Het horlogemakersvak vereist
liefde en... innerlijke rust
Slechts veertien „meesters" in
ons land
Ere-plaats voor Schoonhoven's
ambacht
Bouwplan van Overschie's
nieuwe parochiekerk
Kardinaal Tisserant maakte
zegetocht door Noord-Brabant
Sprinkhanen-oorlog
Mooi parochiecentrum ontworpen
In Grave aanvaardde hij beschermheer-
senv.d. H. Familieschap der Missionaris
SBSSaL."fct
i
Tussen torenuurwerk en ringliorloge
„Eerlijkheid" in minuscule oliedruppeltjes
Edelambachtsliuis officieel geopend
ZATERDAG 5 JULI 1952
PAGINA
V ijf honderd werkuren
Rustig innerlijk
Langdurige opleiding
Olie en balansas
Éénmaal in de vier jaar
Achttienduizend schomme
lingen per uur
Tegenwicht
Bouwtechnische détails
Hoe de omgeving wordt
In Boxtel
Af
Situatietekening yap kerk, L o.- en
De eerste leerlingen concentreren zich onder het rustige tikken van een
Friese staanklok op de geheimen, waarin de directeur hen inwijdt.
JA, dat eerste polshorloge
Sommige rijke boerenjongens kregen met hun plechtige Hernieuwing
der Doopbeloften een sakhorloge, kostbare erfstukken soms, aan
het polshorloge kon je bij ons op het dorp de „studenten' herkennen.
Zolang het nog wat onwennig om je pols zat, trok je onder de Mis altijd
je linkermouw wat omhoog, onopvallend, maar net- ver genoeg om dat
nieuwe polshorloge te laten zien, keek je tientallen keren hoe laat het
icas, wat de pastoor tenslotte van de preekstoel af op zijn fatsoen trok.
De tweede „horloge-gebeurteniswas het op een kwade dag constateren,
dat het niet meer later werd. Op het horloge althans. Het polshorloge
stond stil. Je draaide het op, maar het was al opgedraaid; je schudde er
eens mee, je schudde nog wat harder, luisterde er aan, beklopte het
Het was kapot,Je had het ook alleen 's-Zondags moeten dragen,"
zei men ons.
Nu wisten wij niet veel van horloges af.
Maar open krijgen konden we 't, en toen
we 't open maakten, ontdekten we ook
meteen de oorzaak van het mankement.
Hoe het erin gekomen was, mocht de he
mel weten, maar tussen al die kleine ra
dertjes stak eengrote zwarte haar.
Zo zie je weer, dat je niet altijd onmiddel
lijk naar allerlei dure horlogemakers lo
pen moet en al zat dit haar dan vrij vast:
we krègen ze eruit. Alleen.... liep het
ding toen nog niet.
Het mag sommige leken op het eerste
gezicht wat onverklaarbaar schijnen, maar
uurwerken waaruit je de spiraalveer
trekt, denkend dat een haar is, lopen
sneestal niet meer.
We hebben dit jeugddrama dezer dagen
verteld aan de heer Winnubst Sr in Me-
demblik. Een van de grote verschillen tus
sen deze heer Winnubst en ons is namelijk
dat genoemde heer nooit een spiraalveer
met een haar heeft verward. Sterker nog,
op een leeftijd dat wij ons eerste polshoT-
loge nog moesten krijgen, maakte hij van
twee oude afbraakhorloges, die hij van
een oom die goudsmid was kreeg, al een
nieuw. Een nieuw, dat liep.
En zo werd hij horlogemaker en zo ge
raakte ook zijn zoon in het horlogemakers
vak, behaalde de meestertitel, richtte een
school op en werd directeur van de „Eer
ste Nederlandse Particuliere Horlogema-
kersvakschool".
Met vader en zoon hebben wij in dat
door de hondsdagen extra doodstille Me-
demblik een hele namiddag zitten praten
over het horlogemakersvak en over die
school.
Wij laten vakmensen graag verhalen
vertellen over ons volkomen onbekende
vakken, speciaal wanneer het vakmensen
betreft, voor wie zo'n vak meer is dan een
manier öm aan de kost te komen. Zulke
mensen zijn meestal gelukkige mensen,
gelukkiger mensen althans dan degenen,
die een vak kiezen omdat je er gauw rijk
mee wordt. Het lijkt ons echter dat deze
laatste categorie van mensen steeds groter
wordt ten koste van.de eerste.
