DE HUMOR VAN GOGOLJ
Moeilijkheden in de Belgische
Rayon-industrie
TELEVISIE en KLANKRADIO
Engelands goud- en dollarreserve
GERARD NEBEL: een explosie
Vraag naar staal kan dit jaar in
Ver. Staten voldaan worden
VAN TORERO'S, SERENADES EN
SCHOENPOETSERS...
ASPIRIN
Petersburgse
Vertellingen
„Een lach die door de schrijver betaald is
met een voor de lezer onzichtbare traan J
Modern hotel in Utrecht
Toch wetens waardig
Spaanse reis-impressies
Samengaan van beeld en geluid
Aanzienlijke daling in 4e kwartaal 1951
Globetrotter, avonturier, essayist en wijsgeer
Ongekend hoge productie in 1951
DINSDAG 8 JANUARI 1952
PAGINA 4
Vanuit een hoger niveau
DODELIJKE ONGELUKKEN
BRABANTS ORKEST
TWEE JAAR
Het Stationsplein wordt
ontruimd
FRANS TONEEL IN DE
RESIDENTIE
De toekomst van hel
sterlinggebied
NEDERLANDSE CONCURRENTIE
DOET ZICH GEVOELEN
„DOLLY TOWN" OP
WERELDREIS"
CILLI WANG GAAT NAAR
ENGELAND EN AMERIKA
Vechtersbaas
Soldatenboeken
Wat is de mens
Stierenvechters van ver
schillende stijl
De algemene illusie
Toegewijde schoenpoetsers
Enorme expansie
Nicolaj Gogolj is een van de meest raadselachtige figuren uit de
Russische letterkunde. Zijn aard omschrijven met namen als realist,
romanticus, satyricus of fantast treft geen doel. Daarsoor was deze mens
veel te gecompliceerd. Ondanks de ene maatschappelijke mislukking na
de andere verloor hij nimmer de overtuiging van eigen profetische groot
heid; dromend van een zedelijk volmaakte wereld zag hij zich steeds weer
v geconfronteerd met de verre van volmaakte
tv 7 werkelijkheid; hunkerend naar een imagis
naire geliefde heeft hij voorzover bekend
nimmer een werkelijke liefde gekend;
t till j nameloos dor in de historische colleges die
zijn kortstondig hoogleraarschap in Peters
burg tot een farce maakten, vertoont hij als creatief kunstenaar een
superieure, geniale humor. Voeg daar nog bij de voortdurende angst voor
demonische krachten die vooral zijn laatste jaar ondraaglijk maakten, dan
heeft men aanwijzingen genoeg om vast te stellen dat het een cri de eoeur
van Gogolj zelf was. toen hij een van zijn figuren deed verzuchten: „Grote
God, wat is het voor een leven dat wij leiden? Een eeuwig conflict tussen
droom en werkelijkheid?"
De roman ,,De dode zielen" is Gogolj's
onvergankelijk meesterwerk. Maar niet
minder meesterlijk en zeker meer ver
helderend voor de tragiek van zijn leven
zijn wellicht de z.g. Petersburgse Vertel
lingen waarvan dezer dagen een fraaie,
door Aleida Schot uitstekend vertaalde
en door Doeve geïllustreerde, uitgave in
die Parelsnoerreeks verscheen.
Ondergang in de droom
Hier vindt men vier verhalen bijeen,
waarin de hoofdpersoon ondergaat aan
zijn droom. In „De Njefsky Prospekt"
dat inzet met een weergaloos raak ge
observeerde beschrijving van deze Pe
tersburgse wandelstraat op verschillen
de tijdstippen van de dag, droomt de
schilder Piskarjof zijn illusoire liefdes
droom die het ontwaken in de ontgoo
chelende werkelijkheid niet verdraagt.
In „Het Portret" is wederom een
schilder, Tsjartkof, het slachtoffer, dit
maal van de demonische macht die
huist In een portret dat de eigenaar
te gronde richt. De „Bladen uit het dag
boek van een krankzinnige" beschrijven
met een meesterlijke, navrante humor
de waan van een ambtenaar die koning
Ferdinand VII van Spanje meent te zijn.
En in het vierde verhaal „De mantel",
een der beste short stories uit de wereld
literatuur. beleeft de zielige ambtenaar
Akaky Akakyjewits de korte illusie van
de nieuwe mantel die zijn hele bestaan
zozeer beheerst dat. wanneer hem zijn
kleinood wordt ontstolen, het leven geen
Bin meer voor hem heeft.
Gefantaseerde liefde, angst voor de
duivel, grootheidswaan, de kleine droom
van het benepen ambtenaartje, is het
niet Gogolj zelf die uit de figuren van de
Petersburgse Vertellingen te voorschijn
treedt?
Maar zolang Gogolj de pen hanteert ls
rijn geest verheven boven de naargeestig-
heid die hij beschrijft. Dan leeft hij in
de wereld van zijn verbeelding, het
„Koninkrijk Gods", dat hij in een roman
tische hunkering op aarde zocht. Dan be
ziet hij de fantasten en dromers, leuge
naars en kleinziellgen uit de maatschappij
vanaf een hoger niveau, van waaruit hun
proporties hem nog vreemder en schever
voorkomen dan In de werkelijkheid. Zo
ontstaat de fijne maar bittere humor van
Gogolj. een humor die door de ziel snijdt
en die met blijmoedigheid weinig te
maken heeft.
„Het is naargeestig, beste mensen, in
de wereld", schreef hij in een van zijn
Ockraïnse Verhalen. Maar vanuit de
wereld van zijn fantasie zag hij het on
waarachtige. het verdorvene, het leed van
de wereld door een toverglas. dat van de
aardse ellende een verfijnd schertsbeeld
loont en dat hem ook in het naargeestige
het geestige openbaarde.
