Eden brengt verslag uit aan
het Lagerhuis
Leek en kerkgebouw
Dr Christine Bader, pionierster
onder de medici
In November eerste normale
campagne H.V.A. in Ethiopië
Saneringsplannen Apeldoornse
Netten
VERHUIZINGEN OP KLEINE SCHAAL
Jongere DUW-arbeiders naar liet
vrije bedrijf
Nederlandse planter op W„=Java
legde enorme vogelcollectie aan
Naar een Locarno-vervoor
Zuid-Oost Azië
A
Belangrijk bezoek aan Maastricht
en omgeving
Van Rerkel's Patent
Vormgeving schoonheid en volkse
romantiek
Rubberfabriek
Vredestein
Op de uitkijk naar andere werkgebieden
West-Duitsland waar
schuwt tegen het
O.-Duitse plebisciet
Langzaam voortschrijdend herstel
Van overscliotgebieden naar tekortgebieden
Als de witte, katjes bloeidenk<wa??ien de vinken
Leids natuurhistorisch museum kocht de
waardevolle verzameling
Prepareren te paard
Nederlands-Belgische verbroeclering
DONDERDAG 24 JUNI 1954
PAGINA 7
j
Rede van Attlee
Verkopen handhaven zich op
bereikt peil
Ook voor 1954 bevredigend
resultaat verwacht
NIEUW OPENLUCHT
THEATER IN TWENTHE
Zuigelingensterfte
Alleen het werk teil
BENOEMINGEN BISDOM
HAARLEM
Hij wil ontroerd ivorden
Verhoging loondervings
vergoeding bij rijksscholing
Om de negen jaar
Japanners redden collectie
Van onschatbare waarde
Kans aangrijpen; anders uit
sluiting
Welke gebieden
Verhuizing noodzakelijk
Minister Eden heeft gisteren in het Britse Lagerhuis het debat over de
buitenlandse politiek geopend met een grote redevoering waarin hy
verslauitbracht over de conferentie te Genève. Een drietal essentieJe
punten springen in deze belangrijke rede, waarmede de minister, zowel
van conservatieve als van Labour-zijde, een uitbundig succes oogstte, naar
voren.
Op de eerste plaats uitte Eden de hoop, dat voor Z. O. Azië, naast een
eventuele verdedigingsalliantie in de geest van de Nato, een wederzijds ver
drag tussen beide partijen, communisten en niet-communisten, zou kunnen
worden gesloten. Een soort Locarno-verdrag dus.
Op de tweede plaats lgde Eden de nadruk op de verbeterde relaties tussen
Groot-Brittannië en communistisch China en wees hij op de belangrijke
plaats die communistisch China in de wereldpolitiek inneemt.
Op de tweede plaats legde Eden de nadruk op de verbeterde relatie tussen
iedere intensivering van de strijd in Indo-China de conferentie van Genève
in gevaar brengt.
Bij de opening van het debat verk'^?j'"
de de minister naar aanleiding van Indo-
China. dat hij zelden een toestand gekend
had, waarin het gevaar v0"r "'tk^ .dl"g
van het conflict voor een '®^er duide u
ker was. Hij legde er de .™d™k, °pa^
er geen werkelijke veiligheid in Zuid
Oost-Azië zou kunnen bestaan zonder de
goede wil van de vrije Aziatische landen.
Slechts als deze landen bereid zouden
zijn deel te nemen aan het toezicht op
de regeling en de verzekering van een
eventuele vrede in Indo-China. zou er 'n
goede kans bestaan, dat deze regeling
duurzaam zou zijn. Geen enkele regeling
betreffende de Z..O.-Aziatische politiek
zou aan haar doel kunnen beantwoorden
zonder de steun van de Colombo-mo-
gendheden (India. Pakistan, Ceylon, Bir
ma en Indonesië)'.
Over de conferentie van Genève gaf
Eden als zijn mening te kennen, dat er
„een kans. maar dan ook niet meer dan
een kans" bestaat, dat zij tot een aan
vaardbaar resultaat zal leiden.
doening uit over de te Genève gelegde
contacten met communistisch China.
Morrison, een ander lid van de La-
bour-oppositie. die na Attlee het woord
voerde, ging in zijn lofuitingen aan
Edens adres zelfs zover, dat hij verklaar
de, dat de door de minister gevoerde po
litiek zeer veel geleek op die welke de
Labourpartij gevolgd zou hebben.
Een groep van honderd jonge Neder
landers, die momenteel eén bezoek
brengt aan Parijs, werd ontvangen door
Mm.e Coty, in het Elysée, de woning van
de president van de Franse republiek.
Frankrijks eerste vrouw stelde haar
jeugdige bezoekers, die zich aanvanke
lijk nog hadden laten imponeren door de
pracht in het paleis, dadelijk op hun ge
mak. Het werd een gemoedelijke, gezel
lige bijeenkomst, waaraan zij nog lang
sullen terugdenken. Mme Coty temid
den van de Nederlandse jongens en
meisjes
Eden, dat de mogelijkheid om een nieu
we conferentie over dit vraagstuk te
openen blijft bestaan. Hij gaf als zijn me
ning te kennen, dat ook in deze kwestie
geen definitieve oplossing mag worden
verwacht als de V.N. de instemming van
communistisch China overbodig achten.
Eden zeide tenslotte dat de verschillen
van opvatting tussen Groot-Brittannië en
Amerika nooit werkelijk belangrijk zijn
geweest, en hij drukte zijn vreugde uit
over zijn aanstaande bezoek aan Was
hington.
Aan het ejpde van zijn rede werd mi
nister Eden van alle kanten luide toege
juicht. Verscheidene Labourleden kwa
men naar hem toe om hem de hand te
drukken.
