Brenger van cultuur en organisator
der Kerk in Europa
Zijn boodschap tot de gehele
christenheid
GLORIEUS
IN DE
MUZIEKFEEST
AHOY'-HAL
Mahler's Achtste werd een grote triomf
PONTIFICALE H. MIS in
Utrechtse kathedraal
de
Herdenkingsbijeenkomst in de
Stadsschouwburg
Meer duidelijkheid
gewenst
Rotterdam in
het Holland-Festival
Nation. Maria Congres
te Lyon besloten
WAAGSTUK
MAANDAG 5 JULI 1954
PAGINA 3
(Van onze redacteur
Op waarlijk indrukwekkende wijze is Zaterdag
en Zondag de H. Bonifatius, grondlegger van de
Europese cültuur en organisator van de Kerk in
het Westen, die twaalf eeuwen geleden de mar
teldood stierf, herdacht. Het nationale karakter
van de herdenking Zaterdag in Dokkum, kreeg
bijzonder relief door de aanwezigheid van H. M.
de Koningin, terwijl naast ministers, vertegen
woordigers van de gehele christenheid tegenwoor
dig waren. Katholiek Nederland, niet de Aarts-
bisschop-coadjutor mgr dr B. J. Alfrink, die ook
in Dokkum aanwezig was en de bisschop van
Haarlem, mgr J. P. Huibers aan het hoofd, heeft
met bisschoppen uit Duitsland en vele andere
prelaten Zondag in Utrecht 't St. Bonifatius-feest
in eigen omlijsting gevierd. Bij heide herdenkin
gen was Rome vertegenwoordigd door de Pause
lijke Internuntius, Z.H.Exc. mgr Paolo Giobbe.
„Een vreugdevolle ervaring" noemde mgr
Alfrink het Zondagmiddag tijdens de feestelijke
herdenkingsbijeenkomst in de oude bisschops
stad, waarmee Z.H.Exc. ongetwijfeld veler gevoe
lens heeft vertolkt, dat het in Nederland nog
mogelijk is, zoals daags tevoren in Dokkum was
gebleken, gezamenlijk en in ongebroken harmo
nie Bonifatius te herdenken. Mgr noemde dit een
blij teken voor de toekomst en vroeg te bidden,
dat God deze saamhorigheid moge doen blijven
bestaan. „Moge God geven, zo besloot de Aarts
bisschop-coadjutor, dat deze herdenking ons als
betere christenen dragers doet blijven van een
christelijke cultuur."
Bisschoppen en ministers
Het culturele milieu
m v
Even is het of de klemmende greep van het
Chorus Mysticus hij de aanhef van de slotstrophe
van Goethe's Faust, de Tijd stilzet. „Alles Vcr-
gangliche ist uur eiu Glcichnis", de machtige
stem van het ontzaglijke apparaat van Mahler's
achtste Svmphonie treedt nog terug in een fluis
tering hij het hesef van eigen nietigheid tegen
over het mysterie van de alles omvattende God
delijke liefde, maar het licht ervan, het verblin
dende, waarvoor men, zoals Specht zo treffend
zegt, de ogen moet sluiten en dc ziel zich wijd
openstelt om deze liefdewereld in haar geheel te
Bonifatius gezag
De Kerk als teken van tegen
spraak
Leven als goedgelovige
kunnen ontvangen, dit licht breekt door de mu
ziek liccn, haar warmte trekt alle kracht tot
zich en voert naar een apotheose, die in het
goud-stralend V'eni Creator-motief van de hoven
het orkest opgestelde bazuinen oplost.
Dit is het moment, waarop de ontroering ons
naar de keel grijpt, het moment ook, dat wij, en
met ons de menigte van tienduizend toeschou
wers in de Rotterdamse Ahoy'-hal, moeten afrea
geren in een minutenlange ovatie, die wij de uit
voerenden en vooral de man, die deze machtige
manifestatie tot een zo feilloos einde heeft ge
voerd, Eduard Flipse, 111 ere ten brengen.
Magistrale rede van dr Van
Buy tenen
Hulde aan kardinaal De Jong
Bede om verdraagzaamheid
ZESJARIG MEISJE DOOR
MOTOR GEDOOD
1
DE KADERDAG, welke de Partij van
de Arbeid Zaterdag in Utrecht had
georganiseerd om „het standpunt
van deze partij ten aanzien van enkele
delen van het Bisschoppelijk Mandement"
hader toe te lichten, is in werkelijkheid
een demonstratie tegen de Katholieke
Volkspartij geworden; wat deze dan ook
genoopt heelt een verklaring af te leggen
de eerste na het verschijnen van het Man
dement. Twee onderwerpen heeft a"
P.v.d.A. te Utrecht te berde gebracht'
het vraagstuk van de parlementaire en
ministeriele samenwerking met de v vD
en de positie van de Ksttmr i
gemeenschap in de P v d A Werk~
aafd^p^en^^:. -el-
aandacht heeft belukto a gewijd. met
allerminst het gevoel dat hCe£t men
heid in deze zaken 63 Veel helder"
samenwerking is n;„f 1S gekorne"- De
voortdurend werd herhaald®daW ma3r
vaar verkeert ef ernaald> dat zij in ge-
te verkeren Tn« ln ,gevaar kan komen
ligt natuurlik «,5° ,eZe form"leringen
enersterS: fT dan een nuance= -
het feit daf S,!3at men nu reeds voor
verbroken Z'u 6 °Senhlik kan worden
Paalde omsta" ltWeede zullen zich be~
vóór het kritiek moeten voordoen,
In U; e moment aanbreekt.