In de tijd van de heer Winnubst Sr be
stond er nog geenhorlogemakersvakschool
Hij leerde het métier door zelfstudie, was
echter later wel in de gelegenheid een of
ficieel examen te doen. Hetzelfde examen
dat ook thans nog bestaat, afgenomen na
mens de corporatie van de horlogemakers,
bond, onder bescherming van Economische
Ja, dat moet in 1926 geweest zijn zei
de heer Winnubst Sr na enig nadenken en
later kwam „het Werkstuk" op de prop
pen, dat hij voor dit examen had moeten
vervaardigen: een anker uit een uurwerk.
„Het was toen heel wat eenvoudiger dan
thans", zei hij, „hoewel je toen ook heel
wat uren zat te kijken op een opgave als
„maak een terugwerkend anker waarvan
ingrijpingsafstand zo en zo groot is, voor
'n rad met 30 tanden". Het werkstuk dat
zijn zoon maakte, was heel wat ingewik
kelder.
.Hij had als werkstuk thuis het vervaar
digen van een echappement opgekregen.
Uit een doosje haalde hij een mechanisme
ongeveer half zo breed als een normaal
lucifersdoosje en niet helemaal zo lang.
Aan dit echappement, het wezensbestand
deel van elk uurwerk, bestaande uit een
ankerrad, een anker, een plateau, een ba
lans, een spiraalveer en een kompas, had
hij-..- vijfhonderd werkuren zijn hele
kunnen gegeven.
ijflionderd uur voor een dingetje,
De heer J. P. Winnubst staande
met een zijner leerlingen bij het
bestuderen van een examenwerkstuk
waarvan er bijna twee in een luci
fersdoos gingen
„Dahrna kun je nog opgaan voor je
meesterproef", zei' de heer Winnubst Jr.
„Die leg je af onder het oog van de com
missie, dan moet je op de minuut af wer
ken; gaat de bel en zit een bepaalde
schroef niet vast, dan ben je gezakt".
Jacques Winnubst is een van de veertien
Nederlandse horlogemakers, die de mees
tertitel voeren mogen. Hij bereidde zich
op deze zeer zware meesterproef voor met
privélessen in Delft, ging toen practisch
werken in Rotterdam. Reeds toen liep hij
met plannen rond om zelf een vakschool
te beginnen, al waren anderen tevoren
reeds bij pogingen in die richting mislukt.
Na ontzaglijk veel tegenslag en tegen
werking bogen zich 'n stuk of vijf leer
lingen onder zijn leiding over de geheimen
van de wekker. In Medemblik, in een
voormalige kruidenierswinkel, waaruit hij
zelf eerst de bakken voor erwten en bu-
nen had moeten slopen.
„Waarom juist in Medemblik?"
„Ja, dat 'is heel gek, maar een opleiding
als deze vereist een ontzaglijke concen
tratie; je moet een rustig innerlijk hebben;
je moet sterk staan tegenover afleiding
en verleiding. En omdat het meestal jonge
jongens zouden zijn, die mijn school be
zochten, dacht ik dat Medemblik wel
ideaal was; er is hier niet veel afleiding
en je hoort meteen wanneer er iets met
je leerlingen aan de hand is".
In deze „retraite-omgeving" studeren
momenteel 17 jonge mensen voor horloge
maker.
Vroeger kon je volstaan met L. O.,
maar nu er ook algebra gegeven wordt en
electrotechniek (voor de electrische klok-
ken), is een vooropleiding MULO ideaal.
Niet minder dan twee tot drie jaar duurt
het voor deze leerlingen hun leerlmgsexa-
men mogen doen, na eenzelfde stuciie-
periode kunnen ze' hun vestigingsdiploma
halen, daarna duurt het nog eens drie jaar
voor ze hun meestersexamen kunnen af
leggen. I
Behalve de directeur geven nog twee
andere leraren les, terwijl verder eenmaal
per maand een rijkswandelleraar de school
bezoekt voor theoretisch contact. Naast de
practische opleiding, die individueel is, I
wordt er voor de vaktheorie namelijk ge
bruik gemaakt van een schriftelijke cur
sus, welke samengesteld is door deze wan
delleraar (een vreemde titel voor iemand,
die bevoegd is door heel Nederland les te
geven).
