AMERICAN
Maatregelen tot vermindering en tot
opheffing van onderwijzerstekort
Naar verbonden eilanden
COMMENTMR
Nieuwe wegen door Deltaplan
Minister Cals lost een belofte in
Situatie in 1956 toch
moeilijk
Zaken zijn zakenmensen zijn mensen
Dat onrecht gaat verdwijnen
reen verlengstuk van ondernemer
85 ct.
„Zo maar" iemand
afgeranseld
Kernreactor nabij
Oosterbeek?
Nieuwe opleiding, opening mogelijkheid
tot universitaire studie, correctie van
salariëring, verlaging leerlingenschaal,
spreiding van
cursussen,
kweekscholen, spoed-
faciliteiten voor dienst
plichtigen, enz.
Verhoging van bedrijvigheid en welvaart
Henk van der Maze
C<G A PÈTTP
DONDERDAG 3 FEBRUARI 195.1
is'»v-a
20
stuks
(In ccllopbaan
Flinke straffen voor sadisten
Te weinig geraamd
Hoger aanbod in komende
jaren
Spoedcursussen
Kleuterleidsters
Indien de noodmaatregelen, waar
van hier sprake is, worden getroffen,
zal de situatie in 1956 nog moeilijk
zijn. De minister blijft zich daarom
bezinnen op maatregelen, die een
verbetering in de situatie kunnen
brengen. Hij houdt zicli aanbevolen
voor het vernemen van denkbeelden
die daartoe zouden kunnen mede
werken.
NOORSE BISSCHOP
WIJDT PRIESTERS IN
OLDENZAAL
Op lange en korte termijn
Gehuwde onderwijzeressen
Weg Zierikzee-Tien Gemeten
Tijdwinst
JONGENS SPEELDEN MET
MUNITIE
Gunstig voor landbouw
PAGINA 3
Wegens openlijke geweldpleging zijn
twee Nijmeegse jongemannen van om
streeks 20 jaar Woensdag door de Arn
hemse politierechter veroordeeld tot 12
weken gevangenisstraf, waarvan de helft
voorwaardelijk, terwijl een derde 8 weken
kreeg, waarvan eveneens de helft voor
waardelijk. Bovendien werd onmiddellijke
gevangenneming gelast.
De drie onverlaten waren op 23 Januari
na middernacht uit een café gekomen en
hadden de afspraak gemaakt om eens
iemand „af te tuigen". Voor het Nijmeegse
gemeentehuis stond een jongeman met zijn
meisje te praten en zond°r dat daartoe
ook maar de minste aanleiding bestond
stapte een van de drie op het paar af en
gaf de jongeman een klap in het gezicht.
Dat was het sein voor de beide anderen.
Terwijl een van de drie de jongeman vast
hield, begonnen de andere twee er op los
te slaan. Toen de jongeman viel, schopten
zij hem in het wilde weg, ook zelfs, toen
hij tenslotte doodstil lag. Het meisje
schreeuwde intussen luidkeels om hulp,
waarop het slachtoffer van de jeugdige
sadisten door twee politiemannen kon
worden ontzet-
Was dit niet gebeurd, zo zei de officier
van Justitie, dan had het drietal waar
schijnlijk terecht moeten staan wegens ge
weldpleging met dodelijke afloop, want de
jongeman was er reeds erg aan toe; een
oog was geheel dichtgeschopt en zijn ge
laat vertoonde ernstige verwondingen.
Voor de rechter gaf het illustere drietal
toe, dat zij hun slachtoffer helemaal niet
kenden, dat deze geen aanleiding had ge
geven en dat zij eenvoudig zin hadden
gehad om eens iemand een pak ransel te
geven.
Bij de mondelinge behandeling van de
behoefte aan onderwijzers bij het gewoon- en
de voorziening in die behoefte"
voortgezet gewoon lager
onderwijs en rte voorziening in die üetioeiie in de Eerste Kamer in
jj. heeft minister Cals medegedeeld, dat hij bereid was de
door hem gegeven prognose nader te bezien in het licht
de toekomstige
van de dooi m mn -mo-i" v,r_, worden
zijn gesteld. Van dit aantal zijn 308 ge
huwde vrouwen.
