De zonderlinge kerk
pastoor
van n
vindingrijk
rO
cy
Groeiende onrust onder de
bevolking van Hanoi
Studie van Oosteuropese
problemen
Ongekend laag sterftecijfer aan
tuberculose
Duizenden willen vertrekken
maar kunnen niet
zon om
lil Abisko scheen de
middernacht
Een skelet als „levend" acteur
Gloeilampjes
m
Kindercongres in Rome
Nederland het laagste in heel de wereld
Toeristische ervaringen binnen de Poolcirkel
GEEN KEUS
DONDERDAG 15 JULI 1954
PAGINA 5
lof
Auto slipte
BROMFIETSER AANGEREDEN
EN GEDOOD
Uittocht.
Blijvers
DR E. VAN KONIJNENBURG
ONDERDIRECTEUR K.L.M.
l an onze Brusselse correspondent)
Even buiten Brussel, op de weg naar Ninove, begint liet heuvelachtige
Paijoltenland, een streek waar men aardbeien kweekt, graag het zure
hier drinkt dat gucuze heet en waar nog veel typen leven zoals men ér
oi» schilderijen van Bruegel kan zien. Trouwens, liet is een uitgemaakte
zaak, dat de Helse ginds meer dan eens zijn schildersezel heeft geplant.
Er zijn daar bovendien nog landschappen, die nagenoeg ongerept zijn ge-
bleven uit dc tijd dat hij
taferelen.
als achtergrond nam voor zijn boertige
streek ligt het dorpje Stïijtem
in het lover verdoken, maar toch van
verie zichtbaar door een hoge, nogal
eigenaardige toren.
Er was en er is daar veel eigenaar
digs. Zo woonde ginds, 'n goede vijftig
l^ar geleden, een zeer originele pastoor;
Cuijlits was zijn naam. Hoe zijn voor
naam was. vonden wij nergens vermeld;
dat wist in Strijtem ook niemand, want
dit zijn dingen waar men hier weinig
waarde aan hecht.
Aanschouwelijke godsdienstles
Toen pastoor Cuijlits in dit oord aan
kwam, was Strijtem een afgelegen, moei
lijk bereikbaar dorp van enkele hon
derden inwoners. Hier woonden brave
maar niet bepaald verstandige mensen
en de pastoor had veel moeite om ze
de diepere betekenis van onze godsdienst
te doen begrijpen.
De kerk van binnen was mooi en
ruim, maar kaal en koud met haar kleur
loze ramen en lege muren. Zij was als
een onbeschreven boek. Maar dat moest
zij nu juist niet zijn, dacht de pastoor
en hij besloot haar te versieren op een
wijze, dat de wanden meer indruk op
zijn boeren zouden maken dan ziin
woorden. En niet alléén de wanden
Hij had ergens een skelet ontdekt
van een krijgsman, zegt de volksmond
en liet het op een dwarsbalk hoog
boven de doxaal hijsen. Pietje de Dood
zoals men het skelet noemt, troont daar
nu al sedert een halve eeuw niet als
een dode figurant, maar als een levende
vermaning - ja, in Strijtem is het mo-
gelijk, dat doden levende dingen doen!
dat de tijd niet stilstaat Met zijn
knokige linkerhand wijst hij naar de
vergulde wijzers van een groot uurwerk,
terwijl hij met de andere hand om het
kwartier aan een bel trekt, die naast
«em aan een boomtak hangt en als een
"atum haar scherpe gil door de kerk
slaat. De dood schudt dan even het ge
kroonde hoofd, schijnt te grijnslachen
en kijkt uit de holle oogkassen naar
beneden, als om te zien voor wie de
klok voor 'de laatste maal heeft geluid.
M iddeleeuivs allegorisnie
Maar daar liet pastoor Cuijlits. die zo
goed was begonnen, het niet bij. Ook
de muren en de vensters, moesten een
taal spl'eken die zijn mensen zouden ver
staan. De kunst zou hem daarbij helpen.
Hij liet fresco's tekenen en glasramen
branden, maar wélke fresco's, en wélke
ramen!
In het voorportaal deed hij twee
muurschilderingen in grijstint uitvoe
ren. een soort introductie op de versie
ringen binnen, enigszins gebaseerd op
de spreuk der oude stoïcijnen: abstine,
sustine, onthoud u, verdraag. Een eerste
tafereel symboliseert het lijden en de
kruisen van het leven: vervolgingen,
hoefstallen, ziekten, processen, tegensla-
Sna' diefstallen, vrouwen en nog veel
maken voor brandglasramen in hevige
kleuren. Er zijn er zes langs elke kant.
