Autoriteiten in de V.S. huiverig
voor Bolhoed's sympathieën
Rode invloed toch dieper dan
veelal gedacht wordt
Drama op Malakka -
Australië
Idylle
in
Caltex ontkent deelname aan
oliekartel
mm
Gesprek met
Rogier van Aer de
NIEUW T.B.C.-GENEESMIDDEL
Vertaling van Nevil SliiHe's
„A town like Alice"
r
Observator
„MET HART EN
ZIEL
Dr Drees bezocht
De Valera
Slechts ivciardevol hulpmiddel
Nederland en Europa's
politieke éénwording:
De Haagse opliclitings-
affaire
Leerlingenstelsel onder
de loupe
ZATERDAG 4 OCTOBER 1952
PAGINA
ÏJwimzm'w$M
a;
Ontzet sinds de oorlog met
600 pCt. vergroot
Als een frisse wind
Belevenis van Nederlandse
dame
Zelfde thema
Tonnen gouds van goedgelovigen
buitgemaakt
Commissie van onderzoek naar
het onderwijs
Charlie, een omstreden figuur
jumilie Chaplin aan boord van de „Queen Elizabethi\'aaat Charlie aan tientallen reporters een interview
hacl verleend, poseerde hij met vrouw en kinderen voor een legertje fotografen.
,-Tk ]>en geen communist", verklaarde de beroemde filmacteur en film-
Asseur Charley Spencer Chaplin bij zijn aankomst in Engeland, die zeer
Waarschijnlijk ook een terugkeer in het vaderland is. Want de Verenigde
Staten, waar Chaplin zijn roem vestigde en grote rijkdom verwierf, weige
ren hem weer toe te laten. Ondanks de lange jaren, die li ij in bet land
Van Uncle Sam vertoefde, beeft hij altijd nagelaten, zich de door velen
zo begeerde documenten van „American citizen" ofwel burger-
der Verenigde Staten te verwerven. Tal van andere filmsterren van niet-
Amerikaanse afkomst deden dit, zoals Greta Garbo en Mariene Dietrich,
«naar Chaplin bleef Engelsman. Als Engelsman nu, zo verklaarden de Ame
rikaanse autoriteiten, zal hij zich, indien hij naar dit laud wil terugkeren,
nan de voor iedere vreemdeling geldende immigraliewetten moeten onder-
Werpen. Tot die wetten behoort er een, waarin bepaald is, dat personen
«net communistische sympathieën uit het land geweerd moeten worden. Zo
'•ij dan geen communist, is. Charley Chaplin heeft ongetwijfeld rode sym
batliicën en daarom lijkt bet onwaarschijnlijk, mede in verband met het
'iiinoer, rond zijn vertrek gemaakt, dat hij zich opnieuw in de Verenigde
Staten zal mogen vestigen. Misschien wenst hij dit zelf óók niet meer. Hij
tyordt oud en verlangt er vermoedelijk naar, te sterven op de plek, waar
zyn wieg stond of in ieder geval in bet land, waarin hij het levenslicht
""schouwde. Bovendien, van zijn jonge vrouw ze is zes en dertig jaar
rVX~C1|i "'an C" *S dochter van de beroemde toneelschrijver Eugen
O NeiJl is bekend, dat ze liever in Engeland dan in de Verenigde
Staten woont.
We behoeven een figuur als Charley
Chaplin nauwelijks aan onze lezers voor
t" stellen. Zelfs indien ze nooit in een
bioscoop komen, hebben ze toch wel
eens ooit iets van hem gehoord. En de
gene die zich desondanks afvraagt,
waarom we in deze artikelenreeks een
filmster op de voorgrond schuiven, wil
len we onmiddellijk tevreden stellen met
G zeggen, dat Charley Chaplins beteke
nis ver uitgaat boven die van het film
doek. En wel hierom:
Hij behoort tot bet merkwaardige
van intellectuelen en million-
"ilh s, dat zich de weelde veroorlooft,
°'"'anks intellect, intelligentie en
^'jkdom, waarderend over het com-
hiiinisme en de Sovjet-Unie te den-
en daarvan te pas en te onpas
blijk te geven. Door hun houding
Verschaffen ze de communistische
agitatoren onschatbaar propaganda
materiaal. En zelfs, indien ze deze
propaganda niet financieel steunen,
leveren ze toch een verderfelijke bij
drage tot bet in slaap sussen van de
grote massa ten opzichte van l,ct
communistisch gevaar, dat in de
eerste plaats zulk een enorme be
dreiging vormt voor de geestelijke
vrijheid der volken, een vrijheid,
Waarvan deze „sympathisanten" ten
.s .KW
1 volle profiteren, terwijl ze niet be
seffen, naar het schijnt, dat ze in een
communistische overheersing alles
zouden verliezen, waaraan ze thans
waarde hechten, al weer in de eerste
plaats hun geestelijke vrijheid als
kunstenaar.
