Een comfortabel banjo vol revolvers en
WARN
mmm
1
mms
m
prikkeldraad
Nederlands Openlucht Museum
Arnhem
Patriottisch kapittel in Praag
Grondkosten bij herbouw in
watersnoodgebieden
Zaligverklaring van Stichter dei-
Fraters Maristen
Molotof Zondag in Wenen
Het graf van Col. Ewhen Konowalets
is nog niet vergeten
In het heilige der heiligen der MauMau (I)
Er ontplofte 17 jaar geleden een bom Rotterdam, maar
een
WIE WORDT H.C.
VOOR DE SAAR?
Staat voor belangrijke uitbreiding
Priesters in Tsjecho-SIowakije worden
geleidelijk vervangen
Nieuwe, betere regeling
Chefarine „4"
doet wonderen
Overheid ondersteunt
aardappelmarkt
Leven van ontbering en uitputtende arbeid
Nog niet over het dode punt
Oekrainers
stille manifestatie
hielden
Herdenking in
Overveense duinen
PAGINA 3
Mau Mau kost de Europeanen in Kenya nog altijd
kost de Europeanen
Pond per hoofd per
i Kenya
dag
Geen garanties
Royal
Een fakkel in Riant
Adenauer en Pinay nog niet
uitgepraat
ÉV fS' -tfc- JÊj
Engeland kan groot kwantum
importeren
Wie was hij
Gouden bergen
Door Martin W. Duyzings
NAIROBI, Mei.
R planter was een oude man. Ik vond hem, die
Zaterdagmiddag, achter een glas whisky in de
lounge van het New Stanly Hotel, in het centrum
van de stad. Het regende nu niet meer in Nairobi.
De zon stond hoog en volop brandend aan de hemel
waarin roerloos en in grillige formaties nog slechts
enkele maagdelijk witte wolken dreven. In de lounge
van het hotel sloegen de vinnen der grote ventilatois
moe zoemend en machteloos door de klamme, druk
kende hitte. Er hingen daar loom wat mannen in
de stoelen; wat planters, wat gouvernementsambte
naren en een kolonel wiens jongste whisky onaan
geroerd gebleven was. De kolonel zat in een schilder
achtige doch weinig krijgshaftige houding waarvoor
Her Majesty the Queen hem wel nimmer het Victoria-
Cross zou verlenen, nu goedmoedig te knikkebollen
hoven een hoofdartikel in de „Economist". Het
gesprek dat hij gevoerd had met de andere mannen
aan het tafeltje was lang al weggestorven in de hitte-
in de hete stilte van de lounge hoorde men niets
anders dan, met steeds groter wordende tussenpozen,
Er vallen niettemin nog doden
in Kenya. Dagelijks haast. Jomo
Kenyatta, de man die het allemaal
organiseerde, de moordaanslagen,
de rooftochten en de terreur tegen
de Europeanen, zit veilig achter
grauwe gevangenismuren, men
durfde hem niet te hangen,
och zijn invloed werkt nog na.
e bloedced welke hij zijn volge-
nigen afnam, heeft hier en daar
bet rinkelen van liet ijs in de glazen. Als men door een
dei ramen van de lounge naar buiten keek, naar de
avenue waar Delamere, de grote pionier uit de dagen
der British East Africa Company, in brons en steen
zijn standbeeld beeft, zag men, dat ook daar de hitte
nu alle leven weggeperst had. Er reden traag en
geluidloos nog slechts enkele automobielen door de
brede hoofdstraat van een Oost-Afrikaanse stad wier
verkeersproblemen temidden van een eindeloos
lijkende stroom van vers geïmporteerde vehikels,
stellig zo acuut is als dat van commissaris Kaasjager,
Amsterdam, vierduizend mijlen en een
en
ginds
halve wereld verderop. De stilte in de lounge
m d
e straat was bloedheet niet alleen, zij leek vredig
bovendien. Toen wees de oude planter met een
harde, diep bruin gerookte wijsvinger naar de
schaduw onder de houten veranda voor bet hotel.
Daar lagen, languit en in lompen, twee negers te
slapen, lnjn donkere koppen roerloos op de harde
grond. De stem van de oude planter sneed schor
en krakend door de hitte. „They should hang them
zei de oude planter, „all of them!". Dan nam hij een
nieuwe teug whisky.
in het Kiambu-district,
n°S steeds effect. En men moet
tot diep
.dt naar men aanneemt nog
(i C -.1 *let heilige der heiligen
d|.' a 11 "Man-organisatie is, door-
1,1 Sen om te ervaren, dat het
En° 3j66111 waarmee men in deze
""else kolonie nu al enige jaren
j'ng zo bitter worstelt, wel wat
gecompliceerder is dan gij op het
eerste oog vermoedt. En dat er,
na alle bloedige lessen welke men
tn drie jaar tijd van weerszijden
'ctaalde, in Kenya nog altijd
onrecht geschiedt. En dat het niet
a'iéén de Mau-Mau is, die men
v°°r dit onrecht verantwoordelijk
kan stellen!....
