Ramon M
(alias Frank Jacson)
bracht
rode banneling om het leven
k
1
-BONN GAF NIET TOE AAN
ARABISCHE EISEN
üil MOTORPALEIS
tm/m mi
>pm
Van
k o n i n
in Victoria tot
George VI
Twaalf jaar oude moord weer. in de belangstelling
Tilburgse Economische Hogeschool
viert vijfde lustrum
'JllMflh7/
Hertog van W indsor vertelt zijn
herinneringen
Toenemende kans
op
regen
ZATERDAG 15 NOVEMBER 1952
PAGINE 3
99
„Het is niet de Gepeoe, ik*ben het". Deze ivoorden werden gestameld door de mam die even te voren
de revolutionnair en voormalige bolsjewiek Leo Trotzky (ware naam Leo Bronstein) in de Mexi
caanse villa, waar de rode banneling verblijf hield, met een klein pikhouweel had neergeslagen.
ZORG DAT HIJ
PRAAT!
De „grote onbekende
Gevaar voor Stalin
Voorspelling
mm
Maar bezorgd voor behoud van afzetmarkt
Machtig man werd rebel
„Frank Jacson"
Moordenaar zweeg
maar.
Snoekenweer of...
hondenweer.
Het olieconflict
Naar 10.5 millioen
inwoners
mSSm
Die goede, oude tijd
„Lief jongetje van ruim
zeven pond
Onafhankelijk optreden
Eerste wereldoorlog
Publicatie over de aansalg
Sensationele onthulling
„Goede daad
Oh
ervaior
De verloving in liet
Belgiseliè vorstenïinis
Moordenaar
van Trotzky
ontmaskerd
Trotzky had afgestuurd. Maar tijdens
het proces kon te dien aanzien niets
met zekerheid worden vastgesteld.
De moordenaar hleef een „grote on
bekende", als het ware een moderne
editie van „de man met het ijzeren
masker". Men slaagde er niet in, ach-
Het is niet de Gepeoe, ik
hen het Geheimzin
nige woorden: De ster
vende Trotzky antwoord
de er op: sla hem niet
dood, zorg dat hij praat,
laat hem zeggen, wie hem
gestuurd heeftMaar
de mannen, die Trotzky
in opdracht van de Mexi
caanse regering bewaak
ten, waren zichzelf niet
meer meester. Ze sloegen
op de moordenaar los en
spoedig stroomde deze
het bloed uit de mond.
Zijn bloed vermengde
zich met dat van Trotzky,
die hij met zijn wanstal
tig wapen dodelijk ver
wond had. Trotzky werd
naar een ziekenhuis over
gebracht en daar stierf
hij, na gedurende zes en
twintig uren onnoemelijk
geleden te hebben. De
moordenaar had zijn ge
zicht met het pikhouweel
vrijwel stukgeslagen.
De moord op Trotzky geschiedde,
zoals men zich herinneren zal, op
20 Augustus 1940, toen de Tweede
Wereldoorlog was uitgebroken. Deze
misdaad trok toen nauwelijks de aan
dacht. Er waren zoveel andere, be
langrijker dingen aan de orde. En na
de ^oorlog leek de affaire-Trotzky
vrijwel vergeten. Er was inmiddels
een waas van geheimzinnigheid rond
blijven hangen. De Mexicaanse rege
ring, die de grote tegenstander van
Stalin indertijd asyl verleend had,
liet de moordenaar opsluiten. Tot nu
ter zijn identiteit te komen.
Trotzky had zoals gezegd in Mexico
asyl gezocht en gevonden. Er woonden in
Mexico City talrijke intellectuelen, die
rode en zelfs communistische sympahtieën
koesterden. Een aantal hunner en met na
me de bekende schilder Diego Rivera,
waren tegenstanders van Stalin en hiel
pen Trotzky bij het organiseren van een
internationale tegenstand tegen het re
giem in Sovjet-Rusland, dat de man, die
het Rode Leger uit de grond stampte en
wiens organisatorische talenten algemeen
erkend werden, bij verstek ter dood had
veroordeeld. Uiteraard had Trotzky de
Mexicaanse regering moeten beloven, van
de hem verleende gastvrijheid geen mis
bruik te zullen maken en zich van alle po
litieke en tegen de Sovjet-Unie gerichte
activiteit te onthouden. Maar zo hij er zich
al dan niet aan schuldig maakte, er werd
te zijnen behoeve hard gewerkt en de
balling Trotzky vormde voor Stalin een
potentieel gevaar.
