WAAROM Duitse invasie in
Engeland mislukte
YPENBURG of SCHIEYEEN
Ernstige woelingen
in Tunesië
Een heroïsch boek
Oom Henri"van Marcel Jouhandeau
Hitier voelde niet veel voor
pla
n en er was naijver
OOSTERPOLDER OVER DRIE
JAAR DICHT
r
INTERNATIONALE BIDWEEK
(T
IJzeren kruisen plukken op Britse krijt
rotsen ging niet door
f
In 1956 bovendien droog
Pater P. Bouters OFM t
r^n-L..H|K.n,s);,rë=ai
Meer veiligheid in
Indonesië
Fransen arresteren oproerige elementen
ZATERDAG 19 JANUARI 1952
PAGINA 6
DEN HAAG—RIJSWIJK
CONTRA ROTTERDAM
Waterwegen
London
orth torclan
Dwl SSf*
Dover
ravesen
Biggin Hill
Ash ford
Mayfield - o ye
rundei Hascin~~
Brighton
nor"*""'
leieate
Folkestone
Dünkirehcn
Calais
Boulogne
Eastbourn
NEUNTE ARMEE
FRAMKREIGr
Abbeville
Le Havre
Windkracht bij de gemalen
TWEE PREMIèRES BIJ
COMEDIA
Regering ontwerpt nieuwe
plannen
Intentie voor Zondag 20 Jan.
DER ANGLIKANEN AAN HET
GEZAG VAN DE PAUS.
Intentie voor Maandag 21 Jan.:
Oom Henri
Marguerite
Paul
Klassiek en christelijk
Nieuwe protesten bij de
V eiligheidsraad
JAN VAN
ELECTRIFICATIE BIJ
DE N. S.
NijmegenHengelo per 1 Mei
diesel-electrisch
VERGISSING BIJ EEN
AANBESTEDING
ZUSTERS FRANCISCANESSEN
VAN VEGHEL
In West-Duitsland bestaat sinds jaar en dag een grote belangstelling
voor hetgeen tijdens de oorlog gebeurd is. Het Duitse volk, onwetend
gehouden door een geraffineerde propagandadienst, heeft zelfs tijdens de
hoogtepunten van de grote strijd slechts gedeeltelijk geweten, wat werkelijk
plaatsgevonden had. Pas in het laatste jaar van de oorlog Werd er verande
ring in de voorlichtingsmethoden gebracht en werden de Duitsers voor
zichtig op de ene catastrofe na de andere voorbereid. Het begon met het
befaamde uitvindsel der egelstellingen en van het elastische front, dat
naar believen korter of langer kon worden gemaakt. Gewoonlijk werd
het korter, omdat de legerleiding niet meer over voldoende mensen en
materiaal beschikte, om een langgerekt front te bezetten.
Herhaaldelijk hebben ook persoonlijk
heden van het tweede plan het een en
ander gepubliceerd over hetgeen achter
de schermen gebeurde en dus over veel,
dat voor de Duitsers in de Heimat ver
borgen bleef. Een der recente onthullin
gen is wel bijzonder interessant, omdat
ze direct ons vaderland raakt en meer
speciaal Rotterdam en omgeving, als
uitgangspunt van een der legers, die
voorbestemd waren, een inval in Enge
land te doen.
Men herinnert zich in Rotterdam en
omgeving nog levendig, hoe de Duitsers
rijnaken requireerden, de neuzen er af
braken en op deze manier trachtten, er
landingsboten van te maken. Het bleek
reeds spoedig, dat de Duitse „zoetwater-
matrozen'* niet eens in staat waren, met
zo'n „landingsboot" op de Maas te ma
noeuvreren. Een oefening, waarbij Selss
Inquart tegenwoordig was, mislukte ten
aanschouwen van deze potentaat.
Het is een zekere overste Von Below
adjudant van Hitler in het eerste oor
logsjaar, die thans het een en ander be
kend heeft omtrent de befaamde „Opera
tie Zeeleeuw", waarmede het plan voor
de invasie van Engeland werd aange
duid. Dit plan omvatte landingen bij
Brighton, Hastings, Hythe en enkele
tussengelegen plaatsen. De havens, waar
in de invasietroepen zouden worden in
gescheept, waren Rotterdam, vanwaar de
hele zestiende „Armée" ingescheept zou
worden, Ostende, Duinkerken, Calais,
Boulogne en Le Havre. Van Le Havre uit
zou de hele negende „Armée" naar de
Engelse kust gebracht worden.
