witte doek
Loser takes all"
Ans og Jap Danielsen
m
m
w£,S as,?»" I
mm
Met
Graham Greene
aan de speeltafel
Interessante expositie in Museum
F odor te Amsterdam
Een kwestie van aanvoelen
Geen excuus voor plompheid
«■ftflWftiSS'ffiiS.'ïS ,"a""
Ir
7V.
A
„Kobina in de
koningsstad
Vliegende schotels
slaan
ons gach
ZATERDAG 19 FEBRUARI 1955
PAGINA 5
ZILVEREN JUBILEUM
A. VAN DOMBURG
„UIT VUUR EN VLAM"
Kon. Ned. Hoogovens en Staal
fabrieken in kleurenfilm
M;;SnU?kkinë. dat^La" da"
9
Hu TLS
Fan
Be/ Vi
n
WERELDNIEUWS
Naar geregelde speelfilmproductie in Nederland? Wel een
regisseur, een Duitser - Maar nog geen spelers Eerste
film: „Ciske de Rat" Frangois Mauriac scenarioschrijver
„Le Pain vivantIn alle opzichten een merkwaardige film
- Szöke („Knuffel"Szakall overleden Hongaarse
'Amerikaan, die meer dan 100 filmrollen speelde Om de
Oscars van 1954 Audrey Hepburn bij de eerste vijf Haar
v°lgende rol: L'Aiglon Maar Judy Garland is favoriet
Marlon Brands wint het bij de mannen Britse Filmacademie
l* klaar „Mobsons Choice" de beste film Darryl F.
Aannek over Marilyn Monroe: „We moeten zorgen, dat het
Publiek haar niet zat wordt" Wat is eigenlijk een filmster?
Edmund Purdom, een saaie Engelsman met een knap
gezicht Marilyn Monreo en de gebroeders Karamazow.
flnl'a!?1?1 er op tc lijken, dat het in Ne-
Produpfi- een geregelde speclfilm-
tistipu! gaan komen, ondanks de ar-
kP m'slukking van „Het Wonderlii-
sterdam6" Van Wil1™ Parel". M Am-
kort «jei-1/ nameIi)k, zoals reeds in het
aanstem? g,?mcl(I. door een aantal voor-
"itgeversk gUren uit bank"' bedr.ats" T
schannH A de Filmproductiemaat-
Met sten» msterdam" oPgerlcht-
en in l van de Nederlandse regering
filmnrna emverking met buitenlandse
p'ïiu«nta wil „Amsterdam" de
uucue beginnen met de verfilming van
Piel beker»de boek „Ciske de Rat" van
ui Kakker. Deze film zal in co-produc-
tie
Hïet Duitsland in de Duivendrechtse
Cinctone-Studio's worden vervaardigd on
der regie van de Duitser Wolfgang Staud-
*e, bekend door „Die Mörder sind unter
Uns" en de verfilming van de roman
»Der Untertan" van Heinrich Mann.
Staudte, die vrij goed Nederlands
spreekt in 1936 speelde en zong hi.i bij
het toneelgezelschap van Cor van der Lugt
Melsert in „De Wonderbar" heeft reeds
een bezoek gebracht aan Amsterdam in
gezelschap van de Duitse productieleider
Bittens, die twintig films op zijn naam
heeft.
Begin Juni denkt men te kunnen be
ginnen met de productie van „Ciske",
waarvan een Nederlandse en een Duitse
versie zullen worden gemaakt. Half Juli
hoopt men met de opnamen klaar te zijn.
„Amsterdam" beschikt nog niet over
spelers, maar dit probleem hoopt de
maatschappij spoedig te hebben opgelost.
Wie de titelrol zal spelen is evenmin be
kend. Het moet een jongetje van een
laar of twaalf zijn, want het ligt in de be
is !ong alleen he eerste twee boeken van
de t fr's trilogie in beeld te brengen. In
ernfio zat men dus Ciske niet zien op-
De h- man.
nii m irectie van de nieuwe maatschap-
vallen dat het niet al te moeilijk zal
v ln ons land een geschikte jongen
de rol te vinden.
In Frankrijk is, zoals we enige tijd ge-
U?en meldden, naar 'n scenario van Fran-
(HeSr TMau«ac de film „Le Pain vivant"
in e 'evehde Brood) geproduceerd, waar
op menselijke basis het Goddelijke Of-
H.Migesymboliseerd, dat onder de
Wordt opgedragen.
rechUis de eerste maal. dat Mauriac
schreweks voor het witte doek heeft ge"
die de 6Cn overwinning voor de film,
gewone 1 """ene, evenzeer ais net uil-
heel h;-i,„ar?kter van.het gegeven, tot een
•Het iriil Sebeurtenis maakt,
riac in een^nt nieI van mij", heeft Mau-
yan de Producent Rn®wt..v®fklaard, „maar
denkend kwakTkoree^^"6"
wafeman is verliefd 6Ioif0ed beKin: een
voor de beste filmrollen van 1954 zullen
winnen.