Na Eden werd het woord gevoerd door
de leider van de oppositie. Clement
Attlee Hij zeide, dat hij zich zeer aan
getrokken voelde tot het idee van een
Aziatisch „verdrag van Locarno Een
dergelijk verdrag zou naar zijn mening
kunnen verhinderen,, wat zo dikwijls in
Europa was gebeurd. Attlee gaf voorts
weer uiting aan de hoop, dat het bezoek
van de Britse ministers aan Washington
Naar aanleiding van een vraag van aan
deelhouderszijde over de gang van zaken
op dit ogenblik, werd in de algemene ver
gadering van aandeelhouders van de
Maatschappij Van Berkel's Patent N.V., te
Rotterdam, door de voorzitter prof. G.
Weyer, verwezen naar de slot-passage in
het verslag over 1953. onder toevoeging,
dat op dit moment nauwelijks een ander
oordeel mogelijk is. De verkopen hand
haven zich op het bereikte peil, aar er
is een tendens tot stijging van de kosten;
in ieder geval, deze lopen nog niet terug.
Het enige verweer tegen deze tendens
tot kostenstijging is vergroting van de
omzet, waarop dan ook de energie van de
directie gericht blijft.
De balans opmakende constateerde de
voorzitter, dat directie en commissarissen
over de eerste vier a vijf maanden niet
ontevreden zijn.
Malenkof.
Tenslotte drukte Attlee zjjn grote vol-
Ten aanzien van het destijds door de
V.S. gelanceerde plan tot oprichting van
een collectieve verdedigingsorganisatie
voor ^O.-Azië, in de geest van de NA j zou jbmnen leiden tot een latere confe-
legde Eden er de "^™k °P'dit naar tufisen Churchill, Eisenhower en
zijn mening eerst in de toekomst concreet
onder ogen diende te worden gezien.
Zouden te dezer zake overijlde beslissin
gen worden genomen,, zo meende de mi
nister. dan zouden Je kansen om met de
tegenpartij tot overeenstemming te ko
men en een soort Locarno-verdrag te
sluiten, gecompromitteerd worden. De
minister zeide, dat hij zich ook door
soortgelijk^ overwegingen had laten lei
den. toen hij geweigerd had hulp te ver
lenen aan de belegerde vesting Dien
Bien Phoe.
Eden wees voorts op de moeilijke si
tuatie die te Genève bestond door de af
wezigheid van normale diplomatieke re
laties tussen een aantal deelnemers HU
veroorzaakte enige hilariteit toen hij op
merkte. dat in deze ornstand.gheden
„iemand" wel genoodzaakt was om de
rol van bemiddelaar te spelen, zelfs P
p-pvaar af van uitgemaakt te woraen
voor Mlinchener" (Eden zinspeelde op n
raricatuur in „Punch dat niet nagela
ten heeft enige opschudding te verwek
ken Red.). In dit verband prees hy de
Sovjet-minister Molotof, omdat deze ge
holpen had bij de oplossing van verschil
lende procedurekwesties inzake Indo-
China.
Minister Eden sprak tenslotte de hoop
uit. dat de Franse premier Mendès-Fran-
ce, alle succes zou hebben bij zijn ont
moeting met Tsjoe En Lai.
Ten aanzien van de mislukte onder
handelingen over Korea beklemtoonde
Zowel het volume van de productie als
de omzet in geld zijn in vergelijking met
1952 gestegen, aldus het verslag over 1953
van de N.V. Rubberfabriek Vredestein,
te 's-Gravenhage. Behalve een vermeerde
ring van de binnenlandse vraag heeft ook
de export een belangrijk aandeel gehad
in de omzetverhoging. Indien handelspo
litieke belemmeringen van buitenlandse
zijde dit niet verhinderen vertrouwt men
in staat te zijn het exportcijfer verder op
te voeren.
Investeringen beliepen in 1953 2.367.379.
Het bedrijfsoverschot bedraagt volgens
de verlies- er. winstrekening 2.867.588
(1 759 936) Deelnemingen (Ned.. Am. Auto
bandenfabriek Vredestein) leverden op
f 140 000 (122.500) en diverse baten J 28.519
(15 370) Vorig jaar werd ten laste van de
v. én w. rek. een bouwfonds gecreëerd van
f 300.000. Dit bedrag is thans weer ten
gunste van genoemde rekening geboekt.
Na aftrek van afschrijvingen ad J 1.3b7.3B3
(901.223), pensioenvoorziening personee
van f 1.257.000 resteert een saldo winst
van 711.724 (696.584).
Voorgesteld wordt een dividend uit te
keren van 14 (10) waarvan 2 pet. uit de
in de na-oorlogse jaren gevormde divi-
dendreseve groot 270.000. Met 2 pet. is
90.000 gemoeid. Men wil de reserve
thans geleidelijk liquideren.
De resultaten van de thans verstreken
maanden van 1954 zjjn bevredigend. De
fabrieksafdelingen zijn ruim van werk
voorzien, terwijl bovendien een behoor-
liike hoeveelhfil orders in nota Is. Onvoor
ziene omstandigheden voorbehouden
meent de directie voor 1954 de vcrwacb
ting van een bevredigend resultaat te mo
gen uitspreken.
Het nieuwe openluchttheater van de
stichting Twentse Openluchtspelen te
Hertme, waar in de komende maanden'
voorstellingen zullen worden gegeven van
„De Paradijsvloek" van Alph. Laudy, zal
op 3 Juli a.s. door de commissaris der
Koningin in Overijssel, ir J. B. G. M. rid
der de van der Schueren, officieel wor
den geopend.
Vandaag, 24 Juni, zal het aan de Burg.
