Wijziging van belasting op de
winst bepleit
Onzekerheden bij investeringen
toegenomen
CULEMBORG HERDACHT
JAN VAN RIEBEECK
OOK DE MUZEN EERDEN
VAN RIEBEECK
Honderdste
van zijn sterven
Drogisten oneens met wetsontwerp op
geneesmiddelenvoorziening
MGR VAN ROMMEL
Herstelbank over kapitaalgebrek
Op het derde eeuwgetij van zijn landing
aan de Kaap
Bejaard Rotterdams
echtpaar overvallen
uitgebrand
Vaii Riebeeckfeesten
gesloten
Twee boerderijen en
veestapel verbrand
Jaarbeurs bouwt grote
machinehal
Onwaardige praktijken
van Franse politie
MAATVDAG 7 APRIL 1952
•PAGINA 7
Tekort ook aan leen-kapitaal
Onjuiste voorkeur voor vreemd
kapitaal
Indringer dreigde met revolver
ONDERWIJS IN NEDER
LAND
Beter dan in Amerika!
GEHEIMZINNIGE VLIEG
TUIGEN BOVEN
DENEMARKEN
Jan van Riebeeck een man
van distinctie
BRAND IN BROODFA
BRIEK TE MAASTRICHT
URKS BURGEMEESTER
NAAR ARGENTIJNSE
GEZANT
VOOR MAATSCHAPPE
LIJKE WERKSTERS NOG
PLAATS
Diploma-uitreiking op
„Bouvigne"
CHINEES RESTAURANT
UOTERSMOKKELAARS IN
DE VAL
Schilderachtig tafereel
Geslaagde uitvoering van het
oratorium van prof. Smit en
Marius Monnikendam
Anti-Malan betogingen
Meer dan een ton schade
Half millioen kilo stro in
vlammen
Werk Van vijf millioen
VLUCHTELING LAG TE
SLAPEN
Terwijl politie klopjacht hield
MEVR. ROHLING—VAN
SPANJE
Eerste katholieke vrouw in
S.E.R.
„APOTHEKERS ZULLEN HUN
GASONTPLOFFING IN DE
NACHT
MONOPOLIE-POSITIE
UITBUITEN"
„Degradatie van drogisten
stand
Terugslag op hel platteland
GRATIEWET IN
GRIEKENLAND
MUSSOLINI'S POLITIEK
TESTAMENT
BEZUINIGING BÏ.T „STATE
DEPARTMENT"
Senaat zet er het mes in
KERK TE DORPLEIN
INGEZEGEND
LOODGIETERSKNECHT VIEL
VAN DAK
Nu algemeen de neiging bestaat op de voorraden in te teren en de
prijsstijgingen ten dele weer ongedaan zijn gemaakt, zou men wellicht
verwachten dat voor een liquiditeitscrisis in het bedrijfsleven niet behoeft
te worden gevreesd. De liquiditeitsmoeilijkheden, die niettemin in som
mige sectoren optreden, zijn ten dele een gevolg van de verkoopweerstand,
die men aldaar ondervindt en die een gemiddeld langere termijn bij de
verlening van lcverancierscrediet doet ontstaan dan de laatste jaren
gebruikelijk was. Daarnaast kan de vervanging van duurzame activa,
waarvoor men in vele gevallen mede door de fiscale lasten niet in
staat is geweest de nodige middelen te reserveren, tot liquiditeitsmoeilijk
heden leiden.
Ce verhoging van de vennootschapsbe- het herstel. Geleidelijk is die activiteit
van karakter veranderd; allengs trad meer
en meer het probleem van de industrial!1
satie op de voorgrond. De overwegingen,
die al of met tot investeringen leiden, wor
den bepaald door het subjectieve inzicht
van de ondernemer in de toekomstige ver-
houdingen tussen prijzen en kosten.
Ongekend hoge belastingen
In de omstandigheden, waarin hij die
een investering overweegt, thans verkeert
in vergelijking met die, waarin een vo
rige generatie verkeerde, blijkt een op
merkelijke wijziging te zfjn opgetreden. In
de eerste plaats zyn de belastingen, wel
ke kort gezegd op de ondernemingsactivi
teit drukken, tot een vroeger ongekende
hoogte gestegen. Slaagt een investering
dan moet een veel groter deel dan vroe
ger van de winst aan de overheid worden
afgestaan, mislukt daarentegen de onder
neming, dan lijden de verschaffers van
risico-dragend kapitaal het volle verlies,
behoudens de uit haar aard beperkte mo
gelijkheid van verliescompensatie.
De verwachte winstmarge, die de ratio
neel handelende ondernemer tenminste atf
voorwaarde aan zijn voorgenomen invesie
ringen moet stellen, moet uit dien hoofde
veel groter dan vroeger zijn.
In de tweede plaats ontstonden er _in
de volkshuishouding tengevoSë
gen van diep ingrijpende
van de sterk progressieve belasting op net
inkomen en de daaruit v.00^f"enal®_!""
komens- en vermogensmvellermB, alsme-
lasting verkleint opnieuw de mogelijk
heid de bedoelde vervangingen, welke
vaak reeds te lang zijn uitgesteld, in de
naaste toekomst te financieren. Tenslotte
zullen ook die bedrijven, die met te veel
vreemd kapitaal worden gefinancierd,
reeds bij een matige terugslag in de af
zet, liquiditeitsmoeilijkheden ondervin
den, aldus de directie van de Herstel-
bank in haar jaarverslag over 1951. waar
aan wij voorts het volgende ontlenen:
Opheffing van de maatregelen tot be
perking van de credletvcrlening zou voor
de liquiditeitsmoellljkheden waarin ver
scheidene bedrijven verkeren of dreigen
te geraken, geen oplossing geven. Slechts
een uitbreiding van de mogelijkheden het
eigen kapitaal te vergroten, kan voor deze
bedrijven uitkomst bieden.