Wy hebben eens uit zitten rekenen, hoe
veel zo'n opleiding kost, kwamen tot een
kleine 5000.zonder de bedragen voor
pensions (waarin de meeste studenten zijn
ondergebracht) en het reisgeld.
Aan gereedschap neemt een horlogema
ker, wanneer hij zich vestigen gaat, boven
dien toch ook nog wel een f 2.000.mee
(grootste aanschaf een draaibank).
De eerste jaren wordt men hoofdzakelijk
op de wekkers „losgelaten", uurwerken die
in ieder geval èn van formaat èn van. con
structie niet al te gecompliceerd zijn.
Eerst na het leerlingexamen gaat men zich
verdiepen in deze wonderlijke microcos-
mos van kleinere horlogés.
„Een mooi vak...." zegt de oude heer
Winnubst, die overigens nog helemaal niet
oud is, en zijn zoon „voor mij kan 'n
klokje werkelijk niet te klein zijn"
tekent ons een balansje voor uit een ring-
horloge (een klokje dat dus aan de vinger
op een ring gedragen wordt), draaiend op
als we goed hebben opgelet vier
"Zo^baiansasje, misschien wel het
moeilijkst te vervaardigen, is een stukje
staal, waarin helemaal met de hand
niet minder dan 18 verschillendematen
worden gedraaid. Achttien verschillende
maten over een lengte van 2-2.... milli
meter.... „Maar als je 's nachts laat te
rugkomt van een bruiloft, hoef je daar
de andere ochtend niet aan te beginnen
voegt hij er aan toe.
„Je moet die leerlingen opvoeden",
zegt zijn vader weer, „het is zo'n gewe
tensvol vak: iemand vertrouwt je zijn
bezit toe, nooit mag een reparatie dat
bezit in waarde doen achteruitgaan
Neem nou alleen maar iets zo eenvou
digs als het oliën van een horloge
dat moet strikt eerlijk gebeuren; er mag
geen radertje vergeten worden, je moet
er van op aan kunnen dat ze er met hun
hoofd bij zijn, dat ze je niet beliegen,
wanneer je ze vraagt of ze dat of dat niet
vergeten zijn
Een ..eerlijkheid" in minuscule drup
pels olie. Een klein dameshorloge heeft
voor een totale smering één enkel drup
peltje olie nodig ter grootte van een
speldeknop, dat er met een soort injec
tienaald ingespoten wordt.
Er zijn niet minder dan vijf verschil
lende oliesoorten en desondanks is dat
smeringsprobleem eigenlijk nog niet op
gelost, verdroogt de olie nog tot een
heel dun verhard droog huidje, dal
slechts met chemische baden te verwij
deren is.
„En die stenen?"
„Ja, die stenen. Op de eerste plaats zijn
de 15 rubis of 17 rubis, die op de wijzer
plaat vermeld staan, soms helemaal gepn
„robijnen". Het kunnen allerlei edel
stenen zijn, verder zijn er horloges, waar
bij niet al die 15 stenen dienst doen, som
mige er alleen maar voor de show inge
zet zijn, maar wanneer een horloge b.v.
17-steens is en deze 17 stenen ook alle 17
dienst doen, is dat een prima ^horloge en
dan is zoiets wél maatgevend'.
„Moet een polshorloge nou eerst ook
aan je pols wennen?"
„Nee, aan de polsslag ligt het niet, dat
ze vergeten het op tijd op te winden is
eerder, mogelijk. Dan heb je ook altyd
mensen, die na een paar maanden by je
komen en zeggen: „Het is wel een goed
klokje, maar het loopt een halve minuut
achter per week". Dat ls nonsens, dat kun
nen ze niet controleren! Ik laat het dan
rustig een paar dagen liggen, doe ér hele
maal niets aan, geef het se dan weer terug.
Nee, dat kunnen ze nooit controleren, ook
niet op de radioklok, die is bovendien
nooit helemaal zuiver als contrölemiddel!
Het tydsein, die fluittoon wel
„Een heel goed ancre-horloge van een
bekend merk, dat een beetje behoorlijk
onderhouden wordt, om de 3 of 5 jaar
wordt schoongemaakt, gaat rustig een men
senleeftijd en meer mee, maar voor een
prima horloge betaal je toch altijd al gauw
tussen de f 70.en f 100.in een kast
van onedel metaal. Het duurste dat ik ooit
in mijn handen gehad heb, was volgens
mijn patroon een f 2500.waard, maar
daar zat ook een platina kast om met bril-
lanten.
