Twee toestellen verongelukt
Noodlanding van de
VENLO"
Koningin Juliana" groef diepe
geul in dennenbos
Veertien Nederlanders kwamen om
Dagblad voor Schiedam en omstreken
Ongelukken zeggenlet
op het eindewant we
weten dag noch uur
Oorzaak onbekend
De namen
van
de slachtoffers
Frans vliegtuig
verongelukt
Maandag 24 Maart 1952
«n
Na meer dan twee jaar voor grote rampspoed behoed gebleven te zijn,
is onze Nederlandse Luchtvaartmaatschappij, de K.L.M., dit weekend een
ontzettend onheil overkomen. Om elf uur plaatselijke tijd Zaterdag
morgen is de Douglas DC-6 PH-TPJ „Koningin Juliana", - het toestel
waarmee onze vorstin naar Amerika zou vliegen - in de bossen onder
Neu-Isenburg in Duitsland neergestort. Van de zeven-en-veertig inzit
tenden konden er slechts zes levend uit het brandende toestel worden
gehaald, van wie er op weg naar het ziekenhuis nog twee stierven, terwijl
een derde enkele uren later aan zijn verwondingen bezweek. De overige
drie zijn min of meer ernstig gewond.
En nog scheen het niet genoeg. Twintig uur later moest de K.L.M.-
constellation „Venlo" met vier-en-veertig inzittenden bij Bangkok een
noodlanding maken. Hier bleven echter als door een wonder allen, pas
sagiers en bemanning, ongedeerd.
Passagiers zaten met
landingsriemen vast
Vleugelloze romp schoot ver door
Met neus in de grond
WEERBERICHT
ongewoons
De „Koningin Juliana", die uit
Johannesburg kwam, stortte neer
even vóór de landing op het vlieg
veld „Rhein-Main", dat acht kilo
meter ten Zuiden van Frankfort bij
het voorstadje Neu-Isenburg ug-
De oorzaak van de ramp is tot nu
toe nog niet opgehelderd.
W itteh roodsdagen
Romp werd opengesneden
V)
Slag op Javazee overleefd
Defect aan het mechanisme
Reconstructie van landings
manoeuvre
Vijftien doden
"»»wyy
/CV A
De weerverwachting, geldig tot Dinsdagavond,
luidt:
Zwaai' bewolkt met op vele plaatsen enige
regen of motregen, maar later ook verspreide
opklaringen. Zwakke tot matige wónd, aan
vankelijk uit uiteenlopende richtingen, later
hoofdzakelijk tussen Zuid en Zuid-West. Wei
nig verandering in temperatuur.
Dinsdag 25 Maart: Zon op 6.31 uur,^ onder
19.02 uur. Maan op 6.10 uur, onder 18.58 uur.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
en troffen de K.L.M.
Maandag zouden zij naar de begraafplaats
worden vervoerd, om daar in een kapel
opnieuw te worden opgebaard. Een gees-
teiyke van het Amerikaanse leger, die
snel na de ramp bij de „Koningin Juliana"
aanwezig was, heeft nog de absolutie ge
geven.
Aan boord van het vliegtuig bevond
zich 491 kilogram plaatgoud met een to
tale waarde van drie millioen gulden. Het
was een uit Zuid-Afrika afkomstige z.g.
doorvoerzcnding, dus niet voor ons land
bestemd. Het goud werd na de ramp voor
het grootste gedeelte geborgen, doch een
aantal plaatjes was zoek en men heeft de
gehele Zondag het onderzoek tussen de
wrakstukken voortgezet.
De verdere bagage in het vliegtuig,
meest reisbagage van de passagiers, is er
over het algemeen wonderlijk goed afge
komen. Ver weg geslingerd tussen de bo
men trof men een boek van John Mar-
quand aan, getiteld: „De plaats, waarvan
men niet terugkeert".
