Nog vijftien jaar werk bij
Herkenbosch
R
MERKWAARDIG HISTORISCH
RAPPORT ONTDEKT
m
Staatsmijn-in-wörding
Levensduur van Beatrix-mijn tachtig jaar
Amerik. televisie-reclame weinig verhëffend
Onbewuste
propaganda
voor
Matriarchaat
I
De stadsbrand van 1452
maandag i maart 1954
ir
WIJ horen ER NIET BIJ!
De bodem wordt nog
eens afgetast
PAGINA 7
De eerste steenkool komt bij de proefboringen boven.
Men heeft de tijd
NEW YORK, 20 Februari.
Kostbare gegevens
Monster s-in-steen
522sfe STAATSLOTERIJ 4e Kias 9e iijst
:NxüïïW
Cat
1
Gegevens over het H. Sacrament van Mirakel
Dit vuur brandde de gehele nacht door in dezelfde kamer, ter-
wille van de zieke. De volgende dag, tegerw de tijd van de Primen,
stond een van de vrouwen op van haar bed. Toen zij haar kleine
kind had aangekleed en zijn bedje wilde opmaken, voelde het kind
zo koud aan, als waren al zijn leden verstijfd. Daarom haastte de
vrouw zich ngar het vuur om het te verwarmen. En toen het vuur
was opgerakeld, zag zij duidelijk temidden van de vlammen een
witte hostie. Deze was volkomen gaaf en nauwkeurig gelijk aan die,
welke zij in des priesters handen aan het altaar had gezien.
Van onze verslaggever)
HERKENBOSCH, Februari,
Enkele kilometers declits voorbij Herkenbosch,
daar waar de smalle spoorlijn van Roermond naar
MünchenGladbach het enorme sparrenbos in
tweeën snijdt, loopt men ook in Februari 1954 nog
altijd verloren in de eenzaamheid. Er ligt daar sedert
enige tijd een gladde, kaarsrechte asphaltweg ver-
scholen tussen de bossen; en de everzwijnen die daar
twee jaar geleden nog in overstelpende mate huisden^
zijn, zegt men, al lang op de vlucht voor het dreigende
geraas van de straaljagers die thuis horen op een
vliegveld dat, aan gene zijde van de Duits-Nederlandse
grens slechts enkele kilometers verderop nu de Royal
Air Force ten dienste staat doch als men er komt
op een druilerige, mistige Februari-dag, sterft in de
bossen rond Herkenbosch opnieuw alle gerucht en
waant men zich in een andere, vreemde, vrediger
wereld. Een vriendelijk dorp, dat de wonden welke
de oorlog daar sloeg tijdens het zo weinig spectacu
laire doch daarom niet minder bittere Roer-offensief
van Montgomery's troepen, reeds grotendeels her
stelde en dat nu aan de rand van het woud in de
druilregen te dromen ligt. Een pas aangelegde, kaars
rechte asphaltweg die zich verderop verliest in de
nevel: leeg, verlaten alsof zijn aanwezigheid op niets
anders dan een wegenbouwkundige vergissing be
rustte. En het donkere bos, waarin zelfs de grens
niet duidelijk afgebakend is en waarin men duizend
mysteries zou kunnen bergen. Jaren geleden gaf dit
bos zijn grootste geheim reeds prijs aan geologen en
seismografen. Het geheim heette: kolen. Veertien
jaar geleden kochten de Staatsmijnen er een lap
grond voor de bouw van een tweetal schachten en
legden zij beslag op een ontginningsconcessie ter
grootte van 2200 hectaren. Nu staat er aan het eind
van die kaarsrechte weg, hoog op een heuvel en
slechts 500 M. van de grens, sedert maanden al een
23 M.-hoge boortoren en ontrukt men het bos ook
zijn laatste geheimen. Straks, over vijftien jaar, zal
men het bos, de streek en de dorpjes die nu rond
deze boortoren sluimeren, niet meer terugkennen.
Dan zal de nieuwe Staatsmijn „Beatrix" op volle
productie zijn. En vervolgens zal men daar in
Herkenbosch tachtig jaar lang alleen maar het geluid
van zware machines kunnen horen
De kolenrijkdom in
Niveau beneden maaiveld Vetkolen
600 meter
750 meter
900 meter
1050 meter
1200 meter
Totaal in
het mijnve'dVlodorp
Esskolen Magerkolen Totaal
3.5
9,0
5.0
17.5
7.1
9.8
21.6
38.5
0.8
5.5
16.7
23.0
3.7
1.3
5.1
10.1
2.0
3.8
5.1
10.9
17.1
23.4
53.5
100.0
Het proces voltrekt zich langzaam, de
industrie heeft de tijd. Zij rekent niet
met weken of maanden, zij rekent met
tientallen van jaren, zij rekent met tien
tallen van millioenen guldens bovendien.
Er zitten, schat men rond honderd mil
lioen ton kolen, diep onder deze zande
rige, door he,t bos overwoekerde grond.
