Heilige Plaatsen nog steeds ontluisterd
door politieke onenigheid
Voorlopig geen vorst
11
Italië's gezant dankt (Nederland
Paul de Mont's testament: „De
bloeiende gaarde'
Waar blijft verantwoordelijkheids
gevoel tegenover millioenen?
Kwik boven normaal punt
Zaterdagse
mijmeringen
Onverwoestbaar levensvertrouwen
van een lichamelijk verminkte
Avondklok in
Ismailia
Internationalisatie ah enige oplossing
éénmaal
altijd
missionarissen
Ned.
gevangen in China
Menselijk medegevoel kent geen grenzen
n.v.A. DAALMEYER SCHIEDAM
„Van Galen" wordt
afgelost
Vlaamse schrijvers en boeken (lil)
Harry Prikker
Schooljeugd verzamel
de oud papier
Grote brand in Londen
ZATERDAG 22 DECEMBER 1951
PAGINA 5
V.
Als in een fabriek.
Verstoorde vreugde
Door vlammen verwoest
IET EENS OP
Nieuiv bouwplan
Internationalisatie nood
zakelijk geacht
de sigaret met het grootste aantal vaste rokers!
De enige waarborg
Generale staf zonder
troepen
Belangrijk initiatief
Het is uit het bovenstaande wel
duidelijk, dat er binnenkort een
groots opgezette actie verwacht kan
worden, om te bereiken, dat in ieder
geval de Kerk van het Heilig Graf
Observator
Zijn laatste werk
Wapens op God's geboortegrond
Advertentie.
ln deze dagen richten de blikken der gelovigen zich naar het
Heilige Land. Naar de voor het Christendom zo heilige plaatsen, naar
Jeruzalem, naar Bethlehem. De mensen vieren nu het feest van de
vrede. Maar het bijna ongelofelijke geschiedt, dat in de Kerstnacht
de soldaten van het Arabische Legioen en die van de jonge staat
Israël gewapend tegenover elkander staan. En de pelgrims, die naar
de heilige plaatsen opgaan, mogen zichzelf gelukkig prijzen, indien
te hunnen behoeve de prikkeldraadversperringen tijdelijk worden
opgeruimd. Het beheer over de heilige plaatsen in Palestina is sinds
lang een probleem, waarover de knapste koppen zich het hoofd
gebroken hebben. Maar sinds Palestina verdeeld is geworden in een
Joods en een Arabisch gedeelte en Jeruzalem in tweeën werd gehakt,
is het probleem tot een brandende kwestie uitgegroeid.
En elk jaar wordt dit brandende probleem moeilijker op te lossen, omdat
de Joden en de Arabieren blijkbaar niet in staat zijn, tot. een bevredigend
vergelijk te komen. Nog steeds betwisten ze elkander elke vierkante meter
gronds in Jeruzalem. Aldus staat de kerk van het Heilig Graf onder
Arabisch gezag, ook Bethlehem, evenals trouwens heel het oude Jeruzalem,
ofwel de oude stad, terwijl het nieuwe Jeruzalem Joods is. Het gevolg is,
dat er nauwelijks iets gedaan wordt, om b.v. de Kerk van het Heilig Graf
voor een dreigende-ineenstorting te redden, terwijl de huidige situatie een
afdoende oplossing vrijwel onmogelijk maakt.
De kwestie van de heilige plaatsen
is reeds herhaaldelijk aangeroerd.
Telkens weer duiken er geruchten
op, die iets goeds of. .- iets kwaads
doen verwachten. Er bestaat in
middels in de wereld een grote
Onzekerheid aangaande de toe
standen daar in Jeruzalem. Velen
menten. Aan het voornaamste gedeelte
werden allerlei bouwsels toegevoegd,
welke ten behoeve van de liturgie no
dig waren, maar die het decorum ten
zeerste schaadden.
Heden ten dage moeten de muren
en de plafonds met houten en
i ijzeren stellingen gestut worden, ter-
vragen zich voorts af, waarom de
- j i-u.-, 1 j. wiil de innerlijke structuur van de
aan de Christenheid zo dierbare 3 3
plaatsen ten offer moeten vallen aan
het onderlinge geharrewar van twee
machten, die zich kennelijk hun
verantwoordelijkheid tegenover de
wereld niet bewust zijn. Vóór
honderden millioenen is Jeruzalem
de heilige stad, doch een kleine
minderheid vecht er oude veten uit.