Leo Trotslcy, Statins grote tegenstander.
Is hij op last van de dictator in het
Kremlin vermoordDe moordenaar be
weert nog steeds, geheel zelfstandig ge
handeld. te hebben 'en niet door de Gepeoe
naar Mexico te zijn gestuurd.
toe verdiepten degenen, voor wie liet
tragische gebeuren een soort cause-
célère werd, zich in de vraag, wie de
moordenaar wel kon zijn en wat de
redenen tot zijn misdrijf waren ge
weest. Voor velen leek het nauwe
lijks aan enige twijfel onderhevig,
dat de Gepeoe de moordenaar op
Trotzky's dood moet voor Stalin een
ware opluchting zijn geweest. Van het be
gin af aan zijn deze twee Russische revo-
lutionnairen vijanden geweest. Hun per
soonlijkheden verschilden totaal, hun
ideeën liepen volkomen uiteen en slechts
noodgedwongen kwamen ze tot samen
werking. Ze ontmoetten elkander voor het
eerst op een communistisch congres te
Wenen, In 1913 en reeds toen schreef
Trotzky, onaangenaam getroffen te zijn
geweest door de felle vijandschap, waar
mede de man, met wie hij voor het eerst
kennis maakte, hem had opgenomen. Diens
blik voorspelde reeds toenmaals niet veel
goeds.
Trotzky, groot mensenkenner en uitste
kend theoreticus, wist zich in de kringen
der uit Tsaristisch Rusland verbannen
communistische leiders grote populariteit
te verwerven en toen bij het einde van de
Eerste Wereldoorlog de Duttse keizer
de in Zwitserland vertoevende Russische
revolutionnairen. met Lenin aan het hoofd
in een verzegelde wagon naar Rusland te
voeren, opdat ze daar de revolutie konden
voorbereiden, behoorde Trotzky tot de
voormannen. Tijdens de revolutie en in de
uiterst bewogen periode daarna, toen de
bolsjewieken zich tegen de legers van
Koltschak, Denikin en Wrangel verdedi
gen moesten, trad Trotzky steeds meer
naar voren. Hij zorgde, zij het dan met
niets ontziende voortvarendheid, dat de
bolsjewistische horden tot behoorlijke
troepen werden samengesmeed en het was
ongetwijfeld aan hem te danken, dat het
door hem gevormde Rode Leger er ten
slotte in slaagde, de contra-revolutionnai-
ren te verslaan.
Na Lenin was Leo Trotzky in die dagen
de machtigste man in heel Sovjet-Rusland.
Maar Stalin, zijn stille, verbeten tegen
stander besloot, hem de weg naar de op
volging van de ziekelijke Lenin te ver
sperren. Zoals bekend, werd die strijd
door Stalin gewonnen. In 1929 stelde deze
aan het Politburo voor, Trotzky als zijnde
een rebel te verbannen en de organisator
van het Rode Leger moest in balling
schap gaan. Hij mocht van geluk spreken,
Sovjet-Rusland levend te kunnen verla
ten. Zeven jaar later zouden de eerste gro
te zuiveringsprocessen beginnen, welke
menig machtig man in 't rode arbeiders
paradijs noodlottig werden. Vermoedelijk
durfde Stalin het in die tijd niet aan, zijn
tegenstander openlijk uit de weg te rui
men.
Trotzky zwierf jarenlang in het bui
tenland rond, nu algemeen erkend als
de aanvoerder der Trotzky-isten, tege
lijkertijd trachtend, een „vierde inter
nationale" te vormen. In tal van landen
was men inmiddels bevreesd voor deze
geboren samenzweerder en nergens werd
hem het verblijf aangenaam gemaakt,
zodat hij ten slotte naar het verre Mexico
trok, van waaruit, hij overigens de
Trotzky-istisehe elementen in de aan
dollars rijke Verenigde Staten gemak
kelijk bereiken kon.
De Mexicaanse regering wees hem als
verblijfplaats een villa in een der bui
tenwijken van de stad Mexico aan en
liet hem daar streng bewaken. Deze be
waking was dringend nodig, aangezien
algemeen bekend was. dat de agenten
van de Gepeoe achter de balling aanza
ten. Trotzky zelf leefde in angst en
vreze, geen ogenblik zijn leven zeker. Dit
wist hij maar al te goed en hij nam
daarom alle voorzorgen, om te voorko
men dat door de Gepeoe uitgezonden
moordenaars tot hem zouden doordrin
gen In Mei 1940 vond er een aanslag
op hem plaats. Een troep met mitrail
leurs bewapende mannen omsingelde
de villa en doorzeefde deze met kogels.