PvdA H'êeVallen echter is het de
einde wti ^an de samenwerking een
staan is maken- Zoals de zaken thans
concm' er ,v°or de K.V.P. geen enkele
daad ove ap dmg om tot een dergelijke
voor vinJ gaan' Z'i zou er geen steun
de feiter i-11 £n k6t Mandement noch in
beslissjn„ r situatie van het ogenblik. De
de P v A dus Seheel in handen van
king van'71' Ma3r dat zii met de verbre-
rnet m'r., samenwerking speelt en zelfs
of misschT" Yerkiezingen' n°S in dit jaar
misschien in 1955, is evident.
gPEURT
MEN naar de motieven,
waarom de P.v.d.A. een einde zou
on maken aan de politieke
de Zaterrt dan Vindt men er twee in
Het a§ Behouden redevoeringen.
uit de P t a Wel' da^ als de katholieken
deze narii 'u zouden treden, daarmede
verlieZeil !laat' doorbraakkarakter zou
SémeensA a's de protestantse werk
je conch,3P j°U hlijven voortbestaan.
zich over i'6 daarvan zou zijn, dat zij
ten berad 13ar n'euwe situatie zou moe-
onwaarsehl"'^jkt ons verre van
worden*" er '-"f, dat dan het besluit zou
forceren nomen nieuwe verkiezingen te
eamnaen' v,aarvan de voorbereidende
anti-K y p vlfaarsck','nhjk een zeer fel
tameliik V~i rakter zou dragen, en zelfs
ken te ziin"!i^atholiek zou kunnen blij-
z°danig L dusverre is de P.v.d.A. als
zeker niet a 3 doorbraakpartij, dat
2iji .Ulet geweest.
anti-christe]m,etiSCh ten minste, ook niet
christelijk J, maar wel Principieel on-
hgt het 'bez 'S nlet~cbristelijk; en daar
en ook vele nm+Ofï da* de katholieken
hebben. Het is anten tegen de P.v.d.A.
katholiek als en pbcht van elke
schapsmens ziin V-ü1'61" en aIs gomecn-
n'ng van het onenK 3ge tot de kerste'
Maar hoe is rh't-ü? 6 leven te leveren,
doelbewust zich °gell-ik in een partij, die
wing dus rmi- e'kc levensbeschou-
iosgernaakf Wi^"" de christelijke heeft
als de conrió menen' dat deze gedachte
dement is d°Ör het geheIe Man-
gesteld dat d?Ven eiL voelen ons teleur-
nauwel'iiks fatn Zaterda2 practisch
dit wel' geschl^daCdVS gesch°nken- Wa''e
td a a ëescmed, dan zou het tweede
P.v.d.A.-motief voor het verbreken der
samenwerking vanzelf alle kracht heb
ben verloren.
Alle sprekers hebben er de nadruk op
gelegd, dat door „het misbruik", dat de
K.V.P. van het Mandement heeft gemaakt,
e giondslagen van ons vrije democra-
7au f^aatsbestel worden ondermijnd;
v»nS1Snm woord katholieke dictatuur ge-
0 en- geloven, dat deze gedachte,
Vo lgenS waangedachte, een der
pOrnaamste leuzen in de eerstvolgende
den ~verkl?zmgscampagne zal wor-
grir-V6rf de diepere betekenis van het be-
beorin m°^ratle: evenals ook van het
Maar =iVriu fld iS al heel wat getwist.
der, aIs een voordeel van de
uemocratie wordt beschouwd - en dat
Partii ..steeds dat er grote sterke
dan 7 Zi''n 0m de regering te schragen,
iuiche°U Ze£fs de P-v.d.A. het moeten toe-
land P' da^ a^e katholieken van Neder-
UQ, twee-viifrler,
Nationale
van Sint
en kath. herdenking
Bonifatius
Er was vreugde in Friesland om de na
tionale herdenking van hem, die daar de
beschaving kwam brengen en blijdschap
om de komst van onze Vorstin, die aan die
viering deel kwam nemen. Tussen Leeu
warden, waar H.M. de Koningin in het
Provincie-huis ontvangen werd door de
Commissaris der Koningin, mr H. P. Lint
horst Homan en Dokkum. en in de om
geving van Rottevalle, het landbouw-
voorbeelddorp, dat door H.M. bezocht
werd, woeien overal de vlaggen van het
zadeldak der vele torens en van een der
wieken van de talrijke molens, die hat
land hier nog sieren. De straten van de
dorpen waren vrolijk met guirlandes uit
gedost. Om ongeveer kwart voor drie
kwam H.M. de Koningin met haar gevolg
in de openluchtkapel van het St. Boni-
fatiuspark te Dokkum aan en allen ver
hieven zich van hun zetel, om gezamen
lijk met begeleiding van het Frysk Orkest
onder leiding van Kor Ket het Wilhelmus
te zingen.