„Er ls een lach die in zijn verheven
heid een peil bereikt dat niet lager is dan
dat van de grootste lyrische ontboeze
ming; er ligt een afgrond tussen di'e lach
en de grimas van de Kermishansworst",
laat Gogolj zich in ..De dode ziélen" ont
vallen. Dat is de lach van de Gogoljlezer.
Een lach zonder luidruchtigheid en zon
der echte vreugde, een lach die door de
schrijver betaald is met een voor de lezer
onzichtbare traan.
Gogolj romanticus? Een verhaal als
„Het. portret" zou deze naam recht
vaardigen. Maar „De mantel" bezorgde
hem het etiket van realist en in „Dode
(Van onze correspondent)
In het St. Geertruiden-ziekenhuis te
Deventer is overleden de 42-jarige gas
fitter S., die als duo-zitter op een motor
verongelukte toen deze tegen een bestel
wagen opbotste. De motor reed met grote
snelheid door een der straten van De
venter en kon geen voorrang verlenen aan
de auto die uit een zijstraat kwam.
Tevens is overleden een schildersknecht
die van geringe hoogte van zijn ladder is
gevallen tijdens werkzaamheden voor het
politiebureau.
Ter gelegenheid van het feit, dat op S
Januari 1950 enkele leden van het Bra
bants Orkest in de eerste repetitie het
jonge orkest ten doop hielden, werd giste
ren in het kruithuis te Den Bosch aan
de leden van het orkest een gezellig in
gerichte koffiekamer, aangeboden, waarin
een nog bescheiden bibliotheek en lees
tafel zijn aangebracht
Nicolaj Gogolj
zielen" zag men hem als de satyricus die
de hele Russische maatschappij carica-
turiseert. Romantiek en realiteit, droom
en werkelijkheid schuiven in Gogolj's
leven en in zijn werk door elkaar. Hij
blijft in zijn meest realistische-vertelling
een verbeelder die het alledaagse leven
grijpt in een scheppingsparel.
In het theater van de wereld is hij
niet de toeschouwer die opmerkt wat
op het toneel gebeurt, maar veeleer de
regisseur die het spel een bepaalde kleur
geeft, die zijn personen laat handelen en
spreken vanuit, een bepaalde visie. De
visie van een door de werkelijkheid ont
goochelde die het leven beschouwt met
de normen van een gefantaseerde para
dijselijke wereld. Is het verwonderlijk
dat in zulke regie alle aardse kleinheid
ridicuul wordt?
N.a.v. „Peterburgse Vertellingen" door
Nicolaj Gogolj. De Parelsnoerreeks.
Uitg. Foreholte, Voorhout.
(Van onze Utrechtse redacteur)
Op 4 Januari j.l. is de acte gepasseerd
tussen de gemeente Utrecht en de firma
Smits inzake ruiling van de grondperce-
len Stationsplein en Vreeburg hoek Vie-
straat. welke eigendom zijn van genoem
de firma. Hierdoor wordt het enerzijds de
gemeente mogelijk om in de toekomst da
weinig fraaie aanblik van het Stations
plein, waar de in Utrecht aankomende
vreemdeling nog steeds herinnerd wordt
aan het bombardement op het station, te
verbeteren. Daarnaast zal er zeer binnen
kort begonnen worden met de bouw van
een zeer modern hotel op het Vreeburg
hoek Viestraat. Dit hotel zal zestig bed
den bevatten, terwijl elke kamer een
eigen badgelegenheid krijgt. Bovendien
zal het hotel een café, een restaurant, een
bodega, een cafétaria en vergaderzalen
bevatten.
Voorlopig wordt hier aan tachtig men
sen werkgelegenheid geboden. De inrich
ting zal zodanig zijn, dat de meest ver
wende bezoeker zich er thuis zal voelen.
Met de bouw zal anderhalf tot twee jaar
gemoeid zijn. Architect is de heer Vogei,
terwijl de supervisor over het pand Vree
burg, de Rotterdamse architect Oud, ook
hier het oppertoezicht zal uitoefenen.
Wanneer dit hotel voltooid is, zal Utrecht
tevens voldoende logiescapaciteit hebben
oim alle bezoekers van de stad te kunnen
opnemen.
Het gezelschap van de „Thé&tre de
Babylone" uit Parijs zal op Donderdag
31 Januari een besloten voorstelling in
de Kleine Comediejn Den Haag ge
ven van „Le carossV du Saint Sacré-
ment" van Prosper Mérimée. Vooraf zal
gespeeld worden „La Voix Humaine
van Cocteau en De Pirandello.
Brand eist zeventien doden. In de af
gelopen nacht zijn, naar men vreest,
zeventien personen om het, leven geko
men bij een zware brand in Westfield
(Massachusets), waardoor een gebouw
van vier verdiepingen werd verwoest.
Dertien bewoners moesten in het zie
kenhuis worden opgenomen.
Geweer met geluidloze kogels. De
werktuigkundige Demetriades uit Limas
sol heeft een jachtgeweer uitgevonden,
dat met behulp van door een gewone
zakbatterü geleverde electrische stroom
kan worden afgevuurd. Het, afschieten
van kogels zou geluidloos zijn en geen
rook ontwikkelen. Het geweer zou ook
voor het leger gebruikt kunnen wor
den.
Radioluisteraars. Het aantal aange
geven radio-ontvangtoestellen in Neder
land bedroeg op 1 Januari j.l. 1.621.412
tegen 1.613.326 op 1 December. Op 1
December waren er 482.171 aangeslote
nen op het rijksradiodistributicnet tegen
479.785 op 1 November.
Israëlische aanval op Jordaanse dor
pen? Volgens berichten uit Amman
zouden Israëlische strijdkrachten Maan
dagochtend vroeg het, Jordaanse dorp
Beit Djalla hebben aangevallen, waarbij
zes Arabieren o.w. twee vrouwen en
twee kinderen gedood werden. Ook
zouden ze twee huizen hebben opgebla
zen. Elders vielen eveneens schermutse
lingen voor, welke volgens de berich
ten uit Jordaanse bron voortduren.