I^e planter deed in koffie. Zijn velden
lagen in het Kiambu-district. Daar
slaapt men nog altijd met een revolver
onder het hoofdkussen en een geweer
aan het voeteneind. Daar omringt men
J!'-1?? huis met een dubbele haag van
Prikkeldraad en daar weigert men, te
iai^v»n,' fat de noodtoestand die twee
nemerw door het gouver.
!V
dicht bij mijn huis", zei de
beestachtige
schooljongens;
E-tewS afgekondigd, de* Maul
roeid Fr il definitief heeft uitge
hard "dicht bT mijii
toren en ''n^-adrnverbin^fng m^tS"
ten t°"uier Sn het gebild heette
Hoiri maar een maand geleder
hakte de Mau-Mau met scherp glstepln
sPtugkkeSn 6en zimnhmiLn kedionden aan
stukken zijn hoofd was er af ziin
ogen waren uitgestoken - en drie
dagen geleden vermoordden ze op
manier twee Engelse
naam heêft u waarom in 's hemels-
'n naar hl a®1 gouvernement het bij
laten? fd doodvonnissen ge-
j,;PdcPTT zweeg. Het land waarop
mj Zijn koffie verbouwde, had hij der-
te jaar geleden gekocht en betaald,
tiet was bush geweest, rimboe, niets
anders dan rimboe, en het had hem
jaren gekost om het in cultuur te
brengen.
Hjj was al die jaren niet meer in
Engeland geweest. Eén keer in Ma-
lakka, enkele weken voor Singapore
viel; voor de rest had hij al die tijd
ononderbroken in Oost-Arika gezeten.
Hfl hield van het land, de planter: hij
had er zijn leven gemaakt en er ligt
in heel Afrika geen beter stuk grond
dan de rijke, roestrode aarde rond
Nairobi. Doch nu waren ze bezig, van
dit land een strafkolonie te maken.
Voor de Europeanen, yes sir! Een
banjo voor de blanken
In het banjo-der-blanken vindt men
paleizen van gebouwen en weelderige
villa's in wijde, keurig aangelegde
tuinen, In het Studio-Theatre aan de
Government Road kan men ad. 2D
Shillings avond aan avond uitstekend
toneel zien en de Club-bar aldaar is
welgevuld en geopend tot middernacht.
,.or later". Nairobi heeft voortreffelijke
restaurants alwaar, tegen alle Britse
gebruiken in een aardappel zowaar
'a',e(en aardappel smaakt; en het
baiïlm o" -Va.n golflinks en tennis-
tot de e"tTle/"Nairobi niet helemaal
rond m een^nSJnbeh,00rt- rijdt er we>
gijkunt genwoordigmhelemaal0 'van
^ve^tig^mil^riw^3^ -3
begroeid wTrt dWarS door ee" dicht-
Degroeia woud zonder dat er od TT
wordt geschoten. p u
Doch de prijs voor dit alles,
zeggen wrang de planters, is te
hoog geweest. Het land is bezig,
zijn (betrekkelijke) veiligheid te
®spis
iHiiiil
■.V.Ovtfü&VA,
betalen met een bankroet. De
troepen en de politie (meer dan
twaalfduizend man, de Home
nards niet meegerekend)
slind
ver
ten ter beveiliging van rond
tidertigduizend blanken die in
enya wonen en werken, nog al-
10nd vierhonderdduizend
gulden per dag. en iedere
-e? en iedere pa-
trouillevluclit van de Royal Aii
„Warning!"men raadt U nog al
tijd nadrukkelijk af, in Kiambu te pic-
niccen, zélfs cd draagt gij veiligheids
halve een revolver
Force boven liet gebied rond de
Mount Kenya, de heilige berg der
Kikuyu's, komt uiteindelijk voor
rekening van de belastingbetaler.
Gisteren heeft het gouvernement de
belasting op rookwaren opnieuw ver
hoogd. Op 1 Juni gebeurt hetzelfde met
de benzine; de taxi-maatschappijen
van Nairobi' en Mombassa hebben nu
al aangekondigd, dat zij tegen die tijd
hun tarieven met een halve shilling
per mijl zullen moeten verhogen. Alle
prijzen stijgen in Nairobi en de belas-
tingschroef wordt steeds verder aan
gedraaid: en niettemin garandeert nie
mand in Kenya Uw absolute veiligheid;
en nog steeds is het verstandiger ais
gij dag en nacht een revolver bij U
draagt, grijpklaar in de holster; en nog
altijd hangt er waarschuwend in de
hal van Uw hotel een goed geslaagde
affiche met de woorden: „The Mau
Mau want your gun! See that they
don 't get it" Een strafkolonie voor
de blanke man zei de planter in de
lounge van het New Stanley. Het gou
vernement was er voor verantwoorde
lijk. Men had het niet bij 'n paar hon
derd doodvonnissen moeten laten. Men
had ze stuk voor stuk moeten ophan
gen, de Mau-Mau en de rest der Ki
kuyu's. All of them!en let's have
another whisky.