Indien wordt aangenomen, dat op 31
December jl. juist niet van een werkelijk
tekort sprake was (en dit is gezien de ge
geven cijfers zeer waarschijnlijk) dan
zouden de werkgemiddelden van de te
korten voor de komende jaren er aldus
uitzien- 1955: 680; 1956: 2590; 1957: 2310;
1958: 2350; 1959: 2210; 1960: 1885 en 1961:
815
Uit het volgende zal echter blijken, dat
deze aantallen te hoog moeten worden ge-
Vooreerst zijn de aantallen toegelaten
tot de kweekscholen in 1954 groter dan
tot nu toe het geval was. Werden in 1958
2806 leerlingen tot de klassen I en II en
555 tot de klassen III en IV toegelaten, in
1954 gingen 3518 leerlingen naar klasse I
(geen enkle naar II) en 820 naar III en
IV. In totaal is dat bijna 1000 of wel 30
procent meer dan in 1953. In 1956 en 1957
October J
enfers van de
J ,lr.r,v het C.B.S. Herziene berekeningen omtrent
Toon der Nederlandse bevolking 1951-1981". Met name
«Ie invloed op de onderwijzersbehoefte van de na 1964 te
verwachten nieuwe geboortegolf en die van mogelijke wijzigingen in het
jaarlijks emigratiesaldo.
In'de onderhavige vervolg-nota lost de minister zijn belolte in. Van
de gelegenheid maakt liij gebruik de later bekend geworden statistische
gegevens betreffende de voorzieningen in de behoefte aan onderwijzers
te toetsen aan de prognosecijfers en tevens geeft hij een overzicht van
de maatregelen, die bij ter vermindering en ophefling van het onder
wijzerstekort zal treffen.
Bij de voortzetting van de prognose tot
1980 galt Wj uit van dezelfde Porrussen
als die, welke voor de prognose tot 19/u
hebben gegolden, t.w. geen verlaging van
de leerlingenschaal, geen verlenging van
de leerplicht en een jaarlijks emigTatie-
saldo van 30.000.
Overigens is voor de periode 1970—19BU
voor G.L.O. en V.G.L.O. de constante
klassedeler 34,4 (zijnde die, welke gold
voor 1970) aangehouden; voor de andere
takken van onderwijs .zijn dezelfde klasse
delers als in de eerste nota genomen.. Het
jaarlijkse aanbod van onderwijzers is op
3100 gehandhaafd.
Uit de berekeningen blijkt, dat de stij
ging van de geboortecijfers slechts zeer
geleidelijk haar invloed zal doen gelden
en wel zo. dat zelfs bij de ongunstige
prognose, indien aan de p-raemissen niets
wordt gewijzigd, gedurende de periode
19701980 een oplopend overschot aan
onderwijzers zou optreden, waarvan de
grootte in 1980 ruim 16.000 zou bedragen.
Indien men zich baseert op de wetrkge-
middelden van tekorten en overschotten,
dan blijkt, dat, zelfs indien een verlaging
van de leerlingenschaal en een verlen
ging van de leerplicht met twee jaren zou
zijn ingevoerd, de nieuwe geboortegolf
geen zorg zou baren.
Wat de emigratie betreft, was in de eer
ste nota een saldo van 30.000 per jaar aan
genomen. Het C.B.S. nam als gemiddelde
35 000 aan De minister heeft laten be
rekenen, hoe zijn vooruitberekeningen
zouden veranderen, indien het jaarlijks
emigratiesaldo 20.000 zou bedragen. Ge
bleken is, dat de tekorten dan ongeveer
twee jaar later zouden zijn opgeheven
dan bij een saldo van 30.000.
Bij de confrontatie van de prognose met
sinds haar verschijning hekend gewoxden
statistische gegevens blijkt, dat het voor
31 December jl. geraamde aantal leerli
gen van gewoon lager- en voortgezet g
woon lager onderwas, dat Ï.4Z3.UUU oc
droeg, in werkelijkheid op 16 September
jl. 1.448.463 was. Het verschil is waar
schijnlijk toe te schrijven aan de verschui
ving van de toelatingsleeftijd tot de lagere
school, welke door een aantal gemeente
besturen gedurende enkele jaren is toe
gepast. Zo deze veronderstelling juist is,
dan zal in 1955 de raming heter in over
eenstemming zijn met de werkelijkheid.