Conferentie over Zuid-Oost-Azië,
Volgende week zal op voorstel van
Frankrijk te Washington een conferen
tie worden gehouden, waarvan het doel
is het bestuderen van de gemeenschap
pelijke Brits-Frans-Amerikaanse mili
taire maatregelen, te nemen indien de
Chinese communisten Indo-China, Thai
land, Birma of Malakka zouden aanval
len.
Beheersinstituut. Bij Kon. besluit is de
heer P. G. de Rijke met ingang van de
dag van indiensttreding benoemd tot
onderdirecteur van het Nederlandse Be
heersinstituut; thans is hij hoofd van de
afdelingen beheer en liquidatie van ge
noemd instituut.
(Van een bijzondere correspondent)
BARCELONA, Januari.
Van iedere tien reizigers, die naar het Zuiden trekken, gaan er negen
de Alpen over en maar één over de Pyreneeën, is eens gezegd. Maar de
afgelopen zomer zag drommen toeristen aangezogen door het Europese
eiland van goedkoopte, waar zij reis- en verblijfkosten inbegrepen, hun
vaeantie vaak voordeliger doorbrachten dan zij het in hun eigen huis
zouden hebben gedaan.
Wie zich laat verleiden dit avontuurlij
ke land te bereizen, zal waarschijnlijk
voor verrassingen komen te staan. Hij
stelt zich voor een soort politiestaat te
betreden, maar ontdekt achter de unifor
men overal zoveel hoffelijkheid en respect
voor de buitenlander, dat hot bijna lijkt,
alsof zij zich voor hun officiële tenue wil
len excuseren. De vreemdeling, die denkt
's avonds om de andere straat een sere
nade te horen te krijgen, verneemt, dat
dit gebruik hoofdzakelijk op de dorpen
in het Zuiden in zwang is, bijzonder in de
maand Mei. De minnaar komt daar op de
naamdag van zijn geliefde met een groep
vrienden, die banduria's, luiten en gitaars
betokkelen, de dageraad inzingen. De
Carmencita's en Lolita's ziet men overi
gens, in plaats van urenlang de liefdes
verklaringen te aanhoren van de „tralie-
bijters", die volgens de volkse zegswijze
„het kalkoentje komen plukken", er vaak
de voorkeur aan geven om met hun
amigo's naar het celluloidpaleis -te stap
pen, of naar een „sala de fiestas" (dan
cing). Het klokje van gehoorzaamheid
slaat echter om half tien, want na die tijd
komen geen nette meisjes meer „onbege
leid" op straat.
Hierin zijn de Spanjaarden erg precies.
Een van de bewonderenswaardige eigen-
sdhappen, waarop alle jongelui zich hier
tegenover hun „novia's" (meisjes) beroe-
(Van een medewerker).
Nu de televisie op het Europese vaste
land met haar opmars begonnen is zal
een reeds lange tijd de aandacht^ vra
gend. doch tot heden nog niet op inter
nationaal niveau behandeld, radio-
vraagstuk dringend van een oplossing
moeten worden voorzien: namelijk dat
van het samengaan van klank en beeld.
In Amerika, waar zowel radio als tele
visie een commerciële inslag hebben, is
dit probleem reeds nijpend. Er heerst
in de Verenigde Staten namelijk reeds
bezorgdheid over de toekomst van de
klankradio, zo deze van de televisie ge
separeerd blijft. Het is gebleken, dat de
inkomsten van de klankradio zijn ver
schoven naar die van de televisie en er
bij vele stations reeds sprake is van be
duidende verliezen op de klankprogram
ma's, welke verliezen door de beelduit
zendingen ternauwernood gedekt worden.
Ook in Engeland is gebleken dat de te
levisie-kijkers tijdens de t.v. uitzenduren
verloren zijn voor de klankradio; een
onderzoek wees uit dat deze „afval" van
radio-luisteraars in Groot Brittannië
niet onaanzienlijk is. Wil men dus in de
toekomst zowel blijven profiteren van
de klank- als van de fcceldradio, dan
zullen toestellen moeten worden gecon
strueerd, welke klank en beeld in zich
verenigen. Het televisietoestel moet dus
gebruikt kunnen worden voor de klank
radio op de uren, waarop de t.v. niet
uitzendt, waarvoor men derhalve tele
visie en klankradio moet samenvoegen.
Dit samengaan van klank en beeld
zal op zich zelf reeds een „revolutie"
in de radio-wereld betekenen. Het is
echter niet het enige probleem, dat de
aandacht vraagt. Een steeds groter
wordende moeilijkheid voor de radio
wereld vormt de verdeling van de mid
delbare golven (200—600 meter), wel
ke momenteel overbelast zijn en waar
door het uitzenden op bepaalde uitzend-
kanalen spoedig onmogelijk zal wor
den Men zal, en waarschijnlijk zal dit
niet al te lang meer kunnen duren,
tot een herverdeling van de middel
bare golven moeten komen, waardoor
ook de zich thans in versneld tempo ont
wikkelde gebieden, w*elke als cultuur
middel onmiddellijk naar de radio grij
pen, een kans krijgen hun plaats op de
middelbare golven in te nemen. Aan
dit streven het geven van middelbare
golven aan zich snel ontwikkelende ge
bieden en een herverdeling van deze
middelbare golven kan worden tege
moetgekomen door de nationaal be
grensde gebieden uit te laten zenden
op de metergolven 27 meter, een
systeem, dat zich gedurende de laatste
jaren snel ontwikkeld heeft. Ook in het
metergebied zal men echter tot een
billijke golfverdeling moeten komen,
omdat gebleken is dat ook deze golven
storende invloeden van ver-afgelegen op
dezelfde golf wrkende stations kunnen
ondergaan. In het komende voorjaar
zullen de kopstukken uit de internatio-
Naar het Engelse ministerie van finan
ciën heeft, bekendgemaakt zijn de goud
en dollarreserves van Engeland in het
vierde kwartaal van bet afgelopen jaar
mèt 934 millioen gedaald. Dit was de
vrootste daling, die zich ooit in een kwar
taal heeft voorgedaan.