Trotzky had zich bij het vernemen van
onraad plat op de grond geworpen en
ontsnapte aldus aan een fusillade. De
bewaking werd hierna versterkt. Maar
Trotzky begreep, dat men op hem bleef
loeren.'
Het gevaar kwany ccliter van één
kant, waar Iiij geen voorzorgsmaat
regelen nemen kon. Zijn secreta
resse, een zekere Sylvia Ageloff, werd
op een dag in kennis gebracht met
iemand, die zich een groot bewonde
raar van Trotzky noemde en haar,
nadat ze hem enkele malen ontmoet
had, verzocht, aan deze een door hem
geschreven manuscript over een revo
lutionnair onderwerp voor te leggen.
De secretaresse slaagde er in, Trotzky
er toe te bewegen, de man, een zekere
Frank Jacson, die zich voor Ameri
kaan uitgaf, te ontvangen. De bewa
kers, die vermoedelijk naar een revol
ver zochten, hebben het kleine pik
houweel, dat Jacson in het manu
script verborgen had, niet opgemerkt.
Toen de bezoeker zich enige tijd bij
Trotzky bevond - deze was alleen
werden ze plotseling door een luid
geschreeuw opgeschrikt. Het was de
om hulp roepende Trotzky....
Ze stormden naar diens studeerkamer,
zagen hem er op de grond liggen, badend
in zjjn bloed en met een afschuwelijk
toegetakeld gezicht en wierpen zich vol
woede op de onverlaat. Trotzky's ver
manende woorden weerhielden hen in
middels, de moordenaar ter plaatse te do
den, maar hij bleek er bijna even erg
aan toe als zijn slachtoffer.
Kort voordat de grote revolutionnair
stierf, herhaalde hij nog eens de woor
den, door hem gesproken, toen hij door
zijn bewakers ontzet wérd: dood hem
niet, zorg dat hij spreekt en zegt, wie
hem gezonden hebben.
Frank Jacson sprak echter niet. Hij
moest eerst geruime tüd in een zieken
huis verpleegd worden. In April 1943
werd hij tot twintig jaar gevangenisstraf
veroordeeld, de zwaarste straf, die het
Mexicaanse recht kent. Tijdens het
proces bleef hU zwijgen. Hij deed slechts
spaarzame mededelingen of, wanneer
hij dan een enkele maal noodgedwongen
bij HET
MOTORPALEIS,
de speciaalzaak in
motorrijwielen,
rijwielen,
bromfietsen,
lederen kleding,
accessoires en
onderdelen
15, R DAM-BLIJDORP TEL. 82950
iets zei, was wat bij losliet een en al
tegenstrijdigheid. Het enige, wat hij
toegaf was, dat h\j misschien wel Mor
nard heette en Frank Jacson een valse
naam was.
De gevangenisdeuren sloten zich achter
hem. Hi.i werd opgesloten in l\et gedeel
te van Mexico City's Juarez-gevangenis,
waarin de ergste misdadigers zijn onder
gebracht. De regels van het gevangenis
wezen in Mexico staan echter toe, dat
een gevangene, indien hij daartoe de mid
delen bezit, zich een zekere luxe ver
oorlooft. En, Mornard, alias Jacson,
kreeg van tal van onbekende gevers
geld toegezonden. Hij kon zjjn cel be
hoorlijk laten inrichten en behoefde
het gevangeniseten niet te eten en ook
niet te werken. Bijna al zijn tijd bracht
hij door met studeren. De wereld be-
Dit is Ramon Mercader, Trotzky
Jacson. de moordenaar ran L
De communistische Spanjaard J
tegen Stalin opgestane Sovjet-Kus
Mexico en pleegde daar een aanslag op
hem. Jarenlang vertoeft hl]
Mexicaanse gevangenis, tot twintig BW'
gevangenisstraf veroordeeld, zonder aai
men zijn ware naam wist. Hij wordt nog
steeds door onbekenden van overvloedige
geldmiddelen voorzien, zodat hij zich
allerlei dingen kan aanschaffen, waar
van. gewone gevangenen gespeend, blij
ven. Men ziet hém hier in zijn gevange
niskleding.