De sedert de bevrijding bestaand heo-
bende onvoldoende voorziening in de ka
pitaalbehoefte van onze volkshuishouding
is in 1951 duidelijk aan het licht geul-e
den. Er is niet alleen een tekort aan r!S1"
co-dragend kapitaal (dat wil zeggen aan
ondernemers-risicodragend kapitaal), doen
°ok aan leenkapitaal. De door de direcuie
Van de Herstelbank in 1948 gedane en
eerst thans aanvaarde suggestie, een deel
van de tegenwaarderelkening van de Mars
hall-hulp als garantiefonds te laten die
nen voor de industriefinanciering door in.
dustriële beleggers, heeft voorlopig al
thans aan actuele betekenis verloren.
De industrialisatie, de militaire investe
ringen en- de woningbouw strijden om de
voorrang bij de verdeling van het totale
kapitaal, waardoor de rente is gestegen.
Gezien de belangrijkheid van beide laat
ste doeleinden zou de financiering van de
industrialisatie hiermede in een kritiek
«tadium kunnen komen. Aanvaarding van
een verlaging van de levensstandaard zou
derhalve noodzakelijk zijn om de investe
ringen op het Peil te houden, dat nodig is
om ons volk in de toekomst voldoende
werkgelegenheid en bestaansmogelijkhe
den te bieden.
Hoewel beperking van de natio
nale consumptie dus gewenst is, mo
gen van deze beperking van het "ver
bruik niet met betrekking tot alle goede
ren gunstige gevolgen worden verwacht.
Men bedenke, dat de beperking van de
consumptie de industrialisatie slechts
dient, indien hierdoor voor andere doel
einden bruikbare productiefactoren ter be
schikking komen. Voor zover dat niet het
geval is, kunnen door de consumptiebe-
perking partiële depressies ontstaan, welke
de gewenste investerinigslust in andere
sectoren in gevaar brengen.
Behalve de kapitaalschaarste is er nl.
'n ander gevaar, dat het industrialisatis-
proces bedreigt en dat is de verminde-
dering van de investeringsactiviteit.
Na de oorlog was de investeringsactivi
teit aanvankelijk in hoofdzaak gericht op
de van de tenuitvoerlegging van het stre
ven naar sociale zekerheid met als gevolg,
dat de collectieve besparingen toenamen.
Het aanbod van kapitaal, waarvan de ver
schaffers bereid zijn ondernemersrisico te
aanvaarden, d.w.z. goede en kwade kan
sen te lopen, nam sterk af.
Eenzelfde investering eist thans in ver
gelijking met voor de oorlog veel hogere
bedragen als gevolg van de hogere prij
zen. De ondernemers, wier eigen midde
len door deze oorzaken in veel sterkere
mate dan vroeger te kort schieten, stui
ten steeds meer op gebrek aan kapitaal.
In de eerste plaats aan kapitaal, waarvan
de verschaffers bereid zijn ondernemers
risico te aanvaarden, maar sedert ruim
een half jaar ook aan kapitaal, waarvan de
verschaffers zekerheden met betrekking
tot de aflossing en rentebetaling verlan
gen.
De ondernemer ontmoet bij het opmaken
van begrotingen veel meer moeilijkheden
dan vroeger. De tegenwoordig heersende
prijzen, niet in het minst de lonen, zijn,
behalve van de betrekkelijke schaarste van
de productiefactoren, afhankelijk van de
bemoeiingen van de overheid. De tegen
woordige verhoudingen tussen de prijzen
zijn. stellig in belangrijke mate scheefge
trokken, De tegenwoordige verhoudingen
tussen prijzen en kasten bieden derhalve
voor de ondernemer die een investering
overweegt, vergeleken bij vroeger, wel.
licht een tamelijk gevaarlijke grond
slag voor zijn investeringsbegroting.
Er is een voorkeur voor vreemde mid
delen ter financiering (de interest is nl.
ee,n .iCa?' aftrekbare last), welke tot een
scheeftrekking van de als gezond aan te
merken verhouding van eigen en vreemd
kapitaal prikkelt. Dit is een gevaar bij
een depressie.
Het komt ons voor, aldus de directie van
de Herstelbank, dat een wijziging van de
belasting op de winst, in dier voege, dat
een zeker percentage als primair dividend
onbelast blijft, een aanleiding tot de be
doelde ongezonde ontwikkeling kan weg
nemen.
Gezien de niet onverdeeld gunstige con
juncturele ontwikkeling wekt het geen
verwondering, dat een zekere aarzeling
met betrekking tot de investeringen bij
een deel van het bedrijfsleven valt waar
te nemen. Zou deze aarzeling in een ont
houding van investeringen verkeren, dan
zou de industrialisatie dus in eerste aan
leg niet door gebrek aan kapitaal, maar
door gebrek aan investeringsactiviteit al
thans tijdelijk stagneren.
Een bejaard echtpaar te Rotterdam Is
Zaterdagmiddag op lafhartige wijze over
vallen door een ongeveer 30-jarige man,
die ijlings de vlucht nam, nadat hij uit de
Winkelkassa een bedrag van ongeveer
f 265 had geroofd. De kerel drong naar
binnen, terwijl het echtpaar T. aan het
«ten was in de achter de winkel gelegen
Woonkamer. De 75-jarige ziekelijke man
en zijn 72-jarige vrouw, die in de Gerard
Schoitenstraat een winkel in kleermaker8
fournituren drijven, werden dooi
dringer op stoelen vastgebonden.
Terwijl hij dreigde met een revo
Jyist de man een stel handdoeken ui*
'innenkast te halen, waarmee hij
Echtpaar vastbond. Vervolgens sloeg
ÏJjh slag en ontvreemdde het geld uit i
lnkelkassa. De dader is nog onbekend.
Dink heer.Subrandrie, die kort geleden in
rpic 'a is teruggekeerd van een studie-
,n ,°Pdracht. van het Indonesische
eri® van opvoeding, onderwijs en
cultuur heeft, verklaard, dat-naar zijn
oordeel het onderwijs in West-Europa en
toet name in Nederland beter is dan in
Amerika.