De reserves bedroegen einde December
2.335 millioen. vergeleken met het na
oorlogse hoogtepunt, van 3.867 millioen,
dat zes maanden geleden werd bereist. De
reserves bereikten hun laagste stand even
voor de devaluatie in September 1949.
toen zij 1.340 millioen beliepen. In het
derde 'kwartaal van bet afgelopen jaar
waren de reserves met 598 millioen
dollar gedaald.
In een artikel in het maandoverzicht
van Lloyds Bank schrijft de econoom
Paul Barreau. dat men ten aanzien van
de toekomst van het sterlinggebied thans
iets optimistischer kan zijn dan enkele
maanden geleden. Het schijnt, zo ichrijft
hij, dat men de fundamentele begrippen
■bin alle economisch leven begint te be
grijpen en dat men de geschikte politiek
gaat toepassen. Het sterlinggebied is een
goed van enorme waarde, waarvan de
toekomst afhankelijk is van de solvabili
teit van zijn bankier, Engeland.
De schrijver van bet artikel herinnert
er aan dat de factoren, die het bestaan
van het ."terlinggebied in gevaar brengen
zijn: verminderde beschikbaarheid voor
investering van kapitalen op korte en
lange termijn in Engeland, mindere be
langrijkheid van Groot-Brittannië in de
wereld als opslagplaats van goederen en
internationaal handelscentrum, en de
controle op de valuta. Hij spreekt zich
niet alleen uit tegen het laten varen van
een vaste pariteit tussen het pond ster
ling en de dollar, maar ook tegen het
laten varen van de hoop op een vrije in
wisselbaarheid van het pond sterling. Het
voornaamste gevaar, zo besluit hij is,
dat Engeland te veel tijd nodig zal heb
ben om uit de moeilijkheden van zijn
betalingsbalans te geraken, die veroor
zaakt werden door schade op financieel
en handelsgebied door de oorlog veroor
zaakt
nale radio-wereld samenkomen om al
deze urgente- radio-problemen te bespre
ken en tot een oplossing te brengen. Be
sluit men inderdaad tot het overgaan op
de metergolven voor internationaal be
grensde gebieden dan zal men moeten
beginnen met installaties en bh voor
keur goedkope installaties te fabri
ceren, welke de bestaande radio-ont
vangers geschikt moeten maken voor
het opvangen van de metergolven.
Het ontvangtoestel, dat in de toekomst
op de markt zal komen zal echter de
volgende eigenschappen in zich moeten
verenigen: ontvangst van middelbare gol
ven (200—600 meter), ontvangst korte
golven (10—100 meter) en ontvangst
metergolven (twee tot zeven meter) en
wil het toestel ideaal zijn tevens de
mogelijkheid tot het opvangen van tele
visie. Naast de metergolven zal ieder land
moeten blijven beschikken over één mid
delbare golf voor zijn internationale pro
gramma's. Vanzelf zal niet iedereen in
staat zijn bij de aankoop van een dergelijk
ontvangtoestel de financiële middelen op
te brengen om een toestel met t.v.capaci-
teit te kopen. Voor degenen, die hiertoe
wel in staat zullen zijn, moet deze moge
lijkheid zeker geschapen worden, wil
men voor het publiek zowel de klank- als
de beelduitzendingen aantrekkelijk doen
blijven. De mogelijkheid tot aankoop van
een t.v.toestel, dat tevens de mogelijkheid
in zich bergt tat het opvangen van klank
uitzendingen, zal de interesse voor de
televisie belangrijk kunnen doen toene
men, omdat de hoge kosten dan goeddeels
worden opgevangen door het genot, dat
de klankradio verschaft buiten de t.v.-
zenduren.
Ongeveer 3350 arbeiders en employe's
zullen met ingang van 1 Februari zon
der werk komen als gevolg van de slui
ting der kunstzijdefabriek van Fabelta
te Obourg (Henegouwen).
Als motief voor de sluiting van deze
fabriek worden aangevoerd de Neder
landse concurrentie en de verzadiging
van de binnenlandse markt. In dit ver
band wordt in het licht gesteld, dat de
Nederlandse lonen slechts 65 procent van
die der Belgische bedragen, waardoor
het de Nederlandse kunstzijde-industrie
mogelijk is haar productie 23 procent
goedkoper te leveren dan de Belgische.
De Fabelta zal zijn productie thans
concentreren in de fabrieken te rubize,
Zwijnaarde en Ninove en hoopt hierdoor
ae kostprijs belangrijk te kunnen verla
gen. In dit verband wordt erop gewezen
dat men reeds lang het voornemen had
de verouderde fabriek te Obourg te slui
ten, daar deze slechts door de gebeurte
nissen in Korea in staat werd gesteld
haar productie voort te zetten.
De Fabelta, die in de jaren 1950 en
1951 een winst maakte van fr. 260 mil-
lien heeft een lid dêr d'rectie naar Mos
kou afgevaardigd om te trachten een door
dit land geplaatste order van 500 ton nog
aanmerkelijk te doen verhogen.
Zoals bekend, behoort de kunstzijde
niet tot de strategische producten, waar
van de uitvoer naar landen van het oos
telijke blok verboden is. Ook in 1951
werden grote hoeveelheden kunstzijden
garens aan de Soviet"unie geleverd.
In de fabriek te Tubize (Henegouwen)
zijn intussen 600 arbeiders ontslagen.
Volgens sommige bladen zou de directie
Naar het K.N.P. verneemt, heeft de.
Bond Zonder Naam uit Marokko, Aruba.