Wat de andere takken van onderwijs
betreft blijkt de belangstelling voor
B.L.O., U.L.O. en V.H.M.O, meer te zijn
toegenomen dan was geraamd. In hoe
verre dit een tijdelijk verschijnsel is. moet
worden afgewacht. Voor het nijverheids
onderwijs voor jongens is de belangstel
ling conform de raming vermeerderd;
voor het primair nijverheidsonderwijs
voor meisjes is zij enigszins lager dan
was verwacht. Al met al zou het vereiste
aantal aktebezitters ongeveer 700 hoger
moeten zijn dan was berekend.
Daar de werkelijke aantallen in functie
zijnde onderwijzers op 31 December j.l.
eerst bekend worden na de uitwerking
van de C.B.S.-telling van 16 Januari 1955,
kan pas daarna worden nagegaan, of er
inderdaad 1°° onderwijzers meer dan was
geraamd in functie zijn. dan wel of de
klassedeler iets hoger is dan bij de raming
ondersteld was.
De minister geeft vervolgens een over
zicht van het verhoogde aanbod van akte-
bezitters en toekomstige aktebezitters.
Ongeveer 800 dienstplichtige onderwij
zers hebben vrijstelling van militaire
.Nota betreffende de toekomst!ge I °P de begrotin£ te'
Ook wil de minister de landelijke
spreiding van kweekscholen bezien en
zegt een nota daarover toe, nog in dit zit
tingsjaar.
Tenslotte zal hij bevorderen, dat voor
lichting over het onderwijzersambt en de
opleiding daartoe wordt gegeven.
Wat de maatregelen op korte termijn
betreft, vermeldt de vervolgnota op de
eerste plaats het instellen van spoedcur
sussen voor bezitters van het einddiploma
van gymnasium, hogere burgerschool of
middelbare meisjesschool. Aan deze cur
sussen, die zoals bekend op 1 April a.s.
beginnen en ongeveer 15 maanden duren,
kunnen deelnemen personen beneden 30
jaar. De deelnemers betalen geen lesgeld,
maar wel hun boeken. Voorts ontvangen
zij, voor zover zij ongehuwd zijn en in
gezinsverband leven, een toelage voor
levensonderhoud van 100 per maand. De
overige ongehuwden ontvangen een toe
lage van 150 per maand. Aan gehuwden
wordt maandelijks 250 uitgekeerd. Dit
bedrag wordt voor elk kind. dat te hun
nen laste is. verhoogd met 20 per maand;
in reiskosten kan een teige-moetkommg
worden verleend.
Het aantal gegadigden, dat schriftelijk
heeft verklaard in principe bereid te zijn
deze cursussen te volgen, bedraagt onge
veer 1000. van wie 750 onder de 30 jaar.
Het is niet onredelijk op grond daarvan
aan te nemen, dat in 1956 ongeveer 500
onderwijzers extra beschikbaar zullen ko
men.
Een andere maatregel op korte termijn
is het bevorderen van een beslissing door
de regering in haar geheel, in hoeverre
ten behoeve van dienstplichtige onder
wijzers voor de eerstkomende jaren faci-
Degenen, die een betrekking bij het on
derwijs aanvaarden, zouden de studie
moeten kunnen voltooien in een periode,
waarin de aanwezigheid van de onder
wijzer in de lagere school minder drin
gend noodzakelijk is dan in 1956 en eerst
volgende jaren. Daar de ondergetekende
het niet in het bf :ang van de onderwijzer
acht, dat de studie te lang wordt onder
broken, zou aan de abituriënten van 1956
omstreeks 1960 de gelegenheid tot het vol
gen van de derde leerkring moeten wor
den geboden. Indien nodig zou deze maat
regel voor 1957 en 1958 kunnen worden
herhaald.
Ten aanzien van de inschakeling van
hfet kleuteronderwijs, zegt de minister,
dat de door hem overwogen maatregel,
Kleuterleidsters B via een spoedopleiding,
de oude onderwijzersakte te laten be
halen, wegens gebrek aan belangstelling
geen doorgang zal vinden.
