De piloot die in de mestvaalt stierf
Tien jaar later in de
kruitvat
Palts: het grootste
tijden
Op Gymnasium en HBS geen
vrijheid van onderwijzen
D
DOOLTOCHT
OVER EEN
VOORMALIG
SLAGVELD
(6)
De Witte Zusters gaan jubileren
jf
herbouwer van ORVAL-ABDIJ
OVERLEDEN
Een Van Goghtentoon-
stelling te Antwerpen
Zijn Antwerpse periode en
tij «Genoten
Grote werksters aan de christelijk-soeiale
evolutie van Afrika
Min. Suurhoff vóór
verhoging waterleiding
tarieven
Met individualiteit van de leerling
rekening te liouden
Aanpassing aan aanleg
en voorkeur
DINSDAG 3 MEI 1953
PAGINA
door MARTIN
Drie oranje-vlammen
De Siegfriedlinie
Andere tijden
■:A
P. H. SPAAK NIET NAAR
VALKENBURG
Enorm arselaal
Outillage moet vernieuwd
AANNEMER-ARCHITECT-MONNIK
RIJKSOPDRACHT VOOR
POPPENTHEATER
ONTSLAG BURGEMEESTER
TERSCHELLING
KONINKLIJKE ONDER.
SCHEIDING
Te veel geregeld'
Tweevoudige differentiatie
Wat deze laatste paragraaf betreft: in
de onderwerpen wordt onderscheid ge
maakt tussen een algemeen en een bij
zonder leerplan. De in de ontwerpen
voorgestelde vrijheid schijnt in hoofdzaak
beperkt te zijn tot een zekere mate van
vrijheid met betrekking tot de keuze van
vakken, waarin naast het onderwijs in de
verplichte vakken, bovendien onderwijs
gegeven kan worden.
Overlading
Ook overgang met onvoldoende
Nieuw type mens in Afrika
Zust er-art,s aan het werk
W. DUYZINGS
KAISERSLAUTERN, April.
E mestvaalt was er no».
Ramstein, het dorp aan de Glan, in de buurt
waarvan de mestvaalt gelegen was, zag er welvaren
der uit dan tien jaar geleden. Er lagen toen geen wel
varende nederzettingen meer aan de hoorden van de
Glan: tussen Saarbrücken en Neunkirchen, tussen
Luxemburg en Keiserslautern hadden twee Ameri
kaanse legers gemanoeuvreerd; de lucht die boven
de heuvels hing, geurde dagen later nog naar kruit
damp; de Palts bloedde, naar men zei, uit duizend
ongeneeslijke wonden. De mestvaalt lag langs een
smalle, vaag krinkelende, zanderige weg. Het derde
Amerikaanse leger had daar destijds een repairshop-
zo nu en dan stuurde generaal Patton wel eens een
gedeukte tank naar achteren ter reparatie. Doch het
waren er niet veel: het 3de leger leed nu opmerkelijk
weinig verliezen, soms reden zijn tanks tientallen kil,,
meters naar het Oosten zonder nog een Duitse
maoeteenmet PallZeifaUSt e« wat strijdlust te ont-
In de repair-shop heerste niets anders dan kille,
dodelijke verveling. Het front was ver, vandaag twin
tig kilometers, morgen wellicht al veertig. Hei laatste
wat men er van gezien had, was een nachtelijke V-I.
Het apparaat was de vorige nacht neergestort in een
boomgaard dicht bij het dorp. Het was niet eens oni-
ploft: er viel in Ramstein niets opwindends meer te
beleven. „Behalve dan die piloot", zeiden de boys van
de repair-shop, „hij ligt daarginds in die mestvaalt,
We hebben er een foto van gemaakt. Hij kwam als
een meteoor omlaag, nu ruim een uur geleden. Ah
het een duikvlucht was, dan was het een slechte. Hij
mikte de neus van zijn machine recht in die mestvaalt,
daar ligt hij nu begraven". De boys van de repair-shop
geeuwden, en het front was zo ver, dat men de artille
rie nog slechts als een heel vaag onweer horen kon,
en de Duitse V-1's ontploften niet meer, en Duitse
piloten vlogen blindcling een mestvaalt binnen zonder
een hand naar hun boordwapens uit te steken. Ram
stein was een gat, zeiden de boys van de repair-shop.