De Charley Chaplin van de film
.waarin hfj het altijd voor „the under
dog". ofwel de op de grond liggende op
neemt, is daardoor een omstreden poli
tieke figuur Reeds in 1949 werd dooi
de Amerikaanse senator Harry Cain
aangedrongen op deportatie, dus uitzet
ting uit het land van de „communist."
Chaplin. De senator deed dit in verband
met dc rol, die Chaplin in de vlucht van
de bekende communistische agitator
Hans Eisler uit Amerika naar Engeland
en vandaar naar Oost-Duitsland zou
hebben gespeeld. En tegenover Chaplins
protesten heeft de Amerikaanse procu
reur-generaal McGranery thans gesteld,
dat zijn regering in het. bezit is geko
men van nieuwe gegevens omtrent zijn
connecties met communistische organi
saties. Wat Chaplins zaak geen goed
heeft gedaan, is de verklaring van het
Comité voor de Culturele Vrijheid, waar
in gezegd wordt, dat het zijn communis
tische ideeën afkeurt, maar geestelijke
vrjjheid voor hem opeist als kunstenaar.
Zoals bekend, is Charley Chaplin naar
wonden gekomen, om daar de première
liL-lit--W?jnen van zÜn nieuw© film „Linie-
vee,, had zioh voorgesteld, onge-
rona te* ™andc" in Engeland en Eu-
vrouw Oona Vpn ?ame:n n101 zÜn jonge
fine (3 jaar? vV/LVier kinderen: Jose-
den), Geraldin» 7 ?ria(zestien maan-
jaar) uit zün d^erdVhuwebi'l
zes maanden natuurliik Er,kan 'n
maar naar het schijnt is het Hgeo.eurerl'
kaanse regering ernst met V Anjeri-
zende houding tegenover Charity Chap!
Hij keerde in 1921 voor het eerst
naar zijn vaderland terug, na zijn
eerste grote trouifen op het filmdoek.
Hij was toen reeds millionnair en ge
noot de eer, door de groten van het
land ontvangen te worden. Winston
Churchill nodigde hem in zijn huis
uit. Minister-president MacDonald
ontving hem in zijn ambtswoning en
Downing Street, de Prins van Wales
(de huidige hertog van Windsor) ont
ving hein in zijn palcis en zelfs de
critische Bernard Shaw zette zijn
huis voor hem open. Sliaw moest
niets van de film hebben, xloch li ij
noemde Charley Chaplin een genie.
Niemand minder dan de populaire his
toricus Emil Ludwig schreef indertijd van
hem: „Wat is de faam van een Gandhi,
vergeleken bij die van de man, die dé
wereld door elkander geschud heeft, zoals
voor hem slechts Christus heeft gedaan?
El- is in deze tijd iemand, met zulk een
wereldbekendheid en deze man is toch
zo eenvoudig en bescheiden gebleven"
Ook hier te lande is Charley Chaplin in
zijn glorietijd als een genie gehuldigd. We
herinneren ons nog heel goed, hoe in „De
Gemeenschap", het orgaan der Katholie
ke jongeren, waarin toenmaals Albert
Kuyle en Anton van Duinkerken de bo
ventoon voerden, de schepper van de film
„The Kid" (Het jochie) en „De Goud
koorts hemelhoog verheven en met een...
heilige vergeleken werd. Toen men meer
over zijn persoonlijke leven te weten
kwam, dat niet zo vlekkeloos was, werd
f° verstandig, hem nog slechts als
kunstenaar te verheerlijken,
inriivriikunstenaar heeft Charlie Chaplin
die h?i t u gfote, verdiensten. Zijn films,
He riilw, zelt ontwerpt, waarvan hij
mnrieif n sctlI'ijft en waarvoor hij de
componeert, zij het dan geassi-
steeid dooi een staf bekwame medewer
kers, behoren tot het beste, wat in de film
wereld geproduceerd wordt, al begaat hij
wel eens een misslag, zoals met zijn „Mon
sieur Verdoux".
