BOEKEN, TONEEL EN FILM
Walter Breedveld tekende een
onvergetelijke vrouwenfiguur
Nederlandse première
witte doek
Het eeuwige verlangen naar zuiver
heid en waarheid
Gewestelijke cultuur in Friesland
Vader thuis
mT
ZATERDAG 4 SEPTEMBER 1934
PAGINA 10
Omstreden kwestie
Innerlijke drang
Hubert Kzn Poot"
WALTER BREEDVELD
De Genade
TWEEDAAGS CONGRES
BEGONNEN
Kijken en ïnakeïi"
Raffia
Mr J. Arthur Rank Een wankelend rijk hersteld Levens
loop, die stof levert voor succes-scenario „Dat kan ik zelf
beterFilmdictator in Engeland Ontspanningsfilms
voor de jeugd Conferentie in Locarno Unesco als
bemiddelaar Taak van het filmbedrijf Mary Pickford
61 jaar >,'s Werelds sweetheart'' „Het publiek heeft
altijd gelijkEthel Barrymore (75 jaar) in 'Jong van hart"
Lillian Gist tarug in Hollywood Wat filmmensen zeggen
m m
wMWm
Dominee op bezoek
EUGENE PALLETTE
OVERLEDEN
Ernstig onderhoud met
de zoon
Hans van Bergen
...Snel koken
DE Brabantse romanschrijver Walter Breedveld heeft met zijn nieuwe
boek, getiteld „Sandra" en verschenen bij de Uitgeverij De Fontein
te Utrecht, de sterke indrukken en verwachtingen, gewekt door zijn voor
laatste roman „Hexpoor", volkomen bevestigd. Beide romans hebben
vele goede eigenschappen gemeen. Het zijn moedige pogingen om in het
verloop van een boeiend en levensecht verhaal de mens uit te beelden in
zijn strijd tussen goed en kwaad, in zijn martelende onrust en in de
zekerheid van zijn geloof, in zijn liefde en zijn leed. De problemen, waar
mede het meisje Sandra, de hoofdpersoon van de nieuwe roman, worstelt en
waaraan zij bijna ten onder gaat, zijn van geheel andere aard dan die van
Hexpoor. Maar beiden zoeken zij en vechten zij om tot klaarheid te komen,
ieder langs zijn eigen wegen en volgens zijn eigen aard. Zij worden gedreven
door verschillende motieven, welke echter alle deze éne gemeenschappelijke
basis hebben: het verlangen naar zuiverheid en waarheid dit is: het
verlangen naar Christus, die God is. Aan de rand van de afgrond schijnen
zij te zijn gekomen, als God in hun leven ingrijpt en hun de Genade
schenkt, waarnaar zij ongeweten zo lang hebben verlangd.
Walter Breedveld laat zijn romans spelen
in een katholieke streek van ons land,
namelijk de stad 's Hertogenbosch en om
geving. Maar deze eenheid van geloof is,
helaas, geen eenheid in de belevenis ervan
en schrijnend komt soms het tekort naar
voren: het gemis aan liefde tot de even
naaste. Vooral in het leven van Hexpoor
heeft deze liefdeloosheid met haar nasleep
van afgunst, achterklap en ontoegeeflijk
heid (en, wat erger is, soms de weigering
om te vergevenontzettende gevolgen.
Hierin ligt de kern van het drama van
deze rechtschapen man hij komt tot
daden, welke eenvoudig niet in zijn aard
en natuur liggen.
Hexpoor, de zoon van arme, simpele
mensen, heeft zich opgewerkt tot een man
van aanzien, procuratiehouder van een
bankinstelling. Hij is getrouwd met de
dochter van een 'rijke molenaarsfamilie,
maar zijn vrouw en vooral zijn trotse, on
buigzame schoonmoeder zien in hem nog
altijd het afhankelijke armeluiskind en zij
behandelen hem dienovereenkomstig. Te
gen de domheid der beide vrouwen loopt
hij zich te pletter en vervuld van woede
en hunkerend naar een beetje genegenheid
stort de gevoelige, ingoede man zich in een
zondig avontuur, dat voor hem bijna een
rampzalige afloop heeft.
Scherp heeft Breedveld de karakters van
de beide vrouwen, die Hexpoor overheer
sen en het leven byna ondraaglijk maken,
getekend, hard, dom en onplooibaar, maar
tenslotte toch ontegenzeggelijk rechtscha
pen. Zfj geloven zelfs, dat zij voor zijn
bestwil handelen. Tegenover dit tweetal
staat, veel milder, de figuur van de jonge
vrouw, die hem begrijpt en zegt lief te
hebben. Maar zij mist de oprechtheid.
Haar liefde is uiteindelijk eigenliefde en
zij ontziet zich niet, Hexpoor in de groot
ste moeilijkheden op de bank te brengen.