Brandtlaan te Velp drukker zjjn dan dr
Christine Bader lief is. Het ergste voor
deze zo bescheiden en unieke vrouw is
dan beslist, ondanks zich zelf het middel
punt te moeten zjjn. Want vandaag im
mers viert zjj haar 50-jarig artsjubileum.
Zelf ziet zjj daar niet veel bjjzonders in.
Per slot is het geen kunst, maar een gunst
zeven-en-zeventig jaar te mogen worden
en nog altjjd, tintelend van leven, te
mogen terugzien op vaak zo moeitevolle
jaren, waarin zjj de wereld het beste van
zich zelf gaf om daar zelf, vechtend vaak
tegen hoon en verguizing in, rjjker en
rjjper van te mogen worden.
Het kind nam altijd de centrale plaats
In, in het leven van dr Bader. Als stu
dente in Leiden trok zij met de kinderen
naar buiten om ze iets anders te leren zien
en kennen dan de armoede en ellende der
toenmalige industriestad. Het arme kind
deed het eerste appèl op haar sociaal be
wustzijn.
In 1904 vestigde zij zich als arts in
Arnhem. Het was geen wonder, dat juist
zij, de idealiste, zich reeds terstond ging
bezighouden met het ontzettend probleem
van die dagen: het hoge sterftecijfer onder
de zuigelingen. Als tweede geneeskundige
aan het kinderziekenhuis ontdekte zij het
grote tekort aan wetenschap in de kinder
geneeskunde. Dr Bader trok daarom in
1909 en 1910 naar Berlijn en Parijs om
resp. bij prof. Finkelstein en prof. Marfan,
die in de kindergepeeskunde veel verder
waren dan men in Nederland voor moge
lijk had gehouden, haar achterstand in
te halen. En daarna begon haar zo zegen
rijke werk pas goed. Reeds in 1911 werd
de Vereniging Zuigelingenzorg opgericht.
En direct was zij de risée bij leek en
collega. Want wie haalde het in die tijd
in zijn hoofd consultatiebureaux op te
richten en moedercursussen te houden?
Het werdmoeizaam werken, zij moest
alles zelf doen en tegen alle spot in een
zelf opgesteld programma ontwikkelen.
Hier en daar echter verstomde het honend
gelach wanthet sterftecijfer daalde.
De teleurstelling bleef dr Bader niet
bespaard. Immers, het medisch onderzoek
der kinderen die de „bewaarscholen" be
zochten, was zeer onbevredigend, juist om
dat het werk der Arnhemse Zuigelingen
zorg zo intensief was geweest. Het onder
zoek bad uitgewezen, dat de moeders wel
van dr Bader hadden geleerd hun zuige
lingen op te voeden, maar dat zij van
kleuteropvoeding niet veei wisten. Het kon
niet anders: 23 December 1926 werd de
Arnhemse Vereniging „Kleuterzorg" opge
richt. Het was de eerste kleuterzorg ter
wereld.
De doelstellingen der nieuwe vereniging
waren' het voorkomen van lichamelijke,
geestelijke en morele invaliditeit. Natuur
lijk was het voor die dagen een waan-
zinnig experiment, maar er werden con
sultatiebureaux voor kleuters opgericht.
Binnen drie maanden werd dit werk een
In Ethiopië heeft de N.V. Handelsver
ceniging „Amsterdam" behalve voor de
suikercultuur ook belangstelling voor
andere cultures, maar de desbetreffende
plannen hebben nog geen vaste vorm aan
genomen. Zoals het jaarverslag vermeldt,
js de suikerfabriek op de onderneming
Wonji in Ethiopië begin 1954 gereed geko
men voor proefdraaien. Van de eerste nor
male campagne die begin November a.s.
zal aanvangen, wordt een goede oogst ver
wacht.
Heeft de H.V A ook het voornemen om
nog in andere gebieden buiten Indonesië
en Ethiopië te gaan werken?, zo vroeg een
aandeelhouder in de jaarvergadering „We
zijn op de uitkijk zo antwoorde de voor
zitter, de heer D. Bolderheij. maar daar
omtrent kunnen wij nog geen nadere me
dedelingen doen". In Ethiopië was eind
1953 circa 23Va millioen geïnvesteerd.
Er zal nog qngeveer 2 millioen geïnves
teerd moeten worden, alvorens de eerste
grote oogst uit een normale campagne zal
binnenkomen.
Een aandeelhouder vroeg voorts of de
H.V.A. nog suikerfabrieken op Java heeft,
die thans niet werken doch voor rehabili
tatie. eventueel met steun van de Indone
sische regering, in aanmerking komen.
Inderdaad, aldus de voorzitter, zijn er op
Java twee suikerfabrieken, die voor re
habilitatie in aanmerking komen. Het zijn
de fabrieken Koemir in Oost-Java en Goe-
noeng Sari in Kediri. Aangezien deze re
habilitatie echter aanzienlijke kapitaals
uitgaven vereist, is hierover nog geen be
slissing genomen.
Een aandeelhouder vond de suikerop
brengst van 110 qt. per kwartaal '388 ver
geleken met vóór de oorlog. Verschillende
omstandigheden, zo lichtte de directie
toe, hebben daartoe geleid, o.a. de onvol
doende bewerking en aanplant. De onvei
ligheid heeft niet meer zo een grote rol
gespeeld, aangezien er veel minder gesto
len is dan in de voorafgaande jaren. Men
is bezig de suikeraanplant op te voeren.