Het is voor het overige hoogst interes
sant, het leven van dit filmwonder te vol
gen. Charley Chaplin werd in een Londen-
se volkswijk geboren. Zijn vader en moe
der waren variété-artiesten. De vader leed
aan drankzucht, de moeder was ziekelijk.
Reeds als kind van vijf jaar stond de klei
ne Charles op de planken. Hij werd ge
boren op 16 April 1889. Althans, dit wordt
algemeen aangenomen. Hij zelf heeft eens
beweerd, te Fontainebleau geboren te zijn,
maar in de geboorteregisters daar bleek
hij onderzoek zijn naam niet voor te ko
men. in datzelfde jaar werdAdolf
Hitler geborenEn in dat jaar 1889
vond de grote Thomas Edison de Kine-
toscope uit, de voorloper van het huidige
filmapparaat. De Engelsman zou later met
behulp van de geperfectionneerdc uitvin
ding van de Amerikaan de tot Duitser ge
worden Oostenrijker Adolf Hitler be
lachelijk maken in de film „The Great
Dictator
Maar vóór het zo ver kwam, zou de
jonge Charlie Chaplin een zware tijd door
maken.Hij werd als kind van drie jaar
's avonds, als er thuis een feestje was, uit
bed gehaald, omdat hij zo goed alle schla
gers" van het moment zong en alles en
iedereen wist te imiteren. Zoals gezegd,
vijf jaar oud trad hij voor het eerst op
Hij werd door zijn vader het toneel op
geduwd, zong een liedje en werd geest
driftig toegejuicht. De behoefte aan bij
val heeft hem nooit verlaten.Kort na
dien stierf zijn vader aan delirium. Zijn
moeder deed hem met zijn stiefbroertje
Sidney op een kostschool. Maar dit duur
de niet lang. Zeven jaar oud betrad hij
weer het toneel, als imitator! Hij leefde
in armoede. Het huis, waar hij met zijn
moeder en broertje in een armzalige ka
mer woonde, is tijdens de oorlog door een
Duitse bom verwoest. Anderhalf jaar trad
hij op. Daarna werd hij weer naar school
gestuurd, waar hij twee jaar bleef. Dit was
alle opleiding, die de grote Charley Chap
lin genoten heeft. Zijn moeder verloor
haar verstand, zijn stiefbroer ging naar
zee, Charley bleef alleen over en leefde
als een weesjongen uit een Dickensver-
haal: op straat. Hij was boodschappenjon
gen op de Covent Garden markt en liep
met kranten. Daarna kwam hij aan het
toneel en drie jaar achtereen speelde hij
met een reizend gezelschap in het stuk
..Sherlock Holmes". Hij was er Billy, de
jongste bediende in.
Hij raakte weer van het toneel, werkte
oven in een glasblazerij, kwam weer hij
het toneel terug, moest zijn droom, een
groot toneelspeler te worden,, vaarwel
zeggen en legde zich op komische rollen
toe, zich daarbij speciaal op de panto
mime toeleggend. En toen begon het.
Het gezelschap, waartoe hij behoorde,
maakte een turnee door de Verenigde
Staten. Alszeventien-jarige jongen
kreeg hij enkele rollen in films. Met het
gezelschap keerde hij naar Europa te
rug, om drie jaar later als een gerouti
neerd vakman weer naar de Verenigde
Staten te gaan, vastbesloten, daar naam
te maken. In 1913 toog hij naar Califor-
nië, met zijn eerste contract als film
ster in zijn zak. Filmster in de gooi- en
smijtfilms van Mack Sennett. Maar
Charley Chaplin was op weg
We kunnen hem hier niet stap
voor stap op die weg volgen, hoe in
teressant de opkomst van deze En
gelsman in Amerika ook was. In zijn
eerste film droeg hij niet liet later
zo bekend geworden zwerverspak en
het bolhoedje. Dit maakte hij voor
zijn tweede film, toen li ij uit kleren
van zijn collega's een keuze maakte.
De te lange en tc wijde brock he-
hoorde aan de befaamde Fatty Ar-
buckle toe. De schoenen waren van
de acteur Ford Sterling en ze waren
zo groot, dat hij dc linker aan zijn
rechtervoet deed en andersom, omdat
ze anders van zijn voeten sloften
In dit zonderlinge costuum en voor
het eerst op de bekende, eigenaardige
manier lopend, moest hij in de film
een cameraman en dc politie telkens
weer hinderen, aldus de ene korni-
sclie scene na de andere makend.