A olgens een oude overlevering die
S'IdLandere iD de Brusselse Sinte
van pp! "asaan. mochten schenkers
verwerken n- P°.rtret daarin laten
toor Cuiilits 'C ditic «terd door pas
toor Cuijlits overgenomen
sen °„if° «frni-?P Z'J" rame" tal van incn-
er ook ,v voor. doch waaronder
opgetreden. a'S donateur ziJn
a-11. taterêel van het vagevuur,
aiiffn »iuuwwi en nog veel
daecre dingen. Daarnaast wordt de aan-
d,,; t gevestigd °P de strikken van de
?B lvel ocn Satan te midden van mui-
la ,Vatien- dronkenschap, luiheid, bals,
Ustertongen onkuise liederen, slechte
hür, gramschap, wéér de vrouwen
dP bog meer. Satanse troeven Boven de
t>nL bele middendeur, staat Christus af.
hpbeeld tussen engelen en biddende
pt'en van het Paijottenland.
BinnenTn'de kerk. hebben de kleur-
Ze vensters spoedig plaats moeten
Vicof' rd r u liet vdRevuui,
klooi, e pa.St00r daai' ook monniken en
kloosterzusters doen plaatsen, om een
inae te maken aan de mening dat daar
aueen maar door en door slechte men
sen zouden terechtkomen, terwijl er
neel wat mensen passeren die veel min
der op hun kerfstok hebben maar toch
niet regelrecht naar de hemel gaan",
omdat de hemel volmaaktheid eist."
Het bekende mirakel der rozen van
üe H. Elizabeth, is het thema van een
ander raam. De Hongaarse heilige,
beeft hier de trekken van een kasteel-
vróuwe van Strijtem.
Een ander venster is aan de H Bar
bara gewijd, die men aanroept tegen de
hoofdpijn. De heilige zelf moet daar op
bijzondere wijze aan geleden hebben,
want zij wordt hier voorgesteld met
een met een kamer ingeslagen hoofd.
Hels orkest
Voor een heilige Genoveva, patroon
heilige der boerinnen, heeft een freule
van het kasteel geposeerd. Men ziet o.a.
Genoveva zich naar de kerk begeven,
terwijl wat verder dwaze meisjes over
een dansvloer glijden, vanachter en
gordijn bespied door een duivel. Een
hels orkest, een duivel die op een fluit
blaast en een andere die een viool be
speelt, leidt de dans.
Het paradijs kreeg op een ander groot
brandraam een heel bijzondere uitbeel
ding. Zoals wij reeds zeiden, ligt Strij
tem in het land van Bruegel en is diens
geest daar nog lang niet uitgestorven.
Men houdt er van smullen en feestvie
ren. Welnu, men heeft op dat raam
mannen en vrouwen van het dorp, in
de kledij van de streek, aan een lange,
rijkvoorziene feesttafel geplaatst, die
door engelen wordt bediend en waar
door andere engelen muziek wordt ge
maakt. Al de mensen van Strijtem prij
ken daarop met de aureool der heiligen-
t er wijl degenen die nog in dit tranendal
vertoeven onder dat tafereel de verzuch
ting: „Mochten ook wij eens aan het
hemels feestmaal deelnemen", kunnen
lezen.
Het portret van pastoor Cuijlits en
dat van diens broer, komen ook op een
tafereel voor, met St Martinus, patroon
heilige der parochie.
Natuurlijk moest in deze voor boeren
bestemde versieringen ook hun patroon
heilige. Isidorus, voorkomen. Deze zit,
xn hun kleding, te bidden, terwijl
engelen in zijn plaats de akker om
ploegen.
ie,^°ddi,! is een tafereel waar de H.
tnSCUSr Vf>n Bol"gia hij het lijk van
Isabella staat. Deze Borgia is
raam m dan de maker van dat
das! ed 'n zwarte rok met witte
De hel is een ware danse
v.-v. ,'.v
Dinsdag is in Rome het wereldcongres
der Mariaverenigingcn voor kinderen ge
opend. 6.000 Afgevaardigden, die 562.000
leden uit 31 verschillende landen verte
genwoordigen, nemen aan dit congres deel.
De openingsdag werd gekenmerkt door
een samenkomst van de congressisten in
de namiddag in de basiliek van Maria
Maggiore, alwaar de plechtigheid onder
leiding stond van mgr Traglia, President
van het Comité voor het Mariajaar.
In de morgen van de tweede dag van het
congres hebben de congressisten zich in
algemene vergadering verenigd in de ba
siliek van de H. Maria van de Engelen,
waarbij kardinaal Pizzardo tegenwoordig
was en het congres heeft toegesproken.
Andere manifestaties gedurende de con
gresdagen zullen zijn een demonstratie ter
ere van de H. Maagd in het grote Forum
Italicum. het bidden van de Kruisweg in
het Colosseum en een opvoering van 'n
Mariaspel onder deelneming van vele
congressisten.
O.p de sluitingsdag, 17 Juli a.s. wonen
de congressisten een Pontificale Mis bij
in de St Pieter, waarna zij door de H.
Vader in audiëntie worden ontvangen.