Audrey Hepburn haar eerste film
rol sinds ze vier maanden geleden met
Mel Ferrer trouwde, zal die van een jon
gen zijn: L'Aiglon, Napoleons zoon, die
jong stierf wordt genoemd onder de
vijf afetrices, die daarvoor in aanmerking
komen. Favoriet is Judy Garland („A
Star is born"), gevolgd door Grace Kelly
(„The Country Girl"), Audrey (Sabrina
Fair), Dorothy Dandridge („Carmen Jo
nes') en Jane Wyman („Magnificent Ob
session").
Marlon Brando („On the waterfront')
is favoriet onder de vijf acteurs, die voor
een Oscar in aanmerking komen. Na hem
komen Bing Crosby („The Country Girl')
Humphrey Bogart („The Caine Mutiny"),
James Mason („A Star is bom") en Dan
OHerlihy („The Adventures of Robinson
Crusoë').
Als de vijf beste films worden genoemd
„The Caine Mutiny", „The Country Girl"
„On the waterfront, „Seven Brides for
seven Brothers en „Three Coins in the
Fountain".
De winnaars zullen op 30 Maart a.s.
worden bekend gemaakt.
De Britse Filmacademie is al klaar
ten ervoor zorgen, dat het publiek haar
niet zat wordt. F.r wordt zoveel over haar
gepraat, dat moeder de vrouw thuis mis
schien gaat zeggen: „Wel, wel, lopen de
mannen zo met haar weg? Dat moet maar
eens uit zijn!" In de toekomst zal ze daar
om nog maar in. twee films per jaar op
treden cn zullen er niet meer zoveel foto's
van haar worden gepubliceerd".
Daryl F(rancis) Zanuck's oordeel
over Richard Burton luidde: „Ik
reken hem tot de drie beste acteurs
ter wereld. Maar dat maakt hem
nog niet automatisch tot een ster, hoe
wel „The Robe", waarin hij zijn eerstel
grote rol speelde, een der grootste finan-
ciële successen was 130.000.000.bru
to). Burton heeft tot nog toe al zijn rol
len geacteerd. Maar hoe zit het met zijn
persoonlijkheid? Die heeft hij nog niet
kunnen laten zien. Ik geloof, dat hij
net als Laurence Olivier jaren geleden
een moeilijk begin zal hebben en lang-
z'aam zal opklimmen.
En over Edmpnd Purdom, de Engelse
acteur, die de titelrol kreeg in „The
Egyption". (Sinuhe. de Egyptenaar
merkte Zanuck op: „Hij is de grootste
geluksvogel, die de film ooit heeft ge
kend. De rol in „The Egyptian" ging
boven zijn krachten. Ik heb hem die rol
gegeven, nadat ze door Marlon Brando
was geweigerd. Ze was geschreven voor
een Brando: als een wilde, krankzinnige
man, Purdom was veeleer een saaie En
gelsman met een knap gezicht. Er wos
niets krankzinnigs aan hem. Purdom
moet nog een moeilijke weg afleggen, eer
hij even goed als knap is
Tot goed begrip van bovenstaande uit
latingen moet men de definitie kennen,
die Mr Zanuck van een ster geeft: „Een
ster is een persoon, die de mensen ertoe
brengt hun geld aan de cassa af te ge
ven. al is .de film zelf niet veel zaaks".
Marilyn Monroe heeft onlangs, zoals we
toen meldden, hevige opschudding veroor
zaakt met haar aankondiging, dat ze een
serieuze kunstenares wilde worden en
graag de rol van Gruschenka in „De Ge
broeders Karamazow" spelen, waartoe ze
desnoods een eigen productiemaatschappij
zou oprichten.
Billy („Lost Week-end", „Sunset Bou
levard", „Ace in the hole") Wilder heeft
Soke Z Sakaltde populaire Hon
gaars-Amerikaanse filmacteur, is op
67-jarige leeftijd in Hollywood
overleden.
thers Karamazow wave at the Wacs",
„The Bothers Karamazow join the navy"
en natuurlijk ..Abbott and Costello meet
the Brothers Karamazow".
Het gaat er nu alleen nog maar om.
of Mr. Darryl F(rancis) Zanuck iets voor
dit schone plannetje voelt.
.le wil helpen. Hij heeft zich bereid ver
klaard. Marilyn in hoogst eigen persoon
te regisseren in films als „Seven Brides
for the Brothers Karamazow". ..All the
Brothers were Karamazows", „The Bro-
hr?r lij-Sit van onderscheidingen voor intussen bekend gemaakt, dat hij het
?e PrlJ® voor de b0ste fllm 18 toe" knappe blondje met alle plezier een hand-
gekend aan de Frans-Italiaanse produc- ja -
tie „Le Salaire de la peur" van Henri
Georges Clouzot. Als be^te buitenlandse
filmspeler werd Marlon Brando („On the
waterfront") en als beste Britse filmspe
ler Kenneth More („Doctor in the house")
aangewezen, terwijl „Hobron's Choice
als de beste Engelse film wordt be
schouwd.