Hiertegenover staat echter, dat in
Amerika de gespecialiseerde opleiding op
een hoger peil staat. Zijn conclusie was,
dat voor basisstudie en algemene ontwik
keling West-Europa de voorkeur ver
dient.
..Enkele onbekende vliegtuigen hebben
tijdens de afgelopen weken drie maat
over Deens grondgebied gevlogen.
De vliegtuigen werden waargenomen
to Holstcbro. Skive en Ringkoebing in
west Jutland. De toestellen waren niet
}"an nationaliteitstekens of andere regis-
ratietekens voorzien. De plaatselijke
autoriteiten in dpze steden hebben rap
porten naar de luchthaven Kastrup ge-
°hden.
k Ds burgerluchtvaartautoriteiten heb-
k®1/' geen verklaring kunnen geven en
pbben de rapporten thans aan de staf
js b de luchtmacht gestuurd. Officieel
speeld door de beiaardier Leen Hart.
Zeldzaam schoon klonken het Wilhel
mus en het Zuid-Afrikaanse Volkslied.
Het gemeentebestuur van Culemborg
heeft daarna de officiële gasten op het
stadhuis ontvangen, waarbij burgemees
ter H. van Koning^brugge de ambassa
deur, kolonel Hoogenhout, en minister
Drees een ets van het stadhuis aanbood,
terwijl het enige vrouwelijke raadslid,
mevr. De Jager, de echtgenoten van de
twee hoge gasten met bloemen vereerde.
De ambassadeur antwoordde met „goe-
jen dank" en minister Drees dankte de
leden van het landelijke comité en het
gemeentebestuur namens de regering voor
waardige herdenking.
de feestmaaltijd heeft de minister-
toirfi,- nt bP zijn beurt de historische be
am,!,?'? jan van Riebeeck belicht. De
daan ?adeur herinnerde aan de moedige
tilden^3? Koriingin Wilhelmina, toen zij
de Pnomnnnxln/r nnn c/oVl 1T\ Dftftï»
(Van onze verslaggever)
Culemborg heeft Zaterdag zijn grote
zoon Jan van Riebeeck gevierd, die op
deze dag precies driehonderd jaar ge
leden met een kleine vloot bij Kaap de
Goede Hoop landde.
Tijdens een herdenkingsbijeenkomst in
de oude Barbarakerk heeft de oud-
minister van Oorlog en het lid van de
Raad van State, Z.Exc. mr W. F. Schok
king uitvoerig de moeilijkheden, die Van
Riebeeck zo glansrijk wist te overwinnen,
geschetst en na een kort bezoek aan de
historische tentoonstelling in het Elisa
beth Weeshuis, hebben de genodigden een
défilé aanschouwd, dat door de schilder
achtige entourage van het prachtige
marktplein bijzonder imposant was.
Minister-president dr W. Drees; de am
bassadeur van Zuid-Afrika, kolonel P. A.
Hoogenhout; de voorzitters van de Eerste
én de Tweede Kamer; de Commissarissen
der Koningin in Gelderland en Utrecht,
woonden met vele andere autoriteiten de
verschillende plechtigheden bij. VUUI „a„
Onder de gewelven van het eerbied- j ^""^«keling betreft, veel aan onder
waardige, doch helaas wat vervallen kerk- J uit Nederland dankt,
gebouw ruiste orgelmuziek, waarmee de
organist F. Asm a de plechtige herden
kingszitting inleidde en even indrukwek
kend klonk na het openingswoord van ae
voorzitter, prof. jhr dr P. J. van Winter
uit Groningen, de kopermuziek van net
kwartet „Pieter Aafjes".
Prof. Van Winter wees erop, dat deze
dag jn Zuid-Afrika de Jan van Riebeeck-
herdenking haar hoogtepunt bereikte,
waarbij men. de blik vooral op de toe
komst heeft gericht. Hier in Culemborg,
waar de grondlegger van de Zuid-Afri-
aanse staat geboren is, ziet men meer
achterwaarts in de historie.
<tJhv„ ë?cht' die in Zuid-Afrika werd op-
fticbtf i°m een "gen nationale staat te
Hip mtn voort uit geestesgoederen,
van^teh VI erland had ontleend. Jan
dl n^ns teCH eeft ons allen getoond, hoe
hpstemminff °vergave aan zijn taak de
bestemming van zijn leven vindt.
Zondagmiddag, omstreeks kwart over
twee bemerkten enkele kinderen, dat er
brand was in een broodfabriek aan het
Onze Lieve Vrouweplein te Maastricht.
De brandweer rukte terstond met groot
materieel uit, maar zjj kon niet voor
komen, dat de bovenverdieping geheel
uitbrandde. De meelvoorraad ging ver
loren, alsmede pakpapier en emballage.
Omtrent de oorzaak is nog niets be
kend. De directeur van de broodfabriek,
de heer R. Hamers, was omstreeks half
een nog in de een verdieping lager gele
gen banketbakkerij geweest. Deze afde
ling liep veel waterschade op, doch werd
niet door het vuur aangetast. De schade
wordt voorlopig geraamd op enkele tien
duizenden guldens.
Woensdag zal de burgemeester van, Urk
door de Argentijnse gezant worden ont
vangen. De oudste dochter van de burge'-'
meester zal bij die gelegenheid aan de
gezant een oorkonde namens de Urker be
volking aanbieden, om zodoende de dank
te betuigen voor de reeds verleende hulp
en voor de bijstand welke de gezant nog
verder heeft toegezegd.