Dc Arabische delegatie, die enkele we
ken in Duitsland heeft vertoefd om te
protesteren tegen het herstelvcrdrag met
Israël, is gisteren vertrokken. In regerings
kringen te Bonn verklaart men. dat het
bezoek der delegatie niet heeft kunnen
bijdragen tol een oplossing van het con-
i flict.
I Inmiddels heeft Bonn de officiële nota
der Arabische Liga ontvangen er. met een
zekere opluchting vernomen, dat de boy-
l cott van Duitse waren door de Liga eerst
zal worden afgekondigd nadat het ver-
i drag zal zijn geratificeerd. Daardoor heeft
men, zo wordt opgemerkt, kostbare tijd
I gewonnen, die voor verdere besprekingen
i zou kunnen worden benut. Reeds heeft de
regering aangekondigd, dat zij bereid is
een delegatie naar Cairo te zenden voor
j het voeren van handelsbesprekingen. Men
hoopt daarbij door het aanbieden van een
handelscrediet in staat te zijn de bezwaren
I te overwinnen.
In elk geval heeft men in Bonn dui
delijk laten uitkomen, dat men geens
zins van plan is terug te komen van
het accoorü met Israël. Dr Adenauer en
dc leider van de socialistische oppositie
Ollenhauer hebben daaromtrent de
meest categorische verklaringen afge
legd.
Nietiemin heeft het conflict in de
regeringscoalitie vele stemmen doen op
gaan, die voor een uitstel der ratificatie
en zelfs voor nieuwe onderhandelingen
tot wijziging van het verdrag pleiten.
Daarbij denkt men voornamelijk aan in
schakeling van de V.N. bij de leveranties
aan Israël. Dr Adenauer kan dan ook voor
de bekrachtiging van het verdrag voor het
ogenblik eerder rekenen op de socialis
tische oppositie, dan op die van de fractie
der liberale en der Duitse partij.
Vooral ook van de zijde van de Duitse
JjpP"rtfurs wordt een waar offensief op
bisri U,tse re"Pr'ng gevoerd om de Ara-
(tedafU t>rotcsten niet te onderschatten. De
zenden °i" een dplpsatie naar Cairo te
dan ook uitgegaan van de pre
sident van het Duitse industrieverbond.
Fritz Berg.
De omvang van de Duitse handel met
de Arabische landen moet overigens ook
weer niet worden overschat. De Duitse
export naar deze landen bedraagt 1,8 pet
van het totaal van de Duitse exportcijfers.
De Duitse invoer uit de Arabische landen
is ongeveer tweemaal zo groot en vormt
3 pet van de Duitse invoer, Duitsland is
dus in een betrekkelijk sterke positie, daar
het een betere klant van de Arabische
landen is dan omgekeerd. Daar staat te
genover, dat de Duitsers grote verwach
tingen hebben voor de uitbreiding van de
export naar deze landen, vooral sedert de
Britse moeilijkheden in Iran zijn be
gonnen.
De Katholieke Economische Hogeschool
in Tilburg gaat, zoals bekend, het vijfde
lustrum op grootse wijze vieren. In ver
band echter met dc feit, dat de heer Ro
bert Schuman, minister van Buitenlandse
Zaken van Frankrijk, aan wie in het kader
van de feestelijkheden het eredoctoraat
van de hogeschool zal worden verleend
niet eerder naar Nederland kon komen,
is de feestviering uitgesteld van 21 en 22
November tot 12 en 13 December.
Het programma van de feestelijkheden
is thans bekend geworden. Vrijdagochtend
12 December wordt de viering van het zil
veren bestaansfeest ingezet met een plech
tige Hoogmis, opgedragen door mgr W.
Mutsaerts, bisschop van Den Bosch, waar
na de 18 gedurende de bezetting overleden
en vermiste leden van de Tilburgse hoge
schoolgemeenschap worden herdacht door
een kranslegging bij het monument in het
hogeschoolgebouw. Des middags zal de
rector-magnificus, prof. dr M. J. H.
Smeets, de diesrede uitspreken. Vervol
gens vindt de aanbieding van het hulde
blijk plaats.
Dit bestaat uit een bundel opstellen
„Economische wetenschap, economische
politiek" van de leden van de Tilburgse
Academische Economische Kring (de
TAEK). Daarnaast is een fonds gesticht
Ier bevordering van de wetenschappelijke
arbeid binnen de hogeschool gemeen schap
te Tilburg. Door de burgerij van1 de stad
is ook een dergelijk fonds gevormd. Een
comité, waarin 50 vertegenwoordigers van
de Tilburgse burgers hebben zitting geno
men, heeft een actie gevoerd, waardoor
thans reeds een bedrag van 25 mille bij
een kon worden gebracht.