In dit licht gezien, is een artikel, dat
dezer dagen door het Pauselijke blad
„L Osservatore Romano" gepubliceerd
werd, van groot belang, zulks temeer,
omdat het probleem der heilige plaatsen
hier en daar ook in de wereldpers aan
de "rde is gesteld, vermoedelijk in aan
sluiting op het genoemde artikel. We
er k'er het voornaamste van weer.
rAw, »kel,-is van de hand van Mgr
elso Costantini, een der meest op de
voorgrond tredende persoonlijkheden
van de Propaganda Fide te Rome. Hij
heeft kortelings een reis door het Hei
lige Land gemaakt en publiceerde in het
tijdschrift „Vita en Pensiero" zijn be
vindingen. Dat het Pauselijke blad zijn
uiteenzettingen een ruime plaats inruim
de heeft natuurlijk een bijzondere be
tekenis. Er mag uit worden afgeleid, dat
in Vaticaanse kringen de situatie ten
aanzien van de heilige plaatsen als on
houdbaar wordt beschouwd en dat er
ernstig naar gestreefd zal worden, een
einde aan de onzekere toestand te
maken Het gaat hierbij in de eerste
plaats om de kerk van het Heilig Graf.
Mgr Costantini dan vangt zijn artikel
aan met er op te wijzen, hoezeer de
vreugde, welke elke pelgrim bij het be
treden van de bodem van het Heilige
Land en bij zijn intocht in Jeruzalem
bevangt, spoedig verstoord wordt, wan
neer hij de desolate toestand aanschouwt,
waarin de Kerk van het H. Graf zich
bevindt en tevens bemerkt, welk een
verwarring er inzake de liturgie heerst.
De vernedering, door Christus op Gol
gotha ter wille van de mensheid onder
gaan, wordt in de Kerk van het Heilig
Graf herhaald. Daarna gaat Mgr Costan
tini in het kort de geschiedenis van het
gebouw na. Constantijn de Grote richtte
een grote basiliek op, waarin de rots,
waarop Christus gekruisigd werd en de
z.g. Heilige Tuin en die van Anastatius
opgenomen werden. Twee eeuwen ach
tereen maakte de Kerk van het Heilig
Graf een wat men zou kunnen noemen
gouden tijdperk door Kronieken uit de
vijfde eeuw verhalen 'van de pracht dezer
basiliek, die elke beschrijving tartte.
Het was één verzameling van goud, mo
zaïeken en kostbare marmersoorten.
In het jaar 614 werd de basiliek echter
door de het Heilige Land binnengevallen
Muzelmannen in brand gestoken. Daar
na begon een lange lijdensperiode van
verdere vernielingen. Desondanks werd
de Christenheid niet moede, de toege
brachte schade telkens weer zo goed
mogelijk te herstellen. Tijdens de Kruis
tochten werd dit werk op grote schaal
voortgezet. Er werden nieuwe gedeelten
aan de basiliek toegevoegd en uiteinde
lijk verkreeg ze het huidige, tamelijk
heterogene uiterlijk: een mengeling van
klassieke, Bizanttjnsa en Romaanse ele-
basiliek uiterst wankel is geworden
(Een brand heeft het vorige jaar nog
aanzienlijke schade aangericht.
(Red.).
Wie thans de Kerk van het Heilig
Graf binnentreedt, waant zich in een
grote fabriek. Al die stellingen
dienen, om een op handen zijnde
ineenstorting zo lang mogelijk uit
te stellen.
Mgr Costantini stelt in verband
hiermede wederom de uiterst urgente
vraag aan de orde: moet men hier
blijven restaureren of moet er een
nieuwe kerk gebouwd worden? Hij
neemt stelling tegen een restauratie,
aangezien deze enorme bedragen
zou vragen en geen afdoende
oplossing zal brengen.
De andere heilige plaatsen in Pales
tina, zo constateert hij, hebben een
waardiger voorkomen dan de Kerk van
het Heilig Graf: Bethlehem, de Hof van
Gethsemané, Tabor etc.
Omdat een restauratie slechts een lap
middel zou zijn, hebben Mgr Testa.
Apostolisch Delegaat voor Palestina en
Pater Gori, custode van het Heilige Land,
die kort geleden tot Patriarch van Je
ruzalem verheven is, zich voor het bou
wen van een nieuwe kerk uitgesproken.