Vele hoge kerkelijke en wereldlijke
autoriteiten hadden plaats genomen acu
ter een kunstig met rose anjers versierde
balustrade tegenover het priesterkoor, dat
nu als podium was ingericht voor het or
kest en de sprekers, terwijl het altaar
achter een draperie schuil ging; maar bo
ven alles stak toch uit het Kruis van
Christus, in welks teken Bonifatius im
mers gestreden en geleden heeft
Daar waren behalve hen, die wij reeds
noemden; mgr W. Kastel!, vicaris-gene
raal van Mainz; mgr Adolf Bolte. wij
bisschop van Fulda; prelaat Alex Gabrië!,
namens de bisschop van Paderhorn; mgr
dr R- C. Mortimer, bisschop van Exetet
der Anglicaanse kerk; mgr E. Lagerwey
van de oud-katholieke kerk; drs H. J. p
Wesseldijk, praeses v. d. Synode der Ned
Herv. kerk; minister dr L. Beel; minister
J. Cals; mr E. N. van Kleffens, minister
van Staat en gezant te Lissabon en veie
andere leden van het Erecomité.
Een kort begroetingwoord tot de veie
andere hoge gasten sprak dr W. Kok als
voorzitter van het bestuur, waarna het
orkest een Sinfonia van J. Chr Bach
speelde, welke plechtige en verheven mu
ziek in deze ruimte bijzonder schoon
klonk.
terrein, allerminst een geheel, dat Boni
fatius persoonlijk heeft bereisd, bewoond
en gekend. Winfried, zoals Bonifatius
voor zijn bisschopswijding heette, werd
door een innerlijke roepstem getrokken
naar de volken, die been van zijn been
en Wees van zijn vlees waren. Hij streed
voor de zelfstandigheid van het Utrechtse
bisdom tegen de kanonieke aanspraken
van Keulen.
Bonifatius stond met volledige kennis
van zaken midden tussen de botsingen
der grootste machten zijner wereld. Het
heeft hem niet ontmoedigd om zijn kerk
politieke inzichten consequent ten uitvoer
te brengen en in de grote wereldlijke po
litiek heeft hij zich niet gemengd. Het
was zijn overtuiging, dat bij de stoel van
Rome de verantwoordelijkheid voor de
universele kerk berustte en, omgekeerd,
dat de eenheid der kerk in de Paus ge
vonden moest worden. Het gezag van de
„vreemdeling" in Europa is met dat van
niemand anders in zijn tijd te vergelij
ken.
Ook prof. dr J. H. Bavinck liet in zijn
rede over „Bonifatius de missionaris" uit
komen, dat voor hem van meet af aan
vast stond, dat hij zijn roeping om de
boodschap van het Evangelie te brengen
wilde vervullen in opdracht van de Pau
selijke Stoel Spr. memoreerde voorts
dat door verschillende schrijvers het feit.
dat Bonifatius in het jaar 754 bij Dok
kum werd vermoord, minder toegeschre
ven wordt aan de afkeer van het Evan
gelie, die de Friezen eigen zou zijn ge
weest, dan wel aan hun vrijheidszin, die
achter deze predikers politieke beïnvloe
ding vreesde.
De resultaten van het werk van Boni
fatius overschouwend. die groot zijn ge
weest, hoewel hij weinig aanknopingspun
ten of waarheidselementen in de religieu
ze overtuiging van hen, met wie hij te
doen had, volgens prof. Bavinck zocht,
doch het liefst van het Evangelie uit pre
dikte rechtuit en onomwonden, niet soe
pel en buigzaam was, maar soms kras er.
scherp optrad, verklaarde epr. die op de
eerste plaats uit de persoon van de apos
tel. Voorts beschikten Bonifatius en de
zijnen over het grote voordeel, dat zij niet
alleen brengers van het évangelie waren,
maar tegelijk dragers van een cultuur
Met eerbied en dankbaarheid gedacht
prof. Bavinck Bonifatius en hij dankte
God voor de zegen, die Hij ook door het
levenswerk van dez'e man aan ons vader
land heeft willeu schenken.
Prof. dr w. Asselbergs (Anton van
Duinkerken) ging aan de hand van de
geschriften van de dichter Aldhelm, abt
van het klooster Malmes-bury en bisschoo
Sherborne, het culturele milieu na, waarin
Winfried (Bonifatius) opgroeide. Gemoeds-
overweldiging door de grote stad. de def
tige levensvormen, de afgemeten ernst,
maar ook de overdadige pracht en tot in
de kleinste bijzonderheden doorgevoerde
beschaving van Rome beheerst in her
laatste kwart van de zevende eeuw hei
Angelsaksische geesteleven. Het zendings
werk van Bonifatius blijft door die fas
cinerende aantrekkingskracht van Rom:-
niet enkel als zetelplaats van de Paus.
maar ook als middelpunt van de wereld
literatuur, getekend.
In zijn bisschopseed beloofde Bonifa
tius ook Anton van Duinkerken ac
centueerde diens verbondenheid mei
Rome trouw en steun aan de Paus.
doch niet, gelijk vroegere bisschoppm
gezworen hadden, aan het Romeinse rijk
en dc „allervroomste vorst" daarvan
de keizer, die te Byzantium zetelde.
Trouw aan h«t kerkelijk oppergezag van
de bisschop van Rome roemen al zijn
levensbeschrijvers van vroeger of lat"r
als de sterkst opvallende trek in zijn
apostolaat, waarin zij tevens de loslating
van voorvaderlijke Angelsaksische voor
oordelen bewonderen.