Het treffen van een wettelijke regeling,
volgens welke kleuterleidsters tijdelijk de
bevoegdheid zouden verkrijgen in net
eerste en tweede leerjaar van de lagere
school onderwijs te geven, ontmoet bij ae
minister zodanige bezwaren, dat hij deze
maatregel zijns inziens niet dan in uiterste
noodzaak zou mogen treffen.
Het denkbeeld de kinderen een jaar
later dan thans het geval is tot de lagere
school toe te laten en hen gedurende dat
jaar verplicht kleuteronderwijs te doen
volden, heeft aantrekkelijke kanten en is
daarom ernstig overwogen. Er zijn ech-
ter ook bezwaren. Het kleuteronderwijs is
nl. niet wettelijk geregeld, in vele ge
meenten ontbreekt kleuteronderwijs van
de door de ouders gewenste levensbe
schouwelijke richting, de kwaliteit loopt
uiteen, leidsters en lokalen zijn er onvol
doende Indien het nieuwe ontwerp-
Kleuteronderwijswet vóór 1 Januari laaft
wet zou worden, dan ware de maatregel
te overwegen. Er zal dan een wijziging
van de Leerplichtwet nodig zijn.
Naar mag worden aangenomen maakt
Oosterbeek een goede kans voor de vesti
ging van een proefreactor, welke de Stich
ting Reactor Centrum voornemens is in
Nederland te bouwen. Als plaatsen van
vestiging voor deze reactor van 10.000 kW
worden genoemd Delft, Nijmegen en Oos
terbeek. Delft in verband met de aldaar
gevestigde Technische Hogeschool: Nijme
gen, omdat daar de meest moderne elec-
trische centrale gevestigd is en Oosterbeek
vanwege de nauwe relatie met de Kema,
waar reeds geruime tijd op kleine schaal
door de Stichting Fundamenteel Onder
zoek der Materie (FOM) proefnemingen
worden gedaan. Naar verluidt maakt Oos
terbeek de beste kansen voor de vestiging
van deze reactor-
Op Zondag 20 Februari a.s. zal mgr dr
Jac. Mangers, bisschop van Oslo (Noor
wegen) de H. Priesterwijding toedienen in
het klooster der Maristen te Lievelde bij
Groenlo aan de fraters Johannes Besse-
link (Oldenzaal); Alphonsus de Block
(Hulst Z.-Vl.) en Bernardus Sessink uit
Ulft (Gld.).
zal het aanbod van nieuwe onderwijzers
dus hoger zijn dan is geraamd en dit zal
in 1958 en 1959 in nog veel sterkere mate
het geval zijn. Bovendien zullen de spoed
cursussen voor V.H.M.O.-candidaten, die
zoals verder zal blijken, doorgaan, in 1956
waarschijnlijk op zijn minst 500 onder
wijzers extra afleveren.
Tenslotte geeft minister Cals een over
zicht van de maatregelen, die z.i. moeten
worden getroffen om aan de moeilijke
situatie van de komende jaren zo goed
mogelijk het hoofd te bieden. Hy maakt
onderscheid tussen het beleid, dat op lan
gere termijn noodzakelijk is en het tref
fen van maatregelen op korte termijn,
die het karakter van noodmaatregelen
dragen.
Wat de eerste betreft stelt de minister,
dat hij, al mogen de noodmaatregelen ook
het meest urgent zijn, het van groter be
lang acht. dat de voorwaarden aanwezig
zijn. die het omderwijzersambt zo aantrek
kelijk maken, dat een voldoende aanbod
van onderwijzers ook in de toekomst ver
zekerd blijft.
Hij meent, dat de nieuwe onderwijzers
opleiding daartoe zal medewerken en dit
is voor hem dan ook de reden om de
derde leerkring intact te houden. Vervol
gens zal tot verhoging van het aanzien
van het onderwijzersambt bijdragen, het
openen van de mogelijkheid tot het afleg
gen van universitaire examens in bepaal
de faculteiten. De minister is voornemens
op deze aangelegenheid terug te komen
in de Memorie van Antwoord op het
Voorlopig Verslag betreffende het ont-
werp-Hogeronderwijswet.
Voorts is hij er van doordrongen, dat
de bezoldiging van de onderwijzers in
overeenstemming moet zijn met het be
lang van de functie en hij deelt, mede, dat
de vraag, in hoeverre correctiesin de
salariëring van de onderwijzers zijn gebo
den. thans onderwerp van overleg uit
maakt in de bijzondere commissie van ge
organiseerd overleg in onderwijszaken.