(Van onze correspondent)
Mej. mr J. Verbeek uit Breda heeft
Zaterdag stelling genomen tegen de be
wering als zou er in de toekomst geen
plaatsing meer mogelijk zijn voor maat
schappelijke werksters. Zij deed dit tij
dens een bijeenkomst op „Bouvigne",
"waarop een achttal cursisten van de R. K.
school voor maatschappelijk werk werd
medegedeeld, dat zij voor het theoretisch
eindexamen van de hoofdcursus zijn ge
slaagd. De meisjes, waarvan vier cum
laude siaagden, gaan nu een half jaar de
practijk in en na het afwerken van een
scriptie over een sociaal onderwerp en
het aanvullend examen in de gekozen
specialisatie hopen zij in December het
diploma maatschappelijk werkster te
ontvangen. Dat deze school steeds meer
haar betekenis voor het gewest gaat krij
gen, kwam in verschillende toespraken
tot .uiting. Aan drie meisjes, die een bij
cursus voor sociaal charitatief werk volg
den, is Zaterdag tevens een getuigschrift
uitgereikt. Eén van deze meisjes slaagde
cum laude voor practijk.
presirin^t r, oerenoorl°S een schip voor
Uji Paul Kruger beschikbaar stelde
zeide, dat Zuid-Afrika voor wat
a an 'het' Wedeis een Chinees restaurant
He" woonhuis van V°°rbUrg u«®*fand"
het restaurantX rgenaarj dat b°V8n
den. De brand ontstondgen" bl6ef b d",
acht, vermoedert T* °m ongeveer naif
voor de bereiding V W grondstoffan
_d« brSen^mg?SekagchelC te
Voortm^gse^ra^H vlain hadden ge vak
^eln kwart^r de brMd
het restaurant wVVoV f^enaar van
Amsterdam vertrokken om daar "dn
vrouw en kinderen te haler, j J
W,n puerq op u^^^er^nie-
D,
medegedeeld, dat. het onmogelijk
pense militaire vliegtuigen of viieg-
J-O'gen van de civiele luchtvaart kan
betreffen.
Belgische vliegende tolbrigade ont-
Noh i in de nabijheid van de Belgisch-
a,ndse grens nabij Hamont een
aerët ut°- De achtervolging werd in-
en de smokkelauto kon in de "in
ruim "n V Dostham na een jacht van
De waoor staan worden gebracht,
boter die te 350 k§- Nederlandse
genomen werden S'/8, "V0 in beilRg
inwoner van Hamont. bestuurder was een
Oud-minister mr Schokking die in zijn
herdenkingsrede vooral diep inging od de
karaktereigenschappen van Jan vfn Rie
beeck, meende, dat er weinig gevlar voor
overschatting van deze persdon is Spr
schetste hem au een manP van distinctie!
die in alles zeer stipt was.
Gewoonlijk tekent men een pionier als
een ruige verschijning, ruw e£ bars
maar met durf, doch zo'n type is Van Rie.'
beeck zeker hiet „eweest. Hij had geleerd
voor chirurgijn en verstond zijn vak uit
stekend. Bovendien was hij 'n goed koop
man en zeeman, doch vooral een regent
Hij was een onverwoestbaar optimist!
Hetgeen hij ondernam, bereidde hij nauw
keurig voor.
Nu Nederland weer .overbevolking
heeft, liggen er voor ons in Zuid-Afrika
waar een stamverwant volk woont, op
nieuw mogelijkheden. De pioniers uit
onze dagen zullen evengoed voor grote
moeilijkheden komen te staan en daarom
wPde mr Schokking onder hun aandacht
brengen het woord van Jan van Rie
beeck, die een gelovig man was en met
welke uitspraak hy zijn rede eindigde-
„Men behoeft met God als voorste niet
fp vrp7.pn
Prof jhr dr Van Winter
daarna een gedenkplaats als een herinne
ring aan de doop van Jan van Riebeeck
in deze kerk.
Na het stemmige uur in de kerk klater
de blij en fris de muziek tegen de gevels
der be vlagde huizeh op het Marktplein
tijdens het defile van de plaatselijke ver
enigingen, terwijl de hoge gasten op het
bordes van het prachtige Gothische stad
huis stonden.
Een tourclub, padvinders, ja zelfs een
brandspuit, die de naam Jan van Rie
beeck dragen, bewezen, hoe deze grote
figuur in de Culemborgse samenleving
nog leeft.
Een goed figuur maakte ook de har
monie „Paul Kruger" uit Den Haag, die
mei. het felrood van de uniformen een
heel apart aceent aan de schitterende
stoet gaf. De landelijke rijvereniging be
ëindigde het défilé.
Dan viel er plotseling een stilte en over
de hoofden van de duizenden aanwezigen
parelden fijne klanken van het carillon
uit de toren van de Barbarakerk, dat
officieel in gebruik werd gesteld en be-
Het gemeentebestuur van Culemborg
heeft, naar men weet, zijn grote stadge
noot ook op culturele wijze willen eren,
en opdracht gegeven tot het dichten en
componeren van een oratorhim dat Zuid-
Nü SS e"ste kolonist tot onderwerp
had. Een schoon initiatief, maar niet zon
der gevaren. De geschiedenis wjjst nit dat
het aantal gelegenheidswerken, dat de
gelegenheid overleeft, uiterst gering is:
opdrach en appel]eren aan vakmanschap,
mwrinieLSileds inspiratie.
wei, wat die geschiedenis zal vaststellen
ten aanzien van het Riebeeck-oratorium,
U nu na uuriyk nog niet zeker te zeggen.
Maar in elk geval heeft het gemeentebe
stuur van Culemborg getoond door de
en componist dat het
wis hoe het de risico's zo veel mogelijk
moest vermijden. Prof. W. A. P. Smit
vo°r geen kleinigheid terug en
iaat geen kans onbenut om een in wezen
poezle-Ioos gegeven wat bloemrijker en
vooral wijsgerige,, te maken. En Marius
Monnikendam weet de vaagste indicaties
te buiten"8'™ 6,1 bewonderenswaardig uit
De aard van het onderwerp brengt met
zich mee dat zij onmogelijk op alle pun
ten konden slagen 0f een eenheid tot stand
brengen. De text, die verzen en vooral
gedachten^ bezit van opmerkelijke schoon
heid en bezonkenheid, is als geheel erg
heterogeen en bepaald te lang; de com
ponist deed er <jan ook goe;1 aan. belang
rijke fragmenten te schrappen en andere
fragmenten te laten declameren zonder
enige muzikale Illustratie.