Overste von Below geeft de geschie
denis van de „Operatie Zeeleeuw" slechts
in grote trekken weer en hij wijt het af
gelasten er van voornamelijk aan de ani
mositeit tussen de Luftwaffe, de marine
en het leger, die niet tot een behoorlijke
samenwerking konden komen en ten slot
te aan Hitiers voornemen, Rusland bin
nen te vallen. Toch stelt hij onomwon
den vast, dat de mislukking van de
„Operatie Zeeleeuw" Hitiers eerste ne
derlaag was. Intussen werpen zijn mede
delingen een helder licht op de verhou
ding tussen de leiders van de Duitse
„Wehrmacht", terwijl ze, gezien het feit.
dat er nog zo weinig over de mislukte
invasie gepubliceerd is. alleszins interes
sant mogen worden genoemd, zulks te
meer, omdat indien (je Duitsers er een
aanvang mee hadden gemaakt, Rotter
dam al in het eerste jaar van de oorlog
een oorlogshaven zou zijn geweest, welke
door de Engelsen niet getolereerd had
kunnen worden.
Von Below wijst er in de eerste plaats
op, dat Goering aan Hitier onjuiste ge
gevens omtrent de sterkte van de Britse
luchtvloot en zijn eigen verliezen ver
strekt had. Toen hij hierover onderhou
den werd, wist hij de „Führer" om te
praten. Maar deze had vermoedelijk toch
wel begrepen, dat de Lufwaffe niet sterk
genoeg was, om een invasievloot tegen
de Navy te beschermen.
Dit was trouwens de Duitse vloot
evenmin. Intussen Hitier heeft van het
begin af aan de „Operatie Zeeleeuw"
met opmerkelijke laksheid behandeld,
aldus zijn voormalige adjudant. Zijn
eerste bevel, om de plannen voor uit
voering gereed te maken, miste de op
geschroefdheid van zijn andere bevelen.
Pas op 2 Juli, een week na het beëin
digen van de strjjd in Frankrijk, kwam
uit het hoofdkwartier de eerste instruc
tie, waarin niet van een bepaald tijdstip
gesproken en er op gewezen werd. dat
het van groot belang was, af te wach
ten, wat de Luftwaffe tegen Engeland
uitrichten zou.
Waarom Goebbels begon reeds met de
propagandistische voorbereiding. Vol
gens hem was Engeland nu aan de beurt.
Het leger kreeg de taak, een invalsleger
te organiseren. Het is Von Brauchitsch.
de opperbevelhebber en groot voorstan
der van een invasie, die zich er mee be
zighoudt en de eerste oefeningen langs
de steile Bretonse kust bijwoont en de
afdelingen wielrijders van de zesde
„Armée", die ook aan de invasie moet
deelnemen, telkens weer inspeeteert. Aan
de Kanaalkust en in de omgeving van
Rotterdam wordt zowat alles, wat va
ren kan, samengetrokken. In de Rijnaken
zullen tanks vervoerd moeten worden.
De eerste landingstroepen zullen slechts
met handwapenen bewapend zijn. Bij
zwemvestten en verdere amphibie-uit-
rusting stond hij zelfs geen bewapening
met mitrailleurs toe. Wist Churchill dit,
toen hij na de grote rede, waarin hij het
Engelse volk tot een laatste tegenstand
tot de laatste man opriep, de afgevaar
digde naast hem in het Lagerhuis toe
fluisterde, dat de Engelsen zich slechts
met lege whiskyflessen verdedigen kon
den?
Hij wist vermoedelijk, dat de admiraal
fel tegen een invasie gekant was, omdat
hij meende, dat de generaals de strijd
ter zee ernstig onderschatten. Het leger
dacht, de Engelse kust na een zware be
schieting van Frankrijk uit en een bom
bardement met vliegtuigen stormrijp te
kunnen maken. "Maar de marine wist
niet, hoe ze de landingsvloot bijeen
moest brengen, al waren dan ook bijna
alle Duitse binnenvaartschepen gere-
quireerd. Volgens Raeder, aldus Von
Below, was een invasie het laatste mid
del, waartoe de Duitsers zouden moeten
besluiten, om Engeland op de knieën te
kunnen brengen.
In zijn hoofdkwartier bracht Hitier de
„Operatie Zeeleeuw" slechts zelden ter
sprake. Von Below kreeg telkens weer
de indruk, dat het hele geval hem eigen-
Ik niet interesseerde. Maar op 1 Aug.
bleekt dank zij instructie Nummer 17
het hoofdkwartier zich opeens weer het
plan te herinneren. Hitier gaf bevel tot
de luchtslag om Engeland. Reeds in
October was het duidelijk, dat deze slag
verloren was. En tegelijkertijd moest het
leger erkennen, geen behoorlijke invasie
macht op de been te hebben kunnen
brengen. De gehouden manoeuvres en
enkele pogingen, om Engelands kust te
naderen, hadden de generaals aan het
twijfelen gebracht. Over de rijnaken, die
van een vliegtuigmotor waren voorzien,
luidde het oordeel der deskundigen, dat
ze slechts bij windsterkte 2 bruikbaar
zouden zijn.