Verder zal de minister streven naar
militaire
liteiten met betrekking tot de
dienst kunnen worden verleend.
Ten aanzien van de voor eerste oefe
ning in werkelijke dienst zijnde abitu
riënten van H.B.S. of gymnasium, die in
April 1955 de spoedopleiding voor onder
wijzer wensen te gaan volgen, heeft de
minister van Oorlóg en van Marine zich,
zoals reeds gemeld, bereid verklaard
indien zij betrekkelijk kort na 1 April 1955
de eerste oefening zouden beëindigen
aan hen op hun verzoek tijdig vóór die
datum klein verlof in afwachting van
groot verlof te verlenen.
dienst verkregen Bovendien zijn 586 be- verlaging van de leerlingenschaal; de ver-
Zitters van de onderwijzersakte benoemd,lening van studietoelagen zal in ruime
die in het genot van fictieve diensttijd mate worden voortgezet. In 1955 staat
Het verlenen van algemene ontheffing
van het vrageil van het voor vergoeding
in aanmerking brengen van het salaris
van gehuwde onderwijzeres, die in tijde
lijk dienstverband zijn aangesteld, ook
wanneer het langdurige waarnemingen
betreft, is een derde maatregel.
Bij de opstelling van de prognose is
verondersteld, dat in 1956 ongeveer drie
kwart van de geslaagden voor de tweede
leerkring van de kweekschool de derde
leerkring zullen gaan volgen en derhalve
nog niet een betrekking als onderwijze)
zullen aanvaarden. Hoewel tr uit hoofd-
van do sterk practisch-paedagogische in
slag van het leerprogramma van de derd.
leerkring ongetwijfeld voordelen aan zij'
verbonden om. alvorens de studie aan en-
leerkring te vervolgen, eerst enige jarc
in de practijk als onderwijzer werkzaar
te zijn geweest bij de behandeling vai
de Kweekschoolwet is op deze yoordclci
zeer nadrukkelijk gewezen zijn aan d'
andere kant aan deze wijze van studeren
in het bijzonder voor de daarbij betrok
kenen, voor de hand liggende bezwarei
verbonden. De minister gaat thans na o
en, zo ja. op welke wijze aan deze bezwa
ren kan worden tegemoet gekomen
Daarbij gaat hij er van uit:
dat de derde leerkring intact wordt ge-
houden, zij het met een kleiner aan
tal leerlingen en op de tweede plaats,
dat de leerling, die voor het examen
aan het einde van de tweede leerkring
is geslaagd, in volkomen vrijwilligheid
de keuze kan doen de derde leerkring
al dan niet terstond te gaan volgen.
(Van onze Haagse redactie)
De dammen in de zee-armen en die in de binnenwateren, welke in liet
Deltaplan zijn geprojecteerd, noden tot liet maken van wegverbindingen.
Aldus stelde de directeur-generaal van de Rijkswaterstaat, dr ir A. G. Maii»,
in de rede welke bij gistermiddag te Den Haag hield voor liet Nederlands
Verkeersinstituut. Hem staat een wegenschema voor ogen, dat voorziet in
een Westelijke route over de primaire afsluitdammen, welke Rotterdam
verbindt met Middelburg. Voorts een Oostelijke route over een brug bij
Tien Gemeten en de dam in het Volkerak, die Rotterdam met West-Noord-
Brabant verbindt, eventueel met Antwerpen. En dan nog een verbinding
Rotterdam-Zierikzee over bovengenoemde brug bij I ien Gemeten. Ilij
waarschuwde echter, dat dit schema nog geenszins volledig is bestudeerd,
laat staan vastgesteld.
Ir Maris voegde hier nog aaii toe, da'
in Zeeland stemmen opgaan om ook Zie
rikzee met Goes te verbinden door eer
dam in de Oosterschelde ter vervanging
van het veer Zierikzee-Kats, terwijl hij
ook een kaartje had gezien waarop een
verbinding tussen Tholen en Zuid-Beve-
lan-d was aangegeven. Naar de mening
van de directeur-generaal van de Rijks
waterstaat zal de Westelijke route in be
langrijke mate recreatieverkeer trekken.