Twee uur later reed ik naar Kiam
bu. De weg daarheen leidt steil om
hoog. van heuvel naar heuvel. Ei
rijden tijdens de weekends honderder,
automobielen over deze weg. Men
vindt ze, tien mijl buiten Nairobi,
geparkeerd rond Forest Inn (..lea-
room and Bar'') of Whitegate's Ta
vern („For dinner and dancing"), of
het Spread Eagle Hotel, en daar was
het, dat verleden week de Mau-Mau
twee Engelse knaapjes, op weg naar
school, aanviel en wreed vermoord
de. Het reservaat der Kikuyu's ligt
niettemin nog enkele mijlen verderop
Men waarschuwt U tegen de gevaren,
aan een tocht door dit reservaat nog
steeds verbonden, met grote borden
aan weerszijden 'van de weg: „it is
most dangerous to stay in this area
because of terrorist ganSs'
Er leven rond zeventig duizend Ki
kuyu's in Engelse concentratiekampen,
er vielen in de laatste twee jaren mee.-
dan zeshonderd doodvonnissen en zij
werden uitgevoerd bovendien; er stier
ven in verbitterde gevechten tussen
Engelse strijdkrachten en benden van
inboorlingen stellig méér dan acht
duizend Kikuyu's doch men schat van
officiële zijde, dat er alleen al rond
Kiambu nog tweeduizend terroristen
door de bossen sluipen, en het is pas
drie weken geleden dat de Engelsen
en de Home Guards elders in hetzelfde
district, bij de missiepost Riuru. een
compleet Kikuvu-dorp platbranden -
alle hutten, één hoog oplaaiende fakkel
als represaille In heel het district
staan de hutten 'der inboorlingen nu
dicht opeen en op iedere heuveltop
een Home Guard-post en een
uitkijktoren, en 70 men 's avonds^ na
zeven nog een Kikuyu aantreft buiten
de hoge barrières van roestig prikkel
draad, wordt er zonder vorm van
proces op hem geschoten.
De Westduitse bondskanselier, dr
Adenauer en de Franse minister van
buitenlandse zaken, Pinay, hebben
Dinsdagavond te Parijs enige vorderin
gen gemaakt bij de oplossing van de
belangrijkste Saar-kwesties, maar zij
zijn niet tot volledige overeenstem
ming gekomen.
Een Franse ambtenaar zeide na af
loop van het onderhoud, dat anderhalf
uur duurde: „Ik denk, dat de zaak een
keer ten goede heeft genomen".
Adenauer en Pinay wensen in staat
te zijn heden nog 'n gemeenschappe
lijk voorstel bij de raad van de West-
europese Unie in te dienen over de
bevoegdheden van de neutrale hoge
commissaris voor het Saargebied. Ook
willen zij een gemeenschappelijke
candidaat voor deze functie voor
dragen.
Pinay zeide na de besprekingen, dat
er nog slechts „kleine" punten ge
regeld moesten worden.
Een hoekje in de klederdrachtenafdeling van het Openluchtmuseum.
Bruiloftsdrachten uit Marken anno 1910.
(Van onze correspondent).
Ofschoon het Nederlands Openlucht
Museum in Arnhem zich in een grote be
langstelling mag verheugen, is het toch
al klinkt het een weinigje parodoxaal
opmerkelijk, dat, men in Nederland nog
weinig begrip toont voor de eigenlijke
taak van dit instituut. Over het algemeen
ziet men hierin een soort kijkspel, maar
men realiseert zich niet, dat het Neder
lands Openlucht Museum met zijn speci
mina van oude volkskunst van niet te
schatten betekenis is voor de beoefening
van de volkskundewetenschap.
Hier vindt men alles verzameld en ge
conserveerd, dat anders voor de volkscul
tuur verloren dreigde te gaan.
Bovendien stimuleert men vanuit Arn
hem in verschillende streken van ons land
de daarvoor aangewezen instanties om
deze voor de historie van een bepaald
gewest belangrijke objecten met alle zorg
te omringen. In het Nederlands Openlucht
Museum wordt nu een geheel complex
van uitingen van volkscultuur bewaard en
vastgelegd en zó, dat het voor de historie
bruikbaar kan zijn.