Deze episode, met vaartgeschreven, heeft
de spanning van een speurdersverhaal.
maar dit leidt de aandacht niet af van de
aangrijpende innerlijke strijd, die in Hex
poor woedt. Met veel begrip en psycholo
gisch aanvoelen heeft Breedveld dit con
flict weergegeven, een strijd, waarvan de
zegepraal een gebed is.
In „Sandra" heeft Walter Breedveld een
dramatisch gewetensconflict van geheel
andere aard aan de orde gesteld. Hij deed
dit met nog groter intensiteit, daar deze
nieuwe roman geconcentreerder is.
Op vrijmoedige, zeer waardige wijze
snijdt de schrijver een materie aan, die in
de loop der eeuwen zeer bestreden is ge
weest. Het gaat om de uitermate gevoelige
vraag: „moeder of kind", een kwestie, die
veel wanbegrip en boosaardige valse ver
klaringen heeft uitgelokt. De H. Vader
heeft niet zo lang geleden Zelf ingegrepen
en Zich uitgesproken in deze zin: „Het
gaat niet om moeder öf kind, maar om
moeder èn kind".
Tot het wanbegrip en verzet van niet-
katholieken heeft het wanbegrip dat bij
geloofsgenoten bestond (en nog bestaat!
helaas zeer veel bijgedragen. Ook in het
leven van Sandra Percol is dat het geval.
Zij staat helemaal alleen op de wereld
Haar moeder is reeds lang geleden ge
storven; haar vader, de niet-katholieke
dorpsdokter van Hedel, overleed kort na
de bevrijding, nadat hij als een gebroken
man uit Buchenwald was teruggekeerd. In
haar armen ging hij in vrede heen
Maar hij laat haar een vreselijk ge
heim na, dat voor haar een obsessie
gaat worden. Het geheim is dit: dat haar
broertje Hugo niet levend geboren is,
komt omdat haar vader aldus heeft be
slist. Het leven van de moeder liep
gevaar en de dokter liet een collega in
grijpen. Sandra wordt op een ongeluk
kige wijze over „het katholieke stand
punt" ingelicht door een welmenende
onderwijzeres, die echter zelf niet pre
cies op de hoogte is en napraat wat zij
van simpele zielen gehoord heeft.
Sandra gaat zich inbeelden, dat zij geen
recht heeft op haar leven en dat zij haar
bestaan slechts ontleent aan de dood van
Hugo. Het innerlijke conflict wordt nog
sterk toegespitst als zij kennis krijgt aan
een katholieke jongeman, die haar ten
huwelijk vraagt. Zij houdt oprecht van
hem, maar probeert hem van zich af te
stoten omdat zij beheerst wordt door deze
angst: als ik met hem trouw en ik zou in
de omstandigheden van mijn moeder ko
men te verkeren, dan zou hij mij opofferen
omdat de Kerk dat eist.
Zij heeft een goede katholieke vriendin,
Angeline, bij wie zij wel een zekere gees
telijke rust vindt, maar bij wie zij zich
niet kan uitspreken. Een andere vrouw
heel wat schokkende gebeurtenissen en
stille, smartelijke strijd komt Sandra er
toe naar een priester te gaan. Deze, een
levenswijze en geleerde man, praat haar
al haar waandenkbeelden uit het hoofd.
Hij haalt de woorden van de II. Vader aan
en legt de logische consequenties daarvan
uit, die geheel anders zijn dan men Sandra
bad verteld.
Dit inzicht maakt het meisje het leven
weer mogelijk en zij trouwt met dis
pensatie want geloven kan zij niet en
zij is te oprecht om geloof voor te wenden.
Als haar vriendin Angeline na de dood
van haar moeder een aangrijpend be
schreven episode, zeer sober, maar uiterst
gevoelig naar het klooster gaat, tracht
de pater Sandra uit te leggen wat dit offer
voor nut kan hebben. Dit gesprek eindigt
met de woorden: „De Carmelites heeft u
gekozen tot voorwerp van haar bezield
verlangen. Begrijpt u dat en kunt u het
geloven 7"
„Ik begrijp het wel, maar ik geloof het
niet", antwoordde Sandra zonder aarzelen.
„U bewijst niets".
„Ik bewijs inderdaad niets. Ik wéét het
ook niet, God alleen weet het. Maar God
roept zijn uitverkoren zielen onophoude
lijk in zijn Carmel. Daar zingen zij Zijn
,of en glorie alle eeuwen door. Deze vuur
haarden van het puurste geloof houdt God
brandende met Zijn Genade. Over alle lan
den der aarde spatten de vonken van Zijn
Genade en wie er door getroffen wordt,
houdt op een verdoolde of een zondig
mens te zijn".
De lezer, die „het nu wel verder weef'
heeft in zoverre gelijk, dat het smeek
gebed uit de Carmel inderdaad wordt
verhoord. Maar hij vergist zich als hij
denkt, dat de schrijver zich hier ge
makkelijk met een op tijd verstrekte
Genade van heeft afgemaakt. Sandra
krijgt de Genade niet zij moet er om
vechten, hartverscheurend soms. Haar
drang naar waarheid en innerlijke rust
en zekerheid vuren haar aan: zij zoekt
zonder het leed te schuwen.