Door de excentrische ligging ten opzichte
van elk der eilanden de route verbindt
immers de koppen der eilanden zal hij
geen belangrijke functie in de productie
ve sfeer vervullen.
Dit laatste kan wèl verwacht worden
van de route ZierikzeeTien Gemeten,
welke de eilanden SchouwenDuiveland
en Overflakkee op gunstige wijze met de
Oostelijke Noord-Zuidroute verbindt,,
waardoor hier de functionele verbinding
met de Randstad Holland wordt verkre
gen en met Noordelijk Noord-Brabant c.q.
België. De hee-r Maris zou van deze weg
voorlopig slechts een streekweg willen
maken met de mogelijkheid tot uitbou
wen tot primaire weg ter ontlasting van
de grote autosnelweg Antwerpen—Breda
Rotterdam. In eers-te aanleg vindt hij 't
echter niet nodig van deze weg een Bene-
luxweg te maken omdat zij toch niets kor
ter is dan de route over Breda.
De tijdwinst, welke ir Maris' wegen
schema zal opleveren, blijkt uit het on
derstaande staatje. Daarbij is ervan uit
gegaan, dat de gemiddelde snelheid op
autosnelwegen 70 km per uur, op andere
Enkele veerdiensten zullen vervallen, an
dere zullen belangrijk aan betekenis ver
liezen. De landbouw zal kunnen rekenen
op transport te allen tijde, hetgeen het
kweken van gewassen, die inhet bijzon
der gevoelig zijn voor beschadiging bij het
vervoer of waarbij de duur van het trans
port van grote invloed is op de kwaliteit,
stimuleren. Er zal een toeneming zijn van
het personenvervoer over de weg op han
dels, sociaal, cultureel en recreatief ge
bied Het vervoer te water zal een deel
moeten afstaan aan het vervoer over de
^Tenslotte zullen de extra-kosten, die
voortspruiten uit de veertarieven. uit het
tijdverlies dat aan het veerbedrijf mhae-
rent is en uit de beperking van de ver
voerscapaciteit komen te vervallen. Dat
betekent kostprijsverlaging. Voorts zal er
een grotere mobiliteit ontstaan van ar
beidskrachten. Dit alles zal leiden tot een
grotere bedrijvigheid en welvaart.
De 12-jarige scholier M. K. uit de Ja-
cobastraat te Den Haag is gisteren om het
leven gekomen, nadat een projectiel,
waarmee hij speelde, tot ontploffing was
gekomen. Het ongeluk gebeurde om
streeks vijf uur op de hoek van de Lange
en de Korte Vijverberg. De jongen was
aan het spelen met een tot nu toe onbe
kend gebleven soort munitie, die plotse
ling ontplofte. Het ventje was onmiddel
lijk dood. Omtrent de toedracht van het
ongeval is weinig meer bekend, omdat
de enige getuige van het ongeval een
broertje van het slachtoffer nog te zeer
overstuur is. Het projectiel heeft het
tweetal vermoedelijk kort voor h*t onge
luk ontvreemd uit een met munitie ge
laden wagon op het station H.S.
Tijkswegen 60 kói per uur en op alle
-verige wegen 40 km per uur bedraagt.
Voorts is geen oponthoud gerekend bij de
veren.
Route: Benodigde Tijd:
R'damMiddelburg 135 min. 70 min.
R'damZierikzee 135 min. 43 min.
R'damGoes 110 min. 80 mm.
R'damMiddelharnis 75 min. 30 min.
R'dam-Bergen op Zoom 75 min. 43 mui.
Zeer spectaculair is ook de tijdwinst op
de route ZierikzeeMiddelharnis. die te
ruggebracht kan worden van 140 tot 35
minuten.
Door deze verbeteringen zal het ver-
keersklimaat grondig worden gewijzigd.