Er viel niets te beleven. Zij hoopten maar op drie
maal vier-en-twintig uur verlof. In Reims, of, béter
nog, in Parijs
Nu reed er in een wolk van droog en
wild warrelend stof een knalrode trac"
tor over het bouwland dat aan de mest
vaalt grensde, De man die de tra"be-
heT hAvWa\St!f «6n Sebruind, men kon
tormotn, t d0ffe §eplof van de trac-
HeiMe m u ^?re-n zin#en: ja grün ist die
hnnM,', Heide ist grün. Over de brede
ak-ifJk jaan de andere zijde van de
kaa nu een lange colonne Ameri-
w legertrucks. Als zij verdwenen
onHÓZ0U hooguit vijf minuten stil zijn
tenRamstein naar 't Oos-
kaanse zou er weer een Ameri
nds eolonne volgen, en wéér een, en
Zeite" n' ?!ndeloos, dag in dag uit. „Die
hij met f61 man van de tractor ter-
Zeite li ܧe Sebaren een pijp stopte, „die
tot 1047 andore geworden". Hij was
kriioc™ in Frankrijk geweest. Als
niern ®ene- m de buurt van Per-
Fra„ De Fransen deden dat met de
irpn sla§- Zij gaven hun krijgsgevan-
]P (vP Seen cursus in democratie. Men
arht daar als krijgsgevangene jaren
entereen in een merkwaardig soort van
acuum, en als men terugkeerde naar het
ode vaderland, had men wel enige
moeite om aan de nieuwe toestanden te
bennen.
"Vijf jaar
was ik niet meer thuis ge-
eest", zei de man van de tractor, „eerst
lief Oostfront, toen overgeplaatst naar
1 Westen, dan krijgsgevangen. Toen ik
W? ,bu's g'Hg. was het zo geweest, dat
h 's avonds bleek van angst en haat
machteloze woede in het dakvenster
'ngen als de Engelse bommenwerpers
om boven ons naar het Oosten trokken
01 weer andere Duitse steden met de
grond gelijk te maken; en een van mijn
oeste herinneringen, was de nacht toen
i; uitse nachtjagers vlak achtereen drie
r-ngelse bommenwerpers omlaag schoten:
val? """k-vbnimt" die uit het donker
van de hemel tuimelden".
De man van de tractor glimlachte wat
verlegen. „Toen ik vijf jaar later terug
keerde' zei hij dan, „danste mijn dochter
de jitterbug, kauwde mijn zoon van
's morgens tot 's avonds chewing-gum en
stelde, tijdens de eerste politieke bijeen
komst welke ik bijwoonde, iemand vast,
dat Duitsland weer een eigen leger zou
moeten hebben". De man van de tractor
zweeg. Er daverde opnieuw een colonne
Amerikaanse wagens over de weg. De
den. dan zal men de eerste geleide projec
tielen van Russische oorsprong stellig wel
hier in de Palts zien ontploffen". Tien
jaar slechts nadat men V.E.-Day vierde,
stapelde men in de Palts méér en dode
lijker wapens opeen dan in de dagen toen
de restanten der Duitse legers zich ver
schansten achter de Siegfriedlinie. Dicht
bij Kaiserslautern ligt, met rijen van mo
derne flats en welgevulde weelde-winkels
en dromen van sleeën-van-automobielen,
een complete Amerikaanse stad, en waar
men ook gaat tussen Kaiserslautern en
Pirmasens, daar stuit men op munitie
opslagplaatsen, tankparken, oefenterrei
nen, soldaten en Duitsers die, als burgers
uiteraard, op de een of andere wijze bij
de aanleg en het onderhoud van dit
enorme arsenaal betrokken zijn.
Inderdaad, inderdaad: „Die Zeite sind
andere gewordenDe Russen hebben
hun lanceerplaatsen voor geleide projec
tielen op Duitse bodem, en zelfs al zou
hun inlichtingen-apparaat aan de matige
kant zijn (het tegendeel is ongetwijfeld
het geval), dan zouden zij slechts weinig
moeite hebben om te ontdekken, dat zij.