Zaterdag 13 December wordt de Hoge
schooldag op de sociëteit geopend door de
heer A, Tummers, voorzitter van de
TAEK. Daarna volgen de ere-promotie van
minister Schuman en de traditionele op
tocht naar de feestvergadering, via het
Paleis-Raadhuis, waar aan de ere-doctor
het lidmaatschap van de TAEK zal wor
den aangeboden in de Metropole-schouw-
burg. Deze vergadering wordt geopend
met een concert door het Brabants orkest.
De viering wordt besloten met een diner
en een revue.
N - v 1
7
Het K.N.M.I. deelt mede:
De laatste dagen stond het weer In ons
land onder invloed van een rug van hoge
luchtdruk, die boven de Noordzee lag en
een verbinding vormde tussen een hoge-
drukgebied bij Ierland en een krachtig
maximum boven Rusland. Er was hierdoor
weinig wind, zodat de temperatuur des
nachts tot beneden het vriespunt kon
dalen. Plaatselijk kwam 2 tot 3 graden
vorst voor. Aan de flank van het Russische
hogedrukgebied ontwikkelde zich gisteren
boven Polen een storing, die vergezeld van
een uitgebreid neerslaggebied naar Dene
marken trok. In Duitsland bracht de
storing op vele plaatsen sneeuw, in Dene
marken regen. De storing deed vanmorgen
de wind iets toenemen uit Westelijke
richting. Het neerslaggebied was toen tot
dicht bij het Noordoosten van het land
genaderd. De kans op enige regen nam
bierdoor toe. Het behoeft hierbij nauwe
lijks te worden opgemerkt, dat geen vorst
van enige betekenis te verwachten is.
Een woordvoerder van het Britse mi
nisterie van buitenlandse zaken heeft
teren verklaard, dat Groot-Brittannië elk
nieuw compensatie-aanbod van Perzië
aan een onpartijdig tribunaal wenst voor
te leggen.
Waarnemers wijzen er op, dat de Britse
wet OP de nationalisatie van de steen
koolindustrie ook voorziet in schadeloos-
ctellin" wegens verlies van toekomstige
inkomsten Zij vragen zich af, of het
jonBsit a „„delegeerde naar de V.N.-
d/ wip te New-York, en waarin Per-
Assemblee e nationalisaties gelden-
zle debu de Britsei nte wi]_
de schadevergöedinBsie» Perzië thans
len accepteren, inhoudt da Perzie i
bereid is ook dit onderdeel van de Brit
se regeling te aanvaarde"' An„i0.iranian
Zoals bekend, heeft de Angio der_
ook schadevergoeding geeist v 8
ving van de verwachte winst tot W,
het jaar waarin de door Perzie e J
ingetrokken concessie afloopt. Deze e
wordt door de Britse regering gesteund
maar werd
gewezen.
ue .Di Hoc t
door Teheran tot dusver al-
Op 1 Oct. j.l. telde ons land 10.408.898
inwoners, zobl ijkt uit het statistisch bul
letin van het Centraal Bureau voor de
Statistiek.
In het tijdvak Januari-September 1952
zijn 66.057 huwelijken gesloten (overeen
komstige periode 1951: 68.559), het aan
tal levendgeborenen bedraagt 177.571 (in
overeenkomstige periode 1951 174.317),
De meeste Britten hebben nog altijd een
zwak voor de hertog van Windsor hun
eens zo populaire prins van Wales. Dat deze
ook na de dramatische gebeurtenissen van
1936, welke hem noopten als koning af te
treden nadat hij nog geen vol jaar als
Edward VIII de troon van het Britse
imperium had bezet, in de harten van zijn
landgenoten een warm plaatsje heeft
behouden, bewijst het welkom dat hem
zowel door dc pers als het publiek wordt
toegeroepen bij zijn spaarzame bezoeken
aan Engeland. Een ander bewijs was de
manier, waarop z'jn gedenkschriften in
Engeland werden ontvangen. Dc belang
stelling er voor was ontzettend groot.
Iedereen wilde ze lezen ouderen om in
gedachten nog eens een halve eeuw Britse
historie door te maken, jongeren om de
zakelijke schoolstof van jaartallen en feiten
nu als een boeiend en prettig verteld relaas
van menselijke belevenissen te ervaren.
