Militaire productie kom t op toeren
De kunstmatige nier
De kievitsbloem en haar zusteren
BENELUXWET betreffende
internationaal privaatrecht
Bohnenkaffee nog altijd geliefd
IT 'derlandse Pantomimegroep
NIEUWS Uit de GELDWERELD
Wel l fare-werk voor zieken op
katholieke grondslag
In 1951 en 1952 totaal f 1,5 milliard
orders voor Nederlandse behoefte
Nota aan Adenauer
i.z. verkiezingen
Nederlandse internist loste het probleem op
Tndonesisclie wacht
gelders
Prins Bernhard naar
Amerika
TUIN- EN KAMERPLANTEN
- r .„ff SSctiTtSS™ SLffiSSf'J2
Smokkeldrukte in de drielandenhoek
Faillissement van
Expoge aangevraagd
ScJiuld van Republiek
Indonesia
„Zonnebloem" op
andere stengel
DINSDAG 16 OCTOBER 1951
PAGINA 4
SLECHTS GERING T.O.V
TOTALE NATIONALE
PRODUCTIE
Wat wij zelf fabriceren
Onze geringe behoefte
Kans op exportorders
BENDELEIDER DOOR
JAVANEN GEDOOD
Opnieuw in actieve dienst
TARAKAN PETROLEUM MIJ.
In De Maasbode van 6 October j.l. mocht ik de lezers reeds in
een zestal regels mededelen, dat van de oevergronden langs de
Oude Maas ook de kievitsbloem een aantrekkelijk floristisch
onderdeel uitmaakt. Er is aanleiding op deze plant in deze rubriek
terug te komen, omdat zij niet alleen in het wild voorkomt, maar
tevens door de kwekers is uitverkoren om bij te dragen tot de
schoonheid van onze siertuinen.
De keizerskroonsoant
de kroon
GROTERE BUIT BIJ
ROOFOVERVAL IN
DE PURMER
OOR HF,T EERST IN EEN
THEATER
SUPER-WINSTBELASTING
IN BELGIE
In Augustus met R 371 millioen
afgenomen
NATIONALISATIE
JAVASCHE BANK
Binnen afzienbare tijd weer
aan de orde
MOLUKSCHE HANDELS-
VENNOOTSCHAP
MEER PRODUCTEN UIT
ZUID-AFRIKA
SINGKEP TIN MIJ
Op gewone aandelen 5 (3) pet
dividend
INDON. REGERING BESTELT
TEXTIEL IN EIGEN LAND
PRODUCTIECIJFERS
„NGOMBEZI"
De militaire productie komt in ons land
lan™3«am op gang. Het is bekend dat
on^e regering op het standpunt staat
d-t voer onze militaire inspanning als
p'efond 1500 millioen per jaar geldt
gedurende vier jaar. Wat er meer nodig
's dan 1500 millioen per jaar zal in
sic "dzaak moeten komen uit hoofde van
^••"i nlandse hulp, n.l. Amerikaanse hulp,
de vorm van z.g. „end items", d.w.z.
af—werkte militaire producten, die di
re t voor gebruik gereed zijn. Deze „end
it of' kregen wij cadeau.
Het bedrag van 1500 millioen per
j?o„ vait uiteen in bedragen voor per-
so-nelsuitgaven en de sector van mili
tair" aanschaffingen ten behoeve van
jpr-d-. lucht- er> zeemacht en een groot
bouwprogram. Voor 1951 zal om het be
drog van 1500 millioen op de begroting
te bereiken nog een aanvullende begro
ting worden ingediend. Maar al is er een
bed—-g op de begroting uitgetrokken, dan
staat men nog voor moeilijkheid dit
om te zetten in werkelijke bestellingen.
Indien men de positie van de bestellin
gen beziet, kan men het beste uitgaan
van de begrotingen 1951 en 1932 tezamen
jaar ten laste van onze begrotingen voor
genomen. In totaal zal dan in deze twee
militaire aanschaffingen circa 2 milliard
gulden worden besteld. Hiervan zullen
1500 millioen voor orders in Nederland
zelf worden besteed en circa 500 mil
lioen voor orders buiten Nederland.
De 1500 millioen orders in Nederland
te plaatsen in de twee jaar 1951 en 1952
zullen betrekking hebben op aanschaffin
gen van verbruiksgoederen (bijv. levens
middelen), niet gepantserde voertuigen,
verbindingsmiddelen, munitie, medische
artikelen, het totaal van de kledinguit-
rusting benodigd voor onze militairen,
een klein deel van de benodigde vlieg
tuigen, de gehele groep van de bouwwer
ken, vliegvelden alsmede reparatie en
onderhoud.
Wat Amerika In de vorm van z.g. „ena
items" zal leveren heeft betrekking op
wapens, munitie, verbindingsmiddelen,
voertuigen, zwaar geniemateriaal- vlieg
tuigen en oorlogsschepen. Dat bepaalde
goederen door Amerika worden geleverd
in de vorm van „end items", welke met
behoeven te worden betaald, doch ge
schonken worden, houdt ook verband
met het feit dat deze goederen in verband
met de opbouw van ons apparaat op tijd
beschikbaar moeten zijn.
Dat het tempo van de industriële pro
ductie voor militaire doeleinden in ons
toren Enerzijds de aanloopperiode, welke
weest is toe te schrijven aan twee fac-
land tot dusverre slechts gering is ge-
de industrie nodig heeft, anderzijds de
aanloopperiode die het militaire apparaat
nodig heeft om de grote beschikbare
geldsbedragen om te zetten in feitelijke
orders. Daarop was het militaire appa
raat in het verleden nooit berekend..
Het ziet er echter thans naar uit dat
het tempo van het plaatsen van orders
in de eerstvolgende maanden belangrijk
zal worden opgevoerd.