De koolrots reikt tot twaalf honderd
meter diep. doch tachtig procent van de
kolenrijkdom welke men hier aan de
aarde ontrukken gaat, bevindt zich tus
sen 600 en 900 M. Men zal voor de ont
sluiting van dit mijnveld Vlodrop, zoals
het officieel heet, ook al komt naar alle
waarschijnlijkheid de mijnzetel op het
grondgebied van de gemeente Melick-
Herkenbosch, een bedrag van 103 mil-
lioen gulden moet investeren, terwijl er
bovendien nog enorme bedragen nodig
zullen zijn voor wegen-aanleg, huisves
ting en wat dies meer zij.
Een millioenen-project!, doch men kan
het ontsluitingsproces niet versnellen.
Zelfs de moderne techniek vordert
Zeep-opera's" betalen zichzelf
(Van onze correspondent)
In een verloren ogenblik onlangs vonden wij onszelf in een geluidsdicht
vertrek van een groot radio- en televisiestation zitten, waar we door
een breed raam neerkeken in een wijde studio: op een imitatiegrasveldje
tegen een boomstronk zat een acteur een manuscript te lezen: elders
richtte een jonge Ramon Navarro een pistool op een andere gentleman,
en verderop zagen we een handenwringende bruid naar een lieve oude
breiende dame in een schommelstoel toegaan. Een groep toeristen troepte
toen ons vertrek binnen en we boorden hun gids o.m. iets vertellen over
programmakosten. Een opvoedkundige televisiefilm van 30 minuten zou
tussen de 10.000 en 25.000 dollar kosten. Soap-opera's" (hetgeen de
humoristische „slang"-uitdrukking is voor de eindeloze, rammelende
goedkope familiedrama's, waar men o.m. zeep mee adverteert) kostten,
legde de gids uit, niet veel minder. Maar, zoals men wist, werden de
programma's volledig door de adverteerders betaald. Johnson's Wax
was b.v. één van de grootscheepse adverteerders....
Opstaand, vroegen wij de gids: „Moet
hieruit begrepen worden, dat als meneer
Johnson van de boenwas iedere dag
duizenden dollars neertelt voor een
stuk „zeep-opera", hij er zeker van is
dat die duizenden en tienduizenden dol
lars weer terug verdiend worden door
de indruk die zijn advertenties via de
f,z66p-opfi^ maken?"
„Maar vanzelfsprekend", zei de gids.
„Ja", zeiden wij, „maar hoeft hij
geen rekening te houden met mensen
als wij, die niet houden van Johnson's
Wax en het niet gebruiken zullen ook
al adverteert hij honderd jaar?"
De gids bleef sprakeloos. Toen zei hij
wat uit de hoogte: „U hoort niet bij de
groep nietwaar?"
Neen," zeiden wu eveneens wat uit
de" hoogte, „wij horen er niet bij...."
Eigenlijk, wanneer men het goed
doordenkt, is de tyrannie van de Ame
rikaanse adverteerders ongelofelijk.
Want alleen om bepaalde merken zeep,
stofzuigers of linoleum er in 16
of er in te houden, moet e1) p
voor miserabele manier! beslag -
den gelegd op aandacht en gemoeds
leven van dat deel van het volk, dat
dagelijks de huishoudelijke inkopen
doet. Dus dat zijn de vrouwen. Maar
omdat die „zeep-opera's" over duizen
den stations door het hele. land worden
uitgezonden, gaat het hier niet om een
paar honderdduizend vrouwen, en ook
niet om een paar millioen. Want men
heeft vastgesteld dat 20000.000 Ameri
kaanse vrouwen dagelijks luisteren naar
wat de meneren Johnsons aan program
ma's te bieden hebben. Nu zou dat alle
maal nog best zijn, als ze goede pro
gramma's boden. Maar dat is juist niet
mogelijk. Want ten eerste: hoe kan men
zijn merk schuurmiddel, boenwas of
zeepvlokken goed verkopen als men
programma's van niveau geeft, daar de
laatste gemeenlijk niet aan de smaak
van de massa beantwoorden; en ten
tweede, hoe kan men voortdurend
dat is tien, twintig of ook dertig jaren
zijn merk boenwas blijven verkopen,
wanneer men niet voortdurend de pro
gramma's, welke geassocieerd wor
den met het bepaalde merk was, conti
nueert. Voortzet dus voor jaren en ja
ren. Maar een jarenlang voortgezet ver-
volg-drama kan onmogelijk, als het al
ooit niveau gehad heeft, dat handhaven.
Men ziet dus dat de logica tussen ver
koop van een boenwassoort en het ni
veau van het daarvoor gelanceerde ja
renlange programma onverbiddelijk is.
