Het leven begint bij 40" slaat
in bij de werkgevers
TRAAGHEID van inzichten
Radar-documentaire van Philips
De Stem der Kerk
1
Zwart dit seizoen als hoofdkleur
w
Het begin van de katholieke pers
Eén kopzorg minder voor Minister Suurhoff
Oudere werklozen grijpen laatste
strohalm, die vaak kabel blijkt te zijn
Tobt U met Uw maag?
S?'
VERNIEUWING VAN MENSELIJKE
VERHOUDING
Er groeien een ander soort gezagsdragers en
een ander type ondergeschikten
D'
De nieuwe mode in tassen
H'
Prof. Rogier in zijn diesrede op de
bres voor J. M. Schrant
Noordzeekanaal en IJ
Jan van Riemsdijk
overleden
Veluwse dichter-zanger
Negen gewonden bij
antobotsing
Zweedse Kon. Familie
naar ons land
grijze muur"
Ook in het practische genre nieuwe modellen
m
IKSei <e»M.K»
IS pK SKwSMSS
lUfïw/n
Wiener Philharinoniker
naar Utrecht
Twee Ambonezen-
kindertjes gedood
Kanaal Gent-Terneuzen
wordt verbreed
DINSDAG 19 OCTOBER 1954
PAGINA 3
Aanvragen van Rijk en
Gemeenten
Al tachtig „noodgevallen'
geholpen
Geen „lokettendienst"
Rapport over oeververbinding
Wij hebben tenslotte afscheid ge
nomen van de heren Van Eysden
en Reckman, op het moment, dat
de telefoon voor ongeveer de 25e
maal overging en mevrouw Van
Eysden op haar armen opnieuw
een gebundelde stapel brieven bin
nenbracht. „Dat wordt weer nacht-
Weg was opgebroken
Volgend jaar staatsiebezoek
„De
Op de Nieuwe Waterweg
De Paus spreekt over medische experimenten, toegepast
op levende mensen.
Plastic en leder
Nieuw Palet
Voor het winkelen
Geschenken
Tweede massa-concert in de
Margriethal
Mijlpaal
IJzeren hek kwam op hen
terecht
In België is het werk begonnen
(Van onze Amsterdamse redactie)
Mijnheer heeft U ook een smid voor mij?" Het is de heer C. J. M- van Eysden Jr,
secretarie van de stichtinjj ,»Het leven begint by 40" aan te zien, dat het hem spijt
deze telefonisch binnengekomen vraag niet met >,ja" te kunnen beantwoorden. ,,Het
zijn haast allemaal hoofdarbeiders, die zonder werk zitten en die in uiterste nood
een beroep op ons doen", zo zegt hij ons. „Maar het doet ons zeer veel deugd, dat
ook het bedrijfsleven heeft begrepen, waarom het gaat, namelijk de gedachte te
verbreiden, dat ook oudere krachten recht hebben op arbeid en de werkgevers op
te wekken, waar maar enigszins mogelijk deze krachten aan het werk te stellen".
Het bleef dan ook niet bij dit ene telefoontje. Gedurende het uur, dat wij
samen met de secretaris en de voorzitter van de stichting, de journalist Reckman,
in de tot een kantoor getransformeerde voorkamer van het woonhuis van de heer
V an Eysden in de Alexander Boersstraat te Amsterdam-Zuid een praatje maak
ten, stond de bel met stil.
„Het is hier momenteel een heksen
ketel", zo verontschuldigen beide heren
zich. Een niet te stuiten weldadig aan
doende stroom van brieven komt binnen
met adhaesie- en dankbetuigingen, met
aanvragen om werkkrachten en met ver
zoeken om bemiddeling bjj het vinden van
werk. In deze laatste brieven, die wei het
overgrote deel uitmaken van de stapels
post, worden schrijnende gevallen uit de
doeken gedaan. Wjj hebben er enkele ge
lezen en dikwijls was het leed, dat uit
enkele simpele zinnen sprak, zo naar de
keel grijpend, zo diep-menselijk ontroe
rend, dat wij ons afvroegen hoe het
mogelijk is, dat in deze tijd van hoog
conjunctuur en steeds maar dalende werk
loosheid, noj? zoveel mensen meestal
zonder eigen schuld hun leven en dat
van hun gezin zien verbrokkelen en „ver
teren", als gevolg van het gemis aan
arbeid, waarnaar, zo schat men, in ons
land toch zeker ongeveer 15.000 oudere
werklozen intens verlangen.
Genoemde particuliere stichting, die al
het werk belangeloos verricht, heeft „iets"
losgeslagen dat nodig was om dit pro
bleem, waarvan minister Suurhoff erkend
heeft dat de oplossing ervan hem dag en
nacht zorgen baart, op zulk een wijze
onder de aandacht van geheel ons volk te
brengen, dat momenteel al 4500 werk
nemers om bemiddeling hebben verzocht,
400 werkgevers zich hebben aangemeld (en
niet alleen „kleintjes", maar ook „hele
grote", die soms 15 krachten tegelijk
vroegen) en reeds thans ruim 80 dringende
gevallen geholpen zijn, terwijl 300 bemid
delingen zijn verricht waarvan de resul
taten nog niet bekend zijn.
