Atoomkanon kwam in actie
Invoer liep in Augustus meer
terug dan uitvoer
Spanning aan de uiteinden van het front
sr. .«f *s,f-s s? zt
Pers-„confërentie met Juin
„Vliegend ledikant" geëxposeerd
ESS™i-ssfö
s&,irs sastaB
AAN DE AFSLUITDIJK STAAT
BRONZEN IR LELY
Oefening Battle Royal"
BRYLCREEM
KAVEEWEE VOL -maakt
„Battle Royal" eiste
slachtoffers
Wonderlijke redding
Juin sprak met Blank
en Duitse generaals
diamanten professie-
feest
K.A.B.Vrouwen-
bedevaart terug uit
Lourdes
Buitenlandse handel toch op hoger
niveau dan vorig jaar
Hoofdcommissaris van
Parijse politie geschorst
Maarschalk liet journalisten en hun
vragen voor wat zij waren
Jacques van Tol niet bij
de A.V.R.O.
Merkivaardige uitvinding
Verticaal opstijgend vliegtuig
Trein greep tractor op
onbewaakte
Mogelijkheden in
Nigeria
Zaak-Montesi
in Italiaanse senaat
KAVEEWEE leader 22 ct
a VRIJDAG 24 SEPTEMBER 1954
PAGINA 3
mannen die „gezien" zijn, prefereren
voor mooi, gezond haar
Nog niet alles
De Ems bereikt
AUTO REED BEJAARDE
MAN AAN
In ziekenhuis overleden
Stemming was uitstekend onder
de 1200 deelneemsters
Landbouwer ontsnapte aan
de dood
Versnelde ontwikkeling
mogelijk
Onder leiding van de Nederlander A.
Broche, assistent algemeen adviseur van
de Wereldbank, heeft een missie van de
Wereldbank een onderzoek ingesteld naar
de mogelijkheden van economische ont
wikkeling voor Nigeria.
Een vooruitziende geest
Ook uitnemend bestuurder
Drie doden; vijf zwaar
gewonden
Bij „Battle Royal" zijn gisteren
enige fatale ongelukken gebeurd.
In Westfalen botste een Britse
jeep met grote vaart tegen een
boom. Hierbij werd een soldaat ge
dood en twee ernstig gewond.
Bij Arnsberg kantelde een Bel
gisch militair vliegtuig en ook hier
bij kwam een soldaat om het leven.
Drie anderen werden ernst'g ge
wond. Bij Paderborn kwam een
Duits burger door een verkeerson
geluk om het leven.
In het district Detmold gebe. rden
bü de eerste oefening tien ongeluk
ken, waarbij enerzijds gealli-erde
en anderzijds Duitse voertuigen
waren betrokken. Deze verkeerson
gevallen hadden geen ernstige ge
volgen.
Er is niet veel overgebleven van deze
viermotorige „York"-machine van de
Schotse luchtlijnen. Toch slaagden alle
inzittenden soldaten, die naar de
Sues Kanadl-zöne moesten, alsmede een
vijfkoppige bemanning erin onge-
deerd uit de neergestorte machine te
komen: dank zij de perfecte discipline en
de kalme houding van de inzittenden.
Het ongeval gebeurde op het vliegveld
Stansted in Essex. Slechts één soldaat
kreeg onbetekende wonden in het gelaat.
In het „spectators headquarters" heeft
de Franse maarschalk gedineerd met de
Duitse generaals Heusinger en Speidel,
met Theodor Blank, de man, die als toe
komstig minister van oorlog van West-
Duitsland wordt genoemd en met Philips,
de Duitse tank-expert.
In het kamp waren op dat moment ook
aanwezig de Britse minister van defensie,
burggraaf Alexander van Tunis, zijn advi
seur Frederick Brundrett en voorts de
Britse minister van bevoorrading, Duncan
Sandys, de oud-minister Hore Belisha en
tien Britse parlementsleden. Verder wa
ren nog zes Duitse generaals te gast in
Sennelager.