Maar, zoals de directeur dr W. Roukens
in een persconferentie duidelijk maakte,
zal het Openlucht Museum zich niet al
leen bepalen tot het conserveren van al
deze werkstukken uit voorbije tijden,
doch het werkt tevens mede om grotere
bieden ^®trof(eJ1CM in de watersnoodge-
de verniem met nieer op de plaats van
wen dte l won.,n<ten kunnen herbou-
hii ilAi, ten aanrien van de grondkosten
loanTbouw elders in de gemeente op na
1940 bouwrijp gemaakte terreinen het
eoi*fuJaa^van..rflkswe)ge enige normen
gesteld. Daarbij heeft het rijk de ge
meentebesturen in staat gesteld aan de
bedoelde personen vervangende
grond te verkopen tegen 1.200,— voor
een perceel, dat de 300 m2 niet over
schrijdt. Voor een kleiner perceel moest
dus ook 1.200,— worden betaald. Hierin
is thans, naar het ministerie van Weder
opbouw en Volkshuisvesting mededeelt,
in zoverre verandering gebracht, dat 3,—
reductie kan worden verleend voor elke
m2 minder dan 300 m2.
Voor geschenk woningen gelden speciale
oppervlakte-maten. Deze regeling geldt
voor voormalige eigenaren van onherstel
baar beschadigde woningen; voor de
eigenaren-bewoners van krotwoningen,
die door de gemeente wegens beschadi
ging tot tenminste 50 zijn aangekocht,
!?hVS°r-. e'genaren van al dan niet be-
S„l.iC Pjmden, die op grond van ste-
moeten' P ige~ of waterstaatsbelangen
eevolma Af afgebroken en dienten-
ge zijn aangekocht of onteigend.
slachtoffer^^- kunnen huurders-ramp
eigendom n„=le een Seschenkvorming in
benaalrin ernemen, de voor elk type
voor 1 700^rVnkteif|r°nd - verkr«gen
j ï.iuu.—Dezelfde prijs geldt ook
voor degenen, de het recht op een bii-
drage wegens onherstelbare beschadiging
door overname hebben verkregen Indien
de kostprijs lager ligt, kan uiteraard niet
meer in rekening worden gebracht dan
die kostprijs.
De vervanging van priesters, die trouw
zijn aan Rome door zg. patriottische pries
ters, vindt in Tsjecho-siowakije geleidelijk
voortgang. Het Oostenrijkse persbureau
Kathpress meldt uit Praag, dat einde Apr'l
een geheel nieuw kapittel is gekozen voor
de kathedraal van St Vitus te Praag,
waarvan de gevangen mgr J. Beran aarts
bisschop is. Wij-bisschop dr A. Eltchkner
werd tot proost gekozen, mgr dr Bohumii
Opatrny tot deken, kanunnik dr J. Kubik
tot aartsdiaken, kanunnik dr A. Stehlix
tot scholasticus en kanunnik dr Fi. Kota-
lik tot senior van bet kapittel. Het ambt
van custos is opgedragen aan mgr dr Joh.
Opatrny.
Kathpress voegt hier aan toe. dat het
merendeel der gekozenen leidende figuren
zijn uit de patriottische priesterbeweging
van Tsjechoslowakije. Mgr Eltchkner is
75 jaar oud en is de laatste jaren reeds
verscheidene malen door de communisten
gebruikt als uithangbord voor acties van
het „katholieke episcopaat". Mgr Eltschk-
ner is wij-bisschop van Praag en door
Rome aangesteld en erkend.
Het Oostenrijkse blad voor ontheemden
„Expulsus" geeft een overzicht van de
stand van zaken der Kerk in Slowakije,
Daaruit blijkt, dat nog slechts drie katho
lieke bisschoppen in Slowakije hun ambt
in beperkte mate kunnen uitoefenen. Alle
andere Slokaakse bisschoppen zijn in de
gevangenis of werden gedeporteerd. 313
Priesters zijn tot lange celstraffen ver
oordeeld; 350 priesters en 2000 vrouwelijke
religieuzen zijn ondergebracht in arbeids
kampen; 450 seminaristen zijn in militaire
dienst.
De bisschop van Szepes. mgr J. Vojtas-
sak. werd tot 24 jaar gevangenisstraf ver
oordeeld zijn hulpbisschop, mgr S. Bar-
nas, tot 15 jaar. Gedeporteerd werd de
wijbisschop van Rosenau, mgr R. Poboz-
ny. De Grieks geünieerde bisschop van
Preschau, mgr P. P. Gojdic, is tot levens
lange gevangenisstraf veroordeeld, ter
wijl zijn wijbisschop, mgr B. Hopko. ge
deporteerd is. Het gebrek aan priester
studenten en het verlies van talrijke
priesters heeft reeds ernstige schade aan
de eens bloeiende Kerk in het Slowaakse
deel van Tsjecho-SIowakije toegebracn..