Men verwondert zich echter hier en
daar over zijn keuze van het wel en niet
gecomponeerde, vooral als hij archaïse
rende toespraken of logboek-texten tot
melodrama verwerkt of deze in de ge
daante van recitatieven 'bijna een beetje
ridiculiseert. Trouwens'de dichter heeft
er ook in niet-prozaïsch bedoelde passages
er een handje van, met een enkel zakelijk
anachronistisch woprd een geëvoceerde
stemming dwars door midden te scheuren
en daardoor de moeilijkheden voor de
componist aanmerkelijk te vergroten.
Het grootste probleem, dat zijn text
intussen, van compositorisch standpunt
gezien, oplevert is het surplus aan man
nenstemmen tegenover één enkele vrou
wenstem. Natuurlijk wordt dat probleem
door het gegeven min of meer geschapen,
maar iets was er toch wel aan te doen
geweest. De proloog bijvoorbeeld, die be
staat uit een dialoog tussen de wind en
de Barbara-toren. liet zich voortreffelijk
lezen, maar viel als declamatorium van
twee weinig gedifferentieerde mannen
stemmen vrijwel in het water.
Hier had één vrouwelijk symbool ge
kozen moeten worden.
Oyer het geheel genomen schijnt ons
de muziek het sterkste van beide compo
nenten te zjjn, vooral daar, waar ze haar
eigen weg zou gaan. Kostelijke fragmen
ten ais de matrozenmars bij de
Schreierstore»i en de Hottentot-muziek
(met overvloedig gebruik van xylophoon,
hoe kan het anders!) verdienen werkelijk
tot een orkestrale suite samengevoegd te
worden. En dan zijn daar Monnikendams
specialiteiten: de koren en kleine liedjes.
Hij verstaat als geen ander de kunst, vo
cale muziek te schrijven die alle eenvoud
en charme van een volkslied bezit zonder
ooit banaal te worden; in dit oratorium is
hij zeer klaarblijkelijk en zeer succesrijk
van de Valeriusstijl uitgegaan. Wij menen
enkel, dat de laatste koren wel wat meer
visionnair en minder simplistisch konden
zijn: dan was het contrast met het ar
chaïsche slotkoraal Pakkender geweest.
De uitvoering was over het algemeen
fraai. Onder de nauwkeurige leiding van
Paul Hupperts leverden het koor van de
Radio Unie en het U.S.O. prestaties die
dank zij de mooie acoustiek van de Bar-
bara-kerk goed tot haar recht kwamen;
een enkele zwakke plek in de blazers
daargelaten.
Wat de solisten betreft was het opval
lend dat de stemmen van de zangers, wan
neer zij spreken moesten, over aanzienlijk
minder draagkracht beschikten dan de
stem van Henk Schaer de declamator.
Wat zij te vertellen hadden boven een
muzikaal décor ging meestal verloren.
Bij volgende uitvoeringen ls dit be
zwaar makkelijk te ondervangen met be
hulp van een microfoon. Het beste vol
deed nog Anton Eldering als spreker; zin
gen deed hij echter beter, evenals Louise
de Vries, Guus Hoekman. Gerard de Vos
en Wim van Zanten. Alles bij elkaar kan
Culemborg zeker tevreden zijn over dit
oratorium en deze première.
H. N.
Zaterdag bereikte de Van Riebeeckher-
denking haar hoogtepunt, toen een imita
tie van Van Riebeecks schip „de Drome
daris" bij stralend zomerweer de baai
van Kaapstad binnenvoer en „Jan van
Riebeeck, zijn vrouw en de bemanning"
m vier sloepen op de kust van Zuid-
Afrika landden.
Daarna had de eerste-steen-legging
plaats, door premier Malan, van het
monument „de Poort naar Afrika", dat ter
herinnering aan Van Riebeeck's komst
wordt opgericht. Bij deze plechtigheid
hielden dr Malan. de G.G. dr Jansen, de
leider der oppositie, dr Strauss, en de
president van het hoogste gerechtshof, dr
Centlivres, redevoeringen, waarin de
grote toekomstmogelijkheden van de
Unie werden belicht, doch tevens de
vooral recente moeilijkheden in zake
de rassenpolitiek niet onaangeroerd
bleven. Ook de leider der Nederlandse
delegatie, jhr F. Beelaerts van Blokland,
sprak een kort woord.
Op de sluitingsdag van de Van Rie-
beeckfeesten, gisteren, vonden o.a. in
Johannesburg, Durban en Port Elizabeth
massabetogingen plaats tegen de apart
heidspolitiek van Malan, waaraan door
duizenden kaffers, kleurlingen, Indiërs
en ook blanken werd deelgenomen.
In enkele uren tijds zijn gistermiddag
te Goudriaan in de Alblasserwaard twee
boerderijen afgebrand. Twintig koeien
kwamen in de vlammen om. De schade
aan beide boerenbedrijven toegebracht,
wordt geschat op een bedrag van meer
dan 100.000.
Omstreeks één uur brak de brand uit
in de boerderij van de heer G. Z. Het
vuur greep zo razend snel om zich heen,
dat men zelfs geen kans zag het vee uit
de stal los te maken. Twintig koeien ver
brandden levend. De gehele inventaris
ging verloren.
De vlammen sloegen over op het dak
van dr. naburige boerderij van de heer
H. v. E. Deze hoeve brandde eveneens
tot de grond toe af. al slaagden de be
woners er in enig meubilair en het vee te
redden.
Nog een derde boerderij vatte vlam
door de wegvliegende vonken. De brand
weren van Molenaarsgraaf. Groot Am-
mers. Ophoorn en Goudriaan wisten er
ger te voorkomen, hoewel het rieten dak
reeds brandde.
De brand in de boerderij van Z. is ver
moedelijk ontstaan door een ongeluk met
een petroleumtoestel.
Een .grote schuur van de gebr. Van de
Wal te Nieuwolda is Zaterdag in de as
gelegd, vermoedelijk door kortsluiting in
een vrachtauto, die in de schuur stond.