Overigens worden er nog steeds horlo
ges gedragen, die zo tussen 1600 en 1700
vervaardigd zijn. Ja, hef mooie van ons
vak is door de machines wel in het gedrang
geraakt, al zijn de machines die al deze
hele kleine onderdeeltjes vervaardigen op
zich weer juwelen.
De mode is thans; steeds kleiner en plat
ter en al lijkt zo'n modern ringhorloge,
waarover ik U straks vertelde, heel erg
ingewikkeld, er bestaan heel ouderwetse
zakhorloges op slagwerk, zakhorloges die
je mat een sleutel op moet draaien: op elk
willekeurig moment kun je op een knop
drukken en dan slaat het 'de uren, kwar
tieren en minuten. Dat soort horloges is
zeker zo gecompliceerd.
De heer Winnubst restaureert namelijk
ook klokken en toren uurwerken. Som
mige worden van ver buiten de landsgren
zen naar Medemblik gebracht....
„Kunt U er altijd onmiddellijk uit
wijs?"
„Onmiddellijk is wel wat veel gezegd.
Soms moet ik er echt wel eens mijn ge
mak voor nemen en er eens op gaan zit
ten kijken. Je bent overigens ook niet al
tijd in de stemming, ook niet voor die
kleine uurwerkjes. Dat lukt de ene dag
beter dan de andere.
Die ieldunne spiraalveertjes krijgen we
van de fabriek, we maken ze dan pas en
dan tellen we ze af. Achttienduizend
schommelingen per uur maakt zo'n ba
lans; gaat ze te langzaam dan kort je de
veer in. Je telt gewoon, legt er een hor
loge naast en vergelijkt dan het tikken;
aftellen heet dat".
Begin Augustus verhuist de school; ze
ls te klein. Er wordt thans nog gevijld en
gedraaid in dezelfde ruimte als waar b.v.
spiraal afgeteld wordt. En dat is wei
nig bevorderlijk voor de concentratie der
leerlingen.
En wanneer we daar de heer Winnubst
Sr naar vragen; „Nee, de mensen knoeien
zelf minder aan hun horloges dan vroeger;
ze zijn er te duur voor".
Er staan bovendien tegenwoordig een
kleine 2000 horlogemakers klaar om dat
„haar" weer tussen de radertjes te duwen
en de particuliere school in Medemblik,
alsmede de rijksscholen in Schoonhoven en
Rotterdam leveren elk jaar nieuwe vak
bekwame mensen af.
Maar meester-horlogemakers zijn er
slechts veertien.
J. W. HOFWIJK.
En neem de klokken met astronomisch
werk, waar je de datum op lezen kunt
en de stand van maan en sterren, die-zijn
veel .ingewikkelder dan veel van het mo
derne spul. In sommige klokken zijn
zelfs raderen, die één keer in de.vier
jaar rondgaan, om te zorgen dat ook het
schrikkeljaar genoteerd wordt.
Ja, vroeger kenden ze het vak ook. Pols
horloges met roterende ankers, U weet wel
die horloges, die je nooit hoeft op te win
den, omdat dit door de beweging van de
pols gebeurt, zijn ook niet zo modern. Ik
heb hier een gewoon zakhorloge, ik schat
uit het eind van de achttiende eeuw, dat
werkt op de „huppelende" beweging van
degene die het draagt
„Ik ga zo vaak naar Schoonhoven, om
dat er altyd een bijzondere cn belang
rijke aanleiding is om er een bezoek te
brengen. In Schoonhoven gebeuren tel
kens bijzondere dingen, waaraan aan
dacht moet worden besteed". Dat was
de strekking van de toespraak, waar
mede de Commissaris der Koningin in
Zuid-Holland, mr L. A. Kesper, gister
middag in het feestelijk bevlagde stadje>
waar ieder vrijaf scheen te hebben, het
Edelambachtshuis opende.
Schoonhoven heeft een eigën sfeer.
Het is zo Hollands als een oud-Hollands
stadje maar zijn kan, zegt een vouwblad
van de pas luttele maanden oude „Ver
eniging voor Vreemdelingen Verkeer
Schoonhoven". Bovendien is Schoonhoven
het enige historische zilvercentrum in ons
land, de zilverindustrie van deze stad,
waar ook de rijksvak- en kunstnijver
heidsschool is gevestigd, bestaat uit meer
dan vijftig bedrijven met ruim vijfhonderd
werknemers. Ruim een kwart van de zil
verproductie van Nederland komt uit
Schoonhoven wat gewicht betreft en ruim
de helft van de totale export van zilver
werken bestaat uit artikelen der Schoon-
hovense industrie. Het typische stadje aan
de Lek heeft ook een plateelfabriek en
een glasfabriek.