Een zeer belangrijke factor voor onze
mi'itaire productie is het schema vol
gens hetwelk op het moment dat het mi
litaire personeel gereed is ook het ver
eiste materieel volledig beschikbaar
moet zijn. Daar een belangrijk deel van
het materieel in 1952 beschikbaar moet
zijn, zijn de productiemogelijkheden :n
ons land beperkt, omdat wij zelf daar
mede niet op tijd zouden klaar komen.
Toch krijgt onze industrie kansen op
gang te komen. Langzamerhand is de
industrie met de voorbereidingen voor
mi'itaire productie een goed eind op
weg.
Het aantal mankrachten dat Nederland
echter krijgt is bescheiden. Het totale
beeld van Onze behoeften wordt beperkt
door ons bescheiden leger dat in 1954 op
de been zal zijn. Dientengevolge zal er
een niet al te grote militaire productie
voor Nederland zelf mogelijk zijn.
Volgens een globale taxatie zal de Ne
derlandse productie nodig voor Neder
landse militaire behoeften alleen slechts
circa 5 a 6 pet uit kunnen maken van de
totale Nederlandse nationale productie.
Voor Nederlandse militaire orders ko
men in verband met de aard van de pro
ducten slechts bepaalde sectoren van de
industrie in aanmerking en voorts door
de speciale eisen nog slechts een deel
van de bedrijven in een bepaalde sector.
Men kan onmogelijk spreken van een ge
lijkmatige verdeling van de militaire
orders over de Nederlandse industrie.
Sommige groepen van bedrijven zitten
over enige tijd dik vol met orders, an
dere hebben er in het geheel niet. Een
ongunstige factor is dat voor Neder
landse behoeften de benodigde series
van productie in vele gevallen nauwe
lijks aantrekkelijk zijn voor onze indus
trie. Het Nederlandse leger is enerzijds
te klein en anderzijds is er, zolang er
geen militaire activiteit (oorlog) is, geen
verbruik van grote omvang.
In verband met de noodzaak tot ver
betering van de betalingsbalans worat
uiteraard ook aandacht besteed aan mi
litaire productie voor andere landen. Wil
men echter voor export op dit gebied
iets bereiken dan is het noodzakelijk dat
de productie in ons land eerst op gang
is. Men koopt pas iets als het te zien is.
Hier is een additioneel program van Ne
derland, dat inhoudt dat 230 millioen
in de periode Juli 1952-Juli 1953 uit te
genwaarde van Marshallhulp wordt aan
gewend voor militaire productie, een
sten
DU' is dus een extra inspanning van
Nederland boven de ƒ1500 millioen per
jaar van de begroting. In feite zal ge-
nor md bedrag in 1952 en deels in 1953
wo-den uitgegeven. Het zal worden ver
deeld over motorvoertuigen, munitie en
verbindingsmiddelen (electronical. Voor
motorvoertuigen zal circa 175 millioen
worden uitgegeven. De goederen zijn be
stemd voor het Nederlandse militaire
apparaat. De 175 millioen bestemd voor
het DAF-program hebben betrekking op
circa 5500 a 6000 voertuigen. Aanvanke
lijk zullen tal van onderdelen in Amerika
en West-Europa worden gekocht, doch
geleidelijk aan zal er steeds meer hier
te lande aan onderdelen worden gefa
briceerd, zodat tenslotte alleen de motor
nog geïmporteerd zal behoeven te wor
den.
Van Nederlandse kant heeft men In
het buitenland contact opgenomen over
de mogelijkheid van buitenlandse orders.
Hier en daar heeft men een beetje succes
gehad, in andere gevallen ging het moei
zaam, maar er waren ook reacties, die
brutaal afwijzend waren
Het Britse Ministry of Supply heeft
thans in Brussel een aankoopbureau op
gericht voor aankopen in de Benelux-
landen. Er komt voorts in ons land een
aankoopbureau van het Amerikaanse
militaire apparaat. Er worden Ameri
kaanse pogingen aangewend om hier
munitie te bestellen.
Wat er door het buitenland reeds aan
militaire orders geplaatst is, is nog niet
bekend. Binnenkort komt echter een
verplichting voor de industrite tot aan
melding van de buitenlandse militaire
orders. In bevoegde kringen acht men
het uitvoeren van buitenlandse militaire
orders door onze industrie zeer goed
mogelijk, mits de productie hier eenmaal
op gang is gekomen.
Een lichtpunt in dit opzicht is ook, dat
er aanwijzingen zijn dat de E.C.A. voor
stander is van het plaatsen van Ameri
kaanse militaiPe orders in ons land,
welke anders in de vorm van „end
items" uit de V.S- zouden moeten komen.
Deze orders zouden dan met dollars
worden betaald uit het totale bedrag dat
voor militaire hulpverlening door de V.8.
beschikbaar wordt gesteld.
Wat nu de Nederlandse militaire orders
ad 1500 millioen (aei boven) voor Ned.
behoefte betreft, hiervan is het grootste
deel bestemd voor munitie. De Artilie-
riebedrijven worden hier het hoofd
bedrijf. Van tijd. tot tijd duiken er ook
geruchten op over een program van 60
mijnenvegers. Het gaat hier om een oud
project van vorig jaar. Amerika heeft er
niet op gereageerd. De Defence Produc
tion Board heeft indertijd een gunstige
aanbeveling gegeven in zake het doen
bouwen van mijnenvegers in ons land.
Of er ooit iets van komt moet worden
afgewacht.
Maandag hebben Engeland, Frankrijk en
de Verenigde Staten aan de Westduitse
bondskanselier, dr Adenauer, een nota ge
zonden, waarin zij verklaren, de Verenig
de Naties te zullen verzoeken om te on
derzoeken, of in Oost-Duitsland geëigende
toestanden voor vrije verkiezingen be
staan.
Commentaar leverend op deze nota ver
klaarde McDermott, woordvoerder van 't
Amerikaanse ministerie van buitenlandse
zaken, dat een onderzoek in de Sovjetrus-
sische zone van Duitslond door een com
missie van de V.N. „onmisbaar" is voordat
er verkiezingen zouden kunnen worden
gehouden.
