Intrige: Atoomwedloop tussen
Oost en West
Geruchten, spionnage en....
openhartigheid
Po-dijken op tientallen punten
bezweken
ELEMENTEN VAN 'N HEEL
ANDERE KANT
m
Tolstoi en Chesterton in kort bestek
Meesters van het korte verhaal
Socialistisch ultimatum aan
koning Faroek
V - -
èê&ïjS&m 'r
riSü
Zaterdagse
mijmeringen
SATERDAG 17 NOVEMBER 1951
PAGINA 3
Prof. Pontecorvo en de gevaarlijkste mail
van Wenen
Stalins openhartigheid
Gissingen
(xerucliten.
Onderdeel van koude
oorlog
Plutonium nr 239
Karl Schmidt, alias
Monstervati de lucht
Het gevaar neemt van uur tot uur toe
Observator
Adenauer wil C. P. en
S. R. P. verbieden
Zacht weer met kans op\ In eenZuid-Westelijke stroming zijn
regen
I
SVERDLOVSK
„Waardoor de mensen
leven
Father Brown
Harry Prikker
Aansluiting bij Oostelijk blok geëist
DE SPANNENDSTE „ROMAN
VAN DEZE EEUW
Geruchten over de arrestatie van prof. Bruno Pontecorvo. Maar
geen bevestiging. Hij zou als spion voor de Westelijke mogendheden
gearresteerd zijn. En dit, terwijl hij nauwelijks een half jaar geleden
achter het IJzeren Gordijn was verdwenen, inel kennelijk geen ander
doel, dan aan de Sovjet-Russen de atoombomgeheimen te verkopen,
die hij. werkend in de laboratoria en atoomsteden van het Westen,
te jveten was gekomen. Het was toen een hele sensatie, die in menig
opzicht de sensatie overtrof, welke het verraad van Klaus Juehs
gewekt had. Immers, naar men veronderstelde, waren Pontecorvo de
formules bekend betreffende de vervaardiging van de beruchte
hydrogeenbom ofwel waterstofbom, waarvan de uitwerking volgens
de deskundigen veel erger is dan die van de atoombom.
Prof. Pontecorvo zou door de Sovjet-Russen aan het werk zijn gezet in
een nieuwe atoom stad, door hen in de Chinese provincie Sinkiang opgericht.
Daar zouden tienduizenden Chinese koelies geworven zijn, om in allerijl een
atoomfabriek te bouwen en er zou een geheel nieuiv laboratorium worden
opgericht, omdat in andere Sovjet-Russische atoomsteden niet goed geleide
atoomexplosies tot ware catastrofen hadden geleid, welke aan honderden
geleerden en technici het leven hadden gekost en waardoor veel kostbaar
materiaal verspild was.
van liet uitvoeren van grote irrigatie-
werken, waardoor heuvels en kleine ber.
i gen uit'de weg moesten worden geruimd
I er'. d-e loop va de rivieren verlegd
Stalins openhartigheid is, zo verzekert
men in kringen der Amerikaanse atoom
deskundigen, het gevolg van de omstan
digheid, dat de Amerikanen met hun in
strumenten en controleapparaten precies
kunnen controleren, hoe de Sovjet-Rus
sische experimenten inzake de atoom
energie verlopen. De Sovjet-Russen kun
nen de Amerikaanse experimenten op de
voet volgen. Er is geen lieden om aan te
nemen, dat ze niet in staat zouden zijn,
dezelfde instrumenten en apparaten te
gebruiken. Bovendien is er thans wel zo
veel over de activiteit van de Sovjet-
Unie inzake het probleem der atoom
energie bekend geworden, dat geheim
houding vrijwel onmogelijk is.
Men heeft in de Verenigde Staten een
vrij nauwkeurige kaart kunnen samen
stellen, waarop de voornaamste centra
voor atoomenergie in de Sovjet-Unie
aangetekend" staan. Zoals bekend, heeft
de Amerikaanse Commissie voor de
Atoomenergie enkele maanden geleden
reeds een kaart van de Amerikaanse cen
tra gepubliceerd. Over deze publicatie is
in d: Verenigde Staten heel wat te doen
geweest. President Truman 'heeft er tegen
geprotesteerd. Van de kant dér deskun
digen werd toen gezegd, dat de kaart
niets verklapte, dat Amerika's vijanden
ri iet reeds wisten,
primitieve installatie, waarin noodlot-
tige fouten gemaakt werden, omdat in
Hanford slechts voorbereidende stappen
waren gezet.