Men heeft hier waar men bij voor
keur in de vorm van statistieken pleegt
te denken uitgerekend dat de gemid
delde Amerikaanse vrouw naar 5 zeep-
opera's ofwel vervolg-drama's per dag
luistert. Elke dag wordt één stuk van het
drama uitgezonden, 15 minuten lang (al
is dat niet helemaal eerlijk, want de ad-
vertentietijd, gaat er ook nog af!) en de
vrouwen zijn dus doorgaans een uur en
een kwartier Iedere dag in die melodra
ma's geabsorbeerd. Van opvoedkundig
standnunt bekeken, is hier dus een
machtig anti-intellectueel wapen ont
staan; en de invloed op 't emotionele le
ven op opvattingen en beginselen, is juist
door dagelijkse wederkeren van al de
nonsens en wès het alleen maar non
sens!) ontzaglijk- Bewezen is dat de fa
brikanten, die duizenden en nog eens
duizenden in die radio- en televisiepro
gramma's steken, hun onkosten er ge
makkelijk uithalen; maar daarmee is te
gelijk het succes van de zeep-opera's zelf
bewezen. En de barre critiekloosheid
waarmee die aanvaard worden.
Essentieel voor het succes van een
bepaald advertentiemiddel en het ver-
volgdrama is natuurlijk dat a) de hel
dinnen door de jaren dezelfde leeftijd
behouden: b) er principieel geen hel
den, slechts heldinnen in de drama's
optreden; c) deze heldinnen aanhou
dend zorgen en problemen hebben; d)
gelukkige oplossingen onmiddellijk
door 't noodlot weer in ongeluk moeten
verkeren (alles omdat het verhaal toch
steeds voortgezet moet worden); c) de
heldin van het verhaal waar
degenen, die er naar luisteren of kijken
.?us mee identificeren a It ij d
g e 1 ij k heeft; f) de mannen en
nat wordt zeer bewust gedaan ge
woonlijk een toontje lager zingen dan
de vrouwen, terwijl zy de vrouwen, zo
met in het geheim liefhebhen, dan toch
op handen dragen. Moorden en zulke
onaangenaamheden gebeuren hoogst
zelden in deze „zeep-opera's", want ze
bezorgen de auteurs te veel last voor
de continuïteit van de geschiedenissen.
Slechts het onbelangrijke, het beneden-
gemiddelde van huisvrouwenkletspraat,
dat wordt dagelijks tot liet midden
punt van de „zeep-opera's" gemaakt.
Er zijn doorgaans drie standaard
typen vrouwen in deze vervolgverha
len: 1) de trouwe, goede, bewonderens
waardige, altijd lieve, flinke maar be
zorgde huismoeder en huisvrouw; 2)
het kittige, maar o zo onbetrouwbare en
zo nodig afschrikwekkend onoprechte
verleidsterstype, dat het steeds op geld
gemunt heeft; 3) de eenzame en alleen
wonende vrouw aan wie of eigenschap
pen van 1 of van 2 worden gegeven.
Niemand heeft dus moeite wit van
zwart te onderscheiden. Op de heldin
van het verhaal (beperkt tot nummer
1 of nummer 3) is in stilte altijd een of
andere man verliefd. Maar de vrouwen
in kwestie weten dat natuurlijk nooit.
Deze mannen fungeren alleen als Dei
ex machina of als een soort van
„eeuwige cavaliers", die beleefdelijk en
deemoedig vanwege al die verbor
gen liefde verschijnen als ze juist
nodig zijn om hun in stilte aangebedene
uit de klauwen van het lot te redden
(denk er aan, het verhaal moet dóór
gaan).
De andere mannen, of ze nu groot
vaders, echtgenoten, zoons of huis
vrienden zijn, blijken nooit en te nim
mer zo brilliant als de vróuwen; helaas,
ze zijn meestal maar egoïstisch, moreel
niet zo sterk, en daarom vinden ze hun
uiteindelijke troost en geluk toch altijd
weer bij nummer 1. Die partijdigheid,
waarin de vrouwen door deze „zeep-
opera's" worden opgevoed, blijkt ook
niet weinig uit het volgende voorval:
toen een radio-heldin haar man (schrik
niet, het was in het melodrama) dood
schoot, werd de vraag gesteld aan het
publiek of die vrouw schuldig aan
moord was, ofwel schoot uit zelfver
dediging. Uit duizenden brieven bleek,
dat het antwoord eenstemmig luidde:
„Haar man verdiende niet beter!"
In deze „opera's" wordt vooral -
maar zonder woorden -*■ een zekere
propaganda geïmpliceerd voor het
matriarchaat. De huisvrouw is de
koningin, wat zij doet is recht gedaan
(want dat helpt zo goed bij de zeepver-
kcop!)
Ziet U? Dit is dan de geesteskost waar
20.000.000 vrouwen op worden getracteerd
in de ochtend of de namiddag, wanneer
man en kinderen opgeruimd zijn op kan
toor en school en zij even kan ontspan
nen met of zonder stofzuiger in de hand.