zó, zei men. zó was 't goed: Europa had
ten. bij het uitbreken van een gewapend
conflict een behoorlijke kans maken,
altijd wel een munitie-kelder of een con
centratie van zware Amerikaanse tanks
te raken. „Wij leven midden in een
kruitvat", zegt men de vreemdeling in
Kaiserslautern, „doch ook daar raakt men
aan gewend"; en men ontkent niet, dat
het gebied rond de stad een deel'van zijn
nieuwe welvaart juist aan dit kruitvat
te danken heeft. De Yanks zijn royaal. Er
zijn bedrijven in Kaiserslautern die al
jaren achtereen van de Yanks en van
hun kruitvat leven
Er heerst nu weer bedrijvigheid in de
Siegfriedlinie. Tien jaar geleden spatte
het eens zo zelfverzekerde bouwwerk van
de Organisation Todt en de Arbeidsdienst
uiteen onder het overdonderend geweld
van het zevende en 't derde Amerikaanse
leger. Men keek er niet eens meer naar
om, de Amerikanen niet en de Duitsers
niet. Er was een ondernemend zakenman,
die enkele jaren achtereen moeite deed
een deel van de voormalige fortengordel
tehuren teneinde er een attractie
voor binnen- en buitenlandse toeristen
van te maken, doch zijn denkbeeld stuitte
op vele bezwaren. De Siegfriedlinie
bleef daar onluisterd en verloren liggen
in het land. Achter zware, roestige deuren
leidden smalle, soms half ineengestorte
gangen naar donkere, holle, giftig naar
vocht en schimmel geurende kazematten
het werk van vele jaren en tien
duizenden jonge mensen rotte weg, en
zó. ze men, zó was het goed: Europa had
geen behoefte meer aan Siegfriedlinies.,
Doch nu rijden er opnieuw colonnés
naar de Siegfriedlinies. Amerikaanse co
lonnes, met Duitse chauffeurs. Men heeft
er uitstekende bewaarplaatsen voor mu
nitie en vliegtuigbrandstof ontdekt, en
voor zover deze bewaarplaatsen
enorme ruimten onder meters van staal
en beton niet meer beantwoordden aan
de eisen des tijds, heeft men ze verbeterd
er zijn in deze streek nu delen van de
voormalige Siegfriedlinie die zelfs tegen
een atoombom bestand heten. Men moest
daar wel naar streven. Want in een vol
gende oorlog, zeggen de Amerikanen, is
de Palts het Russische „atom-target num
ber one"
Tien jaar geleden, slechts enkele dagen
vóór de boys van de Amerikaanse tank-
repair-shop nabij Ramstein al hun licht
spoormunitie in hun luchtdoelgeschut
stopten teneinde in een fontein van kleu
ren die zich scherp aftekende tegen de
grauwe lucht, het bericht van de capitu
latie der Duitse legers te vieren, was er
nog een jonge Duitse piloot geweest die,
achter de stuurknuppel van een overja
rige Messehschmidt tegen de Amerikanen
vloog. Hermann Go'ering. de hoogste chef
der eens zo machtige Luftwaffe, stond al
op 't punt om als verrader uit de partij en
al zijn functies gesmeten te worden, en
diezelfde dag dicteerde in de Berlijnse
Fiihrerbunker Adolf Hitler zijn testament.
Het was, voor zover de boys van de re-
(Van onze Brusselse correspondent)
Door de zorgen van het gemeentebe
stuur van Antwerpen, zal in de Stedelijke
Feestzaal, van 7 Mei 'tot 19 Jtini een ten"
toonstelling worden gehouden van ruim
vierhonderd schilderijen van Vincent van
Gogh en van zijn bijzonderste tijdgeno
ten.
Ei kan aan herinnerd worden, dat Vin
cent op 23 November 1885 uit Neunen
naar Antwerpen kwam om er enkele van
zijn doeken te verkopen Hij bleef er lan
ger dan hij aanvankelijk had gedacht.
Het leven van de haven, en het ontdek
ken der werken van Rubens, maakten op
hem een diepe indruk. In tweedehands
boekhandels en bii antiquairs kocht hij
in 1886 Japanse etsen die hem uitermate
boeiden. Hij betrok' er een atelier, op
nummer 194 van de Lange Beeldekens-
straat en maakte tal van tekeningen van
Antwerpse gebouwen en monumenten,
o.m. van de O.L Vrouwkerk en het niet
minder bekende Steen De jonge schilder
liet zich als leerling 'inschrijven in de.
destijds door Teniprs gestichte, akademie.
Daar werkte hij onder leiding van Sieber
en de bekende dierenschilder Charles
Verlat. Hij vond deze laatste evenwel veel
te conformistisch verliet ontgoocheld
deze instelling en 'begaf zich naar Parijs.
Een groot deel van de hogerbedoelde
expositie zal gewiid zijn aan Van Gogh's
Antwerpse pge3 Xarnaast zal men
werken te zien kriieen van o.m. Gauguin,
Seurat ep-' Toulouse-Lautrec. Bernard.