Ze hebben hun opvattingen in een uit
stekend gedocumenteerde brochure uit
eengezet. In de nieuwe kerk zullen de
werkelijke antieke onderdelen van de
huidige basiliek verwerkt kunnen wor
den.
hoe blank cn glanzend Uw tanden wor
den en hoe gaaf Uw gebit blijft, wanneer
U poetstmetIVOROL.Tube93-67-4lct
Ter verduidelijking van hun betoog
lieten ze door twee bekwame architec
ten, van wie een het beheer voert
over de beroemde San Marco-basiliek te
Venetië, een plan voor een nieuwe Kerk
van het Heilig Graf ontwerpen.
Het is niet hun bedoeling, de uitvoe
ring van dit project door te drijven. Ten
eerste, omdat de tijd nog niet rijp is. om
een dergelijk groots werk aan te pakken
en ten tweede, omdat het voor het mo
ment hoofdzakelijk hun opzet is. het
probleem voor het front van de wereld
opinie te brengen.
„Alea jacta est", schrijven ze, de teer
ling is geworpen. De politieke moeilijk
heden en andere belemmeringen, welke
er helaas nog steeds bestaan, als het
gebrek aan een goede samenwerking
met de Grieks-Katholieken, zullen op den
duur uit de weg geruimd kunnen wor
den, zo stelden de twee genoemde auto
riteiten vast. Die verdwijnen, maar de
tempel blijft bestaan. Ze halen ter ver
dediging van hun voorstel, dé huidige
basiliek af te breken, nog het voorbeeld
aan van Paus Julius II, die er evenmin
als zijn architect, de beroemde Braman
te, er over gedacht heeft, de in verval
verkerende, eveneens door Constantijn
de Grote gebouwde Sint Pieter te Rome.
wat men zou kunnen noemen op te lap
pen. Integendeel er werd een schitte
rende, nieuwe tempel gebouwd, de groot
ste der Christenheid, die door Michel
angelo met een imponerende koepel be
kroond werd en door een Bernini met
de fameuze kolonnaden van het Sint
Piete-splein gedecoreerd.
In zijn artikel komt Mgr Costantini
dan op de politieke toestand terug, die
hij eenvoudig paradoxaal noemt, doch
CVan onze weerkundige medewerker)
Het is of in deze tjjd de hele natuur in
afwachting is van het feest van het Licht,
ook al missen wij het witte feestkleed,
dat het vorige jaar in deze dagen aan
wezig was. Niets groeit er meer buiten
en bloemen zijn er bjjna niet te vinden,
de zon is maar al te vaak door wolken of
mistbanken verduisterd en als zjj schijnt,
hebben haar stralen nauwelijks invloed
op de temperatuur. Vandaag beschrijft
zp bovendien de kortste boog aan de
hemel, vanmiddag om 17.01 uur wordt
het winterpunt gepasseerd en voortaan
zien wy dit hemellichaam telkens hoger
aan de hemel rijzen, totdat in Maart de
dag het van de nacht zal winnen. In dit
opzicht gaan we dus de goede kant op,
maar het duurt nog een maand, voordat
de temperatuur gemiddeld haar diepte
punt bereikt.
De afgelopen dagen is het kwik in de
thermometer iedere dag boven normaal
geweest, vorst kwam slechts sporadisch
voor. Het ziet er niet naar uit, dat hierin
spoedig verandering zal komen, nu de
Zoals wij dezer dagen reeds hebben
gemeld, bevinden zich thans ruim 300
Katholieke missionarissen in de gevange
nissen van China.
Van de „United States Information Ser
vice" vernemen wij nu nader, dat de
namen bekend zijn geworden van een
drietal gevangen gehouden Nederlandse
missionarissen. Het betreft hier de paters
P. J. Huysmans, H. Hermans en H. Ver-
haeren, allen van de Congregatie der
Lazaristen.
depressies voortdurend langs IJsland
naar het Oosten trekken en het gebied
van hoge druk zich handhaaft bij de
Azoren en boven Centraal Europa. Boven
de oceaan gaat het onder zulke omstan
digheden wel eens stormachtig toe, deze
week werden tijdens de orkanen soms
golven van veertien meter hoogte ge
meten.