Intussen, juist uit wat de Amerikaanse
ingewijden verklaren, zou men de con
clusie moeten trekken, dat Prof. Ponte
corvo, indien hij dan gearresteerd is, de
Amerikanen geen mededelingen over de
atoom-explosies heeft verstrekt, aange
zienze daaraan geen behoefte heb
ben, omdat ze die immers zelf kunnen
registreren, zoals men een aardbeving
registreert en waarneemt, die duizenden
kilometers van het registratiepunt plaats
vindt.
Wat Prof. Pontecorvo eventueel wèl
zou kunnen hebben verraden, kan men
slechts vermoeden. Het is natuurlijk mo
gelijk, dat hij via het inderdaad bestaan
de spionnagenet achter het IJzeren Gor
dijn het Westen op de hoogte heeft ge
bracht van de vorderingen, welke de
Sovjet-Russen tot dusver hebben ge
maakt. Volgens sommigen hebben die
niet aan de verwachtingen beantwoord,
ondanks de milliarden roebels, welke er
aan tenkoste zijn gelegd. En het is mede
hierom, dat Stalin thans op zijn atoom
bommen pocht.
Een andere reden voor zijn openhar
tigheid "kan hierin liggen, dat het Krem
lin er behoefte aan voelt, tegenover de
volken van het Oostelijke blok te doen,
alsof het wat het zo gevreesde atoom
wapen betreft, het Westen zal kunnen
weerstaan.
Maar nu zou prof. Pontecorvo de
man geweest zijn, die de Amerikanen
op de hoogte heeft gebracht van de
verschillende atoombomexplosies,
welke tot dusver in de Sovjet-Unie
hebben plaats gevonden en daar
voor zou hij thans achter slot en
grendel zitten!
Het zijn geruchten. Zowel in de
Verenigde Staten als in Engeland
vraagt men zich af, wat er van waai
is en of men hier misschien weer
niet een nieuwe zet van het Kremlin
te doen heeft, om de Westerse wereld
in slaap te sussen.
Men is nog steeds niet over de geheim
zinnige verdwijning van de twee atoom
deskundigen Maclean en Macleod heen,
die deze zomer tijdens een reisje naar
de Rivièra verdwenen. En men geeft zich
speciaal in Engeland er rekenschap van,
hoezeer het de geslepen Beria, het hoofd
van de Sovjet-Russische geheime dienst
en leider van het onderzoek naar de
atoomenergie, aan het hart moet liggen,
voor de rest van de wereld verborgen te
houden, wat de Sovjet-Russische geleer
den tot dusver inzake de atoombom ge
presteerd hebben.
De over de nodige gegevens en cijfers
beschikkende deskundigen kunnen onge
veer uitrekenen, hoe ver de Verenigde
Staten b.v. zijn met de productie van
atoombommen. En men- neemt daar thans
bijna openlijk proefnemingen, zoals on
langs in Nevada, waar de uitwerking
van de ontploffing van een atoombom
werd nagegaan op een tot de aanval ge
reed staande divisie Het ginig er om,
zcwel vast te stellen, wat het effect er
van is, wanneer een divisie door een
atoombom geteisterd wordt als hoe ze
zich houdt, als een vóór haar uit ge
worpen bom tot ontploffing komt aldus
de mogelijkheid scheppend, tot actie over
te gaan tegen een vijand, die gedemorali
seerd is door 't nieuwe, dodende wapen.!..
Geruchten
go vormen wellicht een onderdeel van
de koude oorlog, de oorlog der zenuwen.
Maar dit neemt niet weg, dat ze tezamen
de stof zouden kunnen leveren voor een
boeiende roman. En wie weet, wat de
romanciers en misschien ook de "1S b,
van da naaste toekomst zullen maken
over een periode, welke voor ons slechts
een aaneenschakeling van geruchten was,
doch in werkelijkheid een belangrijke. ZO
niet beslissende episode bleek in de grote
strijd tussen het Westen en het Oosten.
AX ant dat het hierom in werkelijk
heid gaat, daaraan behoeven we
eigenlijk nauwelijks te twijfelen. Met
China's bolsjewisering is Sovjet-
Rusland er in geslaagd, een duide
lijke scheidingslijn tussen Oost en
Yv est te trekken, welke scheidingslijn
geaccentueerd wordt door de satel-
1 letlanden achter het IJzeren Gor
dijn en de communistische invloeds
sfeer in verschillende delen van
Azië.
Men kan reeds thans van twee
blokken spreken en Sovjet-Rusland
doet al zijn best, het blok van het
Oosten uit te breiden. Men zie
slechts naar het Nabije Oosten.
Natuurlijk, het constateren van het feit,
dat er twee blokken bestaan, is niet
nieuw en er waren gedurende de laatste
jaren reeds tal van aanwijzingen in die
richting.