KRO en VARA hebben Zaterdag het
radioprogramma enigszins gewijzigd en
verscheidene uitzendingen van het lichte
genre kwamen daardoor te vervallen. Na
de eerste uitzending van berichten over
de ramp en ook na de extra uitzending
werd één minuut stilte in acht genomen.
Uit alle delen van de wereld stroomden
dit weekend deelnemings-telegrammen
binnen op het algemeen secretariaat van
de KLM.
iv raKstukken liggen overal verspreid,
nadat m luttele seconden de trotse
DC-6 zich als een bliksemsnelle
bulldozer een weg naar haar onder
gang had gegraven.
konden wórden gebprgen. Lang niet alle
inzittenden werden in dit wrakdeel ge-
Vonden. Een aantal trof men honderdvijf
tig meter terug aan bij het achterste ge
deelte.
Twee heren, de Duitser dr P. Schaum-
berg en de Egyptenaar B. Fuad Girgis
Eguee werden naar het hospitaal van het
vliegveld vervoerd, waar de laatste nog
dezelfde avond overleed. De toestand van
dr Schaumberg was vannacht nog onver
anderd zeer critiek. Mej. Gautier en mevr.
HornSteinbrenner werden naar het 97e
general hospital gebracht. Haar toestand
was vannacht goed. Haar verwondingen
bestonden hoofdzakelijk in arm- en been
breuken.
Met een extra vliegtuig van de KLM
gingen Zaterdagavond de in Delft woon
achtige ouders van de stewardess en haar
verloofde naar Frankfort.
Vrijwel onmiddellijk kwamen de eerste
helpers aanrennen. Het waren drie Duit-
ttnl' m ee" wagen iuist in de omge-
v.ng reden. Zij stoven naar het eerste
wrakstuk, dat nauwelijks vijftig meter
van hen af lag, omdat de machine bijna
evenwijdig aan de weg had gevlogen. Met
veel moeite slaagden zij er in een opening
in de romp te forceren. Zij vertelden la
ter, dat zij daarbinnen uit de onbeschrijfe
lijke chaos van over en door elkaar ge
worpen stoelen een hartverscheurend ge
kreun en gejammer hoorden.
Iemand te redden was niet gemakke
lijk. De passagiers zaten, zoals gebruike
lijk, met de landingsriemen vast. Er
moest een zakmes aan te pas komen om
hen te bevrijden. De eerste die naar bui-
n.?tifeu eept werd was een jonge Duitse,
uitJi Horn, die tot voor kort grond-hos-
Frank?".de KLM °n he» vliegveld bi)
rranktort was geweest. ZH was pas vier
kv?am g_elIrouwd J"et een landgenoot en
va" Rome, waar zij enkele
wittebroodsdagen had doorgebracht. Vol-
broken °annenrende raet *wee ge-
lü, naar de straatweg. De
ni. dfrnmn k" "°e enkel« inzittenden
uit de romp kunnen bevriiden nnder
wie het enig i„ leven gebleve"'lid va"
de bemanning, de stewardess mei Gau
tier uit Halfweg, toen mevr Hnr„ nm
haar echtgenoot roepend, bij h?t wrak
terugkwam. Het was echter reeds te
laat. De Duitsers moesten zich mings
uit de voeten maken, want met een v«
d« omtrek hoorbare klap Explodeerde
een van de benzinetanks. Overal werden
de machine-onderdelen heen gesMngcrd
en hoog laaiden de steekvlammen op.
Uit die brandende massa werd bij een
dappere reddingspoging d heer
uit het toestel geteokke„, doch h„
reeds te veel v"™°"d,ne<m opgelopen
en stierf in de ambuianeewagen op weg
naar het ziekenhuis.
Hoewel zij ^.f^deN^6 machine'
nog hoorden, moesten de redders lijdelijk
toezien, hoe hot van het wrak
meester maakte. fe ogenblik-
ken waren toen, g et sirenes, tien-
tallen Amerikaanse eR DWtse'ambulance
wagens, brandweer en politieauto's, die
op het vliegveld gostaUoneerd waren> bjj
de plek van de rai"pQ ^et sehuimblussers
werd het vuur bedwongen.
