
slag gevraagd. Truman heeft ook dit
ontslag ,,met de grootste tegenzinaan.
vaard. Loy W. Henderson, de huidige
Amerikaanse gezant in India, is tot zijn
opvolger benoemd. Chester Bowles,
voormalig Gouverneur van Connecticut
en administrateur voor de prijzen in de
tweede wereldoorlogvolgt Henderson
in India op.
Grady had zich in het begin van de
zomer reeds uit de diplomatieke dienst
willen terugtrekken, doch bij het begin
van de oliecrisis verklaarde hij zich be
reid tot September aan te blijven.
Het Perzische ultimatum is Woens
dag naar Washington gezonden ter
doorzending vaar Londen door tussen-
komst van Harriman, aldus verklaarde
de Perzische minister-president Mos
sadeq.
In het ultimatum wordt geëist, dat
j oliebesprekingen binnen
en hervat, anders zullen de
verblijfsyergunnmgen van de Engelse
employe s van de olieraffinaderij te Aba.
dan worden ingetrokken.
Mossadeq heeft het ultimatum verzon-
^ariomenT h 0PP°sitie-fractie van het
z'tting, tijdens welke een
eeWtee Zljn PoMfe'k zou worden
gehouden, had geboycot. De senaat heeft
de minister-president echter zijn ver-
trouwen geschonken voor het ultimatum.
De Perzische ambassadeur te Washing,
f°n ontving Woensdagavond de nota van
dr Möósadeq, waarin het ultimatum ver
vat is Hij overhandigde het document nog
dezelfde avond op het Wife Huis aan
Harriman.
7Ï
Voordat de Japanse minister-president
Josjida Dinsdag uit San Francisco de te
rugreis naar Japan aanvaardde, heeft hij
aan de correspondent van het ANP in een
onderhoud zijn verwachtingen uiteengezet
met betrekking tot de toekomstige ver
houding tussen Indonesië en Japan.
„Japan ziet de toekomst tegemoet met
goede hoop en grote verwachtingen voor
wat betreft de ontwikkeling van weder
zijdse vriendschappelijke én wederzijds
vruchtdragende betrekkingen mét de
regering en het volk van de republiek
Indonesië op de grondslag van geven en
nemen", aldus Josjida, die vervolgde:
„Aardrijkskundig én historisch behoren
beide volken tot Azië, de economie van
het ene land vult die van het andere aan
en de economie van Japan is geen con
currente voor die van Indonesië. Hierin
ligt ongetwijfeld een doeltreffende en
sterke grondslag voor vriendschappelijke
■betrekkingen tussen beide landen, politiek,
economisch en cultureel".
„De geest van vriendschap en het
beiderzijds verlangen naar samenwerking,
ten voordele van beide landen", zeide Jos
jida verder, „zijn bereids aan de dag ge
treden tijdens de informele besprekingen
tussen de delegaties van beide landen te
San Francisco. Hij besloot; Japan is vol i
vertrouwen, dat die geest en deze^wens
de drijfveer zullen vormen bij affe toe
komstige besprekingen tussen beide lan
den. Japan wenst hét Indonesische volk
het beste toe".
Nu eens
nut
zuinig zijn
fciÊASDO
Canada verwacht, voor het seizoen
195152 een recofdtarwe-oogst van
581.700.000 bushels. Wanneer deze oogst
wordt bereikt zal Canada het enige der
4 grote exportlanden zijn, dat dit jaar
een groter surplus voor uitvoer zal heb
ben dan vorig jaar. Het Canadese Bureau
voor de Statistiek dat deze gegevens
heeft gepubliceerd raamt Het aanbod
van tarwe der Ver. Staten óp 1393 mil-
lioen bushels tegen vorig jaar 1454 mil-
lioen bushels en de Australische oogst
op 150 tegen 183 mülioen bushels.
Naar hef Franse presbureau A.F P.
meldt, hebben de Nederlandse autoritei
ten zich tot de directie van de landbouw
ïn Algéfië gewend met hét verzoek aan
Nederlandse planters die van Indonesië
naar Nederland zijn gerepatrieerd, toe
stemming te verlenen, zich te vestigen in
Algerië. Onder deze planters bevinden
zich landbouwkundige ingenieurs die zich
hebben gespecialiseerd in de tabakscul
tuur, de suikercultuur, in het kweken Van
tropische planten, in de veefokkerij en in
dé zuivelindustrie.