Curagao en België het verzoek ontvan
gen de poppententoonstelling „Dolly-
Town", die in Nederland reeds ruim
200.000 bezoekers heeft gehad, ook in
deze landen te exposeren. Poppenstad js
op haar tocht door Nederland thans in
Den Haag gearriveerd, waar zij tot 13
Januari voor ieder open staat. Na Den
Haag vertrekt de poppenstad naar Rot
terdam, waar zij op 1® Januari wordt ge
opend.
zich bereid hebben verklaard deze arbei
ders opnieuw aan te nemen, indien zij
genoegen wilden nemen met een loon van
fr. 80 per dag in plaats van fr 105, zoals
tot nu toe werd betaald.
Ook de toestand in de Belgische weve
rijen van kunstzijde zou als gevolg van
•de Nederlandse concurrentie dagelijks
moeilijker worden en verscheidene direc
ties in deze textielbranche zouden op
het ogenblik overwegen hun productie
geheel stop te zetten of wel zich in Ne
derland te vestigen.
Met, een gisteravond begonnen korte
reeks voorstellingen in het Leidseplein-
theater te Amsterdam neemt de danseu-
se-parodiste Cilli Wang voor geruime
tijd afscheid .van ons land. Zij gaat een
tournee maken door Engeland en daar
na door Zuid-Amerika.
Zwitserse expeditie naar Mount Eve
rest. Een Zwitserse expeditie zal in
Maart naar Nepal vertrekken om te po
gen de Mount Everest te beklimmen. Het
gezelschap, bestaande uit deskundige alpi
nisten en vier geleerden, zal 'n half jaar
wegblijvén. De kosten van de expeditie
bedragen 2 millioen gulden.
Advertentie.
Bij verkoudheid en griep
Alleen 'Aspirin .f»' vooriien v.m hóLBayer-
kruis, Hél symbool' vkh vertrouwen,
Men moet met Gerhard Nebel door de straten van Vi uppertal zijn ge
gaan om hein als schrijver, als auteur van diepzinnige, uitgewogen essays
en burleske dagboeken, die van zijn avontuurlijk leven verhalen, te ver
staan. Hij gaat recht vooruit, kijkt niet op of om, let op geen verkeer en
geen verkeersregels, overdondert u op de vroege morgen, in de zwoele
middag of in de kille avonduren met citaten uit de antieke schrijvers, met
brokken Latijn, Grieks, Frans en Italiaans, gooit u en dan staat hij
meestal even stil en grijpt u bij de mouw de meest gewaagde en gedurfde
theorieën op wijsgerig, literair en philologisch gebied naar het hoofd en u
bent stom verwonderd, dat hij nog niet door een of ander voertuig over
reden is. We verklappen werkelijk geen geheim, als we schrijven, dat zijn
echtgenote blij is, als ze hem na iedere wandeling, boodschap of school-
gang weer heelhuids terugziet. Zo is hij ook als schrijver, Hij holt door,
kijkt niet rechts of links, ziet geen tegenargumenten, maar fixeert liet doei
tot hij het bereikt heeft en daarmede tegelijkertijd weer overwonnen.
Als mens is Gerhard Nebel een explo
sie Dat heeft hem al menigmaal in ver
legenheid gebracht, ofschoon door een
grillig spel van het lot Hitler s beuien
hem hebben gespaard. Door een soort
verbanning naar een van de eilanden in
het Kanaal werd hij uit het centrum Pa.
rijs verwijderd en viel niet meer in net
oog. Zijn avontuurlijk leven in de oor
logsjaren heeft hij uitvoerig en met veel
verve verteld in zijn oorlogsdagboeken,
waarvan het laatste deel „Unter Parti-
sanen und Kreuzfahrern" meer op het
verhalende element is afgestemd en meer
het avontuur accentueert, dan zijn vorige
dagboeken „Auf den nördlichen Hesperi-
den" en „Auf ausonischer Erde".
Een avonturier en ontdekkingsreizi
ger is Gerhard Nebel tot op de huidige
dag gebleven. Toen hem eind 1950 de
„Wuppertaler Dichterpreis" werd toe
gekend, besteedde hij in het voorjaar
het geld om een tocht door de Sahara
te gaan maken, waarvan de reflecties in
een nieuw boek zullen verschijnen. In
welk gezelschap Gerhard Nebel ook
komt: met zijn breed gezicht, zijn Azia
tische ogen. zijn -gulle, daverende lach,
zijn nonchalante kleding en zijn aggres.
sieve opmerkingen baart hij altijd en
overal opzien.
Eens was hij in een gezelschap, waar
iemand een paar onaangename opmer
kingen over de Joden maakte. tfoor
deze het goed en wel wist had Gerhard
Nebel zijn colbert uitgetrokken en stond
ia bokshouding voor hem.. En wee hem,
die dan in zijn handen valt, want deze
gedoctoreerde leraar in de klassieke
talen, leerling van Duitse philosophen
als Heidegger en Jaspers, door de Duitse
pers bijna unaniem als de belangrijkste
der na de oorlog aan het woord geko
men Duitse schrijvers beschouwd, is
een geoefend bokser. Dat ondervond een
vlegel, die in de tram een dame
molesteerde. Voor hij begreep wat er
gebeurde vloog hij zo ongeveer door het
raam. Gerhard Nebel zat toevallig in
dezelfde wagen. Een loketambtenaar
van de Duitse spoorwegen, die te verve
lend was om het publiek behoorlijk te
bedienen, zag zijn raampje verbrijzeld.
Toevallig stond weer Gerhard Nebel in
de rij, voor wie het publiek het geest
driftig opnam, toen de ambtenaar met
politie dreigde. Het behoeft daarom
niemand te verwonderen, dat er over
deze auteur talrijke aneedoten de ronde
doen.