Hoe dat komt? „Heel eenvoudig", ver
telt de heer Reckman. „Men beseft dat wij
er op uit zijn de mensen daadwerkelijk te
helpen èn en dat is wel het voornaam
ste met spoed. Ieder noodgeval moet zo
gauw mogelijk de wereld uit zijn. Natuur
lijk lukt dat niet onmiddellijk en zeker
niet, nu wij het werk niet meer afkunnen,
zelfs niet met de 30 vrijwilligers, die spon
taan hun hulp hebben aangeboden. Maar
straks wanneer de eerste grote stroom
weggeëbd is, wanneer onze stichting zich
geconsolideerd heeft, wij een eigen bureau
hebben met eigen werkkrachten (wie helpt
ons aan zo'n bureau en aan de benodigde
machines in tal van steden selectie-
bureaux en afdelingen zijn opgericht, dan
zullen die moeilijkheden wel overwonnen
zijn. Kijk de oudere werklozen hebben al
zo veel meegemaakt. Ze zijn van hetjcastje
naar de muur gestuurd, steeds maar weer,
tot ze er wanhopig onder zijn geworden.
Nu grijpen ze de laatste strohalm vast en
die strohalm blijkt vaak een dikke kabel
te zijn".
De stichting heeft ook nog een neven
doel Het is noodzakelijk, dat er door de
gewestelijke arbeidsbureaux eens een
frisse wind waait. In heel veel brieven
krijgen we klachten van werklozen over
de manier, waarop men hen tracht te
helpen. Maar al te veel is het te weinig
menselijk en te veel „lokettendienst en
dat schrikt de oudere werklozen op den
duur af. Niet voor niets hebben velen een
leidersfunctie gehad, of een of andere
goed betaalde baan, waarvan ze de
vruchten nu moeten missen".
Naar wij vernemen, kan binnen enige
weken tegemoet worden gezien de pu
blicatie van_ het rapport der commis
sie van advies inzake oeververbinding
Noordzeekanaal en IJ.
Uit alle delen van het land. ook uit het
buitenland, wil men meer weten van het
werk der stichting. Het is nu zelfs zo ver
gekomen, dat rijk en gemeente-instellin
gen, met voorbijgaan van arbeidsbureau*,
zich tot „Het leven begint bij 40" wenden.
Wel een bewijs, dat de overheid blij is
met dit initiatief en het van harte steunt.
Het Nederlandse bedrijfsleven is per cir
culaire bewerkt en de reacties zijn, zoals
gezegd, gunstig.
In de Alexander Boersstraat wordt
thans een kaartsysteem aangelegd. Iedere
aanvrager komt daarin met zijn antece
denten terecht. Wanneer een werkgever
om een persoon voor een bepaalde kwes
tie vraagt, krijgt hij een aantal namen
van gegadigden. Dezen wordt per brief
verzocht te solliciteren bij het betrokken
bedrijf. En zo wordt het benodigde con
tact geschapen. Soms gaat het vlugger,
zoals in het geval van de directeur van
een grafische inrichting, die om een goede
graficus kwam vragen op het moment dat
de heer Van Eysden juist een brief las,
waarin zo iemand zich aanbood
Vooral in Brabant, Limburg en Rotter
dam schijnen oudere werklozen moeilijk
een betrekking te kunnen krijgen. De
werkgevers in deze contreien moeten
eigenlijk nog meer dan thans reeds
geschiedt met aanbiedingen komen, ver
zucht de heer Van Eysden. „Wij worden
door maar één drijfveer voortgestuwd" het
niet bij woorden te laten. We denken nu
al aan een aparte sectie vooi dames We
willen voorts een maandelijks orgaan op
richten om contact te houden met werk
zoekenden en bedrijfsleven. U ziet het,
initiatieven genoeg"
De Veluwsche dichter-zanger, Jan van
Riemsdijk, is gisteren in zijn woning aan
de Elburgerweg te Heerde plotseliry over
leden. Hij was 23 April 75 jaar geworden.
Jan van Riemsdijk werd in Rotterdam
geboren als zoon van een makelaar, die
zich om gezondheidsredenen te Heerde
vestigde, toen Jan vier Jaar was. Jan be
zocht in het Veluwse dorp de school, be
kwaamde zich op de landbouwschool te
Wageningen in het zuivelbedrijf en deed
daarna praktische ervaring op in Slees-
wijk-Holstein. Hij stichtte daarna een zui
velfabriek te Heerde, doch toen de coö
peraties zijn bedrijf overvleugelden, ging
Van Riemsdijk, wiens zin voor humor
hem ook in de moeilijke jaren niet in de
steek had gelaten, zich meer en meer op
de kleinkunst toeleggen. Dit geschiedde
vooral op advies van de voordrachtkun
stenaar Henri Dekking, van mr A. W.
Kamp en van Willem Royaards.