De bevolking van een Javaanse dessa
die in de laatste tjjd veel te lijden had
van rampokkers, heeft een dezer dagen
een berucht bendeleider gedood. Hij ver
scheen in de avonduren met zijn bende
op een huwelijksfeest in de dessa. De be
volking verjoeg de bende en zette een
klopjacht in. De meeste bendeleden wis
ten te ontkomen, doch de leider viel in
een ravijn, waarop hy door de menigte
met stenen werd bekogeld, totdat hy
overleed.
De nieren zijn hard werkende en onmisbare organen, die onophoudelijk
afvalproducten uit het bloed verwijderen. Chirurgen kunnen een zieke nier
verwijderen, in de wetenschap, dat haar gezonde tweelingszuster het werk
alleen zal voortzetten. Maar soms houden beide nieren tegelijk op te
functioneren. Wanneer het functioneren der nieren dan niet tijdig kan
worden hersteld, volgt de dood. De artsen hebben reeds lange tijd verlangd
naar een soort „reserve-nier", die in zulke noodgevallen de taak van het
filtreren van het bloed zou overnemen, totdat de normale werking van de
nieren weer zou kunnen worden hersteld.
Een Nederlandse internist loste in 1944
dit probleem op door gebruik te maken
van een heel gewone substantie, die ver
rassende eigenschappenn bleek te bezit
ten,namelijk celloohaan. Hoewel cello-
phaan waterdicht is, heeft het in werke
lijkheid microscopische gaatjes, juist
groot genoeg om de afvalstoffen door te
laten en klein genoeg om de grotere mo
leculen van waardevolle proteïnen en
hormonen tegen te houden.
De eerste kunstmatige nier was, aldus
„The Headers Digest", die een en ander
samenvatte uit het Amerikaanse medi
sche tijdschrift „Hygiea", dat op zijn beurt
putte uit de „Archives of Surgery", een
log apparaat. Meer dan honderd voet
(30.43 meter) cellophaandarm werd rond
om een grote trommel gewonden, welke
in een bad van suiker en saline rond
draaide. Bloed dat getapt werd uit de
slagader van de patiënt werd aan de
ene zijde het apparaat binnengeleid,
waarna het, gezuiverd, aan de andere
zijde weer werd teruggebracht in een
gewone ader van de patiënt.
De Nederlandse internist, die in het
artikel niet met name werd genoemd,
was dr W. J Kolff, toen verbonden aaii
het Stadsziekenhuis „Engelenbergstich
ting" te Kampen. Hij was een grote, slan
ke. nog vrij jonge man. die al zijn tijd
gaf aan zijn patiënten en aan de bevor
dering der medische wetenschap. Aan
gezien Philips talrijke apparaten op me
disch gebied vervaardigt, is het niet ver
wonderlijk, dat dr Kolff zich met dit be
drijf in verbinding stelde en dat uitein
delijk hier zijn eerste kunstmatige nier
het levenslicht zag. Na enig inleidend
werk op de apparatenfabriek van Phi
lips te Eindhoven, werd 't verdere werk
overgegeven aan Philips-Zwolle. De be
drijfsleider van Philips-Zwolle, de heer
J. de Groot, wiens naam herhaaldelijk
voorkomt in medische publicaties van dr
Kolff, vertelt in de Philips Koerier" van
17 Maart jl. over zijn nauwe samenwer
king met dr Kolff bij de constructie van
de kunstmatige nier
Wat wij hier hebben gedaan", zo zegt
hij, „is eigenlijk niets anders geweest dan
de prachtige ideeën van dr Kolff tech
nisch uit te werken en daarop een feil
loos werkende appsratuur te bouwen. Dr
Kolff had de ideeën, alleen waar zijn
technische kennis tekort schoot, grepen
wii in".
Hele avonden en Zondagen heeft de
heer De Groot met dr Kolff alle proble-
De Indonesische regering is thans bezig
een onderzoek in te stellen, In hoeverre
op wachtgeld gestelde ambtenaren, in
dienst van de Indonesische regering, die
thans in Nederland verblijven, weer in
actieve dienst geplaatst kunnen worden.
Het betreft hier vnl. ambtenaren van tcch-
nisime diensten. De aanstelling zal echter
op basis van vrijwilligheid geschieden.
Deze categorie ambtenaren zal op het
Indonesische hoge commissariaat in Den
Haag ontboden worden om voor een tech
nische commissie uit Djakarta te verschij
nen, aldus vernemen wij van de zijde van
het hoge commissariaat.
Prins Bernhard is van het vliegveld
Soesterberg naar de Verenigde Staten
vertrokken.
De reis heeft in het bijzonder ten doel
een bezoek te brengen aan enige van de
Amerikaanse marine-Instellingen, waar
Nederlandse marine-officieren thans cur
sussen volgen. Bij die cursussen valt spe
ciale nadruk op anti-onderzeebootmaatre-
gelen en vliegdiensttralning en aan deze
onderwerpen zal ook de prins bijzondere
aandacht besteden.
Z. K. H. wordt omstreeks het einde van
deze maand hier te lande terug ver
wacht.
men doorgesproken en bestudeerd. En
na langdurig en grondig onderzoek werd
voor alle moeilijkheden een oplossing ge
vonden. Het resultaat hiervan was. dat
een geheel andere kunstmatige nier werd
ontworpen, dan die. welke door „The
Readers Digest" werd beschreven. In
plaats van de roterende „trommel"-nier
kwam de zogenaamde stapelnier.