Industrialisatie
Een financieringsprobleem van veel
wijdere strekking dan voor de midden
stand alleen, maar Waarbij tal van am-
bachtsbedrijven en kleinindüstrieën een
rechtstreeks belang hebben, mag hier
met onvermeld blijven: de financiering
van de industrialisatie. In de Memorie
S a2h 4e Tweede Kamer
l tweede Industrialisatienota
geconstateerd, dat de
a„ h»„ i iefinanciering de be-
driven met een credietbehoèffp van
25.000 tot 100.000 een leemte ver"
toont; dit zqn in hoofdzaak de midden-
standsbedrqven.
Daar de spreiding van de industriali
satie over grote en kleine bedrijven van 11JR.
dl® iï 'andsbeiahl, is het] gaatje gaan _Peu^ren, zodaFde"rogge
e gev0»gi
Twee kinderen werden gisteren hét
slachtoffer van tragische ongelukken.
In Nieuw-Buinen wilde het vijfjarige
zoontje van de familie G. toen de land
bouwer S. met twee met aardappelen be
laden wagens van het N. Diep reed op
de disselboom van de tweede kar klim
men. De jongen kwam evenwel te vallen
en kreeg een der wielen over het hoofd.
Hij was op slag dood.
In Zevenbergschehoek vond men gis
terenmiddag het vierjarig zoontje van de
familie Van T. in de schuur van zijn
grootvader. J. K. onder twee zakken
graan liggen. Het ventje Was een uur
tevoren van huis gegaan om bij zijn
grootouders te gaan spelen. Hoe het on
geluk zich heeft afgespeeld heeft niemand
gezien, doch men neemt aan, dat de
kleine, in de schuur, waar een voorraad
rogge lag opgeslagen, in een van de zak
ken een gaatje heeft ontdekt. Waarschijn
lijk is hij toen met zijn vinger in dat
gewenst dat voor de sinds geruime tijd daaruit liep. Met het noodlottig!
dat de twee zakken, die er bovenop
lagen gingen schuiven en op het kind
vielen waardoor dit is gestikt. Tóen men
oe peuter vond, waren de levensgeesten
nog niet geheel geweken, doch kunst
matig ademhaling mocht niet meer baten.
Groot-Brittannië heeft het Internatio
nale Monetaire Fonds medegedeeld, dat
het niet verwacht in staat te zijn ook in
de komende twee jaar zijn beperkende
bepalingen op de uitwisseling van valuta
te kunnen verzachten.
Deze verwachting werd tijdens een
door de commissie voor valutafoeperkin-
gèn en fohdstransacties gehouden bij
eenkomst uitgesproken door sir George
Belton, raadgever van de Britse dele
gatie.
hn?u,.^raaK wordt dikwijls gesteld, welke
moif i'„ °f telfs handleidingen, men
verstaan*6" °m hedendaagse muziek te
8'®ohts één antwoord: de
HM teleri£ °m -e m"riek van zijn eigen
- diiovills aan is om deze muziek
zo dikwijls te horen, dat men ze bij wijze
van spreken kan uittekenen (op noten
papier wel te verstaan).
De klank, de melodie, het rhvthme de
b0U? eals werkje Tomporitte
moeten als werkelijkheden in de geest tot
leven komen zo dat men het geheel als
een microcosmos van klankwording ziét
wentelen, met vormen aan de muziek
van het heden eigen. DAn eerst kan men
over muziek gaan lezen, praten, oordelen.
Bil de middelen die de hedendaagse
techniek ons als een soort, speelgoed
voor grote kinderen in handen geeft is
weinig zo doeltreffend als de gramo-
foon-plaat of -band. Zij stelt ons in
staat om niet: alleen het werk in z'n
gehele samenhang te beluisteren ook
i.h.b, die passages werkle voor onze mu
zikaal begripsvermogen moeilijkheden
opleveren. Hoeveel liefhebbers, maar
ook hoeveel vakmensen, dirigenten en
solisten en ook de muziekscheppers zelf,
zijn aldus niet reeds tot een verhelde
rend begrip van het hedendaags klank
idioom gekomen!