Seurat, Pissaro en anderen, waaraan men
de invloeden zal kunnen toetsen, die de
^N^erlander aanvankelijk had on-
pair-shop 't wisten, niet eens een lucht
gevecht geweest. De Messerschmidt kwam
omlaag in duikvlucht, gierend als een
projectiel: het was alsof de piloot zijn
machine doelbewust en met wijd open
gespalkte ogen op die mestvaalt richtte.
De boys van de repair-shop hadden er
een foto van genomen. De brokstukken
van de Messerschmidt, en hoofd van de
Duitse piloot dat. precies in tweeën ge
spleten, boven op die mestvaalt lag, een
half Duits hoofd met een zuurstofmasker.
De staart van de machine lag wel hon
derd meter verderop, in de akker waar
nu de man zijn tractor over de voren
stuurde.
Het hakenkruis op die staart was nog
altijd duidelijk te zien. „Poor devil", had
den de boys van de repair-shop gezegd.
Zij hadden tussen de stranden en de Rijn
wél méér dode Duitsers gezien, doch deze
dode had hen aangegrepen. Een ridder
kruisdrager in een mestvaalt; het liet
hun allemaal koud, uiteraard, doch zij
hoopten niettemin dat de vrouw van de
piloot dat nooit ervaren zou
Nu scharrelden daar wat kippen rond
en bewerkte ongestoord en zingend een
man zijn akker. Over de weg aan de an
dere zü van het land rolde opnieuw een
Amerikaanse colonne. De man van de
tractor zwaaide breed met zijn hoed. Zijn
zoon zat achter het stuur van een der
zware opleggers. Inderdaad, er verander
de wel wat in tien bewogen jaren
z-Tjr*—"ij:
In Lexmond (Utrecht) heeft Monumen
tenzorg enige tijd geleden de restauratie
van het lje eeuwse Nederlands Her
vormd kerkje aldaar ter hand genomen.
Er zal nog heel wat verset moeten wor
den, voordat het algehele herstel zijn be
slag heeft gekregen. Men hoopt nu te
vens enige fouten, gemaakt bij vroegere
restauraties, te kunnen corrigeren.
1 1 T-'
-i'
De Belgische minister P. H. Spaak zal
niet aanwezig zijn op het bevrijdingscon-
gres van de Federatieve Raad van het
Voormalig Verzet Nederland, dat, zoals
gemeld, op 19, 20 en 21 Mei te Valkenburg
zal worden gehouden. Dit is bekend ge
worden na een bespreking, die gister
middag door het Limburgs congrescomité
op het ministerie van Buitenlandse Za
ken te Brussel is gehouden.
Er waren in Limburg enige acties ont
ketend tegen de eventuele komst van de
heer Spaak, met het oog op diens houding
in de Belgische schoolkwestie. Het con
gres zal staan in het teken van de één
wording van het voormalig verzet, zowel
nationaal als internationaal. Behalve Ne
derland nemen nog zeven landen deel aan
het congres. Frankrijk en België sturen
elk tien afgevaardigden, Italië, Grieken
land en Denemarken elk vijf en voorts
zullen twee Noren en enkele personen uit
Luxemburg aanwezig zijn.
Er is feest op komst bü de Witte Zusters,
de missionarissen van O. L. Vrouw van
Afrika, zoals de Congregatie volledig heet.
Op 4 Mei zullen deze zusters nameljjk zes
tig jaar gevestigd zjjn te Esch (bü Boxtel)
op „Sancta Monica", het noviciaatshuis
der congregatie, en op 15 Mei gedurende
25 jaar te Boxtel in „Huize Lavigerie",
waar het provincialaat en tcgelük de
missie-procure is ondergebracht.
Op eerstgenoemde datum, het feest van
de H. Monica, zal de bisschop van Den
Bosch, mgr W. Mutsaerts. de nieuwe ka
pel van „Sancta Monica" inwijden en de
altaarconsecratie verrichten. Van 5 tot 6
ogen van de man gingen speurend van ca
bine naar cabine. Er rijden tegenwoordig
voornamelijk Duitse chauffeurs in der
gelijke Amerikaanse colonnes. Een uitste
kend betaalde baan, en enkele jaren ge
leden nog, toen men als chauffeur in
Amerikaanse dienst tevens uitstekende
zaken kon doen op de zwarte markt, werd
er om deze baan gevóchten. De man van
de tractor wist daar alles van. Een van de
chauffeurs die nu dag in dag uit Ameri
kaanse voorraden aanvoeren naar de
Palts, het grootste Amerikaanse wapen
arsenaal in West-Europa, was zijn eigen
zoon....