Aanstaande Zondag om 8 uur zal pater
K. J. Derks S.J. in de kapel van het Ca-
nisiuscollege een plechtige H. Mis van
dankbaarheid opdragen bij gelegenheid
van zijn diamanten lidmaatschap van de
Sociëteit van Jesus. Van 11—12 uur zal
de jubilaris in het college recipiëren.
Gentietroepen boren het wegdek kapot,
teneinde een geul dwars over de weg tg
maken voor en achter een bruggetje
over de An.
Wat een verschilhaar dat mooi en soepel zit of die nare
geplakte haren. Laat Ow haar welverzorgd zijn gebruik
Brylcreem, de volmaakte hairdressing. Met Brylcreem
nooit overdadige vettigheid de oliën zijn geëmulgeerd.
De heilzame bestanddelen verkwikken de hoofdhuid, be
trijden roosvorming, maken droog haar weer vitaaL
County Laboratories Ltd., Stanmore, England - Jacq. Mot N.V., Amsterdam
Volgens de door het C. B. samengestelde
voorlopige gegevens bedroeg de waarde
van de invoer in Augustus 1954 872 (v.m.
961) millioen terwijl voor een waarde
van 702 745) millioen werd nitgevoerd.
Het dekkingspercentage bedroeg 81
(v.m. 78.
Enkele vergelijkende maandcijfers van
onze in- en uitvoer van de jaren 1938 en
1950—1954 vindt men in onderstaande tabel
(waarde in millioenen guldens)
Invoer Uitvoer Dekk.perc
Aug. Jan./Aug Aug.Jan./Aug AugJan/Aug
1938
116
117
90
84
78
72
1950
618
617
436
395
71
64
1951
784
846
589
570
75
67
1952
610
704
581
659
95
94
1953
715
706
620
634
87
90
1954
872
849
702
717
81
84
x) Maandgemiddelde.
De omvang van de buitenlandse handd
is in Augustus 1954 t.o.v de vorige maand
aanzienlijk gedaald en wel met 132 mil
lioen. Daar de invoer met 46 millioen
meer is teruggelopen dan de uitvoer, steeg
het dekkingspercentage boven dat van
Juli 1954
Dat overigens zowel de in- als de nit-
voer zich op een hoog nivean blijven be
wegen blijkt wel uit het feit dat de cijfers
over' Augustus 1954 hoger zijn dan die
over dezelfde maand van voorgaande
jaren.
Teneinde een inzicht te verkrijgen in
de ontwikkeling van de handelsbalans over
een langere periode zijn hieronder nog
enige jaarcijfers, resp. 12-maandstotaïen
opgenomen.
(waarde in millioenen guldens)
Invoer Uitv. Defic. Dek.
pet
1951 9.574 7.329 2.245 77
1952 8.329 7.933
1953 8.860 8.064
Juli 1953-Juni 194 9.636 8.529 1.107 89
Aug. 1953-Juli 1954 9.847 8.647 1.200 88
Sept. 193-Aug 1954 10.004 8.729 1.275 87
396 95
796 91
Ter inleiding van de herdenking van de
honderdste geboortedag van dr ir Lely,
werd gisteren namens het herdenkings
comité door de heren mr K. Jansma
(links) cn mr M. J. N. de Graaff een
krans gehecht bij dc gedenkplaat aan hei
geboortehuis van de grote staatsman
ingenieur aan de Leidsegracht te Am
sterdam. In het midden de tegenwoordige
bewoner de heer P. J. ioe Laer.
De Franse minister van binnenlandse za
ken, Mitterand, heeft gisteren de hoofd
commissaris van de Parijse politie, Jean
Dides, hangende een onderzoek, in zfjn
functie geschorst.
Dides werd door leden van de Franse
staatsveiligheidsdienst ondervraagd. Een
woordvoerder van het ministerie legde er
de nadruk op, dat er nog geen gerechte
lijk onderzoek is geopend.
De heer Dider genoot grote bekendheid
om zijn deskundigheid op het gebied van
de organisatie der communistische partij-
De Parijse communisten schenen hem zeer
te vrezen.
