Partij versterkt haar macht
m
BRIEF
UIT
CHINA
'i
GOUDEN SCHELPEN BELADEN MET OOFT
Bij volle maan over de Straat
van Messina
Folders moet
je in de
nacht-trein
maar vergeten
Pelgrimage naar Santa Rosalia
1
Het „Jus canonicum"
der Chinese
communisten
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1954
PAGINA 'T
De Dalai Lama en het
boertje uit Shansi op
het congres
Hiernaast drukken wij in
de eenvoudige taal, waarin zij
geschreven werd, een brief
af, die ons vanachter het
bamboe-gordijn bereikte.
Al werd dit epistel opge
steld om lezers in West-Euro
pa iets te vertellen over de
toestanden in het nieuwe
China, de schrijver heeft ken
nelijk zijn geladenheid over
de communistische politiek
niet zo kunnen beheersen,
dat hij aan een hechte groe
pering van de feiten en een
diepere analyse kon toeko
men. Het geschetste tafereel
is echter leerzaam genoeg
om het onze lezers niet te
onthouden.
Vuurwerk voor de
president Mao
Interieur van Santa Catharina te Palermo. Geen stukje wand bleef onversierd.
k
tm*.
Mao Tse Tung: Propaganda..
van Nieuwjaar als een nutteloze ver
spilling doodverfde.
Die schone rode kleur
Van het rood naar het zwart!
Wie durft zich zuiver te
verklaren in het aanschijn
vande partij?
De grote brokken zijn nu wegge
werkt, de lucht is voor de Partij ge-
luivsïd en men kan de verkizingen
Knock out
De
mengkroes
Bedevaart
Niet voor aestheten
IP»
l r*
De baai van Palermo me top de achtergrond de lichtende Monte Pellegrino
HET COMMUNISME eet zijn groten op
Twee bazen der Chinese industrie zijn gevallen twee grote'bazen! Sinds
lang kon men iets bemerken in de bladen; de bedreigingen voorspelden
niets goeds; maar zorgvuldig werden alle details verzwegen, men wou
liet vel van de beer niet te vroegtijdig verkopen. Men vermeed ook namen
te noemen. Men hield nog geen vergaderingen op alle boeken van steegjes,
doch men fluisterde overal, in elk milieu. Men sprak er u over, en dan
eerst moclit gij er over spreken fluisterend! uit u zelf mocht gij
er met niemand over praten... Toen plotseling de misdaden aan liet
publiek werden bekend gemaakt.
Het begon met partijvergaderingen
voor al de leden: men scheidde die
leden in twee delen, de mensen die
alleen een politieke activiteit had
den de mensen die een industriële
bedrijvigheid hadden.
Maar allen sprak men over de
hovaardij, de zelftevredenheid, het
kapitalistisch egoïsme. Voor
een half jaar verscheen een ukaze
van de partijleiding - indirect tegen de
hogere leden der partij - die geselend
sprak over diezelfde hovaardij der
hogere leden, over de communisten
uit de industrie, die hun werkgebied
beschouwden als hun exclusief ko
ningdom, naar niemand meer luister
den, altijd onafhankelijk handelden,
geen raad vroegen aan de partij. Nu
werden al die „hogere leden" samen
geroepen naar de hoofdstad, en het
gebeurde
Intussen waren echter de verkie
zingen reeds begonnen: op lokaal
plan, in kleinejre districten.
als vertrekpunt nemen voor het op
ruimen van al diegenen die goede
relaties met de gevallen groten on
derhielden.
Vroeg of laat worden die mensen
slachtoffer van hun „hoogmoed hun
„zelfvoldaanheid" en hun „kapita
listisch egoïsme".
Wie van hen durft zich zuiver ver
klaren in het aanschijn van de „Par
tij"?.
De kranten van tegenwoordig ge
ven in détail de punten waarop men
hen klein zal krijgen: geen eerbied
en geen contact met de lagere agen
ten, geen eerbied voor de POLITIEKE
overheid, niet- democratisch hande
len, onafhankelijkheid tegenover de
„esprit de corps" van de partij, weer
stand tegen het opdrijven der pro
ductie, enkel denken aan eigen suc
cessen, ze wilden uit gewoonte hun
tekortkomingen niet meer inzien, die
de werkelijkheid verwringen of onder
geschikt maken aan hun plannen,
ze willen geen buitengewone omstan
digheden erkennen, alle moeilijkhe
den niet objectief inzien, ze zijn te
conservatief en te zelfvoldaan, zitten
als koningen op hun troon, zijn vol
daan met wat verricht werd, houden
geen rekening met de financiële mo
gelijkheden, enz.Wie nu tegenover
zulk een mogelijk plan van overtre
dingen staat, kan nog moeilijk zeg
gen:
Welke zonden worden mij ten
laste gelegd?
