Noord- en Zuidpool-expedities
voor een speciale taak
Pakistan wil „goede diensten
aanbieden
Een
blinde oude vrouw
haar jeugd
Stille glans over haar gehele
ziet
leven
~J$N4s
Ruhrgebied niet
opnieuw wapensmidse
S5WS& JSr BT«& CUTS S-r-SK T -
Wandeling door het
verleden
South
/No. V
AUsmkLcA 4'
y
5
VRIJDAG 31 DECEMBER 1954
PAGINA S
De oude glans
Levende mensen
Observator
TREIN MET RUSSISCHE
VERLOFGANGERS
ONTSPOORD
De aarde draait voort en het is lang geleden, sinds de vraag aan de orde werd gesteld,
of ze om de zon draaide of de zon om haar, We leven in een steeds sneller tempo op die
aarde, de grote bol, welke in de baan van de zon met vele andere planeten door de hemel
ruimte suist. De geschiedenis en wetenschappen als de geologie en en astronomie hebben
ons geleerd, dat de aarde niet altijd op dezelfde manier door het heelal cirkelde. De
geologie en de daarmede
staat, door enorme aard
bevingen, die ook de geweldige onderzeese ravijnen veroorzaakten? Er bestaat een theorie,
d*» zlegt, dat werelddelen drijven en zich langzaam maar zeker van elkander verwijderen.
Deze laatste boekbespreking van 1954 wijden
wij aan een ontroerend verhaal, waarin de
ouderdom niet verschijnt als een tragische en
deerniswekkende aftakeling, maar als een periode
van vervulling en van dankbaarheid. Het is een
boek, dat ons door de tederheid van de toon en
de gevoeligheid van de vertelling diep heeft
getroffen. Wij leren er de schrijfster Fré
Dommisse van een geheel nieuwe kant in kennen
want in dit werkje dat het veelbewogen ver
haal van een lang vrouwenleven, ja van een
gehele familie bevat en toch betrekkelijk klein
van omvang is heeft zij haar verteltrant ver
nieuwd door zich strenge beperkingen op te
leggen. Het overbodige vond in dit verhaal geen
plaats en hierdoor won het zinrijke, betekenis
volle detail aan kracht.
Het onderwerp, dat licht aanleiding geeft tot
sentimentele tafereeltjes, die het gevoelige hart
van de lezer gemakkelijk treffen, is door Fré
Dommissie in „De glans der dagen'(Uitgeverij
A. A. M. Stols, Den Haag) met volledige beheer-
sing uitgewerkt. Daardoor is deze roman een
opmerkelijk litteraire prestatie geworden. FRê DOMMISSE liefdevolle aandacht
CHILE.
ff Hode^
SÜAY Jfpv/o'
IOT MILES
meridians
FALKLAND
cfPALMCR'
■iPCNJNSVLA
WeddeU
MAQJEi
•;SOUTH
"Wellington-
ANTARCTICA $t
^"^C^pebown
^Good HoptI
UNION OF
SOUTHV
\AFKCCA\
CrMelboumc
v
iaakt
heel
rken,
:onde
iodig,
en of
l een
voelt,
ij op
>rden
it om
listo-
wat
ekent
izend
heb-
ileert
wel-
vrija
kan
Eeerd,
esteld
blijft
boeit
om-
voor
woor-
veel
leven,
uwig-
r bo-
wer-
t ons
l die-
lenten 0
:r dan
et zou
e dag
aatste
it we-
afge-
zelfs
t aan.
inderd
is ge-
muur
thans
n dan
en. Zo
aarda
aalfda
is van
inken;
aar is
leven
it kor-
geest
i; car-
n ziel
ir zijn
lieuwe
Voor
i glans
in het
te jaar
:waalf-
te De-
ireken.
voort.
eens
r wor-
achter
•mand;
m van
is kan
het is
vat hij
steeds
ren de
worden
1, ont-
i gaat
is de
volko-
te dag
en vol-
elkaar
heeft
I staat
t nooit
etellen-
gedaan
blijft
n blijft
id van
eit.
mens-
aarvoor
lissend.