Toch, meer dan tot dusver tekenen de
contouren zich af. Men zou kunnen zeg
gen, dat zulks geschiedt in hét licht, het
bijna verblindende liobt ener atoombom,
explosie
Het is ook pas sinds enkele maanden,
dat Stalin en zijn naaste medewerkers
openlijk spreken over het machtige
atoombom-wapen, waarvoor Sovjet-Rus
land beschikt. Daarvóór hebben ze steeds
hardnekkig volgehouden, slechts atoom
explosies voor industriële doeleinden te
hebben bewerkstelligd en ten iiehueve
W at nu die kaart van de Sovjet-
Unie betreft, ze geeft vijf grote
eentra aan, maar noemt er slechts
twee bij naam en wel de minst be
langrijke. Deze twee zijn Sverlovsk
en Kuznetsk in Midden Siberië. Drie
centra worden slechts als „atom
grad" aangeduid, de naam, welke de
Sovjet-Russen aan hun eerste atoom
steden hebben gegeven. ,.Grad" be
tekent „stad".
Atomgrad Nr 1 ligt tussen de Zwarte
Zee en de Kaspische Zee. Hier zouden
ven tweetal jaren geleden de proeven
genomen zijn, die zulke gevolgen hadden,
dat de productie van atoombommen lange
tijd gestaakt moest worden. Dan ligt er
een Atomgrad Nr 2 in Zuid Siberië, in
de omgeving van het Baikalmeer, niet
zo heel ver weg verwijderd van Mongolië
en Korea en tenslotte is er Atomgrad Nr
3 in Noord-Oost Siberië ongeveer ter
hoogte van het schiereiland Kamsjatska
en niet zo heel ver van Alaska ver
wijderd.
Volgens de Amerikanen hadden de
Sovjet-RuSsen in Atomgrad Nr 1 een in
stallatie, gebouwd volgens, de gegevens,
welke hun spionnen verzameld hadden
omtrent de eerste laboratoria voor atoom
energie van Hanford, dus een tamelijk
Blijft de mogelijkheid van een
handige zet der Westelijke mogend
heden: id- Pontecorvo naar de
Sovjet-Russen te sturen, om aldus
meer te weten te komen. Het klinkt
fantastisch en heeft iets van een
stuiversroman, maar de geheim
zinnigheid, die nog steeds rond de
atoombom hangt, althans wat de
productie betreft en de verschillende
escapades van atoombom-experts
rechtvaardigen een dergelijke ver
onderstelling, die hier en daar reeds
in de buitenlandse pers naar voren
werd gebracht.
Nuchtere waarnemers ontkennen Ame
rika's behoefte, om op een dergelijke,
spectaculaire wjjze te proberen, achter
de atoombom-geheimen van het Kremlin
te komen. Ze wijzen er o.a. op, dat men
in de Verenigde Staten zelfs weet, welk
materiaal voor de jongste, in Sovjet-
Rusland gesignaleerde atoombom-explo
sie gebruikt werd, n.l. een bepaalde sa
menstelling van plutonium, nummer 239.
Deze nuchtere waarnemers weten voor
het overige heel goed, dat men van
weerszijden toch tracht, zoveel mogelijk
gegevens te verzamelen. Wenen is hier
toe de grote centrale. Dit is in de afge
lopen weken o.a. bewezen door het ge
val Karl Schmidt.
Voor de arrestatie
S"b-";dt alias Kar
Jacobs, Roger Welters, William Harris1
of Arthur Rubinstein, zoals hij zich bij
afwisseling noemt, hebben de vertegen-
woordigers van de Amerikaanse veilig
heidsdienst te Wenen niet minder dan
een half millioen dollar uitgeloofd. Onder
conditie echter, dat hij levend gepakt
wordt. De Engelsen voegden er eenzelfde
bedrag in ponden aan toe. En voorts
kwam er een Frans generaal naar de
hoofdstad van het bezette Oostenrijk,
die iets met de Franse geheime dienst
heeft uit te staan en tot taak had, de
hand op Karl Schmidt te leggen. Deze
laatste spreekt vloeiend Engels, Duits,
Russisch, Roemeens, Spaans, Italiaans,
Turks en Arabisch. Hij is in het bezit
van paspoorten, zó goed nagemaakt, dat
de vervalsing niet vast te stellen is.
Reeds sinds 1934 wordt hij er van ver
dacht, een spion te zijn. In 1944 moet nij
in nauwe relatie met Von Papen heb
ben gestaan, Hitiers vertegenwoordiger
in Turkije Nadien ging hij in Sovjet-
Russische dienst over en sinds 1945 ope
reert hij hoofdzakelijk in Wenen.