Aan de cultuur van tapioca zijn zodanige
bezwaren verbonden, dat de maatschappij
het beter heeft geacht dit jaar geen aan
plant in de grond te brengen. Dit wil ech
ter niet zeggen, dat hierin later niet weer
een wijziging kan komen.
ongelooflijk succes. Er waren kleuters die
buiten de normale zorg vielen: kinderen
met gestelstoornissen, met recidiverende
bronchitis en asthma, de nerveusen en de
chronisch slechte etertjes. Dus werd 1 Juli
1928 een medisch openlucht kleuterdagver
blijf geopend. En wederom was dit hei
eerste ter wereld. Van het begin af had
dr Bader nu de enthousiaste medewerking
van kinderarts, orthopadist, psycholoog en
tandarts.
Het medisch openlucht-kleuterdagver
blijf gaf weer nieuw werk. Het was al
spoedig duidelijk, dat er een eigen op
leiding voor kinderverzorging nodig was
om het werk naar haar moderne inzichten
te laten uitvoeren. Het ging er dus om,
Jonge meisjes van minstens zeventien jaar
dit moeilijke werk te leren en daarbij het
accent te laten vallen op karaktervorming
en culturele vorming. Deze opleiding
kwam er. Natuurlijk ging het er haar niet
om altijd maar weer de eerste ter wereld
te zijn, maar zij was het ook weer in dit
opzicht Eveneens met de eerste open
luchtkleuterschool, die in 1929 werd op
gericht
Zij moést dit werk wel* doen, overtuigd
als zij was dat de grondslagen van het
karakter in de kleuterperiode worden ge
legd en die periode nu eenmaal van ont
zaglijk belang is voor het welzijn van de
toekomstige mens. Zij telt immers niet,
alleen haar werk telt
Z. H. Exc de bisschop van Haarlem
heeft benoemd tot pastoor te Haarlem-
Noord (H.H. Petrus en Paulus) de wel
(Van onze redacteur).
Het Sint Beniulphusgilde had zijn
voorjaarsvergadering, die gisteren in
's-IIertogenbosch werd gehouden, voorna
melijk gewijd aan de kerkenbouw en na
een uiteenzetting van de heer M. A. v. d.
Griendt, directeur van het Provinciaal
Genootschap voor Kunsten en Weten
schappen over de wijze, waarop een leek
het kerkgebouw ziet, maakten de Gilde-
broeders een excursie naar de nieuwe
kerken in Empel, Maren, Hedel, Ammer-
zoden, Heusden en Bokhoven.
De Deken van het Gilde, pastoor J. Wa
terkamp uit Abcoude sprak een bijzonder
woord van welkom tot ds Postma, secre
taris van de commissie Kerkenbouw en
Eredienst van het Instituut voor religieu
ze kunst, daarbij opmerkend, dat ook 'n
gesprek over de geest van het kerkge
bouw tot toenadering kan voeren.
De heer Van de Griendt betwijfeld.; of
er in de Middeleeuwen wel zo'n eenheid
tussen bouwschoonheid en volksinzicht
heeft bestaan, als men vaak wil doen
voorkomen en onderschreef wat Krophol
ler zei, dat doelmatigheid en'naïveteit te
zamen het kerkgebouw vroeger zo aan
trekkelijk maakten. In de tijd van de schuil
kerken raakte het volk ontgroeid aan
schoonheidsgevoeligheid met een instel
ling op het uitsluitend geestelijke. Elke
versiering werd critiekloos aanvaard en
men was even verheugd over het pom
peuze als een kind over klatergoud. Dan
gaan jonge bouwmeesters experimenteren,
doch na de tweede wereldoorlog wordt
men gedwongen tot soberheid, hetgeen tot
de neo-basilica leidt.
Spr. meende, dat de leek geen intense
belangstelling heeft voor de vraagstukken,
waarmee de architect te strijden heeft;
dat hij begrijpt, dat de bouwmeester op
een kerk het stempel van zijn persoon
lijkheid wil drukken, maar dat hij vraagt
naar het elementaire, iets waarmee hij
vertrouwd is. De bouwmeester heeft de
tendens naar iets nieuws, terwijl de leek
iets vraagt, dat hem geestelijk ontroert.
Volgens de heer v. d- Griendt legt de
architect misschien te sterk het accent op
De Westduitse minister voor kwesties
betreffende geheel Duitsland, Jakob Kai
ser, en de betreffende commissie van de
Bondsdag, hebben gisteren een verkla
ring uitgegeven, waarin de Oostduitsers
gewaarschuwd worden tegen de gevaren
van het pleblisciet, dat a.s. Zondag in
Oost-Duitsland zal worden gehouden.
Aan de Oostduitsers zal in het plebis
ciet gevraagd worden, of zij ófwel voor
stander zijn van een vredesverdrag en
terugtrekking der bezettingstroepen, óf
van de Europese Verdedigingsgemeen
schap, de conventies van Bonn en de
legering van buitenlandse troepen in
hun land voor de duur van vijftig jaar.
In de Westduitse verklaring wordt het
Oostduitse kiezerscorps aangeraden blan
co-formulieren in te leveren om deze
communistische propagandamanoeuvre te
eerw. heer A. S. van Rijn, die bouwpas- omzeilen. „De vrije wereld zal het pie
toor was aldaar, en tot pastoor te Vlaar- bisciet nooit als een echte stemming aan-
dingen (parochie H. Geest) de weleerw. vaarden, en de manier waarop de vragen
heer L. M. Sluys, die aldaar eveneens zijn gesteld, is misleidend en vals", aldus
bouwpastoor was. j deze verklaring.
het technische, terwijl de leek vraagt naar
het innerlijke. In dit verband merkte de
heer v. d. Griendt op, dat de beeldende
kunstenaar vaak gedrongen wordt in de
richting van de technische vormgeving,
waarbij hij een onverdiend en ongefun
deerd verwijt maakte aan de pers, die niet
voldoende oog zou hebben voor het zuiver
ontroerende en voor een leek -begrijpe
lijke, dat een beeldende kunstenaar met
zijn werk bereikt, doch uit zou zijn op
het nieuwe en sensationele om toch maar
vooral „bij" te zijn.