Reeds is aangekondigd, dat Z.H. de Paus
gedurende deze audiëntie een belangrijke
rede zal uitspreken.
diezelfde lering zouden komen opdoen,
he( hij dc oorspronkelijke spitse toren
van zijn kerk, die zich niet van de
andere torens uit de omgeving onder
scheidde. gedeeltelijk afbreken om hem,
met het aanbrengen van een bol in het
midden, een zogenaamde bouwspil, een
andere zou doen herkennen.
Strijtem is nu sedert lang geen afge
legen dorp meer. Prachtige macadam-
wegen leiden er heen. En talrijk zijn
degenen, die nu ook van verre komen,
om deze zonderlinge kerk van een
Lf/iL Past°or te bezoeken. En er
aspect te geven, dat hem uit al de misschien wat te mediteren....
voorlo-
Volgens de
L'iren (N.H.)
Twee jaren helemaal is een klein
meiske uit deze plaats en ze heeft haar
°uders al voor grote moeilijkheden ge
beld. Op de een of andere manier had
e jongedame een bankbiljet van
haar vingertjes gekregen en natuur-
,'lk moest ze proberen of het ook lek-
ter was Het scheen haar nogal te be
llen, want toen korte tijd later de
Toeder kwam en het waardevolle biljet
juiste en bovendien haar genoegelij s
Kauwend dochtertje zag, begreep ze net
a'- Ze kon uit het mondje niets anders
Pan een fijngemalen propje papier red-
ia,I>ien nu wordt geprobeerd de Nedei-
aan rt* Bank zover te krijgen, dat ze
tóch „1 toonster van dit propje papier
nog f 100 uitbetaalt.
San F
ro"«sco
Met een wi',
of water mee)"1 vl°' en z°nder voedsel
kort geleden v nemen, zijn vijf mannen
via een geriefe?.° hier vertrokken om,
deze manier Hau °ceaanstroming, op
wijze van e.xpernt?1 te bereiken. Bij
te voeden met d<* échten ze zich
ze weten te vangen Ver";uele vissen die
zeewater, dat ze ze]fen Zl? drinken het
te maken. Het begin0utloos trachten
reusachtig en vooral he?135 natuurlijk
nog een radio-zendinstaii ,ldee- dat er
marconist aan „boord" Wa plus een
toch wel de gemoedsrust, m Vei"hoogde
de marconist er af; hij doet henf nu wil
oproepen om hem te komen u"?a,delijk
vlot bevond zich toen ongeveer o?) ,Het
ten Zuiden van San Francisco en' £m'
uit de kust. De man, die dit hele g'L
uitdacht, een professor in de phU3p),e
Phie, is reeds met een vissersboot op W I
naar het vlot, vooral echter met de be
doeling om de marconist te bewegen ds
expeditie niet te verlaten, want d9
andere „bemanningsleden' weten niet
'Ret een zender om te gaan. De marco
nist houdt echter vol, dat hij vlot van
het vlot wil, want „hij is zo verkouden"
"jinomiya (Japan)
Staking in een zijdefabriek. Vijfhon
derd meisjes legden de arbeid neer, om
dat hun werkgever hun niet wilde toe
staan 's avonds met een aardige Japanse
iongen een eindje te wandelen, want
dan werden de jongedames maar ver
liefd en dan vlotte- het werk niet zo
goed meer. Het schijnt daar een won
derlijke industrie te zijn, want als we
alles kunnen geloven, wat er dienaan
gaande uit Tokio bericht wordt, mogen
de zijde-spinsters zelfs de fabrieksge
bouwen niet verlaten zonder verlof van
maar liefst zeven chefs, terwijl ze ver
der de jongedames zijn zeker „intern
in de zijde-fabriek om negen uur
's avonds in bed moeten liggen. Voor
de rest hebben de staaksters zich er
over beklaagd, dat ze gemeenschappe-
ü.1k liederen moeten zingen de tek
sten werden door de directie verstrekt
met titels als: „Vandaag zal ik geen
eisen stellen" of „Vandaag beklaag ik
'Re niet".
Alle ware uause macabre,
mite - en ondeugden worden, op
wijze voorgesteld, zwaar gestraft.
Ook schilderingen
h '/y d d r a m e11zijn er nog
"aast ontelbare schilderingen op de mu-
dên'schin en i g?welven. In llc* mid"
voorna .Li d° beuken worden de
dienst svmh 1waarhp<len van dc gods-
den de u,t£ebecld: de gebo-
len Vi rrlr,- Profeten, de aposte
len. verder zijn er de zeven trannnn
van berouw de z*ven trappen
week met dc aan elkn a ge" - Van d,V
vruclitige intenties ri,. eigen god-
het gebed des Hcr'cn j»Ven vra"en uit
van barmhartigheid Bij heTkV .wcrbe"
naakten, worden reeoniJ^ '.<xdcn dcr
aan arme kinderen. Nog ziji/'daar^d'c
zeven gaven van de H. Geest de
deugden, de zeven parabelen' over het
boerenleven, zoals die te
het Evangelie van Mattheus: dpZ'Jn
ennfomnnfan Je
zeven
laatst bekende
Pige gegevens is het sterftecijfer voor
de tuberculose hier te lande in 1953
met bijna 25 procent gedaald. Het be
droeg 9,3 per 100.000 inwoners en was
hiermede het laagste in de gehele
wereld.