Uit de V.V.V. Schoonhoven is geboren
de Stichting SChoonhovens Edelambachts
huis, ten doel hebbende het tentoonstel
len van door de leden der stichting ver
vaardigde ambachtsproducten en het in
de tentoonstellingsruimte gelegenheid bie
den aan leden der stichting tot het ver
kopen van deze producten. Tot dit doel
is de voormalige synagoge aan de haven
door de architect Visser verbouwd en in
gericht.
Gisteren was het dan voor Schoonhoven
de grote dag. Voor het oude stadhuis,
waarvan de beiaard vrolijke klanken
strooide over het zonnira stadje, stond een
muzikgezelschap opges.eld dat de Com
missaris der Koningin cn mevrouw Kes
per bij hun aankomst begroette, 's Bur
gemeesters dochtertje, Leni Aten, bood
mevrouw Kesper een toef theerozen aan
en burgemeester Aten stelde verscheidene
Schoonhovenaren en gasten aan de hoge
bezoekers voor. Nadat het Wilhelmus ge
speeld was ging het gezelschap naar het
Edelambachtshuis, waar een kinderkoor
het lied „Zuid-Holland" uitvoerde. Onder
grote belangstelling werd daarop de ope
ning van het huis verrioht. De burgemees
ter sprak een rede uit, waarin hij de be
tekenis van de feestelijke gebeurtenis in
het licht stelde.
In de expositie zeide hij o.a. een middel
te zien om aan de ten nadele van de pro
ducten steeds verder doorgevoerde in
dustrialisatie en mechanisatie een tegen
wicht te geven.
De voorzitter van de Stichting Edelam
bachtshuis, de heer G. J. van den Bergh,
zeide o.m., dat dit huis door bijzondere
samenwerking van fabrikanten en winke
liers is geworden tot een manifestatie van
wat de Scihoonhovense zilverindustrie kan
presteren. Hij dankte al'len, die tot de op
richting hebben medegewerkt, in het bij
zonder de architect..- de heer Visser, die
belangeloos zijn medewerking verleende.
Mr Kesper sprak daarna de openings
rede, uit. Hij hoopte dat dit huis, eenmaal
een tempel der religie en thans een tem
pel dér kunst, zal bijdragen tot de bloei
der gemeente en tot bloei der bedrijven
en zal strekken tot welvaart van de stad.
Mevrouw Kesper verwijderde daarop de
vlag, die boven de ingang was gedrapeerd,
waardoor de naam van het huis zichtbaar
werd.
Na de officiële opening maakten de ge
nodigden een rondgang door de tentoon
stelling waarna er tot slot een ontvangst
ten stadhuize was, waar burgemeester
Aten en de Commissaris der Koningin nog
het woord voerden.
voor hongersnood gevrijwaard.
Dit mede dank zij een uitstekende be
richtendienst. Zodra gesignaleerd werd.
dat zich in Oost-Afrika een zwerm van
minstens vijf millioen sprinkhanen ge
reed maakte om uit te zwermen, werden
zowel het stroomgebied van de Nijl als
het Nabije Oosten gewaarschuwd.
In Rome nam de Voedsel- en Land
bouworganisatie der Verenigde Naties
direct de eerste maatregelen. Haar op
roep werd zelfs door Sovjet-Rusland be
antwoord, dat trouwens zijn eigen oogst
in het Zuiden bedreigd zag. Het zond
direct vliegtuigen vol verdelgingsmidde
len tegen insecten naar Perzië, waarheen
Zelfs het befaamde Arabische legioen een gedeelte zich bewoog van het groot-
W'E WETEN NU IETS meer over de
grote oorlog, die kort geleden in
het Nabije Oosten tegensprink
hanen is gevoerd en daardoor, dat het
hoofdkwartier in Transjordanië gevestigd
was.