Even zag het er naar uit of voor de
KLM dit weekend nog zwarter, nog
rampspoediger zou worden. Zondagmor
gen om zes uur is namelijk bij Bangkok
de Constellation PII-TFF „Venlo" in'
moeilijkheden gekomen. Het toestel,
Waarin zich 34 passagiers en 10 beman
ningsleden bevonden, moest op vijf mijl
afstand van het vliegveld „Don Muang"
van Bangkok een noodlanding maken.
Gezagvoerder Creel wist echter op won
derbaarlijke wijze de „Venlo" zó aan de
grond te zetten, dat passagiers en be
manning ongedeerd bleven. Het toestel
zelf werd niettemin zwaar beschadigd. Er
tva* een storing in motor nummer drie.
De „Venlo" was Vrijdagavond om-
•treeks zeven uur van Schiphol vertrok-
ken Volgens schema moest men die
avond een tussenlanding maken te Mün-
chen, de volgende morgen te Cair«™
terdagmiddag te Bagdad en men moest
Zaterdagavond om 22.45 pl t. te Karachi
zijn. Vandaar had de machine om 2 uur
Zondagmorgen moeten vertrekken ten
einde 13 A,!. n?a!lgkok te zijn.
Vanavond om 23 uur pl. t. zou men in
Sydney moeten aankomen via Biak en
Darwin.
De gestrande passagiers zouden van-
middag omstreeks het middaguur de reis
naar Bangkok en Sydney voortzetten
met een andere Constellation. Inmiddels
is gisteren met het KLM-vliegtuig naar
Djakarta een commissie van onderzoek
vertrokken, die morgenmiddag in Bane-
kok hoopt te arriveren. 6
en men moest met zwaar materiaal rie
romp en de stuurhut open scheuren om!
dat de omgekomenen op geen andere wi£e
Aan Ruth Horn was Zondagmorgen nog
niet medegedeeld dat haar man bezweken
was. In het ziekenhuis heeft ze verteld,
dat ze niet de indruk had dat er iets on
gewoons gebeurde. „Wij waren in gesprek
met de stewardess, een ex-collega van mij.
Plotseling voelde ik een vreselijke schok
en ik verloor mijn bewustzijn. Ik herin
ner me niet kreten gehoord te hebben.
Toen ik bijkwam, lag ik in het ziekenhuis".
De 44 slachtoffers werden naar de Uni
versiteitskliniek te Frankfort overge
bracht, waar men Zaterdagavond begon
met de identificatie. Daarna werden de lij
ken opgebaard in een daartoe bestemde
zaal van het ziekenhuis in de stad en
Een lange baan van afgeknapte en ontwortelde dennen, schuin vooruit
het hos in.
Het zijn de laatste vierhonderd meters, die de KLM-Douglas DC-6
„Koningin Juliana" zich na een duizenden kilometers lange vlucht
als een bliksemsnelle bulldozer in luttele seconden groef naar haai
ondergang.
Omstreeks kwart voor elf Zaterdagmorgen stuurde gezagvoerder Poutsma
de „Koningin Juliana" uit de vrij laag hangende wolken in een fijne
motregen naar omlaag en naderde bet vliegveld uit Noord-Oostelijke
richting. Vier kilometer van de uithoek van het vliegveld staat een Duitse
tegelfabriek aan (]c Oostzijde van de Frankfurter Strassc, een lange reclite
asfaltweg, die aan heide zijden begrensd wordt door bossen.