De onderscheidingen zullen op 10 Mrt.
a.s. in Londen worden uitgereikt.
Darryl F(rancis) Zanuck, die als pro
ductieleider en vice-president van 20th
Century Fox op 51-jarige leeftijd ƒ1.500000
verdient met het maken van 15 Cinema-
Scopefilms per jaar, stelt zeer, bepaalde
eisen aan zijn sterren, onder wie. Marilyn
Monroe en Richard Burton. Zij moeten
„glamour" hebben: „Het heeft geen zin
ze aan het publiek voor te stellen als een
buurmeisje of de jongen uit de dichtst bij-
zijnde garage. Als de mensen-dat wilden,
gingen ze naar hun buurmeisje of naar
de dichtst bijzijnde garage."
Over Marilyn Monroe zei hij: „We moe-
Op 1 Maart a.s. hoopt de heer A. van
Domburg, die vele jaren de functie van
chef der kunstredactie vervult en die zich
als filmcriticus 'internationale faam heeft
verworven zijn zilveren jubileum als
redacteur van het dagblad „De Tijd" te
hei denken.
Onder voorzitterschap van mr A d'Ailly
burgemeestei van Amsterdam heeft zich
een ere-enmité gevormd, dat zich voor
stelt op die dar de ubilaris 'iidpns -en
receptie in het Stedelijk Museum te Am
sterdam van 4 tot fi uur een passende hul
diging Ie hereiden.
Het nieuwste boek van Graliain
Greene biedt in zoverre een teleur
stelling, dat het de problematiek,.de
specifiek katholieke problematiek
van zonde en genade, onaangeroerd
Iaat en alleen maar een verbaal, ont
spanningslectuur wil zijn. Maar da'
is voor Greene niets nieuws. Van
meet af aan schreef bij naast
„novels", zoals hij zijn probleem
romans noemt, ook „entertainments".
Het jongste specimen daarvan is ge
titeld Loser takes all". In een ge
serreerde vertelling, die niet meer
dan een royale honderd pagina's
vult, worden wij geconfronteerd met
een paar, dat een zeer absurde
huwelijksreis te wachten staat.
De man is weer die nare, wereld
wijze cynicus, die zo dikwijls bij Gree
ne voorkomt, een man in wie, dooi de
wijze waarop hi.i het leven heeft leren
kennen alle fijnerA. facetten vergroofd
lijken. Hij is een gescheiden echtgenoot
verloofd met de jonge Cary. Van zijn
vak is hij assistent-boekhouder in een
bedrijf waarvan een singuliere grand-
seigneur de baas is. The Gom, the
Great Old Man wordt deze in de wande
ling genoemd.
Wanneer het boekhoudertje snel en
handig bewijst dat een tekort niet
frauduleus maar door een falende re
kenmachine in de boeken kwam, meent
the Gom iets te moeten doen voor dit
wezen uit de voor hem schimmige we
reld der ondergeschikten. Hij regelt
royaal maar ook gebiedend de huwe
lijksreis, die nu niet naar het beschei
den Bournemouth, maar naar Monte
Carlo zal leiden. Nog wel op het pri
vé jacht van the Gom.
Avontuur
Daarmee begint een wild avontuur
De jonggehuwden logeren volgens
plan in het duurste hotel van Monte
Carlo, maar wat er ook in de haven
verschijnt niet het jacht van the Gom
Daarmee is de vrij gezochte en wei-
ning belangrijke vertelling afgelopen.
Zij speelt zich af in een sfeer die to
taal niets meer met het katholieke
klimaat gemeen heeft. Zij ontluistert
de liefde van jonggehuwden door de
brute wijze waarop deze verhouding
wordt afhankelijk gemaakt van za
ken die met liefde niets te maken heb
ben. Voorbehoud voor :rvaren lezers
is voor dit boek gewenst.
Dat Graham Greene zulk een ver
zinsel niettemin meesterlijk vorm weet
te geven, kan men van de schrijver
van „Ministry of fear" verwachten.
Zijn proza heeft weer de heldere kern
achtigheid bekend uit vroegere boeken.
Als pistoolschoten worden de beel
den op de lezer afgeschoten. Soms
stagneert het proza een moment voor
de beschrijving van de sfeer op het
kantoor van de boekhouder, in de ka
mer van the Gom, het hotel in Monte
Carlo, de spanning aan de, speeltafel
In zulke passages toont Greene de
kracht van weining woorden als ze
maar suggestief gekozen worden. Als
met brokjes ironische film, weet hij er
het leven mee te illustreren.