130 Parochies zijn zonder priester, ter
wijl 240 parochies bediend worden door
priesters, die met de regering meegaan
In totaal zijn 331 kloosters en abdijen
opgeheven, terwijl 1800 katholieke lagere
scholen 77 instituten voor middelbaar en
hoger ónderwijs door de staat in beslag
7üS genomen. Verder zijn 10 groot
seminaries gesloten. Het enige katholieke
dagblad drie weekbladen en 28 tijdschrif-
dagDlaa. Ach katho.lieke uit_
belangstelling voor de volkskunde-we-
tenschap te wekken.
Deze belangstelling is in Nederland,
vergeleken bij de Scandinavische landen,
nog niet zó, dat men in Arnhem zijn taak
t.o.v. die wetenschap kan verwaarlozen.
In Nijmegen kennen we slechts een lec
toraat en in Wageningen een docentium
voor de volkskunde-wetenschap, maar dit
is lang niet voldoende. Binnenkort zal de
volkskunde-wetenschap ook als universi-
teitsvak worden opgenomen. Dat zal dan
een grote stap in de goede richting blijken.
Wanneer men zou volstaan met een mu
seum alleen, dan zou men zeker zijn
voorname taak misverstaan. Men is er
niet mee klaar een archief samen te stel
len en belangrijke dingen uit verschil
lende streken bijeen te brengen, men
dient zulk een verzameling ook „leven"
te geven. Dit museum moet dan ook volop
gelegenheid geven tot studie in de cul- I
tuurwetenschap. Vandaar dat er meer j
gebouwen zullen moeten komen, op de
eerste plaats om de vele bezoekers op de
juiste wijze te kunnen ontvangen en ze
ker hen in de gelegenheid te stellen hun
studies te kunnen maken. Ter accen
tuering van deze noodzakelijkheid gaf de
heer Roukens nog enkele bezoekcijfers.
Het aantal bezoekers bedroeg b.v. in
1946 60.000, welk aantal in 1953 is opgelo
pen tot 220.000. In het hoogseizoen ont
moet men per dag op het Openlucht Mu
seum drie tot vierduizend bezoekers, zo
dat men moest overgaan tot de opening
van een restaurant, waar ongeveer 500
man plaats kunnen vinden. Naast dit
restaurant wordt binnenkort in de omge
ving van de kruidentuin een landelijke
herberg geopend, welke afkomstig is uit
Zwolle en die door haar sfeer zeker zal
meewerken iets van het streekeigene over
te brengen. Er staan echter nog meer uit
breidingen op het «programma. Zo wordt
Zaterdag a.s. het nieuwe gebouw geopend
waarin de verschillende klederdrachten
zijn ondergebracht. Deze nieuwe bouw be
tekent voor deze sector van folklore onte
genzeglijk een grote aanwinst. Vervol
gens komen er nog een grote ontvangst
ruimte, waarin een aula voor ontvang
sten van congressen en een film- en
toneelzaal, terwijl ook de zich steeds
meer uitbreidende documentatie-afde-
ling dringend om vergroting vraagt. Het
klinkt wellicht een weinig chauvinistisch,
maar men doet het daar in het Ned. Open
lucht Museum nog zo slecht niet. Dit be
wijst wel de wijze waarop het buitenland
reageert en bij dit museum in Arnhem te
rade gaat voor inrichting van een soort
gelijk museum in eigen omgeving.
(Advertentie)
TEGEN PIJNEN EN GRIEP. 20 TABLETTEN iSSa
Naar het Landbouwschap mededeelt is
een beslissing gevallen betreffende een
zekere participatie van de overheid in de
kosten van de getroffen en nog te treffen
maatregelen ter ondersteuning van de
aardappelmarkt.
Voorts is het thans gelukt te bewerk
stelligen, dat Engeland een groot kwan
tum Nederlandse aardappelen kan impor
teren. Daardoor is thans eindelijk
begonnen met het afnemen der reeds eer
der gekochte aardappelen van kleigrond.
Weliswaar waren reeds bepaalde partijen
afgenomen en verladen voor andere be-
stemminge.n doch alle door de „Stichting
In- en Verkoop van Aardappelen", SIVA,
gekochte aardappelen werden niet tijdig
afgenomen, omdat de mogelijkheid om een
belangrijke hoeveelheid Nederlandse aard
appelen naar Engeland te exporte
ren langer op zich liet wachten dan was
voorzien. Wel werd inmiddels door d«
SIVA de gelegenheid geboden afgesloten
contracten te annuleren en is ook
de bewaarvergoeding verhoogd tot 20 ets
per week. Voorzover deze aardappelen zijn
bewaard door telers hebben deze recht op
de bewaarvergoeding.
Thans is de gelegenheid opengesteld om
behalve bintjes, meerlanders en alpha's
ook alle andere rassen aan de SIVA aan
te bieden in de maat 40 mm opwaarts, be
stemd voor export.