TE VELDE, Donderdag
(Van onze speciale verslaggever)
De eerste slachtoffers waren de Britten. Zoals be
kend openden zij, de Oostelijke flank van de Noord-
landse strijdmacht vormend, Maandagmiddag de
strijd met hun Zevende Tank Divisie, die achtereen
volgens het Wiehengebirge en de grens van Zuidland
overtrok. De infanterie en de gepantserde eenheden
volgden hierachter. De eerste grote hindernis vormde
zoals te verwachten was, het Teutoburgerwoud. Bij
een doorbraakpoging ten Noorden van Halle, om
precies te zijn nabij Hertlie, stuitte men op heftig
Zuidlands artillerievuur, zodat de Britse infanterie
ook naar voren kwam.
Luchtfoto's en grondinformaties meldden deze
Britse concentratie aan generaal Tromme, de Bel
gische bevelhebber van de verenigde Zuidlandtc
strijdkrachten, die zijn hoofdkwartier ergens nabij
Wiedenbrück moest hebben. Rond deze plaats was
ook de atoom-artillerie van Zuidland opgesteld en
daar concentratie in een atomische oorlogvoering
volstrekt uit den boze is en bijzonder gevaarlijk voor
de zich samentrekkende eenheden, aarzelde de
Zuidelijke bevelhebber niet lang. Om vier uur van
middag werd de Britse concentratie hij Werther door
een atoomwal gedeeltelijk uit elkaar gereten.
De algemene opdracht van de Belgen
■was, in het Oosten van het frontgebied
zo lang mogelijk stand te houden. De Brit
ten zijn vandaag dan ook niet veel ver
der gekomen- hetgeen een gevolg was
van de taaie Belgische tegenstand in en
aan de rand van het Teutoburgerwoud en
mede doordat generaal Tromme zijn-80
mm geschut inzette. Door de ontploffing
van de atoomgranaat werd het hoofdkwar
tier van de tankeenheid niet alleen ver-
nietigd, doch mede van dat van een ge
pantserde eenheid (lichte tanks en half-
trucks) en dat van een regiment veld
artillerie. Zelfs heeft een brigadecomman
dant van de tankeenheid het tijdelijke met
het eeuwige moeten verwisselen. Het be
hoeft geen betoog, dat tenslotte de ver
bindingen met de eigen strijdkrachten,
die Westelijk en Oostelijk van Halle ope
reren, alsmede die met het hoofdkwartier
volkomen in puin zijn geraakt.
Dat was de eerste zeer rake klap, die
de Britten moesten incasseren, doch hei
was nog lang niet alles. Want Oostelijk
van Halle, ten Noorden van Lammersha-
gen, meldde men generaal Tromme deze
middag waarschijnlijk eveneens een con
centratie van Britse troepen. Zeer waar
schijnlijk zelfs, want de opperbevelhebber
liet vervolgens de ontzaglijke vuurmond
van een van zijn atoomkanonnen in deze
richting draaien. Hij liet het niet bij het
richten alleenWat het atoomprojectiei
hier voor een uitwerking heeft gehad is
tot op heden nog niet bekend, maar toch
is Halle tenslotte gevallen. Want een deel
van de Britten was op het moment van
de atoomexplosie al dieper in vijandelijk
gebied doorgedrongen, werd niet getroffen
en rukte verder op.
Men is nu en flit is eigenlijk het belang
rijkste gevolg van de atoomaanval
zeer nieuwsgierig naar wat de uiteen
gereten Britse concentratie bij Halle gaat
doen. Hoe zal de divisiecommandant, zon
der dat hfl overleg kan plegen met het
brigadecommando achter de frontlinie
verder handelen? Hoe en in hoeveel tijd
zal hij wat is overgebleven van zijn di
visie reorganiseren? Hoe en waar zal hij
na deze reorganisatie de aanval hervatten?