Eén van de meest kenmerkende ver
schillen tussen de eerste en de tweede
nier is wel, dat bij de eerste de afvalstof
fen in het bad aanwezig bleven en niet
afgevoerd konden worden. Bij de nieuwe
nier, waarvan Philips-Zwolle er verschil
lende heeft gemaakt, wilde men er voor
zorgen, dat de vrijgekomen afvalstoffen
uit het bloed direct afgevoerd zouden
worden. Daartoe ontwierp men onder de
cellophaandarm een soort langwerpig
Diastic element, waardoor een vloeistof
stroomde, die de afvalstoffen meenam.
Hierbij werd een kundig staaltje van
constructeurs-vakmanschap geleverd.
Aanvankelijk namelijk had men gedacht
de elementen te voorzien van rechte gleu
ven voor het doorvoeren van de vloeistof.
In de practijk bleek echter, dat de cel
lophaandarm in deze gleuven zakte en
de doorstroming belemmerde. Daarop
ontwierp de heer De Groot een onder
grond van kruiselings lopende diagonale
kanaaltjes, waardoor een ongehinderde
circulatie van de vloeistof mogelijk werd,
Dr Kolff toonde zien over deze oplossing
zeer verheugd.
Dr W. J. Kolff vertrok ongeveer twee
jaar geleden naar de Verenigde Staten.
Hij was, zoals dit met zovele weten
schapsmensen gaat, die in eigen land
niet steeds de nodige ruimte vinden
voor het voltooien van hun werk. ge
noodzaakt zijn research-werk in 'net
buitenland voort te zetten. Hij is thans
verbonden aan het Department of
Research van de Cleveland Clinic te
Cleveland. In „The Cleveland Clinic
Quarterly'' van October 1950, een me
disch tijdschrift, dat jedere drie maan
den verschijnt en dat wordt uitgegeven
door de staf van de Cleveland Clinic,
publiceert Dr Kolff een zeer interessant
artikel over de kunstmatige nier, waar
in hy de verschillende bestaande typen
uitvoerig beschrijft: 1. het type, dat
werkt door middel van dialyse (het
scheiden van stoffen uit coiloïdale op
lossingen door middel van een mem
braan) (het roterende type van Dr
Kolff); 2. het zuiver filtrerende type
(Malinow en Korzon); 3. het type dat
werkt door middel van dialyse zowel als
filtreren (alle andere typen).
Het hoofdbeginsel van de roterende
trommel is echter onveranderd geble
ven, schryft dr Kolff. Dit type is met
zeer veel succss gebruikt in Europa
Canada en de Verenigde Staten.
Andere geleerden (o.a. Vanatta, Muir-
head en Grollman), die de roterende
trommelnier beproefden op dieren, rap
porteerden: „Men mag de conclusie trek
ken, dat dialyse van het bloed door mid
del van een cellophaan membraan in
voldoende mate de afvalproducten uit
het organisme verwijdert en dat dood
door uraemie (vergiftiging van het ge
hele lichaam met ureum en andere
schadeiyke stoffen door onvoldoende
werking van de nieren; veelal het eind
stadium van andere ernstige, vooral
chronische, ziekten en dan in de regel
dodelyk) het gevolg is van de ophoping
van zulke afvalproducten. De resultaten
bewijzen wel de doeltreffendheid van
de kunstmatige nier ter vervanging van
bekende afscheidingsorganen".
„Ik heb tot dusver ongeveer een do
zijn patiënten behandeld met een nieuw
type kunstmatige nier, de zogenaamde
stapelnier, welke in samenwerking met
De Groot werd geconstrueerd", schijft
dr Kolff verder in zyn artikel. „Ons
doel hiervan was de klinische resultaten
te vergelyken van de stapelnier en de
roterende trommelnier. Volgens mij
maakt het geen verschil uit welk type
kunstmatige nier gebruikt wordt, hoe
wel enkele onderzoekers andere mo
dellen dan het hunne in discrediet pro
beren te brengen".
Betreffende de klinische ervaringen
met de kunstmatige nier schrijft dr
Kolff: „Tot op heden toont geen enkele
statistiek aan, dat het leven van een
patiënt gered zou kunnen worden door
de werking van de kunstmatige nier, en
wel omdat in verhouding zeer weinig
en dan nog heterogene typen werden
behandeld. Ik heb nimmer beweerd en
doe dit ook nu niet, dat ik ooit een pa
tiënt gered heb met de kunstmatige nier.
ofschoon vele van myn patiënten thans
hersteld zyn van een ernstige uraemie".
Het type kunstmatige nier, dat hierby
is afgebeeld, is dat, het welk op aan-
wyzingen van dl Kolff door Allis-Chaï-
mers Manufacturing Company, Milwau
kee (Wise.) in de Verenigde Staten
werd geconstrueerd. Het is een verbe
terd type en wel het modernste van de
oorspronkelyke roterende „trommel"-
nier en het wordt thans met succes in
de Cleveland Clinic gebruikt.
JAN HEKKELMAN.
(NADRUK VERBODEN)
Naar wij vernemen heeft de productie
der N. V. Tarakan Petroleum Mij over
September 1951 32.160 kg.t. ruwe olie be
dragen.
Om verwarring te voorkomen, moeten
wij vooral opmerken, dat ook gewestelyk
wel de pinksterbloem (Cardamine pra-
tensis) kievitsbloem wordt genoemd. De
kievitsbloem echter, waarmee wij ons een
ogenblik willen bezig houden, heet in het
Latijn Fritillaria Meleagris; de geslachts
naam is afgeleid van fritillus, waarmee 'n
beker wordt bedoeld, waarin men de dob
belstenen schudt. De z.g. eindellngs ge
rangschikte bloemen hebben namelijk de
vorm van een klok of beker, waarvan de
opening naar beneden is gericht, omdat
zij steeds een hangende positie innemen.
Het aantal van die knikkende bloemen
aan één bloeistengel bedraagt meermalen
maar één, maar in sommige gevallen ook
wel twee of drie.