(Vergeet niet men kan makkelijk de ka
mer schoonmaken, en ondertussen het
verhaal op de televisie volgen). Men
zorgt er natuurlijk voor dat zeep, boen
was en wat al niet meer op het hoogte
punt van het drama; juist als iemand in
een wanhoopssnikken uitbarst b.v.,
wordt geadverteerd met suaviteit, mu
ziek en opgewekt. Enhet succese
van deze manier van adverteren is gran
dioos! Doch of het effect van de zeep-
opera's op geest en gemoedsleven van
20.000.000 vrouwen (en wie er nog meer
naar luisteren) even grandioos iswe
betwijfelen het heel, heel ernstig.
slechts langzaam voorzichtig en met
inachtneming van talloze veiligheids
maatregelen zo gauw zij moet optor
nen tegen de koppigheid van een aard-
massa waarin in <je oertijd de eeuwen
versteend zijn. Daardoor merkt men van
deze mijn-in-wording nog niet veel als
men een plaatsje als Herkenbosch bin
nenrijdt. De industrie liet het tot nu toe
ongemoeid. De 23 M. hoge boortoren
gaat gi11**;» verscholen tussen de bossen.
Men heeft er tot nu toe alleen maar plei-
zier van gehad. £>e nieuwe, kaarsrechte
asphaltweg is m plaats gekomen van
een prae-historisch zandpad, en met
boormeester Brathe, van de Düsseldorfse
firma die in opdracht en onder toezicht
ran de staa.teHnjnen deze laatste proef
boring verricht, drinkt men in alle ge
moedsrust wel eens een biertje....
Alleen die asphaltweg en de boortoren
nog slechts, doch in 1940 toen de Staats
mijnen daar grond kochten in de buurt,
werd er in de dorpscafé's van Vlodrop
en Herkenbosch al druk over de toe
komstige mijn gesproken, en toén al
vroeg men zich jn het naburige Roer
mond al of de komst van deze mijn het
karakter van de streek en stad niet vol
maakt zou veranderen. „Er zal in Mid
den-Limburg geen nieuwe Mijnstréék
ontstaan", zeggen de Staatsmijnen,
„daarvoor is de kolenrijkdom daar te
klein". Doch straks, als de nieuwe mijn
„Beatrix" in volle productie zal zijn, zul
len er vijf-en-dertig-honderd boven- en
ondergrondse arbeiders werken, en de
twee schachten zullen hoog uitrijzen bo
ven het vlakke Midden-Limburge land,
en hoewel Roermond ook dan wel niet te
vergelijken zal zijn met steden als Heer
len, Kerkrade en Geleen, die mét de
mijn-industrie opgroeiden, zal er tegen
óie tij<j stellig wel iets veranderen in
deze Limburgse provincieplaats die een
eigen sfeer en een typisch karakter tot
nu toe zo zorgvuldig te bewaren wist. De
schachten zouden er wellicht nu ai zijn
als de oorlog geen vertraging had ge-
bracht in de uitvoering van de reeds
lang beraamde plannen Nu duurde het
tot Februari 1952 voor minister Van
den Brink in de Eerste Kamer kon me
dedelen, dat met de ontsluiting van het
Vlodrop-mijn veld een aanvang gemaakt
zou worden. Toen reeds beschikte men
over een aantal kostbare gegevens. Men
wist, dat men in de nieuwe mijn voor
een belangrijk deel „magere kool" zou
gaan vinden, een koolsoort die zowel in
Nederland als elders in Europa schaar-
?er begint te worden: ook in de Staats
mijn Wilhelmina die een groot deel van
de Nederlandse magerkool-prod«ctie op
haar rekening heeft, vertonen de pro-
ductie-cijfers sedert enige tijd een da
lende tendens. Men wist, dat men er bo
vendien esskolen en vetkolen zou kunnen
delven, en men dacht bij dit laatste
vooral aan een versteviging Van onze
cokes-positie. Men wist^ tenslotte, dat de
nieuwe Nederlandse mijnen die, eerst in
het gebied van vlodrop en later in de
Peel zullen ontstaan „onze onderhande
lingspositie in de Europese Kolen- en
Staalgemeenschap" belangrijk zouden
kunnen versterken.
Doch een mijn vliegt niet zo maar,
een-twee-drie uit de grond, zij vliegt
vooral niet in slechts enkele jaren in de
grond. Sedert Mei van verleden jaar
slaat daar Oost van Herkenbosch
al die boortoren: het stalen gevaarte dat
straks door grotere gevaarten van staal
en beton gevolgd zal worden. Van het
werk dat men sedertdien hier verricht
vertelt ir Voncken van de Afdeling
schachtbouw der Staatsmijnen met een
ontwapenende nuchterheid. Het werk is
niet spectaculair, en er is niets in de
droge sfeer van het „directie-keetje"
aan de voet van de boortoren, dat de
vreemdeling iets suggereert van het
pionierswerk dat hier nu wordt verricht.