Men meent bijna als zeker te
weten, tlat Karl Schmidt de man
was, die de door Karl l'uchs in
Engeland verstrekte atoomboiu-
gegevens naar Sovjet-Rusland smok
kelde. Hij moet ook prof. Pontecorvo
de tocht naar achter het IJzeren
Gordijn mogelijk hebben gemaakt en
tevens de hand hebben in de geheim
zinnige verdwijning van de twee ge
noemde Engelsen. Naar men ver
onderstelt, heeft hij drie moorden op
zijn geweten, gepleegd op lieden, die
te veel van hem wisten. De eerste
moord pleegde hij te New-York, de
tweede ergens in Engeland en de
derde te Wenen. Het is niet hekend,
wat voor een landsman hij is en tot
heden toe is dit een der grootste
moeilijkheden gebleken, om zijn
identiteit te achterhalen. Zijn han
digheid, om zich onherkenbaar te
maken en zich overal onopvallend te
bewegen, wordt ongelofelijk ge
noemd Hij is van de vier grote
spionnagediensten, welke in Wenen
gevestigd zijn, de beste en de gevaar
lijkste handlanger.
Ten slotte nog iets over de wijze, waar
op een atoombom-explosie of in het al
gemeen een ontketenen op grote schaal
van atoomenergie op grote afstand ge
signaleerd kan worden. Het gebeurt met
het z.g. Geiger-apparaat, zo genoemd
naar de uitvinder, Geiger-Müller. Hier
mede wordt ontdekt, of de lucht radio
actief is en deze activiteit kan gemeten
worden. De radio-activitêit onretaat door
de ontploffing van een atoombom en
wordt door wind en regen meegevoerd,
de halve aarde rond. Tevens nemen
vliegtuigen, hoog in de lucht rond de
Sovjet-Unie opstijgend, geregeld „mon
sters" van de lucht. Uit de samenstelling
er van kan worden vastgesteld, uit welk
materiaal de atoombom vervaardigd was.
Er zijn nog andere mogelijkheden, zoals
het controleren van de atmosfeer met
barometers. De uiterst kleine, radio
actieve stofdeeltjes vormen steeds weer
de basis voor het onderzoek.
Zo blijkt ook hier weer, dat er voor
alle kwalen een kruid wast
Duizenden inwoners van de Noord-
Itaiiaanse stad Rovigo zijn, daarbij ge
holpen door vele honderden vluchtelin
gen uit de overstroomde gebieden biste
ren de gehele dag koortsachtig bezig ge
weest inet het versterken van dijken.
Het heeft niet mogen baten. Ook de po
ging om door een moedwillige dijkdoor
braak het water te keren, heeft geen
succes gehad. Reeds gisteravond was
het duidelijk, dat de stad niet te redden
was. De 40000 inwoners en duizenden
vluchtelingen kregen de raad, te vluch
ten. Kort na middernacht zijn de laat
ste dijken doorgebroken en stroomde
het water de stad binnen. Rovigo is de
grootste stad, die tot nog toe door het
water geteisterd wordt. Tot het laatste
ogenblik toe heeft een aantal mensen de
dijken trachten te behouden.
Ten Noorden van Ferrara heeft de
watermassa op dozijnen punten de dij
ken op de noordelijke oever van de Po
doorbroken en in de afgelopen 48 uur
zijn millioenen tonnen water over rijke
landbouwgrond gevloeid. Ruim 3.500
vluchtelingen kamperen in dit gebied
op dijkstukken ter lengte van acht kilo
meter, geheel omringd door water. Meer
dan 3.000 personen wachten op de daken
van hun huizen op een der vaartuigen
van de vloot motorboten, amphibie-
voertuigen en vlotten, die over het reus
achtige meer van 70 km. lengte bij 'n
breedte variërend tussen de 10 en 20 km-
rondkruisen.
Twintig personen, o. w. vier kinderen,
die 36 angstige uren hadden doorge
bracht op een stuk dijk, dat gedurig
afbrokkelde, konden Vrijdag worden ge
red.
Een groep van 160 volledige uitgeruste
pioniers van de Britse strijdkrachten in
Triëst helpen de 30.000 Italiaanse solda
ten en brandweerlieden bij het werk aan
de dijken in het bedreigde gebied. De
Amerikaanse bezettingsautoriteiten in
Duitsland hebben een grooit hefschroef-
vliegtuig en twee transportvliegtuigen
gestuurd om voedsel en medicamenten uit
te werpen en geïsoleerde personen op
te halen.
De toestand in de getroffen gebie
den is deerniswekkend. Men kan te
recht spreken van een nationale ramp.
In de afgelopen 60 jaar hebben ver
scheidene malen overstromingen in d«
Po-vallei schade aangericht, doch de
huidige ramp is de grootste sinds 1887.