De kleur van de bloemdekbladen is heel
merkwaardig, omdat de geelachtige of
vleeskleurige ondergrond ervan bestrooid
is met talrijke, ongeveer vierkante vlek
ken, die een donkerrode tint vertonen. Zo
ontstaat uit de aard van de zaak een ge
ruit, schaak- of dambordachtig patroon.
Buitenlandse namen als Schachblume en
damier vestigen hierop eveneens de aan
dacht. De Nederlandse aanduiding kie
vitseitje wijst voorts op het gevlekte ka
rakter van de bloem.
Aan de andere kant gebeurt het ook
wel, dat de bloemen helemaal wit zijn,
dus eenkleurig: ook deze alba-verschei-
denheid is buitengewoon mooi. Tevens
kan men in de tuinen soms kennis maken
met de major-variëteit: deze is iets groot-
bloemiger en ook de hele verschijning is
kloeker. Wij kunnen hieraan nog toevoe
gen, dat de gewone bladeren van de plant,
die een zeer gracieuze vertegenwoordig
ster is van de familie der liliaceeën, lijn
vormig zijn en grijsgroen; hun aantal be
draagt maar drie tot vijf.
De In Nederland voorkomende kievits
bloem, die verder Zuid-Rusland, de Kau-
kasus en verschillende Midden-Europese
gebieden bewoont, gevoelt zich vooral
thuis op drasse weiden, zodat het te ver
klaren is dat men haar vooral kan vin
den op de uiterwaarden langs onze rivie
ren waar zij reeds vroeg in het jaar,
April en Mei, de natuurspeurder kan ver
rassen door haar schoonheid.
In de tuin moet men haar, als het enigs
zins mogelijk is. een plaatsje geven, waar
de grond meer of minder vochtig ls. De
bjf ons inheemse soort wordt ook wel ge
kruist met twee andere Fritillaria-soorten
(latifolia en lutea); de nakomelingen wij
ken dan, wat de kleur betreft, aanmerke
lijk af vaat de stamouders.
Intussen kan men van de kievitsbloem
geweldig veel pleizier beleven: het is een
overblijvend- bolgewas, dat zich jaren lang
weet te handhaven, doch de kwekers ge
ven steeds de raad en dit geldt ook
voor haar andere geslachtsgenoten niet
te kwistig te zijn met verse mest, daar de
plant deze niet kan verdragen. Eén der
vermeerderingsmethoden is 't uitstrooien
van de zaden, maar een gemakkelijker
weg bewandelt men, wanneer men bolle
tjes koopt en deze in September of Octo
ber aan de aarde toevertrouwt. De poot-
diepte kan ongeveer een decimeter bedra
gen.
Fritillaria is een vrij soortenrijk ge
slacht: een tweetal van haar zusteren
noemden wij reeds, maar wanneer men
bij kwekers aanklopt, kunnen dezen u nog
veel meer soorten, aanmerkelijk verschil
lend van het Nederlandse kievitseitje, zo
wel wat bebladering, bloemkleur enz. be
treft, bezorgen. Ik noem, in alphabetlsche
volgorde, b.v.: aurea, camtschatcensis. Im
perialis, lanceolata, pontica, pyrenaica,
recurva. ruthenica en tubaeformis. Som
mige van die namen verraden reeds hun
herkomst.
Het gaat natuurlijk niet aan al deze
soorten uitvoerig of zelfs maar beknopt
te bespreken, maar ten aanzien van één
soort. Imperialis, waarvan het vaderland
Perzi'ë, Afghanistan en Turkestan is,'wil
len wij een uitzondering maken omdat zij
dermate populair is, dat zij zelfs een Ne
derlandse naam draagt: keizerskroon.
Terwijl onze kievitsbloem maar twee tot
vier decimeter hoog wordt, is de keizers
kroon een veel rijziger figuur, omdat zij,
al zijn sommige exemplaren belangrijk
kleiner, wel een meter kan halen. De reu
zen onder d® kievitsbloemen bereiken
echter nog niet de hoogte van de dwergen
onder de keizerskronen, waarvan boven
dien nog de variëteit maxima bestaat, die
in allen dele flinker uit de kluiten is ge
wassen dan het type.
Terwijl de ronde bloembollètjes van de
kievitsbloem geen hinderlijke geur ver
spreiden, is dit wel het geval met de forse
bollen van de keizerskroon; trouwens, ook
de overige delen van de plant rieken min
der prettig. Daar staat weer tegenover,
dat er ook een verscheidenheid van de
keizerskroon bekend is (inodora), waarbij
Kievitsbloem
dat de stengel van de kievitsbloem spaar-
zamelijk is bebladerd; die van Imperialis
daarentegen zit. althans het bovengedeel
te, juist dicht in het loof. De kleur van de
lancetvormige bladeren is glimmend
groen. Het is aan de top van de stengel,
dat de bloemen, die net als die van de
kievitsbloem een knikkende houding aan
nemen, kransgewijze staan gerangschikt.
Een eigenaardig effect maakt het. dat bo
ven de bloemen een toef lijnvormige bla
deren in de trant van een kuif uitsteekt.
Over de geelbruine bloemdekbladen
lopen scharlakenrode nerven. Er worden
ook wei vormen gekweekt, waarbij het
rood in de bloemen overheerst, terwijl bij
de variëteit lutea de bloemen zuivergeel
zijn. Ook beeft men het aanzijn weten te
geven aan vormen, waarby de bladrand
of geel of zilverkleurig is.
De bloeitijd van kievitsbloem en kei
zerskroon komen vrijwel met elkaar over
een. terwyl de kweekmethode voor beide
soorten eveneens dezelfde is.
Het is wellicht aardig nog mede te
delen, dat het blijkens de botanische wer
ken Rembert Dodoens (Robertus Dodo-
het zoëven aangeduide dégoütante karak-j naeus), de auteur van het Cruydt-boek, is
ter is opgeheven. Maar met welke va- geweest, die in 1575, dus zeven jaren voor
riëteit men ook heeft te doen: de keizers- 1 zijn benoeming tot hoogleraar te Leiden
kroon is vergiftig; men steke dus geen en tien jaren voor zijn dood, de keizers-
piantendeien in de mond.