Het zijn allemaal vragen die morgen
zullen worden beantwoord en op dit ant
woord, op de wijze, waarop de divisie zich
herstelt, wacht men bij de leiding van de
oefening „Battle Royal" met spanning.
Daarna gaat men de hele zaak terdege be
studeren en zo doet men nieuwe, zeer
belangwekkende ervaringen op.
In het Westelijke gedeelte van het front
gebied, waar dus van Noordiandse zijde
het Eerste Nederlandse Legercorps, de Ne
derlandse Vierde Divisie en de Zesde
Britse Pantser Divisie tegen de Canadezen
en de Belgen oprukken maakte men van
daag flinke vorderingen De Zuid-partij
heeft hier opdracht om als dit nodig is,
terrein prijs te geven, doch tegenaanvallen
te blijven doen. De Nederlandse troepen
begonnen hier met de opmars; in geval
van heftige tegenstand zou de Britse pant
serdivisie naar voren trekken.
Dit is vandaag gebeurd. De Britten
namen het initiatief over en stootten met-
gff1 krachtig door. Zij bereikten op het
komenVa" deze daS de Ems- Doch verder
nartii vooreerst nog niet. De tegen-
SPECTATORS HEADQUATERS,
Donderdagavond.
Te Sennelager, in het basiskamp van de
„spectators" bij de oefening „Battle
Royal" de toeschouwers, oftewel allen,
die uit hoofde van hun functie of beroep
de oefening van nabij volgen heeft de
Franse maarschalk A. Juin, opperbevel
hebber van de geallieerde strijdkrachten
in centraal Europa gisterenavond hier
gearriveerd om „de belangrijkste oefening
voor verenigd Europa" ondanks alles, wat
zich heeft afgespeeld rond de E.D.G., bij
te wonen hedenavond een persconfe
rentie gehouden. Hoewel van te voren
werd aangekondigd, dat men, nadat de
maarschalk zijn speech zou hebben beëin
digd, ruimschoots de gelegenheid zou krij
gen vragen te stellen, zijn de aanwezige
verslaggevers in de persconferentie, die
een bruggenhoofd trachten te vormen?
Het zal niet meevallen. Of zal men een
doorbraak trachten te forceren in de cor
ridor, die ligt tussen het einde van het
inundatiegebied bij Greffen (ten Oosten
van Warendorf gelegen) en de grens met
het Oostelijk frontgebied, dat het gevechts
terrein is van de Britten? Men is al weer
zeer nieuwsgierig. Een bruggenhoofd is
niet gemakkelijk te maken, doch een door
stoot in de corridor zal of tot concentratie
met alle daaraan verbonden risico's van
een atoomaanval, of tot indien men in
kleine groepen door de corridor tracht te
trekken tot grote vertraging leiden. De
dag van morgen zal op deze vragen het
antwoord brengen.
in tien minuten was beëindigd, zeer
teleurgesteld heengegaan.
Maarschalk Juin was, zoals gezegd, de
mening toegedaan, dat deze oefening de
belangrijkste was tot nog toe voor ver
enigd Europa. De organisatie van de oefe
ning had zeer veel problemen met zich
meegebracht, doch deze problemen wa
ren, zo zeide maarschalk Juin, door
generaal Richard Gale, de leider van de
oefening, voortreffelijk opgelost. Die pro
blemen, zo vervolgde hij, waren immers
alle verbonden aan een eventuele oorlog
in de toekomst. Zodoende zal men uit deze
manoeuvres kunnen leren, hoever de trai
ning van een groot gedeelte van de NATO-
strijdkrachten is gevorderd. Men zou daar
naast in het algemeen veel van deze oefe
ning kunnen leren. De maarschalk besloot
met te zeggen, dat men na het beëindigen
van de oefening deze moest gaan bestu
deren. Het was immers zeer belangrijk en
zeer dringend, dat men op het huidige
moment over allerlei nieuwe facetten van
de moderne oorlog zijn gedachten liet
gaan.