n onze
oment;
in vol-
geldt
k, voor
k voor
secon-
ande-
woord;
verant-
al voor
al zijn
verant-
's men-
noment
oordeel
God is
onui t-
d voor
an i
iel
d't
tr
ior
:ns
nvo
maar
en zijn
is heer-
moeten
de laat-
m geen
d. Ieder
naanden
n zware
eegt het
p. Maar
icht: op
de eru
it tijde
in eigen
wigheid,
zelf in
rschrik-
zeker-
anderen
namaals
ns eigen
storen,
le is dat
voltooid;
van elk
n is de
•spreken
ij hopen
ior ieder
ilvarend,
rgewtch-
een stap
rolmaak-
wij al-
i „Zalig
aan te-
uwjaar."
ève door
iet inter-
kelijking
ioederen,
d en het
nakkelij-
van rei-
r worden
and deze
ïoest het
1872 be
ren wor-
een be-
nogelijk-
r goede-
dan wel
vervoerd
AARDE onder loupe genomen
K. N. M. I. te De Bilt concentreren.
Maar volgens de plannen zal het ook
naar het buitenland uitgebreid
worden.
Het Deense stoomschip „Kista Dan'
brak het ijs van het Zuidpoolgebied,
om een voorraad materiaal en levens
middelen op het vasteland van
An-tarctica te lossen. Deze voorraad
ivas bestemd voor een expeditie, die
voorbereidingen treft voor een
massaal onderzoek naar de aarde, in
het z.g. „Geophysisch Jaar''.
schoeid en beperkt zich niet tot het
Noordpoolgebied.
De UGGI, ofwel de Union Geodesy-
que et Geophysique Internationale, is de
organisatrice van het „Geophysisch Jaar",
overigens in samenwerking met de ICSU.
de International Council of Scientific
Unions, welke het overkoepelend orgaan
van alle wetenschappelijke organisaties
ter wereld is. Daarachter staat weer de
UNESCO, de United Nations Educational,
Scientific and Cultural Organization, dus
de organisatie voor opvoedkundige, we
tenschappelijke en culturele vraagstukken
van de Verenigde Naties, welke reeds
een gedeelte van het geld verstrekt heeft,
waarmede de onkosten voor de voorbe
reidende werkzaamheden bestreden kun
nen worden.
Het programma voor het „Geo
physisch Jaar" heeft als belangrijkste
punt het oprichten van een observa-
torium op het plateau van de Zuid
pool. Deze bestaat, zoals bekend, in
I tegenstelling met de Noordpool,
welke door de IJszee bedekt wordt,
S uit een grote landmassa, een klein
continent, dat wetenschappelijk als
i Antarctica aangeduid wordt. Het
i punt waar het observatorium ge-
i bouwd zal worden, ligt meer dan
duizend kilometer van de Zuidelijke
Poolzee-oevers verwijderd en moet
door een ijswoestijn bereikt worden.
Juist het Zuidpoolgebied is tot dusver
vrijwel verwaarloosd gebleven, wat we
tenschappelijk onderzoek betreft, zeker
ten aanzien van de boven aangehaalde
vraagstukken. Men wil daar ook gegevens
verzamelen omtrent het gewicht van de
aarde en de dichtheid er van. Hiertoe
dient o. a. de wetenschap der gravime-
trie. Verder heeft het onderzoek ten doel
na te gaan, welke invloed de z. g. tel
lurische stromingen hebben, welke zich
waarneming voorgoed verloren. Justine
steiile dit tot haar schrik vast, doch zij
was zo barmhartig het ergste te verzwij
gen.
Zo begon de oude dame, aan de arm
van haar dochter, de tocht door het dorp
dit is: door haar jeugd. Alles had
voor haar weer zijn plaats en zij ver
telde zo bezield en met vuur, dat ook in
Justine's ogen de dingen, zelfs de grauwe
en gehavende, hun oude glans terug kre
gen. De blinde moeder wees alles aan.,
hier moet dit zijn, daar woonde die., zij
zag het niet met de ogen, maar zij was er
in terug als kind, als de kleine Jetje
van de notaris..
Mevrouw van Rees vluchtte niet in het
verleden; zij wist heel goed dat haar le
ven ten einde liep en met de gedachte
aan de dood was zij geheel vertrouwd.