Het duurde niet lang, of Mack Sen
nett liet Charley Chaplin de films
regisseren, waarin hij optrad. Sinds
dien vond een evolutie plaats, die
leidde tot de. Charley Chaplin,
naar wie thans weer ontelliaren in de
bioscoopzalen over heel de wereld
zullen opstaren.
Juist hierom is zijn houding tegen
over het communisme des te meer te be
treuren. Hij heeft verklaard, slechts een
voorstander te zjjn van de vrijheid en
niet aan politiek te doen. Maar anderen
drijven politiek met hem en zijn popu
lariteit en roem. Hierin schuilt een groot
gevaar. Een man als tóf zou zicl1 beter
van zijn verantwoordelijkheid tegenover
de.vrije wereld bewust moeten zijn, een
duidelijk en voor iedereen begrijpelijk
standpunt dienen jn te nemen ten san-
zien van het. elke geestelijke vrijheid
bedreigende communisme.
Film en politiek. Ze hebben ogen
schijnlijk niet veel met elkander te ma
ken, Maar het is veelzeggend, dat het
eerste, wat de bolsjewisten in Rusland
deden.' was de filmindustrie in dienst te
stellen van de communistische propa
ganda. En nu de wereld niet meer zo
onder de indruk van Sovjet-Russische
films raakt, moet helaas geconstateerd
worden, dat figuren als Charley Chaplin
de communisten in de kaart spelen.
En, hij is een symptoom. Het onder
zoek, enkele jaren geleden naar de com
munistische invloeden in Hollywood in
gesteld, heeft wel duidelijk bewezen, in
welk een mate de agenten van Moskou
e,- een propaganda-apparaat hadden op
gebouwd.
ER zijn verschillende manieren om een ro
manschrijver te leren kennen. Men leest
bijvoorbeeld zij werken en met een beetje
fantasie ontstaat een beeld van de auteur dat
dan ongetwijfeld op een van zijn romanhelden
Üjkt.
Een betere manier is een persoonlijk gesprek,
desnoods in de vorm van een interview, waarbij
de journalist vragen afvuurt ais stak hij stui
vers in een automaat en op elke stuiver een
antwoord verwacht waar belangwekkende kopij
in zit.
Een bezoek bh de Rotterdamse auteur Rogier van Aerde heeft echter niet veel
weg van het interview zoals de lezer zich dat wellicht voorstelt. De balcondeuren
van zijn huis aan de Vroesenlaan staan wijd open en de koele avondlucht stroomt
door de intimiteit van zijn werkkamer.
Het troosteloze uitzicht op wat eens het Is het onderwerp geworden van zijn
v. „p-nrpv nieuwe roman,
Vroesenpark was brengt het gesprek
als vanzelf op de bezettingstijd, waarin
Rogier van Aerde actief aan het verzet
heeft deelgenomen.
Zijn boek „Bezet Gebied" bevat de
haastig neergeschreven impressies uit ilie
tijd. „Er was eigenlijk geen gelegenheid
meer om te schrijven en toch wilde ik
het, in gestolen ogenblikken, nu eens
hier, dan weer daar, altijd gejaagd, zon
der afstand te kunnen nemen van het
onderwerp. De nadelen van zo'n werk
wijze bleven natuurlijk niet uit en toch als
ik er nog eens in blader, dan zit ik weer
midden in de sfeer van die tijd, herinner
„Toen ik met het plan rondliep om
dit boek te gaan schrijven en ik ande
ren daarover sprak, keken ze me aan
of ik gek was geworden. Niemand
wilde geloven, dat er van een derge
lijk onderwerp, waarover al zoveel ge
schreven is, nog een boeiende roman
te maken viel, wanneer ik de gewijde
gegevens eerbiedigen wilde en geen
gebruik maakte van vreemde elemen
ten. Ik herinner me. dat Antoon Coo-
len de eerste was die begreep wat ik
eigenlijk wilde en er degeweldige
mogelijkheden van zag, natuurlijk zon
der te weten of ik er al dan niet in
slagen zou die te realiseren".
„Ik leefde maandenlang in de sfeer
an het lijdensverhaal en langzaam groei-
ik ine hoe we toen dachten en voelden, (pm 'de" evangeliefiguren voor mij tot le
wat b v een bombardement van Rotter- vende mensen uit een brandende en gis-
tende tijd, waarin de Messiaanse ver
dam je «eed vvachting haar hoogtepunt had bereikt.