Henri Dekking introduceerde hem in
een journalistengezelschap en zijn eerste
optreden werd het begin van een succes
volle loopbaan. Eerst met een pianist,
daarna met zijn echtgenote als accom-
pagnatrice, trok Van Riemsdijk het land
door en vermaakte velen met zijn liedjes
en grappen. Overal kennen de ouderen
zijn „Koninginnefeest" en zijn „Olde Sche
per".
Van Riemsdijk, die tweemaal 't voorrecht
werk.was het laatste, dat we had °p ,°p te treden voor h. m. Ko-
ningin Wilhelmina, heeft tournee's ge-
hooraen. maakt door Indonesië en de V. S.
Negen personen zijn gewond bij een bot
sing tussen twee auto's, die Zondagavond
geschiedde op de rijksweg tussen Niezijl en
Noordborn, beide gem. Zuidhorn (Gr.). Uit
de richting Leeuwarden kwam een perso
nenauto bestuurd door ir Van H.; uit de
richting Gronningen een personenauto met
aan het stuur de heer H'. De wagens zijn
tegen elkaar gereden op 'n plaats waar een
weghelft onbruikbaar was wegens herstel
werkzaamheden. De heren L., H. en V-,
die zich in de uit Groningen komende
auto bevonden, werden, evenals de be
stuurder, ernstig gewond.
In de auto die door ir Van H. werd
bestuurd zaten zijn echtgenote en drie kin
deren. Zij werden allen eveneens ernstig
gewond.
Zaterdagavond is ongeveer op dezelfde
plaats een botsing voorgekomen tussen
drie auto's.
Naar wij vernemen, staat het thans vast,
dat de Zweedse Koninklijke Familie het
volgende jaar een staatsiebezoek aan Ne
derland zal brengen. De preciese datum is
echter nog niet bepaald
Omtrent een bezoek van de Belgische
Koning en het Griekse Vorstenpaar is of
ficieel nog niets bekend.
(Advertentie)
Dat vergeet U gauw met
(Van onze correspondent)
Op de algemene vergadering van de
Werkgemeenschap Limburg, welke Zater
dagmiddag in de Redoutezaal van de
Stadsschouwburg te Maastricht gehouden
is heeft oud-minister prof. dr F. J. Th.
Rutten uit Nijmegen, gesproken over de
vernieuwing van de menselijke verhoudin
gen in onderwijs en bedrijfsleven.
Deze vergadering welke voorgezeten
werd, door ir L. Lhoëst. voorzitter van de
genoemde Werkgemeenschap, genoot een
zeer grote belangstelling, zowel uit de on-
(Van onze Haagse redactie)
De N.V. Philips heeft een filmpje over
radar doen vervaardigen door Otto van
Neyenhoff met muziek van Will Hartings-
veldt, ten gehore gebracht door leden van
het Residentie-orkest. Deze rolprent, „The
Grey Wall" getiteld, leert ons wat radar
is en hoe de toestellen worden gefabri
ceerd en geeft tot besluit een beeld van de
toepassing als havenradar. In die functie,
waarbij de naam van de film is geïnspi
reerd. blijkt het onschtbare diensten
te bewijzen bij het binnenloodsen van
schépen tijdens mist.
Een interessante documentaire. waar-
In op korte maar duidelijke wijze het ra
darprincipe uit de doeken wordt gedaan
voor de belangstellende leek.
Als een voorbeeld van het radarloods-
kan dienen, de installatie, welke op
de Nieuwe Waterweg komt.
Van Hoek van Holland aan de kust tot
de Parkkade in het hart van Rotterdam
zullen zeven stations worden ingericht. De
waarnemingen, die door de radarposten
worden gedaan zullen worden doorgege
ven aan de loodsen op de schepen, die
daartoe zijn uitgerust met draagbare tele
fonie zend-ontvangers. Bij de proefnemin
gen is reeds gebleken, dat geoefend perso
neel in staat is aan passerende schepen
met grote nauwkeurigheid de positie op te
geven.
De procedure bij het beloodsen tijdens
de perioden met slecht zicht zal als volgt
verlopen. Zolang een schip zich binnen de
actieradius van een der radarposten be
vindt, wordt het door de waarnemer van
dit station voortdurend op de hoogte ge
houden van de positie en de situatie op de
verdere route. Vóór het schip het gebied
zal verlaten, wordt telefonisch de zorg
overgedragen aan de volgende radarpost.
De loods aan boord kan na het overscha
kelen van de frequentie van zijn radio
installatie. rechtstreeks .in contact komen
met deze volgende post.
Door het 'gebruik van verschillende fre
quenties van de afzonderlijke stations kun
nen verscheidene gesprekken gelijktijdig
worden gevoerd en ondervinden schepen
in een bepaald rayon dus geen hinder van
gesprekken, gevoerd met loodsen elders
langs de route. Het spreekt vanzelf, dat
ook aan de telefonische verbindingen tus
sen de zeven" radarposten, die door de PTT
zullen worden aangelegd, hoge eisen wor
den gesteld.
derwijswereld als uit het bedrijfsleven en
werd ook bijgewoond door de gouverneur
mr dr F. Houben.