Dit mocht gisteren dr M. Heynricus
v. d. Berg constateren op de algemene
vergadering van de Kon. Ned. Cen
trale vereniging tot bestrijding der
tuberculose, welke onder zijn voorzitter
schap in Utrecht werd gehouden.
Het sterftecijfer over 1953 is nog
geen 5 procent van dat van 50 jaar
geleden. Is er dus, meende spr„ alles
zins reden om met tevredenheid op dit
succes terug te zien, er is echter nog
geen reden tot genoegzaamheid, want
jaarlijks worden nog ongeveer 13.000
nieuwe gevallen van tuberculose ont
dekt, van wie het merendeel een ge
vaar vormt voor besmetting van hun
omgeving. Het ogenblik is dan ook ze
ker nog niet gekomen, de strijd tegen
de tuberculose te doen verslappen.
Een belangrijk middel om nog on
bekende besmettingsbronnen op te spo
ren, vervolgde spreker, is na 1945 het
bevolkingsonderzoek gebleken, waarbij 1
a 2 per 1000 onderzochten een begin
nende tuberculose bleek te hebben,
waarvan zij zich niet bewust waren.
De behandeling van deze nog lichte
patiënten geeft veel betere resultaten
dan van eerst later ontdekte gevallen
en men mag wel constateren, dat de
uitstekende voor hun taak berekende Ne
derlandse sanatoria in die behandeling
bovenaan staan.
Dr Van den Berg betreurde het, dat
de verpleegprijs in de sanatoria in de
loop der jaren aanmerkelijk is geste
gen. Hoewel in het verpleeggeld voor
een groot gedeelte van onze bevolking
door ziekenfondsen wordt voorzien, be
merkt de K.N.C.V. nog dagelijks, dat
een beroep moet worden gedaan op haar
verpleegfondsen om in het bijzonder de
kleine middenstand hierbij hulp te ver-
j lenen. Met grote aandrang wilde hij erop
i wijzen, dat in die kringen nog te weinig
gebruik wordt gemaakt van de mogelijk
heid zich tegen de sanatoriumkr
gen een zeer lage premie te verzekeren
bij de N.S.V. (Nederlandse Sanatorium
Verzekering), waarbij ook het merendeel
der ziekenfondsen is herverzekerd.
fn een voordracht over „problemen bij
■ebeatnJdJ"g van een teruglopende
ziekte welke prof Hornstra uit Am
sterdam voor de vergadering hield
betoogde ook deze in den brede, dat
men bij de t.b.c.-beStrijding niet mag
verslappen, hoe gunstig de toestand
zich ook moge hebben ontwikkeld. We
moeten naar het nulpunt, waarbij ech
ter met moet worden vergeten, dat het
absolute nulpunt nimmer wordt be-
reikt. Wat de situatie van het ogen-
blik betreft memoreerde spr., dat in
1870 in Nederland 25 mensen per 10.000
inwoners aan ïongtuberculose stierven;
waarschijnlijk was dat aantal zelfs ho
ger. In 1900 was dat al gedaald tot 14 en
daarna is het, afgezien van de twee oor-
logstoppen, in rechte lijn blijven da
len tot minder dan één sterfgeval per
10.000 inwoners in 1953.
De spreiding over de leeftijdsgroe
pen heeft zich bovendien zodanig ge
wijzigd, dat de vroegere top om en bij
de 25 jaar verdwenen is. We hebben
thans een geleidelijk stijgende lijn tot
50 jaar, waarna deze steiler omhoog
loopt door hogere sterfte bij de bejaar
den; voor de bejaarden boven 70 jaar is
de sterfte aan Ïongtuberculose nauwelijks
lager dan in 1910.
Voor jeugdige personen is de daling
dus wel uiterst groot.
Spr. wees op het grote belang (naast
het bevolkingsonderzoek) van het t.b.c.-
vrij maken van de veestapel voor de
bestrijding van de ziekte bij de mens.
(Van onze correspondent)
Op de Rijksweg onder Heesch is door
een slippende volkswagen een groepje
bromfietsers aangereden. Twee van hen
kwamen te vallen.
De heer v. d. S. uit Waalwijk is kort
na het ongeval in het St. Anna-ziekenhuis
te Oss overleden, terwijl mej. v. B. uit
Drunen in zof-gwekkende toestand in het
zelfde ziekenhuis werd opgenomen.
Een aantal instituten in de Bondsrepu
bliek leggen zich thans toe op de studie van
de vraagstukken der Oosteuropese landen,
zo heeft de Bondsregering Woensdag aan
de Bondsdag medegedeeld. De Instituten
zijn gevestigd in Berlijn. IVIuenchen, Mar
burg, Tuebingen en Dortmund en zjj wer
ken met subsidies van de regering.