Cultuurhistorisch gezien, is Bonifatius
de bewuste grondlegger geweest van de
iatere synonimiteit tussen christenheid en
Europa.
Na de herdenkingsbijeenkomst te heb
ben bijgewoond, is dc Koningin met vele
andere hoge gasten de opgravingen op de
Markt in ogenschouw gaan nemen, die
hebben aangetoond, dat dc H. Bonifatius
daar is vermoord en niet, zoals men tot
nu toe meende, op de plaats, waar de pel
grims steeds bijeenkomen en een kapel
werd gebouwd.
H.M. daalde in de diepte af en liet zich
belangstellend inlichten door dr Glazema
en drs Halbertsma van de Rijksdienst van
het Oudheidkundig Bodemonderzoek. Er
is een terp afgegraven, terwijl de funda
menten van de vroegere Abdijkerk voor
een gedeelte en die van de toren geheel
zijn blootgelegd. Vast staat wel, dat Bo
nifatius op of kort bij het tegenwoordige
marktplein de dood heeft gevonden, om
dat nu eerst duidelijk is geworden, wat
zijn tijdgenoot bedoelde met „bij Dok
kum".
;c - v.i
een rntW?e7v*j^den der bevolking, zich i
stevig a„ opgebouwde partij met
gefundeerd
m
een
ProEra^=—""ce™ beginsel- en werk-
Pijlers v Verenigen om aldus een der
wind te 7" een kracbtig, doelbewust be-
fVla.Q Jn.
^ant vriiA1 .de ,kwestie van de vrijheid!
ilï. de riPrf is een gewichtig element
hjkt ochte,.00331'6' Df'er die vrijheid
te be,+ °fal 6nig verschil van
3 t6 vaak -J 3an' Vrijheid wordt maar
de «aderdag v vrezen, dat dat op
geval was d Zaterdag te veel het
om. we zeggen nigevat als mogelijkheid
toch ongehinded»et maar raak, maar dan
vele mogeiijkhrd een keuze te doen uit
aanvaarden Wij, kathoUeken,
en k kar> i-nprge.'hke opvatting
en kwaad; mor ®en kiezen uit goed
met de vrije wil het T men de plicht
goede kent men echwde te Wezen. Het
en onder de argumentA door redenering
sluiten, dat iets het g0e'riWelke doen be-
adviezen van verantwoord JS' nemen de
gelichte, levenswijze 'Jke. goed in-
uiterst belangrijke plaats fSevers een
het geweten gevormd en w Z° wordt
De eerste redenaar, die de figuur van
Bonifatius als bisschop en martelaar te
kende, was prof. dr J. N. Bakhuizen va'i
den Brink. Hij wees op het ontzaglijks
en ka„
vrijheid het goede worden Kr.i! In volle
Wel men physiek ook anders kZen' koe"
Zulke raadgevers nu zijn de
pen. Zij duiden de practische 1Sscbop-
aan uit de doctrinaire stellingen.°nclusie
sies, welke elke katholiek overiL^0nclu"
ze f had kunnen trekken; zeer velt? °°k
heeft ®eei"d«heid van de katholi"'vde
tenIk Ze Ir°mvens sinds lang al zelf n
in hun"' katholieken voelen zich m6"
min als eer. it j 'L beperkt oven.'
"1In a's een lid van de P.v.d.A., als he""
duidelijk wordt gemaakt, dat he v°m
hem onverantwoord zou - or
E.V.C. aan te sluiten. (Om" mi'sve^J
te voorkomen, merken we op, dat we
niet aan denken P.v.d.A. en E.V.C 63
één lijn te stellen; in de verste verte
niet). Vrijheid betekent allerminst onge
bondenheid.
IUt MANDEMENT is door over
wegingen van zielzorg ingegeven;
bet is op de kaderdag erkend. Dat neemt
niet weg, dat het voor sommige katho
lieken toch wel een geestelijke worste
ling moet betekenen om de consequenties
van het doctrinaire deel te beleven; niet
a lopn voor hen, die vooral om redenen
^an Practische politiek uit de eenheid
zijn
die
getreden, maar bovenal voor hen,
Rit diepe overtuiging, om de anti-
Met een pontificale H. Mis. opgedragen
door de pauselijke legaat kardinaal Ger-
lier, is vandaag het zevende nationale
Maria Congres van Frankrijk besloten
dat onder voorzitterschap van Mgr Hars-
couet, bisschop van Chartres, gedurende
vijf dagen te Lyon is gehouden. In dit
Maria-jaar was Lyon uitgekozen, omdat
deze stad de tweede na Lourdes is waar
Maria's Onbevlekte Ontvangenis bijzon
der wordt vereerd. De H. Mis werd opge
dragen op het plein voor het stadhuis en
werd door tienduizenden gelovigen bij
gewoond. Meer dan honderd priesters
reikten onder de H. Mis de Communie uit.
Een hoogtepunt van het congres was het
openluchtspel, dat zonder décors op het
plein voor de kathedraal van Lyon Zater
dagmiddag werd opgevoerd.