Prof. Rutten heeft op overtuigende wijze
en gestaafd met voorbeelden aangetoond,
welke veranderingen in de menselijke be
trekkingen, in de gezagsverhoudingen, zich
in de laatste jaren openbaren, waarvan
men zich in ons land niet voldoende be
wust is. Het niet volledig aanvaarden en
het niet aanpassen aan deze gewijzigde
verhoudingen heeft onzekerheden ver
oorzaakt en spanningen teweeg gebracht
tussen het onderwijs en het Bedrijfsleven.
Het bedrijfsleven zal goed doen, meer
dan gewone aandacht te schenken aan
deze ontwikkeling in onze maatschappij,
die, voor wat het bedrijfsleven betreft, een
ernstige bestudering van deze problema
tiek zeer waard is, omdat door de juiste
aanpasing een grote rendement kan wor
den verkregen. Werkgever en werknemer
zullen beiden gebaat zijn bij net aanvaar
den van deze evolutie en het toepassen van
de bevindingen der laatste onderzoekin
gen. Vooral de vakbonden dienen de ogen
open te houden.
Spr. wees op de grote aandacht ln
Amerika voor de behaalde resultaten bij
de genoemde vernieuwing. In Nederland
hebben zich op dit terrein nog weinig
nieuwe inzichten baan gebroken en de
evolutie b.v. van het bedrijfsleven door
de wetenschap geconstateerd, werkt ln de
practijk slechts bij stukjes en brokjes
door.
Men kan hier niet passief blijven af
wachten. Echter klakkeloos overnemen
van de Amerikaanse methoden, waar de
prestigeverhoudingen geheel anders lig
gen zou niet aan te bevelen zijn. De per
soonlijke factor bijvoorbeeld zal ook hier
meer accent dienen te krijgen dan de
functionele. Er is een nieuw type gezags
drager en een nieuw type ondergeschikte
aan het groeien. Ook de school moet aan
deze evolutie aandacht schenken Spr.
gispte de daar nog overheersende traag
heid van inzichten. Het uitsluitend „be
leren" van het kind dient plaats te maken
voor het begrip, dat het kind in zijn eigen
„doen" niet belemmerd mag worden De
diepste geest van het onderwijs is tn Ne
derland verouderd. Hier staat nog steeds
het leerprogram op de eerste plaats, ter
wijl het kind zelf pas de tweede plaats
krijgt.
Prof. Rutten was van mening dat de Ne
derlandse onderwijscrisis vooral veroor
zaakt ts door een te trage ontwikkeling
van de menselijke verhoudingen tussen de
muren van de school.
Een grote winst zal het volgens spr. zijn,
als het nieuwe besef doorbreekt dat men
in de andere mens zijn medemens moet
zien hetgeeen ook van grote betekenis is
voor de ontwikkeling van de christelijke
naastenliefde.
Wij moeten voor ons land een eigen
vorm vinden, volgens Nederlands recept,
aansluitende aan het bestaande.
Deze vraag kan men aan de overheid
voorleggen, want hiervoor zullen slechts
weinig wettelijke maatregelen nodig zijn.
Wat de overheid vooral kan doen is het
particulier Initiatief steunen. Dat particu
lier initiatief zo besloot prof. Rutten, moge
komen en dat Limburg slage.
(Van onze modemedewerkster)
E tas, dat zeer belangrijke onderdeeVetnVg]^^Lifn w °nZe .uiterl^ke
vers chimin o aaat van seizoen tot setzoen een g-rotere rol in de mode spelen.
Naarmate de vrouw er meer mn.doordroMfifeft raakt dat wil eli goed gekleed
voor de dag komen noodzakelijk is, ook de tas, naar et toilet dat zij draagt, en
de gelegenheid, waarbij zij daarin ver^l„"'enhow waar'on Tmodcllell
niseerde in Carlton te Amsterdam weer een tMsenhwmodel
len voor dit seizoen door een aantal wmkelm kleding werden
getoond.
Ook aan de plastic-tas werd bij die de
monstratie een grote plaats toegekend.
Opnieuw is dit materiaal opmerkelijk ver
beterd. De prints blijven er ditmaal veelal
Fraaie tas in boxcalf, de leersoort,
die in de huidige tassenmode weer
veel opgang maakt.
bij achterwege. Naast lakplastic wordt in
de tassenindustrie momenteel voorname
lijk plastic met een nappa-effect toege
past. Maroccain, buitengewoon soepel en
dus sierlijk te verwerken, is naast boxcalf,
dat vooral bij gladde modellen wordt ge
bruikt bij de lederen tassen deze winter
garneringen vari galalith worden daarbij
dikwijls gezien.
Om het zachte boxcalf een nog soe
peler effect te geven dan dit van nature
al heeft, past men bij het maken va
tassen uit dat materiaal thans een J}1
systeem toe. Daarbij wordt een dunn
laag schuimrubber onder het leder aan
gebracht.