Naar zijn opvatting wordt alleen de ge-
interesseerde leek geboeid door nieuwe
technische vormgeving in de kunst en hij
voegde eraan toe, dat de bevolking de
nieuwe kerken in het algemeen te licht
en te zakelijk vindt, zodat b.v. de bete
kenisvolle functie van de Godslamp ver
loren gaat. Met de ene open ruimte, die
de moderne architect nastreeft, blijft geen
pilaar voor de tollenaar meer over en is
er geen hoekje, waar de gelovige met zich
zelf alleen kan zijn.
Men kan dit romantiek en individualis
me noemen, zo zei de heer v. d. Griendt
Hij wilde weliswaar niet het standpunt
van de leek tegenover de architect verde
digen, doch slechts een neerslag geven
van wat er onder het volk leeft, om ten
slotte te pleiten voor een samenspraak
vóór de kerkwijding van de architect met
de gelovigen om hun de betekenis van de
technische vormgeving, de geestelijke
schoonheid en de bedoeling van de détails
te verklaren. Daarbij merkte hij op, dat
geestelijke opdrachtgevers moeten beden
ken, dat zij ten aanzien van ornamente
ring en meubilering van een kerk ook leek
blijven.
Onder voorzitterschap van prof. dr T. j Duin voorts, heeft alleen resultaat wan-
P. van der Kooy werd gisteren in Hotel de neer het verlies verdwenen is en de winst-
Keizerskroon te Apeldoorn de jaarlijkse capaciteit wordt hersteld. Het bestuur is
vergadering gehouden van aandeelhou- overtuigd, dat winst thans mogelijk is en
ders van de Apeldoornse Nettenfabriek daardoor de sanering definitief haar be-
Von Zeppelin Co. Het verlies is over sjag za] krijgen,
het afgelopen boekjaar zeven ton gro
ter gebleken dan in November 1953
tijdens de buitengewone aandeelhouders
vergadering was meegedeeld.
De oorzaak hiervan is niet, dat meer
dere verliezen werden geleden, maar dat
afschrijvingen en reserveringen een gro
tere omvang hebben aangenomen dan
oorspronkelijk was bedoeld.
De post onroerende goederen zo deelde
voorts de voorzitter mee, viel ruim een
ton tegen, terwijl de voorraad en deel
nemingen met ruim drie ton werden
verminderd. Van de dertien deelnemin
gen staan er thans vijf gewaardeerd te
gen een gulden op de balans. De wer
kelijke waarde is echter groter. Overi
gens is het pensioenfonds gesaneerd. Zo
spoedig mogelijk zal de tussentijdse ba
lans worden gepubliceerd. Het beroep,
dat op advies van de commissie van on
derzoek is gedaan om het aandelenkapi
taal te verminderen is niet tevergeefs
geweest. In de eerst volgende balans
zullen de saneringsmaatregelen worden
verwerkt. Omtrent de interne organi
satie van het bedrijf werd meegedeeld,
dat een andere werkmethode werd
doorgevoerd.
De grondstoffenvoorraden worden
steeds meer beperkt ook zonder dat ge
forceerde verkopen plaatsvinden. Er be
staat gegronde hoop dat door een verbe
terde organisatie deze tot een derde te
ruggebracht kunnen worden van wat zij
vroeger waren.
De bankschuld welke ruim vier mil
lioen heeft bedragen is thans terugge
bracht tot 3,6 millioen. Met Septem-
In de middagvergadering van de Apel
doornse Nettenfabriek Von Zeppelin en
Co. N.V. werd het uitgebrachte rapport
van de commissie van onderzoek en ad
vies uitvoerig besproken aan de hand van
een serie vragen van de heren W. Posthu-
mes Meyes en Th. M. Ram. Het voornaam
ste hierbij was wel het beleid van de
raad van commissarissen ten aanzien van
de oud-directeur der N.V., de heer D. R.
Jonker. Deze raad zag te veel door de
vingers.
Ook bij de schuldvraag over het debacle
bij de Apeldoornse Nettenfabriek werd
langdurig stil gestaan. Hierbij werd door
de voorzitter, prof. dr T. P. van der Kooij
opgemerkt, dat het enige wat hij zich
achteraf verwijt is, dat hij niet vóór de
catasrophe is afgetreden. Hij erkende te
vens dat hij niet tijdig was opgetreden
tegen het dictatorale optreden van de
oud-directeur.
Uitvoerig werd ook van gedachten ge
wisseld over de N.V. Gembel, welke N.V.
was opgericht nadat de waarnemende
directie was benoemd en welke vennoot
schap diende, om de aandelen van de
Nettenfabriek uit de verschillende fond
sen en deelnemingen der N.V. in één
grote pot te doen.
Men kwam hiertoe, omdat deze aan
delen ter waarde van 490.000 uit de ba
lans moesten worden gelicht. Deze aan
delen werden gekocht tegen afgifte van
schuldbekentenissen. De eventuele win
sten uit deze aandelen zouden niet ten
goede komen aan deze N.V. Gambel, maar
aan de sociale fondsen der Nettenfabriek.