De roman „Sandra" van Walter Breed
veld heeft alleen al door de zeer interes
sante en boeiende uitwerking van het ge
stelde probleem onze bewondering ge
oogst. Maar er is meer. Er zijn de ver
schillende bijfiguren, die het verhaal
levendig maken: er is een gulle humor en
er is de kloeke, heldere stijl, wars van
gewichtigdoenerij en mooie woorden.
Uit dit boek blijft ons bij het beeld van
het meisje Sandra: onbarmhartig oprecht
tegenover zichzelf, tegenover anderen, te
genover God. Walter Breedveld schreef
een zuiver boek over een zuiver mens.
Men begrijpt dat deze roman, evenals
„Hexpoor" bestemd is voor rijpere lezers.
H. R.
(Door Dr C. M. Geerars Uitg. van
Gorcum, AssenJ
„Hoe genoeglijk rolt het leven Des ge-
rusten Lantmans heen" dichtte de 18e
eeuwse poëet Hubert Poot en deze vers
regels gedicht van de Abtswouder boer
zijn voor het nageslacht het meest bekend
gebleven.
Helaas, mag men wel zeggen. Want men
is al te gauw geneigd de dichter naar deze
regelen te oordelen als een gezapige, bur
gerlijke rederijker, een prototype van de
verstarde epigonentijd die de 18e eeuw
in onze letteren was. Hoe verkeerd dit
oordeel is, wordt bewezen in het onder
havige boek. De schrijver heeft een zeer
minutieuze studie van Poot gemaakt en
tal van boeiende facetten omtrent diens
leven en werk voor het eerst belicht. Tot
dusver bestond over Poot geen uitvoerige
monografie. Dit tekort is thans op een
voortreffelijke wijze ingehaald.
Hubert Poot is dank zij dr Geerars'
boek hersteld in zijn eer: als mens blijkt
hij een zelfstandige persoonlijkheid te zijn
geweest, als dichter noemt dr Geerars
hem meer een pionier dan een navolger
en als prozaschrijver behoort hij tot de
weinige 18e eeuwers die nu nog de lezer
kunnen boeien.
die haar zeer na aan het hart ligt, kan
haar niet helpen maar belast haar zelfs
met haar eigen moeilijkheden. Haar le
vensbiecht brengt Sandra nog meer van
streek en niemand schijnt haar te kunnen
helpen.
Wat onwetendheid en liefdeloosheid
hebben aangericht, kan slechts door ken
nis en liefde worden geheeld. Niet dan na
Op het tweedaags cultureel congres, dat
gisteren in Leeuwarden is geopend en
dat uitgaat van het Congrescomité Natio
naal Overleg voor Gewestelijke Cultuur,
met medewerking van Nederlands Cultu
reel contact en het Prins Bernhard Fonds,
hebben Vrijdag ruim tweehonderd ver
tegenwoordigers van het culturele leven
in diverse provincies, onder wie vele
autoriteiten, alsmede vertegenwoordigers
van het ministerie van Onderwijs zich
beziggehouden met het wezen en de toe
passing van het amateurisme en zijn
organisatievorm, waarover dr P H.
Schroder, secretaris van Nationaal Over
leg een interessante lezing hield. Mede
uit een oogpunt van subsidietechnische
redenen waagde spreker zich er aan de
begrippen amateurisme en volkskunst te
omlijnen. Zowel de volkskunst als het
amateurisme behoren naar sprekers oor
deel tot de vrijetijdsbesteding en zij die
nen daarom niet in de Raad voor de
Kunst te worden ondergebracht. Spreker
pleitte voor de instelling van een raad
voor de Vrijetijdsbesteding en tegelijk
voor de uitbreiding van Vorming Buiten
schoolverband tot een directoraat. Ten
aanzien van de subsidiëring meende spre
ker, dat het nodig is, dat het de organisa
ties mogelijk wordt gemaakt een deel van
een subsidie te reserveren en dat niet
wordt gesubsidieerd als aanvulling van
een tekort, maar rekening houden met de
behoefte en de aard van het verrichte
werk.
Een samenhangend maar soepel systeem
van medefinanciering door rijk, provin
cie en gemeente is nodig en voor de be
vordering van de culturele werkzaam
heden in de gewesten zullen zowel de
provinciale als de gemeentebesturen over
ruimer geldmiddelen moeten beschikken
Dit congres is echter niet slechts theo
retisch, maar ook practisch en gisteren
kwam dat practische tot uitdrukking in
een tentoonstelling van producten van
ambachtskunst uit verschillende gewes
ten, die in verband hiermee is opgezet
en.... in een maaltijd van producten uit
de diverse gewesten, die hiermee de ton
gen van de congresgangers streelden,
want Zuid-Holland leverde zoute haring
en Westlandse druiven, Drente stoeten,
Limburg z'n onvolprezen vlaaien, Noord-
Holland Edammer Kaas en Friesland
Rigele wigge een broodsoort fit de oude
doos, suikerbrood, roggebrood met spek
enkraamvrouwentulband.