En diegenen, die in het Centraal
Bestuur aan de koorden trekken, heb
ben dan ook geen moeilijkheden om
hun slachtoffers - hun politieke te
genstanders - weg te werken, hen
in een bepaald actiegebied onschade
lijk te maken, en hen zo niet in de
gevangenis te brengen, dan toch
naar een verre onbekende post te
verbannen, of, wat zelden gebeurt,
tot volledige onderwerping te bren-
gen.
En men mag hen die zich onder
werpen niet beschuldigen van laf
hartigheid!
Na die opruiming werden plots
alle candidaten voor het Congres ge
kozen, en verscheen spoedig 't voor
lopig ontwerp der Constitutie.
Midden September zag men 1200
afgevaardigden naar de hoofdstad
trekken, voor het groot Congres.
Onder deze afgevaardigden was er
natuurlijk niemand die er niet mocht
verschijnen. Men had het uiterlijk
de schijn gegeven alsof er een echte
verkiezing had plaats gehad, die on
afhankelijk van het bestuur en „fair"
was verlopen.
Er waren stromannen en vooral
de grote bazen die zich tijdens de
laatste zuiveringen hadden opge
werkt: Chang Che Choung, Ma Hong
Ping, Teng Pao Chang, Chang La
Lang en Mevrouw Soun Wen.
De grote verrassing was de komst
van de Dalai Lama en Pan Tsan
Lama uit Thibet: dat ze die hier kre
gen is te beschouwen als een grote
politieke overwinning.
Er lopen echter geruchten dat er
troebelen waren alvorens ze die
twee in de hoofdstad kregen; in elk
geval, wie de beide afgevaardigden
uit Thibet kon benaderen, heeft ge
zien hoe triest ze voor zich uitkeken.
Men kreeg de indruk met krijgsge
vangenen te doen te hebben.
Bij hun aankomst in de hoofdstad
werden ze natuurlijk feestelijk ont
vangen, door de grote bazen in de
bloemen gezet, en zij zelf waren ge
kleed in hun prachtigste tooi en in
groot ornaat.
Op de congres-vergaderingen
verschenen ook enkele „katholie
ken": de vicaris - generaal van Nan
king, de eerste die vooruitstrevend
was geweest en de Pauselijke Nun
tius uit China heeft helpen zetten en
de vroegere rector van de Aurora.
Ook enkele militaire Chefs, die
echter gewantrouwd worden door
het Centraal Bestuur om hun te gro
te populariteit (dat loopt wel spoedig
uit óp een zuiveringsactie!), zoals
de Generaal Lin Piao.
En dan veel „eenvoudigen": een
boertje uit de kolchoze van Shansi,
'n vrouw wier grote specialiteit be
staat in het besturen van een tractor
(weet men dat de expres-trein tus
sen Peking en T'ientsin uitsluitend
door vrouwen wordt bestuurd) en dan
nog enkele voor- of modelwerkers,
die de andere arbeiders steeds moe
ten opdrijven.
Die mensen zullen voorzeker op
het Congres heel braaf zijn en be
amen wat de Groten te zeggen heb
ben.
De groten, die zullen „zeggen"
wat de andere te doen hebben en al
de anderen die weten dat ze niets
te doen hebben dan dat wat hun ge
zegd wordt.
Dat Congres, gedurende twee we
ken, verliep op wieltjes, de Consti
tutie werd goedgekeurd zonder dat
een letter hoefde te worden veran
derd. De verbeteringen aan de Con
stitutie waren reeds klaar gemaakt,
bovendien werd een Wet gestemd de
alle voorlopige verbeteringen vooraf
reeds goed keurt.
Er werd een President gekozen, de
rapporten van het vijfjarig bestuur
goed gekeurd.
Mao, met eenparigheid van stem
men tot President gekozen, benoem
de de verschillende chefs der Partij-
bureaux aan, vormde het nieuwe
gouvernement, hetgeen onmiddellijk
werd geaccepteerd en toen kon ieder
naar huis terug. Hun aanwezigheid
werd overbodig!
