GEEN BEST JAAR
-
r
BÖNHOFF NOORDUYN
ZWEEDSE KERSTGEBRUIKEN
Het koudste Kerstfeest?
ACHTER DE TEERSTOOF
SCHIEDAM - TEL. 66039
bij J. W. F. Werumeus-Buning
Kerstbok in Zweden
Waar de Kerstkribbe wordt bewaard
J
Wijnkoperij Anno 1871
Gerenommeerd Huis
voor exquise Bordeaux
en Bourgogne Wijnen
ME r EEN GLAS WIJN
r~
De witte wingerd
van Frankrijk
V
Door elkaar geraakte
spreekwijzen; voeg ze
juist aaneen
De Heilige van de
week
Letterraadsel
Oplossing van de
vorige keer
SATERDAG 22 DECEMBER 1951
/AGINA 5
mmm
Van onze
Parijse
correspondent
- N
Een vrolijk jaar is 't in de wijngaard niét geweest. 1951 is wel
een der slechtste wijnjaren sinds mensen-heugenis.
Geen zon en al maar regen. Zelfs de hoop,
dat de Septemberzon nog wel wat
zou goedmaken, vervloog.
K
rdf -----
I (»w
Alles monnikenwerk
CORRESPONDENTIE-ADRES:
POSTBUS 8, HILVERSUM
2e Kerstdag: H. Paulus
HUWELIJK VAN VA/IJN EN TAFEL
sÉ$5
wijnvelden van Bourgogne, juister gezegd
de hellingen met de wijnstok, vond
Caesar reeds, toen hij Gallië veroverde.
Toen bestonden ook reeds de rijke vel
den van de beste Bordeaux-gebieden.
Toch kan men moeilijk aannemen, dat
de Romeinen, die de wijnen der ver
overde gebieden naar hun weidse fes
tijnen haalden, iets geproefd hebben van
wat wij thans in de Franse tafelwijnen
vinden. Die finesse en die prachtige
kwaliteiten zijn slechts langzamerhand
door monnikenwerk verschaft. Aan de
monniken dankt Frankrijk zijn wijnriem
en daar waar de beroemde wijnvelden
worden betreden, wandelt men in de
ontginningen der vroege kloosters.
Saint-Emilion bijvoorbeeld was één mon-
nikengebied, in de middeleeuwen telde
men er meer dan vijftig kloosters.
Met Clos Vougeot is het even zo ge
gaan. Men weet niet precies wanneer
de Cisterciënsers van Citeaux de stenige
heuvelrug zijn gaan bewerken, aanvan
kelijk voor hun weldoeners, de grote
heren, die het land bezaten en de mid
delen gaven voor de machtige klooster-
bouw. In 1367 bouwden zij het kasteel
van Gilly met de enorme opslagplaatsen
voor de wijn, maar het is 1551 geworden
eer de monniken het vermaarde kasteel
bouwden met de geweldige wijnpersen
en dat zij zich eindelijk de meesters kon
den beschouwen van het gehele om
muurde wijngebied, zoals men kasteel
en „clos" thans nog kent als een der
schoonste sieraden van monumentaal
Bourgogne.
Dat vierde eeuwfeest is on
langs prachtig gevierd, zoals
over tien jaar met evenveel
reden het zesde eeuwfeest ge
arrangeerd kan worden van
GillyVougeot en, daar men
in Bourgogne van feesten
houdt, zal men intussen ook
wel het een of ander 1000ste
jaarfeest bedenken. De Cister
ciënsers zijn er sinds de Fran
se Revolutie verdwenen; de
wijngaarden zijn tot het uiter
ste verkaveld en als om te
doen zien hoe de wijn de
vrucht is van eigen bodemge
steldheid, is het aantal fijne
wijnen van Clos Vougeot, ieder
met hun eigen kwaliteit, even
groot als het aantal lapjes
grond, waarin het terrein werd
verdeeld. Maar ook verder
langs de „gouden hellingen"
volgen de grote namen der
Bourgognewijnen elkander op,
de Nuits, de Beaune's. De rijk
dom, die ze verschaften, vindt
men nog afgedrukt in de
wereldvermaarde stichtingen,
waarvan het beroemde „Hos
pice de Beaune" de kroon
spant. In dat ziekenhuis, waar
in de zusters nog de schilder
achtige middeleeuwse kap dra
gen, hebben de jaarlijkse vei
lingen plaats van het beste,
dat Bourgogne oplevert. Deze
Advertentie.