Zoals hij als mens is, is hij ook als
schrijver, In zijn „Unter Partisanen und
Kreuzfahrern" schetst hij een kleurrijk
beeld van de brute levenswijze van de
„Fallschirmjager". We geloven niet dat
deze beroepswaaghalzen in andere naties
bedeesd en schuchter zijn, de Ameri
kaanse oorlogsliteratuur toont dat duide
lijk aan maar Nebel maakt het wel erg
bar. Over zijn soldatenboeken wordt veel
en hartstochtelijk gediscussieerd. De
Zweep van zijn taal is vaak striemend en
hard en Nebel ontziet zich niet ook de
meest precaire dingen te tonen.
Dezelfde zweep hanteert hij als hij in
zijn wijsgerige en philologische boeken
de taalgeleerden en interpretatoren te
lijf gaat.
„Ik walg van het gehele culturele en
literaire bedrijf", roept hij luid door het
restaurant, dat merkwaardigerwijze de
naam van de puriteinse hervormer
„Calvin" draagt. In zijn „Weltangst und
Götterzorn" wil hij aantonen, dat, om
Neboi zelf te citeren: „Christelijk geloof
en hellenistische tragiek identiek zijn,
in zoverre in beide de mens als knecht
van het Zijn verschijnt".
Toen we Nebel vroegen, waarom hij
nog geen belletristisch werk, een ro
man of een drama, geschreven heeft of
schoon 't ons bekend is dat hij de con
cepties daarvoor in zijn hoofd heeft, gaf
hij 't voor hem kenmerkende antwoord:
„Ik moet eerst weten wat de mens is".
Heel Nebei's oeuvre cirkelt om deze
vraag. Hoe hij dan de mens zou for
muleren, vroegen we. Zijn antwoord
luidde: „Das Du Gottes".
Hij onderscheidt daarom de mens
heid globaal in twee soorten Christe
nen en niet-Ohristenen. Oost en West
is in dit opzicht voor hem geen pro
bleem. Evenmin als schoonheid of ge
nialiteit. Schoonheid is voor hem ,„een
verschijnsel van het aardse Zijn' en
wordt tot „een afsluiting van de chris
telijke God, zoals het blijkt bij de grole
genieën van de negentiende eeuw
Het mensenbeeld, dat Nebel op het
ogenblik nog in zich draagt, ls sterk
door Luther gepredisponeerd. De mens
is dan op de eerste plaats een zondaar,
een moordenaar. De menselijke natuur
werd door de zondeval gebroken en
de mens is een wanhopige zwerver ge
worden, We behoeven -hier het Luthe-
raanse stempel niet nogmaals te ac
centueren, De Katholiek spreekt niet
van de gebroken natuur. Voor Nebél
staat de mens in het voorportaal van
de hel.
Als we hem schertsend zeggen, dat we
de mens toch liever in het voorportaal
van de hemel zien, kan hij toch een
glimlach niet onderdrukken. En zijn
glimlach ontwapent het heftige ant
woord, dat men in de mond heeft. Het
is best mogelijk en we hopen het, dat
Gerhard Nebel's mensenbeeld het vol
gend jaar, als we hem weer hopen te be
zoeken, ondanks alle leed en leed is
voor hem de toegang tot het Zijn en
alle misdaden op aarde, optimistischer
geworden is, getekend door het optimis
me, dat de vrije wil kent om het goede
te doen en het kwade te laten.
H. T.
„Unter Kreuzfahrern und Partisanen"
en „Weltangst und Götterzorn", beide
Ernst Klette Verlag, Stuttgart, 1951.
men is, dat ze „formal" (correct, attent)
en „puntual" zijn. Dit laatste, het punc
tuele, wordt door vreemdelingen wel in
twijfel getrokken. Maar de Spanjaarden
hebben hieromtrent een eigen standpunt.
,,Ik geloof", /.egt mij een Spanjaard, „dat
wij net zo punctueel zijn als alle andere
volkeren. Wij hebben echter de vaste ge
woonte een half uur later te komen, dan
wij afspraken. Voor wie dat weet, hin
dert 't niet. Alleen vreemdelingen vergis
sen zich hierin.
„Behalve wanneer het de stierengevech
ten geldt", „Solamente las corridas", her
haalt hij berustend. De novia van mijn
zegsman is aficionada (Supporter). Het
ministerie van onderwijs, waar zij werk
zaam is. verschaft haar gratis een loge
plaats bij dit culturele evenement. Zij
geeft er echter de voorkeur aan af te da
len tot de lagere rangen en daar de bui
tenlanders. die dit .iaar in grote hoeveel
heden het verplichte nummer van hun
vaeantie, het stierengevecht, kwamen
zien, de geheimen van het spel te ont
sluieren in alle talen, die ze buiten het
Catalaans ter beschikking heeft: Frans,
Italiaans en Spaans. Of ik ooit een cor
rida had gezien?
Ja, „Calerito", „LitxT' en „El Choni"
waren ook niet haar favorieten. Maar Ma
noio Gonzélez, dat was een torero (stie
renvechter) een gratie, een grandeza! Een
echte Sevillano. Ja. Manolete was zeker
een van de grootste van alle tijden ge
weest, maar toch. hij was naar haar
smaak toch te veel een „Rondeno".
De Ronda-school was haar te koel. ta
afgemeten, te klassiek. De Seviüaanse
daarentegen had al het vuur en tempera
ment van Andalusië. Vóór Manolete wa
ren er zeker ook veel grote torero's ge
weest. Haar oom zwoer bij Joselito. Sinds
hij die in de arena had zien sterven, wilde
hij geen corrida meer zien. De tauroma-
Ohie verkeerde volgens hem in een staat
van decadentie. Maar stieren van 500 kilo,
zoals deze coryphée te bevechten kreeg,
komen thans niet meer in de piste; 200
300 kilo is al veel. Het komt nu minder
op kracht dan op gratie en behendigheid
aan, de Plaza is geen abattoir meer. sinds
de paarden gepantserd op het slagveld
verschijnen.