De voorzitter erkende dat dit een weinig
ber a.s. zal deze schuld beneden de fraaie weg was, maar dit was nodig, om
3 millioen liggen. Het bestuur en de j Van een nog minder fraaie zaak af te
waarnemende directie koesteren de ver- komen. Uiteindelijk werd décharge ver
wachting dat de verliesperiode van de [eend aan de commissie van onderzoek
N.V. thans ten einde is. Er is sprake en advies
lïï h"; Voordat het zover was, was een motie,
stel. Overigens kampt men thans wc' waarbij het aftreden werd geëist van de
een met onaanzienlijk personeelstekort, j waarneJmende directie, ingediend en weer
Het ligt in het voornemen van het be- ingetrokken, nadat het onaanvaardbaar
stuur der vennootschap zo spoedig moge- was uitgesproken, zowel door de voorzit-
iijk na 1 Juli a.s. een tussentijdse balans ter als door de heer R. E. Duin, commis-
te publiceren, opdat aandeelhouders een saris en lid van de commissie van onder
inzicht kunnen krijgen hoe de afgelopen zoek en advies. Uiteindelijk werd beslo-
twaalf maanden is gewerkt. ten, dat het waarnemend bestuur zal aan-
De heer R. Duin, lid van de commissie blijven en de commissie van onderzoek
van onderzoek en commissaris, deed hier- zal worden gevraagd beschikbaar te blij-
na uitvoerig mededeling over de sane- ven tot het moment, dat in éen definitief
ringsplannen. Bij deze sanering zullen bestuur der N.V. is voorzien. Bij de keuze
geen nieuwe offers van aandeelhouders van commissarissen en directeur zal deze
worden gevraagd, wel van de commissa- commissie eveneens haar advies nitbren-
rissen en van de leden van de commissie gen.
van onderzoek. Deze laatsten stellen j Bij de discussies over een en ander
600.000 aandelen gratis ter beschikking j werd door de woordvoerder van de com-
1 ft* TT ft—V Tft 1 L V. L J i #t/\ „ft*ft ft ft -ft .ft-ftftft ft-. -J -ft ftft-ft -\lft hfifiU
van de N.V. De Banken hebben dit ge
baar zeer op prijs gesteld en stellen
660.000 aandelen beschikbaar. Van de
N.V. Gembel werd 490.000 aandelen over
genomen tegen overneming van de ver
plichtingen van de N.V. Uierdoor kwamen
deze aandelen tegen 40 pet. in het bezit
van de N.V. Ook de fiscus heeft mede
werking verleend.
Door een en ander kon een bedrag van
1.650.000 ten gunste van de verlies- en
winstrekening worden weggewerkt.
Het saneringsplan, zo erkende de heer
missie van onderzoek en advies, de heer
Duin, uitdrukkelijk vastgesteld, dat de
commissie haar werk niet zou hebben
kunnen verrichten zonder de volle mede
werking van de waarnemende directie en
de oude commissarissen. Na tal van vra
gen werd het uitgebrachte jaarverslag
van de waarnemende directie goedge
keurd en werden de balans en verlies-
en winstrekening over het op 30 Juni 1953
afgesloten boekjaar vastgesteld. De door
de waarnemend directie voorgestelde wij
zigingen der statuten werden eveneens
aanvaard.
Zoals bekend is er in ons land in een
aantal gebieden en beroepen een tekort
aan arbeidskrachten, terwijl er elders en
in andere beroepen overschotten zijn.
De overschotten kunnen worden opge
heven door verplaatsing of door over
gang naar een ander beroep. Dit bleek
met de bestaande regelingen echter
slechts in beperkte mate mogelijk.. Van
daar dat er nog steeds in bepaalde plaat
sen of beroepen overschotten bestaan en
er anderzijds een aantal arbeiders op
door de overheid gesubsidieerde aanvul
lende werkgelegenheidsobjeclen werk
zaam is (de z.g. DUW-arbeiders).
De dringende tekorten van het huidige
ogenblik hebben de minister van Sociale
Zaken en Volksgezondheid aanleiding
gegeven, een aantal bijzondere voorzie
ningen te treffen, waardoor de verplaat
sing, in het bijzonder van de overschot-
gebieden uit, alsmede de scholing wor-
De Duitse jongen, die in \877 In Biele
feld een paar dode vogeltjes in zjjn zak
doek meenam om ze op te zetten, zal wel
nooit hebben vermoed, dat hij aanleiding
is geworden tot een enorme vogelcollcctic.
Iljj werd namelijk aangesproken door de
zesjarige M. Bartels, wiens aandacht werd
getrokken door de zakdoek met bloedvlek
ken. Zoals dat gaat met kleine jongens,
wilde deze prompt zelf ook vogels gaan
opzetten. Eerst ging dit natuurlijk nogal
onbeholpen, maar nadat een bevriende
drogist hem de goede methode had bijge
bracht, lukte het wonderwel. En deze
liefhebberij bleek al gauw meer te zijn
dan een bevlieging.
Het enthousiasme van Bartels was, ook
toen hij ouder werd, niet meer te stuiten
Na enkele jaren in Nederland te hebben
gewoond, nam hij in 1895 zelfs een baan
aan in Soerabaja, met als hoofddoel ln
de tropen vogels te kunnen verzamelen.
Drie jaar later werd hij administrateur tn
Pasir Datar. Ruim dertig jaar is hij hier
gebleven en nooit meer heeft hij een voet
aan wal gezet in Europa. Na korte tijd
nam hij vier vaste inlandse preparateurs
in dienst, die op den duur zo geroutineerd
waren, dat zij rijdend op een paard de
teerste vogels konden prepareren.
Verscheidene nieuwe soorten vogels
ontdekte de heer Bartels. Zijn grootste
ontdekking deed hij in 1902, toen hij een
soort vink aantrof, waarvan het voorko
men ln Azië ten Zuiden van de equator
destijds onbekend was. Hij zond het dier
op naar dr Otto Finsch, destijds conser-
historie te Leiden, die de vink beschreef.