Het leven van de mensen speelt ach
ter de gebeurtenissen. Gelieven gaan
uiteen en keren weer terug. Hun du-
loog heeft de genadeloos harde k'ank
van het leven zoals de Greene-
het leeft, met zijn angsten en pass'ei
Het typische Greene-thema van h-t
argeloze meisje tegenover de ervaren
cynicus, die niet zonder behagen de
onschuld bruskeert, vindt men in dit
overigens niet veel beduidende ver
haal terug.
Om de scherpte waarmee sommige
menselijke reacties zijn verbeeld, om
de krachtige suggestie van het proza
en. omdat het Greene is, zal dit boek
wel veel gelezen worden. Maar het
behoort niet tot zijn beste werken.
P.
N.a.v. „Loser takes all" door Gra
ham Greene-Uitg. Heinemann, Lon
don.
De Kon. Ned. Hoogovens en Staalfa
brieken hebben een film doen vervaar
digen van een onderdeel van dit kolossale
bedrijf, waarin een beeld wordt gegeven
van het proces der fabricage van staal en
blik. Een staf van Polygoon-Profilti on
der leiding van Karei Nort heeft kans
gezien om in een hel van vuur en wit
gloeiend staal opnamen te maken, die de
toeschouwer met bewondering en ontzag
voor deze ambachtelijke prestatie ver
vullen. Beschermd door asbest en glazen
pantsers is de camera doorgedrongen tot -
ruimten en situaties, waar het menselijke .Intussen verspeelt de man zijn weini-
oog niet vermag te' komen vanwege delge geld in het Casino De gerant van
verzengende hitte. Izijn hotel gaat na eniige dagen verden-
De cameramannen Piet Buis en Jan - king koesteren, maar biedt niettemin
Moonen hebben op deze wijze ongewoon een som gelds te leen. Daarmee be-
interessant materiaal verworven waar
uit Anton Kortekaas via een vaardige
montage een imposant beeld van het fa
bricageproces samenstelde. Dit aan de
hand van een scenario van Leonhard Hui-
zinga. die het geheel van een bi.i tijd en
wijle overvloedig commentaai voorzag,
dat vaak makkelijk kan worden gemist
en zich herhaaldelijk begeeft in omstan
dige technische instructies, die niet uit
munten door duidelijkheid voor de bui
tenstaander. In tegenstelling tot de bui
tenopnamen waar de kleuren een bele
diging voor het oog betekenen, hebben
binnenscènes sfeer welke niet alleen
dom de kleuren wordt opgewekt, maar
ook door de toepassing van de fabrieks-
geluiden, daar waar de commentator en
de muziek zwijgen
proeft de man zijn geluk en zijn met
boekhoudersvernuft gevonden systeem
Hij wint millioenen Maar hi.i verliest
zijn jonge vrouw, die door de speel-
machine verwaarloosd elders troost
zoekt.
Dan verschijnt, als de boekhouder
'juist besloten heeft de in Monte Car
io aanwezige aandelen van zijn bedrijf
te kopen en daarmee the Gcnn te ver
nietigen. het langverwachte jacht De
baas, energieker, royaler en onweer
staanbaarder dan ooit, heeft in een
minimum van tijd de situatie onder
controle. Een door hem uitgedachte
manoeuvre brengt de speelwoede over
de nieuwe minnaar en Cary weer terug
Ph. bij haar echtgenoot.
gaatZ;aiVacnhternandeenekCUrSUS volgt
Myn'jongeman
afweet voM hnav ets van godsdienst
begint het drama ïirtf ?mnen en aldus
Inmmwi» b te ontwikkelen",
ria'r dat ri meende lk"- vervolgt Mau-
,'.'d?Ade regisieur m'n scenario
zou wijzigen,
de allerkleinste
- - m n
aat mijn naam slechts
niet op hel doek ™rliCS' ,ot helemaal
•lean Moussehe h„ verschijnen. Maar
zo nauwte 1bii hetglSSeur volgde het
zijn dtaafboek, dat fk Samen?tellep van
gen heh Alri,7, ""VI f?e(in reden tot Ma-
mij bedachte veHiaal md6rdaad hel door
mijn figuren en Ual'er'Tan ïe" diafoogt
Hel décor moei passen bij de film-inhoud
De tiende Muze. die men wel kan aanduiden al? de „Pin Up" onder
baar eerbiedwaardige zusters, beeft mei de taaie volharding van een
sportief meisje gepoogd d'e Parnassus le beklimmen, om zich daar ie
laven aan de Helicon. Sommigen zien met schele ogen naar bet fraaie
figuur van Cinemagia en gunnen baar niet een gelijkwaardige plaai-
naast Thalia en Terpsichore. Zij wijzen steeds weet minachtend op de
kermiskraam, waar baar wieg beeft gestaan. Maai eens beeft de Muze
van bet treurspel zich als een geëxalteerde Haechanle bij de muziek van
gillende fluiten en dof gonzende tympanen aan de wilde cultus van
de wijngod gewijd en de Muze van de dans heelt zich overgegeven aan
extatische dansen bet baai met kronkelende slangen doorvlochten en
'et hoofd bekranst met wingerdranken.