Zij vond in deze intense herbeleving de
bevestiging van alles wat haar levens
kracht en levensgeloof had uitgemaakt.
Het bezoek was vóór alles een schouwen
en peilen van het eigen-ik.
Meer dan ooit was deze glans der
dagen van weleer een bron, waaruit de
oude mevrouw ook anderen kracht kon
schenken. En dit werd ook nu weer
van haar gevraagd. Fré Dommisse
heeft namelijk een zeer belangrijk ne
venmotief door het verhaal heen laten
lopen: Justine had het niet gemakke
lijk met haar man, Leo, een kunstschil
der die tenzeerste leed onder het ge
brek aan erkenning. Justine vertwijfel
de bijna. Zjj vreesde dat haar kracht
haar zou begeven. Zij geloofde achter
de schijn de grauwheid der werkelijk
heid te zien ('n aangrijpend hoofdstuk,
voortreffelijke geschreven) en vroeg
zich af. of dan tóch alles een zinneloze
hersenschim was. Maar ook nu wist de
moeder het juiste woord te vinden om
troost en moed te schenken.
Fré Dommisse heeft de figuur van de
oude mevr. van Rees tot leven gewekt.
Zij verschijnt ons als de vrouw, die ge
leefd en geleden heeft en daar uit le
venswijsheid heeft gepuurd. En welk
een voorname plaats nam in dit dappere
stille vrouwenleven het oude Paaslied in,
dat Jetje als kind met de andere mensen
van het stadje heeft gezongen: „Christus
is opgestanden! Alleluja!" Zij wist „het
oude Paaslied moest telkens door volgen
de geslachten worden overgenomen" en
deze gedachte was haar een troost en
had niets afschrikwekkends.
Ook de talrijke bijfiguren grootou
ders, oom. nichten en neven en nog vele
anderen zijn levende mensen, door Fré
Dommisse scherp getekend, zelfs als zij
slechts heel vluchtig in het verhaal ver
schijnen. Dan worden zij door een ken
merkende bijzonderheid gekarakteriseerd.
Een man als oom Arnold, die „pupkes"
van papier knipte, ziet men voor zich
en men is achteraf verbaasd als men zich
realiseert met hoe weinig woorden de
schrijfster dit beeld oproept.
Natuurlijk ligt er weemoed over dit ver
haal van het herbeleven van de jeugd
op de grens tussen leven en dood. Wee
moed maar geen droefheid. Want dit
boek van Fré Dommisse houdt deze be
moedigende boodschap in: dat het le
ven nimmer in de jeugd evenmin als
in de ouderdom zinneloos behoeft te
zijn, doch „een helder spoor kan achter
laten, dat ons de weg kan wijzen naar
het licht dat wij allen zoeken",
H.R.
in het binnenste der aarde voortplanten.
De seismologie, de studie der aardbe
vingen, komt eveneens in het geding.
Het Antarctische observatorium wordt
gedurende een jaar in stand gehouden
en de wetenschappelijke staf, welke er
in zal worden gehuisvest, maakt er ook
de zes maanden durende Poolwinter door.
Uit de haven van Boston is enkele we
ken geleden de Amerikaanse ijsbreker
„Atka" vertrokken, die tot taak heeft,
langs de kust van Antarctica een ge
schikte basis te zoeken, vanwaar mate
riaal etc. naar de Zuidpool zal kunnen
worden gezonden. En reeds nu worden
electrische rekenmachines „besproken",
om de gegevens te verwerken, die in
het „Geophyisch Jaar" door duizenden
observatiestations verzameld zullen wor
den en die enorme berekeningen zullen
vereisen. Dit geldt speciaal voor het ob
serveren van magnetische stormen en
men stelt zich voor, op vele honderden
punten elke twintig tot dertig seconden
waarnemingen te doen. De magnetische
stormen duren meestal enkele dagen...
Een der voornaamste punten van
het programma van het Geophysisch
Jaar zal voorts zijn, na te gaan, in
hoeverre de aarde warmer wordt.