Er staan wat kratten met cylindervor-
mige steenmonsters opgestapeld in dat
keetje. Zij komen, die steenmonsters, van
acht honderd meter diep uit de aarde.
De mannen van het Geologisch Bureau
voor het Nederlandse Mijngebied en van
de Geologische Stichting vinden in deze
kratten-vol-steen waardevolle aanwij
zingen en aan de hand van deze aan
wijzingen zal men over enkele maanden
nauwkeurig bepalen waér precies in de
buurt de twee schachten, de slagaders
van de mijn, geboord zullen worden.
Doch ir Voncken zegt, wijzend op de
boortoren, nuchter: .wij tasten alleen de
bodem nog eens af", en dóar is men nu
al bijna een jaar lang mee bezig. Op
27 Mei 1953 werd deze diepboring „aan
gezet", zoals dat heet. Op de hoorbuis
stonden die dag met krijtletters twee
simpele woorden: „Glück Auf!", de mijn-
werkersgroet.
In het 400 M. dikke dekterrein begon
men die dag met een zogenaamde „puls-
boring" teneinde de grondwaterstand
nauwkeuris vast te stellen. Later ging
men (met een boorbeitel en een dikspoe-
Iing) over tot een slagboring in de grond
laag tusser. de grondwaterspiegel en het
carbon, de kolenrots. Op 18 November
1953 te zeven uur 's avonds boorde men
de eerste kolentaag aan. Zy had een
zuivere dikte van 1.20 M.; men zat toen
precies 524 M. diep. Slechts enkele we
ken later bereikte mee de tweede kolen-
laag en nu, in Februari, boort men met
de roterende kernbuis die de cylinder-
vormige monsters-van-steen naar boven
brengt reeds acht honderd meter diep.
Het werk vordert nu snel. Men schat dat
er nog drie maanden nodig zijn om een
diepe van 1200 M. te bereiken. Dan
hebben de boortoren en de pioniers hun
werk gedaan. En begint men met de
bouw van de nieuwe myn. Twee schach
ten met een nuttige diameter van 5.60 M.,
die wellicht v\jf of zes jaren werk vra
gen, de horizontaal gehouwen gangen op
twee ondergrondse verdiepingen, de ge
bouwen, de machines boven de grond, de
wegen, de huisvesting
In 1964 pas zal de productie van de
nieuwe mijn „Beatrix" geleidelik op
gang komen, rond 1970 pas zullen 3500
arbeiders er zorgen voor een jaarlijkse
productie van 1.2 millioen ton steenkool.
Tachtig jaar lang. Dan heeft men bet bos
dat eeuwenlang zijn kostbare bezit, het
„Zwarte Goud" verborg, van zün ryk-
dommen ontdaan.
HOGE PRIJZEN
5000 8626 1500 5633 16545 1000 2033 3432 4048 6921 7111 10058 15187 18542 20643
ƒ400 3984 17450 1S908 18921 19294 ƒ200 1327 1342 1409 1418 1671 2136 2238 2344 2586
3361 3566 4243 4529 «756 6S01 7476 9129 10567 10717 10789 11504 11687 11962 12184
12586 13069 13250 13729 13759 13767 14723 14929 15811 16107 17423 17515 17668 18379
18974 19031 20324 20366 20557
„Modern gebedenboek voor meisjes"
door religieuzen van de Tiltenberg.
Uitg. De Fontein, Utrecht.
Kort na de oorlog kwamen enige Vrou
wen van Nazareth op de voortreffelijke
gedachte een naar de eisen des tijds be
werkt gebedenboek voor de vrouwelijke
jeugd samen te stellen. Materiaal-schaar
ste tvas toen oorzaak dat er typografisch
met de zorg aan kon worden besteed die
met de waardevolle inhoud strookte. De
uitgeefster heeft nu de schade Ingehaald
en er een veel sierlijker vorm aan gege
ven, volkomen die inhoud waardig
Het boekje is ingedeeld naar de ver
schillende tijden van het jaar met voor
alle tijd afzonderlijke gedachten bij mor
gen- en avondgebed, H. Mis, Communie
en Biecht, feesten van heiligen en speciale
omstandigheden. Met pater J. Morel S.J.,
die in dezelfde stijl een inleiding schreef,
kan men het dan ook ten volle eens zijn:
de opzet van dit gebedenboek is geheel
nieuw.
„Sterrengids-1954" door dr j. j.
Raimond Jr. Uitg. J. B. Wolters.
Groningen.
Het telken jare in opdracht van de Ned.
Ver. voor Weer- en Sterrenkunde uitge
geven gidsje laat in zijn jongste editie
meer dan ooit blijken dat de trouwe raad
plegers van deze populaire uitgave gaan
deweg worden verondersteld zich als
astronomie-amateurs aardig te hebben
verdiept in de wonderlijke geheimen van
de sterrenwereld. Wie er voor het eerst
mee kennis maakt zal er zeker niet zo
grif weg mee weten.