Decor voor „Een reis naar de maan
In het paleis van de Maankoning.
Schets, geëxposeerd op de tentoon
stelling in Fodor.
Het
herhaain ri opnamen k°n men Mauriacvan
herhaaldelijk m de studio zien VPrsrhii. I jeilgl
'f deze maand precies zestig
I -laar geleden, dat de nieuwe Muze
yan de film werd geboren. Haar
n - studio zien verschij-1 jeugdjaren zijn inderdaad doorge-
steldp h°°ln de montage van de film1 bracht in hetzelfde twijfelachtige mi-
Jean m lev€" g belang- iIieu als waarin haar oudere zusters
maakt daar die de regie voert'hebber, geleefd maar dan aangepast
male vertornt Sbn eerst0 film v:an nor" aan de tijd. De kermiskramen heb-
"Vente aux pi?1111', n„. rt£ln,?alrnS \t 1s ben d'rect huisvesting geboden aan
netië een ®ncheresdie in 1948 te Ve- uuisve&une
TEtoile" kreeg en »ke Chemin de
naz
eerste
en
cameraman Ancrë-
voor het eerst als
een jonge com-
- spein '"upicit. Wat de voor-
Francois Calv„S I'rancoise Golea, Jean-
d'e staan allo„ en Jean Muselli betreft,
filmcamera voor het eerst voor een
füm.9116 échten dus
leiderropdtMlÜun,eens vuu
Ponist, schreef i Magne. -
naamste de muziek.
1 een merkwaardige
Soke Z
Szakall), wiens
ïanf, i (Knufleii em de bijnaam
H^duri&e ziekt; lbe„zorgde is na een
'Knuffel, bezc
^ieKte on R7 es va v. rTd ccu
SakaiT""i„°ve.rleden. "lari6e leeftijd in
licht en is^f,, aueo
1?,- «ij maakm 8yn Ho
r, aPest het levens-
van gebc
filmacteur
St'hl ^optreden9inede
Wenen" eïtr naam geboor"
ren 7i„u herlijn Onae, 'macteur in
:tChm*e%ht noBUdeUe 'ezers herinne-
Staten wHd
buiger. Dy heeft'1^' .Amerikaans staats
het jonge wicht. Maar merkwaardig
genoeg is reeds van het begin af aan
door een enkeling begrepen, welke
enorme mogelijkheden er scholen in
de nieuwe kunst.
Een overzicht van hetgeen zich in
de geschiedenis van de cinemato
grafie heeft afgespeeld, krijgt men op
de tentoonstelling „Het Filmdécor"
die in het Amsterdamse Museum Fo
dor wordt gehouden. De filmgeschie
denis, bezien via het décor, is leer
zaam. Men kan zien. hoe enkele kun
stenaars hebben gezocht om ook in
de decoratie direct wegen te bewan
delen, die afwijken van de traditie
van het theater, een kunst waaraan
men al spoedig, helaas, de film ke
tende.
Georges Méliès, de directeur van
en werdVt^ Anaa*r de'Verenigde i net goochelaars- en illusionistenthe-
t ïaier Amoriir^nv,. i .,4D«unrt Houd in
epn "V "eert I ater „Robert Houdin" creëerde een
minn" gesPeeld n meer dan 100 Llms droomwereld voor zijn filmfantasieen
„Th,
ot' t- lr! „The Lilac Do-
r„„ «j, SistorUre „Casablanca",
ullaby 0f BrnaH "Tea for two".
Dandy" en „LooWd+yay" -Yankee Doodl^
In Hnl 1 k tor t
a' druk bezig 'S men' op het ogenblik
Oscars van de jvr^UL l£. maken wie de
Motion Picture Academy
die verrukelijk zijn om te aan
schouwen. Eer, heel zaaltje is gewijd
aan de vernuftige vondsten, die deze
man heeft vastgelegd in zijn décor
ontwerpen. Hij heeft feilloos begre
pen, dat zijn toeschouwers hunkerdpn
Jean Mousselle (IA,
Frangois Mauriac
(m.) cn Georges
Rosetti (r.) tijdens
een opname voor de
film Le Pain vivant
in Parijs.
naar een „correctie" op een onbevre
digende werkelijkheid. Hij zoch; mid
delen om de aandacht te trekken en
te blijven boeion. Zijn films die hij
met de hand kleurde, schonken de be
zoekers een volledig kijkgenot.
Toegepnsl, dus ondergeschikt
Het filmbeeld in zijn continuïteit
is de eerste opgave voor een cineast.