Althans, daar werden de stoottroepen
geconcentreerd. Terwijl de hele wereld
zich druk maakte om de vraag, of koning
Talal al of niet in zijn geestvermogens
gekrenkt was, werden in zijn land alle
krachten gemobiliseerd, om op te rukken
tegen de hoofdmacht van het Afrikaanse
sprinkhanenleger. dat Transjordanië had
uitverkoren, om er zijn eieren te leggen.
onder commando van de Engelsman
Glubb Pasja, kwam er aan te pas. Deze
3000 geharde woestijnvechters, de kern
van de Groot Arabische weermacht, trok
ken er met 250 veehtwagens op uit. De
wagens waren geladen met Aldrin, een
nieuw inseotenmiddel, dat geen gevaar
voor vee en huisdieren oplevert.
Honderden sprinkhanen-experts, Engel
se en Amerikaanse hulpploegen met
eigen, lichte vliegmachines, sloten zich
bij het Arabische legioen aan en talrijke
Bedouïnen verlieten hun lage tenten, om
mee te helpen.
De strijd duurde acht en veertig dagen.
Toen was het millioenenleger der sprink-
ste sprinkhanenleger in 100 jaar gesig
naleerd. In Perzië liepen rijke graan
velden gevaar en ook de rijst in Pakistan
werd bedreigd.
Engelsen, Perzen (ondanks het olie
geschil) Amerikanen, Russen, Joden en
Arabieren van het Nabije Oosten, ze
werkten eendrachtig en onvermoeid
samen.
En de oorlog werd gewonnen ofschoon
hier en daar een partisanenstrijd werd
gevoerd door Bedouïnen, die de sprink
hanen niet als een plaag, maar als een
versnapering beschouwen.
Het communiqué: 90 doden bij de
hanen vernietigd en het Nabije Oosten vijand. Kosten; 200.000 pond sterling.
f.m-
De nieuwe parochiekerk met pastorie te Overschie (frontaanblik).
„Wachten, wachten, almaar wachten!" was de hittere klacht, welke
pastoor Knots, in zijn kwaliteit van bouwpastoor van Overschie's nieuwe
parochiekerk, kortgeleden in „Sursum Corda" uitte. Na de bergen werk,
die hij we hebben dit hij zijn koperen pastoorsjubilé uitvoerig gememo
reerd voor zijn komende kerk verzet liecft, schijnt thans de laatste
hinderpaal op weg naar „de eerste paal" eindelijk te gaan kraken.
Alvorens wij tot het weergeven van bijzonderheden omtrent het vandaag
tenslotte voor publicatie „vrijgegeven" bouwplan, ontworpen door het
Architectenbureau Hendriks—v. d. Sluysv. d. Bosch, te Rotterdam,
overgaan, willen wij nog even in herinnering brengen, hoe te elfder
ure een beslissing uit Haarlem de bestaande plannen was komen wijzigen.
Bij het opstellen dier plannen was namelijk rekening gehouden met de
veronderstelling, dat het bestaande oude kerkgebouw buiten gebruik zou
worden gesteld. De Haarlemse beslissing was echter anders: het oude
waterstaatskerkje blijft!
Ter verdere inleiding eerst nog het volgende:
Een rustig
innerlijk, ze
kere vin
gers
Na een terreinkeuze voor de kerkbouw,1
welke door de gemeente Rotterdam werd
goedgekeurd, maar door de provincie
werd verworpen, volgde een terreinaan
wijzing door de gemeente, vlak bij de Rot
terdamse Rijweg- Het aangewezen grond-
vak kon echter door zijn weinig centrale
ligging ten opzichte van het omringende
parochiegebied niet geschikt worden ge
acht, met het gevolg, dat op voorstel van
het Bisdom het op de hierbij afgedrukte
situatietekening aangegeven terrein ten
slotte genade verwierf.
Voor de katholieken van oud-Overschie,
die in de buurt van de oude kerk wonen,
en het bloed kruipt nu eenmaal
waar het niet gaan kan! - met het behoud
van dit Godshuis in hun dorpsdeel zijn
ingenomen, zal het stellig interessant zijn
te vernemen, dat zij deze verrassing mede
te danken hebben aan de werkzaamheid
van een door het Bisdom ingestelde com
missie, die, gebruik makend van een mo
derne wetenschap, de sociografie, heeft
vast te stellen, wat de juiste plaats voor
een nieuwe kerk uit het oogpunt van
zielzorg zou moeten zijn. In 1951 voor
Overschie „ingeschakeld", wijdde deze
commissie ook haar aandacht aan de
oude kerk, waarna weiTl uitgeihjakt, dat
deze gehandhaafd kon blijven.