Enige arbeiders van de fabriek
zagen de machine zó laag naderen
dat zij een moment vreesden, het'
toestel tegen de fabriek op te zien
vliegen. Dit gebeurde niet. Het vloog
schuin over de weg en botste met
een vleugel in volle vaart tegen de kruin
van een hoge den, die afknapte. Bij een
volgende boom brak de tip van een vleu
gel af. Daarna zette de „Koningin Ju
liana" dwars door de vele bomen haar
weg voort. Terwijl overal stukken van
het aluminium omhulsel rondvlogen en
tientallen bomen met krakend geweld als
lucifershoutjes in stukken braken en ver
splinterden. begon het toestel steeds gro
tere tegenstand te ondervinden, zodat het
snel vaart verloor. Welk een enorme
kracht er in dit toestel heeft geschuild
moge blijken uit het feit, dat het zich
met daverend geweld toch nog een geul
van ruim driehonderd meter heeft ge
baand door dit dichte bos. Bij de 'Frank
furter Strasse brak de eerste vleugel af.
honderd vijftig meter verder liet het en
kele der vieT motoren, een stuk van de
staart met het achterste gedeelte van de
romp en 't reeds uitgestoken landings
gestel achter. Maar nog bleef de rest van
de bijna vleugelloze romp met de cockpit
De namen van de 44 personen, die bij
het verongelukken van de „Koningin Ju
liana" om het leven kwamen, luiden
aldus:
PASSAGIERS
r> ,io Vries (Ned.), H. A. Bennink
(Ned N. J. Smit (Ned.), A. de Koning
j t ij. Feuth (Ned.). Mevr. R r
Frifd'stefn Mevr. A W. HWofftad&
Mevr N. Kuhn, J- Schorr, P. R. Botschei-
rter A J Gulliver (allerjZ.-Afrika)G.
nUrHir'ian Mevr. X. Schaeffer, A. J. Knott
Mevr E G Knott, J. Schmeidler (allen
FnNland) A. Hansen, A. Arvesen, Capt
K Larsen' Nielsen (allen Noorwegen)!
F Anele (U.S.A.), J. Bickford (U.S.A.),
lezn^asraëK'^D. Otzari'lïsraëf)
BEMANNINGSLEDEN
r- „toO-voerderLijkle E. J. Poutsma,
geb t?'Amsterdam, 28-11-1918; wonende:
Krommenie. Gehuwd en 2 kinderen.
"e Bestuurder: Jacobus J. Gart; geb.
te" Amsterdam, M-10-1916;-
Zwanenburg. Gehuwd en 2 ^mieren.
3e Bestuurder: Ane M. v. d. Stelt, geb.
te Almkerk 28-10-1927; wonende; Am-
geb. te Rotterdam, 18-2-1918, wonende;
Amstelveen. Gehuwd en 2 kinderen.
2e Radiotelegrafist: Simon de Waard;
geb. te Kota Radja 5-4-1922; wonende:
Amsterdam, Ongehuwd.
le Boordwerktuigkundige: Cornells van
Etten; geb. te Gouda 21-8-1926; wonende:
Den Haag. Gehuwd en 1 kind.
2e Boordwerktuigkundige: Hendnkus
vander Lee, geb. te Amsterdam 30-4-1925;
wonende: Amsterdam. Gehuwd en 1 kind.
le Steward: Frederieus J. Koershuls:
geb. te Enschede 4-3-1916; wonende te
Wassenaar. Gehuwd en 2 kinderen.
2e Steward: Jan Blaauw; geb. te Assen
23-11-1923; wonende: Dordrecht. Gehuwd
en 2 kinderen.
Een der slachtoffers is de 50 jaar ge
worden gepensionn eerde kapitein ter zee
ir N. J. C. Smit van de Technische Dienst
der Marine. Hü diende gedurende de oor
logsjaren als chef-machinekamer op de
„Piet Hein", met welk schip hij de slag
°P de Javazee meemaakte. Hij behoorde
tot de weinigen, die deze slag overleef
den en kwam na zijn redding op Lombok
terecht, waar hij reddingsexpedities uit
rustte om de eilanden af te zoeken naar
overlevenden van de slag. Vervolgens
vertoefde ir Smit enige jaren in krijgs
gevangenschap. In het afgelopen jaar
werd hij gepensionneerd en nam hü
dienst bij de technische dienst van de re
derij Vinke en Co. te Amsterdam. Ir Smit
kwam terug van een dienstreis, tijdens
welke hij gegevens had verzameld om
trent de walvisvaarder de „Willem Ba-
rendsz". Zijn gegevens waren bestemd
om te dienen als leidraad bij de bouw van
een nieuwe walvisvaarder. Hij was ge
huwd en had twee kinderen.