Ook vanmorgen stormde het nog om
de depressie bij IJsland. Het front van
deze diepe depressie bevond zich toen
boven de Britse eilanden, maar veel had
het niet meer te betekenen. Regen zal er
daardoor Zondag niet vallen, maar de
mist die vanmorgen op vele plaatsen
?al. vocht genoeg brengen en soms
zelfs de indruk kunnen wekken, dat het
echt regent, vooral onder bomen.
die helaas nu al drie jaren duurt. Hij
wijst er op, dat de kwestie niet slechts
twee landen aangaat, een Joods en een
Arabisch, maar internationaal genoemd
kan worden. Ze is bovendien eerder re
ligieus dan politiek. Jeruzalem, de in
tweeën gedeelde stad, waar men slechts
met moeite van het Joodse in het Arabi
sche gedeelte kan komen en omgekeerd,
vereist een internationaal programma.
(Hij doelt hier op de mogelijkheid.
Jeruzalem te internationaliseren en zo
wel van Israël als van Jordanië af te
scheiden, om het tot bezit van de gehele
Christenheid te maken.
De Joden zullen zich er rekenschap
van moeten geven, dat te Bethlehem het
Oude Testament afgesloten werd en het
boek van het Nieuwe Testament ge
opend. De wettige erfgenamen daarvan
zijn de 400 millioen Katholieken (onge
rekend degenen, die tot de andere
Christelijke gezindten behoren). Die
staan tegenover de 17 millioen Joden
van heel de wereld.
Men mag de rechten, welke uit .de
Kruistochten zijn ontstaan, niet verge
ten, terwijl ook het werk, zes eeuwen
lang door de Custode van het Heilig
Land verricht, de Katholieken aanspra
ken geeft.
Mgr Costantini komt van zijn kant
evenals anderen tot de conclusie, dat
een internationalisatie der heilige
plaatsen, dus van Jeruzalem en om
geving, de enige waarborg kan
vormen voor een afdoende oplossing.
Er moet een „corpus separatum"
gecreëerd worden.
Een dergelijke oplossing is trou
wens ook de Wens van de H. Vader,
door Hem in verschillende docu
menten vastgelegd. Mgr Costantini
verwijst in dit verband naar de ont
roerende oproep, vervat in de Kerst
boodschap van 1948, waarin de
H. Vader zich er over beklaagde,
dat in het Heilige Land ondanks het
staken der vijandelijkheden tussen
Israël en de Arabische landen nog
geen betrouwbaar fundament voor
de vrede gevonden was. De H. Vader
sprak de hoop uit, dat door een
internationaal bestuur van Jeruzalem
de heilige plaatsen altijd voor een
ieder toegankelijk zouden zijn.
Niet alleen de Paus heeft zich uitge
sproken voor een apart bestuur over
Jeruzalem. De U.N.O. aanvaardde een
dergelijke oplossing, toen ze zich op 9
December 1949 met 38 stemmen voor, 14
tegen en 7 onthoudingen uitsprak vóór
een speciaal statuut ten behoeve van
wat ze noemde de Heilige Stad en een
internationaal toezicht over de in Pa
lestina verspreid liggende heilige plaat
sen. Helaas hebben allerlei verwikke
lingen tot gevolg gehad, dat de zo deli
cate kwestie ontaard is in een gevaar
lijke en onzekere politieke aangelegen
heid.
Deze politieke aangelegenheid is met
al haar precaire kanten uitvoerig behan
deld en toegelicht in een tweetal artike
len in het bekende Katholieke tijdschrift
„Civiltè Cattolica", aldus besluit de
..Osservatoï* Romano", de huidige si
tuatie een trieste episode in de geschiede
nis der heilige plaatsen noemend. Het blad
haalt de volgende, veelbetekenende woor
den uit het betoog van het tijdschrift aan:
„Indien de internationalisatie niet
plaats vindt, valt het te vrezen, dat er
voor de Katholieken in het Heilig
Land geen andere uitweg meer zal
overblijven dan onder te gaan of te
emigreren, met als gevolg daarvan een
algemeen verval der heilige plaatsen.
Indien dit gebeurt, wordt de Latijnse
Patriarch in Palestina een herder zon
der kudde, de Custode van het Heilig
Land der Paters Franciscanen en de
andere, in Pelestina gevestigde orden
een generale staf zonder troepen. Men
zal de 110.000 Joden, die reeds drie
kwart van Jeruzalem bewonen, niet
kunnen verhinderen, indien ze dit
zouden willen, de hele stad te bezetten.
En reeds nu is de toestand onmogélijk.
Burgers van dezelfde stad leven van
elkander verwijderd, alsof ze op twee
verschillende planeten woonden.