Want het hoek is veel meer dan waar men
het in verschillende kringen voor gehouden
heeft: een poging van de hertog om dc
gebeurtenissen, die tot zijn abdicatie leidden
te rechtvaardigen.
Natuurlijk heeft hij wel alles gedaan om
de feiten, die met zijn aftreden in verband
stonden, in een zo helder mogelijk daglicht
te stellen. Dat was zijn goed recht. Men
kan andere opvattingen koesteren dan hij
deed maar men kan niet aan een gevoel
van sympathie ontkomen omdat de toon
van deze memoires zo oprecht aandoet.
Deze sympathie, welke niets afdoet aan het
principieel afwijzen van bepaalde opvat
tingen, behoudt de schrijver ook daar,
waar hij scherpe critiek uitoefent op figu
ren. die in de veelbewogen dagen van 1936
een rol hebben gespeeld, onder wie in
de eerste plaats rar Baldwin, de toenmalige
premier. Deze critiek is niet mis te ver
staan, maar blijft bij alle scherpte toch
waardig.
De betekenis van de memoires van de
hertog van Windsor, onder de titel „Ben
koning vertélt" in een zeer goede Neder
landse vertaling verschenen bij dc Uit
geverij Elsevier te Amsterdam, gaat, zoals
hierboven reeds werd opgemerkt, uit
boven die van een poging tot persoonlijk
verweer. Zij vormen in feite de boeiende
beschrijving van 't Engeland van koningin
Victoria (1819—1901) tot aan de troons
bestijging (in 1936) van de verleden jaar
ontslapen koning George VI.
Het Victoriaanse tijdperk is voor de
Engelsen zoiets als „die goede, oude tijd
de tijd van gaslicht en rijtuigen, het
hoogtepunt van de macht van het Britse
rijk, toen de koningin ook de titel van
keizerin van India droeg. De tijd ook van
grote armoede naast grote rijkdom, van
gisting allerwegen; een tijd waarin belang
rijke uitvindingen en naderende omwente
lingen op velerlei gebied zich reeds aan
kondigden.
De hertog van Windsor schrijft dan
ook in zijn inleiding: „Op zes en vijttig-
jarige leeftijd is men niet geneigd zien
oud te voelen. Maar voor een generatie,
de kernsplitsing, radar, televisie, P y-
chiatrie en God weet wat nog meer als
de gewoonste zaken ter wereld be
schouwt, moet iemand die op de schoot
van koningin Victoria m slaap weid ge
wiegd, wel een oude sok lijken, die men
op één lijn kan stellen met oude zeil-
schepen, petroleumlampen en de gekle-
de jas uit de dagen van prins Albeit
Toen prins Edward in 1894 geboren
werd waren er op het vasteland van Euro
pa niet minder dan.21 regerende vor
sten; op het ogenblik zijn het er nog maar
zes!
Met weldoende zelfspot beschrijft de
hertog van Windsor zijn jeugdjaren. Uit
het dagboek van zijn vader, koning Geor
ge V, destijds nog hertog van York, neemt
hij over; „White Lodge 23 Juni 1894
om tien uur werd een lief jongetje geboren
van ruim zeven pond.En met zelfspot
voegt de schrijver hieraan toe: „Ik denk.
dat dit wel de laatste maal is geweest dat
mijn vader zich geroepen voelde datzelf
de bijvoeglijke naamwoord met betrek
king tot mij te gebruiken".
Buitengewoon interessant is wat de her
tog van Windsor schrijft over zijn over
grootmoeder, de trotse, bekwame konin
gin-keizerin. Zij was verwant aan bijna
alle heersers in Europa en onder haar re
gering heeft Groot-Brittannië een van zijn
roemrijkste periodes beleefd.
Ook over zijn grootvader, Edward VII,
en over andere leden van de koninklijke
familie vertelt de schrijver op onderhou
dende wij'ze openhartig met gevoel voor
humor maar zonder „familiegeheimen" te
verraden of iemand te kwetsen. Scherp ge
tekend te het beeld van de vader van de
schrijver, koning George V (18651936),
j die in 1910 Edward VII opvolgde;; en een
I warme liefde spreekt uit wat hij schrijft
over zijn moeder, koningin Mary, die
naar algemeen bekend is— uiterst geluk
kig is als haar oudste zoon haar komt op
zoeken.