Gisteravond werd door het Frysk Or
kest onder leiding van Kor Ket een con
cert gegeven, waarvan het programma
min of meer aan de "gelegenheid was
aangepast. Behalve de Piet Hein Rapso
die van Van Anrooy werden namelijk
uitgevoerd Variaties en Fuga over het
Nederlandse Volksliedje „Daar is een
kindje geboren" van Plet Post en opge
dragen aan het orkest, alsmede „English
Folk Songs Suite" van Vaughan Williams
en Roemeense volksdansen van Bartok.
Ook in het programma van het Ballet
der Lage Landen, dat na de pauze optrad
was een aanpassing te bespeuren, want
er kwamen ook oud Overijsselse Boeren
dansen in voor.
WERELDNIEUWS
Anita B jnrkBuddy Ebsen on Gregory Peck in de Cinemascoop-technicolor-
film Middernachtzonedeze iveek in het Luxor-theaier te Rotterdam,
(Van onze filmredacteur)
In zijn luxueuze kantoren in het Lon-
densc Mayfair heeft Mr J. Arthur Rank,
heerser over het Odeon-filmrijk ter waarde
van f 600.000.000,—, dat vijf jaar geleden
dreigde ineen te storten, een triomfale
balans gepubliceerd, die de koersen van
zijn aandelen omhoog deed vliegen.
Odeon Theatres Ltd, die een groot aantal
Rank-bioscopen controleert, zal zijn aan
deelhouders een dividend van 15 procent
betalen het eerste dividend sinds 1949.
Gaumont British Picture Corporation
Ltd, een andere keten van biscopen in de
Rank-groep, heeft aangekondigd, dat hij
12% procent zal betalen tegen de VA pro
cent verleden jaar.
Samen hebben de twee maatschappijen
bjjna f 14.000.000.méér winst gemaakt
dan het vorige jaar.
Door M. C. BloteObbes
Uitg. W. de Haan, Utrecht
Een knus boekje voor knutselaars, die
het met „mat' risal van buiten" willen pro-
beren. Het strand, het gras- en het koren
land, het bos en het rietland hebben ieder
op hun beurt de leverantie.
Een serie foto's en tekeningen illustreren
de tekst, die de behandeling van het
„materiaal uit de natuur" nauwkeurig om
schrijft.
(Door Bibi Jessen Uitg. A. E. E.
Kluwcr, Deventer
Op een beknopte werkbeschrijving
volgt een serie van omstreeks 30 voor'
beelden (geïllustreerd en wel) die voor
de raffia-arbeid dienst kunnen doen. Dat
er nog veel meer is, waartoe deze aardi
ge tijdpassering kan leiden, zal men al
doende ondervinden.
het
van
Nog maar vijf jaar geleden had
filmrijk van Rank een schuld
160.000.000,bij de banken.
De winst van dit jaar is in hoofdzaak te
danken aan het succes van de Britse films
in verschillende delen van de wereld.
Drie films: „Geneviéve," „Trouble in
store" en „Doctor in the house" worden
alom geroemd als de beste komedies, die
sinds lang zijn gemaakt.
Als Mr J. Arthur Rank er ooit toe mocht
komen, een filmbiografie te maken van
zijn eigen leven, dan wordt dat vast een
geweldig kassucces. Want zijn levensloop
zou de stof leveren voor een scenario,
waarnaar de filmmensen de hele wereld
afzoeken.
Hier volgt de synopsis: Rank, zoon van
een hard werkende multi-millionnair met
een diep geworteld Methodisten-geloof,
gaat werken in de meelfabrieken van zijn
vader. Meel en Methodisme zijn de enige
dingen, die de jonge Rank interesseren.
Door zijn Methodisme komt hij in aanra
king met de film als klant. Hij wil een
godsdienstige film hebben voor de kin
deren van de Zondagsschool. Als de film
klaar is, is de meelfabrikant er niet te
vreden over. In zijn rijk Yorkshire-accent
heeft hij ongetwijfeld tot zichzelf gezegd:
„Dat kan ik zélf beter". En dus gaat hij
„in de film". Langzaam bouwt hij en
koopt hij. Een reeks handige manipula
ties, zodanig uitgevoerd, dat de controle
tenslotte in handen komt van een maat
schappij met een kapitaal van zegge en
schrijve f 1.000.Maar die maatschappij
maakt Rank tot de grootste man in het
rijk van de film buiten Hollywood en
practisch tot fümdictator van Engeland.