De opeenvolging der beelden artistiek
te kiezen, is het criterium voor het
kunstenaarsschap. Maar die stroom
van beelden is samengesteld uit een
grote reeks van fasebeelden, die
ieder afzonderlijk mede verantwoor
delijk zijn voor de kwaliteit van het
totaal. Het geheel is inderdaad méér
dan de som der delen maar de sa
menstellende fasenopnamen moeten
goed zijn om niet het geheel neer
te halen.
Het filmdéc-r speelt daarbij een
grote rol. Steeds meer is men zich
gaan realiseren dat dit décor moet
aanpassen bij de betekenisvolle in
houd met al zijn gevoelswaarden
Omdat de filmcamera's alles met
een onbarmhartige realiteit opne
men, moet de cineast er voor waken,
dat niets de illusie verstoort. Al spoe
dig zag men dan ook in. dat e n scè
ne. die buiten speelde, ook in de bui
tenlucht moest worden opgenomen.
De „plein air"-sohilders hebben hij
de filmmakersschool gemaakt. Of
er moest een andere reden zijn. om
de natuur te herscheppen tot een
statisch element, zoals men kan zien
bij de ontwerpen van Erich Kettel-
hut Vollbrecht voor de monumen
tale film „Nibelungen" van Fritz
T ang Nog heden ten dage wordt de
ze functie vaak aan het décor toebe
deeld. zeer ten nadele meestal van
het geheel Een spectaculaire „monu-
mentalitiet" die slechts ten doel
heeft om de omgeving, waarin de
mens wordt geplaatst tot een mach
tig stuk architectuur te maken, apel-
leert te banaal aan de wens tot dag
dromen van de bezoekers van de ci
nema's.
Het expressionisme, dat omstreeks
1910 in de cinematografie doorbrak
vaagde deze bordkartjnnei „realiteit"
weg en bouwde een omgeving voor
het filmgebeuren. die een expressie
ve kracht had, waarbij de mens en
omgeving een geheel werden, onge
acht wat voor materiaal voor deco
ratie werd benut. Handeling en om
geving waren één geworden. Her
mann Warm, Walter Röhrig en Wal
ter Reimann hebben Wiene's „Das
Kabinett des Dr. Caligari'" tot een
manifestatie van buu juist inzicht
gemaakt, die nu nog boeiend en leer
zaam is.
In Frankrijk heelt men in minde
re mate de invloed van het expres
sionisme in de fllm kunnen nawij
zen, om dat daar. het impressionis
me een belangrÜker kunstvorm is
geworden. Lazare Meerson heeft met
een picturale verfijning de decors ont
worpen voor René Clair.
Bijzonder leerzaam vindt men de
ze ontwikkeling °P de tentoonstel
ling.
Men zou graag meer van de Itali
aanse neo-realisten hebben gezien,
maar het is met de ontwerpen voor
de filmdecoraties zo gegaan, dat in
de grote stroom van ontwer 3.. slechts
weinig is bewaard.
In Amsterdam is een verzameling
bijeengebracht, die uniek is en, on
danks de beperktheid, alleszins de
moeite waard om te aanschouwen,
hoe in de loop der jaren de kunst
van Cinemagia werd geschapen.
Bu.
LANGZAAM draait de wire-
corder een Italiaanse melo
die af. Gespannen luisteren
Ans en Jaap Daniels in hun nieu
we woning aan de, Slotermeerlaan
in de gelijknamige Amsterdamse
Tuinstad, naar de intonatie van
de zangeres. Enige malen laten
zij het liedje weerklinken voor zij
het zelf proberen te zingen. En
dan oefenen ze net zo lang totdat
hun uitspraak die van de Zuide
lijke zang-ster evenaart. Ook no
digen zij vaak vreemdelingen uit
om hun eens een liedje in hun
eigen landstaal voor te zingen.
Ons bezoek draagt echter aller
minst een dergelijk instructief ka
rakter, het beoogt het bekende
vraag- en antwoord-spelletje. „U
boft. we zijn net uit Denemarken
terug". Het echtpaar heeft daar
en in de beide andere Scandina
vische landen gedurende vijf ach
tereenvolgende jaren, onderbro
ken weliswaar door een enkele
rustpauze in het moederland, een
muzikale tournee gemaakt. Jaap
zit allang in het cabaretvak. Oor
spronkelijk was het zijn bedoeling
op kantoor te gaan. Zijn diploma's
correspondentie in de moderne
talen en boekhouden hadden de
weg al voor hem geëffend. Maar
vanaf zijn negende jaar heeft hij
ook piano gestudeerd; klassiek,
aanvankelijk privé, later aan het
conservatorium in de hoofdstad.
„Na de oorlog ben ik echter in het
lichtere genre verzeild geraakt.