Het ligt in de bedoeling deze aardappe
len op zeer snelle wijze te doen afnemen.
De export van Nederlandse klei- en
zandaardappelen heeft de omstandig,
heden op de internationale markt in aan
merking genomen de laatste tijd een
zeer bevredigend verloop.
ten zijn verboden
geverijen zijn opgeheven,
Op de Britse ambassade te Moskou
18 81® teren een boodschap van
Molotof ontvangen, dat hij bereid is
Zondag te Wenen het staatsverdrag
met Oostenrijk te tekenen.
ren^de'ambassadeurs bnTun^ T
de besprekingen, in zeer w orbere,dS°"
ring bijeen geweest Tm te Ste"^
het dode punt te komen, waarop zij Maan
dag waren gekomen. Het betreft hier de
kwestie der vroegere Duitse bezittingen in
Oostenruk met name artikel 35 van
het oorspronkelijke ontwerp-staatsverdrac
voor Oostenrijk.
In welingelichte kringen verklaarde men
na afloop van de vergadering, dat weder
om „weinig vooruitgang" was geboekt. Er
waren slechts kwesties van gering belang
geregeld.
Van bepaalde Westelijke zijde verluidde
fcchter. dat tVH belangrijke adviseurs van
dering aanwezig wartn en °P verga"
niet uitgesloten, dat zij zteh" achtt.e het
schau hadden begeven voor w f
van nieuwe instructies. In Warslhaf,"®®11
mers bevinden zich de vooraTl" 'T
fe°renüeleiderS d6 ^^opese com
In sonunige Westers# kringen is men
van mening, dat ondanks het dode nunt
waarop men beland is, de ministers van
buitenlandse zaken zonder vertraging bij
een zouden knnner. komen. Zjj zouden dan
zelf over de kwestie der vroegere Duitse
bezittingen kunnen beslissen.
Mogelijk wensen de Sovjet-onderhan
delaars de kwestie van de beloften over
deze bezittingen te koppelen aan een
garantie, dat Oostenrijk neutraal blijft
Mochten zij er niet in slagen deze ga
rantie te verkrijgen, dan zouden zjj mo
gelijk door middel van vergaande eeono
mische controle (toegestaan door artikel
35) deze neutraliteit wensen af te dwin
gen.
ROTTERDAM, 10 Mei 1955
(Van onze verslaggever)
OP MAANDAG 23 MEI 1938, om
streeks het middaguur, werd de
binnenstad van het toen nog on
geschonden Rotterdam opgeschrikt door
een harde explosie. Toen het passc-
dende publiek van de schrik bekomen
was cn samendrong voor het Lumiere-
theater aan de Coolsingel vond men
daar, temidden van een enorme ravage,
enkele zwaargewonden en de overblijf-'
selen van een toen nog onbekende man.
Eerst later zou blijken dat dit het vre!
selijke werk was van een tijdbom en
dat de onbekende man Colonel Kono
walets was, de stichter van de Oekrai-
nische Vrijheidsbeweging. Konowalets
viel onder de handen van een geheime
politieke organisatie, maar zijn vrien
den van de Oekrainische Vrijhcidsbe.
weging leven nog. Hedenmiddag om
vier uur hebben ze hem op de begraaf
plaats Crooswijk in stilte herdacht.
Het waren vijftig mannen en een
vrouw die in het met lentegroen getooi
de park het zwarte graf opzochten
Twee mannen droegen een krans; de
vrouw een bos tulpen. „Wij zijn alle
maal Oekrainers". zei een van de man
nen in gebroken Nederlands. Verschil
lenden van ons komen uit Duitsland
anderen uit België, Frankrijk en Enge
land. Er zijn er onder ons. die Kono
walets goed kenden, sommigen behoor
den zelfs tot zijn medewerkers".
De gezichten, vaak niet van Oosters»
trekken ontbloot, werden ernstig toen
drie priesters een gezang aanhieven en
de gedachten moeten toen zijn teruB<*p-
gaan naar Colonel Ewhen Konowalets
hun voorvechter, die zijn tocht over de'
Coolsingel met overleefde
Konowalets werd in 1891 in Zasjikiw
geboren en maakte, na zijn studie in
Lwiw. in l9 a's Oostenrijks officier
de gevechten in de Karpaten mee, tot
dat hij door d?nfJ.ussen werd gevangen
genomen. In i,,na de proclamatie
van de onafhankelijke Oekrainische
staat, organiseerde hij het legercorps
Sitsjowi Striltsi. Na in de jaren 1918—
1919 deel te hebben genomen aan vele
gevechten tegen de bolsjewistische
troepen stichtte hij in 1920 de U.W.O. de
Oekrainische militaire organisatie, met
als doel de strijd voor een vrij Oekraine
illegaal voort te zetten. In 1929 ver
enigde hij deze organisatie met verschil
lende nationalistische groepen in de Or
ganisatie van Oekrainische nationalisten
:n bleef voorvechter van de vrijheid van
zijn land Hij moest leven in balling
schap en onder .de dreigende druk van
zijn politieke vijanden. Hij droeg vele
valse namen. H? 1936 werd te Geneve
een aanslac op hem gepleegd, die ech
ter mislukte. Konowalets bleef door
gaan met zijn werk. In 1938 kwam hij
naar Rotterdam waar een in een koffer
tje verpakte pakketbom hem tenslotte
noodiottie werd.