„Als er ooit een gewapend conflict zou
uitbreken tussen Oost en West", zo zegt
™e'i nu in de vreemdeling in Kaisers- j\'0„ nfojjd na tien jaren, leven er in Duitse steden, de koortsige iveder-
lautern, „en als dit conflict dan op Euro- 6 J - -»-»
Pees grondgebied uitgevochten zou wor-
(Van onze correspondent).
In een circula!ce aan de gemeentebestu
ren spreekt de minister van Sociale
Zaken zich uit verhoging van het
grmiddeldc peil der waterleidingtarieven
in ons land. Dit in verband met het feit.
dat de bestaande outinage Van de water-
leidingbedriiven te zjjner tijd moet wor
den vernieuwd.
Ook in verband rnet de investeringen
door ce toeneming van ^ei waterver
bruik, zuilen de bedrijven hun afschrijvin
gen moeten gaan baseren on vervangings
waarde. De investeringskosten stegen
sinds 1939 tot het drievoudige, de water-
brieven gemiddeld met sIechls 25 pet.
Shift deze tariefpolitiek gehandhaafd, dan
2" .t,zi"i l"pu n ontbreken om de
noodzakelijke nieuwe investeringen te
V V.W A
UB
vy\*.>
Patiënten, zoals de Zusters, die dag aan dag krijgen. Een arme inlandse
vrouw en haar baby worden in Katonko verzorgd door Zuster Adolphe.
opbouw ten spijt, mensen in kelders en ruïnes
(,Van onze Brusselse correspondent)
Een in België zeer bekend klooster
ling, Dom Marie-Albert van der
Cruijssen, 53e abt der Cisterciënzer
abdij van Orval, is aldaar in de ouder
dom van ruim tachtig jaar overleden.
Alvorens geestelijke te worden, was
deze te Gent gebor enmonnik in zijn
vaderstad architect en aannemer. Als
sociaal werker „stichtte hij" daar de
kHng „God en vaderland" en speelde
een belangrijke rol in het politieke le
ven van Gent.
Toen in 1914 de eerste wereldoorlog
uitbrak, nam h ij als oorlogsvrijwilliger
dienst in het Belgische leger, waar
mede hij jarenlang in de loopgraven
van de IJzer stond, die hij met de
graad van kapitein-kommandant ver
liet, na er een zware verwonding te
hebben opgelopen.
Op 45-jarige leeftijd deed hij als
monnik zijn intrede in de Cisterciën
zer-abdij van Soligny (Frankrijk). Na
zijn priesterwijding kreeg hij van zijn
overste toestemming om zich te wijden
aan de wederopbouw en de uitbreiding
van de eens beroemde abdij van Orval.
De aannemer-architect-monnik heeft
tientallen jaren onverdroten aan die
heropbouw gewerkt. Koning Albert
steunde hem daarbij op machtige wijze
en ook van de zijde van de adel en de
hoge burgerij ontving Dom Van der
Cruijssen belangrijke geldelijke steun
om Orval in zijn vroegere luister te
herstellen.
In 1936 tot abt van Orval gewijd,
was hij een in België alom bekende fi
guur, die overal een levendige belang
stelling voor de langzaam maar zeker
uit haar puinen herrijzende abdij on
dervond. Hij maakte er, ondanks haar
sobere lijnen naar Cisterciënzer stijl,
een machtig en indrukwekkend geheel
van De tweede wereldoorlog trad een
paar jaar later als spelbreker op'en
richtte grote verwoestingen in de abdij
aan Nog tijdens die oorlog toog de abt
opnieuw aan het werk, eerst om de
wonden te helen en vervolgens om de
«ehele heropbouw te voltooien. Hij
deed dat met een hardnekkigheid en
onverzettelijke kracht, geheel naar het
voorbeeld der grote kerkenbouwers uit
de Middeleeuwen.
Sedert enkele jaren was deze grote
weever zo goed als volledig lichamelijk
verlamd.
De bekende Cistercienzei -monnik
stond tijdens de jongste oorlog ook
vooraan in het verzet. Mede daarom
vereerde zijn land hem met o.m. de
eretekens van groot-officier der Orde
van Leopold II en grootkruis van de
Orde van de Kroon.
Het Maastrichtse poppentheater „Die
blauwe Scuyte" onder leiding van Pieke
Dassen heeft een opdracht van het mi
nisterie van O., K. en W. ontvangen om
dertien uitvoeringen te geven in interna
ten in Overijssel.
Dit tournee duurt van 22 Mei tot 5
Juni.
Bij K. B. is op zijn verzoek met ingang
van 16 Mei aan de heer H. Wielinga ont
slag verleend als burgemeester der ge
meente Terschelling.