De
kroon uit Constantinopel overbracht naar
ning betreft aanmerkelijk van de overige I "Se. grootscheepse s.eigaarden.
Fritillaria-soorten. Wij vertelden reeds
RINKE TOLMAN.
Uit het onderzoek in de zaak van de
roofmoord in de Purmer is nog komen
vast te staan, dat een portefeuille met
een bedrag van 3500 is verdwenen.
Deze portefeuille, eigendom van de in
middels overleden Pieter Laan, moet uit
een der kasten van de woning van de
familie Laan zijn ontvreemd.
De beide zusters, die in de rusthoeve
te Purmerend verblyven, waren van het
bestaan van deze portefeuille niet op de
hoogte.
BtJ de Tweede Kamer is een wetsont
werp ingediend tot goedkeuring van het
op 11 Mei 1951 te 's-Gravenhage tussen
Nederland, België en Luxemburg geslo
ten verdrag tot liet invoeren in deze
landen van een eenvormige wet betref
fende het internationaal privaatrecht.
De drie landen verplichten zich krach
tens het verdrag ieder in eigen land
een eenvormige wet in hun wetgeving
in te voeren, waai van de tekst bij het
verdrag is gevoegd. De eenvormige wet
zal niet slechts gelden in het rechtsver
keer tussen de Beneluxlanden, maar
evenzeer in het rechtsverkeer van een
Beneluxland met andere landen.
Het verdrag geldt in'beginsel voor een
minimum tijdsduur van twee jaar en
overigens voor onbepaalde tijd, behou
dens opzegging.
In plaats van het verdrag op te zeggen,
kan een land een geformuleerd voorstel
doen tot wyziging van het verdrag. Wan
neer over het voorstel niet binnen zeker
tijd overeenstemming is bereikt, kan het
land, dat het geformuleerde voorstel
heeft gedaan, zijn wetgeving wijzigen
overeenkomstig het gedane voorstel.
De voornaamste onderwerpen welke in
de eenvormige wet worden behandeld
zijn de volgende: algemene regelen over
de staat, de rechtsbevoegdheid en de
handelingsbekwaamheid van natuurlijke
personen; de erkenning en de rechtsbe
voegdheid van reentspersonen: de rech
ten en verplichtingen tussen echtgeno
ten; het huwelijksgoederenrecht: de echt
scheiding en scheiding van tafel en bed;
de betrekkingen tussen ouders#en kinde
ren; het erfrecht; de gevallen, waarin in
plaats van de nationale wet de wet van
de woonplaats toepasselijk is; de zake
lijke rechten; de overeenkomsten: de
onrechtmatige daad; de volmacht; de
vorm van rechtshandelingen; de open
bare orde.
De eenvormige wet is niet van toepas
sing op de zeevaart, de binnenvaart
de luchtvaart.
-ht jonge mensen werken met een
vu--:g enthous:asme aan het totstandko
men van een Nederlandse Pantomine
Groep. Onder artistieke leiding van Jaii
Bronk. de jongeman d e bU Marcel Mar-
ceau zijn opleiding genoot en daar met
een uitstekende aanbeveling van deze
meester vertrok, wprkt deze groep aan
de pioniersarbeid, die ons respect af-
dw'ngt. Gisterenavond hebben zij voor
het eerst een programma gebracht op
een toneel en wel in het Amsterdamse
Minerva Pav'ljoen Na de pauze ging
weliswaar een reprise van „Pierrot. Ie
pendu", de harlequinade die tydens het
Holland Festival in de openlucht voor
het ICC. in het Vondelpark werd opge
voerd, maar de bewerking heeft dit stuk
gecomprimeerd waardoor het won aan
sterkte.
De verhalende stijl van Marceau en d-t
abstracte vormgeving van Etienne De-
erota; de man van de pantomime in
Frankrijk tot nieuw leven heeft gebracht
en die de leermeester is van Marceau
en Barrault, zyn in dit nieuwe program
ma: Rib en Rab rond Carnaval, niet dui
delijk gescheiden.
Maatstaven ter beoordeling ontbreken
ons nog. Wat deze troep onder leiding
van Bronk brengt is nog pril, maar wij
zijn ervan overtuigd, dat er mogeiykhe-
den voor een nieuwe vormgeving, nauw
verwant aan de Commedia dell' arte en
harlequinade, in schuilen.
Het toneel van het Minerva Paviljoen
is etg ondiep en hierdoor is een onover
komelijke moeilijkheid voor een brede
choreografie opgeworpen. Het brede, uit
gewerkte gebaar la Marceau kwam on
voldoende tot zyn recht. De begeleiding
van guitaar en slagwerk was enigszins
monotoon, maar dit alles neemt niet weg,
dat wij de groep 'n warm hart toedragen
en dat wij hopen, dat de belangstelling
voor hun arbeid groot zal zyn. Zy wer
ken beschaafd, met weinig middelen
weten zy sfeer op te wekken en hun
-prestaties zyn artistiek verantwoord.
Bu.
T>e van ouds vermaarde driehoek
AkenLuikKerkrade, waar smokke
laars altijd druk in de weer zUn ge
weest tussen en over de drie landen,
die hier aan elkaar grenzen, heeft een
poos rustig geleken.. Het was of er
geen liefhebberij meer was voor
„Bohnenkaffee" en evenmin voor
Duitse gereedschappen of welke andere
artikelen ook. De laatste tijd echter
is er weer leven in de brouwery en in
(Van onze correspondent)
Door mr K. B. J. M. Haase is bU de
rechtbank te 's Gravenhage het faillisse
ment aangevraagd van de Nederlandse
Vereniging van ex-politieke gévangenen.