Hij deelde daarmee het lot van zijn
vriend en medestrijder Petloera, die in
Mei 1926 te Parijs werd neergeschoten.
Zijn opvolger, generaaj Tsjoeprynka.
zou jaren later bij Lemberg eveneens
in het harnas sterven.
Toen het gezang bij het graf was afge
lopen nam een van de Oekrainers het
woord De nieuwe Russische bezetting
alsmede' de passieve houding van de
vrije wereld ten opzichte van de Oekrai
nische vrijheidsbeweging hebben de op
volgers van Konowalets de moed niet
ontnomen, zo zei hij. Het Oekrainische
volk strijdt nog steeds voor zijn onaf
hankelijkheid".
„Er leven in het buitenland wel twee
millioen Oekrainers", voegde daar
Iemand aan toe. „Wij hopen nog steeds
in ons land te kunnen terugkeren. Maar
dan moet het vrij zijn. Op het ogenblik
is men bezig met een actie ons terug
te halen. Men belooft ons gouden ber
gen en verzekert ons, dat het Westen
geen toekomst meer biedt. Zeker, er zijn
er teruggegaan, maar Wij weten dat dat
provocateurs waren".
„Kunt U Nederlander worden?".
„Ja, dat kan ik. Maar ik doe het niet.
Men kan zijn ziel niet in tweeën split
sen
Het zingen van het Oekrainische
volkslied besloot de plechtigheid
Vreemde, voor de Nederlandse toe'
hoorder onverstaanbare klanken. Maar
van zo'n grote betekenis voor hen. die
hier op een Nederlandse begraafplaats
collectief terugdachten aan dat uitge
strekte land. ver weg. Met in hun har
ten een klein vonkje hoop en in hun
ogen iets van heimwee. „Het volgend
jaar", zeiden ze, „zullen we terugkomen
Voor Konowalets, en voor dit volkS'
lied!".
De mannen legden zwijgend hun
krans. De ene vrouw schikte haar
bos tulpen op het zwarte graf van Co-
lonel Ewhen Konowalets. Toen trok
de kleine stoet af, en met hen de heer
Schoenmakers, de Rotterdamse poli-
tie-inspecteur, die destijds het on
derzoek in de zaak Konowalets leid
de. Zijn mannen hebben de schuldige
nooit kunnen grijpen. Toen men ont
dekte wie het kon zijn, was de boot
a] vertrokken. Het raadsel kon, al
thans in Nederland, nooit geheel wor
den opgehelderd. Twee jaar later ont
ploften er méér bommen in Rotter
dam, er kwamen méér graven.
De geschiedenis ging door. en is het
waar dat- er thans geen rechter meei
aan te pas zou behoeven te komen?
Is het waar dat de dader van deze po
litieke moordaanslag op de Coolsin
gel. omstreeks 1943 aan kanker is
overleden
29 Mei a.s. wordt 'n vreugdedag voor
„Maria Assumpta" 't Nijmeegse U.L.O.-
jongenspensionaat aan de Sophiaweg 40
te Azelo bij Borne, tussen Almelo en
Hengelo, voor De Twentse Kostschool,
„Maria Médiatrix" met haar U.L.O.-af-
dciing en haar Juvenaat voor jongens,
die zelf als Fraters Maristen, in Neder
land of in de Missies aan de opvoeding
der jeugd willen werken, en voor de
ruim 12.000 Fraters met hun kwart mil
lioen leerlingen in meer dan 50 landen
over de hele wereld verspreid. Immers,
op die dag zal te Rome de Eerbiedwaar
dige Champagnat door Pans Pius XII
worden zalig verklaard.
In 1789, net voor de Franse Omwen
teling uitbrak, werd Marcellinus Cham
pagnat geboren te Marlhes (aartsbisdom
Lyon) als de voorlaatste uit 'n voortref
felijk gezin van 10 kinderen.
Vader leerde hem boeren, metselen
timmerenwat hem later als stichter
prachtig van pas zou komen!