Maarschalk Juin, die dus in zijn
speech niets nieuws had verteld en zich
kennelijk „op de vlakte hield", verliet
hierna onmiddellijk de conferentiezaal, de
aanwezige journalisten en hun vragen la
tend voor wat ze waren. De verbazing
was, zoals begrijpelijk, heel groot. Men
had zich van deze ontmoeting met de
NATO-opperbevelhebber veel meer voor
gesteld.
(Van onze correspondent).
Op de Rondweg te Roosendaal werd
gistermiddag de 78-jarige L uit Roosen
daal door een vrachtauto uit Bergen op
Zoom aangereden, toen de man per rijwiel
de drukke weg wilde oversteken.
In zorgwekkende toestand werd het
slachtoffer naar het R-K. ziekenhuis
„Charitas" vervoerd, waar hij aan zijn
verwondingen overleed.
In tegenstelling met hetgeen dezer dagen
als zeker kon worden beschouwd, zal de
AVRO Jacques van Tol, niet in haar dienst
nemen en ook geen teksten waarvan zij
weet of kan aannemen dat zij van hem af
komstig zijn in haar programma's opne
men.
Dit heeft de voorzitter van de AVRO,
jhr H. g. A. Quarles van Ufford gisteren
op een persconferentie verklaard. Jacques
van Tol was, zoals men zich zal herinneren
„de" man van het beruchte cabaret „Pau-
lus de Ruyter" uit de bezettingsjaren.
Hij is niet in onze dienst, is nooit in onze
dienst geweest en zal nimmer door ons in
dienst worden genomen, terwijl ook geen
enkele overeenkomst met hem door ons
zal worden aangegaan, verklaarde de heer
Quarles van Ufford.
De bedevaart der 1200 vrouwen van de
Katholieke Arbeiders Beweg'ng in Neder
land is ten einde- Woensdagochtend om 12
uur vertrok de trein met 360 zieken naar
het vaderland. Zulks met achterlating van
één patiënte uit Gennep, die plotseling
moest worden geopereerd. Men hoopt haar
met de 20ste Limburgse bedevaart, die in
de middag in beste welstand arriveerde,
op Maandag 27 September a.s. naar het
vaderland te kunnen vervoeren.
Het Engelse ministerie van bevoorrading heeft de eerste foto gepubli
ceerd van het vliegende ledikant", dat door Rolls Royce, de Engelse
fabriek van vliegtuigmotoren, is gebouwd.
Volgens de foto heeft het nieuwe vlieg
tuig, waarvan het bestaan op 6 September
j.l-, aan de vooravond van dé Britse lucht-
vaartbeurs door de minister van bevoor
rading. Duncan Sandys, werd onthuld, een
vast vier-benig landingsgestel. De benen
hiervan lijken inderdaad net op de poten
van een ouderwets ledikant.
Bovenop is een vlak gedeelte, waar de
vlieger een plaats heeft. De vlieger zit
boven de tussen de vier benen van het
landingsgestel aangebrachte twee Rolls
Royce ,.Nene"-straalturbinemotoren, de
brandstoftanks, enz. Deze beide motoren
stoten, wanneer ze in werking worden ge
zet, hun uitlaatgassen naar beneden af.
Door de daardoor optredende reactie gaat
het vliegende ledikant rechtstandig om
hoog.
De 58-jarige invlieger van de Rolls
Royce motorenfabriek, Ronald Shepherd,
heeft eerst op tijgingspogmgen onderno
men, terwijl het vliegtuig was verankerd.
Op 3 Augustus maakte hij de eerste vrije
vlucht met de machine te Huckall. Hij
bleef er ongeveer tien minuten mee in
de lucht, dicht bij de grond. Bij volgende
opstijgingen ging hij tot een meter of
negen hoog.