In dit kader hebben in de laatste tijd
ipnamen plaats gevonden welke belang-
Ï1ke phasen in de XXe eeuwse toonkunst
vertegenwoordigen. Het zijn de Tombeau
de Couperin, een bundel pianostukken
voor gevallen kameraden in de vorige
wereldoorlog, thans voor orkest gezet
van M. Ravel, (Decca, 2 platen); het
Concerto voor orkest van B. Bartok,
(Decca, 5 platen); het Vioolconcert van
Bartok (Deutsche Gramof. Ges., 2 pla
ten) de Serenade voor piano van Stra
winsky (D.G.G., 1 piaat) en de Petite
symphonic concertante van Frank Mar
tin (D.G.G,, 3 platen).
RavePs Classicisme
Le Tombeau de Couperin ontstond in
een periode (1914'17) van wending,
waarin Ravel naar een classicistische
schrijfwijze overging, Hij keert het im
pressionisme definitief de rug toe en
roept thans de geest der oude Franse
clavecinisten (Couperin o.a.) op, om met
de vormen hèm en zijn tijd eigen een ele
gant spel te bedrijven dat in de gladge
streken plooien van deze vormgeving het
sentiment tot een zeer enge basis terug
dringt, Geen noot is hier te veel, geen
maat overbodig; alles verloopt met een
bjjna geometrische correctheid, maar ook
met een superieure gratie en glimlach
Bartok's Concerto
Bartok's Concerto voor orkest
waarvan de „pocket-scóre", de kleine
partituur, nu ook bij Boosey en Haw-
kes te Londen is verschenen staat
tegenover Ravel's werk als een kreet:
een kreet soms van wanhoop en ver
twijfeling. Hoort hoe de motieven tegen
elkander opbotsen, zich dooreenslinge-
ren; hoe climaxen telkens abrupt afbre
ken; hoe de prachtigste melodieën tot
ondergang worden gedoemd. Een gran
dioos spel zijn de vijf delen van dit
Concertoeen spel van aan de rand van
de afgrond dansende óf levende mens
heid.
Het Slotdeel, de eigenlijke climax van
heel het werk, heet een reidans van Bal-
kanese volksgroepen te zijn („Kola's").
Maar wekken deze opzwiepende zestien
de notentressen der vioien (later in het
hout overgaand) niet eerder een paniek
dan een dans-stemming
Echter is panische bezetenheid beter
dan de burgerlijke dufheid van een flauw
dansje, en het »-s en b'Ujft een grandioos
spel dat „a titre humain et documen
tair" representatief is.
Niet op hetzelfde niveau, maar toch
belangrijk genoeg om op de ebonieten
schijf te worden vereeuwigd is het Viool
concert van dezelfde componist.
De Serenade van Strawinsky voor
piano dateert uit de eerste tijd van zijn
classicistische periode, de tijd na Le«
Noces waarna het stellig een teruggang
betekent Als opname is zij voortreffelijk.
Frank Martin
Minder duidelijk als opname is de
Petite sijmplionie concertante van de
(thans in ons land levende) Zwitserse
componist Frank Martin. Maar ook de
muziek zelf die vele boeiende passa
ges bevat is een complex van Ger
maanse en Romaanse invloeden. Het is
alsof deze Zwitser tussen deze twee polen
nu en dan beklemd raakt. Hij heeft
soms de lyrische complexen van Strauss
en Brahms dan weer de speelse trant der
Fransen. Hij kleurt in dit werk z'n or
kest vooral met de tinten van harpen,
piano enclavecymbel, wat een zil
verige, aan een carillon herinnerende
klank oproept.
Tegenover grootheden als Bartok en
Ravel verduistert echter Martin's ster-
rebeeld lichtelijk. Ook in de hedendaagse
componistenwereld bestaat zo iets als
hiërarchie
MARIUS MONNIKENDAM.