Eerst trad ik op uit liefhebberij
voor de Canadsee soldaten in ons
land, toen volgde een tournee door
Indië langs de kampen van de
Zeven December Divisie. Ja en
daarna..". In 1949.. toen hij al
weer ijverig 'studeerde aan het
conservatorium, werd hij uitgeno
digd om naar Denemarken te ko
men om daar in een hotel te mu
siceren. „Die kans mocht ik niet
laten schieten en sindsdien „ope
reer" ik in Scandinavië". Zijn
vrouw Ans, die vier jaar de ach
ternaam Daniëls draagt, .heeft
nooit iets met muziek te maken
gehad, totdat zij in Zweden per
„vergissing" eens op een avond
ten gerieve van een paar landge
noten iets voorzong. Een natuur
lijk talent werd ontdekt. „Ik
schaamde me in het begin dood,
maar ja, de aanhouder wint en
vanaf die tijd verzorgen we sa
men ons repertoire". Hun pro
gramma biedt voor „elk wat wils"
in twaalf talen alle N.A.T.O.
tongvallen en bovendien nog Ma-
leisch en Zweeds kunnen zij
namelijk hun gasten toezingen.
„Onze grootste moeilijkheid is nu
vast te stellen, uit wat voor lands
lieden ons gehoor bestaat. Al zin
gend kun je de nationaliteiten er
na enige tijd natuurlijk wel uitha
len, maar toch blijft het een kwes
tie van aanvoelen." Sinds korte
tijd bezitten Ans og Jap (zo heet
de combinatie in Denemarken) in
het nieuwe deel van Mokum een
eigen woning. „We willen nu
voortaan ons arbeidsterrein meer
naar Nederland verleggen en niet
meer als tot nu toe minstens acht
maanden per jaar in Scandinavië
vertoeven.
De eerste tijd gaan we nu
als maar groenten eten". In de
Noorse contreien namelijk omvat
ten de maaltij'den vrijwel uitslui
tend aardappelen en vlees en wat
zoetige soep vooraf. „We hebben
er nooit aan kunnen wennen en
nemen daarom altijd een Hollands
kookboek mee". De Daniëlsen le
ven echter ook hier in een Deen
se sfeer, want hun huis is inge
richt volgens de daar geldende
architectonische eisen. De enkele
vierkante meters, waarover Ans
Jaap in de Tuinstad mogen be
schikken, zijn op de meest smaak
volle wijze uitgebuit. „Gelukkig
kunnen we er nu ook enige maan
den van genieten". Zij treden mo
menteel op in ,,'t Olde Binnenhof-
je" in het centrum van Amster
dam, waar zij op een charmante
manier hun „lichte kost" laten
harmoniëren met het deftige Oud
hollandse interieur. Verder zul
len zij nog kennis maken met het
Nederlandse publiek via de tele
visie en de radio niet voor de
eerste keer overigens en op de
Jaarbeurs. In de komende zomer
heet het duo dan weer voor korte
tijd „Ans op Jap Daniëlsen".
11
Door B. Eerden.
Een jeugd-roman op zoek naar roepin
gen voor het missionarisleven.
Pater Eerden, die blijkbaar met Afri
ka s Goudkust goed bekend is, schreef
een voor de jeugd zonder twijfel boeiend
verhaal, dat speelt in de hoofstad Koe-
massie van het Askantirijk, met welker
bevolking en haar ietwat zonderlinge
zeden en gewoonten de lezer kennis maakt
Hoofdfiguren zijn de bijdehante Christen-
negerjongen Kobina en zijn Kaompraten-
1de vriend Kofi, terwijl op de achtergrond
de Grote Fada. een missionaris met een
bescheiden nevenrol is bedeeld.
Voor de nodige spannina is voorzeker
gezorgd soms wel een tikje ten koste
van de waarschijnlijkheid Met brand is
de verteller wat kwistig! Overigens zul
len onze katholieke jongens er van smul
len.
We hebben geschreven over de na
tuurlijkheid van
taal
en beweging op
hei toneel. We moeten ons natuurlijk
bewegen en n^tuuilijk spreken. Natuur-
iijkneid brengt de charme in hel spel.
Elke overdrijving doet afbreuk. Het to
neel wil een natuurgetrouwe weerspie
geling geven van een stuk werkelijk
heid In de natuurgetrouwheid schuilt
juist de grote kunst van het toneelspel.
Anders is een sPel niet echt; is het
verwrongen; ziet "j0" het leven in een
ongelijke spiegel, die wanstaltige beel
den geelt en ons spel belachelijk maakt.
Maar natuurlijkheid kan nooit een ex
cuus zijn voor plompheid. In het leven
gedragen en bewegen wij ons zo vaak
plomp. We zitten als een zak, smijten
met de deur, lopen als een olifant,
praten met onze sigaar in de mond,
snuiten onze neus, alsof wij de doden
moeten opwekken voor het laatste oor
deel, en slaan soms een taaltje uit, als
of wij bi.i de „bosnegers" in de leer ge
weest zijn in plaats van op onze zo
hoog geroemde Hollandse scholen.