Voor de pasbeginnende leerling, die nog
niet zelf de hemelverschijnselen kan voor
spellen, noteren wij dat dit jaar nog twee
zonsverduisteringen op het program staan:
een totale op 30 Juni, in Nederland als
een gedeeltelijke zichtbaar; en een ring
vormige op eerste Kerstdag, aan de Zuid-
Afrikanen en Timorezen voorbehouden.
1009
579
2221
3014
4092
5026
819
6150
7001
322
8061
623
9166
841
10115
794
11127
111 256 267 304 360 390
845 899
389 421
617 708
401 507
232 315
063 201
206 228
052 229
964
265 305
027 095
334 393
180 211
761 775
172 205
863 881
116 121
947
146 151
704 822
378 3/9
301 556
285 348
336 387
123 136
559 579
231 249
832 856
234 534
916 938
178 342
538 573
206 216
604 790
317 426
963 991
541 582
945
532 579
659 714 84U
596 642 776
163 225 308 344 437 483 926
PrUzen van ƒ80.
453 467 559 12104 254
689 965
18147 161
723 751
14074 099
721 724
15012 060
507 520
16063 079
885 895
17035 078
655 709
18018 149
914 964
19066 141
806 994
20065 129
21033 064
489 660 999
908 944
539 578 811
677
275 290 316
820 928
435 455 588
319 387 406 416
977 13000
194 243 526 551
825 990
147 175 204 217
788 859 870 902
143 230 276 365
639 775 794 821
429 629 636 674
902 979 995
096 189 296 371
801 815 958 967
178 202 416 458
966
144 271 450 463
998
131 174 357 481
068 071 268 515
439 482
607 634
282 511
399 442
849
690 695
424 469
968
481 617
465 681
530 563
546 762
541 568
654 699
590 665
471 485
834 841
531 532
832 861
729 796
869 894
926 998
1014
160
768
927
2016
278
547
807
3027
276
506
690
891
4038
193
471
603
5024
207
570
793
6014
273
491
970
7002
3J5
486
878
8009
339
725
9024
315
621
10003
210
395
703
922
11005
436
867
061 091
232 233
784 795
960 978
051 073
294 311
551 555
808 834
032 062
340 355
555 597
742 758
927 965
045 058
257 276
479 492
755 759
031 054
211 266
592 613
801 820
064 079
304 319
492 586
067 083
326 366
544 563
893 894
017 039
403 430
803 838
075 118
334 351
713 715
028 063
220 270
41.1 468
752 753
931 971
033 034
444 578
872 917
096 115
320 393
825 827
980 982
078 095
330 340
603 642
851 871
065 068
370 388
600 617
803 810
967 981
086 106
279 288
523 537
786 831
070 080
278 366
673 680
826 841
085 086
376 405
599 628
084 091
369 409
574 583
898 931
054 068
470 575
860 907
163 179
434 451
760 774
077 086
296 304
511 53"
773 843
983
199 251
602 658
927 929
124 127 150 152
543 564 640 719
834 858 870 895
NIETEN
177 184
374 383
644 654
973 987
115 182
406 440
624 637
849 859
122 129
350 351
539, 551
876 979
155 198
397 448
684 699
878 913
116 159
420 421
726 786
119 190
410 431
'635 677
994 999
084 095
608 635
915 962
184 232
458 500
838 920
091 118
312 338
543 594
848 850
245 254
430 450
660 720
192 198
459 482
645 665
866 884
133 138
378 443
559 577
201 202
450 491
725 757
963
165 221
441 451
810 8£8
222 231
437 464
751 795
232 243
651 700
244 266
524 569
942
128 132
353 375
605 627
867 871
303 310 318 '379
725 781 808 858
931 973 979
158
764
912
264
545
738
225
485
686
887
14S
451
594
205
541
781
256
475
912
305
467
870
271
719
290
588
161
382
701
920
413
S63
12028 063
232 354
646 647
845 867
13080 141
441 466
700 722
14006 013
215 250
495 510
803 805
15013 076
247 267
579 604
16004 017
250 283
581 592
748 750
936 946
17009 014
252 300
565 588
778 800
18033 035
371 386
556 558
882 913
19011 064
406 429
591 609
795 808
913 916
20001 012
188 189
368 369
492 502
804 809
976 988
DE JONG
31015 042
166 202
544 547
722 742
075
415
655
887
179
468
786
077
281
519
827
083
324
670
024
302
597
753
984
031
392
616
814
065
419
628
979
081
451
643
815
922
025
262
376
598
812
077 079
437 440
698 703
900 912
221 296
469 505
798 850
08S 103
312 335
550 552
935 956
096 110
341 368
671 672
047 058
315 373
618 623
763 775
119 146
461 473
733 745
938 942
312 327
506
862 870
124 146
369 420
576 589
201 207 230
552 610 621
756 785 843
945 994 997
330 331 419
636 640 679
926 957
157 205 208
426 452 459
684 712 735
111 131 149 210 223
396 423 433 469 571
681 697 720 771 957
061 124 152 202 225
403 448 489 533 553
625 630 639 665 671
785 805 833 883 915
039
412
633
836
115
424
644
983
097
458
682
828
964
034
287
379
653