Een wijnproever te Saint-Emilion
Het wereldvermaarde „Clos Vougeot
In geen jaren werd zo laat geoogst,
j^as meestal in eind September de most
de gistbakken aan het borrelen, dit
Har werd October wijnmaand en werd
n°g tegen het eind der maand geperst,
helaas vergreep het jaar zich niet alleen
'®gen de antieke kalender. Voor wat de
hoeveelheid betreft, kon men zelfs de
Pessimistische schattingen niet bereiken,
hfen bleef voor de Franse wijnvelden
beneden de 50 mlllioen hectoliters, min
der dan wat de Fransen ieder jaar van
hun volksdrank gebruiken, aan „ordinai
re" natuurlijk, de wijn, die- als voedings
middel wordt gedronken. Gebrek zal dat
niet geven, want er zijn stevige voorra
den en de laatste der vorige jaren waren
goed.
Maar de wjjn van dit jaar heeft ook
niet veel te presteren. De kwaliteit ont-
Mm
-
■M'
De keuken van het Hospice de Beaune
breekt. De overmatige en geregelde
regenval en het daarmee gepaard gaan
de gebrek aan zon, heeft de wijnstok
belet de vluchtige oliën en de looistof
fen uit de bodem te halen, en de zon
op te nemen, die aan de wijn zijn adel
geeft.
En zo is het alcoholgehalte gering ge
bleven en verkreeg de vrucht niet veel
van die talloze hoedanigheden, die aan
de wijn zijn voedende en opwekkende
betekenis geven.
Hier en daar lichtpunten
Is dus over het algemeen de teleur
stelling der wijnbouwers, die elke dag
van het jaar voor de wijngaard onver
moeide en kostbare inspanning moeten
verrichten groot, hier en daar was de
natuur wat milder.
Het slechte voorjaar en de ontmoe
digende zomer hebben niet heel Frank
rijk overschaduwd. Over het algemeen
heeft de scheidingslijn van slecht en
dragelijk weer zich uitgestrekt van
Frankrijks Westpunt tot Straatsburg.
Boven die lijn is de wijn van dit jaar
van de kalender te schrappen. In de
gebieden van de Rhone en in het on
metelijke wijnveld van de Hérault is de
toestand heel wat minder slecht ge
weest: voor de „ordinaire" is dat van
betekenis, te meer, daar die toch altijd
versterking krijgt van de Noord-Afri
kaanse wijnen.
Maar het-jaar had toch wel zijn terug
slag op de vreugde van de oogsttijd. Dat
heeft natuurlijk niet belet, een van de
mooiste Franse wijnakkers, de 57 hecta
ren van het Clos Vougeot te eren. De
veilingen zijn dan ook prijsbepalend.
Maar ze kunnen niet plaatshebben zonderr
„Paulée", de folkloristische wijnbou
wersfeesten, waarop elke nieuwe wijn
in het huwelijk treedt met de gastrono
mie. Dat merkwaardige „Hosplce" heeft
dan ook een van de mooiste keukens ter
wereld. Ook een van de meest artistieke
apotheken. En er is geen groter eer voor
een „maitre-queue" dan het speenvar
ken te braden, overgoten door een fijne,
veeljarige bourgogne, 'met assistentie
van de vriendelijke zusters, die uit de
middeleeuwen schijnen overgebleven.
Wie van Frankrijk houdt en wie doet
dat niet), doch niet in de gelegenheid is
aan deze liefde uiting te geven door op
de trein naar het Zuiden te stappen, hij
neme het charmante boekwerkje ter
hand van 3. W. F. Werwneus Buning
„De witte wingerd van Frankrijk". Hij
waant zich dan niet alleen spoedig in
,JL,a douce France", doch krijgt daar nog
bij: een glas, vele glazen wijn, dat ver
rukkelijke product, zo nauw met Frank-
rjjk's goede grond verbonden. Hij hoort
de invitatie: Fr oef nsen hij houdt
zich eraan, want drinken, werkelijk
drinken, zou zonde zijn
De lezer begrijpt natuurlijk, dat Ad
Donker, Rotterdam, die dit door Frans
hammers pittig geïllustreerde boekske
uitgaf, reeds alleen uit zakelijke over
wegingen zich niet geroepen achtte elk
exemplaar op zijn reis naar een koper
een goede fles wijn mee te geven. Dit is
beslist niet het geval. Desondanks durf
ik beweren, dat men onder het lezen zich
er op een gegeven ogenblik op kan be
trappen met de tong langs de lippen te
wrijven, als wilde men nog even in de
herinnering terug roepen de smaak van
die Sylvaner '1/6 of die Riesling 45, om
zich even tot de Elzassers te bepalen.