Tijdens deze H. Mis sprak kardinaal
Gerlier een door hem zelf samengesteld
gebed uit, waarin hij Marie vroeg, dat de
Katholieken van Frankrijk met alleen
toeschouwers zouden zijn in de geeste
lijke crisis maar dat zij moedig deel zou-
din nemen aan de herkerstening in over
eenstemming met de oproep van de H Va
der, om elders het hunne bij te dragen
tot een leven van sociale rechtvaardig
heid en broederschap.
these te overwinnen, tot de Katholieke
Werkgemeenschap zijn toegetreden; die
de doorbraak doelbewust hebben nage
streefd en bevorderd. Namens deze
katholieken heeft Geert Ruygers op e
kaderdag gesproken. Het was een be
wogen betoog, waarin echter nog geen
beslissing werd aangekondigd.
Even onduidelijk, als wat de andere
sprekers over de samenwerking zeiden,
waren de uitlatingen van Ruygers. Zeker
Hikt ons, dat hij van ganser harte aan
de doorbraakgedachte van de P.v.d.A.
verpand blijft, maar anderzijds is hem,
het blijkt, duidelijk wat de bisschoppen
Wensen. Het is voor hem en de anderen.
epn zware strijd; misschien is deze al
heslist en was zijn rede een laatste ge-
HH§enis, met een hartekreet aan het slot.
^faar als Ruygers en mht hem de Werk
gemeenschap, een definitief besluit ne-
m®n, dan zal het in vrijheid zijn, in de
vrijheid in gebondenheid.
Dat intussen de kaderdag van de
-v.d.A. de politieke spanningen in ons
and heeft verscherpt, is voor ieder
evident. We hopen, dat er spoedig van
die zijde duidelijker woorden worden
gesproken. Het zal de politieke zuiver
heid ten goede komen.
Luisterrijk en stijlvol was ook de her
denking in de zetelplaats van het bisdom
L'trecht, waarvan de H. Bonifatius als de
'weede stichter kan worden beschouwd.
Re viering zette hier in met een Ponti
ficale H. Mis, opgedragen in de Metropo-
litane kerk door Z.H. Exc. mgr dr B. J.
Alfrink met assistentie van mgr D. Huur-
deman, vicaris-generaal van het Aarts
bisdom als presbyter-assislens; van mgr
H. J. van Deurscn, president van het
Theologicum te Warmond en mgr H. F.
Heezemans, deken van Eindhoven als
troondiakens, terwijl diacones missae wa
ren mgr dr J. Geerdinek, officiaal van het
Aartsbisdom en plebaan W. A. J. van der
Maden uit Breda.
Machtig klonk bij het binnenkomen van
de Aartsbisschop-coadjutor en de vele an
dere hoogwaardigheidsbekleders het vier-
stemming „Ecce Sacerdos" van prof. dr
A. Smijers, gezongen door het gemengde
kathedrale koor onder leiding van direc
teur J. J. H. Voncken, dat vervolgens
voortreffelijk de Missa „Custos Domini
zes-stemmig, van Herman Strategier uit
voerde.
Op het priesterkoor hadden plaats ge
nomen H.H. Exc. de Pauselijke Inter
nuntius mgr Giobbe; de bisschop van
Haarlem, mgr J. P. Huibers; mgr J. de
Lange, bisschop van Tefé in Brazilië; mgr
C. F. Kramer O.F.M., bisschop van Gu-
anfu in China; mgr Q. Pessers O.F.M.,
apostolisch prefect van Kingchow (China);
de Benedictijner-abten van Oosterhout,
Doetinchem en Egmond; de Abten der
Trappisten uit Tegelen, Tilburg en Die
penveen; mgr van Hussen van het Katho-
Lek Missiebureau; mgr dr R. Post uit Nij
megen; prof. drs H. Fortmann, directeur
van het Philosophicum „Dijnselburg" te
Huis ter Heide; de Provinciaals van ver
scheidene Orden en Congregaties en mr
dr J. Loeff, secretaris van het Katholiek
Kerkgenootschap uit 's-Hertogenbosch.
Aanwezig waren in de kerk de Ereka-
merheren met kap en degen van Z. H. de
laus W. P. g. Croon, Wassenaar en H.
Heymeyer van Heemstede, Amsterdam;
mr dr L. N. Deckers, commandore van de
Orde van het H. Graf; mr E. Baron van
Voorst tot Voorst, Tilburg, baljuw-presi
dent, mr E Baron Speyart van Woerden,
s-Hertogenbosch, baljuw-coadjutor en E.
Baron van Voorst tot Voorst, 's-Graven-
hage, werkmeester van de Souvereine en
militaire Orde van Malta, terwijl verder
aan de herdenking in Utrecht werd deel
genomen doo'r: minister dr L. Beel; mi
nister mr J. Luns; minister J. Cals'; mi
nister A. C. de Bruijn; staatssecretaris
mej. dr A. de Waal de leden van de Raad
van State, mr J. R. H. van Schaik en H.
baron van Voorst tot Voorst; mr dr L.
Kortenhorst, voorzitter van de Tweede
Kamer; door de ambassadeurs van Japan
en China; de gezanten van Columbia, Ier
land en Portugal; ir J. Ridder de van der
Schuren, Commissaris der Koningin in
Overijssel; dr F. Houben, Commissaris
der Koningin in Limburg; Jhr mr T.
Ruys de Beerenbrouck, voorzitter van de
Eerste Kamerfractie der K.V.P.; de voor
zitter van de Tweede Kamerfractie, prof.
mr C. P. M. Romme, mr H. W. v. Doorn
en dr L. Albering, voorzitter en secreta
ris van de K.V.P., B. en W. van Utrecht;
door de Raad van bestuur der St. Rad-
bouwstichting; curatoren van de Kath.