Nog neemt het gevaar van uur tot uur
toe. vooral omdat een uitzonderlijk
hoog tij in de Adriatische zee het af
lopen van de vloedgolf naar zee af
remt-
Bondskanselier Adenauer heeft gisteren
het Westduitse gerechtshof voor de grond
wet verzocht, de communistische partij
en de neo-nazistische socialistische rflks-
partjj te mogen verbieden.
In het verzoek wordt gezegd, dat de
communistische partij „in de hoogste
graad anti-constitutioneel is en uitgeslo
ten moet worden van verdere deelneming
aan politieke besluiten van de bonds
republiek". Tegen de socialistische rijks
partij wordt aangevoerd, dat zij de demo
cratische orde van de republiek onder
mijnt.
De bondsregering zal onmiddellijk tegen
alle neven-organisaties van beide partijen
optreden, voorzover haar grondwettelijke
macht maatregelen tegen niet-democrati-
sche verenigingen, die niet de status van
politieke partij hebben, toelaat.
I vaak maar heel kleine storingen no^ig,
(Van onze weerkundige medewerker)
De elementen hebben zich de iaétste
dagen van een heel andere kant laten
zien dan tot dusver in dit najaar. Door
het sterke toenemen van de depressie-
activiteit. is het weer somberder gewor
den. Wij moeten er ons dus nu maar op
gaan instellen, dat de bekende donkere
dagen voor Kerstmis in aantocht zijn. De
Bilt heeft sedert vijf dagen geen glimpje
van de zon gezien, hetgeen overigens
niets abnormaals is voor November.
Eerder moeten wij van abnormaliteiten
spreken als wij het over de wind hebben,
want de eerste najaarsstorm moet aJUjd
nog komen en dat is wel ongebruikelijk
voor een najaar, dat al zover gevorderd is.
Verder moet de ongewoon hoge tem
peratuur worden genoemd. De eerste
helft van November is de temperatuur te
De Bilt al 2% graad boven normaal ge
weest, terwjjl het er nog steeds niet naar
uitziet, dat het kwik spoedig beneden1 het
normale niveau zal duiken. De lilcht
wordt op het ogenblik uit het Zuid-Wes
ten aangevoerd, om via de golf van Bis-
caye en Frankrijk ons land te bereiken
en zulke stromingen zijn in dit jaargetijde
altijd bijzonder geschikt om de koude in
toom te houden.
De luchtdruk is nu van Rusland tot
in Italië en Noord-Afrika hoog gewor
den, terwijl zich bij Schotland een de
pressie bevindt. Deze twee druksystemen
■blijven er ook in de komende dagen voor
zorgen, dat de lucht aan voer naar Neder
land uit het Zuid-Westen zal komen. Ge
lukkig voor de Italianen, dat er nu een
hoge drukgebied boven hun land is ge
komen. Het noodweer is men daar nu
tenminste kwijt, maar met al het water,
dat er nog maar beneden is gekomen, is
om grote gevolgen te hebben. Zo is liet
ook nu Gisteren bewoog zich een storing
over Frankrijk en Duitsland naar net
Noord-Oosten, hetgeen in ons land met
uitzondering van de kop van Noord-
Holland, het Noorden van Friesland en
de Waddeneilanden, nugal wat regen
ver-jrzaakt.
Vanmorgen ontwikkelde zich boven
Frankrijk een niéuwe storing, terwijl
boven de Oceaan een depressie nadert,
die Zondag ,.roet" in het weermenue zal
gooien Het blijft daarentegen wel zacht,
vooral de nachten zijn abnormaal warm.
maar overigens is liet geen rozengeur en
maneschijn bij het weer, ook al schijnt
net maantje op het ogenblik de hele
nacht volop.
van deze
von Slross
G/rOfMifA
POLO NORD
ATOMGRAD
vorkura
Komsomo'sk
ATOMGRAD
mgrado
Mosca
KUZNETS
ATOMGRAD 1 o M
Karaganda
Charkov
o
Irkutsk
Ld Afa\
Taskent
Waar de Sovjet-Unie haar atoomsteden' heeft. Vier van de vijf liggen in Siberië.
Dit zijn hinderen, die spelen in de woonwijk van een Amerikaanse
atoom stadZe wonen met hun ouders in huifjes van gegolfd plaatijzer.
Een goed kort verliaal behoort tot de meest volmaakte genietingen van de
lezer. Het behoort ook tot de moeilijkste ondernemingen voor de schrijver.
Want de vertelling in kort bestek heeft speciale eisen en eigen middelen.