De zwarte tas komt op de eerste plaats
dit seizoen, vooral in het meer geklede
genre. Voor het overige zijn verschillen
de nuances van bruin in trek naast don
kere schakeringen van rood, zoals bij
voorbeeld bordeaux en kersenrood en
vele vrjj donkere nuances van grijs.
Langwerpige, meer vierkante, cirkel
vormige, halvemaanvormige of buidel-
vormige tasjes zorgen wat de modellen
aangaat voor een grote verscheiden
heid, terwijl daarnaast ook de enve-
Ioppe-tas weer van zich doet spreken
en de tas ln koffer-model in nieuwe uit
voeringen wordt gebracht.
Opmerkelijk is, dat ook weefsels bij het
vervaardigen van tassen steeds meer
De boodschappentas heeft heel wat
gunstige veranderingen ondergaan.
Vindt U dit exemplaar van textiel
met een ocelot-dessin en in emmer-
model uitgevoerd niet elegant
ingang vinden. Voor sierlijke avondtas
jes worden bijvoorbeeld zijden ottoman,
fluweel en zelfs perlon-stoffen als ma
teriaal gebruikt. Op de show werd ons
een charmant avondtasje in buidel-
vorm getoond, vervaardigd van witte
fluweel en gegarneerd met -bedrukt goud
leer. Dat fraaie exemplaar was uit Pa
kistan afkomstig. Bij de Italiaanse mo
dellen trokken vooral de msssn met
zadelsteek bewerkt de aandacht. In dit
tassenland bij uitstek besteedt men ook
aan de binnen-afwerking veel zorg. De
voering is meestal eveneens geheel m
leder uitgevoerd.
Een sierlijk tasje in het voordelige
genre. Van rood plastic is dit model
vervaardigd. Het heeft een handige,
brede bodem en is van een koperen
handvat voorzien.
Fraaie nieuwtjes doen in het genre van
de boodschappentassen hun intrede. Dat
zo'n tas tegelijk elegant en practisch kan
zijn, kregen wij aan de hand van menig
voorbeeld te zien.
Fraaie exemplaren, al of niet van een
ritssluiting voorzien en in bedrukte tex
tiel, in plastic of in een tweed-achtig
rayon-weefsel uitgevoerd, behoorden daar
onder andere toe.
Een tas-in-een-tas komt dit seizoen
eveneens onze aandacht vragen.
In een enveloppe-tas gaat daarbij een
grote reistas schuil.
Tot de nieuwe leersoorten behoort haai-
enlecfer in gekrompen uitvoering, dat
verwerkt werd tot een elegante visite-tas
in langwerpige vorm.
Bij de koffers trok een kunststof, die
het aanzien van perkament heeft als
nieuw materiaal de aandacht. Dit ma
teriaal is niet alleen tegen vocht en
krassen, maar ook tegen olie en ben
zine bestand. Voor autokoffers dus bui
tengewoon geschikt.
Ook een rollende koffer werd ons ge
toond. Die rollende eigenschap had
echter minder met die koffer zei te ma
ken, dan met een handig apparaatje dat
„portable porter" heet en op elke koffei
bevestigd kan worden. Zware bagage
kan men met behulp van een dergelijk
instrument eenvoudig achter zich aan
laten rijden.
De „Stichting Lederwarenmode" be
perkte er zich niet toe uitsluitend voor
tassen en koffers belangstelling te wek
ken. Op een tentoonstelling werden bo
vendien nog tientallen kleinlederwaren
onder de aandacht gebracht. Zowel voor
heren als dames waren daarbij veie aar
dige kleinigheden voorhanden, die het
ook als geschenk uitstekend doen. Wel
iets om bij stil te staan, nu December
weer in zicht komt!
Op 3 Februari van het volgende jaar zul
len de „Wiener Philharmoniker" tijdens de
Europa-tournee te Utrecht optreden. Het
beroemde orkest zal dan onder leiding
staan van Rafae) Kubelik en concerteren
ln de Margriethal Men verwacht voor dit
concert ongeveer zevenduizend bezoekers.
E „OSSERVATORE ROMANO" is
op Zaterdag 2 October j.l. ver
schenen in ongewone opmaak.
De voorpagina was verdeeld in vier
brede kolommen, bevattende de tekst
van, en een reeks omvangrijke voetno
ten behorende bij de toespraak, die
Paus Pius XII twee dagen tevoren
had gehouden bij gelegenheid van de
achtste assemblée. te Rome, van de
Medische Wereldassociatie.
Voor een aanzienlijk deel was deze
toespraak gewijd aan een vraagstuk,
dat sinds de val van het nationaal-
socialisme zijn actualiteit niet heeft
verloren: het uitvoeren van medische
experimenten op levende mensen en
de toelaatbaarheid daarvan.
De Paus verwijst, inderdaad, naar
een toespraak van 1952. waarin Hij
heeft gezegd: „Men zou zijn ogen voor
de werkelijkheid moeten sluiten om te
geloven, dat er tegenwoordig niemand
in de medische wereld meer is, die
deze denkbeelden aanhangt en verde
digtMen behoeft slechts enige
tijd de rapporten over de medische
proeven en experimenten te volgen
om zich van het têgendeel te over
tuigen". Onder de gegevens, die Wij
zelf in de loop der jaren hebben ver
zameld, zijn er die betrekking hebben
op medische experimenten in gevan
genissen, op basis van vrijwilligheid.