De horizontale bewegingen van het toe-
(Van onze correspondent)
De landbouwer A. v. L. uit Deurne was
gistermorgen met zijn tractor waarachter
een aanhangwagen met varkens, op weg
naar het Helmondse slachthuis. Op de
onbewaakte overweg aan de Deurneseweg
te Helmond werd zijn tractor gegrepen
door een dieselelectrische trein uit de
richting Venlo en op de rijweg teruggeslin-
gerd. Hierbij brak de tractor in tweeën,
de landbouwer kwam naast zijn voertuig
terecht De trein passeerde hem toen zo
rakelings, dat de rand van de treeplank
door zijn kleding sneed zonder de man
echter ernstig letsel toe te brengen De
varkens in de aanhangwagen overleefden
het onfeluk echter zonder „kleerscheuren"
stel worden tot stand gebracht door mid
del van twee aan voor- en achterzijde
aangebrachte pijpen, die straalstoten van
samengeperste lucht kunnen uitlaten.
Luchtvaartdeskundigen hebben grote
verwachtingen van dit soort vliegtuig,
omdat, naar zij menen, het aanleggen van
dure en grote vliegvelden tot het vprle-
den zou kunnen gaan behoren.
In haar rapport deelt de missie mede,
dat zij voor een periode van vyf jaar, lo
pende tot 31 Maart I960, een ontwikkelings
programma heeft voorgesteld, waarin
vooral de nadruk wordt gelegd op een uit
breiding van de regeringsdiensten voor 't
bereiken van nieuwe productiestijgingen.
Het is echter de bedoeling, dat ook het
particuliere initiatief wordt aangemoedigd-
Nigeria is de grootste der Britse kolo
niën. Het is ongeveer vier maai zo groot
als het Ver. Koninkrijk en het telt circa
32 millioen inwoners In de afgelopen 15
jaar is het economische leven aanzienlijk
vooruitgegaan, waartoe de stoot is gegeven
door de vraag naar zijn producten, die in
en na de oorlog is ontstaan.
De missie gelooft, dat de economische
groei kan worden voortgezet, zelfs in een
versneld tempo. Het land beschikt over
twee onmisbare voorwaarder hiervoor, nl
arbeidskrachten en kapitaal, zodat het er
in dit opzicht gunstiger voor staat dan de
andere Afrikaanse landen. Er is echtei 'n
tekort aan technisch en administratief ge
schoold personeel en de missie beveelt aan
dit uit het buitenland aan te trekken.
De zieken van de vrouwenbedevaart
hebben over het algemeen niet alleen de
vermoeienisssen van de reis, maar ook het
ongemak, noodwendig verbonden aan de
geestelijke oefeningen, goed doorstaan.
Aan een drietal moesten uit voorzorg de
laatste H.H. Sacramenten worden toege
diend. maar haar toestand gaf bij het ver
trek uit Lourdes geen ogenblikkelijke
reden tot ongerustheid.
Het gros van de vrouwelijke bedevaart
verliet gisteren in twee treinen Zuid-
Frankrijk. De eerste, de Tilhurgse, zou
vanmiddag om 2.20 uur in Tilburg, de
tweede (de Bossche) om 4.24 in Den Bosch
arriveren.
De deelneemsters zijn zonder uitzonde
ring zeer tevreden over deze uitstekend ge
slaagde pelgrimage. Zij achten zich ruim
schoots beloond voor de offers en moeiten
van twee jaar sparen ter voorbereiding
van de bedetocht. De leiding van de pel
grimage, voor een groot deel uit mannen
bestaande, heeft grote bewondering voor
het uithoudingsvermogen van de 1200
deelneemsters, zich demonstrerend in het
stipt volgen van het drukbezette dagpro
gram, vaak nog aangevuld met persoon
lijke, niet verplichte aktes van devotie.
Zo viel het b.v. op, dat enkelen van deze
vrouwen, van wie de meesten de vijftig
al zijn gepasseerd, na een zeer vermoeien
de excursie in de Pyreneeën van ruim drie
uren, nog kans zagen schijnbaar volkomen
fit deel te nemen aan de lichtprocessie te
Lourdes, op de avond van dezelfde dag
gehouden.
Woensdag is, zoals gezegd, de Limburg
se Bedevaart met twee treinen gearri
veerd, omvattend 900 deelnemers en 150
zieken. Mgr Lemmens vergezelde de zie
ken. De pelgrims hadden een voorspoedige
reis gehad.