De menigvuldigheid van intriges, conflicten, situaties en beschrijvingen
waarmee dé romancier het portret van zijn hoofdfiguur steeds verder
nuanceert en vervolledigt, is tahoe voor de short-story-sclirijver. Een gaaf
kort verhaal berust op één centraal motief, dat met absolute enkelvoudig
heid, zonder de franje van nevenmotieven en afleidende beschouwingen is
uitgewerkt.
Binnen het kader van deze ene, onvoor
waardelijke eis zijn natuurlijk allerlei
variaties denkbaar.
In Tschekov's verhalen bijvoorbeeld is
de sfeer het centrale motief. Bij Bordewijk
dikwijls ook. Maar het verschil tussen de
fijne toets van de Rus en de plaatijzeren
taal waarmee Bordewijk de atmosfeer van
zijn bizarre verbeeldingswereld evoceert,
is hemelsbreed.
Van Schendel's verhalen in de pasver-
schenen bundel „Pleiziervaart" hebben hun
moraliserende inslag gemeen met de no
vellen van Tolstoi, bijeengebracht onder
de titel „Waardoor de mensen leven".
Maar wat een afgrond scheidt van Schen
del's toch werkelijk, aardige vertelsels met
hun wat droge levenswijsheid en hun
knap gestyleerd proza van de monumen
tale vertellingen waarin Tolstoi de liefde
of het gemis aan liefde onder de
mensen gestalte geeft.
Wis denkt nog aan literatuur bij het
lezen van Tolstoi's „Huwelijksgeluk", dat
kleine meesterwerk waarmee de bundel
opent? Alle psychologische ontleedkunst
van de knapste Freudiaan verbleekt bij
de intuïtie waarmee Tolstoi naar de ge
heimen van het inderlijke leven tast.
Het ontluiken van de genegenheid
tussen de oudere man en het jonge meis
je, de tederheid van de eerste liefde
der gehuwden, dan de binnensluipende
liefdesmoeheid, de lichte ontevreden
heid, de verveling om het sleurleven,
de roes van de in de grote wereld op
levende vrouw, de onenigheid door mis
verstand en jaloezie, tenslotte het herf-
geluk waarin de liefde terugkeert.
G. K. Chesterton
gelouterd door tranen, berouw en moe
derschap, dat alles is zo doorleefd en
zuiver van sentiment, zo ongecompli
ceerd en vanzelfsprekend verteld, dat
men het echtpaar waant te kennen en
er voor de duur van het 'leven een met
ontroering gemengde sympathie voor
bewaart.
Bevatte de bundel alleen dit ene ver
haal, dan zou het voldoende zijn om de
lezer innerlijk rijker te maken. Maar dan
zou men die schrijnende tragedie van lief
deloosheid „De dood van Iwan Iljitsj"
missen en simpele, soms parabelachtige
volksvertellingen waarvan het titelver
haal „Waardoor, de mensen leven" en het
aangrijpende „Vader Sergius" bijzondere
aandacht verdienen.
Deze laatste novelle verteld de
geschiedenis van een prinselijke kluize
naar die God meende te dienen, terwijl
zijn afzondering en zijn verstorven leven
vooral op wereldse roem gericht varen,
Nadat hij gevallen Is voor de bekoring
der zinnen, vindt hij bij een brave oude
vrouw de wijsheid, dat de liefde tot God
begint met de belangeloos geschonken
liefde tot de medemens.
De gedachten over de liefde onder de
mensen die Tolstoi in zijn vertellingen
zo ontroerend illustreert, vindt men in de
vorm van notities terug in de dagboek
fragmenten die de samenstelster van de
bundel, Henriëtte Roland Holst, samen
met enkele brieven heeft opgenomen. Be
langwekkend zijn deze notities zeker,
maar na de machtige indruk die de ver
tellingen maken, vormen zij een anti
climax.
Is Tolsioi een grootmeester van het
korte verhaal, er bestaan ook nog kleinere
meesters die het lezen waard ztjn- Onder
hen is er geen beminnelijker dan Ches
terton in zijn „Father Brown"-stories.
Men kan over detective-verhalen eigen
lijk niet meepraten wanneer men deze
vernuftig verzonnen en dikwijls humoris
tische avonturen van de priester detective
met zijn ronde onnozele gezicht en zijn
verbazingwekkende kennis van de mis
daad niet gelezen heeft. Daartoe bestaat
nu opnieuw gelegenheid voor wie het zich
kan veroorloven de fraaie Nederlandse
uitgave in twee delen van alle Father
Brown-avonturen aan te schaffen, die de
zer dagen verscheen. Het is in feite de
meest volledige editie die op de wereld
bestaat, want behalve de 48 vertellingen
die de in 1947 uitgegeven Engelse Father
Brown-Omnibus bevatte is er nog een
49st verhaal opgenomen, dat Chesterton
vlak voor zijn dood in 1936 schreef.