Vrcu'gdc Otn liet schrijven Ik heb me trouw gehouden aan de ge-
Natuurlijk komt het gesprek nu op gevens uit het Nieuwe Testa™f.nA;
zijn eersteling „Kain". „Ik was verliefd slechts enkele hypothesen van exegeten
od wat ik in de bijbel ontdekt had, wat zijn me voor de inkleding van het verhaal
rnü new he- van dienst ge-
voor mij nog he,
iemaal nieuw
was, hetrhythme
van het proza, de
kleur van de
klanken, het
woord dat de rei
der woorden
roept in al haar
cadansen. Dat
hele boek schreef
weest. De Chris
tusfiguur is cen
traal gebleven.
Hij is de onbegre-
pene, die niet pas
te in de nationa
listische heilsge
dachte, waarmee
het Joodse volk
en ook de aposte-
ik in één grote onbekommerde vreugde len waren besmet. Dat werpt een som
om het schrijven en ik voor mij geloof, tjjds tragischl icht op de figuren rond
dat juist dat argeloze, dat prille, dat jon- Christus, op de „moordenaars" die met
ge, zelf verwonderde enthousiasme er de Hem gekruisigd worden, op een Barabbas,
bekoring van uitmaakte. Naarmate je op een Nikodemus en Josef van Arimatea
meer volwassen wordt, ga je die roes en bovenal opJudas.
wantrouwen, omdat je er gemakkelijk bij Judas, die ook alles verlaten had om-
op hol kunt slaan". wille van het Koninkrijk Gods. die ook
„Of ik belangstelling heb voor het ex- jn jesus geloofd en Hem had lief
perimentele proza? Ja, doch met zozeer gehad en die zichzelf verraden en ont-
om het experiment, als wel om de big- goocheld voelde, toen hij begreep waar-
vende resultaten die een experiment heen de weg van zijn Meester voeren
voor de prozakunst kan opleveren. Het moest en Hem toen niet verder volgen
buitenissige ervan is bijzaak; als het al- vvilde.
leen daarom gaat, lijkt het me n°SaJ En hoe duidelijker al dat menselijk
onvruchtbaar. Overigens meen 'k, dat wanbegrip en tekortschieten naar voren
een onderwerp goeddeels de stijl bepaalt, treedt, des te ontzagwekkender wordt
Mijn latere boeken „De Leugen is Onze (je verlossingsdaad, de liefde die over
Vader" en „Nooddorp" zijn b.v. in een (jat alles heenreiken wil en zichzelf daar-
sobere en zakelijke stijl geschreven. VOOr opofferen.
De inhoud zou geen andere stijl verdra- „Geen enkel boek heb ik zo met hart
gen". en ziel geschreven als dit".
.Passie Voor We afscheid nemen, zegt Van
S Aerde nog, dat de bijbelse figuren hem
PREKEND over nieuw te verschijnen altijd hebben geboeid. Vooral naar Petrus
werk komt Rogier van Aerde pas lieej e„ Paulus gaat zijn voorliefde uit en het
en al los. Met het enthousiasme waar- is niet onmogelijk dat er in de toekomst
in men de schrijver van Kain herkent nog eens een roman van zijn hand over
vertelt hij over zijn nieuwe boek „Pas- één van deze apostelen zal verschijnen,
sie", dat dit najaar bij Elsevier zal ver
schijnen. Het overbekende en toch zo
slecht gekende verhaal van Jezus" lij
den, de grootste tragedie aller tijden,
Van 17 November 1959 t.m. 16 Januari
195S zullen aan de postkantoren weer de
bekende postzegels met toeslag Voor
het kind" verkrijgbaar zijn. Ditmaal
werden ze ontworpen door mevrouw J
Janzen-Dalenoord te 's-Gravenhage, die
ook de tekst en de waardecijfers ver
zorgde. De postzegels zijn uitgevoerd in
twee kleuren.
De minister-president, dr W. Drees,
heeft gistermiddag een bezoek gebracht
aan de Ierse eerste minister dr Eamon
de Valera, die in het Ooglijders-gast
huis te Utrecht wordt verpleegd.
In de tweede helft van October hoopt
de Ierse staatsman de kliniek te
verlaten, om waarschijnlijk na een korte
rustkuur in een plaatsje, dat over de
Gelderse vallei uitkijkt, naar Ierland
terug te keren.
Naar wij van de „Ierse Vriendenkring"
vernemen, hoopt de Ierse taoiseach (eer
ste minister), dr Eamon de Valera, op 14
October zijn 70ste verjaardag in ons land
te vieren.