Op speciaal vastgelaste rails a,an boord
van het m.s. „Sumatra van de Stoom
vaart Maatschappij „Nederland vertrok
Woensdag van de Javakade in Amster
dam het 298ste en laatste spoorweg-
rijtuig van een contingentdat de Indo
nesische regering in de verschillende lan
den van West-Europa, waaronder Neder
land, heeft doen bouwen teneinde de in
de oorlog zwaar gehavende Indonesische
Spoorwegen weer op peil te brengen. Het
schip zal vermoedelijk op 3 Maart in
Tandjong Priok aankomen om daar zijn
lading veilig aan a>al te setten. Overi
gens zitten aan een dergelijk transport
'diverse risico's verbonden: Het is n.l.
tweemaal voorgekomen, dat in de Golf
van Biscaye een rijtuig door het over
slaande water van zijn plaats aan boord
werd geslagenHet laatste rijtuig in de
takels van een zware drijvende bok, op
weg naar zijn plaats aan boord van de
Sumatra.
Wie wil bouwen moet weten wat en hoe. Daarom moeten katholieke werk
nemers grondiger het karakter der moderne maatschappij, waarin zij leven, leren
kennen gelijk het werkelijk is. Het is alweer een advies van mgr Poels, die voorts
verklaarde, dat de eerste ervaring dan wel zal zijn, dat de huidige maatschappij
helemaal niet christelijk is. De kwaal zit in de wereldlijke, van de Kerk los
gerukte, door liberalisme en socialisme in hart en nieren ontkerstende maatschappij
Het vloekt eenvoudig met elk begrip van christendom, aldus mgr Poels, wanneer
men aan het eigendomsrecht van aandeelhouders de alleenheerschappij wil vast
koppelen. Gewis „zaken zijn zaken", maar mensen zijn mensen tegenover de
luizenden mensen, ingenieurs, beambten en handarbeiders die het samen toch
eigenlijk maar „doen" is het onrecht de alleenheerschappij op grond van geld op
te eisen. Aldus wederom mgr Poels.
mits de wet op de ondernemingsraden eerlijke kansen krijgt bij de toepassing.
Het gaat nog schoorvoetend bij vele werkgevers, juist inzioht ontbreekt nog bij
de meerderheid der werknemers. Het grote doel van de ondernemingsraad is
samenwerking in het bedrijf, zodat een arbeidsgemeenschap ontstaat. De studie
over doel, werkwijze, preciseren van taken der belanghebbenden heeft jaren
geëist. Doch de wet is er nu door al sinds Mei 1950.
Nu volge direct een zeer belangrijke mededeling uit de Memorie van
Toelichting:
„Grondslag is de overtuiging, dat een orgaan van samenwerking in de onder
neming slechts aan zijn doel kan beantwoorden, indien deze samenwerking zich
afspeelt tussen de ondernemer en zijn personeel. Vandaar dat de wet spreekt
van ondernemingsraden en niet van kernen, fabriekscommissies of dergelijke,
om daarmee aan te geven, dat hier geen sprake is van een vertegenwoordiging
van het personeel tegenover de ondernemer, doch integendeel van een orgaan
van gezamenlijk overleg met het accent op gezamenlijk waarvan het hoofd
van de onderneming samen met zijn personeel deel uitmaakt. (Daarom voelen
le communisten voor deze raden niets. Zij wensen geen rust, maar onrust en
afbraak) De functie van de ondernemingsraad brengt mede, dat zijn terrein
beperkt blijft tot de sfeer der zuivere ondernemingsaangelegemheid.
Tegenover de opvatting, dat de ondernemingsraden niets van waarde zouden
innen doen en slechts een verlengstuk van de ondernemers zouden worden,
rklaarden de betrokken ministers, die genoemde opvatting niet konden delen:
..Het betreft hier organen van overleg en samenwerking tussen werkgever
n arbeider, zodat het logisch is dat de werkgever krachtens zijn functie als
ïoofd der onderneming het voorzitterschap bekleedt. Dat dit veelal anders is bij
e bestaande kernen en personeelscommissies spruit voort uit het feit, dat
Ie opzet een andere is. Personeel behartigt belangen van personeel tegenover
'erkgever. Bij de voorgestelde ondernemingsraden gaat het veeleer om
amenwerking en overleg.
Dit verschil betekent werkelijk geen nuance. Een ondernemingsraad staat
-nmaal hóger ,is veel voornamer van structuur dan een kern.
Morgen zullen we nog enkele bijzondere artikelen van de wet zelf onder de
chijnwerper zetten. Want al geldt de wet alleen voor bedrijven met meer dan
!5 werknemers, naar schatting komen toch ongeveer 10.000 ondernemings voor
de instelling van zo'n raad in aanmerking.