Buitengewoon sympathiek is wat de
hertog vertelt over zijn broer Albert, die
hem onder de naam George VI opvolgde
op dc troon. Hü prijst het gelukkige ge
zinsleven van de inmiddels overleden vorst
en zonder er doekjes om te winden zegt
hü te geloven, dat deze veel beter ge
schikt was dan hij om de troon te bezet
ten.
De hertog van Windsor verheelt zijn
eigen tekortkomingen allerminst, terwijl
hij aan de andere kant evenmin de feiten
verzwijgt, welke in zijn voordeel pleiten.
Hij had een geweldige populariteit in zijn
voordeel, maar zijn persoonlijke opvattin
gen over bepaalde gewoonten en zijn vaak
onafhankelijk optreden moesten hem in het
conservatieve Engeland wel in moeilijkhe
den brengen. En dat gebeurde dan' ook
meermalen, zodat hij door zijn vader of
later, doör zijn ministers op de vingers
werd getakt
Karakteristiek is in dit verband een
uitlating, die hij als jongeman in zijn
dagboek neerschreef naar aanleiding van
een officieel bezoek van de koning en
koningin van Denemarken: „Wat een on
zin en verkwisting van tijd, geld en ener
gie zijn al die officiële bezoeken! Dat is
al wat ik te zeggen heb over al die
schijnvertoningen en plechtigheden!" En
terecht voegt hij hieraan toe: „Wat zou
mijn vader verbaasd hebben opgekeken
als hij dit gelezen had!"
In de eerste wereldoorlog wilde hij niet
rustig in Engeland blijven, maar kreeg, na
veel tegenstand te hebben overwonnen,
toestemming om naar het front in Frank
rijk te gaan. Ook daar toonde hij zijn
zelfstandige geest. Hij weigerde de hem
verleende oorlogsonderscheidingen te dra
gen, omdat, naar hij zijn vader schreef,
„het me tegen de borst stuit ze op te
hebben, terwijl ik nooit gevochten heb en
steeds buiten schot ben gehouden. Ik
schaam me diep, medailles te dragen die
ik alleen door mijn positie verkregen heb,
terwijl zovele duizenden dappere officie
ren, die in de loopgraven een afschuwelijk
leven leiden en in de hevigste gevechten
gewikkeld zijn geweest, niet gedecoreerd
zijn".
Dat een der onderscheidingen hem (in
vredestijd) verleend was door Frankrijk en
dat Parijs gekrenkt zijn zou als hij haar
niet droeg, telde niet voor hem.
Later is de hertog veel milder over de
uitermate conservatieve houding van zijn
vader gaan denken. Op zijn beurt zag hij
node met oude gewoonten en gebruiken
breken en hij schrijft: „Nu betreur ik het
zelf, dat vele dingen zijn verworpen die ik
kende en begreep".
Het heeft weinig zin de andere feiten,
die de hertog van Windsor uitvoerig ver
telt, aan te stippen. Alleen willen we nog
opmerken, dat de schrijver een opvallend
vlot en boeiend verteller is, zodat zijn
memoires behalve leerzame ook onder
houdende lectuur vormen. Het boek is ge
ïllustreerd «iet een groot aantal fraaie
foto's.
gon hem langzamerhand te vergeten en
omdat Stalin ten slotte aan de kant der
geallieerden de Tweede Wereldoorlog
inging, werd de affaire-Trotzky vrij
wel doodgezwegen.
Pas in 1947 publiceerde kolonel Sanchez
Salazar, hoofd van de Mexicaanse gehei
me politie, in samenwerking met een
oude revolutionnair, een zekere Julian
Gorkin, een boek over de aanslag op
Trotzky en de onderzoekingen, welke
naar aanleiding daarvan hadden plaats
gevonden. Hij was er intussen niet jn ge
slaagd, de ware identiteit van de moor
denaar vast te stellen en evenmin, om uit
te vissen, wie zijn opdrachtgevers waren
geweest. Zelf had deze van het begin af
aan gezegd, geheel op eigen initiatief ge
handeld te hebben. Merkwaardig genoeg
had hij, toen hij door Trotzky's bewakers
tegen de grond geslagen werd, herhaalde
lijk iets over zijn moeder gemompeld. De
bewakers hadden in hun opwinding echter
niet precies verstaan, wat hij zei.