Men meent reeds met zekerheid te
kunnen aannemen, dat zulks het ge
val is. Sommige geleerden beweren
zelfs, dat binnen vijftig jaar de Noor
delijke IJszee geheel vrij van ijs zal
zijn. Wat dit voor Sovjet-Rusland zo
wel als de Verenigde Staten en Ca
nada zal betekenen, valt gemakke
lijk met een blik op de kaart te con
stateren. De route, die pas in onze
tijd met ontzaglijke inspanning ge
forceerd kon worde», zal dan vol
komen ongehinderd te bevaren zijn.
Men heeft verder nog geconstateerd,
dat de routes van de grote stormen
zich aan het wijzigen zijn, zulks mede
tengevolge van klimatologische in
vloeden. die wellicht weer afhanke-
lijk zijn van de warmte-uitstraling
der aarde. Deze warmte-uitstraling
heeft reeds tot gevolg gehad we
wezen er reeds meermalen op dat
het klimaat van Siberië in belang
rijke mate verzacht is, Sovjet-Rus
land heeft al een plan ontwikkeld tot
het uitzenden van boeren naar ge-
bicden in Siberië, die tot voor kort
vrijwel onbewoonbaar waren.
Zowel de Noordpool als de Zuidpool zijn
de geschiktste punten voor het observe
ren van de ionosfeer en de kosmische
stralen, van wier werking men nog veel
te weinig weet. Ook aan de Noordpool
zal een observatorium als dat aan de
Zuidpool worden opgericht, zulks mede
met de opzet, de z. g. magnetische po
len nader te bestuderen.
Sovjet-Rusland gaat Siberië op grote
schaal koloniseren.In Groenland vin
den de jagers op ijsberen en andere Pool
dieren nauwelijks nog buit. Ze worden
gedwongen, visser te worden.Het is
allemaal wei de moeite waard, om eens
nader te bekijken, zulks te meer wan
neer men bedenkt, dat het warmer wor
den van de aarde misschien eerder schuld
heeft aan de overvloed van regen in
onze dagen dan de atoombom..
Geen wonder, dat 36 landen zich heb
ben verenigd, om het „Geophysisch Jaar"
tot een groot succes te maken. Het zijn:
Argentinië, Australië. Brazilië, Canada,
Denemarken, Finland, Frankrijk, West
en Oost-Duitsland, Engeland, Griekenland
Nederland, Oostenrijk. Tsjecho Slo
wakije, Marokko, Nieuw Zeeland, Peru,
de Philippijnen, Sovjet-Rusland, Joego
Slavië, Pakistan en nog enkele andere.
De minister-president van Noordrijn—
Westfalen. Karl Arnold, heeft in het CDU-
blad „Ruhr Nachrichten" verklaard, dat
het Ruhr-gebied er niet naar zal streven
de „wapensmidse van het atoomtijd
perk" te worden „Bij de arbeiders en de
degelijke ondernemers, wier successen niet
berusten op voortdurende ondersteuning
of opdrachten der overheid, bestaat de
sterkste afkeer tegen zulk een ontwikke
ling", zo meent Arnold. Hij verklaart, dat
Noordrijn-Westfalen als sterkste land van
de Bondsrepubliek ervoor zal waken, dat
het soldatendom in Duitsland niet opnieuw
een doel in zichzelf zal worden. De ern
stige bedenkingen, die tegen de bewape
ning bestaan, beperken zich naar Arnold
opmerkt, niet tot diegenen, die de Duitse
verdedigingsbijdrage afwijzen of haar te
vroegtijdig achten.
Dresden-Neustadt 'n trein met Russische
kend is geworden, is op Kerstavond bij
Dresden-Neustadt een trein met Rusische
verlofgangers, ontspoord. Daarbij zouden
drie Russische soldaten om het leven
gekomen en twintig anderen gewond
zijn. De oorzaak van het treinongeval
zou een verkeerde wisselstand zijn ge
weest.
Volgens deze berichten zou een deel
van het spoorwegpersoneel, dat op het
ogenblik van het ongeval in de nabijheid
dienst deed, gevlucht zijn, terwijl enige
andere in hechtenis zouden zijn geno
men.
Uit ervaring weet men, dat het
niveau der oceanen allengs stijgt en
b.v. in West Europa het land zinkt.