Als het plan nog eens besproken wordt,
eist generaal Halder een zo breed mo
gelijk front. De commanderende admi
raal Schniewind verklaart evenwel,
slechts een invasie op een klein gedeel
te van de Engelse kust te kunnen dek
ken. En al in Augustus had Halder ge
zegd, een invasie als zelfmoord te be
schouwen. „Ik kan mijn troepen net zo
goed in de worstmachine stoppen", riep
hij uit!
Mussolini had ten behoeve van de in
vasie troepen aangeboden, maar Hitier
had zijn aanbod afgeslagen, aangezien de
Duitsers het liever alleen wilden doen.
Nog even werd gedaan, vermoedelijk
mede om Mussolini te bevredigen, alsof
de „Operatie Zeeleeuw" zou worden uit
gevoerd.
Leger en vloot werden tot een com
promis gedwongen. Hitier belastte veld
maarschalk Von Rundstedt, de man, die
later het laatste, wanhopige tegenoffen
sief in de Ardennen l'tiden zou, met het
bevel over het invasieleger. De invasie
zou in de vroege ochtend, twee uur na
het hoge water beginnen, doch slechts
indien het weder gunstig was. Een vloot
van 3500 schepen zou een leger van
260.000 man overbrengen en later zware
wapenen dienen aan te voeren. De zesde
„Armée" zou als reserve worden ingezet.
Het hele leger moest binnen drie dagen
aan de overkant van het Kanaal ztyn.
Maar op 17 September 1940 werd de
„Operatie Zeeleeuw" door Hitier „voor
onbepaalde tijd" uitgesteld. Ingewijden
wisten, dat de invasie van Engeland
nooit zou plaats vinden.
In feite heeft de „Operatie Zeeleeuw"
alleen maar op papier bestaan. Doch dat
de gedachte er aan sterk onder de Duit
se troepen leefde, in dat overigens zo
succesvolle jaar 1940, daaraan herinneren
nog te boek gestelde uitlatingen van of
ficieren, die hun manschappen voorspie
gelden, dat ze op de krijtrotsen van En
geland de IJzeren Kruisen zo maar kon
den plukken....
Duitse invasieschepen in een haven langs de Kanaal kust. Landingstroepen worden ingescheept. Maar de
aanval was bij voorbaat tot mislukking gedoemd.
Tij derts de behandeling van de Haagse
begroting heeft wethouder Van Aartsen
gisteravond mededelingen gedaan over de
vliegveldkwestie: YpenburgSchieveen.
Nadat de commissie-Ringers zich in
meerderheid voor Ypenburg had uitge
sproken, is, zo zeide hij, door de rege
ring geen beslissing genomen. Inmiddels
kwam er een novum, toen „Aviolanda"
bekend maakte zich in Rotterdam te wil
len vestigen, waarom daar een baan werd
gevraagd. Den Haag en Rijswijk hebben
toen het initiatief genomen tot het hou
den van een bespreking met minister
Wemmers. Tijdens deze bespreking is er
op gewezen, dat de aanvraag van Diepen
voor Ypenburg er lag van 1948 af. Uit tijd" overleden pater'" P* Bouters" OFM
kosten en die van een baan te Rotterdam
4% millioen.
De wethouder vertolkte de mening van
Den Haag en Rijswijk, dat de exploitatie
van twee banen op zo kleine afstand van
elkaar, niet mogelijk en rendabel is.
De wethouder meende, dat het voorstel
van B. en W. van Rotterdam aan de ge
meenteraad aldaar prematuur is. Er
wordt gezegd, dat Aviolanda niet kan
wachten, maar Diepen kan dat ook niet
en hij moet het nu al van 1948 af. De
wethouder verwachtte, dat de beslissing
van de minister thans spoedig zal afko
men.
Het ziet er naar uit, dat de dijk rond de
Oosterpolder in 1955 gereed zal komen en
dat na acht maanden malen de 54000 hec
tare grond in 1956 droog zullen vallen.
Volgens de laatste sociale en economische
beschouwingen zal de centrale stad voor
de Oosterpolder, Zulderpolder en Wester
polder, voorlopig Flevostad geheten, dertig-
tot zeventigduizend inwoners kunnen heb
ben.
Naast de hoofdstad is in de Oosterpoldcr
een tiental dorpen geprojecteerd voor
enige duizenden inwoners ieder. Deze
woonkernen zullen op plm. zes tot zeven
kilometer van elkaar liggen.
Dit alles werd gisteren door de hoofd
ingenieur-directeur van de dienst der
Zuiderzeewerken ir J. v. d. Wall, mede
gedeeld op de jaarvergadering van de Ned.