Zijn Odeon-groep controleert 554 bios
copen en uit zijn studio's komen super-
kolossale films, die vaak millioenen gul
dens kosten. De winsten van Odeon stij
gen geleidelijk tot f 60.000.000,in 1948 en
de filmaandelen onder de controle van
Rank stijgen tot f 96.170.000,—. Dan komt
de ineenstorting. De bankleningen lopen
op tot f 140.000.000,
jaar, 1949, wordt een verlies geleden van
f 22.500.000.-. De aandelen van Rank dalen
tot f 12.620.000,—. Een slag, die de meeste
mensen niet zouden hebben overleefd.
Maar Rank zet door. Accountants worden
in dienst genomen om iedere onnodige
uitgave te schrappen. Langzaam worden
de financiën van Odeon weer gezond en
thans ontvangen de aandeelhouders voor
het eerst weer een dividend van 15 pro
cent
Mr J. Arthur Rank:
Meel Methodisme Film
sen te scheppen voor de ontspannings
film voor de jeugd.
Ter conferentie, waarop blijkens een
en in het donkerste I verslag in het jongste nummer van het
Mary Pickford millioen-dollar-
leven in een dwangbuis.
„Officieel Orgaan van den Nederlandschen
Bioscoop Bond" ook het Nederlandse
filmbedrijf was vertegenwoordigd, werd
in de vorm van een motie een programma
opgesteld, waarin wordt geconstateerd, dat
het netwerk van commerciële bioscopen
het meest doeltreffende middel is voor de
vertoning van films en dat het daarom op
de eerste plaats de taak van het bioscoop
bedrijf is om zelf in ieder land filmverto
ningen voor de jeugd te organiseren.
Daarbij dient echter nauw contact te wor
den gevestigd met de administratieve
autoriteiten en intellectuele, paedagogi-
sche en morele groeperingen, die ter zake
competent zijn. De bioscoopondernemers
moeten daarom gunstig reageren op elk
initiatief, dat hetzelfde doel nastreeft. Een
dergelijke gemeenschappelijke inspanning
dient echter noodzakelijkerwijze verge
zeld te gaan van een belangrijke vermin
dering van de belasting en de opheffing
van invoerbeperkingen en van alle belem
meringen op dit gebied, die een ruimere
uitwisseling van jeugdfilms tussen de
volken in de weg staan. Vrijstelling (of
verlichting) van de belastingen immers zal
de toeneming van speciale vertoningen
voor de jeugd begunstigen en dientenge
volge de productie van bijzondere, aan de
behoeften van kinderen en jeugdige per
van dit probleem, stuit op tarief- en han- 5onen aangepaste films stimuleren,
delsrestricties, ingewikkelde douanefor- Qe conferentie heeft een beroep gedaan
matliteiten, hoge transportkosten en soms op (je producenten en verhuurders om de
hoge keurlonen. Sommige landen hebben markt van voldoende jeugdfilms te voor-
„-.«.TQM 'not nn_
In Locarno is onder auspiciën van de
Unesco een internationale conferentie
gehouden over ontspanningsfilms voor
kinderen en jeugdige personen, waaraan
werd deelgenomen door vertegenwoordi
gers uit het filmbedrijf en uit culturele
organisaties.
Voor deze conferentie bestond grote be
langstelling van de zijde van het filmbe
drijf Dit bedrijf weet namelijk uit practi
sche ervaring, dat voor een geregelde pro
ductie verhuur en vertoning van films,
die speciaal voor een jeugdig publiek zijn
bestemd, een economische basis aanwezig
moet zijn, wat vooral in landen met een
beperkt' taalgebied een probleem is. Een
internationale uitwisseling, die wellicht
zou kunnen bijdragen tot een oplossing
enige concessies gedaan voorzover het on-
derwijsfilms betreft, maar deze films ztin
uitsluitend leermiddel en hebben in feite
met de ontspanning van de jeugd niets te
maken.
De bedrijfsorganisaties, die aan de con
ferentie in Locarno deelnamen, zijn zich
dan ook terdege ervan bewust geweest,
dat alleen de Unesco in staat zou kunnen
zijn, de rol van een intergouvernementeel
agentschap op zich te nemen, door middel
waarvan de regeringen er toe zouden kun-
zien. In het bijzonder wenst zij, dat de
voorwaarden worden bestudeerd, waarop
de vertoningen van voor de jeugd aanbe
volen films, welker commerciële rechten
zijn verholpen, zouden kunnen worden
voortgezet, dat de mogelijkheden van co
productie worden bestudeerd en dat de
Unesco onderzoekt, op welke wijze zij
'ulke producties zou kunnen aanmoedigen.