Men ontkomt hier niet aan, zfg het dan,
dat men zich bewust mee moet laten
voeren door Werumeus Buning op zijn
vreugdevolle tocht door Frankrijk s rijke
gaarden. Men heeft dan een goede gids
en een, die niet beroepshalve, maar uit
eigen overtuiging verhaalt van de rijk
dommen, die God het moet een zon
nige dag geweest zijn de aarde heeft
geschonken.
Want hierin ligt de kracht van de
schrijver, bij wie men zich wel eens af
vraagt, ivat wint het van hem, zij»
dichterschap of levenskunst f Hij toont
u in een kleine negentig bladzijden enige
facetten vali Frankrijk, zijn geaardheid,
liefde en savoir vivre, waarover boeken
vol geschreven zijn. En hij doet dit op
een manier, die het lezen van al deze
boeken eigenlijk overbodig maakt, d.w.z.
summier, maar raak. Dat hij de lezer de
zonnige dingen, welke hij in Frankrijk
wist op te sporen (ze bestaan nogvia
een goed glas wijn mededeelt, is zijn
goed recht. Daarom is dit boekje trou
wens geschreven.
Geen mens zal hem dit recht betwis
ten, die met Werumeus Buning zo'n glas
aan de lippen zet.
F. R.
„Nadat Zweden voor liet Christelijk geloof was gewonnen" aldus
heeft het Zweedse Instituut voor cultuur, vertegenwoordigd te
Rotterdam, de vriendelijkheid ons te schrijven „werd liet oeroude
Noordse Midwinterfeest geleidelijk aan vervangen door het (christelijk)
Kerstfeest. Een aantal gebruiken zijn, evenwel, blijven bestaan, die niets
met dit christelijk feest te maken hebben".
Een wijnkelder in 't lend van De Lamartine
Wjj zouden onder die „gebruiken"
ook willen rekenen de Kerstboom, die
hier en daar, jammer genoeg, de
Kerstkribbe dreigt te verdringen. We
weten eigenlijk niet goed waar de
Kerstboom vandaan komt. De oude
Romeinen schonken elkaar, tegen
Nieuwjaarsdag, groene takken als
zovele onderpanden voor een geluk
kig Jaar. Omstreeks 1500 is van een
Kerstboom ergens in Duitsland sprake
en wel te Straatsburg. Deze „Dan-
nenbaum" was kwistig versierd met
allerlei giften en gaven. Het schijnt,
dat het plaatsen van 'n Kerstboom
uit Duitsland naar ons land is over
gewaaid; zijn rol bij het Kerstgebeu
ren is zeker niet zo duidelijk als krib
be en stal, Sint Jozef en de H. Maagd,
herders, schaapjes en de H. Drieko
ningen.
Voor de Zweden is het zo, dat een
zeker aantal „vruchtbaarheidssym
bolen" is blijven bestaan. Tot deze
„zinnebeelden" behoort bijv. het
Kerstvarken en de Kerstham. Met be
trekking tot Bethlehem en de stal IS
het verband hier wel heel ver te zoe
ken. De herders hadden hun „schaap
jes geteld!" De H. Driekoningen voer.
den kamelen en dromedarissen met
zich mede. Maar varkens? De verkla
ring is deze: het varken was, tijdens
het heidendom, aan de god Freyr ge
wijd. Deze heer Was zijn tijd ver
vooruit: hij reisde per luchtschip, dat,
bovendien, nog opvouwbaar was ook.
Zijn zwaard streed vanzelf., en zijn
paard.was eên gouden zwijn, luis
terend naar de naam van: Gullin'cur-
sti. Freyr werd vereerd om de vrucht
baarheid ven de akkers te bekomen.
Zijn zuster Freyjft „Meesteres"
haar wagen werd door katten getrok
ken (soort zoekt soort?) behoort
ook tot de vruchtbaarheids-goden uit
de Germaanse godenleer. Aldus be
grijpen we nu wel, hoe de Zweden aan
dat zwijn gekomen zijn. Op de Zweed
se Kerstdis mag de Kerstham in geen
geval ontbreken de ham is voor
de Zweden wat de mistletoe voor de
Engelsen is (mare-tak) en de Kerst
gans voor de Amerikanen.
Een ander, heidens Kerst-symbool
is, in Zweden, de „Julbok". Het „Joel
feest" was een Germaans winterfeest.