Deze vroeg om meer exemplaren, maar
toen de heer Bartels zich naar de plaats
begaf, waar hij de vinken had aangetrof
fen, was er in de gehele omgeving geen
enkele meer te vinden. Hij herinnerde
zich toen, dat de vogels destijds waren
gevonden tussen planten met een soort
witte katjes, die inmiddels waren uitge
bloeid en geheel verdord.
Jaar na jaar werd omstreeks dezelfde
tijd de omgeving afgezocht, maar de
vinken waren weg en bleven weg, tot
negen jaar later de bewuste planten
weer in bloei kwamen en plotseling ook
de vinken weer ter plaatse waren. De
geschiedenis herhaalde zich enkele ma
len; telkens als na negen jaar de plant
met de katjes weer bloeide, verschenen
de vinken, maar waar zij in die tussen
tijd verbleven was een raadsel. Pas ln
1933 werd de oplossing gevonden, toen
de vogels op de top van de vulkaan
Tjiremai werden aangetroffen. Hierna
bleek, dat zij op de toppen van verschei
dene vulkanen leefden.
Een andere ontdekking van de heer Bar
tels was een grote katuil, die tevoren ook
nog niet bekend was. Voorts vond hij eens
op circa 10.000 voet hoogte een vleermuis.
Er is later nooit meer een exemplaar van
gevonden en het is nog steeds een raad
sel, hoe het dier daar is terecht gekomen
Toen de heer Bartels in 1936 overleed
omvatte zijn collectie ruim 14.000 vogels,
4000 eieren en een paar honderd nesten.
Tot het uitbreken van de oorlog hebben
hierna zijn drie zoons, die tezamen met
zijde gestaan, de verzameling nog uitge
breid.
In de oorlog werd een deel van de bij
de verzameling behorende documenten ge
plunderd en het papier werd als puntzak
jes op de pasar gebruikt.. Ook een aantal
van de zinken kisten, waarin de vogels
werden bewaard, verdween in de zwarte
handel. Toen de Japanners dit merkten,
gaven zij opdracht de gehele collectie van
Tjiparaj bij Soekaboeml, waar zij was op
geslagen, over te brengen naar het mu
seum in Buitenzorg. Van daaruit is de
verzameling in 1948 door de zoons van de
heer Bartels overgebracht naar Leiden,
waar zij in afwachting van een nadere
bestemming in het Rijksmuseum van Na
tuurlijke Historie werd opgeslagen. De
directeur van dit museum, prof. dr H.
Boschma, heeft hierna terstond alles in het
werk gesteld om de collectie voor het
museum te behouden, welk streven thans
met succes is bekroond.
Het Leidse museum is er namelijk dank
zjj een subsidie van Z.W.O.-in geslaagd
deze buitengewoon waardevolle collectie
vogels van West-Java aan te kopen. De
verzameling bestaat thans uit 14.630 vogels
van 442 verschillende soorten en 8000
eieren en is de grootste, die ooit in dit
gebied is aangelegd. Zjj heeft een zeer
grote wetenschappelijke waarde, dank zij
de nauwgezette en systematische wjjze
waarop de heer Bartels tewerk ging.
Hij beperkte zich namelijk niet alleen
tot het verzamelen en prepareren, maar
noteerde tevens alle bijzonderheden over
het gevangen dier en de vindplaats, ver
richtte maagonderzoekingen, waarvan hij
den bevorderd. Over deze maatregelen,
die onlangs in de Tweede Kamer reeds
aan de orde zijn geweest, is diepgaand
overleg gepleegd met de Stichting van
de Arbeid, de Stichting voor de Land
bouw en de Raad van Vakcentralen.
Het is de bedoeling, dat met hulp van
de arbeidsbureaux de daarvoor in aan
merking komende arbeiders, die op de
gesubsidieerde objecten van aanvullende
werkgelegenheid, met uitzondering van
de aannemers-objecten, werkzaam zijn
(in de overschotgebieden van 30 jaar en
jonger; in de overige delen van het land
35 jaar en jonger) de gelegenheid krij
gen, met behulp van deze regelingen de
arbeid op deze objecten te verwisselen
met passende arbeid in het vrije bedrijf.
De minister van Sociale Zaken en
Volksgezondheid verwacht, dat de be
doelde arbeiders vóór 12 Juli a.s. de ge
boden kans. om in het vrije bedrijf aan
het werk te gaan, zullen hebben aange
grepen. Zou dit onverhoopt niet het ge
val blijken te zijn. dan zullen deze cate
gorieën van arbeiders voorlopig worden
uitgesloten van tewerkstelling op aan
vullende werkgelegenheidsobjecten. De
arbeidsbureaux hebben opdracht, bij de
werkgevers nog eens extra na te gaan,
hoe groot hun personeelsbehoeften zijn.
De overtuiging heerst n.l., dat wegens
het geringe aanbod van de laatste tijd
de plaatsingsmogelijkheden niet ten volle
zijn geregistreerd.
Als overschotgebieden zijn in dezen
aangewezen de rayons van de arbeids
bureaux Marum, Stadskanaal, Veendam
en Winschoten. Buitenpost, Dokkum,
Drachten, Heerenveen, Oosterwolde en
Weststellingwerf; Assen, Borger. Coevor-
den, Emmen en Hoogeveen; Hardenberg
en Ommen; Bergh en Nijmegen; Cuyk,
Etten, 's-Hertogenbosch en Oss; Hergen
(L.) en Gennep.
Wanneer arbeiders in deze overschot
gebieden woonachtig zijn en buiten de
eigen woonplaats kunnen gaan werken,
kan van rijkswege een bedrage in reis-
en verblijfkosten worden Verstrekt. Is
dagelijks heen-en-weer-reizen mogelijk
dan beperkt deze bijdrage zich tot een
aandeel in de reiskosten. Is het noodza
kelijk. dat de betrokken arbeider elders
in pension gaat. dan vallen de pension
kosten en de reiskosten voor gezinsbe-
zoek (gehuwden éénmaal per week. on-
gehuwden éénmaal per veertien dagen)
onder de regeling.