De Italiaanse communistische senator
Ottavio Pastore heeft gisteren in de se
naat de campagne tegen de regering-
Scelba geleid. De communisten willen zo-
j als bekend de regering in verband met de
zaak-Montesi tot aftreden dwingen,
j Pastore zeide, dat de grote Italiaanse
politiemacht, die na de oorlog door Scelba
j is opgebouwd, een werktuig van geweld
en omkoperij is geworden. De communis
ten stellen Scelba die minister van bin-
nenlandse zaken was toen Wilma Monte-
si overleed, moreel verantwoordelijk voor
het op een zijspoor brengen van het on-
derzoek van de politie in de zaak-Montesi.
Toen christen-democratische senatoren
de communistische beschuldigingen van
corruptie trachtten te weerleggen, pro
testeerden de communisten met luider
stemme. Zij scholden hun tegenstanders
uit voor „idioot" en „dwaas".
Premier Scelba zat onbeweeglijk en
maakte nu en dan aantekeningen. Men
verwacht, dat hij volgende week zal ant-
I woorden.
(Van onze verslaggever)
Een volk, dat waarlijk groot wil zün>
toont zÜn dankbaarheid tegenover hen,
die het tot iets groots hebben geïnspi
reerd. Zeker diende dus by dc afsluitdijk
van de Zuiderzee een monument te wor
den opgericht ter ere van dr C. Lely, aan
wiens brein het P|an van dc inpoldering
van de binnenzee is ontsproten.
En toch: dr Lely zou volle aanspraak
hebben gehad op de erkentelijkheid van
ons volk, ook wanneer hij niet was ge
worden de grote figuur van de droogleg
ging van de Zuiderzee. Minister-president
dr W. Drees getuigde dit gistermiddag te
Den Oever bij de onthulling door H.M. de
Koningin het fraaie standbeeld, dat Mari
Andriessen van de knappe ingenieur ver
vaardigd heeft.
Het harmonie-orkest van de Staatsmijn
„Wilhelmina" een keurig corps van
kloeke mannen, op wier petten de hane-
veren lustig in de wind wapperden
speelde het Wilhelmus zodra het omhul
sel door H.M. van het beeld was wegge
trokken en herinnerde er .door zijn aan
wezigheid aan, dat op initiatief van dr
Lely ook de Staatsmijnen werden opge
richt.
Het was tien minuten over drie, toen
een helicopter in de strakke, blauwe
lucht zichtbaar werd en even later zette
luitenant ter zee 1ste klasse vlieger Greve
op een klein dijkje bij de sluizen het toe
stel aan de grond. H.M. de Koningin, ge
kleed in een beige complet met een tur
quoise hoedje, stapte er uit, gevolgd door
minister Drees en diens echtgenote; kapi
tein ter zee J- P. Stegeman, adjudant van
H.M.; mevr. W. A. Repelaar van Driel en
baron Band.
De 7-jarige Jan Lely, een achter-klein
kind van dr Lely, kwam flink toegelopen
om de Koningin bloemen aan te bieden.
Mevrouw Drees werd door de 10-jarige
Titia Lely, eveneens een achterkleinkind,
met bloemen vereerd. Het gezelschap be
gaf zich naar een grote tent, waarin reeds
vele autoriteiten hadden plaatsgenomen,
wie de rainisters Mansholt en J.
viüira;^mr Jonkman, voorzitter der
Eerste Kamer; oud-minister jhr dr J.
v!wS'rJe.met dr Lely zitting had in het
ki"ct~c°rt van der Linden; de commis
sarissen der Koningin van Friesland,
Drente, Gelderland en Noord-Holland; de
heer L. l. Kolf burgemeester van Wie-
ringen en de beeldbouwer Mari An-
driessen.