Op 14-jarige leeftijd maakte hij met
'n broer plannen om 'n handeltje in scha
pen te beginnen, toen 'n priester, op
werftocht voor 't seminarie, hem voor de
geestelijke stand wou winnen. Aanvanke
lijk weifelde Marcellinus; doch na kort
beraad nam hij 'n kloek besluit en ging
dan vastberaden die richting in. 'n Zwa
ger echter, die hem het eerste onder
richt in de Latijnse taal gaf. vond hem
niet verstandelijk begaafd genoeg en
raadde hem verdere studie af, doch Mar
cellinus gaf zich niet gewonnen en waag
de opnieuw een kans op 't klein semina
rie. Hier viel hij op door zijn studie-ijver
en godsvrucht tot de H. Maagd.
Op 't Groot Seminarie waar hij 'n stren
ge levensregel volgde, studeerde hij met
de latere H. Pastoor van Ars en met de
Eerbiedwaardige Colin, naderhand zijn
kloosteroverste. Met 'n groep medestu
denten ontwierp hij de plannen voor de
latere sociëteit der Paters Maristen;
daarbij legde hij er steeds de nadruk op,
dat naast de priesters ook Fraters voor
t onderwijs noodzakelijk waren, zodat
hem ten slotte beduid werd daar zelf
in te voorzien.
Na zijn priesterwijding werd hij kape
laan te Lavalla, waar hij, evenals de
H. Vianney te Ars, in minder dan geen
tijd, 'n totale ommekeer tot stand bracht
In de katechismuslessen wist hij de kin
deren bijzonder te boeien. Ook volwas
senen kwamen die lessen bijwonen! Na
de dood van 'n 12-jarige jongen, die hij
nog juist in de kennis van God had kun
nen onderrichten, dreef hij de stichting
van de onderwijscongregatie der Fraters
Maristen door. Zonder geldmiddelen be
gon hij te bouwen met eigen hand.
weliswaar. en candidaten op te nemen:
Maria zyn „gewone Toevlucht" hielp
hem alle tegenspoed zoals armoede, wan
begrip, afgunst, ontrouw en menig ge
vaar te boven te komen!
Al gauw ging hij 't ruwe bestaan"
van zijn kloosterlingen delen, wier lei
ding en vorming hij ten slotte helemaal
op zich nam, waarom hij dan ook als
kapelaan aftrad, alles natuurlijk in vol
komen onderwerping aan zijn kerkelijke
Overheid en aan de Eerbiedwaardige Co
lin, eerste Algemene Overste van de Pa
ters Maristen, die inmiddels mede door
zijn toedoen in een straffe organisatie
gegroepeerd waren.
Zijn Fraters openden hun eerste school
te Lavalla zelf. Tegelijk gaven ze gods
dienstles in de buurtschappen. Verschei
dene onder die katechisten waren am
per 14 jaar oud!
Na 'n leven van ontbering en uitput
tende arbeid stierf Pater Champagnat in
1840, temidden van zijn dierbare Fraters,
'n voorbeeldige dood. 't Proces voor zijn
zaligverklaring, dat in 1888 geopend werd
zal op 29 Mei a.s. eindelijk met succes
bekroond worden.
Na zijn dood is zijn Congregatie, zoals
hij trouwens voorspeld had, tot volle bloei
gekomen. Van verscheidene leden is reeds
'n proces tot zaligverklaring aanhangig
gemaakt, o.a. van zijn eerste opvolger.
Frater Frans, die op 10-jarige leeftijd
door de stichter als candidaat aangeno
men werd!
Enkele honderden nabestaanden van
onze gevallenen waren Dinsdagmiddag
naar de Erebegraafplaats in de Over
veense duinen gekomen voor een plech
tige herdenking. H.M Koningin Juliana
was vertegenwoordigd door haar adjudant
brigade-generaal W. K. F. Bisschoff van
Heemskerck; verder woonden de plech
tigheid bij de commissaris van de Ko
ningin in de provincie Noord-Holland,
dr M. J. Prinsen, enige leden van Ged.
Staten en vele burgemeesters uit omlig
gende gemeenten.
Nadat de aanwezigen door de voorzitter
van de vereniging van ex-politieke ge
vangenen uit de bezettingstijd, de heer J.
van Staal, waren verwelkomd, werd een
toespraak gehouden door de commissaris
der Koningin, die, na herinnerd te hebben
aan de grote offers, die gebracht zijn,
meende dat men hen, die hier hun laatste
rustplaats vonden, slechts op één wijze
kan eren en wel door te zwijgen en
aldus hun roepstem opnieuw tot ons te
laten doordringen.
Nadat door mevrouw Marguérithe Cou
perus enige verzetsgedichten waren ge
zegd, brachten de nabestaanden een bloe-
mengroet aan de gevallenen. Kransen
werden gelegd namens H.M. de Koningin
door brigade-generaal Bisschoff van
Heemskerck, door de commissaris der Ko
ningin namens het provinciaal bestuur,
door de heer W. Liefferink namens „Die'
Nederlandse Vereniging" te Pietersburg
(Transvaal) en namens de Vereniging
van Ex-Politieke Gevangenen.