Het is sinds onheugelijke tijden de ge
woonte, dat beschrijvers van een stieren
gevecht aan het einde van hun beschou
wing aan hun „verontwaardiging" uiting
geven, met het doel het geweten van
lezers te sussen, die zich beschaamd be
trapten op het zichtbare genoegen, waar
mee zij het relaas verslonden. Het is niet
de enige hypocrisie, waaraan vreemdelin
gen zich tegenover dit land schuldig ma
ken. De vreemdeling vergeet maar al te
gemakkelijk, dat de corrida voor de Span
jaard een soort religieuze handeling is,
waarin het verstand (de mens) zijn su
perioriteit boven het brute geweld (het
dier) bewijst op een bepaalde rituele
wi;Ue. die reeds uit de oertijd stamt. Zo
gezien is het stierengevecht de grootste
eer, die men als mens aan een dier kan
bewijzen.
Dat een zekere wreedheid hierbij in het
spel is. zal de Spanjaard niet ontkennen,
maar hij zal u erop wijzen, dat deze nood
gedwongen is en een onvermijdelijk deel
van het vermaak vormt, op verschillende
wijze optredend bij hengelen, jagen,
boksen, circusvertoningen, dierendressuur
en.... bij voetballen. Van dez.e laatste
vorm van sport ondervindt de Plaza de
Toros de laatste tijd veel concurrentie: zij
is goedkoper en meer berekend op de
massa. Niettemin blijft de arena slechts
zelden onuitverkocht.
Als einde October de grote torero's
naar Mexico zijn vertrokken, hebben de
Spanjaarden weer iets anders om xich
over op te winden: de loteria de Navidad,
de grote Kerstloterij, waarin de „gordo",
de hoofdpremie van anderhalf millioen
peseta's valt. Maanden tevoren zijn alle
loten uitverkocht en kan men alleen nog
terechtbij opkoopsters, die met 40 pet.
opslag hun klanten deelgenoot maken aan
de algemene illusie. Weinig zaken zijn zo
ernstig in dit land als het verdelen van
dit buitenkansje en er is geen Spanjaard,
die eraan twijfelt, dat het geluk hem dit
keer zal treffen. Als echt caballero heeft
hij zijn lot in eigen handen: het zal de
financiële moeilijkheden, waarin hij zich
bevindt, als sneeuw voor de zon doen
verdwijnen. Op het beroemde liedje „Wie
zal dat betalen", waarop de Duitsers (het
is van Keulse komaf) het antwoord steeds
schuldig blijven, hebben de Kastilianen
het antwoord onmiddellijk gereed: el gor
do. Met dit machtswoord wordt hun huur
betaald, stofzuiger en radio afgelost. En
het is meer dan eens gebeurd, dat een
„gelukkige" zijn premie op crediet reeds
verteerd had, voordat hij tot de ontnuch
terende ontdekking kwam. dat hij het
nummer verkeerd had gelezen. Dit jaar
is de ..gordo" verdeeld tussen Santander,
Madrid. Sevilla en Las Palmas, allen ste
den, waarin het de winnaar gemakkelijk
gemaakt wordt zijn aandeel staatsgeluk te
verteren.
In Madrid kan men bijvoorbeeld al een
klein kapitaal kwijt aan schoenpoetsers,
vooral wanneer men het waagt zich door
zijn uiterlijk als buitenlander te presente
ren.
De charmante wijze, waarop deze lie
den hun klanten bedienen, waarover We-
rumeus Buning zulke dichterlijke bespie
gelingen schreef, heeft intussen misschien
ook wat onder de zwaarte der tijden ge- I
leden. Er zijn hier namelijk limpiabotas,
die bij voorkeur hun diensten aanbieden
aan een vreemdeling, die zolang wordt
achtervolgd met aldoor voordeliger aan
biedingen. dat hij op den duur meent zich
zelf niet langer te mogen benadelen en de
gedienstige niet te mogen dwingen om
met echt Spaanse grootmoedigheid zijn
diensten kosteloos te offeren. Hij wordt
naar een plaats ter zijde van de woelige
massa gebracht, waar enkele ogenblikken
geheel aan de verzorging van zijn schoei
sel gewijd zijn. Midden onder de bewer
king ontdekt het geoefende oog van de
poetser echter een afgelopen hoekje. Een
tang slingert vol heilige toorn een halve
zool onder het razende verkeer: „Hoe
kan een caballero op zo'n rommel „rond
lopen!"
De vreemdeling, die wanhopige pogin
gen heeft gedaan om zijn voet te bevrij
den, die tussen twee knieën als een bank
schroef zat bekneld, worden twee rubber
zolen ondergeslagen. die bij afrekening 50
peseta's blijken te kosten (ƒ5). Dokters
rekeningen van misdeelde kinderen en
ondergane operaties mosten het exorbi
tante van deze prijs verklaren. Het slacht
offer verneemt later, dat een goed paar
„cauchos" (zolen) twee duro's kost Q L'.
Niet alleen Spaanse schoenpoetsers heb
ben hun zwakheden. Wij kennen iemand,
die het om studieredenen! enkele
malen gewaagd heeft zich in oris lieve
vaderland voor buitenlander uit te geven
en die tot de ontdekking kwam, dat een
Frans kopje koffie duurder dan een Hol
lands is. Met een beetje kwade wil kan
men de feiten in een vreemd land gemak
kelijk verdraaien. Zo woTdt b.v. Barcelo
na in het buitenland graag voorgesteld
als een broeinest van separatistische en
communistische activiteit onder een tota
litaire bovenlaag.
„Het is ons „pepino" (augurk), wat ze
in de UNO van ons zeggen, zolang Sovjets
en Amerikanen daar de lakens uitdelen.