Voor ons betekent dit een weliswaar
uiterst langzame, maar toch ge
stadige verlaging van het niveau van
Het „Geophysisch Jaar" is een initia
tief, dat zijn oorsprong vond op een bij
eenkomst van wetenschappelijke persoon
lijkheden, welke in de voorbije zomer
te Rome gehouden werd. Geleerden uit tal
van landen verklaarden zich tot medewer
king bereid en het gevolg was, dat vrij
wel alle landen van het Westen met
enige wetenschappelijke reputatie kon
den worden ingeschakeld. Later zegde
Sovjet-Rusland heel begrijpelijk nog
zijn medewerking toe. in het vooruit
zicht stellend, dat ook enkele satelliet-
landen van de partij zouden zijn. Be
grijpelijk, zeiden we. Het „Geophysisch
Jaar" werd direct bedoeld als een mas
saal wetenschappelijk onderzoek naar
twee „brandpunten": zoals vermeld, de
Poolkappen. Hierbij is Sovjet-Rusland,
vooral wat het Noordpoolgebied betreft,
bijzonder geïnteresseerd. We menen, dit
in voorgaande artikelen duidelijk aange
toond te hebben.
Naar verluidt, worden de totale kosten
van dit massale wetenschappelijke onder
zoek op ongeveer vier honderd millioen
gulden geschat, welk bedrag door de re
geringen der betrokken landen bijeenge
bracht zal moeten worden. Het geophy
sisch onderzoek zal o.m. omvatten het
aardmagnetisme, de meteorologie, het
Poollicht en het licht aan de nachtelijke
hemel, de z.g. ionosfeer, dus de lagen
van onze dampkring, welke ^ich boven de
stratosfeer uitstrekken, de activiteit van
de zon, de kosmische stralen, de glacia-
logie (de leer van het gletschepijs) en
de klimatologie, mitsgaders de oceanogra
fie ofwel oceaankunde. En door middel
van raketten zullen allerlei meetinstru
menten het luchtruim worden ingezonden.
De Fransen willen in de Sahara twaalf
raketten afschieten, de Amerikanen heb
ben al een heel programma opgesteld.
Men wil de lengte- en breedtegraden
met de grootste preciesheid vaststellen.
Op vooraf vastgestelde dagen zul
len geleerden in 36 landen analoge
waarnemingen doen en de verworven
gegevens daarna uitwisselen. Op
moeilijk bereikbare punten zullen
observatieposten worden ingericht.
Men hoopt aldus op systematische
wijze de aarde „onder de loupe'' te
nemen.
De Poolgebieden blijven het hoofddoel
der waarnemingen. Trouwens, het „Geo
physisch Jaar" is een uitvloeisel van
vroegere systematische onderzoekingen in
de Poolgebieden en speciaal het Noord
poolgebied. Deze onderzoekingen werden
toen als het „Pooljaar" aangeduid. Zo'n
Pooljaar vond in 18821883 plaats. Het
tweede „Pooljaar" werd in 1932'33 geor
ganiseerd. Toen werd uit ons land een
wetenschappelijke expeditie naar Ang--
magssalik op Groenland gezonden. Het
„Geophysisch Jaar" is dus feitelijk het
derde Pooljaar, maar het internationale
onderzoek is nu op veel groter leest ge-
het land, waarmede trouwens bij de
werkzaamheden aan de dijken reecta
rekening werd en wordt gehouden.
Ontstond de Noordzee als gevolg van
een doorbraak van de Atlantische
Ocaan of door vulkanische oorzaken?
Er was een tijd, dat de Rijn tot iu
Engeland stroomde en de Theems tol
onder de Nederlandse kust en toen
was de Noordzee landAfrika en
Zuid Amerika hebben allebei voor
uitstekende punten, die elkander vrij
dicht naderen. Is er indertijd een
werelddeel in tweeën gebroken? En
hoe kon het befaamde Atlantis ver
dwijnen, waarover de antieke
Griekse aardrijkskundigen nog zo
veel wisten te vertellen als over een
rijk, dat werkelijk bestaan had? Is er
een periode geweest in de geschiede
nis van de aarde, waarin Europa en
Afrika en wellicht ook Azië één
geheel vormden?