In samenwerking met de culturele afde
ling van het ministerie van binnenlandse
zaken hebben de landelijke regeringen en
de rectoren der Duitse universiteiten een
commissie gevormd voor de bevordering
van de studie van culturele, godsdienstige
historische, juridische en economische toe
standen in de Oostelijke landen. Deze com
missie staat onder leiding van de presi
dent van de „Deutsche Forschungsgemein-
schaft". Zij heeft zich reeds bezig gehou
den met de mogelijkheid van de vorming
van nieuwe leerstoelen voor de kennis dei'
Oostelijke landen aan de universiteiten.
Naar de staatssecretaris van buiten
landse zaken, prof. Hallstein, aan het par
lement heeft medegedeeld, heeft het mi
nisterie er bij voortduring op aangedron
gen, dat de studie van de Oostelijke lan
den bp de actuële problemen zal worden
gericht. Een groot deel van 't halve mil-
lioen mark, dat de Bondsregering als sub
sidie voor de instituten ter beschikking
stelt, wordt thans gebruikt om het zwaar
tepunt der studie te verleggen naar de
voor de Duitse buitenlandse politiek be
langrijke aspecten van de huidige situatie
in het Oosten.
Daarnaast stelt de Bondsregering, aldus
prof. Hallstein. pogingen in het werk om
voor in Duitsland levende vluchtelingen
uit het Oosten culturele arbeid mogelijk
te maken! Zo krijgen ook door emigranten
in het leven geroepen instellingen, zoals
het Baltische instituut in Bonn en de
Roemeense bibliotheek in Freiburg, sub
sidies der Bondsregering. Alle op dit ge
bied werkzame instellingen hebben het
verzoek gekregen zich zoveel mogelijk van
de medewerking van in ballingschap le-
van de deskundigen te verzekeren. Van de
700 uit Oost-Europa gevluchte studenten,
die nu aan een Westduitse universiteit
studeren, hebben er vijftig een beurs van
de Bondsregering gekregen.
Dc Oostenrijkse kanselier Julius Raab,
die men hier ziet in Poechlarn, beneden
Oostenrijk, midden in de boot) lieeft
'n bezoek gebracht aan de overstroomde
gebieden in het Zuiden van Oostenrijk
om zich op de hoogte te stellen van de
schade die de recente overstromingen in
Oostenrijk en Duitsland zowel op gees
telijk als materieel gebied hebben aan
gericht. Dc kanselier tijdens zijn
boottocht.
<V-.
(Van onze correspondent Alfred van Sprang)
HANOI, (Vietnam), Zaterdag.
Op verschillende plaatsen in de overvolle stad Bevinden zich sinds
enkele dagen aanplakbiljetten in het Vietnamees waarin de bevolking
aangeraden wordt haar kalmte te bewaren. Deze biljetten zijn verspreid
door het Franse leger. En zij hebben tot doel de stemming van onrust en
onzekerheid onder de bevolking van Hanoi enigszins weg te nemen.
De laatste week gonst de stad namelijk van de geruchten. Sommigen
voorspellen een aanstaand beleg van de stad door de communistische
legers. Anderen spreken van een ontruiming door de Fransen in liet
kader van een verdeling van Vietnam. Hoe het echter ook zij: voor liet
eerst begrijpt de bevolking dat de toekomst van Hanoi er allesbehalve
rooskleurig uitziet. En men spreekt er met bezorgdheid en soms zelf
met angst over.
sacramenten, de zeven hoofdzonden
Tussen deze zeventallen in, bevinden
zich de beelden der voornaamste kerk
vaders uit de Latynse en de Griekse
Kerk.
Met dat alles heeft pastoor Cuijlits
die in 1928 als pastoor van de Brusselse
voorstad Curegem is gestorven, de een
voudige mensen van zijn kudde de gods
dienst beter willen doen overwegen,
kennen en beleven.
En omdat veel anderen van buiten
Zoals ieder jaar heeft Parijs en geheel
Frankrijk Woensdag ife „Qnatorze Juil-
let", de roemruchte datum uit de
Franse Revolutie gevierd. Vooral in de
Franse lichtstad bracht dit feest hon
derdduizenden op de been vooral ook
omdat het leger in de Champs Elysce
een grote parade hield. Zware Paiton-
trinks daveren langs in de Champ!
Elysce. Op de actergrond de wereldver
maarde Are de Triomphe, waawndet
zoals bekendhet. graf van Frankrijlcs
onbekende soldaat zich bevindt.
..x.vi
(Van een speciale correspondent)
ABISKO, Juli.