In Amerika bestaat voor „conscen-
tious objectors" (dienstweigeraars om
des gewetens wille) gelegenheid zich
van hun vaderlandse plicht te kwij
ten door zich aan dergelijke proeven
te onderwerpen. Het weekblad Time
beschreef onlangs psychologische ex
perimenten, waarbij gegadigden zich,
tegen betaling, beschikbaar stellen
voor proefnemingen, die hen tot de
grens van krankzinnigheid kunnen
brengen. Het wezenlijke ervan be
staat hierin, dat men hen gedurende
een zo lang mogelijke tijd zo volledig
mogelijk van iedere uitwendige zin
nenprikkeling afsluit. De resultaten,
tot dusver verkregen, merkt het blad
op, „kunnen wellicht de successen der
communisten verklaren in het ver
krijgen van onware, maar schijnbaar
vrijwillige „bekentenissen" van ge
vangenen. die, vanuit geïsoleerde cel
len, onmiddellijk naar de rechtzaal
worden geleid".
DE PAUS MERKT OP. laat althans
onweersproken, dat dergelijke
experimenten inderdaad kunnen
leiden tot vermeerdering van onze
medische kennis. Hij wijst er zelfs op,
dat de practijk ervan een gevolg kan
zijn van in zekere zin ware. maar
desalniettemin onberaden edelmoedig
heid. Dit geldt wel op de eerste plaats,
wanneer een geleerde zichzelf tot
voorwerp van dergelijke experimen-
tep maakt. „Zij" (de medici zelf, en
hun vrijwillige helpers) „mogen zich
niet aan dergelijke experimenten on
derwerpen. Deze principiële afwijzing
betreft niet het persoonlijke motief
van wie zich geeft, zich offert en zich
verzaakt terwille van een zieke, noch
het verlangen mede te werken aan de
vooruitgang van een serieuze weten
schap, die hij wil helpen en dienen.
Ging het daarom, dan zou het toe
stemmend antwoord vanzelfsprekend
zijn. In geen enkel beroep, en wel
bijzonder i,n dat van de medicus en
de ziekenverpleger, ontbreekt het aan
mensen, die bereid zijn zich totaal te
geven voor anderen en voor het alge
meen welzijn. Maar het gaat niet over
toewijding: in dit besluit gaat het uit
eindelijk om een beschikking over een
niet persoonlijk goed. zonder daar
recht toe te hebben. De mens is
slechts de vruchtgebruiker, niet de
onafhankelijke bezitter en de eige
naar van zijn lichaam, van zijn leven
en van al hetgeen de Schepper hem
ten gebruike heeft gegeven, en wel in
overeenstemming met de doeleinden
der natuur".
HET VRAAGSTUK bereikt zijn
scherpste positie, daar. waar de
publieke overheid pretendeert
aldus over het leven en de gezond
heid zijner onderdanen te kunnen be
schikken.
De Paus behandelt ook dit vraag
stuk niet met minachting, maar wijst
integendeel op de ernstige argumen
ten, die hier kunnen worden aange
voerd. De overheid heeft inderdaad
de zorg voor het algemeen welzijn.
Dergelijke experimenten zouden in
derdaad soms, naar het schijnt, dat
welzijn ten goede kunnen komen. En
wijst men erop, dat de mens niet
staat in dienst van de publieke sa
menleving. maar omgekeerd, dan kan
men inderdaad antwoorden dat, wat
hier weinigen wordt aangedaan, be
stemd is het leven en de gezondheid
van velen ten goede te komen.
ANNEER de Paus Zijn afwij
zend oordeel desalniettemin
staande houdt, bedient Hij zich
van dezelfde vergelijking, als waarop
de verdedigers zich beroepen: de ver
gelijking van de publieke gemeen
schap met het menselijk organisme.
Wanneer het verantwoord kan zijn,
zeggen zij, een lichaamsdeel te offe
ren tot behoud van het geheel, dan
kan er evenmin een principieel be
zwaar bestaan tegen het riskeren en
offeren van enkele individuele levens
ter wille van de gemeenschap. In de
veronderstelling althans, dat over dit
offer door de overheid wordt beslist
Op haar immers rust de zorg voor het
geheel.
Het is interessant vast te stellen,
dat de Paus, wanneer Hij het katho
lieke oordeel tegenover deze denkwij
ze formuleert, telkens dezelfde ter
men gebruikt. Het menselijk organis
me, zegt Hij, is een in zichzelf be
staand geheel, waarvan leder onder
deel geen andere betekenis heeft dan
het geheel te dienen. De publieke ge
meenschap daarentegen is „een een
voudige doel- en handelingseenheid",
waarvan de leden een zelfstandig be
staan leiden en een zelfstandige bete
kenis hebben. Hier staat het geheel in
dienst van de leden.