Daarom juist moesten zekere te
Invloedrijke personen verdwijnen,
moest hun macht worden gefnuikt.
Als groep konden die gevaarlijke ele
menten een dreigende, agerende
macht vormen. En om de eenheid
Van richting in de Partij te bewaren
moesten alleen bepaalde elementen
verkozen worden.
Twee koningen, de industrievorst
Kao Kang van Manchourije, en de
baas van Oost-China, Shao Jou Che
vielen als offer aan de Partij.
Beiden zijn grote industrie-leiders;
hun ondergeschikten, totaal naar
hun hand gevormd, bedragen 400.000
arbeiders en bedienden.
Men weet niet nauwkeurig wat met
hen gebeurde. Van de eerste vernam
men echter dat hij gewapenderhand
weerstand bood, toen men hem
kwam aanhouden, en ook, dat hij zei
Mao de president, slechts een oude
vod'te vinden, waarvoor nodig een
opvolger moest gezocht worden.
Toen die twee eenmaal uitgescha
keld waren, gingen de verkieziinge
vlug door, werd ook de vBrdcling
het land (in zes delen - bestuurd do
een militair - met uitzondering
de burger Kao Kang, herdoopt in een
Beria door het Centraal Bestuur
opgegeven.
Door het afschaffen van die zes
hoofdbesturen en het in bevoegdheid
herstellen van de provinciale bestu
ren concentreert natuurlijk de hoofd
stad de macht in eigen handen.
Bovendien geeft dit veranderen
van bureaux, organisaties en stich
tingen de gelegenheid om tal van
kleinere baasjes in stilte aan te pak
ken.
Hier vertellen de bladen natuurlijk
niets van, althans niet in bijzonderhe
den. Wél in abstracto men geeft er
een ascetische vorm aan: men moet
de hovaardij bestrijden, er bestaat ge
mis aan eenheid in de directie, weg
met egoïsme en zelfvoldaanheid.
Het materialisme vergt dus het beoe
fenen van talrijke deugden.
Wie zou dit gedacht hebben.
Wij worden beproefd door God; m
China is God uitgeschakeld, zorgt
het Bestuur der Partij voor de be
proevingen.
In feite ging het dus tegen twee
industriedistricten en beweerde men
dat die twee de vooruitgang der an
dere gebieden stremden.
De bazen van die districten had
den natuurlijk een overwegende macht
in het partijbestuur van hun gebied,
dat voor alle leveringen van hen af
hankelijk was.
Die groep maakte stilaan school
en kreeg navolgers in alle andere ge
westen; dat werd gevaarlijk voor het
trio dat op het Centraal Bestuur in
de hoofdstad de macht in handen
hield.
.Nu de twee groten gevallen zijn,
liquideert men alle volgelingen, jaagt
hun school uiteen en verspreidt de
kleinsten over het hele land.
Een S°ed deel kwam in de gevan
genis terecht - het publiek weet hier
mets van want on lave son linge
en amilie"! enkelen werden van
graad verlaagd, anderen kregen een
reprimande thuis gestuurden wer
den op het „zwart boekje" genoteerd.
De gelukkigsten mochten een publiek
gewetensonderzoek doen, en diep
hun berouw belijden, tegenover de
bonzen - die - de - zuivere - richting -
van - de - party vertegenwoordigen
De communisten bestudeerden goed
het ius canonicum in China be
staan nu alle sancties zoals de „nota
infamans" - de blaam - tot de schor-
sïng en de excommunicatie.
Voor deze laatste zware sanctie
werd doodeenvoudig het woord
„Kerk" door „Partij
vervangen.
Rond de verkiezing van de Presi
dent werd er spanning geschapen,
men wilde dit nog beter doen dan de
verkiezingen van een Paus.
Alle radio's moesten op het pro
gramma staan en de mensen waren
verondersteld met ingehouden adem
naar de berichtgeving van de radio
sprekers te luisteren. En te wachten
op het ogenblik dat de stemmen wer
den geteld: Wie zou het zijn?.
Drie kwart van een uur duurde de
ze comedie en toen kwam de uitslag:
Mao Tse Toeng.
Om aan te tonen hoe de mensen
in twijfel verkeerden over die uitslag
volstaat het programma de eerste
minuut na de bekendmaking van het
resultaat te schilderen: de geschil
derde portretten van Mao kwamen
op straat, mensen met de armen vol
paffers liepen door de straten en sta
ken een knetterend vreugde-machi
negeweer aan.