Het ligt in de bedoeling de talrijke
/erkzaamheden op dit gebied (o.a. de be-
tudering van de psychologische vraag
ren worden gebracht redelijke levenskan- j stukken, welke de jeugdfilm opwerpt en
„VADER THUIS" bevat geen ingewik
kelde intrige, het bevat helemaal geen
intrige. We zouden het beter een grote
schets kunnen noemen, een familie-
schets. Maar dan wel een zeer levendige
en zeer kleurrijke familieschets, tot in
de kleinste details nauwkeurig en op
komische wijze verzorgd. Het geeft ons
een vader te zien, van wie alle vaders
wel wat weg hebben. Eigenzinnig, onver
biddelijk, tevergeefs de baas trachtende
te blijven, de hand stevig op de porte-
monnaie, met een hekel aan ieders ver
storing van rust, maar met een hart zo
week, dat eenieder, die het zwakke
plekje maar weet te treffen, alles van
hem gedaan kan krijgen. En dit zwakke
plekje weet de moeder heel precies te
zitten. En dat is maar goed ook, want
anders zou het leven voor haar niet te
harden zijn. Nu gebeurt alles precies,
zoals zij het wil. Ondanks de hevige
protesten van vader. Met een druk op
het zwakke plektje, regelt zij de atmos
feer, die dan ook altijd heel gezellig en
ongedwongen blijft.
Aan dominee heeft vader een hekel.
Niet omdat die goede man dominee is,
maar omdat hij zo „dominee-achtig"
doet. Als de dominee zich nu maar niet
bemoeide met vaders ziel, dan zou hij
best met hem op kunnen schieten. Maai
de dominee kan nu eenmaal niet nalaten
alle gelegenheden uit te buiten om vader
tot een diepere beleving van zijn geloof
te bewegen. En vader snapt niet, wat de
dominee daarmee te maken heeft. Als hij
dan ook op een dag vanuit kantoor thuis
komt en de dominee op visite treft,
schrikt hij merkbaar en onderdrukt snel
een vloek. De dominee komt hem echter
heel welwillend tegemoet:
Dat is een groot genoegen om u eens
te ontmoeten, mijnheer Day. Behalve een
vage glimp op de rustdag des Heren, zie
ik u niet al te dikwijls. (Vader bromt wat
tussen zijn tanden en gaat stug zitten).
VINNIE: (zijn vrouw, die de situatie
tracht te redden, vraagt snel):
Drukke dag gehad op kantoor, man?
VADER (volkomen uit zijn humeur):
Verdomd druk. Bek af.
VINNIE (haar man tegenover de do
minee verontschuldigend)
Hij moet ook zo hard werken. Hij
komt altijd moe thuis. Alleen begrijp ik
niet, hoe een man moe kan worden dooi
de hele dag achter een bureau te zitten.
DOMINEE (menende, dat nu het mo
ment gekomen is, om de vader voor zich
te kunnen winnen)
Voor mij is het allemaal heel duide
lijk. Mijn gedachten dwalen dikwijls af
naar de zakenman. En het liefste beeld
de filmvormging zowel op als buiten de
scholen, van een jeugdig publiek) voor
lopig tot Europa te beperken met het doel
de gecoördineerde beweging voor de
jeugdfilm over de gehele wereld uit te
breiden.
Mary Pickford, die eens ,,'s-werelds
sweetheart" werd genoemd, kreeg een
millioen dollars per jaar van haar studio,
toen de dollar viermaal zoveel koopkracht
had als thans. En ze was dat enorme be
drag waard, tot de laatste cent.
Maar ze had een millioen-dollarleven in
een dwangbuis. Ze moest gehoorzamen.
In zijn pas uitgekomen boek met de
veelzeggende titel „The Public is Never
Wrong" (Het Publiek heeft altijd gelijk)
vertelt Adolph Zukor de man, die haar
dat millioen betaalde en die haar eerste
films produceerde van het gedwongen
leven, dat zij leidde.
De moeilijkheid was, toen bijna
jaar geleden Mary Pickford 23 was.eIJ
reeds verscheidene jaren een man had, net
publiek meende, dat ze een klein meisj
was, niet veel ouder dan 12 jaar. En
publiek heeft altijd gelijk"
Als ze in het openbaar verscheen, K
haar moeder haar vergezellen, maar met
haar echtgenoot. Een man zou de niusie
van het kleine meisje verstoren.
Miss Pickford hield van een „las sherry
of likeur en dan. Maar drinken in het
openbaar mocht ze niet. Ze mocht met ro
ken. Ze mocht in het publiek geen lippen
stift of een wenkbrauwstift gebruiken en
zelfs geen stukje papier vasthouden uit
vrees dat haar bewonderaars zouden den
ken dat het een sigaret w?s-
Dit alles klinkt erg anecdotisch, nu Mary
Pickford 61 is geworden. Maar op de dag
van heden doet Hollywood nog graag va-
derlijk. Men denke slechts aan de door
de studio „geregelde" romance tussen Ste
wart Granger en Jean Simmons.
„Je mag", aldus mr Zukor, het publiek
nu eenmaal niet teleurstellen".
Aan Ethel Barrymore, een actrice, die
het wat de leeftijd betreft verre wint van
Mary Pickford. werd tijdens de verjaar
partij. die ze onlangs in Californië gaf, ge
vraagd, hoe ze zich nu wel op 75-jarige
leeftijd voelde. „Wel", antwoordde ze,
„precies eender als toen ik 74 was, of des
noods 50".