Vereniging voor landaanwinning.
De kavels in de polder, zo zeide hij ver
der, zullen ongeveer 1000 meter lang en
250 tot 300 meter breed zijn, zodat men de
gronden in bedrijven van 15 h.a. en veel
vouden daarvan zal kunnen verdelen. De
kleinste bedrijven zullen het dichtst bij
de dorpen gelegen zijn. Bij de indeling
van de polder is rekening gehouden met
kerk- en schoolbelangen, recreatie (bos
en strand) e.d.
die bespreking is voortgevloeid de vor
ming van een commissie, waarin Rotter
dam, Den Haag en Rijswijk vertegen
woordigd waren en welke onder leiding
stond van de directeur-generaal van de
luchtvaartdienst.Deze commissie is uit
gegaan van het standpunt, dat er uit fi
nanciële overwegingen één baan moest
komen.
De besprekingen in die commissie zijn
echter afgebroken, omdat Rotterdam wèl
tot samenwerking bereid was, maar on
der voorwaarde, dat de baan voor „Avio
landa" in elk geval in Rotterdam moest
worden aangelegd en dat vonden Den
Haag en Rijswijk ongewenst. Zulks lag
ook niet in de bedoeling van minister
Wemmers, aldus de Haagse wethouder,
die van oordeal was, dat die baan voor
„Aviolanda" in het overleg moet worden
betrokken en niet buiten dit overleg moet
worden gehouden.
Intussen hebben Den Haag en Rijswijk
nog vóór de jaarwisseling hun conclusie
bij de minister ingediend en die conclu
sie luidt: Aanleg van een baan op Ypen
burg hetgeen uit industriële en economi
sche overwegingen wenselijk en noodza
kelijk wordt geacht. Bovendien is de mi-
nister er op gewezen, dat die aanleg van
een baan op Ypenburg 2% millioen zal
Vanochtend is in het St. Franciscus
j Gasthuis te Rotterdam op 73-jarige leef-
sinds 1946 rustend priester bij de Zus
ters in Harlingen.
Pater Bouters werd op 28 Augustus
1877 te Gouda geboren. Hij trad in de
orde der Minderbroeders op 3 October
1895 en werd zeven jaar later priester
gewijd. Hij was achtereenvolgens kape
laan te Leiden en Rotterdam (Rosalia-
kerk) en van 1932-1946 pastoor in Coe-
vorden. Sindsdien was hij rustend, eerst
te Vlodrop en daarna te Harlingen. In
verband met zijn ziekte was hij in het
Rotterdamse ziekenhuis opgenomen.
De begrafenis vindt plaats Dinsdag
ochtend op het Kloosterkerkhof Alverna
te Wychen.
De Nicola trekt ontslagaanvrage in. De
voorzitter van de Italiaanse senaat, De
Nicola, heeft zijn ontslagaanvrage inge
trokken. Zoals gemeld had de senaat hem
met algemene stemmen verzocht, van zijn
besluit terug te komen.
Behalve een wegennet heeft men zich
ook een net van kanalen, toch-ten en sloten
gedacht, waarvan het wateroppervlak een
honderdste deel van de polder zal beslaan.
De voornaamste waterwegen in de polder
zullen voor schepen tot 300 ton bevaarbaar
zijn. Kleinere schepen worden immers
steeds meer verdrongen door het wegver
voer. Het middenkanaal, dat tussen de
Zuid-Ooster- en Westerpolder langs Flevo
stad is geprojecteerd, zal voor schepen tot
600 ton bevaarbaar zijn, evenals op den
duur het Rand- of Ëemmeer langs de
Gelderse en Utrechtse kust. Een systeem
van scheepvaart- en spuisluizen zal het
peil op deze wateren handhaven, zodat
omliggend oud gebied niet kan verdrogen.
Aangezien de IJsselmeerbodem van
Zuidwest naar Noordoost helt, zal dwars
door de thans in wording zijnde Ooster
polder een scheidingsdijk gelegd worden.
Bgi-de delen van de polder zullen een
eigen waterpeil hebben.
Op industrie rond Flevostad en langs
het Middenkanaal is gerekend. In verband
met recreatiemogelijkheden in het Noor
den is het industrieterrein ten Zuiden van
die stad geprojecteerd. Het verkeer in de
Oosterpolder zal gebruik kunnen maken
van wegen over de dijken, zulks in tegen
stelling met de wegenaanleg in de Wie-
ringermeer en de N.Q.polder. Diverss
bruggen, bij voorkeur vaste, zullen de
polders onderling en met het vasteland
verbinden.