Deze aanvrage vloeit voort uit het feit,
dat Goolse middenstanders, die In 1946
en 1947 de levensmiddelen voor de door
de afdeling Hilversum van deze vereni
ging georganiseerde zomerkampen op de
heide nabU Hilversum leverden, nog
steeds niet zijn uitbetaald.
Deze zomermaanden waren zogenaam
de verbroederingskampen, waaraan ook de
Belgische ex-polltieke gevangenen deel
konden nemen. Het zomerkamp in 1947
werd een financieel échec, hetgeen de
voorzitter van de inmiddels opgeheven af
deling Hilversum van deze vereniging
weet aan het beleid van het internerings
kamp te Laren, waar de reünisten hun
maaltyden van betrokken. De Belgen
waren over de organisatie van het zomer
kamp dermate ontevreden dat zij weiger
den het kampeergeld if 210 per persoon)
te betalen. De totale schuld beloopt 4000.
Aan de schuldeisers werd aanvankelijk
verzocht met een bydrage tevreden te
zijn. doch hierop gingen zy niet in. Omdat
de schuldeisers van mening zijn dat deze
kwestie niet alleen de voormalige afdeling
Hilversum, doch de gehele vereniging
aanbelangt, werd in de faillissementsaan
vrage de gehele vereniging betrokken.
een week of vier tyds heeft alleen in
de inspectie Kerkrade, de douane de
hand weten te leggen op elf smokkel
auto's. Byna allemaal waren het Bel
gische wagens (met valse nummerbor
den), die bestuurd werden door lieden
uit Vervier», Luik, Spa en zelfs uit
Antwerpen.
De laatste vangst was een Belgische
Chevrolet 1951, die bh Vaals de grens
trachtte te passeren. De wagen vervoer
de weliswaar geen smokkelwaren maar
bleek voorzien te zü'n van grote geheime
bergplaatsen. Geen week daarvoor wa
ren in de inspectie Roermond enkele ma
len Belgen aangehouden, die grote hoe-
veelhden zilverwaren en technische arti
kelen over de grens hadden gebracht.
Intussen worden de methoden van de
smokkelaars in het Duitse grensgebied
steeds driester. Het Hauptzollamt in
Aken heeft via de Westduitse bladen een
waarschuwing gepubliceerd, die niet mis
te verstaan is. Herhaaldelyk is het de
laatste weken gebeurd, dat bestuurders
van smokkelwagens by de achtervolging
door de Duitse douane voetangels, klem
men en „rozen" van prikkeldraad uit
strooiden om de achtervolgende wagens
door bandenpech te dwingen de vervol
ging op te geven. De douane en de justi
tie in West-Duitsland zullen deze en der-
geiyke methoden In het vervolg beschou
wen als aanslagen op het leven van
douaniers en andere weggebruikers.
Meermalen ls het eveneens gebeurd, dat
smokkelaars op de douanebeambten in-
reden en dwars door een kogelregen ont-
kwamenkwamen. Dan ging het altyd om
partijen koffie van 500 tot 1000 kilo.
De bemanningen van smokkelwagens
beschermen zichzelf door pantserplaten
achter de zittingen van de auto's, zodat
zy vrywel nooit ln de rug geschoten kun
nen worden. Complete pantserwagens, die
een Jaar geleden nog zeer in trek waren
en waarvan er in de driehoek minstens
een tiental in bedrijf was, worden echter
zelden meer gesignaleerd.
Op het ogenblik maken de grote ben-
|den gebruik van een geheel ander systeem.
In enkele Duitse garages in Keulen, Dus-
seldorp en elders kan men voor enkele
honderden marken in dure Jux®
geheime bergplaatsen laten bcmw
Reeds eerder is het v®rm°eiVIffnan
dat de grote koffiesmokkel w^t «efinan.
cierd door grote Duitse bedrl^!i]..1".
hotelbranche of door een pa ^uuere
bank. Vast staat in ieder geval dat de
Belgen hun operatie-terrein hebben ver
plaatst van de ^ie^^rondom W
Nederlands gebied,
-nsposten dijken s<
uit"naar"de Belgische „sleeën", die onze
Tijdens een bijeenkomst van het
Belgische kabinet zijn plannen opgesteld
voor de invoering van een belasting op
uitzonderlijke winsten. Deze belasting
zal worden geheven van winsten voort-
tn i 4 i „u i,i vloeiende uit orders op grond van het
JJ"ii tL 4 nationale herbewapeningsprogramma
Een voorlopig bedrag van 500 millioen
M- R chuld van de
regering is gedurende de periode van 27
Juni tot 29 Augustus j.l. met R. 371 mil- j3eigiEChe "francs, dat naar men verwacht
lloen afgenomen. De netto-opbrengst aan d0Q® toepsasing der belasting zal wo-den
deviezen-certificaten bedroeg ruim R 502 ontvan-geKn> zai WOTden gebruikt voor de
millioen. Sedert de instelling van het uitvoering van een serie openbare
certificaten-systeem is tot het einde van werlcen ais middel om de werkloosheid
de verslag-periode in totaal ruim R 1330 het land op te vangen,
millioen ontvangen. Vanwege aflossing
op gulden- en ÜSA-lening ls gedurende
de verslag-periode het totaal aan vaste
schulden met R 13 millioen teruggelopen.
VOORLOPIGE STAND VAN DE
SCHULD DER R. I. S.
Javasche Bank
Munttoilj. in oml.
Pasm.bilj. in oml
Schatk.pap.
Ov. schulden/ vord.
Leningen in guldens
Len. in andere valuta
Lening Indonesia 1950..
27 Juni 29 Aug.
1951 1951
(inmillioen rupiah)
354
39
156
64
968
423
1.522
1.525
347
43
167
105
965
413
l.a22
Totaal
5.248 4.877
De voorlopige cijfers van de belasting
ontvangsten van de centrale regering,
zijn als volgt:
Januari/Juli
1951 1950
(in millioenen R.)