In 1951 kwam het bekende Amerikaanse
weekblad „The Saturday Evening Post"
met de mededeling, als zou de moordenaar
van Trotzky eeri Bulgaar zijn. die in
Frankrijk wegens diefstal veroordeeld
was geweest en in de gevangenis daar in
contact was gekomen met bepaalde poli
tieke elementen, die het op Trotzky voor
zien hadden. Nadien trad er rond Jacson
Mornard echter weer een doodse sBHe
in. De man. een ogenschijnlijk goedmoe
dige verschijning met een donkere bril en
weelderig hoofdhaar, ging in de Juarez-
gevangenis rustig zijn gang en bleek door
de geheimzinnige personen, die hem van
de aanvang af van geld voorzien hadden,
ook na jaren niet vergeten te zijn.
Thans is het Amerikaanse week
blad „Truc", dat nogal aan sensatie
doet, met een onthulling aangaande
de moordenaar van Trotzky geko
men. Deze onthulling zou gedaan zijn
door een psychiater, die de man in
de Juarez-gevangenis gedurende zes
maanden tijdens een ziekte behan
deld heeft en nauwkeurig geobser
veerd, al zijn uitingen optekenend en
speciaal zijn manier van werken con
trolerend. Deze dokter kwam tot de
conclusie, dat Jacson-Momard een ge-
horen Spanjaard moest zijn.
Op grond hiervan werden zowel in
Mexico als in Spanje onderzoekingen in
gesteld. Deze leidden tot de conclusie, dat
de moordenaar van Trotzky een zekere
Roman Mercader moet zijn. zoon van een
achtenswaardig burger van Barcelona,
wiens vrouw communistische sympathieën
had en na zijn dood communiste werd,
haar kinderen, onder wie Ramon, tot vu
rige communisten opvoedend. Ze was een
fanatieke vrouw. Ramon koesterde een
grote verering voor zijn moeder en bleef
haar ook, toen hij volwassen was, ten
zeerste toegedaan, blindelings doende, wat
ze hem vroeg.
Moeder Mercader nam van het begin
af aan uiterst fel stelling in de strijd os
sen Stalin en Trotzky, zij noemde de Iaat-
s^e een verrader van het communistischs
ideaal. Volgens „True" zou haar afkeer
van Trotzky tot een blinde haat ui'ge
groeid zijn, een blinde haat, die haar er
toe voerde, haar zoon op te hitsen, de
gevaarlijke tegenstander van Stalin ui'
de weg te ruimen. Naar haar mening be
dreigde Trotzky de toekomst van het com
munisme, zaaide hij verdeeldheid en daar
door onmacht in de rijen der militaire
communisten en was het een geode daal.
voor attijd een einde aan zijn heilloze ac
tiviteit te maken.
Ramon Mercader volgde 1 rotzkv
aanvankelijk op diens zwerftochten,
gins eveneens naar Mexico en daar
slaagde hij er tenslotte in, de hem
door zijn moeder gegeven opdrai t
uit te voeren. Naar „True" beweert,
zou de vrouw, een zekere Eustasm
Maria Caridad, na liet gelukken van
de aanslag naar Moskou zijn geto en,
waar men haar in 1941 de Orde van
Lenin zou hebben verleend. Ze zou
de eerste niet-Russische vrouwzijn
geweest, die deze orde ontving; om
dat ze haar zoon opgeofferd had t<n
behoeve van het heil van de Sov et-
Unie. Maar in dé Juarez-gevansou -
blijft dc geheimzinnige gevangene
zwijgen
O
De Belgische prinses Joscnhiw-'""
lotte en haar verloofde, erfprins
van Luxemburg, zijn Donderdag n«-
met hun gevolg uit Bi»ieren in h-t
hertogelijk buitenverblijf te Eb o
aangekomen. In de loop van de d
de prins en prinses met een eer"!"'
dame van de prinses per auto nit T
burg naar Brussel gekunen,
erfprins in het kasteel van I.aek""
gast is van koning Leopold, vader
de prinses.
Met buitengewoon genoegen heeft o'e
Brusselse bevolking gisteravond ma ra
dio en berichten in de bladen vernomen
dat de jonge verloofden vanmorgen In
de hoofdkerk van St. Gedule het plech
tige Te Deum zullen bijwonen, da' daar
zal gezongen worden ter gelegenhci 1 an
de feestdag van de patroonheilige van
koning Leopold.
Prinses Josephine-Charlotte en p'-ins
Jean zouden zich, als het weer het toe
liet, per open auto van het paleis v«n
Brussel uit naar de oude hoofdkerk be
geven. Prins Albert van Luik zou hen
vergezellen.