Met de aanleg van een spoorlijn Am-
sterdam-Flevostad-Groningen is rekening
gehouden, ook al wordt verwerkelijking
in twijfel getrokken. Van de spoorlijn
over de afsluitdijk is definitief afgezien.
Het waterpeil van de Oosterpolder zal
worden geregeld door gemalen bij Flevo
stad met drie pompen, tegenover de
Ketelmond met drie pompen en aan het
Eemm-eer tegenover Harderwijk met twee.
Ieder der pompen, electrisch of met die
selolie aangedreven, krijgt 500 kubieke
meter per minuut capaciteit.
In verband hiermede vertelde ir Van
der Wall, dat hij over een jaar of vijf
een eerste proefinstallatie met wind
kracht-aandrijving verwacht. In Enge
land is thans een dergelijke installatie
gebouwd. Berekend is, hoeveel brandstof
bij hef toepassen van windkracht in d-e
N.O.polder zou zijn bespaard.
Over de stand van de werkzaamheden
in de Oosterpolder zeide ir Van de Wall,
dat de onderhanden zijnde dijkvakken en
het werk in de buurt van de toekomstige
hoofdstad, goed opschieten. Dit jaar zal
een begin worden gemaakt met het slui-
zencomplex bij Flevostad voor het mid
denkanaal, alsook met de tijdelijke sluis
bij Harderwijk, welke laatste na het ge
reedkomen van de Zuiderpolder naar de
oever van het Gooi zal worden verlegd.
De toneelgroep „Comedia" heeft in
studie genomen: „The call on the widow"
door James Doran, vertaling Nel Bak
ker, onder regie van Joan Remimelts,
en „Bobbeltje" (Bobosse) d-oor And-ré
Roussin, vertaling en regie van Jan Teu-
lings.
Het Indonesische kabinet heeft gisteren
een plan op korte en lange termijn voor
1952 opgesteld voor de verbetering van de
veiligheid. De oorzaken voor de versto
ring van de veiligheid worden van ideolo
gische, politieke dh sociaal-economische
aard genoemd. Voor de doelmatige uit
voering van het plan wordt de zgn. staf
K(keamanan-veiligheid), die reeds lang
bestond als coördina-tielichaam voor de
veiligheid, omgevormd tot uitvoerend
lichaam voor de uitvoering van de rege
ringsbesluiten in alle gebieden waar de
staat van oorlog of van beleg geldt.
Het kabinet heeft voorts maatregelen
bestudeerd, zoals het vergroten van de
rijstin-voer en voorkoming van werkloos
heid tengevolge van het sluiten van fa
brieken in Indonesië, ter verbetering van
de sociaal-economische toestand.
Een woordvoerder van het ministerie
van defensie heeft gisteren op een pers
conferentie medegedeeld, dat verwacht
kon worden, dat de opstand van zekere
troepen in midden-Java eind Januari ge
heel onderdrukt zal zijn, indien de op
standelingen geen wapens uit het buiten
land krijgen.
Het betreft hier het bataljon, dat on
geveer vier weken geleden aan het mui
ten sloeg en dat zich bij benden van de
Darul Islam zou hebben gevoegd.
Volgens de woordvoerder hebben de
opstandelingen belangrijke bedragen en
moderne wapens tot hun oeschikkng ge
had, maar zijn hun hulpbronnen thans
bijna geheel uitgeput. De bevolking helpt
de regeringstroepen bij hun zuiverings
acties.
Prof. Noack protesteert tegen Schuman-
plan. Prof. Ulrich Noack, oprichter van
de „Nauheimer Kreise", die een neutraal
Duitsland voorstaat, is uit de christelijk-
sociale unie van Beieren, een afdeling van
Adenauer's christelijk-democratische par
tij, getreden, omdat „de C.S.U. door het
aanvaarden van het plan—Schuman van
een christelijke en sociale eenheidspartij
geworden Is tot 'n herbewapeningspartij".
De Fransen staan in Tunesië voor ern
stige moeilijkheden. De nationalistische
partij, de ,,Neo Destour", en de commu
nisten ondernemen sinds enige dagen een
actie, waarbij, volgens de Fransen, tot
openlijke geweldpleging wordt aange
spoord. In Tunis, Bizerta en Ferryville
is het reeds tot ongeregeldheden geko
men.
De Franse autoriteiten, die in dit revo-
lutionnaire optreden een poging zien om
de „verzoeningsmissie" van de nieuwe
TERUGKEER EN ONDERWERPING
Sinds lang leeft ook in de Angli-
kaanse kerk het heimwee naar de
ene Moederkerk. De stichter zelf van
de bidweek en zijn communiteit
mochten al spoedig de rijkste vruch
ten plukken van hun oprecht gebed:
gezamenlijk werden zij opgenomen in
de Katholieke Kerk (30 Oct. 1909).