(Van onze redacteur)
Enige maanden geleden werd met veel
ophef een uit Amerika afkomstig nieuw
geneesmiddel aangekondigd, isonicotine-
zunrhydrazide genaamd, waarmee proe
ven op mensen, lijdende aan t.b.c. in liet
Sea View Hospital waren gedaan. De al
gemene toestand van deze patiënten zou
zijn verbeterd, zij gingen meer eten cn
de koorts zakte.
Uit een experimenteel onderzoek, dat
acht grote sanatoria in ons land hebben
verricht en waarvan de resultaten thans
bekend zijn, is gebleken, dat het nieuwe
geneeesmiddel helemaal geen wonder
middel is, zoals de eerste publicaties
deden geloven.
Isonicotinezuurhydrazide, dat nu ook
door de Nederlandse pharmaceutische
industrie in de handel wordt gebracht,
is slechts een waardevol hulpmiddel bij
de behandeling van t.b.c.
Het experimenteel onderzoek wordt
voortgezet om na te gaan in hoever
resistentie-ongevoeligheid van de tuber
kelbacil voor dit nieuwe geneesmiddel
optreedt en vast te stellen in welke mate
het praeparaat, eventueel in combinatie
met het P.A.S. (paramino salicyi) of
streptomycine kan worden toegediend.
h'"!''y Cl"'plin> toen hij V()„r de
maal het zwerverscostuum en
Z'J" Mhuedje droeg. Het was in zijn
weede grote fnm ^id-Auto R aces
at Venice".
„Geen enkele Caltex-onderming neemt
deel aan enig internationaal olie-kartel of
heeft een harer afnemers een te hoge prijs
laten betalen". Dit deelde de president van
dc California Texas Oil Company, W. H.
Pinckard. mede naar aanleiding van het
onlangs in de Ver. Staten aangekondigde
onderzoek naar de activiteit van oliecon
cerns op dit gebied. In Nederland wordt de
California Texas Oil Co, vertegenwoordigd
door de Caltex Petroleum Maatschappij
(Nederland) N.V. in Den Haag.
De Caltex werd omstreeks half 1936 op
gericht. Haar onafhankelijke en concur
rerende activiteit worden bevestigd door
haar belangrijke groei gedurende de korte
tijd van haar beslaan. In feite heeft de
Caltex haar omzetten sinds de oorlog met
660 pet kunnen vergroten. Haar activiteit
omvat thans circa 60 landen.
De heer Pinckard legde er opnieuw de
nadruk op, dat de prijzen der Caltex billijk
zijn concurrerend zijn vastgesteld en m
velé gevallen lager zijn dan die van ruwe
olie uit andere bronnen, welke bestemd
was voor de E.C.A.-landen. De E.C.A. was
te allen tijde bekend met de door de Cal-
lanriBrl ende Priizen voor naar E.C.A.-
trokWor, vfrsaIieePte ruwe olie en de be-
evéneono aitenlandse regeringen namen
tuigen dat ri1Pen--°m zich er van te over-
pnjzen bevredigend waren.
O
In verband met de ontwikkeling van
de functionele integratie in Europa en
de daaruit eventueel voor Nederland
voortvloeiende voorbereidende werk
zaamheden heeft, naar wij vernemen, dc
Nederlandse regering een adviescommis
sie ingesteld inzake de vestiging van een
Europese politieke gemeenschap. Voor
zitter van deze commissie is mr E. van
Kleffens, onze gezant in Portugal: vice-
voorzitter dr E. O. baron van Boetzelaer
van het ministerie van Buitenlandse Za
ken. Leden van deze commissie zijn drs
E. H. van der Beugel (Buitenlandse Za
ken), mr C. L. M. Fock (Algemene Za
ken), drs Th- C. Hijzón (Economische
Zaken), mr L. O. van der Plas (Finan
ciën), prof. dr I. Samkalden (Landbouw,
Visserij en Voedselvoorziening). Lid
secretaris is mr E. Schokker (Buiten
landse Zaken).
in
Dc bewonderaars van de Engelse schrijver Nevil Sliute en ook
Nederland zijn er ongetwijfeld ontelbaar veel kunnen hun hart weer
ophalen. Zij, die het Engels machtig zijn, kunnen genieten van zijn jongste
roman, „The far country", die dezer dagen hij Heinemann-Holland te
's Gravenliage verscheen. De anderen kunnen Shute's voorlaatste boek
„A town like Alice" lezen in de zeer goede vertaling van C. van Eysden.