Verrukkelijk strekt de watervlakte van Toruetrask zich uit tussen de
hergen van Lapland. Het zyn slechts de muggen, millioencn muggen van
een hardnekkige soort, die ons er aan herinneren, dat zelfs dit gebied geen
«aids paradijs is. Het is dan ook wc wat gemakkelijker te bereiken dan de
echte Hof van Eden, al kost liet toch moeite en tijd. Voor de Zweden, die
io groten getale hier hun vacantie komen doorbrengen, natuurlijk minder
cla» voor ons die in Stockholm al een hele reis achter de rug hadden. Maar
de uiterst comfortabele expres-treinen met slaap- en restauratiewagens van
de Zweedse spoorwegen doen ons vergeten, dat we 24 uren nodig hebben
om de 1500 km van Stockholm tot Abisko af te leggen.
De reis bleek, tot onze grote verrassing
helemaal niet vermoeiend. Fris ais een
hoentje kwamen we in Abisko aan een
onbeduidend^orpje aan de Zuidkant van
van meer' en werden daar gastvrij
^a"Sen„in het mooie hotel van Svenska
Turistforeningen Deze organisatie, de
fq?nWB van Zweden exploiteert hier sinds
1929 een eigen hotel. Oorspronkelijk een
houten gebouw, dat in 1949 afbrandde, en
-m steen herbouwd en vergroot, dit
voorjaar weer geopend is. Het spreekt
vanzelf, dat alles hier op z'n Zweeds,
d.w.z. mooi. practisch, eenvoudig, dege
lijk en vernuftig is ingericht, en het speet
ons werkelijk, dat men ons wegens de
glote toeloop van toeristen niet langer
dan drie dagen wilde herbergen, ondanks
de 250 bedden.
Het hotel staat midden in het natuur
reservaat „Abisko National Park",onge
veer 1 km ten Zuiden van het meer. Dat
moet wel, want een „trask" is een meer
met drassige oevers. Dat verklaart ook
de aanwezigheid van de muggen De
enige boom, die hier nog wil groeien, is
de berk. Maar daarmee is het land dan
ook bezaaid, honderden kilometers
ver, tegen de berghellingen natuurlijk
slechts tot aan de boomgrens.
Het meer kunt U zich het best voor
stellen als een zowat ovale watervlakte,
die van Oost naar West 70 km en van
Zuid naar Noord 8 km meet. Wij bevin
den ons hier, 1,5 graad boven de Pool
cirkel. in het gebied dus van de Midder
dat was voor ons toch ook een heel nieuw
verschijnsel.
De andere dag echter draaide de wind
van N.O. naar Z„ nam sterk af, en
om 7 uur was de lucht in het Zuiden
blauw. Tergend langzaam dreven de
wolkenvelden Noordwaarts. Zouden ze op
tijd achter de Noordelijke horizon ver
dwenen zijn?
zon maken een tamelijk sombere indruk,
en geven daardoor een volkomen ver
keerd beeld van het verschijnsel. Dat
komt, omdat men de zon-zèlf wil fotogra
feren, en daarbij dan zéér kort moet be
lichten, de lensopening zo klein mogelijk
maken en speciale lichtfilters gebruiken.
Het kan niet uitblijven dat het omrin
gende landschap dan heel donker op de
T_. i foto komt. In werkelijkheid blijft het
vlammend oranje-rood klaarlichte dag. Natuurlijk, de zon staat
Tegen half twaalf kwamen vele gasten
op het hotelterras. Het was fris, misschien
10 graden, maar vrijwel windstil, zodat
we met een overjas toch buiten konden
zitten. Camera's werden opgesteld. Precies
in Noordelijke richting, in een laagte
tusseri de bergen aan de qverkant van het
meer waren nog enkele kleine wolkjes
aanwezig. Ongeveer een half uur geleden
was de zon achter de linkerberg schuil
gegaan. Horloges werden geraadpleegd en
vergeleken. In verband met de ligging
van Abisko. Oostelijk van de Meridiaan
van Gfeenwich, is het tijdstip van ware
middernacht, d.w.z. van laagste stand van
de zon, 23 u. 48 m.
En inderdaad, even vóór dit tijdstip
kwam de zon gedurende een tweetal mi
nuten te voorschijn, langzaam en statig
voortschrijdend zoals het de dagvorstin
betaamt. Vorstelijk gekleed in vlammend
oranjerood verdween zij weer spoedig uit
onze ogen, om pas tegen 1.15 voor goed
boven de bergen uit te stijgen. Maar ook
terwyl de zon voor ons achter de tweede
berg verborgen was, bleven haar stralen
de ons omringende bergen verlichten en
kleurden de sneeuwpiekken daarop prach
tig rose-rood.
Wij herinnerden ons toen liet „Alpen-
gluhen", dat wij in Zwitserland bewon
derden, maar dit was toch weer héél iets
anders. Het was voor ons een merkwaar
dige sensatie, om met ons bescheiden
fototoestel te middernacht een moment
opname te maken van de helder verlichte
laag, dus U kunt geen felle zonneschijn
verwachten, maar het wordt hier niet
donkerder dan het in Nederland in deze
dagen omstreeks 8 uur 's avonds is.