De zeven gezellen van de H. Verlos
ser waren hen reeds in groep voorge
gaan (27 Mei 1908). Enige tijd later
viel hetzelfde geluk ten deel aan de
Anglikaanse Benedictijnen van Cal-
dey, de Benedictinessen van St.
Bride's Abbey en de Dienaren van
Koning Christus te Frensham in
Engeland.
Hierin mogen wij ongetwijfeld een
aansporing vinden om ons gebed te
verdubbelen speciaal op deze dag,
nu met ons vele Anglikaanse broeders
verenigd zijn in eenzelfde smeekbede
tot onze hemelse Vader.
Reeds Paus Leo XIII spoorde de
gelovigen aan veel te bidden voor
de hereniging. Zijn opvolgers bevalen
de bidweek-devotie aan. Het moet
niet nodig zijn dat men ons verplicht
te bidden voor deze intentie. Spon
taan zullen wij het doen als kinderen
van de Kerk.
Orate fratres, bidt Broeders!
TERUGKEER VAN ALLE PROTES
TANTEN VAN EUROPA TOT DE
KATHOLIEKE KERK
Is het mogelijk dat kerken die zich
op dezelfde Christus beroepen en
zich tegenspreken in het onderricht
van Zijn geloofsleer alle de ware
Kerk van Christus zijn? Is het moge
lijk dat alle gelijkvormig gebleven
zijn aan de historisch-éne Kerk van
Christus? We staan voor het feit: er
is scheiding! Is de schrikbarende wer
kelijkheid van dit feit wel tot ons
doorgedrongen?
Begrijpen wij dat deze scheiding
niet alleen een wijsgerige en histori
sche tegenspraak in zich sluit, maar
ook een ergerlijk kwaad is? Christus
wil de verdeeldheid niet maar volko
men eenheid in Hem, zoals de Vader
één is in Hem en Hij in de Vader.
Voelen wij ons schuldbewust, althans
aan het voortduren van de scheiding?
Wat hebben wij gedaan om deze
heiligschennis is de scheiding niet
een profanatie van de Kerk van
Christus? deze ergernis Voor
christenen en niet-christenen, dit
onheil, dat zoveel geestelijke en tijde
lijke ellende veroorzaakt, uit te boe
ten en te genezen. Orate fratres, bidt
Broeders!
De woorden hebben, door het misbruik dat er dagelijks van gemaakt
wordt, zozeer hun eigenlijke kracht verloren, dat men haast niet weet, hoe
men iets noemen moet, dat werkelijk groot en edel is, zoals het boek:
„Oom Henri" van Marcel Jouhandeau. De personen die er in voorkomen
zijn heroën, zoals de Griekse tragedie ze kende, weliswaar geen half godde
lijke koningen, maar Franse middenstanders uit het begin dezer eeuw; op
een bepaald niveau echter maakt dat weinig uit. Zij zijn bezeten door de
ontzaglijke grootheid van de mens: een stukje vlees in het verkeerde keelgat
kan hem doden, maar overwinnen kan hem slechts God. Hoe God strijdt
met die allersterksten en zij met Hem, ziedaar de wezenlijke inhoud van
Jouhandeau's verhaal.
I)it kaartje geejt een duidelijk beeld van de wijze, waarop de „Operatie
Zeeleeuw", de invasie in Engeland, zou worden uitgevoerd.
Hij laat het vertellen door een zekere
Marcel, wiens persoon op de achtergrond
blijft, ofschoon wij hem tussen de regels
door leren kennen als een sympathieke,
oprecht-gelovige jongeman met die ver
rukkelijke koelbloedigheid tegenover alle
verschijnselen van het leven die ook
grote Heiligen heeft gekenmerkt. Marcel
ontmoet in Parijs toevallig zijn oom
Henri, de broer van zijn moeder, eens
een viveur „gekleed als een prins van
den bloede lieveling der vrouwen; thans
een verlopen individu, reeds tien jaar
lang levend in volstrekte eenzaamheid en
volkomen ellende. Grimmig en vertederd
aanvaardt hij het gezelschap van zijn
neef en uit de bekentenissen die hij hem
doet, leren wij de man kennen.
Inderdaad een tragische held, die zijn
noodlot, d.w.z. de wezenlijke neigingen
van zijn persoonlijkheid, met ontembare
moed, met ongebroken trots, dwars te
gen alle belangen van anderen en van
zichzelf in, volgde tot die stinkende, k ile
zolderkamer, waar hij leeft met zijn
waarheid", zijn gevoel van eigenwaar
de, dat voor hem dé waarheid is. Zijn
zonden verdoezelt hij niet, ook niet de
bruutheid tegenover zijn eigen moeder,
waarvoor hij nooit genoeg kan boeten",
maar hij is er niet bang voor; hij gaat
met zijn herinneringen om als met ge
vaarlijke honden, die hem geen veilig
aftnblik laten en y&arvan Jjfc zteb toch
niet ontdoet: hij leeft er mee als hun
meester en dompteur.