856
065 100 126 187 223 240
420 460 468 507 530 559
653 660 663 747 759 768
167 179 240 277 298 319
433 447 449 459 473 501
689 714 751 783 871 872
175 254
486 491
701 712
830 839
991
043 123
303 310
442 448
660 662
867 900
282 306 317 392
512 540 5S0 590
721 724 738 783
841 879 882 904
144 168 182 186
337 339 361 362
449 455 458 462
700 722 732 747
927 942 965 970
051 081 096 101 107 113 132 139
208 211 246 249 276 343 379 529
590 593 596 602 605 644 665 700
758 806 882 933 948 976 984
Bjj het opruimen van een zolder in de Bredase binnenstad deed
men vorig jaar een merkwaardige vondst Men ontdekte een zeer
gaaf bewaard, lijvig boekje, in zwaar perkament gebonden. Het
was een beschrijving „der wjjdt-vermaarde Koop-stadt AMSTEL-
REDAM, van haar eerste beginselen, zedert den Jare 1203, oude
Voorrechten, verscheyde Vergrootingen, oude en nieuwe Gebou
wen. heerlijkken Aanwas, in vier hondert zestig laren, en haar
tegenwoordigen standt. tot den Iare 1664 toe". Het boekje was
uitgegeven door de boekverkoper Marcus Willemz. Doornik, ge
vestigd in 't Kantoor-Inktvat op de Vygendam te Amsterdam.
Het boekje bevat zestig waardevolle kopergravures maar een
der grootste verrassingen uit de inhoud is de weergave van een
rapport, betrekking hebbende op het Sacrament van Mirakel,
welk rapport door de baljuw van Amstelland, schout, schepenen
en raden van Amsterdam, bezegeld en ter bekendmaking vrijge
geven werd. Het rapport is vertaald uit de oorspronkelijke Latijnse
L0A St.
Hoewel het origineel van dit rapport verloren is gegaan, moet
het twee eeuwen na het mirakel nog hebben bestaan, aangezien
zekere Willem Jacob Zoon in het huis Enghelenburch aan de
Sint Annenstraat in 1558 een boekje uitgaf, waarin het werd
weergegeven. Het moet dus wel bij de brand die in 1452 107
jaren na het mirakel de Heilige Stede en met deze bijna de
halve stad in as legde, gespaard zijn gebleven.
Daar wij thans over de in 1558 verschenen tekst beschikken,
kunnen wij deze hier laten volgen in de spelling vaii het heden
daagse Nederlands.
Tj1 EN wonderschoon wonder van Christus dient niet verzwegen
en met alle innigheid des harten aan alle mensen te worden
geopenbaard. Men aanhore het in alle waardigheid.
Het gebeurde in het jaar des Heren 1345, Dinsdags vóór Palm-
Zondag, die viel op de zestiende Maart, in het graafschap Holland
in de stad Amsterdam. Een zieke man, bedacht op de zaligheid van
zijn ziel, ontbood een priester en ontving het Heilig Sacrament, kort
na de Vespers. Tot lang na zonsondergang bleef hij met het
Sacrament verenigd, doch daarna begon de zieke man hetgeen hij
genuttigd had op te geven. De vrouwen, die hierbij tegenwoordig
waren en hem hielpen, dachten aan het Heilig Sacrament dat hij
had ontvangen. Zij vingen, hetgeen hij overgaf, op in een zuivere
kom en wierpen het in een groot vuur.
Toen de vrouw dit zag, was zij verschrikt en zonder angst stak
zij haar hand in het vuur en haalde zij de hostie midden uit de
vlammen zonder enige pijn te voelen. De hostie, welke zij uit het
vuur had genomen, voelde koud aan en zij legde haar van de ene
hand in de andere, tevens zag zij, hoe de witte kleur er van wonder
baarlijk veranderde in die, gelijk aan de gloed van het vuur.
Daardoor werd de vrouw beangst. Zij riep een andere vrouw, die met
haar in hetzelfde huis woonde en vertelde het haar: „Kijk ik heb hier
in mijn hand het Heilig Lichaam van onzen Heer Jesus Christus, dat ik
met mijn hand uit dit vuur heb genomen" en zij legde het in de hand
van de andere vrouw. Deze vrouw legde het Heilig Lichaam in een schone
loek en zij sloten deze weg in een kast.
Kort daarna kwam de man van deze vrouw thuis en de vrouwen ver
telden hem alles, wat er was geschied. De man vroeg haar, waar zij het
Heilig Lichaam hadden gelegd en zij antwoordden: in de kast. Toen hij
dat hoorde, wenste hü het Heilig Lichaam te zien. Toen hij het zag, nam
hij het in zijn hand en raakte hij het met zijn vinger aan. Toen h'ij het
beroerde was het, als bewoog zich het Heilig Lichaam in zijn hand op en
neer, zoals men het hart van een snoek gevoelt, wanneer deze is opgehaald.