Geen slaap
Ons bleek nu, hoezeer het leven van
de dieren aan het daglicht is gekoppeld.
Wij bemerkten dat voornamelijk door het
gedrag van de vogels (en ook van de
muggen). Zoals bij de duisternis van een
zoneclips de dieren hun nachtverblijf op
zoeken, zo gaan ze nu schijnbaar onver
moeid voort met fluiten en voedsel zoe
ken.
Ook de mens zou hier een zeer ongegel-
matig leven gaan leiden! Gelukkig maar,
dat het hotel ons in het gareel hield dooi
de vaste uren der maaltijden, en het ver-
De ambtenaar van de Vietnamese Vei
ligheidsdienst (die mijn verlopen visum
verlengd had) vroeg mij bijvoorbeeld
even in zijn kantoor te komen om over
de situatie te praten.
„Gelooft u dat de Viets in Hanoi zullen
komen.vroeg hij met iets van onge
rustheid in zijn stem.
„Als er een wapenstilstand gesloten
wordt zeker
„En anders.
„Dan zal er waarschijnlijk om gevoch
ten worden
Hij keek me enkele ogenblikken strak
aan zonder iets te zeggen.
„En wat gaat u doenpolste ik
hem. Hij haalde machteloos zijn schou
ders op.
„Niets, blijven waar ik ben
„Bent u niet bang voor de communis
ten..-.?"
„Ja, maar wat kan ik doen
Het is een man van middelbare leef
tijd. In zijn jonge jaren heeft hij in de
Franse Marine gediend. Later heeft hij
zich als zakenman aan de wal gevestigd.
Eerst in een klein plaatsje in het binnen
land. In 1944 hebben de Amerikanen dat
gebombardeerd en bij die gelegenheid
heeft hij al zijn bezittingen verloren. In
Haiphong is hij opnieuw begonnen. Toen
de Fransen daar in 1946 geland zijn heb
ben zij zijn winkel volkomen leeggeplun
derd. En nu dreigt de kans dat hij voor
de derde maal zijn hele bezit zal ver
liezen.
„Kunt u niet naar Saigon of ergens
anders heen gaan
„Wie zal dat betalen
Hij heeft een goed salaris als verant
woordelijk politic-ambtenaar. Het kost
hem echter drieduizend gulden om met
zijn vrouw, zijn zes kinderen en zijn
ouders naar Saigon te vliegen. In Saigon
moet hij een woning huren, wat moeilijk
en kostbaar is. Hij zal zich van alles moe
ten aanschaffen omdat hij weinig mee
zal kunnen nemen. En dan moet hij ver
der nog maar afwachten of hij aan het
werk kan gaan. Daarom heeft bij nood
gedwongen besloten te blijven waar hij
is en te hopen dat het allemaal nog mee
zal vallen.
„Toen de communisten China veroverd
hebben zijn ook niet alle Chinezen naar
Formosa gevlucht...." zei hij min of
meer om zichzelf te troosten. Maar hij
beseft ook dat het maar een heel schrale
troost is.
Er zijn tienduizenden Vietnamezen als
deze ambtenaar. Mensen, die om welke
reden dan ook niets van het communisme
der de leidende Chinezen en Indiërs. Plus
andere buitenlanders. Een zestigtal Phi-
lippijnse musici heeft bijvoorbeeld al voor
bereidingen getroffen om bij de eerste
dreiging het land te verlaten. En het
merendeel van de Franse burgers heeft
zich met de gedachte verzoend dat het
einde in zicht is. Sommigen vertrekken
voorlopig naar de havenstad Hgiphong.
Anderen begeven zich naar Saigon. Maar
velen besluiten om maar meteen naar Pa
rijs te vliegen.
De luchtvaartmaatschappijen zijn overi
gens enkele van de weinige instellingen,
die niet klagen. De rest van het zaken
leven ligt grotendeels stil. Er is niemand
die meer durft te kopen. De winkels
hebben weinig voorraad en vullen die niet
aan. Fabrieken, bioscopen, woonhuizen,
auto's en andere kapitaalgoederen wor
den voor een appel en een ei te koop
aangeboden. In het licht van de onzekere
toekomst zijn er echter practisch geen
kopers'voor te vinden.
Er zijn echter ook velen, die zich wei
nig of geen zorgen over de toekomst ma
ken en rustig blijven waar zij zijn. Dat
is niets verwonderlijk voor de bulk van
de eenvoudige Vietnamezen, die zich niet
met politiek inlaten en daarom ook niet
weten wat hun te wachten staat. Maar
het is wel iets bijzonders als het Euro
peanen betreft. De Franse eigenares van
een van de beste restaurants in de stad is
bijvoorbeeld van plan om te blijven als
de communisten bezit van Hanoi nemen.
..De Viets moeten tenslotte ook eten...."
zei ze onbegrijpelijk-onverschillig toen ik
haar er naar vroeg.