De 38-jarige heer R. J, de Vries, waar
nemend stationschef dor K.L.M., was op
weg van Johannesburg naar Amstelveen
om zijn echtgenote en drie kinderen, na
een korte vacantie in Nederland, mede te
nemen naai' Zuid-Afrika. Hij had name
lijk in Zuid-Afrika zijn emigratie uit Ne
derland voorbereid en was thans in het
bezit van de vereiste papieren.
De heer Bennink uit Apeldoorn was
een bekend maisdeskundige en de promo
tor van de maisteelt in ons land. Hij
beeft jaren in de V.S. gewoond.
De omgekomen heer J. H. Feuth was
d:recteur van Kaufmanns' Huidenhandel
N.V .te Rotterdam en woonde te Was
senaar. Met, de ..Koningin Juliana" keer.
hjj terug van een zakenreis nul
Zuid-Afrika. De heer Feuth laat vier
kinderen achter.
Kapitein Larsen, de Noor, was een lid
van de bemanning van de Nederl. wal
visvaarder „Willem Barendsz". De Noor
Nielsen was eveneens employé van een
walvismaatschappij en wel de Noorse
firma Melson en Melson uit Larvik.. Ook
de andere Noren waren betrokken bij de
walvisvaart^
De Italiaan Pizzonia was voorzitter van
de F.I.A.V. (Fédération Internationale
des Agences de Voyage) en op weg
naar een congres van reisbureaux in
Amsterdam.
zijn weg voortzetten. Over een afstand
van nog eens ruim honderd meter velde
het stervende gevaarte onnieuw vele bo
men, tot het zich tenslotte met de neus
in de grond boorde en een laatste boom
met stronk en al ontwortelde
Op het vliegveld „RIiein-Main" wordt
gezegd, dat er een bericht van het toe
stel is geweest, dat het hydraulische
systeem onklaar was geworden. De con
troletoren zou daarna een alarmsein
hebben doorgegeven. Toen het vlieg
tuig uit een mistbank kwam, schijnt
het zeer moeilijk te besturen te zijn ge
weest en misschien heeft Poutsma het
toen meer kunnen optrekken. Mis
schien heeft hij getracht van koers te
veranderen? Volgens de waarnemingen
van de Amerikaanse radarpost op het
dak van het gebouw van de I. G. Far-
ben, de post waarmede elk binnen
komend vliegtuig contact moet opne
men, vertoonde het een draaiing van
ruim tien graden toen het de bomen
raakte. Voor een normale landing had
het rechtdoor gevlogen moeten worden.
Volgens de radarnost werd het contact
plotseling verbroken en werd volgens
de bepalingen binnen vijf seconden
hierna brandweer en geneeskundige
dienst gewaarschuwd.
Er zijn ooggetuigen, die beweren, dat
één of méér motoren stil stonden Offi
cieel is echter nog niets bevestigd. Ver
der zou m tegenstelling met het boven
staande. het laatste, dat van de „Ko
ningin Juliana" vernomen was, zijn de
boodschap: „Nader nu Offenbach, daal
tot tweeduizend voet".
De normale landing loopt via de radio
bakens van Staden naar die van Offen
bach. twintig kilometer dichter bij het
viegveld. Daar zou men echter geen
boodschap hebben ontvangen, dat het toe
stel, nadat het Offenbach reeds lang was
gepasseerd en zich op vier kilometer van
het terrein bevond, wilde landen. Het
stortte neer, zonder dat men er op
Rhein-Main" iets van merkte. Na vijf
minuten begon men ongerust te worden
en tien minuten lang heeft men vergeefs
getracht contact op te nemen. Om 11.03
kwam 't telefonische bericht van 't on
geluk binnen, waarop ai 't beschikbare
orandweer- en ambulance-materiaal uit
rukte.