Deze verscheen eveneens dezer dagen en wel onder de Nederlandse titel
„Finaleals voorspel". Het hoek werd uitgegeven door de Zuid-
Hollandse Uitgeversmaatschappij Ad. M. C. Stok te 's Gravenhage, in de
bekende Cultuurserie. Dit laatste Intekent: een mooie, fraai verzorgde
uitgave
Nevil Shute, de meestgelezen schrijver
in de Engelssprekende landen, is door een
gezaghebbende Britse criticus vereerd
met de eretitel: „De prins der vertellers".
Over het algemeen voelen wij weinig voor
zulke grote woorden, dikwijls overhaast
uitgesproken. Maar in dit geval moeten wij
wel toegeven: ja, als er onder de vertel
lers, waar Engeland nogal rijk aan is.
rangen bestonden, dan zou Shute zeker
die van prins moeten innemen.
Elk jaar verschijnt er een bock van
zijn hand telkens is liet weer een ver
rassing. Brengt S'nute dan iets volkomen
nieuws? Vertelt hij schokkende of ge
waagde dingen, die aan de sensatie!ust
of aan nog kwalijker verlangens van „het"
publiek tegemoet komen?
Het antwoord op beide vragen is ontken
nend. Shute vertelt doodgewoon, zonder
enige opzettelijkheid of trucs. Zijn ver
halen zijn traditioneel gebouwd, maar
Shute weet de oude vormen meesterlijk te
hanteren. Zijn verhalen zijn door en door
gezond; zij zijn rustig verteld en de
schrijver denkt er eenvoudig niet aan 'e
speculeren op de wensen van een deel
der lezers.
Het heet tegenwoordig, dat een boek
een pikant tintje moet hebben wil het goed
verkocht worden en zonder twijfel zijn er
vooral in Amerika wel schrijvers, die
er daarom maar ,,'n extra schepje bovenop
doen". Nevil Shute heeft echter over
tuigend bewezen, dat er in een roman,
mits goed en onderhoudend verteld, geen
onvertogen woord of scène behoeft voor
te komen om de lezers te pakken en te
boeien.
Shute heeft ongetwijfeld een deel van
zijn succes te danken juist aan het
dat hij in dit opzicht niet „modern" is.
Temidden van de soms walgingwekkende
boeken, die men ons
Dit gedeelte van het verhaal is ontleend
aan de werkelijkheid. Deze afschuwelijke
zwerftocht heeft inderdaad plaats gehad,
maar niet op Malakka doch op Sumatra.
Shute, die zich enkele jaren geleden in
Australië heeft gevestigd, ontmoette op
zijn reis daarheen een Nederlandse dame,
die hem deze hongertocht beschreef. Fan
tasie is echter de episode, waarin Jean en
haar lotgenoten geholpen worden door een
Australische jongeman, die, als de Jappen
er achter komen, afschuwelijk wordt ge
marteld. Jean gelooft dan ook niej anders
dan dat hij dood is.
Hier is dan de kern van de liefdesge
schiedenis, de idylle, die zich afspeelt in
Australië. Het meisje gaat daarheen om
met het geld, dat ze geërfd heeft, zich
een nieuwe toekomst op te bouwen. Dank
zij haar initiatief en werklust brengt ze
een kleine nederzetting tot bloei. En a.s
ze de jongeman, die zich voor haar heeft
opgeofferd, terugvindt, ontbloeit er een
mooie, sterke liefde. Samen beginnen ze
een grote veehouderij en voor het geluk
van twee zulke flinke jonge mensen be
hoeft men niet bang te zijn.
Het is een kenmerkende trek in dc
boeken van Nevil Shute, dat zijn
hoofdpersonen hun liefde niet cadeau
krijgen, maar haar moeten verdienen, "ij
moeten bewijzen wat ze waard zijn; hun
liefde is Seen kortstondige bevlieging,
maar zij is al beproefd en gelouterd
voordat ze tot ontpooiing komt.
Ook Shute's jongste roman, „The far
Het Haagse gerecthshof heeft gister
morgen de koopman A. van B., die in
binnen- en buitenland diverse personen
voor een totaal bedrag van 200.000 tot
300.000 zou hebben opgelicht, veroor
deeld tot drie jaar gevangenisstraf met
aftrek. De rechtbank had hun tot 3 jaar
veroordeeld.
De Rotterdamse chauffeur W. van W.,
verdacht een adellijke dame in Den Haag
te hebben opgelicht voor 1300, werd
conform de eis van de procureur, veroor
deeld tot 1 jaar en 6 maanden gevange
nisstraf. De Haagse rechtbank had hem tot
een zelfde straf veroordeeld.