Bij K. B. is benoemd tot officier in dt
orde van Oranje Nassau mr R. Veendorp
oud-gemeentesecretaris van Alkmaar.
West-Duitsland. De Britse hoge com
missaris in Duitsland, Sir Frederick
Hoyer Millar, zal van 5 Mei af ambas
sadeur in de Duitse bondsrepubliek zijn.
Sir Frederick was vroeger de Britse
vertegenwoordiger van Groot-Brittan»
nië in de raad van de N.A.T.O.
Op verzoek van het Centrum voor
staatkundige vorming heeft 'n commissie
onder voorzitterschap van ter dr C.
Jansen S.J. verleden jaar een rapport
uitgebracht over de „doelstelling van
middelbaar en vaorbereidend hoger on
derwijs en de wetsontwerpen-Rutten".
In een tweede rapport dat thans door
het Centrum wordt gepubliceerd, heeft
z-b nadien aandacht geschonken aan het
vraagstuk van de vrijheid van middel
aar en voorbereidend hoger onderwijs
'n verband met de Wetsontwerpen van
minister Rutten.
In een schrijven, dat haar rapport be
geleidde, zegt de commissie, dat er thans
m ons land geen baginsel-probleem ten
aanzien van de vrijheid van onderwijs
aan de orde is. doch wel een practisch
Probleem. Dat probleem betreft niet al
leen het bijzonder onderwijs, doch ook
het openbare.
Er is 'n teveel aan regeling van het
onderwijs van overheidswege: de wet
telijke regeling van het openbaar on
derwijs is te gedetailleerd en parallel
daarmede hebben de voorwaarden
welke de wet aan het gesubsidieerd
bijzonder onderwijs stelt, een te grote
omvang.
De commissie heeft er naar gestreefd
bet praktische probleem van de vrij
heid van onderwijs, dat zij heeft ge
noemd het probleem van de vrijheid
bij 't onderwijzen, nogmaals zo duide
lijk mogelijk te stellen en vestigde in
aansluiting daaraan met nadruk de
aandacht op die onderdelen van de
wetsontwerpen Rutten, die meer in
het bijzonder als oplossingen van dat
probleem kunnen gelden.
De commissie kwam daarbij tot een
aantal aanbevelingen tot wijziging of aan
vulling van die wetsontwerpen, benevens
tot enkele aanduidingen omtrent een in
richting. van het onderwijs, waarbij aan
de noodzakelijke vrijheid bij het onder
wijzen recht wordt gedaan.
In de eerste twee hoofdstukken van
haar rapport geeft de commissie alge
mene beschouwingen en constateert zii
ook, dat het onderwijs aan hogere bur
gerschool en gymnasium géén vrijheid bij
het onderwijzen kent.
In het derde hoofdstuk betoogt de com
missie. dat een zodanige vrijheid noodza
kelijk'is. Naar hun oordeel is het nood
zakelijk aan de school de mogelijkheid
te geven meer rekening te houden met
de individualiteit van de leerling en zij
vestigt daarbij de aandacht op de be
staande regeling voor de middelbare
meisjesschool.
Na de historische ontwikkeling van de
wettelijke regeling van het onderwijs te
hebben geschetst bespreekt de commissie
in het volgende hoofdstuk de oorspron
kelijke vier bij de wet gestelde eisen van
deugdelijkheid van het onderwijs en de
wetsontwerpen in kwestie. De slotpara
graaf bevat een uitvoerige beschouwing
over de regeling van het leerplan.
Deze vrijheid is inderdaad noodzakelijk
doch een andere soort van vrijheid lijkt
de commissie evenzeer noodzakelijk. Er
dient niet alleen differentiatie te zün van
het onderwijs in die zin, dat bepaalde
onverplichte vakken aan de ene school
wel en aan de andere school niet worden
onderwezen, doch er dient óók mogelijk
heid van differentiatie te zijn voor de
leerlingen van éénzelfde klasse.