[IER VOLGT dus uit, dat de over
heid in haar beschikking over
het leven en de lichamelijke in
tegriteit harer onderdanen niet ver
der kan gaan dan die onderdanen
zelf. Zij kan te mijnen aanzien niet
beschikken over datgene, waarover ik
zelf geen beschikkingsbevoegdheid
heb. Er volgt niet uit, dat het aan
vaarden van ieder risico ontoelaat
baar is. Niemand mag ooit een hande
ling stellen met het directe doel zich
zelf te doden of te verminken, welke
verder liggende intentie hem ook be
weegt. Maar het kan niet alleen toe
laatbaar, maar ook in hoge mate edel
moedig zijn eigen leven en gezond
heid te riskeren in handelingen, die
op een ander direct doel zijn gericht.
Dit doet wie in gevaarlijk kolkend
water springt om het leven van een
drenkeling te redden.
De Paus weidt in Zijn toespraak
over deze wetten, die Hij veronder
stelt, niet uit
Het interessante ervan is de wijze,
waarop Hij, met deze wetten blijkbaar
voor de geest, de grenzen van de
overheidsbevoegdheid bepaalt.
Deze gaat niet verder dan ieders
persoonlijke bevoegdheid om het
eigen lichamelijk welzijn te riskeren.
J. H. C. CREYGTON S. J.
„De katholieke herleving is niet na 1815 begonnen, maar twintig ja?.r
vroeger. Het was niet de bekeerling Le Sage ten Broek, die een katholieke
pers uit het niet opriep. Zijn dappere organen hadden ten minste drie
voorgangers: de „Kerkelijke Bibliotheek", die in 1794r—1795 verscheen,
het „Kerkelijk Leesblad in 18001801 achtereenvolgens te Anholt en
te Emmerik uitgegeven, en de „Mengelingen voor Roomsch-Catholijken".
geboren niet aan de zoom van het Nederlandse taalgebied, gelijk hun
voorganger, maar in Januari 1807 in het licht gekomen in het hart van
Holland, aan Amstel en IJ". Zo sprak gisteren de Rector Magnificus
Professor dr L. J. Rogier in zijn rede uitgesproken bij de viering van
de een en dertigste dies-natalis van de Katholieke Universiteit te Nijmegen.
In het vervolg van zijn toespraak zette de hoogleraar karakter en inhoud
en de betekenis van de Mengelingen voor de Nederlandse Kerkprovincie
uiteen.
Hoofdredacteur van het blad was de
drie-en-twintig-jarige kapelaan Joannes
Mathias Schrant. Over hem concludeerde
prof. Rogier aan het einde van zijn dies
rede: „De naam van de hoofdredacteur is
geschonden tot ons gekomen, belast met
de vloek van het ultramontaans geslacht,
dat op het zijne volgde. Wee nog altijd
degenen, die door Antonius van Gils eens
betiteld zijn als Gallicaan, Jansenist, Jo-
zefist of neoloog, en wee het persor
gaan, dat door Le Sage ten Broek eens
„niet pluis" bevonden is. Zulke vonnissen
der ultramontaanse corypheeën zijn vlot
in het geschiedverhaal overgegaan. Daar
mee is onrecht begaan en dit te herstel
len is de plicht van de geschiedvorser,
een daad van gerechtigheid en naasten
liefde".
Schrant was te Warmond tot priester
gevormd onder leiding van diens eerste
praeses Lexius Door deze Lexius maakte
de seminarist kennis met „die religiose
Aufklarung im kathoiischen Deutsch-
land" en door hem kwam hij onder in
vloed daarvan. De hoofdredacteur van
Mengelingen placht „Over de heiningen
der confessies heen te dwepen met het
christendom boven geloofsverdeeldheid"
en „te allen tijde blijkt het een van de
moeilijkste taken maat te houden in het
interconfessionalisme".
Het blad verscheen van 18071814,
de tijd van het Koninkrijk Holland en
van de inlijving bij het Franse Keizer
rijk. Mengelingen is ontsproten aan de
tijdgeest der verlichting en door het
zelfvertrouwen van de hoofdredacteur
kreeg het een toon van gezag, „die een
leidend cultuurorgaan past, en het valt
ook niet te ontkennen, dat de Nederlandse
katholieken met de Mengelingen een
trap hoger kwamen in de vaderlandse
beschaving. Op die grond mogen wij
het uitkomen van dit goedverzorgde or
gaan een mijlpaal in de geschiedenis
van de katholieke herleving noemen".
Het tijdschrift was als driemaande
lijks opgezet. In het begin verscheen
het zeer regelmatig. Eind 1808 stokt
de uitgave even, wat te wijten is aan
de deining rond het verschijnen van
Schrants „Leven van Jezus", dat twin
tig jaar later op de Index geplaatst
werd. De meeste artikelen zijn van de
hand van de hoofdredacteur; zij mun
ten uit door verzorgdheid van documen
tatie en orthografie en geven blijk van
grote belezenheid en vertrouwdheid met
de literatuur van die tijd. zowel de
Nederlandse als de buitenlandse. De
opstellen passen in het kader van de
Spectatoriale geschriften zoals we die
ook nog bezitten van Justus van Effen.