Oom Henri wijt zijn maatschappelijke
ondergang aan zijn vrouw Marguerite,
die hem door haar jaloezie het leven
onmogelijk maakte. Een geseling des
hemels was het zeker, dat zo'n man een
vrouw moest huwen, wier waanzinnige
liefde voor hem ontaardde in de begeerte
hem „totaal te bezitten". Dit soort liefde
is alleen daarom al zondig, omdat zij
het recht op een eigen bestaan van de
ander geweld aandoet, in laatste instan
tie: diens verhouding tot God aantast.
Toen het gezin dan sociaal en financieel
vernietigd was, ging Marguerite met haar
twee kinderen, Gabrielle en kleine Jean,
naar haar ouders in het stadje Chamina-
dour, terwijl oom Henri in Parijs bleef.
De verteller verplaatst zich thans
ook naar Chaminadour, waar zijn
vader een slagerij houdt. Deze man,
Paul, is de natuurlijke vijand van oom
Henri: een wat bekrompen burger,
maar niet zonder zijn eigen grootheid.
Als oom Henri nog éénmaal opduikt
om, na een nieuw schandaal, voorgoed
te verdwijnen, blijkt Paul niet de
minste van de twee.
Tante Marguerite ligt inmiddels on
geneeslijk ziek op de zolderverdieping
Marcel Jouhandeau
van haar ouderlijk huis, verwaarloosd
en verguisd. Haar zoon, kleine Jean,
deelt deze ballingschap; toch haat zij
dit kind en als de jongen zich aan een
geringe diefstal schuldig maakt, neemt
zij er genoegen mee, dat hij verder
door de Staat wordt opgevoed. Al Mar
guerite's liefde gaat uit naar haar
mooie dochter Gabrielle, die ook door
de grootouders wordt verwend. Veel
eisend kan de trotse vrouw echter niet
meer zijn en ten slotte ligt zij, door
allen verlaten, in een toestand van
onmenselijke vervuiling op de dood te
wachten. In haar wanhoop roept zij de
verteller te hulp en zo krijgen wij een
nauwgezet verslag van die laatste
strijd, waarin zij, in een paroxysme
van lichamelijk en geestelijk leed, zich
eindelijk door God laat s> verwinnen
als een
Thebe.
Creon of een Oedipus van
Jean
Het slothoofdstuk van het boek is ge
wijd aan kleine Jean. Ook hij volgt een
eigen, duistere en voor hemzelf en ande
ren gevaarlijke bestemming. Na in 1914
vrijwillig dienst te hebben genomen,
deserteert Hij en wordt tot twintig jaar
gevangenisstraf veroordeeld. Wel weet
de verteller gratie voor hem te krijgen
en vernemen wij, dat hij de oorlog uit
vecht, trouwt en een zoon krijgt, maar
hij blijft een dreiging in de verte.
Prachtig is beschreven, hoe de brave
burger Paul dit aanvoelt en, op zijn
beurt verheven door de grandeur van
zijn vijanden, wijs en berustend tol be
taalt aan een macht, die hij tevergeefs
had bestreden. En nog veel hoger ver
heven door een nog heel andere gran
deur is de moeder van de verteller, die
hem. wanneer zij weer eens tussen haar
broer en haar man staat, schrijft: „Ik
doe maar, of ik niet besta en neig niet
over naar rechts en niet naar links"
zij, de vrouw, die allen begrijpt en met
allen lijdt.
Wie uit het bovenstaande overzicht
van Jouhandeau's boek zou concluderen,
dat het wel een heel somber en mistroos
tig boek moet zijn, zou zich ten enenmale
vergissen. Of een boek of een leven mis
troostig is, hangt niet af van de inhoud,
maar van de stijl, waarin het geschreven
of geleefd wordt. En Jouhandeau's stjjl
is tegelijkertijd klassiek op de manier
van Caesar's stijl en Christelijk. Daar
door weet hij een heilzame afstand tot
de dingen te bewaren; noch zichzelf,
noch zijn lezer duwt hij met de neus in
het slijk, maar h\j eist voor beiden het
recht op mannen te blijven, die, staande
in de modder, de volte beschikking hou
den over hun intellect, hun gevoel en
hun zintuigen.