Men spreekt van overlading van het
onderwijs en naar het oordeel van de
commissie niet ten onrechte. Stelt men de
vraag, waarin die overlading precies be
staat. dan geeft de commissie daarop het
volgende antwoord: Niet zonder meer in
een te groot aantal vakken, dat aan alle
leerlingen wordt onderwezen, en óók niet
zonder meer in een te grote hoeveelheid
leerstof, die voor elk vak afzonderlijk
geacht wordt tot het middelbaar of tot
voorbereidend hoger onderwijs te moe
ten behoren; veeleer achtte de commissie
de overlading hierin te bestaan, dat alle
leerlingen worden gesteld voor dezelfde
opgave, die betrekking heeft op de ge
hele leerstof, omdat die voor alle leer
lingen verplicht is
Noodzakelijk is niet op de eerste plaats
beperking van de leerstof voor de scholen
maar noodzakelijk is, dat aan de scholen
de mogelijkheid wordt geboden en wel
een ruime mogelü'kheid tot beperking
van de leerstof voor de individuele leer
ling. Niet in die zin, dat aan de leerlingen
zou worden overgelaten een keuze te
doen tussen vakken, waarin zij wel en
vakken waarin zij niet het onderwijs
zuilen volgen doch in die zin, dat aan
de leerlingen de mogelijkheid wordt ge
boden een keuze te doen tussen vakken,
waarop zij zich meer en vakken waarop
zij zich minder zullen toeleggen.
Daartoe zou de leerstof voor elk vak
en voor elke klasse moeten worden ver
deeld in een eenvoudige overzichtsken
nis en een kennis, die daarboven uitgaat
en er zou naar moeten worden gestreefd
dat iedere leerling op het gebied van de
overzichtskennis een prestatie levert, die
naar vorm en inhoud, volgens absolute
norm dus beoordeeld werkelijk goed is.
De relatieve beoordeling der leerlingen
zou moeten geschieden naar de hoogte
die zij in kennis, welke de overzichtsken
nis te boven gaat. hebben bereikt. Die
hoogte zou dan moeten blijken uit de ver
vulling van ta&en onder leiding van de
leraar, welke taken moeten zijn aange
past aan aanleg, belangstelling en voor
keur van de leerling.
Brengt een leerling het daarin niet ver
of bereikt hij daarin zelfs niets, dan heeft
hij in eik geval in de degelijke overzichts
kennis iets, dat voor hem gezien zijn
aanleg zeer veel, zo niet alles waard
is. Daarop kan hij ook bevorderd worden
en dan ofwel worden geplaatst in de
hogere klasse van dezelfde school, ofwel
overgaan naar een ander schooltype zon
der dat hij daarbij echter een jaar zou
moeten verliezen.
De wijze, waarop de verhouding tussen
de inspectie en het bijzonder onderwijs
in de ontwerpen wordt geformuleerd
acht de commissie in strijd met de toe
stand van vrijheid, die het bijzonder on
derwijs rechtens eigen is. De wijze
van regeling van de inspectie op het bij
zonder onderwijs in de hoger-onderwijs-
wet beschouwt de commissie als de eni»
juiste. 6
In het slothoofdstuk vat de commissie
haar voorstellen tot wijziging of aanvul
ling van de wetsontwerpen Rutten samen,
z-oals gezegd stond de commissie onder
voorzitterschap van pater dr C. Jansen
b.J te Amsterdam. Secretaris was drs
3ster' s:'Gravenhage; leden: dr W.
Beuken. Helmond; mr J. Broekman,
s-Gravenhage; drs M. Brok, Breda en dr
PacciRy. 's-Hertogenbosch. Als ad
viserende leden traden op: prof dr A.
GhoruS' Oegstgeest en mag. dr J. Stok
man O.F.M., Utrecht.
uur die dag is er te Esch receptie Hot
zilveren feest van 15 Mei op „Huize La
vigerie te Boxtel begint met een plech
tige H. Mis en wordt besloten met een
Lof, waaronder Afrikaanse zang De re
ceptie vindt van 3—5 uur plaats.
Bij deze feestviering is er alleszins re
den het licht der publiciteit te laten val
len op de zo sympathieke Witte Zusters,
die vooral de laatste jaren aan belang
stelling winnen en wier congregatie wordt
gekenmerkt door een vlotte en vooruit
strevende geest, harmonisch aansluitend
bij de dynamische ontwikkeling van de
missiegebieden, waarin de Witte Zusters
werkzaam zijn: de uitgestrekte territoria
van Afrika namelijk Dit zwarte wereld
deel maakt een snelle evolutie door. Met
de Witte Paters van Kardinaal Lavigeru
mogen terecht de Witte Zusters uit eigen
aanschouwing en ervaring spreken over
de evolutie in dat werelddeel, welke on
gekende mogelijkheden voor de toekomst
verborgen houdt.
De missionarissen van O. L. Vrouw van
Afrika hebben daar reeds vele jaren haar
beste krachten gewijd aan de verzorging
en de verheffing der bevolking in de
missiegebieden.