Ethel Barrymore, die al 62 jaar acteert,
treedt momenteel in een film op met
Frank Sinatra en Doris Day. De titel?
„Young at Heart" (Jong van hart)
wn?
Lillian Gish („Intolerance In 1916, „Bro
ken Blossom" in 1919, „Orphans of the
storm" in 1922, „The Enemy" in 1928 en
„Commandos strike at dawn in 1942) keert
op 57-jarige leeftijd naar Hollywood terug,
precies 41 jaar nadat ze in haar eerste
film optrad.
Tot tegenspelers krijgt ze Robert Mit-
chum en Shelly Winters, die nog niet
voor me is dan, wanneer ik hem voor
me zie bij het eindigen van zijn dagtaak.
Dan zit hij daar de gepijnigde zaken
man omringd door zijn grootboeken,
die hij de hele dag heeft zitten bestu
deren, grondig en precies, uren lang. Ik
zie, hoe hij even rust van zijn zwoegen
dan bij toeval zijn ogen opslaat en uit
het raam kijkt naar het licht van Gods
hemel. En hij ontdekt dat geld en cijfers
niet anders zijn dan slijk. (Vader beziet
met grote verbazing de dominee). En dan
zie ik hoe deze gepijnigde man het hoofd
buigt en wenend besluit zijn leven te
wijden aan heel wat hogere dingen.
Hier kan vader zich niet langer be
heersen. Er ontglipt hem een hartgron
dige vioek. Vinnie schaamt zich dood.
Maar gelukkig komt het meisje met thee
binnen en weet Vinnie het gesprek een
andere wending te geven.
Ik geef u hier met opzet een stuk van
de tekst, om u te laten -zien, hoe geestig
en levend deze is. Want al is dit spel
dan meer een grote schets dan een knap
uitgesponnen verhaal, het is toch van a
tot z toneel De scènes wisselen zich
snel achter elkaar af. De personen zijn
allen knap getekend. Ze zijn dynamisch
én sprankelend van levenslust. En juist
omdat dit stuk geen verhaal bevat, kan
ik u beter enkele scènes laten zien en
horen, zodat u een juiste indruk van dit
stuk krijgt. Van dit stuk en zijn personen
en van de brillante dialoog.
De gezins-economie
Wat de gezins-economie betreft zijn
vaders eisen al even simpel: hij wil we
ten, waar zijn geld blijft. Ergens achter
in zijn hoofd heeft hij een bepaald bud
get en hij wenst dat elke post precies
klopt, want hij is zakenman.
Maar moeder is in het geheel geen
zakenvrouw. En van boekhouden heeft
zij niet het minste verstand. Dit laat zij
dan ook heel verstandig achterwege tot
grote ergernis van vader. Maar als vader
het haar te moeilijk maakt met vragen,
dan maakt zij het hem nog moeilijker
met wedervragen, totdat vader het op
geeft en de vrede weer gesloten is.
VADER: Vinnie, dit huis moet ge
leid worden op een zakelijke basis. Ik
MOET weten hoeveel geld ik uitgeef en
waaraan. Ik heb je de vorige week zes
dollar gegeven voor een nieuwe koffie
pot.
VINNIE: Omdat jij de oude gebro
ken hebt. Je hebt hem gewoon op de
grond gegooid.
VADER: Daar hebben we het nu
niet over, Vinnie. Ik wil weten
VINNIE: Maar het was zo dom
van je om die mooie koffiepot te breken.
En er was die morgen niets aan de hand
waren geboren, toen ze in de film „Birth,
of a Nation" haar eerste schrede zette
naar de filmroem.
Tenslotte nog enkele citaten uit de film
wereld:
De éne actrice tijdens een cocktail
party tot de andere: „Zeg lieve, was de
zomer van 1903 heus even slecht als die
van nu?''
in de studio: „Ik beweer niet, dat ie
de stomste acteur ter wereld is maar
wel weet ik, dat hij 16 jaar was, voordat
ie goeiendag leerde wuiven."
Amerikaanse filmcriticus over de rol
van Victore Mature in de kolossale nieuwe
film „The Egyptian": „Mature's voor
naamste prestatie in zijn rol is de spier
kracht om 35 kilo wapenrusting te tor
sen."
Een Amerikaanse filmregisseur: „Ik
houd van de Duitsers omdat ze de
Amerikanen vervangen als de touristen,
die zich in Europa het slechtst gedragen.
Victor Mature: spierkracht voor
35 kg wapenrusting
Eugene Pallete, de filmveteraan uit
films als ..Mr Smith goes to Washington"
en „My Man Godfrey", is in zijn woning
te Los Angeles op 65-jarige leeftijd, na
een langdurige ziekte, overleden.
met dc koffie. Die was toen juist net zo
goed gezet.
VADER: Dat was ze niet. Het leek
helemaal nergens op. Maar daar hebben
we het nu niet over, Vinnie.
VINNIE: Ik kon geen andere ge-
importeerde krijgen. De- invoerrechten
zijn te hoog. En dat is jouw schuld. Jij
stemt altijd voor verhoging van de in
voerrechten.