Na deze min of meer onmisbare inlei
ding, laten we hier thans enige bouw
technische bijzonderheden omtrent de
nieuwe kerk volgen:
De ligging van het nieuwe kerkgebouw
is zodanig gekozen, dat de lengte-as Oost-
West gericht, is, met het priesterkoor op
het Oosten. De bouw ós zo gedacht, dat
990 gelovigen de heilige handelingen aan
het hoogaltaar onbelemmerd kunnen vol
gen. Daartoe is een massaal middenschip
ontworpen, aan beide zijden geflankeerd
door processiegangen, die door een pijler
reeks van het schip zijn afgezonderd.
Direct tegen het priesterkoor is een
brede zijkapel aangebouwd, waarvan de
vloer iets hoger ligt dan de kerk. Deze
kapel biedt plaats voor 72 gelovigen en
is vooral, behalve voor kinderen, ook
voor kleine bijeenkomsten goed te ge
bruiken.
Aan de andere kant van het priester
koor bevindt zich de sacristie, terwijl de
biechtstoelen in de processiegang zijn
uitgebouwd-
De doopkapel is aan de Zuidgevel ge
projecteerd en ligt, behoudens een kleine
verbindingsgang, los van de kerk, terwijl
de vloer enige treden lager ligt dan die
van de kerk- De hoofdingang en tocht-
portalen komen uit op een loggia, aan
weerszijden waarvan twee devotiekapel-
Op spontane wijze heeft het katholieke
Zuiden Vrijdag een der hoogste vertegen
woordigers van het Vaticaan, Eugène
Kardinaal Tisserant, die gedurende zes
dagen een officieel bezoek brengt aan
ons land in zqri contreien ontvangen en
gehuldigd. Reeds na een halve dag met
dit echt katholieke volksdeel kennis te
hebben gemaakt, is Kardinaal Tisserant
niet alleen bijzonder verrast geweest,
maar soms zelfs diep ontroerd. In Grave
is hij, te voet voortschrijdend, door een
dichte volksmenigte toegejuicht, in Box
tel reed hij rond in een open landauer
en werd er op de meest spontane manier
begroet. In Den Bosch stroomde een
grote menigte samen voor het bisschop
pelijk paleis en jubelde, toen de bisschop
mgr Mutsaerts, met de kardinaal naar
de kathedraal wandelde om zijn hoge
gast persoonlijk rond te leiden.
In Grave bezocht de kardinaal het
generalaat der Missionarissen van de H.
Familie. Bij de poort, die tot het stadje
toegang geeft, bevonden zich leden der
katholieke jeugdbeweging en een vijftig
tal bruidjes. De burgemeester sprak de
kardinaal in het Frans toe.
Bij het Moederhuis van de Missionaris
sen gekomen werd de kardinaal binnen
geleid in de kapittelzaal. Kort na zijn
entree trad ook de bisschop van Den
Bosch, mgr W. Mutsaerts de zaal binnen.
Na een hartelijke begroeting begon de
plechtigheid der protectoraats-aanvaar-
ding. De pauselijke bul van de benoe
ming tot beschermheer werd voorge
lezen, waarop de generaal pater G.
Dehrenbach, naar voren trad en de kar
dinaal een fraai gesmede sleutel van het
Moederhuis aanbood, alsmede een in
ieder gebonden exemplaar van de regels
der Congregatie, hem verzoekend zijn
beschermelingen wel in zijn gebeden te
willen gedenken.
In zijn antwoord verzekerde de kardi
naal, dat hij inderdaad ernaar zou stre
ven zjjn beschermheerschap over de
Congregatie waardig te zijn. Maar hij
vroeg zijn beschermelingen ook hem hun
protector niet te willen vergeten.
Bij het diner, dat in het Moederhuis
werd gegeven, zat behalve mgr Mut
saerts ook de burgemeester van Grave
als gast aan.
In de namiddag vertrok de kardinaal
naar Den Bosch, waar mgr Mutsaerts
de hoge gast in zijn bisschoppelijk paleis
ontving en de thee met hem gebruikte.