Mr dr R, H. de Vos van Steenwijk, oud-
commissaris van de Koningin in Óver-
ijssel, herinnerde als voorzitter van het
comité, dat voor de totstandkoming van
het monument heeft öeijverd, aan de ver-
anderingen, die Lely gedurende zijn leven
in de sector van het verkeer heeft meege
maakt. Het getuigt van zijn vooruitziende
blik, dat bij een juist inzicht in deze ver
anderingen heeft gehad.
In December 1906 voorspelde hy in de
Tweede Kamer bij de Waterstaatsbegro
ting de grote verandering, die de auto
mobiel in het maatschappelijk leven,
vooral in de ontwikkeling van het platte
land zou brengen. Daarbij drong hy toen
reeds aan op de vaststelling van een
Rijkswegenplan, dat eerst twintig jaar
later werkelijkheid zou worden üp li
Mei 1922 keerde hij zich met kracht tegen
een voorstel tot schrapping van het sub
sidie aan de K.L.M., omdat hij voor het
luchtverkeer een grote toekomst zag en
voorspelde hij dat binnen betrekkelijk
korte tijd grote luchtlijnen zouden tot
stand komen.
En hoe zou, indien Lely thans nog leef
de, zo ging de heer De Vos van Steen-
wijk voort, zijn activiteit zich hebben ont
plooid, nu nieuwe grote waterstaatswer
ken worden voorbereid, nu het beramen
van plannen voor afsluiting van onze zee
gaten is ter hand genomen, nu indijking
van de Waddenzee binnen de kring der
mogelijkheden is getrokken.
Wij denken ook aan hem als aan de
man, die de oprichting van het Staatsmijn-
bedrijf wist tot stand te brengen en in
het gedenkboek bij het 50-jarig bestaan,
werd behalve aan de belangwekkende
redevoering van dr Nolens hulde gebracht
aan de knappe verdedigingsrede, die Lely
bij het desbetreffende wetsontwerp heeft
gehouden. Ook mag niet onvermeld blij
ven, dat bij de minister is geweest, die de
eerste grote sociale wet, de Ongevallen
wet, heeft wet entot stand te brengen.
Groot was zijn tact en wanneer hij zijn
doel niet op de door hem juist geoordeel
de wijze kon bereiken, trachtte hij dit op
andere wijze te doen, die zijn tegenstan
ders kon bevredigen.
Minister Drees betoogde, dat in de titel
ingenieur-staatsman de aard van Lely's
werk voortreffelijk is samengevat. Hij was
een ingenieur-technicus van grote be
kwaamheid en activiteit, met practische
zin, brede visie en een staatsman van een
duidelijk uitgesproken politieke partij,
maar allereerst uitnemend bestuurder van
land, gemeente en overzees rijksdeel
(Suriname). Een staatsman die het ver
stomd op een belangrijk terrein in prac
tische arbeid zijn volk te dienen in het
heden en de toekomst. Bovenal vruchtdra
gend was zijn initiatief op het gebied van
het mijnwezen. Gesteund vooral door No-
Je"? heeft Lely bereikt, dat alle nog be-
scnikbare steenkolen-terreinen voor ont
ginning voor de staat zouden worden be
stemd. Het staatsmijnbedrijf heeft overi
gens een veel grotere vlucht genomen dan
ook Lely en Nolens hebben vermoed.
j Drees wees er tenslotte op, dat
Van d® zeearmen opnieuw
grote krachtsinspanning vraagt en wellicht
moeilijker zal blijken dan de afsluiting
van de Zuiderzee, Z. Exc. hoopte dat deze
herdenking van Lely's honderdste ge
boortedag de wil zou versterken om door
te zetten, evenals dit bij de Zuiderzee
werken is gebeurd.
Onder doodse stilte trok hierna H.M. de
Koningin het doek van het bronzen beeld
weg en de kloeke gestalte van dr Lely,
uitstarend op het land, waarvan het ont
staan aan hem te danken is, maakte op
allen diepe indruk. Dan speelde de mu
ziek het Wilhelmus.
een bijzonder forse Torenknak, vol
met uitsluitend kostbare, rijpe ta
bakken. Uniek in z'u klasse