Bij dat feest kwam de voornaamste
plaats aan de oppergod „Odin Jolnir"
toe; onder zijn hoede stond het Joel-
varken, „Joel" schijnt iets met
„feest" te maken te hebben? en
een en ander behoorde te leiden tot
herleving van de (als afgestorven)
plantengroei. Verkleed als bok, trok
ken door de Straten wel de kinderen,
die huis aan huis om Kerstgeschenk-
les bedelden. Soms droeg de „Joel
bok" 'n hamer in de hand en die
hamer verwijst dan weer naar 'n hei
dense grootheid, en wel naar de
vruchtbaarheidsgod Thor, de Donder
god, („Donderdag") zoon van Odin
Wodan) en de reeds genoemde
Freyja, godin van de huiselijke haard.
De kleine Kerstbok van stro mag in
geen enkel huisgezin in Zweden ont
breken schrijft ons het „Svanska
Institutet" (Zweeds instituut).
Er is nog 'n overoud gebruik: op de
vloeren wordt stro uitgespreid. Wan
neer de feestdagen achter de rug
waren, verhuisde dit stro uit de wo
ningen naar de akkers. Wie dat ge
bruik in ere hield, mocht zeker zijn
van 'n goede oogst in het komende
Jaar. Het geloof aan 'n geheimzinnige
kracht, die het koren doet groeien,
leeft nog voort in het bewaren van
de laatst gebonden garve tot Kerst
mis. „De laatst gebonden schoof", ja,
want juist in die schoof, en wel in
laatste halmen van de akker, daar
zetelde de geheimzinnige kracht, die
het graan zijn wasdom verleende. Met
de laatste garve werd die kracht ge
lijk „gevangen". Ook heeft het koren
uit de laatste schoof een zeer bijzon
dere betekenis: men bakt er een
aparte koek, of 'n apart brood van,
de Sakakan. de „Zaaikoek". Van die
„Sakakan" krijgt met de Kerstdagen
het vee zijn deel. Dit gebruik herin
nert aan een Kerstgebruik in Duitse
landen. Daar wordt op 2e Kerstdag
zout. water, haksel, en haver geze
gend en aan de paarden gegeven; het
heet, dat de H. Aartsmartelaar, St.
Stephanus (2e Kerstdag!) de Patroon
van deze dieren is. Sommigen menen,
dat paarden hierin 'n rol spelen, om
dat Wodan zulk een ros bereed, nog
wel een met acht benen, zinnebeeld
van de stormwind. Hoe dan ook, 'n
deel van de Zaaikoek komt het vee
ten goede. Het restant wordt over de
akkers gestrooid, om deze vruchtbaar
te maken. Dikwijls komt de laatste
schoof aan de hongerige vogeltjes ten
goede.
1 Wie veel wil sparen, geeft het
meeste licht.
2 Boontje komt om 'n lege dop.
3 Kreupel moet lan® &arerj-
4 Beter 'n half ei dan zijn loontje.
5 De kaars, die voorop gaat, maakt
nog' geen zomer.
6 De morgenstond heeft de mond
verbrand.
7 Beter hard geblazen dan een
zwaluw.
8 Die lange messen .dragen van dik
hout.
9 Goud in de mond wil altijd vóór-
dansen.
10 Zaagt men planken: het zijn niet
allen koks!
Mogelijk is het koudste Kerstfeest
ter wereld ooit gevierd het Kerstfeest
in het Zuidpoolgebied geweest, tijdens
Amundsen's reis in die barre streken.
Hij en zi. n makkers hadden de Zuid
pool bereikt, 15 December 1911; tegen
de 25ste waren ze, natuurlijk, al lang
en breed op die terugweg. Het heilig
Kerstfeest naderde en de kleine groep
van vijf personen wilde het zo feeste
lijk vieren als de omstandigheden
maar toelieten. Dat ging al heel moei
lijk met de geringe voorraden, die zij
op een slede met zich voerden. Er
moest een opslagplaats van levensmid
delen bereikt worden, reeds 'cvoren
aangelegd. Nu, dat gelukte wonder
wel. „Het was een heerlijke, rustige.
ropa hadden overgebracht. Vermoe
delijk is dit plafond als 'n troon
hemel wel het fraaiste en rijkste
der gehele stad.
Nu dat mag ook wel.
Want, vooreerst, is de basiliek da
grootste kerk aan de H. Maagd ge
wijd; vandaar de naam: de Meerdere.
Vervolgens bewaart zij, geschilderd
op cypressenhout, een afbeelding
der Madonna, die aan niemand min
der dan Sint Lucas wordt toegeschre
ven. En, ten laatste, prijkt een rijk
„baldakijn" boven de kribbe van
Bethlehem, welke in de „confessio"
Wordt bewaard. Daar omsluit een urn
enige langwerpige stukken hout.