Een herlezing van de Father Brown-
cyclus in deze onder leiding van God
fried Bomans zeer goed vertaalde uit
gave, hernieuwt de bewondering voor
Chesterton's grote kwaliteit in dit genre.
Er is vrijwel geen verhaal bij waarin
de lezer de oplossing raden kan, voordat
de wonderlijke kapelaan zijn bevrijden
de orakelspreuk laat horen. En toch
heeft Chesterton nergens de spanning
met oneerlijke middelen opgevoerd
zoals vele detectiveschrijvers doen, die
het toeval te hulp roepen of een vol
komen onbeduidende figuur plotseling
als de moordenaar aanwijzen.
De misdaad is steeds eenvoudig en de
ontknoping volgt logisch uit feiten die de
lezer meestal medegedeeld worden, zij
het verscholen onder Chesterton'» breed
sprakige fantasie. Het is karakteristiek
voor Father Brown, dat hij de dader altijd
betrapt op een of andere psychologische
fout, soms, zoals in „Het blauwe Kruis"
zelfs op een theologische fout.
En het is karakteristiek voor Chester
ton dat hij het zelfs in deze speelse ver-
halenreeks niet laten kan het geloof te
verdedigen en de wonderlijke cocktail van
het leven waarin Father Brown zijn op
merkelijke rol speelt te kruiden met zijn
goedmoedige maatschappelijke critiek.
P.
N.a.v. „Pleiziervaart" door Arthur van
Schendel Uitg. Meulenhoff, A'dam;
„Waardoor de mensen leven" door L. N.
Tolstoi Uitg. Contact, A'dam; „Avontu
ren van Father Brown" door G. K. Ches
terton Uitg. P. Brand, Bussum.
Op uitnodiging van The Hall Society
en The Artcouncil of Great-Brittain ver
trekt het Concertgebouworkest Maandag
avond a.s. met de boottrein via Hoek van
Holland voor een zesdaagse tour naar
Engeland.
1500 Hongaarse priesters zijn deze
week als gewoon soldaat bij het leger
ingelijfd. De communistische regering
heeft dit besluit, om de priesters onder
de wapenen te roepen, gerechtvaardigd
met te verklaren, dat ook priesters zich
moeten „voegen" by de algemene voor
bereiding op een oorlog, zodat gesproken
kan worden van militaire noodzaak. Eind
October dienden reeds 800 priesters bij
de onderscheidene wapenen van 't leger.
De werving van zoveel priesters ineens
voor de militaire dienstplicht heeft het
parochiewerk in geheel Hongarije totaal
ontwricht. Volgens het Pauselijk Jaar
boek telden de H bisdommen van Hon
garije 3.110 seculiere priesters. Zoals
men weet, vertoeft ook een groot deel
der priesters in gevangenissen of con
centratiekampen. Door deze recrutering
blijven vele parochies zonder herder ach
ter. Men ziet, de aftakeling gaat steeds
Verder, totdat eep, godsdienstige ruïne is
bereikt. Naar de rode broeders ten min
ste hopen.
BIJNA 300 ontheemden in de Duitse
gemeente Süderbrarup Sleeswyk-Hol-
stein) zijn voornemens om als protest-
tegen de onhoudbare sociale toestanden,
waarin zfj moeten leven, in het voorjaar
1952 met hun paarden en wagens op te
breken voor een massale uittocht naar
Zuid-Duitsland. Met deze sprekends
demonstratie hopen de vluchtelingen
zichzelf arbeid en onderdak te verschaf-
fen. Wat leven we dan hier nog vreed
zaam, waar we nog kunnen beraadslagen
of 4 of Ui gulden compensatie.'
VOOR DE colleges der ouderraden
die op bevel van de communistische
politburo in geheel Oost-Duitsland moe
ten worden ingevoerd, zijn thans de ver
kiezingen gehouden. Deze gang ter stem
bus is voor de rode machthebbers der
D.D.Rniet bepaald een succes ge
worden. Niet meer dan 20 der op
geroepen ouders toonden hun belangstel
ling voor deze instelling, ondanks de in
tensieve propaganda, die tevoren in de
officiële partypers was gevoerd. Zelfs de
in vele plaatsen op de ouders uitgeoefen
de dwang, o.m. bestaande uit het ver
plicht invullen van een aan huis aan
geboden stembiljetkon hierin geen
verandering brengen. Er is nog wel taaie
tegenstand, doch hoe lenig is die in alle
opzichten vol te houdenT Wat leven de
communisten hier toch heerlijk vry onder
het mombakkes der democratie.
NOG EEN staaltje van taai volhouden.