Universiteit in Nijmegen en van de Kath.
Economische Hogeschool in Tilburg; vele
katholieke hoogleraren, alsmede door af
gevaardigden van alle grote sociale en
maatschappelijke organisaties.
Na het H. Evangelie hield mgr Alfrink
een predikatie, waarin Z.H. Exc. er op
wees, dat de betekenis van de figuur van
de H. Bonifatius voor de Kerk ver uit
gaat boven hetgeen hij voor Nederland
gedaan heeft. In de moeilijke en gistende
periode van de 8ste eeuw, waarin het
zwaartepunt van de wereld verlegd ging
worden van het oude vermoeide Byzan
tium in het Oosten naar de jonge volke
ren in West-Europa, is Bonifatius de man
geweest, die aan de Christenkerk in West-
Europa vorm en fundament gegeven heeft.
Bonifatius heeft de Kerk op dat keerpunt
van de geschiedenis met Gnds genade en
de zegen van de H. Stoel voorbereid op
haar taak in de komende eeuwen.
Geheel West-Europa van die dagen was
aan Bonifatius verplicht om zijn vurige
ijver voor de heiligheid van de Kerk,
want hij was naast organisator en ver-
oreider van het geloof ook een heilig bis
schop. De Kerk i'an Utrecht had zijn
eerste en zijn laatste liefde. Het was hier
dat hij in de kracht van zijn leven zijn
missionarisarbeid ging beginnen.
Bonifatius had geen andere bedoeling
dan aan de heidense Friezen van zijn da
gen het licht te brengen van het geloof,
het kostbare bezit van de waarheid van
het Evangelie, dat God's zoon in deze
wereld heeft gebracht. En hij had geen
andere drijfveer dan zijn liefde voor de
Kerk en zijn liefde voor degenen, die bui
ten de Kerk stonden.
Maar de Kerk staat nu eenmaal altijd
in deze wereld als een teken van tegen
spraak. Wie niet geloven kan aan de se
rene, zuiver geestelijke bedoelingen van
dc Kerk, zal altijd weer beweegredenen
veronderstellen va" andere aard, beweeg
redenen van macht en beweegredenen
van politiek, zoals Bonifatius, dc brenger
van de waarheid en liet licht van het
evangelie, gezien zal zijn door de heidense
Friezen als exponent van een vreemde
wereldse macht.
De Kerk, zo vervolgde mgr mag haar
goddelijke zending niet verduisteren door
de schijn op zich te laden gedreven te
worden door andere motieven, maar de
Kerk zal in deze wereld haar goddelijke
taak nauwelijks kunnen vervullen zon
der voor hen die niet geloven de schijn
te hebben, andere beweegredenen te heb
ben dan het geestelijk heil van de mens
heid. De Kerk staat in deze wereld, en
zonder van deze wereld te. zijn, zal zij
haar taak hebben te vervullen in de we
reld en door de dingen van deze wereld.
In dit jubeljaar van Bonifatius willen
wij van hem leren een grote liefde voor
degenen, die het evangelie van de Chris
tus niet verstaan, zoals de Kerk het pre
dikt. En wij kunnen de liefde voor het
evangelie, voor het geloof en Kerk, en
voor wie buiten de Kerk staan, niet beter
beoefenen dan door zelf te leven uit dat
evangelie, voor het geloof en de Kerk, en
en als een voorbeeldig katholiek.
Wie zijn geloof bewaren wil, zal er naar
moeten leven. Een van de voornaamste
redenen van onze huidige geloofsafval is
hierin gelegen, dat men begint met niet
volgens zijn geloof te leven. Maar ook,
wie zijn geloof verbreiden wil naar bui
ten, zal moeten beginnen met naar buiten
het beeld te vertonen van een voorbeel
dig katholiek leven.
Na de H. Mis zong'het koor het „Exul-
late" van Palestrina.
Laten wij het eerlijk bekennen, het
plan om het honderd vijf en twintig-jarig
bestaan van de Mij tot bevordering dei-
Toonkunst met een uitvoering van Mah
ler's achtste symphonie te willen vieren,
scheen ons van het begin af een waag
stuk en de twijfel of een zo aan een be
paalde tijd en figuur gebonden werk nu
nog een kans van slagen had, is bij een
voorafgaande studie van de partituur niet
veel verminderd.
En zelfs op deze gedenkwaardige uit
voering van Zaterdagmiddag is onze
scepsis aanvankelijk nog gebleven, toen
na de volumineuze aanhef van het koor
de dunne inzet van het solistische „Imple
superna" het echec van een spel van on
gelijknamige krachten deed vrezen. Ge
leidelijk scheen echter de kracht van het
werk te groeien, dat zich vanaf het „Ac-
cende" via het agressieve „Hostem repel-
las" in de tripelfuga als in een maal
stroom stort en in één fortissimo door
naar het terugkerende „Veni Creator"
doorstuwt.
handelde solopartijen, die met ieder tech
nisch vermogen de spot schijnen te drij
ven? Of is het het imponerend-massale
van deze ernorme bezetting, waarover de
componist regie voerde? 1
Mahler s hypnose
En dan, eenmaal gegrepen door dit ver
terend vuur van de waarlijk grootse Mah
ler, wordt men zich in het verloop van
het tweede deel plotseling 'n bereidheid
bewust om zich aan de lyrische Mahler
over te geven, ook daar waar te voren het
critisch oog in de partituur een vaal en
gezwollen pathetisch sentiment vermoed
de! Maar alle twijfel is verdwenen. Mah
ler's hypnose is onafwendbaar.