Het is de plicht der Katholieken van
de hele wereld en in het bijzoader van
hen, die politieke functies .bekleden,
te zorgen, dat de wens van de H.
Vader vervuld wordt en de rechten,
door Hem ten behoeve van Zijn kudde
op historische gronden geproclameerd,
niet miskend worden".
in oude glorie zal herrijzen. Mgr I
Costantini heeft te kennen gegeven,
gaarne te zullen zien, dat er voor
een nieuw ontwerp 'n internationale
prijsvraag zal worden uitgeschreven,
waaraan Katholieke architecten van
heel de wereld zouden kunnen mee
doen. Dit is uiteraard een heeJ
belangrijk initiatief.
Intussen blijft daar de uiterst
moeilijke politieke situatie. De
moord op koning Abdoellah van
Jordanië, welke in de Omar Moskee
DE COMMISSIE voor oudeliedensorg,
die het Rotterdamse gemeentebestuur en
sociale raad in het leven hadden geroe
pen om een onderzoek in te stellen naai
de levensomstandigheden van de bejaar
den, heeft dit onderzoek thans beëindigd.
Meer dan 200 enquêtrices hebben bijna
5800 ouden van dagen bezocht en men
heeft zich daardoor een beeld kunnen
vormen van de omstandigheden, waar-
te Jeruzalem plaats vond, dus in de onder de 1,5000 bejaarden dat zijn allen
j: J JZ7 C A/Y/V4*1/T VO M T i
wijk, waar de Kerk van het Heilig
Graf ligt, was een zoveelste bewijs,
hoe onzeker de toestand in het
Heilige Land is.
die ouder zijn dan 65 jaar leven. De
enquêtrices hebben niet alleen een onder
zoek ingesteld naar de stoffelyke noden,
maar ook naar de geestelijke. Herhaal
delijk is in rapporten sprake van ver
eenzaming, verbittering en gebrek
aanpassingsvermogen in de gew-jz
maatschappelijke omstandigheden,
die vader en moeder nog in leven h
of ouden van dagen onder uw famïl
kennissen telt, wees een beet je de Sr
ritaan van het evangelie. Doe wat
in de toonden van de tijd en draag
voor hen. Alles zal honderdvoudig b -
taald worden.
OP VOORSTEL van B. en W. van
Weesp en met instemming van de raad
zal de molen „de Eendracht" aan de
Utrechtseweg voor 1.worden ver
kocht aan dr J. T. Buma, onder voor
waarde dat de koper de molen voor eigen
rekening zal laten restaureren. De res
tauratie wordt geschat op ca 15.000.
Na de gereedkoming daarvan zal de arts
met zijn gezin zich in de molen vestigen.
,J)aar bij die molen", zal men binnenkort
antwoorden op de vraag, waar woont
hier de dokter.
DE PERSONEELSAFDELING van de
Oostduitse Volkspolitie heeft een veror
dening uitgevaardigd, waarbij aan haar
leden het verbod wordt opgelegd, het
Kerstfeest in groepsverband te vieren.
Ook het zingen van Kerstliederen is aan
de manschappen der Volkspolitie streng
verboden. Voelt U de fijne nuance van.
godsdienstvrijheid f
DE MAANDENLANGE staking van
de katholieke scholen in de Indiase staat
Travancore is geëindigd met een over
winning aan de katholieke zijde. De re
gering moest uiteindelijk haar plan om.
de bijzondere katholieke scholen op te
heffen, opgeven en deze gelijke rechten
toekennen als de staatsscholen. We moe
ten ons niet te spoedig in een hoek laten
drukken. Maar tja
DE BEKENDE Italiaanse toneelspeel
ster Carta Cald heeft besloten het theater
vaarwel te zeggen. Haar aanvankelijk
plan om als ziekenzuster in Korea ge
wonden te verplegen, heeft zij op advies
van haar geestelijke leider laten varen.
Zii zal nu haar uitgestrekte landgoed en
haar grote villa in Borgo Paradiso, nabil
Palermo, beschikbaar stellen om er ver
laten kinderen op te nemen. We zouden
willen opmerkenZo is het ook goed
Het toneel wordt realiteit.