Zoals bekend, is mem op de onlangs te
Ulvenhout gehouden Beneluxconferentie
tot de conclusie gekomen, dat de Belgische
uitvoer naar de E.B.U.-landen een ver
mindering zal moeten ondergaan wil het
evenwicht in E.B.U. niet te ernstig ver
stoord worden. België zal nu Om de uit
voer naar deze landen minder aantrekke
lijk te maken de exporteurs niet de ge
hele opbrengst van hun jitvoer in contan
ten geven, doch vijf proeent afzonderen
voor inschrijving op schatkistbons. welke
een rente geven van 2 pet. eti een looptijd
hebben van 6 maanden. De afkondiging
van een hiertoe strekkend Koninklijk Be
sluit kan aan het eind van de week wor
den tegemoet gezien.
De banken waarover de exportbetalin-
geh geleid worden, worden verplicht 3
pet. van de ontvangsten achter te houder:
voor de aankoop van de schatkistböns.
Uitgezonderd van de bovengenoemde be
palingen zijn de export-ontvangsten uit
landen buiten de E.B.U., Luxemburg, de
Belgische Congo en Ruanda-Urundi.
Aan het Belgische Wissel-Instituut
wordt de uitwerking van de te nemen
maatregelen overgelaten. Zij zal bijv. zeer
kleine ontvangsten uit exporten van de
verplichting tot inschrijving op de schat-
kistbons uit mogen sluiten en andere uit
zonderingen kunnen vaststellen.
Daar het administratief niet mogelijk is
alleen de nieuwe exporten onder de bepa
lingen te doen vallen, zullen alle betalin
gen aan de inschrijving onderworpen wor
den.
Van belang is het feit, dat door de ver
plichte inschrijving op de schatkistbons
België zijn credieten aan de E.B.U. me!
10 pot. kan verminderen. België ont
vangt namelijk van zijn vorderingen op
de E.B.U. 50 pet. in goud en geeft zelf
voor 50 pet. crediet. De 5 pet. van h*i
gehele exportbedrag, die voor inschrij
ving op de schatkistbons aangewend
worden, maken dus 10 pet. van het be
drag uit waarvoor crediet aan de E.B U.
verleend moet worden.
De Belgische minister van financiën zal
de modaliteiten Van de schatkistbons be
palen. Ongetwijfeld zal hij de mogelijk
heid tot het in onderpand geven der bons
voor het verkrijgen van bankcrediet
openen. De Banque National zal echter
vrij blijven de bons dl dan niet te aat**-
vaarden.
D.e. aa"Sekondigde maatregelen zijn de
laatste tijd oorzaak geweest van een grote
stroom van betalingen. Men is er echter
zeker van, dat, zodra de maatregelen be
treffende de Schatkistböns van kracht
worden, hieraan een einde zal komen.
Een ander feit, waarover men het op de
Beneluxconferentie eens was, is dat het
deel van het deficit tussen Nederland en
België, dat door de grotere liberalisatie
welke Nederland aan de invoer uit België
—Luxemburg heeft verleend, vergeleken
met de liberalisatie in O.E.E.S.-verband,
zal moeten worden weggewerkt. In de
periode van 1 September tot 31 December
1951 moet daarom in vergelijking met het
eerste kwartaal 1951 het deficit van Ne
derland t.o.v. België—Luxemburg, veroor
zaakt door dit goederenverkeer met 52.9
millioen gereduceerd worden.
Voor de invoer in Nederland van de on
derhavige goederen uit België—Luxem
burg zijn daarom geheime plafonds vast
gesteld. Nederland zal echter geen contin
genten vaststellen doch België zal d.m.v.
exportlicenties de uitvoer controleren.
Het ligt in de bedoeling van België voor
1 November 1951 de afgifte van export
licenties niet te beperken. Het is echter
waarschijnlijk, dat indien de huidige ten-
denz van de Nederlandse invoer zich ver
der voortzet de plafonds in het geheel niet
bereikt zullen worden.
De voornaamste goederen in de sector
welke Nederland niet voor alle
O.E.E.S.-landen heeft geliberaliseerd,
zijn o.a.: vee. zuivelproducten, groen
ten. aardappelen, fruit, chocolade, rook
waren, leder, huiden, diverse gatens,
vezels en rayon, schoenen, pantoffels!
vilthoeden, gietijzer en gietijzeren voor
werpen. ijzer en -staaldraad, plaatstaal
en ijzer, verscheiden machinerieën, teie--
graaf- en telefoontoestellen, auto's en
motorfietsen.