Tot 1 October a.s. betaalt het rijk 2/3
van deze kosten (voor pensionkosten «ten
hoogste 2/3 van f 20 per week) op voor
waarde, dat de werkgever 1/3 betaalt.
Verplaatsing van arbeidskrachten
heeft echter eerst blijvend resultaat,
wanneer deze gepaard iaat met ver
huizing. Ten einde deze verhuizing
mogelijk te maken zijn en worden aan
daarvoor in aanmerking komende ge
meenten speciale woningcontingenten
verstrekt, onder de uitdrukkelijke
voorwaarde, dat deze zullen worden
toegewezen aan arbeidersgezinnen, die
uit de overschotgebieden zijn aange
trokken.
Bovenstaande maatregelen, de bevor
dering van het werken buiten de woon
plaats, alsmede het overgaan naar een
ander beroep wordt bevorderd door de
rijksscholing van volwassenen op de
rijkswerkplaatsen voor vakontwikkeling.
Ten einde deze op ruimer schaal toe
passing te doen vinden heeft minister
Suurhoff besloten de loondervingsver
goeding welke de cursisten ontvangen,
met 20 procent te verhogen voor 23-jari-
gen en ouderen, terwijl voor jongeren
een geringere verhoging is vastgesteld.
Deze verhogingen gelden niet alleen
voor de overschotgebieden, maar voor
het gehele land, en gaan in op Donder
dag 24 Juni.
(Van onze Brusselse correspondent)
Op Zaterdag en Zondag aanstaande zul
len vooraanstaande Belgen en in België
gevestigde Nederlanders een bezoek bren
gen aan Maastricht en omgeving. Het
initiatief hiertoe werd genomen door de
bloeiende Belgisch-Nederlandse Vereni
ging, die haar zetel heeft te Antwer
pen en een zeer belangrijke rol speelt
in de toenadering en de samenwerking
tussen de beide landen.
Alleen reeds uit het feit, dat de
bezoekers door de Commissaris der
Koningin in de provincie Limburg en
nauwkeurige lijsten bijhield en bracht in door mevrouw dr F. Houben te hun-
verscheidene gevallen complete series bij
een van ei tot volwassen dier met alle
tussenliggende schakeringen Voor de we-
vator van het museum van natuurlijke I hun moeder hem in zijn werk hadden Ier-
tenschap is de verzameling met de bijbe
horende aantekeningen dan ook van
onschatbare waarde.
Behalve de vogelcollectie met alles wat
er bij behoort, is er ook nog een collectie
van bijna 3000 zoogdieren, bijeengebracht
door de oudste zoon van de heer Bartels,
dr Max Bartels, die in de oorlog is over
leden. Aan deze collectie zit echter nog
heel wat werk vast, want dr Bartels heeft
al deze dieren slechts van een nummer
voorzien en de bijbehorende gegevens in
zakboekjes genoteerd, vol met afkortin
gen. Zijn beide brofers, de heren E. en H
Bartels, zullen hieromtrent nog vele be
langrijke inlichtingen kunnen verschaffen.
o.m.: mr W. baron Michiels van Kesse-
nich, burgemeester van Maastricht; F.
A. A. H. Breekpot-van Oppen, burge
meester van Valkenburg; dr P. Grootens
S.J., van het Canisium; J. H. Ubaghs,
consul van België te Maastricht; mr W.
Hustinx, president der Arrondissements
rechtbank van Maastricht; F. G. A. M.
D. van der Kroon, Kantonrechter te
Heerlen; mr M. Tripels, Maastricht; mr
Ch. Paulussen, secretaris van de Raad
van Toezicht en Discipline der Orde van
Advokaten en lid der Gedeputeerde Sta
ten, Maastricht; mr J. H. H. Dantzenberg
van Anrooij, officier bij de arrondisse-
nen huize zullen worden ontvangen, mentsrechtbank van Maastricht; Ir L.
blijkt reeds, dat het hier geen gewoon Lhoest, consul van Luxemburg; mr K.
bezoek betreft. van Hinlopen Labber'nn, Maastricht; W.
Uit België zullen aan de daarmede Rikkers, Hilversum P. Rikkers, Wasse-
samengaande bijeenkomsten o.m. deel- naar; mr W. Kessler. Vmsterdam; J. Laa-
nemen: de gouverneur der provincie
Luik, dr P. Clerdent; de gouverneur der
provincie Limburg, dr L. Roppe; de heer
Noirfalise, wethouder van Luik, als ver
tegenwoordiger van de burgemeester
der „cité ardente"; ir C. van Haaren en
Jules Meulenberghs, ere-voorzitters, en
de heer V. Anthonis. voorzitter van de
Belgisch-Nederlandse Vereniging; ir P.
van Haaren, ir Simon Fransen Daal-
meijer, ir H. Faure, dr W. Tomheur,
Theo Bogaerts, voorzitter van de Bui
tenlandse Pers in België en mej. Dra
Corry Bogaerts.
Deelnemers uit Nederland zelf zijn
he. Roermond; mr B. van Spaendonck,
Tilburg.
Na afloop van een diner te Valken
burg, zal door prof. dr W Asselbergs
(Anton van Duinkerken), een voor
dracht worden gehouden.
Het bestuur der organiserende ver
eniging vertrouwt er op dat, mede als
gevolg van dit bezoek, nieuwe vereni
gingen zullen worden opgericht, die de
verbroedering der burgers van de
beide naties als doelstelling hebben. En
dat zoveel mogelijk belangstellenden tot
de bestaande vereniging zullen toetre
den.