Pastoor Degen is overleden. Gedurende
23 jaar werkte hij in de mijnstreek von
Leicestershire. Een tüd lang heeft hij, om
de mijnwerkersjeugd van de straat te
houden, op de Zondagavonden een dans
club georganiseerd. Hij had zijn eigen
dansorkest en deed gezellig met de jon
gelui mee. Daarmede was zijn activiteit
nog niet afgelopen. In zijn pastorie hield
hij een miniatuur-dierentuin en een vo
lière ter lering van de jeugd. Bovendien
bezat pastoor Degen een bibliotheek met
10.000 boeken voor zijn parochianen. Ook
schreef hij artikelen voor katholieke tijd-
schriften, boeken en vlugschriften over
ru het katholieke onderwijs en inzonderheid
In de Kerk der Geboorte, die gebouivd werd boven de grot, waarin Christus nver socfaig kwesties. Door zijn graagge-
lezen stukken slaagde hij er in een grote
schuld van zijn parochie af te betalen en
in Coalvolle een klooster te bouwen.
Geen modem middel moet odk de pries
ter ter bevordering van geestelijke pro
ductiviteit vreemd zijn-
Morgen is het weer Zondag en over
drie dagen het triomffeest van Kerstmis.
Offeren voor de nieuwe kerken zoals de
mijnwerkers in Engeland! St. Paulus
geeft in het epistel de goede raad mede
geen oordeel te vellen voor de tijd. De
mens schijnt niet hard te veranderen,
want vandaag is de mens nog spoedig
met een oordeel en wat voor een oordeel
klaar. We moesten ons als katholieken
eigenlijk doodschamen. Ik hoop maar
dat in dit opzicht het. Evangelie bewaar
heid wordt nl dat alle menselijke boch
tige wegen recht, de hobbelige effen heer
baan zullen worden. Voor de rest. schone
iZon- en feestdagen met.... Engelen
gezicht, ook de grote mensen.
geboren is, bidden de pelgrims bij deze kribbe.
Gisteravond heeft de Italiaanse gezant
in Nedérland, de heer Caruso, via de
zender Hilversum I, een kort dankwoord
gesproken tot het Nederlandse volk naar
aanleiding van de hulpverlenirigsacties
voor dé getroffenenin Noord-Italië.
De gezant zeide olm.:
„De Italiaanse autoriteiten en het ge
hele Italiaansche - volk hébben de" tast
bare bewijzen van solidariteit zeer op
prijs gesteld, die Nederland aan Italië
heeft willen leveren ter gelegenheid van
de vreselijke overstromingsramp, welke
enkele vruchtbare en dichtbevolkte stre
ken van mijn land heeft geteisterd.
Gij, die steeds tegen het geweld en
het gevaar van het watèr hebt gestreden
en die aan hét water zoveel van uw land
hebt ontworsteld, hebt bij een zo grote
Advertentie.
J s Zeer Oude Genezer
ramp wel een zeer bijzondere deelne
ming aan de dag gelegd. Gij hebt dit ge
daan met geestdrift en warmte, een
warmte, Waaraan dakloze kinderen zo
wel als ouden van dagen, beproefd door
het geweld der rivieren, stromen en ge
tijen, zich hbben gekoesterd. Voor dit
blijk van solidariteit, dat aan de gehel'e
wereld heeft getoond, dat het menselijke
medegevoel geen grenzen kent, dank ik
u namens mijn regering en in het bijzon
der namens diegenen, die zo zwaar ge
troffen werden".
De collecte voor de slachtoffers van de
natuurrampen in Italië in de kerken van
het bisdom Den Bosch is thans vrijwel
geheel afgedragen. De totaal-opbrengst
bedraagt de som van 73.433,25.
Hr. Ms. torpedobootjager „Piet Hein"
zal op 18 Januari a.s. uit Den Helder naar
de Koreaanse wateren vertrekken ter af
lossing van Hr. Ms. torpedobootjager
„Van Galen". De „Piet Hein" staat on
der bevel van kapitein luitenant ter zee
A. H. W. vbn Frytag Drabbe.
De gehele Vlaamse literatuur is een getuigenis van geloof in het leven de
paar, uitzonderingen zijn er slechts om' dit te bevestigen. De Vlaamse
schrijvers doen niet mee aan de na-oorlogse mode van enkele jongere
Noord-Nederlanders om het leven te ontluisteren. Zij gaan de moeilijk
heden en de problemen van deze tijd zeker niet uit de weg. De dagen van
de uitingen van uitbundige levenslust zijn voorbij, maar het levens-
vertrouwen is in de Vlaming gebleven, al tracht hij het wel eens te
verbergen. Er is in de eerste wereldoorlog veel leed over België gegaan:
toch prezen de Vlaamse dichters en schrijvers het leven goed. De tweede
i wereldoorlog met zijn ellendige nasleep heeft nog grotere wonden geslagen
en de weerslag daarvan is natuurlijk in de Vlaamse literatuur te vinden.