Uit de jongste officiële oogstrapporten
in de Ver. Staten blijkt, dat met uitzon
dering voor voorjaarstarwe de voornaam
ste oogsten dit jaar Vermoedelijk kleiner
zullen zijn dan die van 1950. Itet officiële
oogslrapport bevestigt tevens de reeds
eerder geuite veronderstelling, dat voor
het eerst sinds 1943 de 'totale tarwepeo-
ductle beneden de 1 milliard bushels zal
blijven.
De productie van alle tarwe wordt
thans geraamd op 999,1 millioen bushels
tegen vorig jaar 1.026,8 millioen bushels.
De maisoogst wordt geraamd op 3.130,8
millioen bushels of ongeveer 165 millioen
bushels minder dan bij de eerste raming
voor dit seizoen. De havetoogst wordt ge
raamd op 1.378 millioen bushels tegen
1.393 millioen een maand geleden en oen
Oogst van 1.465,1 millioen bushels in 1850.
(millioenen bushels)
1951 1951 1950 1939''48
Productie i sept 1 Aug Slot Gem.
Alle tarwe 999.1 998.3 1026.8 1031.3
wintertarwe 650.7 650.7 750.7 758.8
Alle voorj.tarwe 348.4 347.5 276.1 272.5
Dürurn 36.5 36.9 36.1 36.8
And. V.j.tèrwe 311.8 310.7 240.0 235.7
Mais 3130.8 3207.0 3131.0 2900.9
Haver 1378.0 1393.3 1465.1 1274.5
Gerst 257.6 255.1 301.0 310.7
Rogge 25.1 25.1 23.0 32.2
Lijnzaad 35.0 35.5 39.3 34.8
Sojabonen voor
bonen 273.4 270.0 287.0 164.5
Het Oogstrapportbureau van het Ame
rikaanse departement van landbouw
maakt in zijn 3e oogstrapport van het sei
zoen 1951 de volgende ramingen bekend.
I
(in
Seizoen lOOOen)
1951 (Sept.) 17.291
1951 (Aug.) 17.266
1950 (Slot) 10.012
1949 (Slot) 16.128
1948 (Slot) 14.877
1947 (Slot) 11.857
1946 (Slot) 8.640
1945 (Slot) 9.016
Gem. 1938/48
11.599
II
III
IV
(in
(in
(in
pet.)
lOOOen)
pounds i
74
28.544
2*90 8
76
286.7
64
17.828
269.2
74
27,230
284.0
82
22.821
312.6
72
21.268
267.3
63
17.615
235.3
70
17.059
253.6
72
21.282
261.3
balen
van 500
lb.; II:
Wij maakten Dinsdag melding van dc
inwijding van het katholieke kerkje te
Freiensteinau in de Duitse Diaspora. Te.-
aanvulling van dat bericht mag nog wel
dienen, dat de pastoor van deze kerk is
Pfarrer Schneider, van wiens werken in
dit gebied wij enkele maanden geleden
uitvoerig hebben verhaald.
Het kerkje, waarbij ook nog een jeugd
huis en pastorie behoren, is er, zoals wij
indertijd meldden, gekomen door de nim
mer aflatende energie van Oostpriester-
hulp. Pater Werenfried van Straaten
toch, de leider van de actie Oostpriester-
hulp. was het die de Ned. studenten de
ogen opende voor de geestelijke en ma
teriële ellende van de„Heimatvertrie-
benen" en hen wist te bezielen. De kath.
studenten van Nederland, die inmiddels
een comité hadden gevormd, vatten toen
het plan op om in het kader van de Oost-
priesterhulpactie als hun aandeel daarin
een kerkje te bouwen.
Na de brandstidhtingsaffaire te Stads
kanaal is thans brand uitgebroken in een
korenmijt achter de boederij van de heer
W. B. te Uithuizermeeden. De oogst van
3 H.A. tarwe ging hierbij verloren. Door
dat <le brandweer onmiddellijk kracht
dadig optrad, konden de andere hoeveel
heden koren in de omgeving behouden
worden. De politie stelt evenwel een
nauwkeurig onderzoek in, omdat men
vermoedt, dat ook hier van kwaadwillig
heid sprake is. 6
I6 September a.s. hoopt
de reM m^6r Maria Astasia
...iji-, j" Cornelia van Baard-
vafibrt van dè Zusters
ten nmf w (N.-Br.) haar diaman
ten professiefeest te vieren.