De Nederlandse commissie van onder
zoek met 13 mensen van de K. L. M.
en twee van de Rijksluchtvaartdienst
ging Zaterdagmiddag om twee uur al
met een extra toestel naar Frankfort.
Aan boord hiervan was ook de nog jonge
echtgenote van de telegrafist Hoefnagel.
Op haar eigen aandringen had ze een
plaatsje gekregen, hoewel ze nog niets
van het lot van haar man wist. Op het
vHegveld te Frankfort werd haar de ver
pletterende tijding direct na aankomst
verteld: haar echtgenoot behoorde bij de
slachtoffers. Mevr. Hoefnagel bleef onder
de hoede van een ■*tevwirdess achter en
keerde met het eerst* toestel naar Schip
hol terug.
De commissie van onderzoek reed on
middellijk per autocar naar de onheils-
piaats aan de Frankfurter Strasse. D.ar
werd zij ontvangen door de Amerikaanse
autoriteiten die de leiding bij dit alies
in handen hebben. In de avondschemering
heeft men nog even de chaos kunnen
z;en. Men heeft die avond verder diverse
maatregelen getroffen voor de verzorging
van de gewonden.
Gisteren is de commissie opnieuw bij
het wrak geweest, waar experts bezig
waren met opmetingen en fotograferen
van alle onderdelen, die maar enigszin
van belang voor het onderzoek kunnen
zijn Later zullen de vitale onderdelen
naar diverse werkplaatsen en laboratoria
in Frankfort en op Schiphol worden over
gebracht.
In een Dakota werd gisteren een
langdurige oriënteringsvlucht boven
het wrak cn het bos gemaakt waarbij
men voortdurend filmde en fotogra
feerde. Zodoende heeft men de gehele
manoeuvre van de „Koningin Juliana"
kunnen reconstrueren. Over het radio
grafische verkeer tussen verkeerstoren
en vliegtuig weet de commissie officieel
nog niets, aangezien deze dienst giste
ren nog geen gegevens wenste te ver
strekken. Men verwachtte echter, dat
dit vandaag wel het geval zou zijn.
Amerikanen van de Civil Aeronautic
Administration en Nederlanders zullen
een lijst opstellen van alle mogelijkheden,
waarvoor gezagvoerder Poutsma zou
kunnen hebben gestaan. Stelselmatig wil
men van die lijst dan schrappen wat na
het onderzoek is gebleken onhoudbaar
ie zijn, waardoor men ten langen leste
de enkel mogelijke oorzaken hoopt te
kunnen vinden. Gisteren was men ovei
de te verwachten resultaten bij de Ne
derlanders nogal optimistisch gestemd.
De heer J. van Balkom, onder-directe ar
van de K.L.M-, hoopte, dat er in dit
vraagstuk „in de loop van de komende
drie dagen veel verduidelijking" zou ko
men.
De bemanning van het verongelukte K.L.M.-vliegtuig Koningin Juliana," bestond uit tien leden. Van links
naar rechts boven: L. E. J. Poutsmagezagvoerder; J. J. Gart, tweede bestuurder; A. M. van der Stelt, derde
bestuurder; C. van Etten, eerste boordwerktuigkundige en II. van der Lee. tweede boordwerktuigkundige. Van
links naar rechts onder: C. Hoefnagel, eerste radio telegrafist; S. de Waard, tweede radiotelegrafist; F.
Koershuis, eerste steward; J. Blaauw, tweede steward en mej. A. J. G. Gautier, stewardess, de enige, die de
ramp overleefd
Een Frans passagiersvliegtuig 's Maan
dag te Gao in Frans West-Afrik» neerge
stort. Naar verluidt zijn vijftien personen
om het leven gekomen. Vier inzittenden
konden uit het brandende wrak worden
bevrijd.
Een lange baan van afgeknapte en ontwortelde dennen,
het bos in.