Wat men in dit werk het meest bewon
dert? Is liet de prachtige instrumentatie,
die zowel in de uitzinnige klankexube-
rantie alsook in fragile timbrering tot
uitdrukking komt en somtijds vondsten
heeft, zoals de piccolo-passage vlak voor
het Chorus mysticus? Is het de magistrale
of dan weer mysterieuze klank van de
twee grote koren, die zich steeds weer
buigt voor de sereniteit van het knapen
koor? Zijn het de bijna instrumentaal be-
De grote zaal van de Stadsschouwburg
bood gistermiddag een feestelijk aanzien
door het purper van de bisschoppen en
prelaten, die op het balcon waren gezeten
cn het stemmige zwart van dc talrijke
wereldlijke autoriteiten.
Op het podium had het kathedrale koor
plaats genomen, dat met begeleiding van
het U.S.O. onder leiding van directeur
Voncken pr. enige Latijnse gezangen zong
op een wijze, die allen trof. Een voortref
felijk jongens- en mannenkoor, dat de
bijeenkomst een zeer fijne artistieke om
lijsting gaf.
Het openingswoord werd gesproken door
prof. dr J. Willebrands, als voorzitter van
de St Willibrord-vereniging, waaraan het
Episcopaat opdracht had gegeven deze her
denking te organiseren. Prof. Willebrands
hoopte, dat deze bijeenkomst de getuigenis
mocht zijn van de apostolische geest en
bezieling, waarin wij allen Bonifatius wil
len navolgen en hij dankte in de persoon
van mgr Giobbe Z.H. de Paus voor de
encycliek, die de H. Vader over Bonifatius
gaf. Een bijzonder woord van welkom
richtte spr. tot de vertegenwoordigers van
de bisschoppen van Fulda cn Mainz.
Een magistrale en gedocumenteerde her
denkingsrede hield dr M. P. van Buytenen.
rijksarchivaris in Friesland.
Bonifatius wenste beslist te breken met
het ongeorganiseerd missionneren en vrij
rondzwerven, zo betoogde dr Van Buyte
nen en de uitvloeiing van de genademid
delen der Kerk te leiden langs de kanalen
van een hecht gefundeerde hiërarchie met
vaste bisdommen, waarboven een metro-
politane zetel, allen te zamen weer onver
brekelijk verbonden met de opperherder in
Rome. Hij wenste op die bisschopszetels
mannen, vervuld van de geest van Chris
tus en niet, zoals in de Frankische Rijks
kerk in zijn dagen een hoogadellijke prae-
latuur, grootgrondbezitters, die kerkegoed
verkwistten politieke schaakspelers, rond
de hofmeiers.
Met bijna hardnekkige Angelsaksische
vasthoudendheid heeft onze heilige, letter
lijk tot aan zijn dood en niet steeds met
succes gestreden voor dit doel en het is
juist het bisdom Utrecht, dat de inzet
vormde van een strijd, waaraan de laatste
krachten van de 80-jarige Bonifatius wer
den geofferd. Eigenlijk eerst sinds kort is
aan Utrecht Bonifatius' ideaal in vervul-
ting gegaan en eerst thans is de eeuwen
lange bisschopsstad bezet door een aarts
bisschop, die als eerste op deze stoel, door
de waardigheid van kardinaal een nauwe
„familiaritas" met de opvolger van St
Petrus mag onderhouden, genomen uit.
datzelfde volk van de Friezen, waarvoor
de Angelsaksische missionaris zijn harle-
bloed vergoot.
Een man naar Bonifatius' hart zo
zei dr Van Buytenen en er volgde op zijn
woorden een ovationeel applaus als
hulde aan kardinaal De Jong vriend
van Rome, trouw aan zijn land. onver
schrokken strijder voor de waarheid, niet
buigend voor heidens geweld Christus
verkondigend „oportune" als het ons
aanstaat, (dan heet het de strijd om de
rechten van de mens en het verzet van
de bisschoppen), „importune" als het
sommigen minder vleit, maar gaat over
het behoud van de zielen in de vader- 1
landse kerk (dan heet het Mandement); J
een ijzeren aartsbisschop, niet bouwend
op eigen kracht en natuurlijke stoerheid
van „Stanfries", want „Dominus mihi
adjutor" de Heer is mij een helper, luidt
zijn devies; en die nu, uiterlijk van
kracht beroofd immers, kracht komt
slechts bij zwakheid tot voltooiing hier
onder ons vandaag smartelijk wordt ge
mist als opvolger op de zetel van een
Willibrord en Bonifatius.
Dr Van Buytenen liet dan zien uit welke
baaierd en wanorde in de 7de en 8ste eeuw
mede door Bonifatius een meer organisch
verband in het Europa-in-wording ont
stond en eindigde met de bede, dat wij
door de kracht van de H. Geest om wille
van de eenheid van geloof tonen een hou
ding van verdraagzaamheid en begrijpen
van de moeilijkheden van hen, die van ons
gescheiden zijn, opdat door de voorspraak
van Bonifatius allen één zijn.