Kohier- en niet-kohier-
belastingen
L U. A. en uitvoeribe-
lasting
1.270
508
1.928
643
3.198 1.151
vöji ""„"Noordelijk geleven De Indonesische minister van Finan-
SS SSiJ 'g Wiblsono, h„n p.
grenzen passeren.
Van geldsmokkel is tot nu toe zeer wei
nig gebleken. Het. ruilmiddel bestaat van
Belgische z9de V, foftje en sigaretten
en van Duitse zijde in zilver en tafelge
rei, optische Instrumenten en technische
artikelen.
Geldsmokkel wordt trouwens niet
gauw ontdekt, omdat de smokkelaars
daarbij, naar men zegt, gebruik maken
van nylon zakjes, die zij inslikken.
klaard, dat de kwestie van de nationa
lisatie van de Javasche Bank binnen af
zienbare tyd weer aan de orde zal ko
men.
De minister heeft het wetsontwerp
daarover teruggenomen en zal nog voor
het eind van dit jaar een nieuw ontwerp
aan het parlement voorleggen. Dit ont
werp zal dan worden gevolgd door een
wetsvoorstel, waarin de nieuwe status
van de Javasche Bank zal worden 'be
paald.
De directie der N.V. Moluksche Har-
delsvennootschap heeft in de vergade
ring van aandeelhouders meegedeeld,
dat de copra en rubbercultuur, ondanks
de recente prijsdaling op het ogenblik
u°g renderend zyn. De hiermede in 1981
behaalde resultaten zyn tot dusver g'in-
stig. De importzaken zijn sinds Augustus
j.l. enigszins verslechterd. Er zijn sinds
dien tal van nieuwe Indonesische impor
teurs gekomen die de nodige ervaring
missen en indien zy in moeilykheden
komen hun goederen „uitverkopen".
De directie van de „Moluksche"
volgt thans nog de markt. Zij verwacht
echter, dat deze over enkele maanden
wel weer gesaneerd zal zyn.
De Zuidafrikaanse minister van econo
mische zaken. Eric Louw, heeft ver
klaard. dat er thans regelingen zijn
igetrof5an voor de levering van Fins
krar. papier aan Zuid-Afrika en voor
grote.Nederlandse invoerquota voor
.goederen uit Zuid-Afriika. De minister
deelde mede, dat hy van de Zuid-Afri-
kaanse legatie in. Den Haag 'bericht had
ontvangen, dat na zyn besprekingen met
de Nederlandse regering grotere quota
zijn vastgesteld voor wyn, fruit en ci
trusvruchten, vruchtensappen, ged-oogd
fruit, aardnoten en andere producten
van de Uni« van Zuid-Afrika.
(Van onze Utrechtse redacteur)
Het ziekenbezoek van de K.B.O. heeft
blijkens de grote belangstelling en vele
reacties, die naar aanleiding van de uit
zendingen, daarop steeds binnenkomen
wel bewezen, dat de zieken dergelijke af
leiding bijzonder op prijs stellen. Men
heeft aan dit mooie werk nu een meer uit
gebreide en vaste vorm willen geven door
een stichting, eveneens „De Zonnebloem"
genaamd, waarin participeren de Nat.
Fed. Het Wlt-Gele Kruis, de R.K. Artsen
vereniging en de Ver. van Kath. Zieken
huizen. Verder wordt samengewerkt met
het bekende ziekrnapostolaat te Bloemen-
daal en met de K.R.O.
Deze stichting zal zich nu gaan bezig
houden met „wellfare"-werk voor zieken,
zoals ook het Rode-Kruis dit doe'> maar
dan geheel in katholieke geest. Gedacht
wordt aan het verlenen van sociale en
educatieve hulp, het doen vervaardigen
van werkstukken, die verkocht kunnen
worden en aan ontwikkelingscursussen en
ontspanning door literatuur en muziek
enz. Een en ander geschiedt ln opdracht
van het Ned. Episcopaat, nadat een door
de Kath. Raad van Overleg voor de volks-
gezo dheid en ziekenverpleging benoemde
studiecommissie in een rapport de wense
lijkheid van opvoedkundige en sociale
hulp aan zieken op katholieke grondslag
had aangegeven.
Als directeur, van d« stichting, <He haar
domicilie heeft' in een kantoor aan de
Maliebaan te Utrecht, treedt op de heer
Van Emstede.
Blijkens het verslag over het boekjaar,
eindigend 30 Juni 1951, heeft de N.V.
Singkep Tin Mij te 's-Gravenhage over
1949/50 een winst geboekt van ƒ90.319.27
(24.657).
Na uitkering van 4 pet (onv.) dividend
op preferente en prioriteitsaandelen komt
87.839 ter beschikking van gewone aan
deelhouders. Inclusief het onverdeelde
dividend over het vorige boekjaar ad
1.854,17 is totaal voor uitkering op da
gewone aandelen 89.693,44 beschikbaar.
Voorgesteld wordt op gewone aandelen
een dividend van 5 (3) pet te declareren
en het overblijvende saldo ad 14.693,44
naar het volgende jaar over te brengen.
Op de oprichtersbewUzen is geen uit
kering mogelijk.
Een woordvoerder van het Indonesische
ministerie van defensie heeft verklaard,
dat zyn ministerie een order heeft ge
plaatst van 1.000.000 meter textiel bij ver
schillende textielbedrijven in het binnen
land.
„Dit houdt in", aldus deze woordvoer
der, „dat de bestelling van het ministerie
die gewoonlyk in het buitenland werd ga-
plaatst thans in het land biyft".
De N. V. Cultuur My „Ngombezi" heeft
gedurende September 1951 geoogst 131 ton
slsal tegen 135 ton in Augustus. Geduren
de de maanden Januari t/m September ls
totaal verkregen 1382 ton tegen 1858 ton
ln dezelfde periode van het vorig jaar. De
productieraming voor 1951 bedraagt 1800
ton.