Maar ondanks alle bitterheid kiezen de Vlamingen positief het leven!
Zo is de toestand in het Heilige Land: bij een klooster in de omgeving van
Jericho worden vluchtelingen achter prikkeldraad van voedsel voorzien.
Deze geesteskracht komt al zeer sterk
tot uitdrukking in het werk van Paul de
Mont. En niet slechts in diens werk
ook in z'n eigen leven. Als iemand het
gevaar heeft gelopen om z'n geloof in het
j leven te verliezen en onder te gaan in
verbittering, dan was het wel deze
schrijver.
Paul de Mont (18931950) was een
oomzegger van de dichter Pol(yuoor) de
Mont (18571931), die in de bundel
„Zomervlammen" *t oorlogsgedicht „IJzer-
legende" opdroeg aan z'n neef „oorlogs-
invalied Paul de Mont". Als veelbeloven
de, krachtige jongeman van net twintig
jaar was Paul naar het front gegaan
als een menselijk wrak keerde hij korte
tijd later terug. Hij had zijn beide benen
verloren. Een mooie carrière al» toneel- De Mont trok zich niet terug in
leider scheen voorgoed te zijn afgesloten.
Scheenwant ondanks alles had Paul
de Mont zijn geloof in het leven be
houden. Met een bewonderenswaardige
wilskracht sloeg hij zich door de moei
lijkheden heen. Was het lichaam geknakt
de geest was ongebroken De steun
van zijn vrouw, een Frangaise, moet
daarbij onschatbaar groot zijn geweest.
Zijn invaliditeit belette hem niet om
al zijn energie in te zetten voor de ver
wezenlijking van zijn jeugd-ideaal: het
Vlaamse toneel op een hoger plan te
brengen. Onvermoeibaar heeft hij hier
voor geijverd. Hij schreef vele stukken,
die groot succes oogstten. Zij verdienen
in Noord-Nederland meer bekend te zijn,
vooral een spel als „Willem de Zwijger".
ivoren toren;-graag verkeerde hij ln de
kring van zijn vrienden en -hij was dan
een toonbeeld van opgewektheid. Zelfs
had hij nog kracht genoeg om anderen
moed in te spreken. Na een vrij lang
durig ziekbed is hij verleden jaar over
leden.
Zijn laatste werk was, zelfs voor
zijn vrienden, een ware verrassing.
De meer dan vijftig jaar oude toneel
schrijver debuteerde als romancier
met een lijvig boek, „Debloeiende
gaarde". (Uitg. P. Vink, Antwerpen-
Amsterdam) een sterke, door en
door gezonde roman, die zowel de
gewone lezer als de fijnproever
bevredigt. De eerste zal er een
boeiend en kleurig verhaal in vinden,
de tweede zal bovendien genieten
van vele bladzijden met'fraai proza.
Paul de Mont's taal is kleurig zonder
uitbundig te zijn zeer verzorgd en zuiver,
maar (gelukkigmet het behoud van het
Vlaamsekarakter. Zijn verteltrant is gul
en zwierig, soms puntig en scherp bijv.
als -het over ten hemel schreiende sociale
-toestanden gaat, daarentegen uiterst ge
voelig bij taferelen als de laatste levens
dagen van de goede deken Wappe.
Het verhaal speelt in het begin van de
negentiende eeuw, tijdens en kort na de
Napoleontische oorlogen. De hoofdpersoon
is Gavrie de Messemaeckers telg van een
krachtig en trots geslacht. Hij trouwde
met een.deftige jongedame, Ondine Kluze-
naar en om deze liefdes-idylle heeft De
Mont zijn' verhaal gebouwd. Een onver
getelijke figuur is deken Wappe, een
aristocraat naar den bloede maar ook een
mens met een goed hart, die het onrecht
en de honger niet met schone leuzen
tracht af fee doen, maar helpt waar hij
maar kan. Zelf legt hij zich ontberingen
op om de nood van anderen te lenigen.
Sociaal gevoel
En hier zijn we dan bij een aspect,
dat ons in het boek het meest ge
troffen heeft: het grote sociale ge
voel van de schrijver. De armoede in
die dagen was onbeschrijfelijk groot,
Oorlogen, misoogsten en ziekten
hadden het volk op de rand van de
afgrond gebracht. Met welk een
gevoel van deernis beschrijft De
Mont de onmenselijke toestanden,
die daarvan het gevolg waren!