Tevoren had mgr Mutsaerts zijn gast in
de St Jansbasiliek rondgeleid. Het ver
blijf kon helaas slechts kort duren, om
dat in het program nog een bezoek aan
Boxtel, was vastgesteld.
len zijn ontworpen. Het zangkoor bevindt
zich hoven de portalen en is met een
overstek in de kerk uitgebouwd-
Tenslotte bevindt zich nog onder het
priesterkoor een aan circa 150 personen
ruimte biedende zaal, in de plaats komend
van een parochiehuis aan de bouw waar
van voorlopig nog niet te denken valt.
De architectuur vertoont een basilicaal
karakter. Aan de ingangszijde worden
schip en zijbeuken afgesloten door een
zware "Westbouig, waarmede de toren
vervangen wordt, voor het bouwen waar
van nog steeds een verbod van kracht
is. Een gemetselde bekroning is bijwijze
van klokkenstoel op de "Westbouw ont
worpen.
De buitengevels zullen in ruwe roest
kleurige handvormsteen worden opge
trokken, afgewisseld met betonnen raam-
omlijstingen, gootlijsten en gevelbekro
ningen. De binnenzijde der kerk zal
eveneens ruw worden gemetseld en met
roomkleurige cement worden bestreken.
Natuursteensoorten zullen verder de
nodige afwisseling brengen.
Verwacht wordt dat als <de kerk ge
reed is, ook de voorgenomen tunnelaan-
leg onder de Rijksweg Rotterdam-Den
Haag nagenoegd voltooid zal zijn, zodat
de nieuwe Overschiese parochianen, wo
nende ten Oosten van de Rijksweg, dan
langs een korte en gemakkelijke weg hun
kerk kunnen bereiken.
Onder verwijzing naar de hierbij door
ons gereproduceerde situatietekening,
wensen wij nog het volgende aan te
stippen:
Op het terrein van de kerk is nog ge
rekend op het bouwen van een kleuter
school (zie no. 3) en een bescheiden
woonhuis waar enkele bejaarden h
levensavond kunnen slijten. In de naaste
omgeving zijn terreinen toegezegd voor
de bouw van een L O.-school (zie no- 2),
een ULO-school, gymnastieklokaal enz.,
zodat in de toekomst een prachtig paro
chiecentrum kan worden verwacht.
Reeds bouwde de gemeente in de on
middellijke nabijheid van het kerkterrem
twee houten scholen, één voor jongens
en één voor meisjes.
Voorts zij nog vermeld, dat de pasto
rie met een verbindingsgang van de kerk
uit te bereiken is en met de hoofdgevel
langs de Burg. Baumannlaan komt te
liggen.
Het ligt in de bedoeling, dat de nieuwe
kerk met Kerstmis 1953 in gebruik zal
kunnen worden genomen. Zonder al te
grote tegenslagen hoopt men aan deze
datum vast te kunnen houden.
Hier arriveerde de kardinaal tegen
half vijf. Aan de grens der gemeente
werd hü opgewacht door het gemeen
tebestuur. Na 'n kort welkomstwoord
formeerde zich een stoet; voorop lie
pen vertegenwoordigers van organi
saties, kinderen met vlaggen en het
Boxtels jongenskoor, dat tijdens de
gehele tocht liederen zong.
De kardinaal nam naast de burge
meester plaats in een landauer. Door de
druk bevlagde straten van het dorp
trok een ware zegetocht naar het mis
siehuis te Stapelen, waar de kardinaal
werd opgewacht door de pater provin
ciaal der Assumptionisten, aan het hoofd
van de gehele kloostergemeenschap, het
dagelijks bestuur van het Apostolaat der
Hereniging, onder wie pastoor Smit en
pater Wijnhoven, alsmede de parochie
pastoor en de studenten van de Aposto
lische School. In de lokalen van het'
Apostolaat der Hereniging begroette
pater Wijnhoven de voorname bezoeker,
waarna het gezelschap een rondgang
maakte. Tegen negen uur vertrok men
naar Tilburg, naar het moederhuis der
fraters van O.L. Vrouw van Barmhar
tigheid.
Hoewel in Tilburg geen officiële ont
vangst was voorbereid, was toch reeds
lang voor de aankomst van kardinaal
Tisserant een grote menigte in de buurt
van het moederhuis op de been. Onder
luid gejubel steeg de kardinaal voor het
moederhuis uit. Nadat allen waren neer
geknield gaf hij de aanwezigen zijn ze
gen. Daarop trad hij het klooster binne
om hier de nacht door te brengen,
'iLCSSt,vfft'u
"^4