Tal van onopgeloste vragen.Vele ge
heimen.. Ofschoon het mensdom vooral
in deze eeuw toch een enorme schat aan
kennis omtrent Moeder Aarde verzameld
heeft. Intussen, soms lijkt het wel alsof
we, hoe meer we weten, we des te meer
moeten erkennen, nog zowat niets te we
ten.. Gods schepping is voor ons in me
nig opzicht, ondanks alle vooruitgang van
wetenschap en techniek, nog even on-
voor hem oneindige zee waagde.
een „Nationaal Comité voor het
Geophysisch Jaar" opgericht. Voor
zitter er van is prof. F. A. Vening
Meinesz, secretaris dr J. Veldkamp,
een functionaris van het Meteoro
logisch Instituut. Het „Geophysisch
Jaar" zal duren van Juli 1957 tot het
einde van 1958 en het Nederlandse
aandeel van het geophysisch onder
zoek zal zich voornamelijk bij het
Pakistan is bereid zijn goede diensten
aan te bieden in het geschil over Westelijk
Nieuw-Guinea. Dit verklaarde de minis
ter-president van Pakistan, Mohammed
AIi, Donderdag op «en te Djakarta gehou
den persconferentie.
Nu de V. N. de resolutie ten aanzien van
Westelijk Nieuw-Guinea, die ook door
Pakistan gesteund werd, hebben afgewe
zen. is het voor Indonesië de aangewezen
weg, van zoveel mogelijk landen in de V.
N. sympathie voor zijn standpunt in deze
kwestie te verwerven, aldus meende Moh.
Ali, die hieraan toevoegde, oat Nederland
de mening der wereld zal moeten respec
teren. Als deze wereldopinie dusdanig is,
dat de besprekingen tussen Indonesië en
Nederland over Westelijk Nieuw Guinea
dienen te worden hervat, ben ik ervan
overtuigd, dat Nederland daaraan gevolg
zal geven, aldus Moh. Ali.
De minister-president van India. Nehroe,
die tevoren een ontmoeting met de pers
had, verklaarde in verband met Westelijk
Nieuw-Guinea slechts, dat India zich in
deze kwestie volledig achter de eisen van
Indonesië stelt.
Op een vraag naar zijn mening over
toenemende groei van het communisme in
Indonesië zeide Nehroe, dat hij daarom
trent zelf geen rapporten had ontvangen.
Naar zijn mening dient er onderscheid te
worden gemaakt tussen het binnenlandse
en het buitenlandse communisme. Dit
eens dat een explosie van zes of ze
ven atoombommen de atmosfeer totaal
zou kunnen vergiftigen".
Overzichtkaartje van Antarctica. De Amerikaanse ijsbreker „Atka" is uit
Boston naar het Zuidpoolgebied vertrokken, om bases te zoeken voor
observatieposten, die in het „Geophysisch Jaar" zullen worden opgericht.
Het schip zal expedities uitzenden, die hun weg zullen zoeken naar de
Zuidpool (1), Mary Byrd Land (2) en Little America (3), ivelk laatste
jarenlang het hoofdkwartier van de beroemde Zuidpoolvorser Admiraal
Byrd is geweest.
Het is daarom niet verwonderlijk, dat
er momenteel voorbereidingen worden ge
troffen, om een internationaal lichaam
in het leven te roepen, dat zich zal gaan
bezig houden met het bestuderen van onze
aarde in letterlijk elk opzicht. Juist het
voortschrijden van wetenschap en tech
niek noopt ons hiertoe. Hoe meer we we
ten, des te meer vragen er opdoemen, die
antwoord eisen.
Men heeft een „Geophysisch J aar''
geproclameerd. En dit zal in de
eerste plaats een groots onderzoek
omvatten van de Noord- en van ds
Zuidpoolgebieden. Ook Nederland
zal er aan deelnemen. Er werd reeds
een inmenging van buiten af, en daarop
kan toezicht worden uitgeoefend. Met in-
tern communisme, dat een binnenlandse
aangelegenheid is, die geheel door de
eigen regeringen moet worden behandeld,
hebben andere landen niets te maken, al
dus Nehroe.