Uitvoerig ging de Rector Magnificus
in op de inhoud van de vijf jaargangen
van het blad. Vrijwel elk artikel is door
trokken van de geest der Aufklarung en
gesteld in haar jargon .Men benadrukte
het algemeen-christelijke en sprak liever
niet over het specifiek katholieke. De
opstellen zijn doorspekt met natuur
wetenschappelijke schoolmeester-wijsheid,
wat ook weer wijst op de geest van ver
lichting, waaruit het blad is ontstaan.
In 1811 werd de oppositie tegen het
blad zo groot, dat de pasbenoemde
aartspriester Cramer de jonge kapelaan
Schrant tot pastoor te Pijnacker be
noemde. Het leven van Mengelingen
sleepte zich nog een jaar voort, maar
het miste zijn hoofdredacteur. De Restau
ratie bracht het tijdschrift de doodsteek
toe.
Naar eerst thans bekend wordt, is Vrij
dag in het kamp van Ambonezen te Beu
gelen (gem. Staphorst) een ernstig onge
luk gebeurd, dat de dood van 2 Ambonc-
se kindertjes ten gevolge heeft gehad
Drie kinderen waren op en met het ijzeren
draaihek, dat de toegang tot het kamp kan
afsluiten, aan het spelen. Zij gaven er een
duw tegen, sprongen er dan gauw op en
lieten zich meevoeren" De bout, waarmee
het bovenste scharnier van het hek was
bevestigd brak echter en daardoor kantel
de het zware hekwerk. Het kwam op de
drie kinderen terecht, die allen zwaar wer
den gewond. Zij zijn naar een ziekenhuis
in Zwolle gebracht, op weg daarheen over
leed een vijfjarig kind en in de nacht van
Vrijdag op Zaterdag Is een zevenjarige
eveneens gestorven.
Schrant stond op dood spoor en was
uitgeschakeld: „de ondergang van Men
gelingen was een keerpufij in de ge
schiedenis van het vaderlandse katho
licisme". Het gaat niet aan daarmee
ook de verdiensten van de verlichte
katholieken uit de Bataafse en Franse
Tijd te ontkennen.
„Ook de geschiedenis van het begin der
negentiende eeuw behoort onbevoor
oordeeld bezien te worden en niet als een
oordeelsdag waarop de bokken bij voor
baat reeds van de schapen gescheiden
zijn". Aldus waarschuwde Professor Dr
L. J. Rogier in het slot van zijn toe
spraak.
De belangstelling was zeer groot. Onder
de officiële gasten bevonden zich o m.
Mgr dr J. Hanssen. bisschop coadjutor van
Roermond, verschillende leden van de St.
Radboudstichting en van het curatorium;
voorts prof. dr Waterink uit Amsterdam,
prof. dr J Pieters en prof. dr E. Dalmul
der uit Tilburg, bijna alle hoogleraren
van de Nijmeegse Universiteit, prof. dr
Gerard Brom, de deken van Nijmegen, de
burgemeester en de garnizoenscomman
dant van Nijmegen. De receptie was zeer
druk bezocht.
(Van onze Brusselse correspondent)
In 1953 had de CVP-regering het initia
tief genomen tot het doen uitvoeren van
verbreflingswerken aan het Kanaal van
Gent naar Terneuzen. De voor het uitvoe
ren van deze werken nodige credieten
werden tevens uitgetrokken.
Met het uitvoeren van deze werken is
thans een begin gemaakt.
Het is algemeen bekend, dat Gent sinds
vele jaren ijvert voor de bouw van een
nieuwe sluis te Terneuzen en de aanpas
sing daaraan van het kanaal. De commissie
SteenbergheVan Cauwelaert heeft zich
eveneens met 't probleem bezig gehouden.
In regeringskringen is men op deze kwestie
attent en niet langer dan een week geleden
verklaarde de minister van Transport
wezen. dat zeer spoedig België met Neder
land een grondige discussie zou moeten
voeren in verband met de sluis van Ter
neuzen.
De zojuist op het grondgebied Gent
Oostakker begonnen werken, beogen de
verbreding van het kanaal tot 200 m.,
over een lengte van 2 km 200 m. (van de
Sifferdok tot de Eendenkooibrug). De wa
terdiepte wordt voorlopig op 8.75 m. ge
houden, doch later moet zij 12.50 m. wor
den. De gebaggerde grond (2.350.000 m3)
zal gespoten worden op terreinen te Oost
akker en de Loochristi waar een vlieg
veld zal worden aangelegd met een hoofd
startbaan van 2.200 m. en een tweede start
baan van 1.800 m.
In C.V.P.-bladen wordt nu aangedrongen
op een spoedige regeling met Nederland
van de sluiskwestie. Dat is, zeggen zij, niet
alleen een Gents belang, maar van grote
betekenis ook voor de economische op
leving van Vlaanderen, waar grote werk
loosheid heerst.