De aanwezige strovoorraad een half
millioen kg. ging verloren, evenals
vier vrachtauto's, zodat de schade in de
tienduizenden guldens loopt.
B. en W van Utrecht hebben bij de
gemeenteraad een voorstel ingediend om
de betaling der rente en aflossing te ga
randeren van aan de Maatschappij tot
Exploitatie van Jaarbeursgebouwen te
Utrecht te verstrekken 4 pot geldlenin
gen, in totaal ten bedrage van maximaal
j 5.000 000 ten behoeve van de stichting
van een grote machinehal op het Jaar
beursterrein aan de Croeselaan. Het plan
omvat de bouw van een plm. 15.000 vier
kante meter grote hal voor de zware in
dustrie.
Bet ligt in het voornemen van het jaar-
beursbestuur onmiddellijk na het gereed
komen van de bebouwing op het terrein
aan de Croeselaan te streven nèar de op
richting van een nieuw administratie
gebouw op het Vredenburg.
Opnieuw zjjn twee gevangenen uit het
huis van bewaring te Zutphen ontsnapt.
Zaterdagnacht bemerkte men, dat zekere
H. uit Arnhem, verdacht van het plegen
van diefstal in een juwelierszaak te Arn
hem en S„ een fotograaf uit Amsterdam,
die een serie inbraken in verschillende
gemeenten heeft gepleegd, waren ont
snapt.
Onmiddellijk werd de politie in de om
liggende plaatsen gealarmeerd en Zon
dagmorgen werd H. in De Steeg (Kne
den) aangehouden.
S was in zijn gezelschap, doch wist te
ontkomen. Na een langdurige jacht in de
00f?,e.r1, waaraan werd deelgenomen door
politie, boswachters en jachtopzieners
werd hij des middags slapende aange
troffen onder een bosje. Beiden zijn weer
raar Zutphen overgebracht.
De vorige week zijn t® Parjjs twee
mannen vrijgelaten, die vijf jaar
gevangenisstraf hebben gehad voor
misdaden, welke zij niet bedreven
hebben. Bij de revisie van hun zaak
verklaarden beiden, de handelsreiziger
Jean Eek en de verzekeringsagent
Raymond Sansonnens, dat de politie
hen vijf jaar geleden gedurende zes
dagen zo gekweld had, dat zij ten
slotte een ten laste gelegde diefstal be
kenden, hoewel zij die niet begaan
hadden.
In de pers hebben vooraanstaande
Franse advocaten felle critiek geleverd
op de methoden van de politie en het
gerecht bij strafzaken.
De minister van .justitie heeft juist
Vrijdag j.l. de procureurs-generaal en de
politie een waarschuwing doen toekomen,
geen gewelddadige middelen toe te pas
sen.
Verleden maand is verder nog de ha
venarbeider Jean Deshayes na vier jaar
gevangenisstraf vrijgelaten. Hij was
veroorfeeld wegens het vermoorden van
zijn zwager. De ware daders meldden zich
echter kort geleden aan. Ook Deshayes
verklaarde schuld te hebben bekend, om
dat de politie hem tijdens de eerste on
dervraging geslagen had.
In de Sociaal-Economische Raad, welk*
leden voor de eerstvolgende twee jaren
dezer dagen bij Kon. besluit zijn be
noemd, heeft nu voor het eerst een Ka
tholieke vrouw zitting gekregen. Het is
mevrouw M. Rohliny-Van Spanje ec. dra,
die zal fungeren als plaatsvervangster
voor prof. dr J. A. Veraart, gedurende
de zittingsperiode van 1 April 1952 tot
31 Maart 1954.
Mevrouw Rohling-Van Spanje is een
van de weinige Katholieke vrouwelijke
economen in Nederland. Haar bijzondere
belangstelling gaat uit naar de prijs
theorie. Zij studeerde te Amsterdam en
Tilburg en deed in 1950 haar doctoraal
examen. Zij is o.a. 'lid van de vaste com
missie voor de middengroepen van de
K.V.P. en vertegenwoordigt het Centrum
van de Ned. Kath. Vrouwenbeweging in
het Centrum voor Staatkundige Vorming
K-V.P. en in het Kath. Bureau, voor Maat
schappelijk en Cultureel Overleg. Zij is
voorts geregeld medewerkster aan 'het
Katholieke maandblad „Vrouwenleven"
en medewerkster aan het maandblad
..Economie" van de Kath. Economische
Hogeschool.
Mevrouw Rohling-Van Spanje is de
echtgenote van mr F. Rohling, wethouder
en waarnemend burgemeester van Bloe-
mendaai en advocaat te Amsterdam.
Als tweede vrouw in de S.E.R. is me
vrouw C. Willinghe Prins-Visser be
noemd als plaatsvervangster voor mr J.
H. Kiewiet de Jonge. Zij is voorzitster
van de Bond van Plattelandsvrouwen.
In de nacht van Zaterdag op Zondag
heeft een gasontploffing, welke werd ge
volgd door brand, zeer grote ravage aan
gericht in een woning aan de Willinge-
straat te Emmen. Stukken van deuren
en ramen werden metersver weggeslin
gerd en de bewoners wisten zich slechts
ternauwernood in veiligheid te brengen.
Omstreeks vier uur in de nacht werd
de wed. Melchers evenals haar drie mede
bewoners uit de slaap opgeschrikt door
•het geweld van de explosie, welke waar
schijnlijk is ontstaan doordat propaangas
uit een leiding was ontsnapt. Ramen en
deuren werden vernield, muren scheur
den, terwijl eveneens brand uitbrak. De
bewoners, die boven sliepen, werden in
hun bedden heen en weer geworpen en
ztj moesten in hun nachtkleding in allerijl
het huis verlaten. Een kind bracht zich
via een regenpijp in veiligheid. Een dei-
anderen zag nog kans de hoofdkraan af
te sluiten, doch liep daarbij brandwonden
op. Het gehele meubilair werd een prooi
der vlammen.