VADER Die invoerrechten be
schermen Amerika.
VINNIE: (blij dat zij een onderwerp
heeft gevonden, waarop vader ingaat,
zodat hij niet meer naar de zes dollar
vraagt) De invoerrechten doen niets an
ders dan de prijzen naar boven jagen.
VADER: Ik wou in 's hemels naam
dat je niet praatte over dingen, waar je
geen snars verstand van hebt.
VINNIE: Ik weet er best wat van
af. Miss Gulick zegt, dat iedere intel
ligente vrouw er een mening op na moet
houden.
VADER: Wie is voor de duivel
Miss Gulick
VINNIE: O, dat is de vrouw, die
iedere Dinsdag voor een dollar lezingen
houdt, over de gebeurtenissen van de
week.
VADER: Wou je daarmee zeggen,'
dat een stelletje leeglopende wijven een
dollar per stuk betalen om een andere
juffrouw te horen zwammen over da
gebeurtenissen van de week Luister
naar mij als je iets over de gebeurtenis
sen van de week wilt weten.
VINNIE: Maar jij windt je altijd
zo op.
VADER: (die het gezwam verder zat
is) Vinnie, wat er is met die zes dollar
gebeurd
VINNIE: Welke zes dollar
VADER: Ik heb je zes dollar ge-
geven voor een nieuwe koffiepot en hier
vind ik een rekening, die ik nog moet
betalen. Alsjeblieft, een nieuwe koffiepot
vijf dollar.
VINNIE: -O, dan ben je me nog
één dollar schuldig en geef me die dan
maar meteen.
Totdat vader er niet meer tegenop kan.
En dit is vooral, wanneer Vinnie begint
te zeggen, dat hij niet meer van haar
houdt. Want anders zou hij toch niet
langer over die paar centen zaniken. En
dergelijke twistjes eindigen altijd hier
mee, dat vader naar zijn portemonnaie
grijpt en zijn vrouw iets extra's geeft.
alle scènes meesterstukjes
van psychologie. Allerkostelijkst is ook
hl,!Cene van vader met zoon. Vader
met gemerkt> dat zijn oudste jongen
™et problemen zit aangaande het andere
geslacht. Vader acht de tijd gekomen
zlJn zoon eens goed in te lichten omtrent
vrouwen. Alle deuren worden zorgvuldig
gesloten en het intieme gesprek kan een
aanvang nemen.
VADER: Jongen, er zijn bepaalde
dingen over vrouwen, die je weten moet,
nu ik merk, dat je volwassen geworden
bent. En ik geloof, dat het beter is, dat
je deze van mij hoort, dan dat je het
allemaal zelf moet ondervinden. Jongen,
vrouwen zijn niet die engelen, die jij
denkt dat ze zijn. Zie je, wij mannen
moeten deze wereld leiding geven. Een
man ntoet zeker zijn van zijn daden en
cijfers. Nou, neem nu een vrouw
een vrouw denktnee dat zeg ik
verkeerdeen vrouw denkt hele
maal met Ze schroeft zichzelf op over
de verdomdste kleinigheden B.v. ik
houd van mijn vrouw, maar dat betekent
nog niet dat ik genoegen hoef te nemen
rnet een hoop nonsensicale waanzin
Daar neem ik geen genoegen mee
HE ZOON: (die er niets van begrijpt)
Waarmee vader
HE VADER: Jongens, vrouwen
winden zichzelf op en dan proberen ze
jou ook op te winden. De waarheid en
de logica trachten ze altijd omver te
gooien. En uiteindelijk gaat dan de twist
alleen nog maar over het feit, of je van
ze houdt of niet. En als je toegeeft, dat
dat het geval is, nou, dan vinden zij, dat
ze het pleit gewonnen hebben. Ziezo, nu
weet je alles over vrouwen, wat je moet
weten.
En hiermee is het gesprek voor vader
ten einde, zijn zoon even wijs latend, als
hij was vóór het gesprek.
Vader is rationeel. Maar het gezins
leven beantwoordt niet aan logica. Het
is gebaseerd op liefde, de meest verbijs
terende macht, die God ooit heeft inge
steld.
Een stuk, dat wel alleen is weggelegd
voor de beste verenigingen, maar waar
m.i. de verenigingen een zeer groot suc
ces mee kunnen behalen.
(Door mevr. L. Coomans van
Munster Uitg. de Fontein,
Utrecht)
Weer een nieuw kookboek; maar nu ed1'
nieuw. Want hierin leidt de schrijfster -**
zelf een verklaard voorstandster van
methode de belangstellende huisvrof?
in het gebruik van de snelkookpan in, eed
kookwijze welke haars inziens binnen aI^
zienbare tijd algemeen zal worden &e'
volgd.
Met rijmen en prenten heeft Harry "rJ|
nen de handleiding en recepten verluejj
en voor de lezeres dubbel aantrekkel1'
gemaakt.