„Ondanks herhaalde aansporingen, on
danks dreigementen, ondanks gevangen
neming zelfs, zjjn de Chinese communis
tische machthebbers er tot nu toe niet in
geslaagd de paters Camillianen uit de
Zuid-Chinese provincie Jun-Nan te ver-
dryven. Zowel de paters en broeders, als
de zusters Camillianessen blijven tot het
uiterste op post. Zy verklaren, dat zij het
land niet vrijwillig zullen verlaten".
Aldus luidt een officiële mededeling van
de missionarissen Camillianen in China.
De Camilliaanse missionarissen, wier
orde zich vooral toelegt op de verzor
ging van de zieken, zijn sinds Juli 191/6
werkzaam onder de zieken en de melaat
sen van Jun-Nan. Daar hebben zij in
korte tyd verscheidene ziekenhuizen en
melaatseninrich tingen in verscheidene
steden opgericht of van gevluchte Pro
testante zendelingen overgenomen.
OP DE KUSTEN van Frankryk is een
hoeveelheid van vijfentwintighonderd
sardines losgelaten. Elk dezer diertjes
was voorzien van een rood en geel plas
tic etiketje, waarop de letters RE.
République Frangaise) waren aange
bracht, en tevens een volgnummer. De
visser, die een dezer sardines thuisbrengt
en precies de plaats en omstandigheden
waar h\j haar gevangen heeft, weet
aan te geven, zal een beloning krijgen
Deze aldus gemerkte sardienes zullen
onvrijwillig de rol van verklikker spelen
door het geven van inlichtingen aan het
Office des Pêches aangaande de factoren
die het verplaatsen van de scholen en
migratie van de vissen aanduiden, waar
van tot nu toe nog zeer weinig bekend
was. En nu maar uitkijken. Wie weet,
hoe een koe een haas vangt. Let op het
etiketje.
MORGEN is het weer Zondag. Dus
weer opgelet en geofferd als de nieuwe-
kerkenbus wordt gepresenteerd. Wees
daarin en behalve in de offervaardigheid
ook in andere deugden een voorbeeld, ge
lijk volgens St Paulus in het epistel de
lieden van Macedonië en Achaië. Dan
worden we overeenkomstig de woorden
des evangelies van mosterdzaadje tot
bomen en tot zuurdeeg, dat de heidense
en ontkerstende wereld kan gisten. Voor
de rest een mosterd-Zondag, d.w.z. een
groeien in de Heer zonder zuur (deeg)
gelaat.
Koning Faroek heeft met zjjn troon
rede, waarin niets definitiefs werd ge
zegd over de stappen, die zijn regering
van plan is te nemen In het geschil met
Groot-Brittannie, de socialisten tegen
zich opgezet. Twee weken geleden heeft
de leider der Egyptische socialisten zich
in een felle anti-Britse toespraak achter
de regering geschaard, maar thans dreigt
hij uit ontstemming over de troonrede
weer naar de oppositie over te gaan.
Het op de lange naan schuiven van de
Brits-Egyptische kwestie is volgens de
socialistische leiders gevaarlijk, aange
zien de gebieden van hel Suezkanaal door
het wegtrekken van de inwoners een
Britse zóne aan het worden is. De so
cialistische partij geeft de regering twee
weken de tijd om de diplomatieke en eco
nomische betrekkingen met Groot-Brit-
tannië af te breken als de Britten niet
beloven binnen één maand de kanaalzone
te verlaten. Voorts moet. de regering het
Egyptische leger op strijd tegen de Brit
ten voorbereiden en alle Egyptenaren het
dragen van wapenen toestaan. Tensb" -■
worden stappen geëist om tot een vrip
schapsverdrag met de staten van het O
telijk blok te komen.
Gisteren heeft Yemen als derde sim;
koning Faroek als „koning van Egy e
en de Soedan" erkend. Jciöanië en de Li
banon waren de eersten Het betrokken
land zelf wil echter niet van de toevoe
ging aan Faroek's titel weten. Dat is gis
teren nogmaals zeer duidelijk gebleken,
toen stamhoofden en Zuidsoedanese leden
der wetgevende vergadering van de Soe
dan gezamenijk een verklaring uitgaven,
waarin zij zeggen zo spoedig mogelijk
zelfbestuur voor de Soedan te wensen.
„Zolang het zelfbestuur echter nog geen
feit is, zijn wij er vóór da- Engeland het
beheerscbiap over de Soedan behoudt. Wij
zijn volstrekt tegen het drijven van
Egypte gekant, dat óe Soedan onder de
Egyptische kroon wil brengen", aldus zeg
gen de ondertekenaars, die zich er op be
roemen 70 pet. van de Soedanese bevol
king te vertegenwoordigen.