In de afgelopen dagen hebben tussen
een Nederlandse en een Zwitserse dele
gatie besprekingen plaats gevonden,
welke hebben geleid tot parafering van
een handelsovereenkomst voor de periode
van 1 October 1951—1 October 1952. De
lijsten der goederen, welke wederzijds
werden overeengekomen zullen na goed
keuring door de beide regeringen, nader
worden bekend gemaakt
I: Productie
Stand van de oogst; III: Oppervlakte
waarvan geoogst (voorlopig); IV: Op
brengst per acre.
Het geraamde oogstareaal wijst een ver
lies aan van 3.8 pet., tegen 3.2 pet. in de
overeenkomstige periode van het vorig
jair en een werkelijk verlies van 4.2 pet.
voor 1950. Het 3e ontkorrelingsrapport
uitgegeven door het Bureau voor de Sta
tistiek van het Amerikaanse departement
van handel luidt ais volgt:
Ginnings tot 1 September (in lOOOen
running bales)
1051 2014 1947 686
1950 864 1946 533
Ï949 1247 1945 43i
1948 1444
Een 61-jarige veehouder té Bozum (Fr
nam het met de invulling van de aangifte
biljetten voor de inkomsten- en vermo
gensbelasting niet zo heel nauw. Achteraf
bleek, dat hij 12.000 te weinig inkomsten
eft 34.000 te weinig vermogen had opge
geven. Zijn effectenbezit bij de Coöp Zui-
velbank verzweeg hij geheel, de ongaaf
van de Amstehdamsche Bank verminderde
hij met 1000 en in de veeverkopen knoei-
de hij ook zodanig, dat zijn inkomsten be
langrijk daalden. Gisteren stond hij te
recht voor de rechtbank te Leeuwarden
De officier van Justitie, mr J. v. IJsen-
do.0^n:., merkte °P. dat dit misdrijf het
nusddjï is van de „fatsoenlijke" man, die
geen behoefte heeft aan andere vermo
gensdelicten Het is niet bij de man met
het vaste inkomen en ook niet bij de
groot-industrieel, maar bij de eenmans-
»ii'jwaat l1.1 feit Ploegt te geschieden,
wat de een hier naar zich toetrekt, moei
de ander bijpassen. Voor dit ergerlijke
reit zou een gevangenisstraf zeker op haar
piaats zijn aldus de officier maar hij wil-
I"ewoning houden met de leeftijd van
verdachte diens berouw en medewerking
dij het onderzoek. De eis luidde daarom
een maand gevangenisstraf voorwaarde
lijk en bovendien 10.000 boete of drie
maanden hechtenis.
De verdediger meende, dat verdachte
grootste fout is geweest hiet de hulp van
een accountant te hebben ingeroepen en
rich niet te hebben gerealiseerd wat hij
deed. Uitspraak over H dagen.
Gp de Goudse veemarkt kwamen heden
de volgende noteringen tot stand: 20
slachtvarkens 2.40—2,50 per kg. geslacht
gewicht; 164 magere varkens 1,75—1,85
per kg.; 631 biggen 3550; 1 rund geen
not.; 10 nuchtere kalveren 4560; 5 bok
ken en geiten geen not.
Handel traag.
Op de kaasmarkt werden 272 partijen
aangevoerd. Prijzen le kwaliteit met
rijksmerk 2,22—2.32; 2e kwaliteit 2,14—
2 21; extra kwaliteit tot 2,50 p. kg.
Handel flauw.
Abdij I« Ulster. Vóór de eerste ïnaal
sinds de Hervorming bezit Noórd-Ierland
een Katholieke abdij. Het betreft hiér de
Cisterciënzerabdij van L. Vrouw van.
Bethlehem te Portglenone, in het graaf
schap Antrim. De nieuwe abt, Dom Oli
vier O'Farrell, werd op 9 September jl,
plechtig geïnstalleerd door Mgr D'Alton,
Primaat van Ierland en aartbisschop van
Armagh.