Men was aan de andere zijde van de Py
reneeën altijd het meest enthousiast over
het bewind hier, als het Spanje het
slechtst sing", roept een Catalaans stu-
dent mij vanachter «»*?n recationaal
„salchichones" (worstjes) met pikante to
matensaus toe in de stad, die indertijd het
felst gekant was tegen het centralistische
bewind vanuit Madrid.
De duiven trippelen echter vrolijk tus
sen de kerkgangers door vóór de Santa
Maria de la Mar, een van de slachtoffers
van de rode pyromanen; en de Sardana.
de nationale Catalaanse rondedans, eer
tijds berucht om de separatistische gevoe
lens, die zij bij sommigen wekte, wordt
overal weer openlijk vertoond. Bij feeste
lijke gelegenheden ziet men op de Plaza
dé ia universidad burgers en studenten
de levendige rondelen uitvoeren op het
rurale geluid van pijpers en bassisten en
onder het zingen van de oude regionale
liederen.
De Amerikaanse staalindustrie die
verleden jaar aanzienlijk uitgebreid
■werd en een ongekend hoge productie
bereikte zal waarschijnlijk dit jaar een
nog grotere expansie meemaken en 'n
nieuw productierecord behalen.
Dat 1952 inderdaad een recordjaar zal
worden hangt echter o.m. er van af. of
de vraag op het hogeniveau blijft,
voldoende grondstoffen aanwezig zijn,
het uitbreidingsprogramma door mate-
riaaltekorien niet belemmerd zal wor
den en er geen arbeidsmoeilijkheden
zullen optreden. Wanneer can al deze
voorwaarden voldaan is, kan de basis
productie-capaciteit met ongeveer 10
pet vergroot worden en de productie
met 3 pet to. v. 1951 stijgen.
Indien de productie noch de expansie
belemmeringen in de weg worden gelegd
kan de productie dit jaar een hoogte van
108.000.000 ton bereiken, terwul bij een
dergelijke productie aldus de mening
van de meeste staalproducenten de
productie en consumptie voor het meren
deel der producten omstreeks bet midden
van het jaar in evenwicht zal zijn.
In het afgelopen jaar werkte da staal
industrie op ongeveer 101 pet van de
productiecapaciteit en bracht ongeveer
105.000.000 netto ton ruwe staal voort,
hetgeen een nieuw wereldrecord is. De
productie over 1951 ligt 8.300.000 ton
8,5 pet boven de productie van 96.836.0'3
ton in 1950, toen eveneens een record-
niveau bereikt werd. Tri,.-.
Sinds het begin van de oorlog jn
in 1950 heeft de Amerikaanse staalindu
strie 154.700.000 ton ruwe staal voortge
bracht, die tot ongeveer 115.600.000 ion
stralen eindproducten voor burgerlijKe of
militaire behoeften verwerkt werden.
Deze productie komt overeen met bijna
de helft van het in de Ver. Staten in de
vier oorlogsjaren 19411945 voortge
brachte tonnage en overschrijdt enkele
malen de hoeveelheid die voor het defen
sie-programma benodigd was. Het groot
ste deel van de productie ging naar de
civiele sector: voor directe defensie-doel
einden was minder dan 15 pet van het
totaal nodig.
Even verbazingwekkend als het yer-
loop van de productie is de laatste ano -
half jaar het expansie- en het ve -
ringsprogramma van de staaimdu?'i_ x -
weest. Bij hef uHbreken v»"
In Korea werd de Amensa^»
dustri. (indien 100 pet yan de capaci eit
n„hrnit. wpivi) oo 100.303,ow u>n per
faar geraamd Pe? 1 Januari 1951 was de
ca pa cl te it Te e ds gestegen tot 104.229.650
ton terwijl het cijfer nu meer dan
107.000.000 beloopt. De uitvoering van het
expansie-programma is slechts weinig bij
de plannen, die bij het afkondigen van ds
nationale noodtoestand opgemaakt wer
den, ten achter. i
Men venvacht, dat In de eerste helft
van 1952 de expansie-programma's de
productie-capaciteit met meer dan
6.500.000 ton zal vergroten, terwijl in
de tweede helft van 1952 er meer dan
4.000.000 ton en in 1953 meer dan
2.000.000 ton aan toegevoegd zullen wor
den. Aan het einde va/n dit jaar zal
de jaarproductie dus 117.500.000 int
11S.000.000 ton belopen en in 1952
120.000.000 ton.
De uitgaven voor expansie en verbete
ring worden voor het vorige .iaar op
S 1.200.000.000 geraamd, tegenover
513.000.000 in 1950. Gerekend vanaf het
eind van de tweede wereldoorlog tot
1 Januari van dit iaar werd omstreeks
3.600.000.000 aan het enorme verbete
ringsprogramma ten koste sgelegd. De
uitgaven voor deze doylematn zullen in
1952 naar schatting L300.000.000 bedra
gen.
In sommige kringen 13 de Amerikaans»
staalindustrie maakt men zich ongerust
over de grote uitbreidingen. Men meent
nl dat bÜ ^et beëindigen van het herbe
wapeningsprogramma de Ver. Staten een
staal- en productiecapaciteit zullen heb
ben die de vraag verre te boven gaat.
Hierbij moet aangetekend worden, dat
deze vrees gedeeltelijk voortkomt uit een
gebrek aan vertrouwen, dat een volledige
werkgelegenheid gehandhaafd zal kunnen
blijven. Zelfs indien er.volledige werk
gelegenheid zal blijven bestaan menen
sommigen, dat de vraag toch tekort zal
schieten.
richtingaanwijzer It (Mn
tta'hij vertelt alleen, wat 0 graag
wilt doen op den weg hij geeft u geen
bijzonderen voorrang I Ook als o „het pijltje"
hebt uitgestoken, moet u blijven opletten,
gfj uw rlehtingverandering wel veilig
kunt volvoeren(Enlaat het ding
daarna niet noodeloos uitstaan dat Ie
•nul titaan baar en geviirlljk