De Haagse grossier W. J. H. hoorde
bevestiging van het vonnis van de recht
bank tegen zich uitspreken, namelijk 3
jaar met aft-rek. Hem was ten laste ge
legd, dat hij eerst een Rotterdamse za
kenman voor een groot bedrag zou heb
ben opgelicht en daarna de genoemde
freule in combinatie met een zekere G.
voor een som van 175.000. Van dit be
drag ontving hij 29.250. De rest werd
door G. meegenomen-
van deze tijd wil opdringen, zijn Shutcs
verhalen als een frisse wind als een ver
ademing. En als zodanig zijn ze klaarblij
kelijk ook aanvaard „PasSirale", het ver
rukkelijke verhaal van dc liefde van een
oorlogsvliegcr. verscheen verleden jaar
eveneens bij de Zuid-Hollandse in Neder
landse vertaling en dc wijze waarop dit
bock ontvangen werd, is veelzeggend.
Persoonlijk slaan wij Finale.a.s
voorspel" nog hoger aan. Egenlijk bevat
het twee geschiedenissen. Een Engels
meisje, Jeaa Paget, komt tengevolge van
toevallige omstandigheden op Malakka,
waar korte tijd later de Japanners binnen
vallen. Met een aantal andere vrouwen en
kinderen wordt zij gevangen genomen,
maar geen enkele instantie wil de verant
woording voor deze groep op zich nemen.
Zo begint een ellendige zwerftocht en
Jean Paget bewijst, dat ze een meisje met
pit en moed is. Vele lotgenoten sterven
en de rest van het groepje vindt tenslotte
rust in een Maleis dorp, waar men de be
vrijding afwacht.
als meesterwerken country", speelt voor een groot deel "n
Australië. Ook hier het verhaal van be
wegen gebeurtenissen, die er tenslotte toe
leiden dat twee jonge mensen elkaar vin-
den. Hetzelfde thema dus als in het hier
boven besproken boek, maar allerminst
een herhaling want Shute heeft, genoeg
pijlen o-p zijn boog om volkomen nieuwe
variaties te scheppen.
Bijzonder interessant is het bock door
dat de schrijver een verrassende tegen
stelling schept tussen het leven in
Engeland en dat in Australië. Hij doet dat
door een oude, trotse dame, de weduwe
van een admiraal, even statig en waardig
als arm, te plaatsen tegenover haar
nichHe. een meisje van het soort van Jean
Page. vol werklust en energie, die liever
de ha-nden uit de mouwen steekt dan een
schijn van deftigheid en weelde (op zich
zelf toch wel imponerend) op te houden.
Ook zij vindt de weg nakr Australië en
naar het hart van een jonge dokter.
En men leeft, dank zij de boeiende ver
teltrant van Shute, zozeer met haar mee,
1 daf. men het liaar oprecht gunt....
De minister van Onderwijs, K. en W.
heeft ingesteld een commissie van ond ■!■-
zoek in zake het onderwijs volgens het
leerlingstelsel:
Deze commissie zal onderzoeken: de
kwalitatieve eisen, welke in het algemeen
voor het diploma leerlingstelsel mo?1-;n
worden gesteld; de criteria, waaraan de
opleiding in het bedrijf moet voldoen; op
welke wijze de vorming van opleiders in
het bedrijf kan worden bevorderd; vo' i
en inhoud van het aanvullend onderw
in het bijzonder met het oog op de alge
mene vorming van de leerling en do aan
sluiting op de opleiding in het bedrijf;
de eisen, welke moeten worden gestold
aan het examen voor het diploma en de
toelating daartoe; de wenselijkheid van
voortgezette opleidingen en speciale cur
sussen na het behalen van het diploma;
do regeling van leergelden en patroons
vergoedingen; de samenwerking tussen
gewestelijke arbeidsbureaux.
De eisen, te stellen aan het toezicht:
De nomenclatuur van de vakrichtingen
on beroepen, waartoe de opleiding met be
hulp van het leerlingstelsel bekwaamt en
in het algemeen de maatregelen, welke
een goede functionnering van het leerling
stelsel kunnen bevorderen.
Voorzitter is ir G. Moerkerk, inspecteur
van het nijverheidsonderwijs, te 's-Gra-
venhage, secretaris M. D. van Wolferen,
adjunct-referendaris bij het ministerie van
O., K. en W.
t