TOEN de man dit wonder gewaar werd. gevoelde hij zich zeer ontdaan
en gaf hij zijn vrouw het Lichaam onzer Heren weer terug. Toen riepen
zij de priester, vertelden zij, wat er was voorgevallen en toonden hem het
Heilig Sacrament in de kist. Toen hij dit zag, onderhield hij hem zeer
ernstig en legde hij het Heilig Sacrament in een bus. Maar toen de
priester de doek wilde wassen, waarin het Heilig Sacrament had gelegen
en naar de kist terug kwam, zag hij. dat de bus was omgevallen en het
Heilig Sacrament was verdwenen. Tóen zochten de priester en de vrouw
het Heilig Sacrament in de kist. maar zij vonden het niet en de verdere
dag hebben zij het niet meer teruggevonden. Maar de volgende dag deed
de vrouw de kist open en daar zag zij het Heilig Sacrament op een schone
doek op een kussen liggen. Zonder verwijl vroeg zij om de priester en
toen deze kwam heeft hij het Heilig Sacrament met grote devotie en
waardigheid weer naar de kerk gebracht.
Twee dagen hierna berispte de man deze vrouw, terwijl hij met zijn
kind op de schoot bij het vuur zat. Hij had haar verboden te spreken
van de wonderen die er geschied waren en gezegd, dat zij ze voor zich zou
houden. Hij verweet haar, dat er lieden waren die over het wonder praatten.
Terwijl hij dit deed. viel het kind, dat een slachtoffer van vallende ziekte
was, van zijn schoot. Het gebeurde daarna nog tweemaal, ten tijde dat de
man en zijn vrouw en vele van hun vrienden berouwvol en eerbiedig bar-
voets ter kerke offerden voor het Heilig Sacrament.
Daar al de hiervoren vermelde voorvallen met het Heilig Sacrament
waarlijk zijn geschied en wij willen getuigen dat de beschrijving overeen
komstig de waarheid is, hebben wij, Florijs van Boechorst, Ridder, Baljuw
van de Graaf van Holland in den lande van Amstel en Waterland, Schout,
Schepenen en Raden der stad Amsterdam, om deze wonderen kond te doen
aan alle christenen, onzP zegels hieraan bevestigd. In het Jaar Onzes Heren
1345, Donderdags in het octaaf van Pasen.
Tot zover het officiële document. Het reeds genoemde
hoekje van Willem Jacob Zoon bevat echter nog een ver
slag van enkele mirakelen, verband houdend met het
Heilig Sacrament, te Amsterdam.
Wij later dit verslag hier gedeeltelijk volgen, wederom
overgebracht in hedendaags Nederlands.
ïn het jaar O.H 1452, op Sint Urbaansdag. verbrandde bijna de helft
van de stad Amsterdam en ook verbrandde deze kapel met het tabernakel.
Maar de monstrans met het Sacrament bleef onbeschadigd en de zijden
doek die er om was, bleef onverlet temidden van de brand, wat wel even
zeer een mirakel was als toen het Sacrament in de vurige vlammen werd
gevonden. Allen m de gemeente die het hoorden, zijn haastig komen zien
naar de wonderen Gods en omdat zij alles van dichtbij wilden zien hebben
5"" schoenen enigszins verbrand omdat de grond en de
stenen m de omgeving nog heet waren
E" hoewel godvruchtige mensen die zich beangst maakten, intijds
slotenmakers en andere smeden hadden verzocht, het tabernakel open te
breken om het Heilig Sacrament uit de brand te redden en ergens behoor-
!!LP.rl!st?r onder te brengen, is hiervan niets gekomen omdat de
KWe instrumenten er tegen aan stuk sprongen alsof het houten
!arcn,,.'n alsof de gebenedijde en almachtige God menselijk ver-
menselijke tussenkomst niet wilde toelaten. Maar door wonderen
Tm IPacht wilde tonen om alle goede Christenen op te wekken tot vaster
Hon? ev m,eer devofie tot dat Heilige Sacrament en andere zaken van de
ife W61 aheen daarin waarlijk wonderen geschieden en zaligheid
wordt verkregen.
„Godsvruchtige mensen merkten op hoe de huizen van gewone burgers
die door de brand getroffen waren, op rijke wijze werden hersteld maar dat
s Heren huis desolaat en verlaten bleef. Zij hebben moed gevat en een
heerlijke kapel gebouwd met een fraaier tabernakel en meer versieringen
En ook werden de stichtingen en diensten tot Gods lof, waardevol ver
beterd en vermeerderd De Almogende Heer heeft dit aanvaard en terzelfde
Heilige Stede 4)n hulp-brengende wonderen glorierijk vermenigvuldigd,
ziende de oprechte godsvrucht en de eerbewijzen der gemeente".