Mgr A. Bolte, wijbisschop van Fulda
sprak zijn grote vreugde uit over deze her
denking, die als overal elders het beeld
van Bonifatius weer dieper cn groter heeft
gemaakt. Mgr bracht in herinnering het
woord van dr Adenauer in Mainz, dat hij
gekomen was om Bonifatius te danken als
katholiek, maar ook als Europeaan. Wij
moeten Bonifatius danken als grondlegger
van de cultuur van het avondland. Wij
moeten in Europa denken in de zin en in
de geest van de H. Bonifatius.
Z.H. Exc. mgr Alfrink sprak dan een
slotwoord, waarvan wij het voornaamste
reeds weergaven. Eén ding, aldus mgr, is
bij de herdenkingen in de landen van
West-Europa wel duidelijk geworden, dat
de H. Bonifatius een figuur is, die zich niet
tot de grenzen van een land beperkt. Hij
is een figuur van Europese, van West-
Europese porture. Bonifatius heeft heel de
christenheid van West-Europa iets te zeg
gen, nl. dat wij als christenen door alle
verschillen heen. onze krachten moeten
blijven inspannen om de cultuur te dragen.
Imposant klonk als slot van de bijeen- I
komst het Te Deum van Hendrik Andries-
sen. 1
F tipse's overwicht
Hoe men deze vragen ook wil beant
woorden, boven alle twijfel is de juist
heid van interpretatie van Flipse wel
verheven. In de volkomen gave reproduc
tie heeft ieder onderdeel zijn enig logische
functie in de structuur vervuld en geen
moment heeft men de raakheid van een
gekozen tempo, van het inbrengen van
een melodische lijn, van de fixatie van
een accent of wat dan ook, kunnen ont
kennen. En wanneer dus onze hoogste
bewondering naar Flipse uitgaat als een
dirigent, die door zijn overwicht op. alle
uitvoerenden van hen een vertolking
heeft afgedwongen, die ronduit als ideaal
geldt, dan past een waarderend woord
voor de bezetting als geheel, meer dan
voor enkelen in het bijzonder.
Want wat ook door het orkest het
R.Ph.O. versterkt met het Brabants Or
kest, de elf verzamelde Rotterdamse ko
ren, de buitenlandse en Nederlandse
solisten (de opsomming slechts als een
curiosum: Annelies Kupper. Hilde Zadek,
Corry Bijster, Annie Hermes, Lore
Fischer. Annie Woud, Lorenz Fehenber-
ger, Frans Vroons. Herman Schey, Gott-
lob Frick en David Hollestelle) gepres
teerd werd, werd eigenlijk steeds ten ge
hore gebracht als een anonieme bijdrage
tot een gemeenschappelijk doel en dit
gevoel voor communiteit vooral heeft
deze uitvoering tot 'n grandioze beleve
nis gemaakt.
Fccsthijeenkomsten
Na afloop van het concert, dat ook
door vele overheidspersonen en natuur
lijk door allerhande figuren uit de mu
ziekwereld werd bijgewoond, heeft het
gemeentebestuur van Rotterdam in het
Ahoy-Restaurant een receptie gehouden
voor afgevaardigden van de instanties,
die aan de voorbereidingen van de uit
voering en aan de uitvoering zelf heb
ben medegewerkt. De burgemeester, mr
G. van Walsum, die zijn hooggestemde
waardering en erkentelijkheid voor het
gebodene heeft uitgesproken, heeft daar
bij Flipse nog speciaal gehuldigd. De
voorzitter van Toonkunst Prof. Reeser
heeft namens de jubilerende maatschap
pij zijn vriend Flipse een bijzonder ge
bonden exemplaar van het gedenkboek
van het 100-jarig bestaan geoffreerd en
de voorzitter van de Rotterdamse Kunst
stichting, mr H. Vlug, reikte aan Flipse
de pas ontworpen penning „Herscheppend,
schep ik" over, de eerste penning, die
aan een reproducerend kunstenaar voor
een zeer bijzondere daad werd aange
boden.
In de ochtend had de Mij. in hotel
Atlanta te Rotterdam haar jubileumver
gadering gehouden. Daar sprak de voor
zitter van de afd. Rotterdam, mr H. Vlug,
waarna prof. dr E. Reeser de feestrede
hield.
Hierin sprak prof. Reeser over het
steeds dreigende gevaar van een kloof
tussen dilettant en beroepsmusicus. Mr
H. J. Reinink, die vervolgens namens de
minister het woord voerde, deelde mede
dat H.M. de Koningin prof. Reeser had
benoemd tot officier in de orde van Oran-
je-Nassau en de algemeen bibliothecaris
J. R. de Bussy tot ridder in die orde. Tot
slot spraken nog wethouder De Roos van
Amsterdam en de algemeen-secretaris van
de Maatschappij, Paul Cronheim. die be
kend maakte dat tot lid van verdienste
van Toonkunst zijn benoemd Sem Dres
den, Willem Gehrels en C. van Keekem.
B. G.
Het 6-jarig meisje A. v. d. S„ woonach
tig op de Kralingseweg te Rotterdam, is
Zaterdagmiddag, toen zij voor haar huis
>an het spelen was, door e'en motorrijder
aangereden en zo ernstig gewond, dat zij
na aankomst in het Ziekenhuis Coolsingel
overleed.