„Inderdaad, maar gelooft u, dat ze dat
bij voorkeur in een Frans restaurant zul
len willen doen
„Waarom niet.
„Omdat de Fransen nou niet bepaald
tot hun grootste vrienden behoren, na
alles wat er hier is gebeurd...."
„Och, ik ben niet bang...."
Het is een standpunt dat van bijzonder
weinig realiteit getuigt. En het eigenaar
dige is dat er meer Fransen zijn die zo
redeneren. Zij geloven dat zij ook met de
communisten zaken kunnen doen, omdat
de communisten hen nodig hebben. En
zij laten zich door de teleurstellende erva
ringen op dit gebied in China niet van
de wijs brengen. Niettemin is het aantal
paspoortaanvragen door Franse burgers
de laatste weken enorm gestegen. Het zijn
niet allemaal mensen die hals over kop
vertrekken. Maar zij bereiden zich in
ieder geval op alle eventualiteiten voor.
Velen vrezen namelijk niet alleen de
communisten. Zij zijn ook bang dat er
ongeregeldheden zullen uitbreken als
Frankrijk tegen de wil van de Vietna
mezen in besluit tot verdeling van Viet
nam. Geruchten dat het Vietnamese
leger van plan is om de strijd alleen voort
te zetten als de Fransen de stad ontrui
men, doen hier de ronde. In een dergelijk
geval kunnen de anti-Franse sentimenten
wel eens een noodlottige vorm aannemen.
zoek om stilte tussen 23 en 7 uur. Maar moeten hebben maar niettemin gedwon-
men hééft hier inderdaad veel minder be- Sen zünom onder het regiem van Ho Tsja
hoefte aan slaap. Iedere avond zitten wej Minh te leven als dat zich over Hanoi zal
tot half één a één uur te genieten van! uitstrekken. En de enige reden dat zij
de wondere kleurenpracht aan de Noor- blijven is, dat zij niet de mogelijkheden
delijke hemel, de groene bergen dichtbij, en de middelen hebben om te vertrekken,
Uiterlijke rust
Zover is het echter nog niet. Op het
ogenblik maakt Hanoi nog steeds de
uiterlijk rustige indruk welke de stad
altijd gemaakt heeft. Maar achter dat
masker van rust groeien vrees en onzeker
heid. Overal spreekt men nu over de kan
sen van een communistische bezetting van
de stad. Mensen die mij kennen als jour
nalist vragen mij gretig naar mijn mening.
De ambtenaren op het postkantoor, de
kassier in het hotel, de fotograaf, die mijn
films ontwikkelt en vele anderen. Zij to
nen voor liet eerst interesse in de toe
stand. En uitgesproken bezorgdheid. Maar
aan de andere kant accepteren de meesten
van hen de feiten met oosters fatalisme.
En dat is misschien ook het beste wat
zij onder de omstandigheden kunnen
doen. Toen ik een oude Chinees vroeg
wat hij dacht dat er met Hanoi ging ge
beuren, sprak hij twee simpele woorden.
Het was Chinees voor Alleen God weet
het. In die geest wachten de 350.000 in
woners van Hanoi de toekomst af.
nachtzon. De eerste avond troffen wij het j berg Njulja, die zich aan de Westkant
slecht: de lucht was tamelijk bewolkt. Het van Abisko verheft.
bleef overigens wél klaarlichte dag, enDe meeste foto's van de middernacht-
de grauwe wat verder weg, en de héél
verre in een blauwachtig waas gehuld. Dit
alles weerspiegeld in een rimpelloos meer
oppervlak.
We gaan eigenlijk meer uit gewoonte
dan uit noodzaak naar bed, hetgeen hier
uit blijkt, dat we dikwijls om 4 of 5 uur
alweer op zijn.
Zo hebben wij dan binnen een korte
tijdruimte deze twee contrasterende zeld
zaamheden beleefd: op 30 Juni in Oskars-
hamn duisternis in de middag, en nu hier
in Abisko zonneschijn te middernacht.
Maar er zijn anderen die deze wel heb
ben en zij verlaten geleidelijk aan de be
dreigde stad.
Sinds de val van Dien Bien Phoe heb
ben meer dan 20.000 mensen besloten een
veiliger woonplaats te zoeken. Op het
politiebureau waar de vergunningen ver
strekt worden voor verhuizing naar elders
staat het zwart van de mensen. Elke dag
ontvangen tussen de honderd en honderd-
en-vijftig personen hun papieren om te
kunnen vertrekken. Het zijn in de eerste
plaats de bemiddelde Vietnamezen. Ver-
Dr E van Konijnenburg is met ingang
van 1 October a.s. benoemd tot onder
directeur, met als taak leiding te geven
aan de activiteit der luchtvaartmaat
schappij op het gebied van het leveren
van adviezen en diensten ten behoeve
van zustermaatschappijen in het buiten
land. De heer Van Konijnenburg was tot
voor kort voor de K.L.M. belast met de
directievoering van dé Garuda Indone
sian Airways.