Diepten die mensen in hun eigen
geldbuidel om die blijken van ge
trouwheid zo maar publiek te kunnen
demonstreren?
De Staat, hier vertegenwoordigd
door de Syndicaten had reeds lang
genoeg schikkingen getroffen en ma
teriaal ter beschikking gesteld, om
nog de schijn van een improvisatie
van volksvreugde te bewaren.
Toch werd er goede propaganda ge
maakt die dagen, want vreemden
zullen natuurlijk in de waan verkeerd
hebben dat dit alles spontaan ge
beurt.
De rest van de bevolking liep me
de, want wie zou dit niet doen nu de
gelegenheid werd gegeven op kosten
van de staat een vuurwerk aan te
steken, nadat men er lange jaren van
beroofd was geweest door een partij
gebod dat vuurwerk ter gelegenheid
De le October werd het Nationaal
Feest en de 5e Verjaardag van de
Communistische Republiek gevierd.
Geen kosten werden gespaard om de
ze feesten zo groots mogelijk op te
zetten. Want er waren vele bezoekers
uit het buitenland aangekondigd. Men
sprak van enkele tienduizenden. En
het ging er dus om die mensen een
indruk te geven die gunstig voor het
regiem was en hen er toe zou bren
gen. overal te verkondigen dat in
China iets aan het gebeuren was,
iets groots, dat het Communistisch
regiem een weldaad voor het land
was geworden.
Grote triomfpoorten werden overal
in de hoofdstad opgericht, in het hel
rood geverfd en prachtig met neon
versierd.
Natuurlijk waren de officiële hui
zen en winkels op kosten van de
staatskas ook prachtig versierd. Een
wandeling door de stad bracht ech
ter dadelijk de overtuiging dat de
andere inwoners niet zo enthousiast
geweest waren in hun versieringen.
Toch was de politie in alle huizen
geweest om de mensen er van te
verwittigen dat ze in geen geval in
hun nationale plicht mochten tekort
schieten. Tijdens de feestdagen men
sen genoeg in de straten: men had
drie dagen verlof gegeven, alle fa
brieken en bureaux sloten hun deuren
en feest of geen feest, al de mensen
waren blij eens voor enkele uren uit
die dagelijkse sleur te kunnen ont
snappen.
's Avonds werd er een groot vuur
werk gegeven, de luidsprekers ga
ven in alle straten muziek, strijdlie
deren en andere programma's.
De soldaten werden in de straten
gestuurd om zich met de burgers te
verbroederen, de hele nacht werd ge
danst.
Alle officiële afvaardigingen, die
uit vreemde landen waren gekomen,
om het feest bij te wonen, werden
uitgenodigd in het tentoonstellingsge
bouw dat de sovjet Chinese vriend
schap moet huldigen.
30.000 Werklieden zwoegden lange
maanden om dit gebouw klaar te krij
gen, werkten dag en nacht, en vol
brachten een reuzenwerk. Het gan
se gebouw staat nog omgeven door
stellingen, geeft nog de indruk van
een oven van bakstenen (naar het
schijnt worden de buitenste muren
wel met marmer bekleed!) ziet er
niet al te lelijk uit en wanneer de
toren, die opstijgt uit een reeks van
drie verdiepingen af zal zijn en tot
een hoogte van 110 m. reikt, zal zij
wel indrukwekkend worden. Boven
dien is het de bedoeling boven op de
toren een 5 m. grote rode ster te
plaatsen die over de hele streek zal
heenlichten.
Om een toegang te verkrijgen heeft
men een hele reeks gebouwen afge
broken, een brede autoweg aangelegd,
een grote parkeergelegenheid open
gesteld.
Hoewel er niet zo veel personen
auto's bestaan, rijden alle groten en
de kleineren die leven in de schaduw
van de groten, met prachtige auto".
Wanneer er ergens een vergader-
ring van de parijbonzen plaats heeft
staat het volk versteld van het grote
aantal auto's dat die mensen samen
brengen.
Auto's, allemaal in het zwart ver
nist - de kleur van de ernst! -
Maar ernst of geen ernst, die heren
zijn niet bang voor doodgewone Wes
terse kapitalistische vermaken, zo
als danspartijtjes en zo meer.
Alleen wordt daar geen vreemd
volk geduld!
Odi profanum vulgus et arceo?