De premier van India richtte nog
een waarschuwing tot de wereld in ver
band met de gevaren die haar bedreigen
door de proefnemingen met de atoom-
en waterstofbommen. Hij zeide dat der
gelijke ontploffingen de atmosfeer zou
den kunnen besmetten en veel leed over
de gehele wereld tengevolge kunnen
hebben. „Wii allen", aldus Nehroe,
„weten, wat de geleerden over de oorlog
zeggen. Een Franse Nobelprijswinnaar,
prins Louis de Broglie. heeft verklaard
en andere geleerden zeiden het even-
Een beeld uit de eerste onderzoekingstochten in het Zuidpoolgebied. De
zeilschepen „Erebus" (op de voorgronden „Terror" raakten in het
pakijs bekneld. Ze werden er in kapo-t gedrukt. Dit gebeurde in de vorige
eeuw. Thans suizen vliegtuigen over het pakijs naar het vasteland van
Antarctica.
In deze met liefdevolle aandacht en .gro
te innigheid geschreven roman wordt ons
verteld hoe mevrouw Van Rees, die al
meer dan tachtig jaar oud is, haar jeugd
ipnieuw doorleeft haar glanzende
jeugd, die haar de kracht gegeven heeft
ingebroken door een lang leven met vele
teleurstellingen, met smart en onherstel
bare verliezen, maar toch ook met zoveel
goeds, te gaan. Hoe dikwijls had zij haar
kinderen verteld van deze jeugdjaren in
het oude Twentse stadje bij de Duitse
grens. Vooral vertelde zij er graag over
in de jaren dat zij, jong weduwe gewor
den en door de speculaties van haar
broer zo goed als geruïneerd, in zorge
lijke omstandigheden verkeerde Zjj liet
haar kinderen in de glans van het verle
den leien. Voor haar dochter Justine was
alles zo werkelijk geworden, dat zij het
in haar verbeelding zelf beleefde en zag,
en als kind geloofde, het zelf te hebben
meegemaakt.
In de oorlogsjaren begon in de oude
dame het verlangen, het stadje van haar
kindsheid terug te zien, onweerstaanbaar
te groeien. Justine beloofde, met haar
mee te zullen gaan zodra de omstandighe
den dat veroorloofden. Doch toen het ein
delijk zover was, schrok zij terug voor
de consequenties harer belofte: haar moe
der was immers zo goed als blind en zij
zou dus niets kunnen zien van de dingen,
waar zij zo naar had terugverlangd.
„Moeder zou alleen maar verdriet heb
ben deze dagen", peinsde Justine be
zorgd.
Maar wat een tragische, schokkende
teleurstelling had kunnen worden, ver
keerde tenslotte in zegen. Mevrouw
v. Rees had zich in haar leven zeer veel
moeten ontzeggen. Zij was het zo hoop
vol begonnen. „Zij wilde altijd heel
oud worden en veel van de wereld zien.
Zij was heel oud geworden en zij had
ook veel van de wereld gezien maar
niet zoals Jetje dat vroeger bedoelde."
Ze had veel meegemaakt, zij had op
standigheid en twijfel gekend. Maar na
zware innerlijke strijd kwam zij tot
aanvaarding en rust in het weten: 't
gaat niet altijd zoals wij het zelf wen
sen. Misschien is deze tegenslag ergens
goed voor." Ook nu greep zij zich aan
dit levensdevies vast en zelden vond
het een schoner vervulling.
Want wat gebeurde er: de oude dame
en Justine arriveerden in het oude stadje.
Even ervoer mevrouw Van Rees de felle
pijn van het besef, dat zij niet met de
ogen zou kunnen waarnemen wat zij in
gedachten steeds voor zich had gezien.
Maar zij, de gelovige vrouw met onblus
bare levenskracht, aanvaardde ook deze
beproeving: dan zou zij deze terugkeer
alleen maar in haar verbeelding beleven!
Zij wist niet, dat haar jüist hierdoor
een geweldige desillusie bespaard bleef.
Het dorp was in de oorlog beschadigd en
veel was er veranderd en verminkt. Wat
in haar herinnering de schoonste luister
bezat, had deze voor de zintuigelijke