(Van onze Amsterdamse redactie)
De Federatie van Drogistenbonden is
het niet eens met de regeling die het
wetsontwerp op de geneesmiddelenvoor
ziening beoogt. De conclusie van de fede
ratie is, dat in beginsel niets nieuws met
dit ontwerp onder de zon komt. De rege-
'ing, waarin voorzien wordt luidt, dat i voor de drogisten, omdat krachtens het
geneesmiddelen alleen door de apotheker syteem van de Vestigingswet zgn ver-
kunnen worden verkocht. Slechts voorkregen rechten worden geëerbiedigd
bepaalde verpakte geneesmiddelen, die j Ieder die wel eens verbandmiddelen of
niet voorkomen op de z.g. U.A.-lijst, moet surrogaat-geneesmiddelen heeft verkocht
de apotheker concurrentie van niet-apo- wordt hierdoor tot drogist gebombar-
thekers naast zich dulden. Deze regeling
wijkt in zoverre af van het ontwerp I9SI,
dat. thans een negatieve lijst wordt aan
gelegd. In 1931 werd een positieve Hjst
beoogd.
De bezwaren van de federatie zijn ver
der, dat in het ontwerp de status van de
drogist in de geneesmiddelenvoorziening
niet aan de orde komt. Zij ziet niet in,
dat voor de apothekers wèl een wette
lijke regeling nodig is, maar niet voor de
drogisten. Voor deze laatsten wordt in de
Memorie van toelichting verwezen naar
de Vestigingswet-Kleinbedrijf van 1937.
Het doel van deze wet is echter het be
vorderen van een behoorlijke bedrijfs
voering, niet een ordening. Bovendien
biedt deze Vestigingswet geen houvast
rJJ 'horen dteiüjls spteken over de emancipatie der Nederlandse katholieken
ïaLildZdtia Het'iT2 *TZe kennis de strijders van het eerste uur is
beP™ld™tJ."etis nu een eeuw geleden, dat Van Bommel stierf, als bis
schop van Lnik' Nrritri !?'1 gestreden had. Hij stierf dus juist een jaar.
voordat de vuri'd a"dse katholieken vervuld werd, het herstel der
bisschoppelV*6 zVn optreden begon in 1817, toen hij tezamen
m,et baron va™ ^^chtd^waca-van H^veü te Velsen kocht en daar een
klein-semmane inrichtte, waarvan hij de eerste regent werd.
Zo eenvoudig als het Pn® nu toeschijnt,
dat er een seminarie wordt^opgericht, zo
heviv was de verontwaardiging van libe
ralen protestantse zijde. In 1815 had
Koning Willem I de eed op de grondwet
afgelegd en daarin stond, na de eeuwen
lange onderdrukking, eindelek de vrijheid
van godsdienst gewaarborgd. Voordien
hadden katholieke klem-seminaries geen
recht van bestaan. Jongens die priester
wilden worden waren gedwongen de hun
passende opleiding te »fken 'ook v"'
landse instituten. Zo haddf" ook ^an
Bommel en Van Wyckerslooth onderdak
gevonden in Borgh (Duit -
En met wonderlijke voortvarendheid
hadden zij, nauwelijks eén .laar na hun
priesterwijding, in onze
veld geopend. Klaar om de storm af te
wachten, die zou opsteken. Dezel de geest,
die hij in Borgh gevonden had, vestigde
hij op Hageveld. Als een vader met zijn
kinderen leefde hij met zijn studenten
Het is deze geest, die y
als een rjjke erfenis levendig houdt. Maar
dit schone geheel was een angstig bezit.
Aan de Aartspriester, die op uitbreiding
van Hageveld aandrong, moest hij terug
schrijven, dat zjjn instituut onmiddellijk
door de regering zou worden opgeheven,
als het meer dan 40 leerlingen zou her
bergen. Weldra begonnen de bewuste re
geringspogingen om Hageveld op te hef
fen. Willem I was te diep verankerd in
de' absolutistische opvatting van het Ko
ningschap, ook waar het de godsdienstige
aangelegenheden van zijn onderdanen be
trof, dan dat hij de grondwettelijke vrij
heid van godsdienst kort en goed zou toe
passen. Niet het minst door het drijven
van zijn liberale minister van eredienst
werd het Koninklijk decreet getekend,
waarbij Hageveld 21 Juni 1825 werd opge
heven. Voortaan moesten jongens, die
priester wilden worden, opgeleid worden
san het Collegium Philosophicum te Leu
ven, een instituut, dat speciaal hiervoor
door de regering in het leven was geroe
pen en waarvoor de regering ook de pro
fessor benoemde.
Van Bommel werd zowaar aangezocht
als regent van dat Collegium op te treden,
hetgeen hij fier weigerde. De persoonlijke
vriendschap met de Koning bleek na dit
alles niet gebroken; want niet zonder me
dewerking van Willem I werd Van Bom
mel op 18 Mei 1829 benoemd tot bisschop
van Luik.
Met deze benoeming werd Van Bommel
een pion op het politieke schaakbord. Het
was immers na de sluiting der seminaries
duidelijk geworden, dat de Zuidelijke Ne
derlanden eerst sinds 1815 met de Noor
delijke Nederlanden onder Willem I ver
enigd deze anti-katholieke politiek niet
langer duldden. Het was voor de Koning
veel waard, dat een persoonlijke vriend
van hem in Luik, het centrum van het
verzet, de verontwaardiging zou doen be
daren. Zelfs werd kort daarna, in 1830,
Hageveld heropend! Het mocht ech
ter niet meer baten. Nog in 1830 scheidden
zich de Zuidelijke Nederlanden voorgoed
af. In deze moeilijke omstandigheden
moest Van Bommel zijn bisschopsambt
uitoefenen. Ondanks zijn eminente per
soonlijkheid en zijn wijze tact heeft hij
veel tegenwerking ondervonden.
Aan de emancipatie der katholieken in
onze gewesten bleef hij echter doorwer
ken. Op Hageveld werkte nu zijn grote
leerling Broere. En de briefwisseling tus
sen beiden is gedeeltelijk bewaard geble
ven. Daarin kan men lezen, hoe de grote
Broere zich ook toen nog vormde naar de
aanwijzingen van zijn eerste opvoeder,
met dezelfde volgzaamheid waarmee hij
dat op Hageveld had gedaan.