Was het niet Horatius die zei:
SICILIË, mengkroes van culturen
df» vprvnilinc* kunnen we niet verder, blijft ons
(Van onze redacteur)
In de nachttrein is er geen plaats voor de waar.
derin" waarop de folderachtige uitgaven van de
Siciliaause V.V.V. beslist wel recht hebben. Bonkende
bouten banken en daarop een mélange van slapende
of half waken de bruinerikken in interlock en andere
sjofele kledij, een penetrante geur van knoflook
en stoomwaim componeren het milieu, waarin de
nacht moet worden uitgezeten. Het treintje laat aan
elk van de talrijke stationnetjes een paar van de
passagiers vallen en na het geklap van de portieren is
er telkens het ruisen van de branding om de eigen
wereld van de „Accelerato" althans aan enige plaats
bepaling te helpen. Links van de urenlange route
naar Palermo, moeten de bergen zijn, die goud
glanzen in de zon, althans volgens de folders. Er is
alleen een zwart vlak achter het linkervenster af en
toe doorgeprikt door enkele verre lantaarns. Reclils
de eeuwig blauwe zee; we zien slechts spokende
wolkenhemden, aan flarden gescheurd door de kille
bries en soms een glinsterstreep op het inktkleurige
fond.
Als de coupé bijna leeg is, krijgt Mor
pheus ook bij ons een kans. Het planken
bruin van de coupé vervaagt en herin
neringen beginnen een ongecontroleer
de rondedans, die zich voortdurend be
weegt om het massale Christusbeeld in
de straat van Messina, een gewijd ba
ken met blauwe neon-letters aan zijn
voet. Het water spiegelt in deinende tin
teling de rozenkransen van licht, die ons
straks als Messina zijn aangewezen en
een zwaarmoedige volle maan verrim
pelt tot een grimassengezicht in het spel
van de golven. Dat was de zee-engte,
nu z«n we dan op het tover-eiland,
ironiseren onze gedachten, juist voor
óns bewustzijn naar onbekende oorden
^Uende s—U haalbons
voBlagerf veranderde - werkelijkhei^
Al op het eerste gezichtjzijn cde foMgrs
geslagen door het morgenlij
feest.
Een complete knock-out en binn®"
seconde! Daar zijn de bergen,
goud en bijna van hun stoffelijkheid ont
daan nu zij lichten in de volle zon. D-
Conca d'Oro denken wij, de gouden
schelp, want de schaal tussen de gol
vende kammen is beladen met ooftig
groen, met agaven, citroenen, Indische
vijgen, amandelbomen en sinaasappel
plantages, in een voortdurende afwisse
ling van blikkertinten. Maar 'n tandeloos
mannetje, dat de hele nacht braaf te
genover ons heeft gezeten met n mand
je op de knie, hanteert afwerend zijn
wandelstok: Dit is Bagheria en Palermo
komt pas na een half uurtje. Genoeg
tijd dus om onze indrukken stevig vast
te zetten. Om het stroperige blauw van
de zee, bijna beangstigend van roerloos
heid te confronteren met het festijn van
lichtglanzen daarboven', om de verval
len vissershutten langs het rosse strand
als voorlopig criterium voor Sicilië's
welvaart te noteren; om de „Caretto" te
leren kennen, het rode ezelwagentje, dat
zijn bontgeschilderde panelen af en toe
verstoppertje laat spelen achter de dorre
cacteeën langs de bergweg.
Wat is de Alpenromantiek inclusief
.Glühen", Edelweiss en nauw;e ra.YU"
'nen ver weg denken wij. Hannibal
moet- de Romeinen wel danig verrast
hebben toen hij zijn olifanten met
langs de Monte Pellegrino maar over
de alpenweiden dreef. De bergen van
Sicilië mogen een even naakte top
hebben als de Zwitserse, ze staan bol-
gezogen van licht en zijn edel van vorm.
Het, open landschap met weidse val
leien vormt een schelpensnoer waarin
de fruit- en palmentuinen opgetast lig
gen als verkwikkende combinaties van
telkens beheerste tinten groen.
Het oude Trinacria heeft zijn aan
trekkingskracht dan ook niet gereser
veerd voor Phoenicische of Griekse ko
lonisten. Ook de Romeinen hebben
hun steden gevlijd tegen de hellingen
van de Etna, de Arabieren legden de
overdadige palmentuinen, complete leer
boeken in sub-tropische plantenkunde
aan en de Staufers zorgden voor het le
vendig silhouet van stadjes als Cefalu,
die er bekroond met dubbel-getorende
kerken tegen de rotsen liggen als ver
dwaalde Hanzesteden f.iibee-k aan de
Tyrrhecnse zee denkt de noorderling on
willekeurig als hij Cefalu passeert.