Wanneer men die stukken ineenvoegt,
krijgt men wel geen „kribbe" zoals
wij ons die voorstellen, maar 'n
„eulla", 'n soort wieg, gelijk men die
ook tegenwoordig nog in het Oosten
Onder de zeven Hoofdkerken van
Rome wordt ook gerekend de „Santa
Maria Maggiore" (mad-zjóó-ree) de
H. Maria de Meerdere. Anderen noe
men haar; de Liberiaanse basiliek,
omdat zij in 360 door Paus Liberius
is gesticht. Zij ligt, veel meer dan de
St. Pieter, in het hart van Rome; 'n
andere hoofdkerk, de St. Paulus-bui-
ten-de-Muren, ligt zelfs., buiten de
stadsmuren. Bijzonder mooi is het
plafond van de Maria basiliek. Onder
Paus Alexander VI (1500) werd dit
bekleed met het eerste goud, dat de
Spanjaarden uit Amerika naar Eu-
En nu maar direct naar pen
en inkt gegrepen om die dom
me Maasbode-man aan zijn
verstand te brengen, dat we,
op 2c Kerstdag, niet de H. Apos
tel Paulus, maar de H. Ste
phanus herdenken, de Aarts-
martelaar
Schrijf maar gerust, hoor, Sfc
Stephanus kennen we hier ook
wel, maar dat we St. Paulus
genoemd hebben, is niet zon
der reden: want als de H. ste
phanus het gebed verzuimd had
voor z«n moordenaars, dan..
zouden we de H. Paulus niet
gehad hebben. En daarom is
het heus niet zo vreemd van
daag eens aan die H. Paulus
te denken op de voorbede
van St. Stephanus heeft de li.
Kerk des te eerder Haar
Apostclvorst verworven.
Niet St Paulus, maar Saulus,
de onbekeerde Farizeeër was
by de steniging van de Marte
laar tegenwoordig. Om zich
makkelijker te kunnen bewe
gen, ontdeden de getuigen zich
van hun opperkleed. Zij „leg
den hun klederen neer aan de
voeten van een jonge man, die
Saulus heette" luister maar
goed op 2e Kerstdag naar het
Epistel.
Jongeman bleef men in die
dagen tot zijn veertigste jaar!
Pas daarna werd men „oud".
En Saulus paste op de neer
gelegde gewaden, om daardoor,
als het ware, zijn instemming
met de lynchpartij te kennen
te geven. De H. Schrift, zegt
zelfs, dat Saulus behagen vond
in Stephanus dood.
Wij kunnen ons dat moeilijk
indenken. Het kan Saulus niet
ontgaan zijn, dat het gelaat van
de Diaken glinsterde als het
gelaat van een Engel en dat
God hem bBgevolg, hoge eer
bewees. Zijn vreugde was lou
ter uiterlijk! Het blinkend
Engelen-gelaat van St. Stepha
nus zou de eerste aanleiding
tot zijn bekering worden op de
weg naar Damascus.
warme nacht", bericht Amund
sen; „warm" wil zeggen: minder koud
dan anders; 20 graden onder nul heet
bij Amundsen „een zomerbriesje" Het
depot werd geopend; de benodigde
hoeveelheid levensmiddelen te voor
schijn gehaald. Binnen de enigste
tent, die hun ten dienste stond, 1 e-
reidden de mannen het Kerstmaal
hoofdzakelijk bestaande Uit pap Van
verkruimelde beschuit. „Ik geloof
niet",schrijft Amundsen, „dat onze
landgenoten in Noorwegen heerlijker
gesmuld hebben dan wij binnen onze
tent in het Zuidpoolgebied". Het top
punt der feestvreugde werd bereikt,
toen Olaf Bj aalandsigaren uit
deelde, echte sigaren, en dat op de
barre Pooivlakte.
gebruikt.
Op de vooravond van Kerstmis
wordt de „kribbe" naar de Sacristie
gedragen, 's Morgens daarna staat zij
op het hoofdaltaar. Na de vespers
draagt Zijne Em. de Aartspriester-
Kardinaal haar naar de confessio
terug.
Op de acht kruisjes komt de naam
van een dier, dat de Zweden thans m
huis halen.
MIDSCHEEPS.
1 Meden; 2 i-grec; 3 dogma; 4 Stère;
5 curve; 6 hitte; 7 enfin!; 8 ezajis; 9
piano; 10 safes.
X
X
X
X
X
X
x
x
1 Letter, klank; 2 Sociaal Economi
sche Raad; 3 Schieten met vuurwa
pens; 4 'n Soort karpers; 5 Oude mun
ten a 12% cent; 6 Matig, karig; 7 Zeker
slu.w roofdier; 8 Helft van twee pond,