In 1852 stierf Van Bommel. Zijn meest
geliefde leerling, Broere, hield de lijk
rede, om daarin zuiverder dan met ets
naald deze grote man te tekenen: „Nie
mand was meer geschikt aan het hoofd
eener dergelijke inrichting (als Hageveld)
te staan. De aard zijner eigen opvoeding
en vorming laat dit reeds begrijpen. Hij
kende den mensch, hij wist de hem toe
vertrouwde jeugd te stemmen en al de
snaren van hun gemoed te bespelen".
P. J. HESKES, pr.
deerd, hetgeen juist uit een oogpunt van
volksgezondheid geheel ongewenst is.
De federatie ziet in het ontwerp een
bewuste degradatie van de drogisten-
stand. Wel is het noodzakelijk, dat er een
z.g. U.R.-lijst komt. d.w.z. een Rist van
geneesmiddelen, ook specialités, die uit
sluitend op recept mogen worden ver
kocht. Dit is wel degelijk in het belang
van de volksgezondheid.
Het wordt door de apothekers graag
voorgesteld, alsof de drogisten eigenlijk
wetschenners zfjn, die in strijd met de
wet van 1865, een deel van de apothe-
kerstaak hebben overgenomen. In de wet
van 1865 beschouwde men de apotheker
echter uitsluitend als geneesmiddelen
vervaardiger, het spécialité of het ver
pakte geneesmiddel was toen nog een on
bekend begrip. De wetgever is echter in
gebreke gebleven, de wettelijke regeling
toe te passen op d% veranderde toestan
den. Wel Hebben daarvoor de drogisten
zelf gezorgd, die samen met de fabrikan
ten in een conventie een juiste voorzie
ning van geneesmiddelen waarborgden
en ook een vrijwillige U.A.-liist opstel
den in overeenstemming met de apothe-
kers.
In 1931 werd ook als argument tegen
de wettelijke erkenning van de drogis
ten aangevoerd, dat er op ziin zaak
geen wettelijk toezicht mogelijk was.
De drogisten hebben echter zelf voor
een deugdelijke controle gezorgd en
ook hebben zij zelf opleidingen en vak
cursussen georganiseerd, waardoor het
examen van drogist nu wel gelijk is
aan dat van apothekers-assistent.
De federatie ziet niet in, waarom ver
pakte geneesmiddelen niet evengoed kun
nen worden verkocht door een drogist als
door een apotheker. Zij vindt het niet
oirbaar, dat de apotheker zich op de zetel
van de medicus gaat vestigen en gaat
beoordelen of hij 'een bepaald geneesmid
del kan afleveren of niet. De gevaren,
die uit het wetsontwerp voortvloeien zijn
volgens de federatie, dat de apothekers
hun monopolie-positie zullen gaan uit
buiten. De samenstelling van de commis
sie, die de U.A.-lijst moet klaarmaken,
wijst hier al op, aangezien de verhouding
van apothekers en drogisten hier gesteld
kan worden van zeven op vijf.
Ook zal, als het wetsontwerp zo wordt
aangenomen, een vermindering van het
aantal verkooppunten het gevolg zijn,
hetgeen vooral op het platteland zijn te
rugslag zou hebben.
Het Griekse parlement nam Zaterdag
ochtend na een langdurige nachtzitting,
een „pacificatie-wet" aan, volgens welke
alle vóór November 1951 uitgesproken
doodvonnissen worden gewijzigd in le
venslange gevangenisstraf. Hiermede
wordt aan tweeduizend terdoodveroor-
deelden automaMsch gratie verleend.
Bovendien bevat de wet een bepa'ina
over hst voorwaardelijk vrijlaten van
gevangenen door een speciale commissie,
een bepaling, die niet voor de tot levens
lang veroordeelden geldt. De aanhangers
van maarschalk Papagos. die veruit de
grootste partij in het Griekse parlement
vormen, waren niet aanwezig op de zit
ting.
Ex-maarschalk Graziani heeft op een
vergadering van neo-fascisten laten door
schemeren, dat het „.geestelijke testa
ment" van Mussolini binnenkort in
boekvorm zal verschijnen. Dit geschrilt
is oorspronkelijk niet als .testament" be
doeld. Het behelst gesprekken met
intieme vrienden van Mussolini uit de
laatste dagen van de republiek van Salo.
Het Amerikaanse Huis van Afgevaarriig.
den heeft de begroting van het State De
partment voor 1933 met een belangrijk be
drag verminderd en wel met ongeveer 13
van het gevraagde bedrag. Voornamelijk
werd hierdoor de buitenlandse voorlich
ting getroffen, waarvoor de middelen met
de helft verlaagd werden (o.a. voor „the
voice of America"). Het wetsontwerp, dat
werd doorgestuurd naar de Senaat, noe.nt
een totaal begrotingsbedrag voor het State
Departement van 215.988,382. hetgi "!-,
een verlaging van het oorspronkelijke be
drag met 102.419.628 betekent.
(Van onze correspondent).
Onder zeer grote belangstelling heeft
Zondag in Dorplein, het dorp bij de 7 i' -
fabriek onder Budel, de inzegening re- s
gevonden van een fraaie nieuwe 'k. k
welke aldaar door architect Pontzen ge
bouwd is. De inzegening, die wegens hot
barre weer van de vorige Zondag een
week was uitgesteld geschiedde door rec
tor Thijssen.
In de namiddag wijdde deken Van
Heeswijk uit Heeze de beide klokken der
nieuwe kerk.
Zaterdagmorgen is de zestienjarige
ioodgietersknecht Van D. uit Tiel van het
dak gevallen van een woning aan tie
Stationsstraat aldaar.
Zwaar gewond werd hjj overgebrack
naar het ziekenhuis „Bethesda". waar h;j
m de loop van de dag zonder tot bewust
zijn te zijn gekomen is overleden.