En in die tijdsspanne zagen zü in Afrika
een nieuw type mens opkomen: de Afri
kaan. die gevormd werd naar Westerse
beschavingsmaatstaven en die men in zün
moderne verschüning allerwegen ontmoe.
ten kan, aan de spoorwegen zowel als op
de kantoren, in de seholen en in de zie
kenhuizen.
Deze vrij snel voltrokken en nog s'teeds
voortgaande evolutie stelt de Kerk en haar
missie in dit werelddeel voor büzondere
problemen, welke niet alleen met grote
realiteitszin onder het oog moeten wor
den gezien, maar die ook juist om hun
actualiteit en urgentie om een directe
oplossing vragen.
De betekenis van dit alles werd ons
dezer dagen nader toegelicht door Witte
Zusters, die op grond van haar jarenlange
ervaring in Afrika de daar optredende
vraagstukken door en door kennen. Mère
Aurelia, die 42 jaren in de Afrikaanse
missie werkzaam was, lichtte met tref
fende voorbeelden de opgang der Afri
kaanse bevolking toe.
Deze zuster stichtte in haar missie
o.a. een congregatie voor inlandse zus
ters („Dochters van Maria" geheten).
In 1930 werden hiervoor de eerste vier
Witte Zusters aangenomen; doch toen
Mère Aurelia verleden jaar uit Afrika
vertrok waren er bereids 67 geprofsten,
5 novicen, 25 postulanten en 180 adspi-
rant postulanten Deze congregatie is
één van de zestien inlandse congrega
ties in het wergebied der Witte Zus
ters, welke gezamenlijk 1360 leden tel
len.
Deze worden allen opgeleid voor het
medische missiewerk, voor onderwijs of
verpleging. Dit is één der verheugende
aspecten van ontwakend Afrika".
Doch hoezeer dit werelddeel zich evo
lueert blükt verder o.a. nog uit het feit,
dat in Congo een eerste ziekenhuis reeds
geheel in handen van inlandse krachten
is. terwijl andere ziekenhuizen in de loop
der jaren zullen volgen. Verleden jaar
werd in Oeganda het eerste K.A.-congres
gehouden.
De Witte Zusters zo bleek ons voorts
uit mededelingen van de bekende zuster
Anna Elisabeth (de bekeerlinge en missie
arts mej. dr Norel, die in 1942. na haar
overgang tot het Katholieke geloof, bü de
Witte Zusters intrad) vormen zusters
en verpleegsters, die werkzaam zün in de
poliklinieken en de consultatiebureaux,
waar constant 600 a 700 moeders en kin
deren worden behandeld Zuster Anna
Elisabeth verblijft, na tien jaar missie-
arbeid, thans in ons land om haar medi
sche studies te voltooien met een promo
tie. Zij werkte in haar kliniek te Bobo-
Dioulassa aan de opleiding van inlandse
vroedvrouwen. Zorg voor moeders en
zuigelingen onder de negers in die stad
en omliggende streken is één van de
grote successen van haar medisch missie
werk.
In Oeganda is er een sterke groei der
katholieke bevolking, die ongeveer de
helft der inheemsen vertegenwoordigt.
Deze groei, verbonden aan de sociale en
economische evolutie, stelt de missie niet
alleen voor materiële eisen, wat bouw en
inrichting van goed geoutilleerde zieken
huizen en scholen betreft, maar ook voor
geestelijke en intellectuele eisen, omdat
missionaris en missiezusters de ontwikke
ling op ieder gebied van het maatschap
pelijke leven moeten bijhouden, ja, zo mo
gelijk. dienen voor te blijven. Naar deze
eisen trachten de thans jubilerende Wit
te Zusters te handelen, daarbij de stemmen
des tijds in „ontwakend Afrika" duidelijk
verstaande en haar missie-activiteit daar
naar richtend.
Zoals de provinciaal overste, Mère Pas-
calis Middelhof, tijdens onze conferentie
opmerkte: Afrika is het werelddeel der
toekomst, ook als werkgebied voor de
missie.
Doch deze missie zal haar grootse taak
in geestehjk-religieuse, in culturele, me
dische en materiële zin mede door gebed
en offer, ook van katholiek Nederland,
met succes kunnen blijven voortzetten en
ten uitvoer brengen. Veel werd er in het
jongste verleden onder Gods zegen reeds
bereikt een rijke oogst, waarvoor wij
ons, met de jubilerende Witte Zusters,
bij de komende feestviering In dankbaar
heid mogen verheugen. Het ideaal: Afri
ka aan Christus", vraagt echter blijvende
waakzaamheid, juist nü....