Het Christelijke element voegt aan
deze mannelijke distantie nog een eigen
aardige humor toe, grimmig en teder,
de weerspiegeling van het geloof, dat
alles wel goed zal zijn en de ervaring,
dat het meeste verschrikkelijk is. De
consciëntieuze vertaling heeft deze ken
merken van de oorspronkelijke schriftuur
op intelligente wijze weten te sauveren.
resident-generaal, de Hautecloque, te ver
ijdelen, grepen gisteren in door zes natio
nalistische en zes communistische leiders
te arresteren.
Onder de gearresteerden bevonden zich
de vermaarde leider van de „Neo Des
tour". Habib Bourgiba, en de secretaris
van de communistische partij, Nizard. Da
heren zijn per vliegtuig naar de dun
bevolkte streken van Noord- en Zthd-
Tunesië gebracht en daar respectievelijk
in Tartsarka en Remada vrijgelaten, op
voorwaarde, dat zij zich niet in de grote
steden vertonen.
Deze handelwijze, die de Fransen ove
rigens reeds eerder hebben toegepast,
verwekte in de grote plaatsen ernstige
spanningen. Voertuigen werden met ste
nen bekogeld en er is een oproep tot
een algemene staking uitgegaan." De
Franse politie heeft de wegen naar Tunis
afgezet en voert een o+r-cng-^ -OOIltrÓle op
het verkeer door.
Naar verluidt is bü botsingen tusseu
betogers en politie in Tunis gisteren één
dode gevallen, terwijl drie demonstranten
gewond raakten. Bij relletjes in Bizerta
op Donderdag waren reeds drie doden
te betreuren. De communistische partij
heeft inmiddels tot nieuwe protestbeto
gingen opgeroepen.
Tot de arrestatie van de revolutionnaiire
leiders is besloten, toen bleek, dat dezen
een conferentie, welke door de Franse
autoriteiten was verboden, in het geheim
toch wilden doorzetten.
De Tunesische regering, die oip het
ogenblik ernstige geschillen heeft met
Parijs en deze onlangs voor de Veilig
heidsraad heeft trachten te brengen,
heeft naar aanleiding van de laatste ge
beurtenissen nogmaals de Veiligheids
raad verzocht om een onderzoek in ta
stellen naar het Franse bewind in Tu
nesië.
De ministers Salah ben Joessef en Mo
hammed Badra, die zich in verband met
de Tunesische klacht reeds in Parijs oe-
vinden, hebben Vrijdag een telegram ge
zonden aan de leiders van alle delegaties
bij de V. N„ waarin zij de aandacht ves
tigen op ,,de ernstige toestand, ontstaan
na willekeurige arrestaties van politieke
leiders".
Zij verklaarden, dat in Tunesië „een
staat van beleg" heerst en dat het land
..getuige is van ernstige gebeurtenissen,
waarvoor het met doden en gewonden
moet betalen".
Vrijdag zijn de afgevaardigden van de
met Tunesië sympathiserende Ara
bische staten bij de V. N. twee uur m
besloten vergadering bijeen geweest om
de laatste gefoetwtenissen in Tunesië te
bespreken. Zij besloten in dit stadium
evenwel nog geen stappen te onderne
men.
N.a.v. „Oom Henri" door Marcel Jou
handeau, vert, dr N. G. H. Deen Uitg.
Foreholte, Voorhout.
Naar wij vernemen is de kans groot,
dat het baanvaak Nijmegen—Arnhem—
ZutphenHengelo reeds per 1 Mei met
diesel-electrische tractie zal worden be
reden. Voor wat betreft Arnhem—Zut; hen
zou dat tot 1 Januari duren, waarna h-er
volgens verwachting de clectrificatie zal
worden ingevoerd.
Twee Wierdense aannemersfirma's J.
Dollen en zoon en M. J. Dollen en Zoon,
hebben beide een vergissing van 10.000
gemaakt bij de aanbesteding van 20
woningen te Wierden. Zij maakten bi.i da
optelling van hun begroting een telfout.
Een dag nadat de uitslag van de aan
besteding bekend werd, ontdekten zij hun
fout en stelden B, en W. er mee op de
hoogte. Beide firma's hadden ingeschreven
voor 161.400 in werkelijkheid had dit
echter 171.400 moeten bedragen, naar
beide firma's verklaarden. Het gemeente
bestuur zal thans nagaan of hier werkelijk
van een vergissing sprake is.
De een na laagste inschrijver is H.
Hedeman te Nijverdal voor S 164.000.
Onder voorzitterschap van mgr W.
Mutsaerts heeft de keuze plaats gehad
van het hoofdbestuur der Congregatie der
Zusters Franciscanessen te Veghel. Her
kozen werden als Algemeen Overste Zus
ter M. Jeannette yan Sambeek, als vica-
resse Zuster M. Fidela Stokkermans, als
assistenten de Zusters M. Bonaventurp
van der Zandt, M. Ludovica van Grootel
en M. Pelagia Schipperen,