Dat alles ontstond lang voor het Ko
ninkrijk Napels en Sicilië, een merk
waardige verbinding van Spaanse her
komst In Palermo proeven we daarvan
de wonderlijke vruchten: een barok-kerk
waarin geen vierkante cenümeter on
versierd is gebleven en straten waar we
tussén de zwoel-gesmede balkons de
huizen bijna niet kunnen vinden.
Als we 's avonds op het pleintje zit
ten waar St Dominicus met electrische
lampjes om het hoofd als een wat al
te volronde pilaarheilige naar zijn eige"
kerk staat te staren, weten we plotseling
hoe weinig Latijns, maar hoe Spaans
Latijns Amerika er moet uitzien. De
zelfde bizarre combinatie van primitieve
vroomheid en zakelijke moderniteit, de
zelfde ontmoeting van chroom en vet
kaarsen, van armoede en mondiale ge
noegens, als we in documentaire films
over Zuid-Amerika tegenkwamen, tref
fen we hier in deze stad van goedkope
zeeplucht, van koetsjes en kerken, van
stinkende sloppen en het Lido Mondello.
Een bedevaart naar Santa Rosalia
voltooit het beeld. Het is Zondag en de
reeksen van volle autobussen zitten her
haaldelijk met tegenliggende collega's
in de haarspeld-knoop. Over schouders
en tussen verwarde haren door vangen
we af en toe een glimp op van het pano
rama, dat zich beneden ons allengs ver
wijdt tot de hele gouden schelp. De stad
zelf verkleint zich daarin tot een ruw-
geknoopt rosig tapijt. De cactussen
hebben opgehouden het zoveelste ob
stakel voor ons uitzicht te zijn. We rij
den langs, de smeltgloed van de kale
berg tot in een brede plooi de overbe
laste bus stopt en begint leeg te drup
pelen. Onwennig staan we even later
in het schitterlicht temidden van de
volksmassa's, die hier als zwarte zwer
men zijn neergestreken. Hele families
hebben zich met kinderen, braadpannen
en de onsmakelijkste proviand op de
rotsbodem neergelaten; de vervuiling
van stro kaarsenstompjes, papiersnip
pers en etensresten op de trappen naar
het rose heiligdom laat zich niet met
één pen beschrijven. En in tamme re
gelmaat drenzen de grauwe stoeten, wat
opgefleurd door de bonte devotie-vlag
getjes, die in alle maten en prijzen ver
krijgbaar zijn bij lamme en gezonde
handelaars, de kerkdeur In.
Wij gaan zonder vlag dezelfde
weg, maar niet lang. Want al op het
punt, waar de kerk in een grot overgaat
kunnen we niet verder, blijft ons ge
voel steken in de devotionele wanorde,
in de chaos van kaarsen en afdruipend
vet, in stro, dat voor een complete
suggestie van een stal zorgt, en in de
wansmakelijkheid van mensen, die met
ontstoken gezichten het beeld van Santa
Rosalia kussen, of met besmette handen
de marmeren voeten van de Heilige stre
len. Jonge nog gezonde kinderen lopen
er tussen en ook zij doen mee aan het
ritueel.
We moeten niet denken aan de ziek
ten, die zich via deze devotie kunnen
verbreiden; St. Rosalia* die in deze
grot haar kluizenaarsleven sleet, heft
eens Palermo van de pest gered; we
hebben het vertrouwen van al deze
simpele gelovigen evengoed te respec
teren als de wondermacht van de Hei
lige; maar wij noorderlingen zijn nu een
maal iets meer vertrouwd met de wereld
van de klinieken dan met die van de
wonderen en ons hart draait om bij het
onhygiënische bedrijf.
Als wij ons niet vergissen had ook
Goethe bij zijn bezoek aan de grot al
zijn cynisme nodig om niet weg te hol
len, want een gedenksteen in de wand
vertelt met gouden letters en nogal mis
plaatste trots, dat de dichter zijn bewon
dering uitsprak voor de schone lichaams
bouw van de Heilige. De verstokte
aestheet vond blijkbaar toch nog een
lichtpunt in een omgeving, die hem af
moest stoten.
1 Li.
- v":;