Hier een natuurgetrouw beeld van ge
ven is niet de bedoeling ons to
neel. Toneel wil altijd nog een instru
ment van beschaving zijn van ontwik
keling. van cultuur. En als wij ons nu
op het toneel maar in onze alledaagse
plompheid kunnen laten zien, kunnen
wij beter achter de schermen blijven.
O, L oogst er we] dikwijls succes mee.
Als U alleen op succes uit bent, dan
heb ik U ook niets te zeggen. Ga dan
gerust Uw gang. U kunt stukken genoeg
vinden, die U bij dit succes nog een
handje helpen. Maar zegt dan niet, dat
U de toneelspelkunst beoefent. U bent
alleen uit op een avondje lol, plompe
beschavingloze lol.
Nee. natuurgetrouwheid wil niet zeg
gen dat wij groot moeten gaan op onze
onbeschaafde manieren waaraan wij
ons in het dagelijks leven zo dikwijls
schuldig maken. Deze behoeven wij
heus niet naar voren te schuiven. Inte
gendeel laten wij daar maar liever over
zwijgen en er ons in stilte over schamen.
Natuurlijk komt het wel eens voor,
dat wij een onbehouwen vlegel moeten
uitbeelden fh een stuk. maar laten
wij die kans dan niet verknoeien door
ons altijd onbehouwen te gedragen. Nie
mand zou dan nog het verschil opvallen.
Moeten wij ons dus van de ene kant
hoeden voor overdrijving, zodat wij het
niet te mooi willen maken, niet te mooi
willen spreken en niet te mooi willen
bewegen, om ons hele spél niet onna
tuurlijk te doen zijn, van de andere
kant moeten wij ons ook hoeden voor
een te natuurgetrouwe uitbeelding van
onze alledaagsheid, waar het onze fou
ten betreft. Onze fouten bshoeven geen
reclame. Het toneel wil een instrument
yan beschaving zijn. Men moet natuur
lijk spreken, geen ,.N" zeggen, waar
geen sterveling een „N" zegt, al schrij
ven wij deze ,,N" wel. maar we behoe-
vert nu ook -geen taaltje uit te slaan,
alsof het een achterbuurt geldt of
alsof we te lui zijn. om behoorlijk onze
mond te gebruiken. Wij moeten wel de
gelijk beschaafd Hollands spreken, dit
kan ook een dialect zijn, maar nooit
een onbehouwen uitspraak.
Dit geldt eveneens voor onze houding.
Ook deze moet natuurlijk zijn. niet over
dreven. maar nog minder onbehouwen.
Door Donald E. Kevliee.
dit
en
We moeten eerlijk bekennen, dat
boek ons, ondanks vele rapporten
vaak diepzinnige beschouwingen, er nog
niet van heeft weten te overtuigen, dat
er inderdaad vliegende schotels bestaan.
Een beschaafd iemand smijt niet met j Nog minder wist de schrijver ons aanne-
een deur. loopt niet als een olifant, zit I meüjk te maken dat die vliegende scho-
met zijn sigaar in de mond. zouden zijn. Maar dat het bijzonder
Onze opvoeringen moeten van een be- interessante lectuur vormt, is buiten kijf.
schaving getuigen. Dan spreidt zij ook Vooral het (tiende) hoofdstuk over de
beschaving rondom zich heen. Maar
schaaft ook naar binnen toe. Door ons ruimtevaart hebben we met bijzondere
voortdurend te oefenen op de repetities j belangstelling gelezen Het deed ons te-
zullen wij ook een zekere gewenning vens echter de nodige reserve verwerven
krijgen. Zoals wij ons op het toneel en i t over de theo-iccn .-an de schrijver.
op de repetitie-avonden gediagen zui
len wij ons ook langzaam maar zeker die noga] vrijmoedig is. Hi.i wil b.v voor
gaan gedragen in het dagelijkse leven, het geval, dat op den duur de aarde even-
Het voorbeeld, dat wi.i onszelf geven op
het toneel, zal ons animeren voor het
gewone leven. Wij leren onze fouten on
derkennen. Wij leren, hoe het wel moet
en kan. Wij krijgen een hekel aan onze
fouten. En het toneel heeft zijn heilzame
invloed, die het hebben moet en waar
om het alle steun verdient.
O
tuëel onbewoonbaar zal worden, een volks
verhuizing door de wereldruimte naar e°n
der planeten organiseren. Maar omdat
het bezwaarlijk za) zijn. aUe aardbewo
ners te evaeuëren, wensi hij van te voren
een duchtige geboortebeperking door een
gedwongen Steri!'aatie. Deze Amerikaan
se schrijver staat, zoals men ziet, voor
niets.