De thuiswerkers moesten lange dagen
maken om tenminste wat droog brood te
kunnen verdienen. „Met stuivers worden
arbeidsdagen betaald van 12, 13 14, 15
uren, volgens de seizoenen. Het werk
begint en eindigt met het daglicht, omdat
er geen geld is om kaarsen te kopen".
En dan volgt de schrijnende, aanklagende
regel: „Kaarsen verteren meer dan men
sen kunnen verdienen".
De kindersterfte was ontzaglijk. „Kin
deren van rond de tien jaar moesten mee
werken, tot ze niet meer konden van de
slaap". Misschien moesten er drie of vier
Vlamingen geboren worden, opdat één
het leven zou doorgeven", zegt De Mont.
Het leven overwint
Dit laatste klinkt zeer. zeer bitter.
Maar.toch kan men zelfs hierin iets
van het levensvertrouwen van de schrij
ver vinden: van elke vier kinderen stier
ven er weliswaar drie, maar het vierde
zou dan toch het leven kunnen doorgeven.
Vlaanderen was nog niet verloren er was
nog hoop. ondanks alles
Deze zekerheid, die men door het hele
verhaal heen aantreft, maakt „De bloeien
de gaarde" tot een bemoedigend boek.
Het testament van Paul de Mont is een
mooie en dikwijls indrukwekkende ge
tuigenis van het onverwoestbare vertrou
wen in zijn overtuiging, dat het leven
uiteindelijk overwint.
De schrijver is dit geloof tot aan zijn
dood toé trouw gebleven.
Het boek Is royaal uitgegeven en ge
drukt in fraaie, duidelijke letter met
gekleurde initialen aan het begin van
de hoofdstukken. „De bloeiende gaar
de" ls tm waardig Kerstgeschenk
De Britse opperbevelhebber In Egypte,
generaal Erskine, heeft voor Ismailia een
uitgangsverbod van zonsondergang tot
zonsopgang uitgevaardigd en al het Egyp
tische verkeer, noodzakelijk vervoer uit
gezonderd, op de wegen tussen Port Said
en Fajid verboden.
Niemand zal zich tussen zonsondergang
en zonsopgang in Ismailia langs het zoet
waterkanaal of in het gebied ten Zuiden
van Ismailia tussen het kanaal en het
Timsah-meer mogen bevinden.
Het uitgangsverbod is een gevolg van
een incident 'bij de waterinstallaties van
Suez, waar Donderdagavond soldaten van
de génie een aantal Egyptenaren betrap
ten, die bezig waren een pijpleiding op
te graven. Bij eèn daarop volgende schiet
partij werden vijf Egyptenaren gedood en
drie gevangen genomen. Twee van de
gevangenen zijn na ondervraging vrij
gelaten, de derde wordt nog vastgehou
den. De Egyptenaren hadden aanvanke
lijk nog getracht te ontkomen door in het
zoetwaterkanaal te springen.
Begin 1951 heeft het Nederlandse Kan
kerinstituut een actie ingezet tot het in
zamelen door de schooljeugd van oud pa
pier en lompen. In October j.l. is deze
actie afgesloten en de totale opbrengst be
draagt, zoals de cijfers thans uitwijzen,
niet minder dan 58.659,96.
Er was een prijs beschikbaar gesteld
voor de klas, die het hoogste gemidde
aan ingezameld oud papier zou behc:
Dit werd een overwinning voor een
van de openbare lagere school in An
(Friesland) en na overleg is besloten
lingen en onderwijzers een radiotoesV
schenken opdat zij de uitzendingen
de schoolradio zouden kunnen volgen
De actie heeft grote steun ondervoneen
van de handelaren in oud papier.
V zijdagavond heeft in Londe-n een
hevige brand gewoed vermoedelijk de
ergste van na de oorlog. Bij Brcadstreet
Station brak in een der bovenste ver
diepingen van een groot nakhuis met
papier, karton en glaswaren brend, uit
Het enige wat de brandweer kon doen,
was de omgeving voor het overslaan der
vlammen te behoeden. Driehonderd brand
weermannen rukten uit. Van heii liepen
achttien verwondingen op en één brand
weerman kwam om het leven. Eer, man
is, verdacht van brandstichting, ge»
